Quản lý xây dựng văn hóa nhà trường trong các trường mầm non có tổ chức giáo dục hòa nhập trên địa bàn thành phố Hải Phòng

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
HỌC VIỆN QUẢN LÝ GIÁO DỤC
----------

TRỊNH NGỌC TỒN

QUẢN LÝ XÂY DỰNG VĂN HĨA NHÀ TRƯỜNG
TRONG CÁC TRƯỜNG MẦM NON CĨ TỔ CHỨC GIÁO
DỤC HỊA NHẬP
TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HẢI PHÒNG

LUẬN ÁN TIẾN SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC

HÀ NỘI - 2023


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
HỌC VIỆN QUẢN LÝ GIÁO DỤC
----------

TRỊNH NGỌC TỒN

QUẢN LÝ XÂY DỰNG VĂN HĨA NHÀ TRƯỜNG
TRONG CÁC TRƯỜNG MẦM NON CĨ TỔ CHỨC GIÁO
DỤC HỊA NHẬP
TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HẢI PHÒNG

Chuyên ngành: QUẢN LÝ GIÁO DỤC
MÃ SỐ: 9.14.01.14

LUẬN ÁN TIẾN SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học:

1. GS.TS Nguyễn Thị Hoàng Yến
2. TS. Trương Thị Thúy Hằng

HÀ NỘI - 2023


i

LỜI CAM ĐOAN

Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu riêng của tôi.
Các kết quả nghiên cứu trong luận án này là trung thực, chưa từng được
công bố trong bất kỳ cơng trình nào của các tác giả khác.

Tác giả

Trịnh Ngọc Toàn


ii

LỜI CẢM ƠN

Tơi xin bày tỏ lịng biết ơn chân thành đến toàn thể giảng viên, cán bộ,
viên chức Học viện Quản lý giáo dục đã nhiệt tình giúp đỡ và tạo mọi điều
kiện thuận lợi để tơi hồn thành tốt nhiệm vụ nghiên cứu sinh.
Tơi chân thành kính trọng và cảm ơn sâu sắc đến GS.TS. Nguyễn Thị

Hoàng Yến và TS. Trương Thị Thúy Hằng là những người hướng dẫn khoa
học đã tận tình giúp đỡ tơi trong suốt q trình thực hiện luận án.
Tơi xin gửi lời cảm ơn tới tất cả bạn bè, đồng nghiệp và gia đình,
những người đã ln động viên khích lệ tơi hồn thành luận án này.

Tác giả

Trịnh Ngọc Toàn


iii

DANH MỤC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT

CBQL
GDHN

Cán bộ quản lý
Giáo dục hòa nhập

GDMN

Giáo dục mầm non

GV

Giáo viên

NV

Nhân viên

MN

Mầm non

QL
QLNT

Quản lý
Quản lý nhà trường

QLGD

Quản lý Giáo dục

VH

Văn hóa

VHNT

Văn hóa nhà trường

VHTC

Văn hóa tổ chức


iv

MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN.............................................................................................................i
LỜI CẢM ƠN..................................................................................................................ii
DANH MỤC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT.................................................................iii
MỤC LỤC.......................................................................................................................iv
DANH MỤC BẢNG.......................................................................................................ix
DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ...................................................................................xi
MỞ ĐẦU..........................................................................................................................1
Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ XÂY DỰNG VĂN HÓA NHÀ
TRƯỜNG Ở TRƯỜNG MẦM NON CÓ TỔ CHỨC GIÁO DỤC HÒA
NHẬP..............................................................................................................................12
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề..........................................................................12
1.1.1. Nghiên cứu về xây dựng văn hóa nhà trường trong cơ sở giáo dục............12
1.1.2. Nghiên cứu về quản lý xây dựng văn hóa nhà trường trong cơ sở
giáo dục.................................................................................................................17
1.1.3. Khái qt về các cơng trình nghiên cứu và những vấn đề đặt ra để tiếp
tục nghiên cứu........................................................................................................21
1.2. Khái niệm công cụ của đề tài............................................................................22
1.2.1. Quản lý.........................................................................................................22
1.2.2. Giáo dục hòa nhập trong trường mầm non..................................................23
1.2.3. Văn hóa nhà trường, Xây dựng văn hóa nhà trường...................................24
1.2.4. Quản lý xây dựng văn hóa nhà trường.........................................................26
1.3. Văn hóa nhà trường trong trường mầm non tư thục có tổ chức giáo
dục hịa nhập.............................................................................................................27
1.3.1. Đặc điểm của trường mầm non tư thục có tổ chức giáo dục hịa nhập
................................................................................................................................27
1.3.2. Đặc điểm văn hóa nhà trường trong trường mầm non tư thục có tổ
chức giáo dục hịa nhập..........................................................................................30
1.3.3. Vai trị của văn hóa nhà trường của trường mầm non tư thục có tổ

chức giáo dục hịa nhập..........................................................................................33
1.4. Vận dụng bộ công cụ OCAI và bộ công cụ nhận diện thương hiệu nhà
trường trong các trường mầm non có tổ chức giáo dục hịa nhập trong xây
dựng văn hóa nhà trường........................................................................................38
1.4.1. Cơ sở khoa học về vận dụng bộ công cụ OCAI và bộ công cụ nhận
diện thương hiệu nhà trường mầm non có tổ chức giáo dục hòa nhập..................38


v
1.4.2. Hoàn thiện nội dung và cách thức vận dụng bộ cơng cụ đánh giá văn
hóa tổ chức OCAI và bộ công cụ nhận diện thương hiệu trường mầm non có
tổ chức giáo dục hịa nhập......................................................................................45
1.5. Xây dựng văn hóa nhà trường trong các trường mầm non có tổ chức
giáo dục hòa nhập.....................................................................................................51
1.5.1. Thực hiện mục tiêu xây dựng văn hóa nhà trường của trường mầm
non có tổ chức giáo dục hòa nhập..........................................................................52
1.5.2. Xây dựng triết lý hoạt động trường mầm non có tổ chức giáo dục hịa
nhập........................................................................................................................54
1.5.3. Xây dựng hệ thống cấu trúc hữu hình trường mầm non có tổ chức
giáo dục hòa nhập...................................................................................................55
1.5.4. Tạo dựng những quan niệm chung của trường mầm non có tổ chức
giáo dục hịa nhập...................................................................................................56
1.5.5. Xây dựng bộ phận quản lý văn hóa nhà trường và đội ngũ tiên phong
thực hiện xây dựng văn hóa nhà trường trong các trường mầm non có tổ
chức giáo dục hòa nhập..........................................................................................57
1.6. Nội dung quản lý xây dựng văn hóa nhà trường trong các trường
mầm non có tổ chức giáo dục hòa nhập.................................................................60
1.6.1. Quản lý thực hiện mục tiêu xây dựng văn hóa nhà trường trong các
trường mầm non có tổ chức giáo dục hịa nhập.....................................................60
1.6.2. Tổ chức xây dựng triết lý hoạt động của trường mầm non có tổ chức

giáo dục hịa nhập...................................................................................................62
1.6.3. Chỉ đạo xây dựng hệ thống cấu trúc hữu hình trường mầm non có tổ
chức giáo dục hòa nhập..........................................................................................65
1.6.4. Chỉ đạo các hoạt động tạo dựng những quan niệm chung trong trường
mầm non có tổ chức giáo dục hòa nhập.................................................................69
1.6.5. Đánh giá hoạt động xây dựng văn hóa nhà trường trong các trường
mầm non có tổ chức giáo dục hịa nhập.................................................................73
1.7. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý xây dựng văn hóa nhà trường
trong các trường mầm non có tổ chức giáo dục hòa nhập...................................75
1.7.1. Năng lực và phẩm chất đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên
................................................................................................................................75
1.7.2. Điều kiện cơ sở vật chất...............................................................................76
1.7.3. Đặc thù hoạt động giáo dục mầm non hịa nhập..........................................77
1.7.4. Q trình xã hội hóa giáo dục......................................................................78
1.7.5. Q trình tích lũy kinh nghiệm của Ban lãnh đạo nhà trường.....................78


vi
Kết luận Chương 1........................................................................................................80
Chương 2. THỰC TRẠNG VỀ QUẢN LÝ XÂY DỰNG VĂN HÓA NHÀ
TRƯỜNG TRONG CÁC TRƯỜNG MẦM NON CĨ TỔ CHỨC GIÁO
DỤC HỊA NHẬP TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HẢI PHÒNG..........................81
2.1. Giới thiệu khái quát về điều kiện kinh tế - văn hóa - xã hội, hoạt động
giáo dục mầm non và giáo dục hòa nhập ở các trường mầm non của thành
phố Hải Phòng...........................................................................................................81
2.1.1. Điều kiện kinh tế - văn hóa - xã hội.............................................................81
2.1.2. Hoạt động giáo dục mầm non......................................................................82
2.1.3. Hoạt động giáo dục hòa nhập ở các trường mầm non.................................83
2.2. Giới thiệu tổ chức khảo sát...............................................................................86
2.2.1. Mục đích khảo sát........................................................................................86

2.2.2. Nội dung khảo sát........................................................................................86
2.2.3. Đối tượng và địa bàn khảo sát.....................................................................87
2.2.4. Phương pháp tổ chức khảo sát.....................................................................88
2.3. Thực trạng xây dựng văn hóa nhà trường trong các trường mầm non
có tổ chức giáo dục hịa nhập trên địa bàn thành phố Hải Phòng.......................90
2.3.1. Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên và cha
mẹ trẻ về văn hóa nhà trường.................................................................................90
2.3.2. Thực trạng về xây dựng triết lý hoạt động của các trường mầm non có
tổ chức giáo dục hịa nhập......................................................................................94
2.3.3. Thực trạng về việc thực hiện các tiêu chí chung của cấu trúc hữu hình
các trường mầm non có tổ chức giáo dục hòa nhập..............................................96
2.3.4. Thực trạng về việc thực hiện các tiêu chí về cơ sở vật chất trường
mầm non có tổ chức giáo dục hòa nhập.................................................................98
2.3.5. Thực trạng về thực hiện văn hóa nhà trường trong trường mầm non có
tổ chức giáo dục hịa nhập....................................................................................107
2.3.6. Thực trạng nhận diện mơ hình văn hóa nhà trường của các trường
mầm non có tổ chức giáo dục hòa nhập...............................................................117
2.4. Thực trạng quản lý xây dựng văn hóa nhà trường trong các trường
mầm non có tổ chức giáo dục hịa nhập trên địa bàn thành phố Hải Phòng
...................................................................................................................................122
2.4.1. Thực trạng về quản lý thực hiện mục tiêu xây dựng văn hóa nhà
trường trong các trường mầm non có tổ chức giáo dục hịa nhập.......................122
2.4.2. Tổ chức xây dựng triết lý hoạt động của trường mầm non có tổ chức
giáo dục hịa nhập.................................................................................................124


vii
2.4.3. Chỉ đạo xây dựng hệ thống cấu trúc hữu hình trường mầm non có tổ
chức giáo dục hịa nhập........................................................................................125
2.4.4. Chỉ đạo các hoạt động tạo dựng những quan niệm chung trong trường

mầm non có tổ chức giáo dục hịa nhập...............................................................126
2.4.5. Đánh giá hoạt động xây dựng văn hóa nhà trường trong các trường
mầm non có tổ chức giáo dục hòa nhập...............................................................129
2.5. Thực trạng sự ảnh hưởng của các yếu tố đến quản lý xây dựng văn
hóa nhà trường trong các trường mầm non có tổ chức giáo dục hịa nhập
...................................................................................................................................131
2.6. Đánh giá chung về thực trạng quản lý xây dựng văn hóa nhà trường
trong các trường mầm non có tổ chức giáo dục hòa nhập trên địa bàn
thành phố Hải Phòng..............................................................................................134
2.6.1. Điểm mạnh.................................................................................................134
2.6.2. Điểm hạn chế..............................................................................................137
2.6.3. Nguyên nhân của những hạn chế...............................................................139
Kết luận chương 2.......................................................................................................141
Chương 3. GIẢI PHÁP QUẢN LÝ XÂY DỰNG VĂN HÓA NHÀ TRƯỜNG
TRONG CÁC TRƯỜNG MẦM NON CĨ TỔ CHỨC GIÁO DỤC HỊA
NHẬP TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HẢI PHÒNG............................................142
3.1. Các nguyên tắc xây dựng giải pháp...............................................................142
3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính đồng bộ.............................................................142
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa và phát triển.........................................142
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính phù hợp.............................................................142
3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống............................................................143
3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn............................................................143
3.2. Các giải pháp quản lý xây dựng văn hóa nhà trường trong các trường
mầm non có tổ chức giáo dục hịa nhập trên địa bàn thành phố Hải Phòng
...................................................................................................................................143
3.2.1. Tổ chức xây dựng triết lý hoạt động của trường mầm non có tổ chức
giáo dục hịa nhập gắn với văn hóa cộng đồng địa phương.................................143
3.2.2. Chỉ đạo xây dựng quy trình vận dụng Bộ cơng cụ đánh giá văn hóa tổ
chức OCAI và Bộ công cụ nhận diện thương hiệu trường mầm non có tổ
chức giáo dục hịa nhập trong quản lý văn hóa nhà trường mầm non.................151

3.2.3. Tổ chức các hoạt động bồi dưỡng đội ngũ cán bộ quản lý về xây dựng
văn hóa nhà trường dựa vào năng lực..................................................................156


viii
3.2.4. Tổ chức phát triển nội dung giáo dục trường mầm non dựa trên xây
dựng những câu chuyện chia sẻ giá trị cốt lõi nhà trường cho trẻ.......................163
3.2.5. Tổ chức đổi mới đánh giá các hoạt động xây dựng văn hóa nhà trường
mầm non có tổ chức giáo dục hịa nhập gắn với phản hồi cải tiến......................170


ix
3.3. Mối quan hệ giữa các giải pháp......................................................................173
3.4. Khảo nghiệm tính cấp thiết, tính khả thi của các giải pháp........................175
3.4.1. Mục đích khảo nghiệm...............................................................................175
3.4.2. Nội dung và phương pháp khảo nghiệm....................................................175
3.4.3. Đối tượng khảo nghiệm.............................................................................175
3.4.4. Kết quả khảo nghiệm tính cấp thiết và tính khả thi của các giải pháp
đã đề xuất.............................................................................................................175
3.5. Thử nghiệm giải pháp.....................................................................................179
3.5.1. Mục đích thử nghiệm.................................................................................179
3.5.2. Đối tượng thử nghiệm................................................................................179
3.5.3. Thời gian, địa điểm thử nghiệm.................................................................179
3.5.4. Nội dung thử nghiệm.................................................................................179
3.5.5. Kết quả thử nghiệm....................................................................................181
Kết luận Chương 3......................................................................................................189
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ.............................................................................190
1. Kết luận................................................................................................................190
2. Khuyến nghị........................................................................................................192
TÀI LIỆU THAM KHẢO..........................................................................................195

CÁC CƠNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ ĐÃ CƠNG BỐ CĨ LIÊN
QUAN LUẬN ÁN........................................................................................................204
PHỤ LỤC


x

DANH MỤC BẢNG
Bảng 1.1.

Mơ tả đặc trưng kiểu văn hóa tổ chức của Kim Mameron&
Robert Quinn....................................................................................41

Bảng 1.2.

Bộ công cụ đánh giá văn hóa tổ chức OCAI hồn thiện................45

Bảng 2.1.

Nhận thức về mức độ cần thiết của việc xây dựng VHNT
trong các trường mầm non có tổ chức giáo dục hịa nhập............91

Bảng 2.2.

Nhận thức về vai trò của VHNT trong các trường mầm non
có tổ chức giáo dục hịa nhập..........................................................92

Bảng 2.3.

Thực trạng xây dựng triết lý hoạt động của các trường mầm

non có tổ chức giáo dục hịa nhập...................................................95

Bảng 2.4.

Đánh giá thực hiện các tiêu chí chung của cấu trúc hữu hình
của các trường mầm non có tổ chức giáo dục hòa nhập...............96

Bảng 2.5.

Thực trạng về việc thực hiện các tiêu chí về cơ sở vật chất
trường mầm non có tổ chức giáo dục hòa nhập.............................99

Bảng 2.6.

Thực trạng về việc thực hiện văn hóa nhà trường của cán bộ
quản lý trong các trường mầm non có tổ chức giáo dục hịa
nhập.................................................................................................107

Bảng 2.7.

Thực trạng về việc thực hiện văn hóa nhà trường của giáo
viên, nhân viên trong các trường mầm non có tổ chức giáo
dục hòa nhập..................................................................................111

Bảng 2.8.

Thực trạng thực hiện văn hóa nhà trường của cha mẹ trẻ
trong các trường mầm non có tổ chức giáo dục hịa nhập..........114

Bảng 2.9.

Thực trạng về việc thực hiện văn hóa nhà trường của trẻ
trong các trường mầm non có tổ chức giáo dục hịa nhập..........116

Bảng 2.10. Mơ hình văn hóa nhà trường của các trường mầm non có tổ
chức giáo dục hịa nhập.................................................................118
Bảng 2.11. Thực trạng quản lý thực hiện mục tiêu xây dựng văn hóa
nhà trường trong các trường mầm non có tổ chức giáo dục
hòa nhập.........................................................................................122


xi
Bảng 2.12. Thực trạng tổ chức xây dựng triết lý hoạt động trong các
trường mầm non có tổ chức giáo dục hòa nhập...........................124
Bảng 2.13. Thực trạng chỉ đạo xây dựng hệ thống cấu trúc hữu hình
trong các trường mầm non có tổ chức giáo dục hịa nhập..........125
Bảng 2.14. Thực trạng chỉ đạo các hoạt động tạo dựng những quan
niệm chung trong các trường mầm non có tổ chức giáo dục
hịa nhập.........................................................................................127
Bảng 2.15. Thực trạng đánh giá hoạt động xây dựng văn hóa nhà
trường trong các trường mầm non có tổ chức giáo dục hòa
nhập.................................................................................................129
Bảng 2.16. Thực trạng sự ảnh hưởng của các yếu tố đến quản lý xây
dựng văn hóa nhà trường trong các trường mầm non có tổ
chức giáo dục hịa nhập.................................................................132
Bảng 3.1.

Đánh giá tính cấp thiết của các giải pháp đã đề xuất..................176

Bảng 3.2.

Đánh giá tính khả thi của giải pháp đã đề xuất...........................177

Bảng 3.3.

Kết quả khảo sát trình độ ban đầu về nhận thức và hành vi
VHNT của CBQL trước thử nghiệm............................................182

Bảng 3.4.

Kết quả đánh giá về nhận thức và hành vi VHNT của CBQL
sau thử nghiệm...............................................................................185


xii

DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ
Sơ đồ 1.1.

Mơ hình văn hóa tổ chức của Kim Mameron& Robert Quinn
...........................................................................................................41

Sơ đồ 1.2.

Hệ thống đánh giá văn hóa nhà trường trong các trường
mầm non có tổ chức giáo dục mầm non hịa nhập bằng bộ
công cụ nhận diện thương hiệu và bộ công cụ đánh giá văn
hóa tổ chức OCAI............................................................................43

Biểu đồ 2.1. So sánh mức độ nhận thức của CBQL, GV, NV và cha mẹ trẻ

về VHNT...........................................................................................90
Biểu đồ 2.2. So sánh mức độ thực hiện VHNT của đội ngũ CBQL, GV,
NV, cha mẹ trẻ và trẻ của các trường mầm non có tổ chức
giáo dục hòa nhập..........................................................................119
Biểu đồ 2.3. So sánh mức độ thực hiện triết lý hoạt động và mức độ thực
hiện các tiêu chí hệ thống cấu trúc hữu hình của các trường
mầm non có tổ chức giáo dục hịa nhập.......................................120
Biểu đồ 2.4. So sánh kiểu VHNT hiện tại và kiểu VHNT mong muốn của
các trường mầm non có tổ chức giáo dục hòa nhập....................121


1

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Đảng và Nhà nước ta luôn quan tâm, chăm lo đến sự nghiệp giáo dục đào tạo; xác định giáo dục giữ vai trò chủ đạo trong việc phát triển kinh tế, văn
hóa - xã hội. Vai trò của giáo dục được thể hiện trước hết với thế hệ trẻ, trong
đó, trẻ em ở bậc học GDMN cần phải được quan tâm đặc biệt. Bởi lẽ, GDMN là
bậc học đầu tiên trong hệ thống giáo dục quốc dân, là tiền đề quan trọng, làm
nền tảng cho các bậc học sau này. Trên thế giới, các cơng trình nghiên cứu về
giáo dục mầm non đều cho rằng: sự phát triển trong những năm đầu đời có ảnh
hưởng rất lớn đến tương lai của cả cuộc đời con người, đặc biệt là giai đoạn từ 0
- 6 tuổi. Đây là giai đoạn vàng để con người phát triển và hoàn thiện, mọi tác
động giáo dục trong giai đoạn này góp phần quan trọng trong việc hình nên nhân
cách sau này của đứa trẻ.
Trong số trẻ em học tập tại các trường MN, hiện nay, số trẻ khuyết tật đến
trường ngày càng gia tăng. Theo báo cáo khảo sát tổng cục dân số - kế hoạch hóa
gia đình năm 2018 cho thấy, tỷ lệ trẻ khuyết tật ở tuổi MN ở nước ta là 2,74%.
Như vậy, ước tính cả nước hiện có khoảng 141.745 trẻ khuyết tật độ tuổi MN; và
ở Hải Phịng có khoảng 3.199 trẻ khuyết tật ở độ tuổi MN. [14] Đây là nhóm trẻ

chịu nhiều thiệt thòi, đòi hỏi phải được giáo dục bằng phương thức phù hợp, tinh
tế. Trong đó, GDHN là một phương thức giáo dục mang lại hiệu quả cao cho trẻ
khuyết tật nói chung và đặc biệt đối với trẻ khuyết tật ở lứa tuổi mẩm non.
Giáo dục hòa nhập là một xu thế tất yếu chung của xã hội hiện nay. Trên
thế giới, GDHN đã đưa vào thành chính sách với tất cả trẻ em, đến nay đã có 158
quốc gia thơng qua Cơng ước Liên hiệp quốc về Quyền của người khuyết tật,
trong đó điều 24 cam kết thực hiện hệ thống GDHN cho tất cả mọi người. Ở Việt
Nam, Nhà nước ta cũng đã khẳng định “GDHN là phương thức giáo dục chủ yếu
đối với người khuyết tật”. [41] Năm 2005, Bộ GD&ĐT đã cam kết với định
hướng về GDHN trên cả nước.


2

Lý luận và thực tiễn cũng đã chứng minh, GDHN khơng những mang lại
lợi ích cho trẻ khuyết tật mà cịn cho cả trẻ bình thường.
Tuy nhiên đến nay, việc thực hiện GDHN nói chung cũng như GDHN
trong các trường MN ở nước ta cịn nhiều hạn chế, trong đó, những rào cản xã
hội trong thực hiện GDHN là một thách thức không nhỏ như: điều kiện môi
trường sống chưa phù hợp, tính thực thi pháp luật chưa cao và đặc biệt là vẫn
cịn đó thái độ kỳ thị của xã hội.Vì vậy, làm thế nào để xóa bỏ được những rào
cản GDHN trong các trường MN có tổ chức GDHN nhằm nâng cao chất lượng
GDHN là một vấn đề thách thức lớn đối với các nhà QLGD.
Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 4/11/2013 Hội nghị Trung ương 8 khóa
XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo: “Đổi mới chương trình
nhằm phát triển năng lực và phẩm chất người học, hài hịa đức, trí, thể, mỹ; dạy
người, dạy chữ và dạy nghề. Đổi mới nội dung giáo dục theo hướng tinh giản,
hiện đại, thiết thực, phù hợp với lứa tuổi, trình độ và ngành nghề; tăng thực
hành, vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Chú trọng giáo dục nhân cách, đạo đức,
lối sống, tri thức pháp luật và ý thức công dân. Tập trung vào những giá trị cơ

bản của văn hóa, truyền thống và đạo lý dân tộc, tinh hoa văn hóa nhân loại, giá
trị cốt lõi và nhân văn của chủ nghĩa Mác- Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh…”.
Đồng thời các định hướng xây dựng văn hóa nhà trường đáp ứng yêu cầu đổi
mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo đã xác định: Văn hóa nhà trường là
một mơi trường quan trọng để rèn luyện nhân cách và giáo dục thế hệ trẻ thành
những con người phát triển toàn diện đức - trí - thể - mỹ, ngành Giáo dục đã tập
trung chỉ đạo quyết liệt nhiều giải pháp nhằm đẩy mạnh việc giáo dục đạo đức,
lối sống, thẩm mỹ, ứng xử văn hóa và kỹ năng sống cho học sinh. Văn hóa nhà
trường là bao gồm các thành tố, các hoạt động của trường học, cùng các yếu
tố liên quan nhưng cốt lõi là hệ thống các chuẩn và hệ các giá trị, trong đó bao
gồm quy tắc ứng xử trong hoạt động dạy, học và các quan hệ ứng xử khác, khi
những điều đó đạt tới chuẩn mực và các giá trị được xác định thì lúc đó đạt tới
giá trị của văn hóa.


3

Nghị quyết số 29-NQ/TW của Trung ương về đổi mới căn bản, toàn diện
giáo dục và đào tạo, Nghị quyết 33/NQ-TW của Trung ương về Xây dựng và phát
triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước,
Quyết định số 1299/QĐ-TTg của Chính Phủ phê duyệt Đề án “Xây dựng văn hóa
ứng xử trong trường học giai đoạn 2018-2025” Thủ tướng Chính phủ, ngày
03/10/2018 với mục tiêu “Tăng cường xây dựng văn hóa ứng xử trong trường học
nhằm xây dựng văn hóa trường học lành mạnh, thân thiện; tạo chuyển biến căn
bản về ứng xử văn hóa của cán bộ quản lý, nhà giáo, nhân viên, học sinh, sinh
viên để phát triển năng lực, hồn thiện nhân cách, lối sống văn hóa; nâng cao chất
lượng giáo dục đào tạo; góp phần xây dựng con người Việt Nam: yêu nước, nhân
ái, nghĩa tình, trung thực, đoàn kết, cần cù, sáng tạo”. [8]
Năm 2019, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã tổ chức đánh giá sơ kết 05 năm
thực hiện Nghị quyết số 102/NQ-CP của Chính phủ ban hành Chương trình hành

động thực hiện Nghị quyết số 33-NQ/TW trong đó đã phân tích đánh giá cụ thể
những kết quả đạt được, những tồn tại hạn chế đồng thời cũng chỉ ra những
nhiệm vụ tiếp tục triển khai trong giai đoạn tiếp theo. Xác định môi trường văn
hóa có vai trị quan trọng trong việc hình thành và giáo dục nhân cách, đạo đức,
lối sống của thế hệ trẻ trong giai đoạn hiện nay, do đó cần tập trung nghiên cứu
những luận cứ khoa học và nhận diện nội dung cơ bản, cùng các mơ hình, giải
pháp về xây dựng mơi trường văn hóa đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất
nước. Mục tiêu hướng đến là xây dựng trường học thực sự là “môi trường và
điều kiện để phát triển về nhân cách, đạo đức, trí tuệ, năng lực sáng tạo, thể chất,
tâm hồn, trách nhiệm xã hội, nghĩa vụ công dân, ý thức tuân thủ pháp luật; đề
cao tinh thần yêu nước, tự hào dân tộc, lương tâm, trách nhiệm của mỗi người
với bản thân mình, với gia đình, cộng đồng, xã hội và đất nước
Xây dựng mơ hình VHNT tích cực là giải pháp hữu hiệu cho các trường
MN có tổ chức GDHN hoàn thành tốt nhiệm vụ GDHN. VHNT giúp nhà trường
trở thành một biểu tượng văn hóa đặc trưng mang phong cách riêng, tạo ra môi
trường GDHN thân thiện, đầy tính nhân văn. Mơi trường giáo dục mà ở đó, cả


4

trẻ khuyết tật và trẻ bình thường đều được bình đẳng phát huy hết năng lực trí
tuệ cá nhân, các em có cơ hội để thể hiện lịng nhân ái, được thực hành những kỹ
năng sống cần thiết để thích nghi với cuộc sống thực tiễn phong phú, đa dạng. Vì
vậy, VHNT đã xóa bỏ đi những rào cản hịa nhập trong nhà trường, nâng cao
chất lượng GDHN. Với tư cách vừa là mục tiêu vừa là một công cụ QL, VHNT
tác động đến tồn bộ q trình QL nhà trường. Văn hoá nhà trường được coi như
một phương thức giáo dục tích cực, tạo ra một mơi trường QL ổn định, giúp cho
nhà trường thích nghi với mơi trường bên ngoài để phát triển bền vững; đồng thời,
tạo ra sự hồ hợp mơi trường bên trong, hướng tới mục tiêu giáo dục tồn diện.
Để xây dựng VHNT thành cơng, các trường MN có tổ chức GDHN cần

quan tâm đến cơng tác QL xây dựng VHNT của trường mình. Bởi mục tiêu cuối
cùng của QL xây dựng VHNT trong các trường MN có tổ chức GDHN là nhằm
hướng tới việc xây dựng VHNT cho nhà trường đó một cách hiệu quả thông qua
sự tác động của nhà QL. Tuy nhiên, việc nghiên cứu về QL xây dựng VHNT
trong các trường MN có tổ chức GDHN hiện nay ở nước ta cũng như tại Hải
Phịng cịn ít được chú ý; hoặc do nhận thức vấn đề còn hạn chế nên dẫn đến
việc xây dựng VHNT đa số cịn nặng về hình thức, không mang lại hiệu quả cao
cho sự phát triển nhà trường cũng như nâng cao chất lượng GDHN.
Xuất phát từ những lý do trên, đề tài “Quản lý xây dựng văn hóa nhà
trường trong các trường mầm non có tổ chức GDHN trên địa bàn thành phố Hải
Phòng” được lựa chọn để nghiên cứu.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận về quản lý xây dựng VHNT của trường mầm
non có tổ chức giáo dục hịa nhập và thực trạng quản lý xây dựng VHNT của các
trường MN tư thục có tổ chức giáo dục hịa nhập trên địa bàn thành phố Hải
Phòng, luận án đề xuất các giải pháp quản lý nhằm góp phần nâng cao chất lượng
giáo dục của các trường mầm non trong bối cảnh đổi mới hiện nay.


5

3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Hoạt động xây dựng VHNT trong trường MN có tổ chức GDHN.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Quản lý xây dựng VHNT trong các trường MN có tổ chức GDHN trên
địa bàn thành phố Hải Phòng.
4. Nhiệm vụ nghiên cứu
4.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý xây dựng VHNT trong trường MN có
tổ chức GDHN;

4.2. Khảo sát và đánh giá thực trạng về quản lý xây dựng VHNT trong các
trường MN có tổ chức GDHN trên địa bàn thành phố Hải Phòng;
4.3. Đề xuất các giải pháp quản lý xây dựng VHNT trong các trường MN có tổ
chức GDHN trên địa bàn thành phố Hải Phòng; Tổ chức khảo nghiệm tính cấp
thiết và tính khả thi của các giải pháp đã đề xuất trong luận án;
4.4. Thử nghiệm Giải pháp 3: Tổ chức các hoạt động bồi dưỡng đội ngũ cán
bộ quản lý về xây dựng văn hóa nhà trường dựa vào năng lực
5. Giả thuyết khoa học
Trong quản lý xây dựng văn hóa nhà trường mầm non nói chung và nhà
trường MN có tổ chức giáo dục hịa nhập nói riêng một cách hiệu quả cần xác
định được vai trị chủ trì- phối hợp của các bên tham gia trong quá trình thực
hiện các nội dung quản lý như: quản lý thực hiện mục tiêu xây dựng VHNT
trong các trường MN có tổ chức GDHN, quản lý xây dựng triết lý hoạt động của
các trường MN có tổ chức GDHN, quản lý xây dựng hệ thống cấu trúc hữu hình
trường MN có tổ chức GDHN, quản lý các hoạt động tạo dựng những quan niệm
chung trong trường MN có tổ chức GDHN, quản lý đánh giá hoạt động xây dựng
VHNT trong các trường MN có tổ chức GDHN,….dựa trên các quy trình xây
dựng VHNT. Nếu đề xuất và thực hiện được các giải pháp đổi mới quản lý xây
dựng văn hóa nhà trường trong các trường MN có tổ chức GDHN trên địa bàn
thành phố Hải Phịng mang tính cấp thiết và khả thi đáp ứng được các yêu cầu:


6

1) Có nội dung, quy trình và các tiêu chí đánh giá VHNT rõ ràng; 2) Đảm bảo
nguyên tắc và quy trình vận dụng Bộ cơng cụ đánh giá VHTC OCAI gắn với
Bộ công cụ nhận diệu thương hiệu trường MN có tổ chức GDHN trong việc cải
tiến vận dụng nhằm đánh giá kiểu văn hóa trong tổ chức, làm rõ tính đối tượng
trong quản lý xây dựng văn hóa nhà trường chính là các thành tố hữu hình của
VHNT. Sự tiếp cận hai bộ công cụ để xác định được các thành tố cấu trúc của

VHNT và tác động động đến từng thành tố của VHNT này nhằm tạo ra những
thay đổi về VHNT của trường MN có tổ chức GDHN; 3) Đội ngũ CBQL và GV
có năng lực quản lý và xây dựng VHNT trường mầm non đáp ứng được yêu
cầu của trường MN có tổ chức GDHN thì sẽ giúp nâng cao hiệu quả quản lý
xây dựng VHNT trong các trường MN có tổ chức GDHN hiện nay.
6. Câu hỏi nghiên cứu
6.1. Cần xây dựng cơ sở lý luận về quản lý xây dựng VHNT trong các trường
MN tư thục có tổ chức GDHN dựa trên các nguyên tắc, quy trình xây dựng
VHNT MN và các tiêu chí của Bộ cơng cụ đánh giá VHTC OCAI và Bộ nhận
diện thương hiệu trường MN có tổ chức GDHN như thế nào?
6.2. Thực trạng QL xây dựng VHNT trong các trường MN tư thục có tổ chức
GDHN trên địa bàn thành phố Hải Phịng đang có những điểm mạnh, điểm hạn
chế như thế nào?
6.3. Cần có các giải pháp như thế nào để quản lý xây dựng VHNT trong các
trường MN tư thục có tổ chức GDHN trên địa bàn thành phố Hải Phòng nhằm
khắc phục những điểm yếu trong xây dựng VHNT đáp ứng bối cảnh đổi mới giáo
dục hiện nay?
7. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu
Về nội dung nghiên cứu:
Nghiên cứu công tác QL hoạt động xây dựng VHNT của hiệu trưởng các
trường MN tư thục có tổ chức GDHN trên địa bàn thành phố Hải Phòng.
Về địa bàn khảo sát
Các nghiên cứu được thực hiện tại thành phố Hải Phòng: