Bước đầu sử dụng trò chơi học tập trong dạy học Lịch sử 5 ở Tiểu học

TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ ĐÔ HÀ NỘI
KHOA SƯ PHẠM

TIỂU LUẬN HỌC PHẦN
PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TỰ NHIÊN XÃ HỘI
ĐỀ TÀI
Bước đầu sử dụng trò chơi học tập trong dạy học Lịch sử 5 ở Tiểu học
Sinh viên thực hiện:
Lớp:
MSV:
Giảng viên hướng dẫn:


Hà Nội, 5/2023

2


LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành bài tiểu luận này, với tình cảm chân thành em xin trân
trọng cảm ơn Trường Đại học Thủ đô Hà Nội, giảng viên khoa Sư phạm đã tận
tình giảng dạy, động viên, khích lệ, giúp đỡ em trong quá trình học tập, nghiên
cứu. Em xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến giảng viên –đã hướng dẫn em để hoàn
thành bài tiểu luận này.
Do điều kiện về thời gian cũng như năng lực nghiên cứu của bản thân cịn
hạn chế nên bài tiểu luận khơng tránh khỏi những thiếu sót, rất mong được các ý
kiến đóng góp của q thầy, cơ giáo và các bạn sinh viên để đề tài được hoàn
chỉnh hơn.
Xin chân thành cảm ơn !

MỤC LỤ
A. MỞ ĐẦU..........................................................................................................1
1. Lý do chọn đề tài............................................................................................1
2. Mục đích nghiên cứu......................................................................................2
3. Nhiệm vụ nghiên cứu.....................................................................................2
4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu......................................................................3
5. Phương pháp nghiên cứu................................................................................3
5.1. Phương pháp nghiên cứu xây dựng trên cơ sở dạy học Lịch sử trong nhà
trường.................................................................................................................3
5.2. Phương pháp khảo sát thực tế học Lịch sử đạt hiệu quả..........................4
5.3. Phương pháp thống kê xử lí để trị chơi có hiệu quả...............................4
6. Cấu trúc của đề tài..........................................................................................5
B. NỘI DUNG.......................................................................................................6
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ CƠ SỞ THỰC TIỄN VỀ BƯỚC ĐẦU
SỬ DỤNG TRÒ CHƠI HỌC TẬP TRONG DẠY HỌC LỊCH SỬ 5...............6
1.1. Cơ sở lí luận về thiết kế trò chơi học tập phần lịch sử lớp 5....................6
1.2. Cơ sở thực tiễn.........................................................................................7
1.2.1. Thực trạng của việc áp dụng trò chơi học tập trong dạy học Lịch sử
5 ở Tiểu học.................................................................................................7
1.2.2. Kết quả khảo sát trước khi sử dụng trị chơi học tập trong mơn Lịch
sử 5...............................................................................................................8
1.2.3. Nguyên nhân hạn chế.........................................................................9
CHƯƠNG 2: THIẾT KẾ TRÒ CHƠI HỌC TẬP PHẦN LỊCH SỬ - LỚP 5. 10
2.1. Các trị chơi học tập sử dụng trong dạy học mơn lịch sử - lớp 5...........11
2.1.1. Trò chơi: Nhanh mắt, nhanh tay......................................................11
2.1.2. Trị chơi: Ghép ảnh..........................................................................12
2.1.3. Trị chơi: Ơ chữ kì diệu....................................................................14
2.1.4 Trò chơi: Em là chiến sĩ Điện Biên...................................................16
2.1.5 Trò chơi: Theo chân chú giải phòng quân........................................17
(Dùng cho bài 26: Tiến vào Dinh Độc Lập)........................................................17

2.1.6. Trò chơi: Tiếp sức............................................................................19


2.1.7. Trò chơi: Ai nhanh, ai đúng.............................................................19
2.1.8. Trò chơi: Nhân vật – sự kiện............................................................20
2.1.9. Trò chơi trên Kahoot, Google Forms…...........................................21
2.1.10. Trò chơi: Thi hiểu biết về các danh nhân mang tên đường phố.....22
2.1.11. Trò chơi: Vẽ tranh và kể lại câu chuyện lịch sử theo tranh...........23
CHƯƠNG 3: HIỆU QUẢ CỦA VIỆC SỬ DỤNG TRÒ CHƠI HỌC TẬP
TRONG DẠY HỌC LỊCH SỬ 5 Ở TIỀU HỌC..............................................25
3.1. Hiệu quả khi áp dụng vào một tiết học cụ thể........................................25
Bài dạy: Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ (trang 37 –Tuần 19- SGK Lịch
sử lớp 5)...............................................................................................................25
3.2. Hiệu quả khi áp dụng trong quá trình giảng dạy....................................26
3.3. Những hạn chế khi sử dụng trò chơi học tập trong dạy học Lịch sử 5. .27
C. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ........................................................................29
1. Kết luận........................................................................................................29
2. Kiến nghị......................................................................................................30
2.1. Đối với nhà trường :...............................................................................30
2.2. Đối với các giáo viên.............................................................................30
TÀI LIỆU THAM KHẢO...................................................................................31


A. MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Phát triển trí tuệ cho học sinh tiểu học là một trong những vấn đề được
quan tâm hàng đầu của hầu hết các quốc gia, của những bậc phụ huynh và các
thầy cô giáo. Cùng với tất cả các môn học khác trong chiến lược phát triển tồn
diện, có thể nói rằng mọi người vẫn coi Toán và Tiếng Việt là một trong những
mơn học quan trọng cịn những mơn học khác là mơn phụ khơng quan trọng.

Song như Chủ Tịch Hồ Chí Minh đã từng nói:
"Dân ta phải biết sử ta
Cho tường gốc tích nước nhà Việt Nam".
Qua bộ mơn lịch sử các em được hiểu sâu hiểu kĩ về quá trình và từng thời kì
xây dựng đấu tranh và gìn giữ đất nước. Thời gian dành cho hai mơn Tốn và
Tiếng Việt là chủ yếu, môn Lịch sử chưa thực sự được chú trọng. Vì vậy muốn
các em học tốt mơn học thì điều trước tiên phải tạo cho các em say mê và hứng
thú với môn học. Trên quan điểm đó giáo viên cần lưạ chọn những phương pháp
dạy học phù hợp để phát huy tính hiệu quả trong từng bài học đảm bảo theo
những yêu cầu kiến thức, năng lực, phẩm chất cần thiết, nhằm đáp ứng được
những yêu cầu đổi mới chương trình giáo dục phổ thơng 2018.
Song phát triển trí tuệ cho học sinh thơng qua hoạt động học tập, hoạt
động vui chơi là một quá trình bền bỉ khơng thể tính bằng tuần, bằng tháng. Hơn
nữa cịn phải xuất phát từ trình độ nhận thức và hoàn cảnh sống của trẻ em để
các em luyện tập dần dần từ dễ đến khó, từ đơn giản đến phức tạp nhằm phát
huy ở trẻ một óc quan sát tinh nhạy, trí tưởng tượng phong phú, tư duy suy luận
lơgíc...
Trên tinh thần "học mà chơi, chơi mà học", "chơi vui học càng vui" nhằm
thoả mãn được nhiều loại nhu cầu trong khi chơi. Với ưu thế như vậy trò chơi
thực sự là một phương tiện hữu hiệu để tạo ra sự hài hồ, thoải mái, khơng dập
khn, khơ cứng, đảm bảo tính tự nhiên trong học tập của học sinh tiểu học một
cách hứng thú và bổ ích.
Trong những năm học vừa qua, các trường tiểu học thực hiện nhiều
phương pháp dạy học tích cực. Theo những phương pháp này, có rất nhiều cơ
hội để giáo viên hoặc học sinh tự tổ chức các trò chơi học tập trong nhóm và
lớp. Nếu giáo viên khéo léo biết áp dụng các trị chơi vào giờ học thì việc học
mơn Lịch sử thực sự trở nên hứng khởi và lôi cuốn với học sinh. Trên cơ sở đó
1

tôi mạnh dạn chọn viết về biện pháp" Bước đầu sử dụng trò chơi học tập
trong dạy học Lịch sử 5 ở Tiểu học".
2. Mục đích nghiên cứu
Trong những năm gần đây việc học Lịch sử ở một số nơi chưa được coi
trọng, có rất nhiều bài thi mơn Lịch sử đạt điểm yếu kém. Đó cũng là xuất phát
từ việc giáo dục ở các nhà trường chưa tạo cho các em u thích mơn Lịch sử
nên chưa nhớ được các mốc thời gian hay sự kiện lịch sử... Người Việt Nam mà
khơng hiểu lịch sử Việt nam thì quả là một vấn đề khiến chúng ta phải suy nghĩ.
Chính vì thế mà ngay từ cấp Tiểu học chúng ta cần chú trọng đến việc dạy và
học phần Lịch sử trong các nhà trường nói chung mà cụ thể ở lớp 4, 5 nói riêng.
Xuất phát từ đặc điểm tâm sinh lí của học sinh tiểu học, các em ln hiếu
động, thích hoạt động vui chơi giải trí. Các em thích được khen, khơng muốn bị
chê bai, hay tị mị và ham hiểu biết. Ở lứa tuổi này các em ln có nhu cầu học
mà chơi, chơi mà học. Các em xem người lớn, đặc biệt là các thầy cô giáo là
một chân lí, là một tấm gương để các em ln soi mình vào đó. Lời thầy cơ nói
ra là một chân lí khơng ai hơn được thầy cơ, không nghe ai bằng nghe lời thầy
cô. Tuy nhiên, ở lứa tuổi này các em đã có những đánh giá sơ khai, có sự phản
ứng trở lại và biết nhận thức được cái đúng cái sai.
Để các em yêu thích mơn học này, trong q trình giảng dạy bản thân
người giáo viên phải nắm được tâm sinh lí lứa tuổi của học sinh để tổ chức các
hình thức dạy học sao cho phù hợp với đặc điểm lứa tuổi của các em. Điều hết
sức chú ý dạy Lịch sử ở Tiểu học là phải biết tổ chức các trò chơi phong phú để
đáp ứng nhu cầu học mà chơi, chơi mà học như việc giải các ơ chữ, các trị chơi
về sự kiện lịch sử gắn với các mốc thời gian hay ghép tranh nhằm gây hứng thú
học tập cho các em, tạo cho các em say mê và thích thú học môn Lịch sử. Hoạt
động vui chơi trong dạy học cịn góp phần tác động đến việc phát triển trí tuệ,
rèn luyện trí thơng minh, nhanh trí của các em, làm cho tâm hồn của các em
phong phú hơn, cuộc sống của các em vui tươi, lành mạnh hơn. Mặt khác, trị
chơi học tập có tác dụng làm thay đổi hình thức hoạt động học tập trên lớp, làm
khơng khí lớp học thoải mái, dễ chịu, giúp q trình học tập trở nên hấp dẫn, nhẹ

nhàng. Chính vì vậy, việc vận dụng trò chơi học tập một cách hợp lí sẽ góp phần
nâng cao hiệu quả giáo dục.
3. Nhiệm vụ nghiên cứu
Để thực hiện đề tài trên bản thân tôi phải thực hiện các nhiệm vụ sau:
- Nghiên cứu các tài liệu về “Phương pháp dạy học môn Lịch sử”.
- Kiến thức, năng lực, phẩm chất học sinh cần đạt trong môn Lịch sử.
2


- Dự giờ đồng nghiệp.
- Tiếp thu ý kiến đóng góp của đồng nghiệp.
- Rút kinh nghiệm qua từng tiết dạy.
- Nghiên cứu tài liệu gây hứng thú học tập trong môn Lịch sử.
- Sách giáo khoa, sách giáo viên môn Lịch sử lớp 5.
- Kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh để từ đó có những điều chỉnh
bổ sung hợp lý.
4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu
Đề tài này nghiên cứu thiết kế tổ chức trò chơi học tập phần Lịch sử lớp 5.
Trong quá trình học tập tại trưởng đại học, tơi đã vận dụng dạy học một tiết học
Lịch sử thu được cũng đáng khả quan.
5. Phương pháp nghiên cứu
5.1. Phương pháp nghiên cứu xây dựng trên cơ sở dạy học Lịch sử trong
nhà trường
Để thực hiện được mục tiêu giáo dục có hiệu quả đã có nhiều phương pháp phục
vụ cho việc giảng dạy như:
 Phương pháp thảo luận nhóm.
 Phương pháp đóng vai.
 Phương phấp vấn đáp…
Tuy nhiên các phương pháp trên vẫn chưa giúp học sinh hoàn toàn hứng thú học
tốt phần Lịch sử. Chính vì thế việc tổ chức trị chơi học tập góp phần nâng cao

chất lượng Lịch sử lớp 5 là rất cần thiết, giáo viên chú trọng những vấn đề sau:
- Giáo viên phải nhận thức được trách nhiệm của mình trong việc giáo dục đặc
biệt là phân môn Lịch sử.
- Giáo viên không chỉ thực hiện nội dung bài giảng đơn thuần mà phải có
hiểu biết nhất định về lịch sử Việt Nam trong chương trình giáo dục Tiểu học.
- Truyền tải kiến thức bài học và thơng qua trị chơi giúp học sinh u thích mơn
Lịch sử thơng qua bài dạy của mình.
- Củng cố kiến thức bài học qua trò chơi học tập.
- Thơng qua trị chơi học tập tạo hứng thú, tính tò mò ham hiểu biết cho các em.
3


- Nhằm lôi cuốn các em tạo niềm vui, giúp cho giờ học nhẹ nhàng, không áp đặt,
thoải mái để đạt hiệu quả cao nhất.
5.2. Phương pháp khảo sát thực tế học Lịch sử đạt hiệu quả
Qua khảo sát thực tế ở trường học, để giờ học Lịch sử đạt hiệu quả cao học sinh
cần:
- Chú ý nghe giáo viên giảng bài, phát biểu ý kiến xây dựng bài.
- Học bài, làm bài tập ở nhà đầy đủ trước khi đến lớp.
- Chuẩn bị bài học của ngày mai.
- Tích cực, chủ động trong học tập.
- Ham học hỏi và u thích mơn học để thích ứng và lĩnh hội những kiến thức
mới.
5.3. Phương pháp thống kê xử lí để trị chơi có hiệu quả
* Trị chơi phải đảm bảo yêu cầu phổ cập ( vừa sức, dễ thực hiện)có nghĩa là:
- Đa số các bài tập trong trò chơi phải có mức độ vừa phải, đủ để học sinh có thể
giải quyết được trong một khoảng thời gian ngắn và nhiều học sinh được tham
gia.
- Các trò chơi được xây dựng từ các dạng bài tập có chọn lọc của các tiết học
trong các mạch kiến thức nhưng có thể mang những cái tên gợi cảm, gây hứng

thú, kích thích học sinh tham gia chơi.
- Các trị chơi phải giúp học sinh rèn luyện kĩ năng, phát huy trí tuệ, óc phân
tích, tư duy sáng tạo.
- Trị chơi phải dễ thực hiện, gần gũi, sát thực với nội dung bài học cũng như
đặc điểm tâm sinh lí của học sinh. Tổ chức trị chơi khơng cầu kì, phức tạp.
- Trò chơi phải phù hợp với quỹ thời gian (khoảng 3 đến 5 phút) và phải
có sức hấp dẫn, tạo khơng khí vui vẻ, thoải mái cho học sinh.
* Trị chơi phải đảm bảo yêu cầu khai thác và thực hành:
- Trò chơi phải đảm bảo yêu cầu khai thác hoặc củng cố nội dung bài học.
- Phải sử dụng triệt để phương tiện, đồ dùng sẵn có của mơn học, của nhà
trường, của giáo viên và học sinh.
4


- Các đồ dùng làm được, giáo viên khai thác từ những vật liệu dễ kiếm, rẻ
tiền(từ các phế liệu như: vỏ hộp bánh, đầu gỗ, nắp chai, giấy bìa..). Song phải
đảm bảo tính khoa học, tính thẩm mĩ và tính giáo dục.
* Trị chơi phải có yếu tố sáng tạo:
- Trong trị chơi nên có một bài tập hoặc có một ý trở lên có nội dung sáng tạo.
Để giải quyết những bài tập này, học sinh phải vận dụng những kiến thức một
cách có hệ thống hơn, linh hoạt hơn, sáng tạo hơn.
6. Cấu trúc của đề tài
Ngoài phần mở đầu và phần kết luận, nội dung chính của đề tài gồm có 3
chương:
Chương 1: Cơ sở lí luận và cơ sở thực tiễn về bước đầu sử dụng trò chơi học tập
trong dạy học lịch sử 5
Chương 2: Thiết kế trò chơi học tập phần Lịch sử - lớp 5
Chương 3: Hiệu quả của việc sử dụng trò chơi học tập trong dạy học lịch sử 5 ở
tiều học

5


B. NỘI DUNG
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ CƠ SỞ THỰC TIỄN VỀ BƯỚC ĐẦU
SỬ DỤNG TRÒ CHƠI HỌC TẬP TRONG DẠY HỌC LỊCH SỬ 5
1.1. Cơ sở lí luận về thiết kế trò chơi học tập phần lịch sử lớp 5
Trong q trình dạy - học nói chung và đối với mơn Lịch sử nói riêng ở
trường tiểu học, việc thiết kế và tổ chức trò chơi cho học sinh đóng vai trị quan
trọng nhưng ít khi giáo viên chú ý. Thiết kế và tổ chức trò chơi trong giờ học
lịch sử cho học sinh được sử dụng để củng cố bài học, áp dụng để dạy các dạng
bài bài ôn tập, sơ kết, tổng kết, bài tập lịch sử hay tổ chức ngoại khố và có tác
dụng thiết thực đối với sự nhận thức của học sinh. Thiết kế và tổ chức trò chơi
trong giờ học lịch sử cho học sinh khơng những nhằm mục đích cung cấp kiến
thức mới cho học sinh mà còn củng cố kiến thức cũ, hệ thống hóa, khái quát hóa
kiến thức đã học, rèn luyện kỹ năng tư duy, phân tích, tổng hợp….. Dựa vào
kiến thức cơ bản về sự kiện, các mặt hoạt động chính của từng giai đoạn hay quá
trình lịch sử đã biết, giáo viên thiết kế tổ chức các trò chơi trong dạy - học lịch
sử giáo viên hướng dẫn học sinh phân tích nắm vững bản chất. Vì vậy khi tiến
hành, giáo viên phải suy nghĩ sâu sắc cẩn thận về nhiệm vụ giáo dưỡng, giáo
dục; về nội dung và cách thức tổ chức tiến hành.
Tổ chức và thiết kế trò chơi trong dạy học lịch sử là yếu tố quan trọng để
nhằm nâng cao chất lượng kiến thức của học sinh, hình thành cho các em nhiều
hiểu biết khoa học về lịch sử và tính quy luật của sự phát triển xã hội, bồi dưỡng
và rèn luyện các năng lực, phẩm chất thông qua việc học mơn lịch sử. Đồng thời
là một “món ăn tinh thần” cổ vũ thúc đẩy các em học tập.
Giáo viên phải xác định trò chơi học tập là trò chơi có nội dung gắn với
hoạt động học tập của học sinh, hướng đến sự mở rộng, chính xác hố, hệ thống
hoá các kiến thức của các em nhằm phát triển năng lực trí tuệ, giáo dục lịng
ham hiểu biết của học sinh. Trị chơi học tập có tác dụng làm thay đổi hình thức

hoạt động học tập trên lớp, làm khơng khí lớp học sơi nổi giúp q trình học tập
trở nên hấp dẫn, nhẹ nhàng, tự nhiên phù hợp tâm sinh lí học sinh tiểu học là “
học mà chơi, chơi mà học”.
Giáo viên cần thiết kế bài dạy và lồng ghép trò chơi học tập vào kế hoạch bài
học. Cấu trúc của việc tổ chức trò chơi học tập phải đảm bảo:
6


* Trò chơi phải đảm bảo yêu cầu khai thác và thực hành:
- Trò chơi phải đảm bảo yêu cầu khai thác hoặc củng cố nội dung bài học.
- Phải sử dụng triệt để phương tiện, đồ dùng sẵn có của môn học, của nhà
trường, của giáo viên và học sinh.
- Các đồ dùng làm được, giáo viên khai thác từ những vật liệu dễ kiếm, rẻ tiền
(từ các phế liệu như : vỏ hộp bánh, đầu gỗ, nắp chai, giấy, bìa..). Song phải đảm
bảo tính khoa học, tính thẩm mĩ và tính giáo dục.
* Trị chơi phải có yếu tố sáng tạo:
- Trong trị chơi nên có một bài tập hoặc có một ý trở lên có nội dung sáng tạo.
Để giải quyết những bài tập này, học sinh phải vận dụng những kiến thức một
cách có hệ thống hơn, linh hoạt hơn, sáng tạo hơn.
* Trò chơi phải đảm bảo 3 phần: mục đích; chuẩn bị; cách tiến hành.
1.2. Cơ sở thực tiễn
1.2.1. Thực trạng của việc áp dụng trò chơi học tập trong dạy học Lịch sử 5
ở Tiểu học
Hiện nay một số giáo viên cũng đã vận dụng các trò chơi học tập vào các
hoạt động dạy học. Nhưng các trò chơi học tập đa số chỉ dược vận dụng ở các
lớp 1, 2 ,3. Vì lẽ ở lớp 1, 2, 3 có lượng kiến thức đơn giản, nội dung các hoạt
động ngắn gọn hơn nên có nhiều thời gian hơn để tổ chức các trị chơi. Còn ở
lớp 4, 5 lượng kiến thức tương đối nhiều, có khi giáo viên khơng đủ thời gian để
truyền tải kiến thức nên các trò chơi thường bị bỏ qua, tiết học có vẻ nặng nề.
Do đó đơi khi có tổ chức trị chơi cũng chỉ là hình thức chứ chưa xem trọng các

trò chơi học tập nhằm phát huy năng lực tư duy của học sinh. Chưa thông qua
các trò chơi học tập nhằm tạo điều kiện để học sinh trình bày những suy nghĩ
của mình. Đây là vấn đề cần xem lại, nhất thiết phải xác định cụ thể mục đích,
tác dụng, cách tổ chức các trị chơi học tập trong giảng dạy sao cho thật sự là
một hình thức dạy học đạt hiệu quả. Giúp học sinh có điều kiện phát triển năng
lực mà vẫn đảm bảo học sinh là chủ thể mọi hoạt động học tập. Nhìn chung, ở
trường Tiểu học nào cũng thực sự trăn trở tới chất lượng dạy và học các bộ mơn
văn hố nói chung và mơn Lịch sử nói riêng. Thực trạng việc dạy học Lịch sử ở
các trường tiểu học về cơ bản thì đã đổi mới về phương pháp dạy học, nhưng
chưa thực sự phát huy được vai trị của người học cũng như tính tích cực, chủ
động sáng tạo của các em. Mặt khác, phần Lịch sử ở lớp 5 mang nặng kiến thức
hơn cả so với lớp 4 ở bậc Tiểu học, vì thế thời gian tổ chức trò chơi rất hạn hẹp.
Cho nên một số giáo viên chỉ thiết kế và áp dụng trò chơi vào dạy học trong
7


những giờ thao giảng, không thường xuyên liên tục. Học sinh chưa u thích
học mơn Lịch sử.
Xuất phát từ u cầu của cấp học, của ngành học. Từ yêu cầu chung của
xã hội hiện nay, Đảng và Nhà nước ta hết sức chăm lo đến ngành giáo dục.
Chính vì vậy mà trách nhiệm của mỗi nhà trường phải hết sức chú trọng đến
việc nâng cao chất lượng và hiệu quả giáo dục. Trong những năm gần đây, bậc
Tiểu học đã và đang thực hiện việc đổi mới phương pháp và hình thức dạy học
sao cho giờ dạy được nhẹ nhàng, thoải mái và đạt hiệu quả cao nhất. Một trong
những hình thức tổ chức dạy học theo xu hướng đổi mới đó là tổ chức các trị
chơi học tập. Vì vậy, để nâng cao chất lượng dạy- học môn Lịch sử nói chung,
mơn Lịch sử lớp 5 nói riêng, người giáo viên khơng những nắm vững nội dung
chương trình mà còn phải năng động, sáng tạo vận dụng linh hoạt các phương
pháp và hình thức dạy học phù hợp, kích thích được tính tị mị ham hiểu biết
của các em, tạo hứng thú học tập cho các em trong khi học và học các môn học

khác, giúp cho giờ học được nhẹ nhàng, tự nhiên và đạt hiệu quả cao hơn.
1.2.2. Kết quả khảo sát trước khi sử dụng trò chơi học tập trong môn Lịch
sử 5
Qua khảo sát học sinh lớp 5A2 trường Tiểu học Trung Hịa, tơi thu được một số
kết quả và nhận xét sau:
- Sự chú ý của học sinh
Học sinh tập trung chú ý chưa thật cao để học tập, chỉ 50% học sinh có ý thức
học tập tốt.
- Sự hứng thú của học sinh
Một số học sinh chưa tích cực tương tác nhóm, cịn ỉ lại và thủ động. 60% học
sinh làm việc, giờ học chưa sôi nổi, đạt kết quả chưa cao.
- Thái độ của học sinh về mơn học
Các em cịn xem nhẹ môn Lịch sử coi là môn học không quan trọng bằng Tốn
và Tiếng Việt. Trong học tập cịn uể oải, thụ động, khơng hào hứng thích thú với
mơn học
- Kết quả học tập:
Tôi tiến hành kiểm tra và thu được kết quả đầu năm học như sau:
HHT

Tổng số bài kiểm tra HS
lớp 5A2
35

SL
8

8

HT

CHT

%

SL

%

SL

%

22

26

75

1

3


1.2.3. Nguyên nhân hạn chế
- Về phía giáo viên:
 Giáo viên đã quen với phương pháp dạy học truyền thống nên có nhiều
khó khăn khi áp dụng phương pháp dạy học mới.
 Một số giáo viên chưa nắm vững phương pháp, cách thức tổ chức cho học
sinh hoạt động học tập để tìm tịi, chiếm lĩnh kiến thức mới của bài học
theo mơ hình mới.

 Thời gian dành cho mơn học đôi khi không trọn vẹn do giáo viên đầu tư
nhiều mơn Tốn, Tiếng Việt.
 Năng lực của giáo viên hạn chế.
- Về phía học sinh:
 Vốn kiến thức cơ bản từ lớp dưới cịn yếu, các em có thói quen học vẹt,
ghi nhớ máy móc kiến thức học tập.
 Một số khơng ít học sinh cịn thụ động khơng chịu suy nghĩ, chỉ tiếp nhận
những điều đã có sẵn.
 Năng lực tư duy của các em còn nhiều hạn chế.

9


CHƯƠNG 2: THIẾT KẾ TRÒ CHƠI HỌC TẬP PHẦN LỊCH SỬ - LỚP 5
Phần Lịch sử là phân mơn khó trong các phân mơn ở Tiểu học vì lượng
kiến thức khá phong phú, nhiều ngày tháng, nhiều diễn biến lịch sử, học sinh
khó nắm vững kiến thức.
Trong q trình tham gia vào các hoạt động học tập nhiều học sinh cịn
thụ động, lười suy nghĩ, có những học sinh cịn sợ thầy cơ gọi phát biểu, hoặc có
phát biểu cũng chỉ đọc trong sách mà không xác định rõ yêu cầu của câu hỏi.
Một vấn đề đáng lưu tâm là hầu hết học sinh kể cả học sinh có khả năng tiếp thu
tốt, học đến bài nào thì nắm kiến thức của bài đó mà chưa biết liên kết, sâu
chuỗi các kiến thức đã học để vận dụng vào giải thích các kiến thức ở bài sau.
Là giáo viên tơi mong muốn có một phương pháp hữu hiệu để thay đổi tình
trạng học tập trên. Nhận thấy ưu điểm tổ chức trị chơi học tập trong dạy học nói
chung đặc biệt là mơn lịch sử nói riêng, tơi đã mạnh dạn ứng dụng vào dạy phần
lịch sử lớp 5. Khi áp dụng các trị chơi này tơi nhận thấy rất hiệu quả đối với
kiểm tra bài cũ, củng cố bài học hoặc dạy những bài ơn tập.
Việc tổ chức trị chơi học tập trong dạy học phần lịch sử lớp 5 mang nhiều
lợi ích cho học sinh và giáo viên, cụ thể như sau:

* Đối với học sinh:
- Trò chơi học tập trong dạy học phần Lịch sử sẽ hình thành cho học phương
pháp tự học, tăng tính độc lập, chủ động, sáng tạo và phát triển được tư duy.
- Trò chơi học tập giúp học sinh học thuộc bài tại lớp, khắc sâu kiến không
bị nhầm lẫn giữa các sự kiện lịch sử.
- Một số kết quả nghiên cứu khoa học gần đây cho thấy bộ não của con người sẽ
hiểu sâu, nhớ lâu và in đậm những gì mình tự nghĩ ra hay được thực hành. Vì
vậy trị chơi học tập giúp học sinh học tập một cách tích cực, từ đó các em nhớ
bài học lâu và sâu sắc hơn.
- Trò chơi học tập giúp học sinh phát triển khả năng thuyết trình ý kiến của
mình, qua đó giúp các em mạnh dạn và tự tin hơn trong cuộc sống.
* Đối với giáo viên:
- Tổ chức trò chơi học tập trong giảng dạy giúp giáo viên thiết kế một bài giảng
sinh động, sáng tạo với việc kết hợp sử dụng hình ảnh, ngơn từ, sẽ thu hút học

10


sinh học sôi nổi mà không thấy nhàm chán với những con số, hay các sự kiện
lịch sử khô khan.
- Tổ chức trò chơi học tập rất phù hợp với tâm lí học sinh tiểu học.
- Tổ chức trị chơi học tập trong dạy và học mang lại hiệu quả cao, phát triển tư
duy logic, khả năng phân tích tổng hợp, học sinh hiểu bài, nhớ lâu thay cho ghi
nhớ dưới dạng thuộc lòng, học “vẹt”.
- Tổ chức trò chơi học tập có thể vận dụng trong bất kì điều kiện hồn cảnh nào
của nhà trường mà khơng phụ thuộc vào cơ sở vật chất, có thể viết trực tiếp lên
bảng, có thể viết vào giấy, có thể viết vào bìa cứng,…
Qua tìm hiểu thực tế và vận dụng trong dạy học nói chung và phần lịch sử
nói riêng, bản thân tôi đã thực hiện các giải pháp để sử dụng trong dạy học phần
Lịch sử lớp 5. Sau đây là một số trị chơi mà tơi đã áp dụng khi dạy lịch sử thấy

có kết quả tương đối tốt.
2.1. Các trò chơi học tập sử dụng trong dạy học mơn lịch sử - lớp 5
2.1.1. Trị chơi: Nhanh mắt, nhanh tay
(Dùng cho bài 3: Cuộc phản công ở kinh thành Huế )
* Mục đích:
- Giúp học sinh củng cố kiến thức lịch sử về phong trào Cần Vương.
- Luyện khả năng nói và phản xạ nhanh, chính xác.
* Chuẩn bị:
- Cúc nam châm.
- Phiếu học tập trên khổ giấy lớn A3, số lượng phiếu tùy thuộc vào số nhóm.
Nội dung phiếu: Hãy nối thông tin ở cột A với thơng tin ở cột B cho thành một
câu hồn chỉnh để nói về cuộc phản cơng ở kinh thành Huế.
A
1. Đêm mùng 4 rạng sáng ngày 5-71885
2. Tôn Thất Thuyết cho các đạo qn
3. Nhờ có ưu thế vũ khí, quân Pháp ra
sức cố thủ
4.Giặc Pháp tiến công vào kinh thành
11

B
a) Giết người, cướp của và tàn phá
nhà cửa.
b) và gần đến sáng thì đánh trả lại.
c) bỗng có tiếng súng thần công nổ
rầm trời.
d) Lên vùng rừng núi Quảng Trị


5.Tôn Thất Thuyết đưa vua Hàm Nghi e) Tấn công đồn Mang Cá và tịa

và đồn tùy tùng
Khâm sứ Pháp.
* Cách tiến hành:
- Thời gian chơi: 3 đến 5 phút.
- Giáo viên chia lớp thành nhiều nhóm.
- Cử Ban giám khảo.
- Phát cho mỗi nhóm một phiếu đã ghi nội dung như trên.
- Giáo viên phổ biến cách chơi:
 Khi giáo viên hơ: “ Bắt đầu!” các nhóm thảo luận thống nhất ý kiến.
 Nối thông tin trong phiếu của nhóm mình.
 Các nhóm cử đại diện nhanh chóng gắn kết quả của nhóm mình lên bảng
lần lượt từ trái sang phải.
 Ban giám khảo theo dõi thời gian, đánh giá kết quả của các nhóm, nhóm
nào nhanh, đúng là nhóm thắng cuộc.
Lưu ý: Trị chơi có thể thực hiện thay thế phần củng cố kiến thức bài học.
Đáp án:

1- c ; 2- e ; 3- b ; 4- a ; 5- d.

2.1.2. Trò chơi: Ghép ảnh
(Dùng cho bài 6: Quyết chí ra đi tìm đường cứu nước).
* Mục đích: Giúp học sinh:
- Ghi nhớ địa danh nơi Bác Hồ bắt đầu cuộc hành trình cứu nước.
- Rèn trí nhớ và kĩ năng quan sát.
* Chuẩn bị: 2 ảnh bến Nhà Rồng, 2 ảnh tàu La- tu- sơ Tơ - rê- vin (phóng to,
mỗi ảnh cắt thành 6 phần khơng bằng nhau).

12

Bến Nhà Rồng – Di tích lịch sử Bảo tàng Hồ Chí Minh

Con tàu La-tu-sơ Tơ-rê-vin
* Cách tiến hành
- Giáo viên chia lớp thành 2 đội chơi. Mỗi đội cử ra 2 người tham gia chơi.
- Bầu Ban giám khảo theo dõi thời gian và đánh giá kết quả của các đội.
- Phát cho mỗi đội 1 bộ ảnh đã cắt (12 miếng).
- Giáo viên hướng dẫn cách chơi:
 Mỗi đội có 1 người lựa chọn ảnh, 1 người ghép.
13


 Khi nào có hiệu lệnh: “ Bắt đầu!”, người chơi lựa chọn và ghép ảnh sao
cho thành ảnh bến Nhà Rồng, tàu La-tu-sơ Tê-rê-vin.
 Thời gian ghép ảnh là 3 phút, mỗi miếng ghép đúng được tính 10 điểm,
mỗi ảnh có số điểm tối đa là 60 điểm.
 Các thành viên cổ vũ cho đội của mình.
 Ban giám khảo đánh giá kết quả ghép ảnh và cho điểm, đội nào nhiều
điểm và đúng thời gian là đội thắng cuộc.
2.1.3. Trị chơi: Ơ chữ kì diệu
( Dùng cho bài 11: Ơn tập )
* Mục đích:
Giúp học sinh :
- Ghi nhớ một số mốc quan trọng trong lịch sử dân tộc.
- Sử dụng vốn hiểu biết của mình vào học tập; phát triển tư duy ngôn ngữ.
* Chuẩn bị:
- Giáo viên soạn hệ thống câu hỏi và gợi ý trả lời cho các ô chữ.
- 3 chuông nhỏ để báo tín hiệu xin trả lời.
- Kẻ ơ trống gồm 12 hàng ngang sau lên bảng phụ.

14


Cách tiến hành
- Giáo viên chọn 9 học sinh chia làm 3 đội chơi, mỗi đội 3 học sinh.
- Cử Ban giám khảo theo dõi thời gian, đáp án và ghi điểm.
- Giáo viên hướng dẫn cách chơi:
+ Khi giáo viên đọc câu gợi ý trả lời của hàng ngang thứ nhất, đội nào có
tín
hiệu trước sẽ được quyền trả lời.
+ Nếu trả lời đúng được tính điểm và chuyển sang hàng ngang thứ hai;
nếu
không đúng quyền trả lời thuộc về hai đội cịn lại.
+ Cả 3 đội khơng có câu trả lời đúng, Quyền trả lời thuộc về khán giả.
+ Trả lời đúng ở lần thứ nhất được 30 điểm; lần 2: 20 điểm; lần 3: 10 điểm.
+ Hết 12 câu hàng ngang sẽ tìm ơ chữ hàng dọc hoặc trong q trình chơi
đội nào tìm ra ơ chữ hàng dọc trước sẽ được quyền trả lời, nếu đúng được
cộng 40 điểm.
- Kết thúc cuộc chơi xếp nhất, nhì, ba theo số điểm của các đội.
- Khán giả nào có câu trả lời đúng được cả lớp khen.
Lưu ý: Kết thúc trị chơi có thể hỏi ý nghĩa của ô chữ hàng dọc.
Sau đây là gợi ý trả lời cho 12 ô hàng ngang:
1. Tháng này diễn ra Tổng khởi nghĩa năm 1945.(gồm 8 chữ cái)
2. Tên của người được nhân dân tơn là “Bình Tây đại ngun sối”. (Gồm
10 chữ cái)
3. Đây là nơi đóng đơ của Triều đình nhà Nguyễn. (Gồm 3 chữ cái)
4. Tên của người khởi xướng ra phong trào Cần Vương. (Gồm 13 chữ cái)
5. Tên gọi của chính quyền mới được thiết lập ở Nghệ – Tĩnh thời kì 19301931 (gồm 6 chữ cái)
6. Tên nhà vua được Tôn Thất Thuyết đưa ra Quảng Trị. (gồm 7 chữ cái)
7. Tên bến cảng nơi người thanh niên Nguyễn Tất Thành ra đi tìm đường

cứu nước. (gồm 7 chữ cái)
8. Ai là người tổ chức và vận động phong trào Đông du? (gồm 11 chữ cái)
9. Tên gọi ngày kỉ niệm 2-9 hàng năm của nước ta là gì? (gồm 9 chữ cái)
10. Tên phong trào thanh niên Việt Nam sang Nhật học tập theo sự vận động
của Phan Bội Châu. (gồm 6 chữ cái)
11. Tên thường gọi của kinh đô Huế. (gồm 4 chữ cái)
15