Đề tài: Dùng cặp phạm trù bản chất - hiện tượng phân tích lối sống của SVVN hiện nay. pptx

Đề tài: Dùng cặp
phạm trù bản chất -
hiện tượng phân tích
lối sống của SVVN
hiện nay.

1

Mở đầu
Hiện nay, Việt Nam chúng ta đã và đang tiến hành xây dựng đất nớc
theo công cuộc công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nớc. Đây là một quá trình
khó khăn, đầy thử thách mặc dù trong những năm vừa qua chúng ta đã đạt
đợc một số thành tựu khả quan: Tỷ lệ tăng trởng GDP năm 2003 đạt mức
cao nhất so với các năm trớc - 7,24%, nạn thất nghiệp giảm bớt, đời sống của
nhân dân ngày càng đợc nâng cao cả về mặt chất cũng nh mặt lợng. Và
trong giai đoạn phát triển này thì không thể không kể đến vai trò của lớp trẻ
mà cụ thể là Sinh Viên (SV) - thế hệ sẽ kế tiếp những truyền thống tốt đẹp của
cha ông trong sự nghiệp xây dựng đất nớc giàu mạnh, công bằng và văn
minh. Tuy nhiên, cùng với sự thay đổi sang cơ chế thị trờng nh hiện nay thì
lối sống, cách nghĩ của SV cũng biến chuyển theo: Có rất nhiều SV đã trởng
thành và phát huy mọi khả năng của mình để góp một phần sức lực trong việc
đổi mới đất nớc, cũng có nhiều SV đã biết vợt qua số phận nghiệt ngã của
chính mình để học tập. Đồng thời đó cũng không phải ngẫu nhiên mà hàng
loạt các tệ nạn nh: đua xe, ma tuý, cờ bạc, rợu chè ngày càng xâm nhập
sâu vào giảng dờng. Tất cả những điều đó trở thành điều nhức nhối cho toàn
xã hội. Trên hết, tất cả chúng ta phải quan tâm hơn nữa đến lực lợng chủ chốt
này, phải làm sao cho Sinh viên Việt Nam (SVVN) có lối sống đứng đắn, thực

sự nhận thức rõ vai trò quan trọng của mình đối với sự phát triển của đất nớc.
Qua một thời gian nghiên cứu, tìm hiểu và bản thân mình cũng là một
SV, em đã chọn đề tài này để viết thành tiểu luận, nhằm làm rõ hơn vai trò của
SV. Để đi sâu vào và do khuôn khổ bài viết có hạn, đề tài của em chỉ nghiên
cứu trong phạm vi nhỏ là dùng cặp phạm trù bản chất - hiện tợng phân
tích lối sống của SVVN hiện nay.

Generated by Foxit PDF Creator â Foxit Software
For evaluation only.

2


Nội dung
1. Cặp phạm trù bản chất - hiện tợng.
a. Khái niệm:
Thực tế chúng ta thấy, khi xem xét những sự vật và quá trình diễn ra
trong tự nhiên và xã hội sẽ xó những mặt bên ngoài mà giác quan có thể nhận
thức đợc nhng cũng có những mặt, những mối liên hệ ở bên trong bị che
khuất, chỉ dùng t duy trừu tợng mới có thể hiểu đợc. Mặt bên ngoài đó gọi
là hiện tợng, còn mặt bên trong gọi là bản chất. Trong cuộc sống, sự vật và
quá trình nào cũng có cả hai mặt ấy, chúng luôn luôn vận động và phát triển
cùng nhau. Vì vậy, khi xem xét sự vật và quá trình trong tự nhiên và xã hội, ta
cần phân biệt rõ đâu là bản chất và đâu là hiện tợng.
Bản chất là tổng hợp tất cả những mặt, mối liên hệ tất nhiên tơng đối
ổn định trong sự vật, quy định sự vận động phát triển của sự vật đó.
Hiện tợng là cái biểu hiện ra bên ngoài của bản chất.
b. Mối quan hệ biện chứng giữa bản chất - hiện tợng.
* Bản chất và hiện tợng có tính khách quan và gắn bó chặt chẽ, thống
nhất với nhau:

Bản chất và hiện tợng luôn luôn tồn tại song song với nhau. Bản chất
bao giờ cũng bộc lộ ra qua hiện tợng và ngợc lại hiện tợng bao giờ cũng là
sự biểu hiện của một bản chất nào đó.
Thực vậy, không có bản chất nào thuần tuý nằm ở một nơi nào đó bên
ngoài các sự vật, bản chất cũng không phải là cái gì thần bí bên trong sự vật.
Bản chất nhất thiết phải bộc lộ qua hiện tợng. Hiện tợng có tính bản chất,
nghĩa là bất cứ hiện tợng nào cũng là biểu hiện của bản chất, hoặc biểu hiện
một mặt nào đó của bản chất. Bản chất nh thế nào thì hiện tợng cũng nh
Generated by Foxit PDF Creator â Foxit Software
For evaluation only.

3

thế ấy. Khi bản chất bị tiêu diệt thì sớm hay muộn hiện tợng do nó sinh ra
cũng biến mất theo. Bản chất mới ra đời thì các hiện tợng mới phù hợp với nó
cũng dần xuất hiện.
Chính vì có sự thống nhất giữa bản chất và hiện tợng mà con ngời mới
có thể thông qua những hiện tợng để nhận thức bản chất, phát hiện ra những
quy luật phát triển của sự vật.
* Bản chất và hiện tợng là quan hệ có tính mâu thuẫn:
- Mâu thuẫn giữa bản chất và hiện tợng là mâu thuẫn giữa cái bên trong
và cái bên ngoài.
Bản chất phản ánh cái chung sâu xa, cái bên trong của sự vật. Hiện
tọng phản ánh cái riêng, cái biểu hiện ra bên ngoài của bản chất. Tất cả các
hiện tợng biểu hiện bản chất theo nhiều cách khác nhau: có hiện tợng biểu
hiện một phần bản chất, có hiện tợng biểu hiện bản chất tơng đối đầy đủ,
đúng đắn, nhng đôi khi hiện tợng biểu hiện bản chất không hoàn toàn đúng
đắn, thậm chí còn sai lệch bản chất bởi vì nếu hiện tợng nào cũng bộc lộ ngay
tức khắc và hoàn toàn đầy đủ bản chất thì con ngời chỉ cần dùng giác quan
mà nhận thức sự vật, chứ không cần dùng đến các ngành khoa học, kỹ thuật

hiện đại.
- Mâu thuẫn giữa bản chất và hiện tợng còn biểu hiện là mâu thuẫn
giữa cái tơng đối ổn định và cái thờng xuyên biến đổi.
Bản chất của sự vật tồn tại trong suốt quá trình phát triển của nó, chỉ khi
nào sự vật mất đi thì bản chất của nó mới thay đổi hẳn. Chính vì thế bản chất
có tính tơng đối ổn định. Nhng trong quá trình phát triển của sự vật thì bản
chất của nó đợc biểu hiện bằng những hiện tợng khác nhau và luôn thay đổi
tuỳ vào những điều kiện khách quan bên ngoài. Điều đó chứng tỏ hiện tợng
thờng xuyên biến đổi.
Generated by Foxit PDF Creator â Foxit Software
For evaluation only.

4

- Hiện tợng phong phú hơn bản chất còn bản chất thì sâu sắc hơn hiện
tợng.
Hiện tợng phong phú hơn bản chất vì ngoài bản chất chung mà các
hiện tợng đều có ra nó còn chứa đựng những nhân tố cá biệt mà chỉ riêng nó
có vì trong hiện tợng có sự thống nhất giữa cái bản chất và những cái không
bản chất vì bản chất là cái tơng đối ổn định ở trong còn hiện tợng là cái biểu
hiện ra bên ngoài. Ngợc lại, bản chất sâu sắc hơn hiện tợng vì nó là những
mối liên hệ tất nhiên bên trong, là những quy luật quyết định sự tồn tại và phát
triển của sự vật, nó đợc lặp đi lặp lại trong những hiện tợng khác nhau, biểu
hiện quy luật phát triển chung của hiện tợng đó.
c.ý nghĩa phơng pháp luận:
- Con đờng nhận thức sự vật là đi từ hiện tợng đến bản chất, từ bản
chất cấp 1 đến bản chất cấp 2 để nhận thức ngày càng sâu hơn, chính xác
hơn.
- Con ngời muốn làm chủ đợc sự vật phải nắm đợc bản chất của nó
nhng không thể nắm bản chất trực tiếp đựơc mà phải thông qua hiện tợng.

Nhng trong hiện tợng có những loại khác nhau, vì thế phải biết thu thập
phân tích nhiều hiện tợng để rút ra bản chất, và từ bản chất soi sáng, kiểm tra
lại hiện tợng và tiếp tục nắm sâu hơn bản chất.
2. Vận dụng cặp phạm trù bản chất - hiện tợng để phân tích lối sống của
SVVN hiện nay.
Trớc hết, chúng ta có thể khẳng định một điều rằng SV hiện nay rất
năng động, sáng tạo và nhạy bén với cuộc sống. Nếu nh trớc đây, khi cuộc
sống đang còn khó khăn, chúng ta chỉ thấy một lớp SV học hành chăm chỉ cốt
sao cho sau này ra trờng sẽ xin đợc một công việc vào biên chế trong Nhà
nớc, từ đó cuộc sống cứ thế tiếp diễn. Nhng ngày nay cơ chế thị trờng mở
của, SV đã có điều kiện để phát triển khả năng sáng tạo do có đầy đủ thông
Generated by Foxit PDF Creator â Foxit Software
For evaluation only.

5

tin, một cuộc sống chất lợng tốt hơn và chủ động hơn trong việc lựa chọn
nghề nghiệp. Tất cả những yếu tố đó làm cho SV năng động hơn, ngày càng
chiếm lĩnh những lĩnh vực mới lạ. Vì thế mà bốn bạn trẻ: Trịnh Xuân Hảo,
Phạm Thị Hoàng lam, Trịnh Minh Khôi và Lê Nguyễn Vũ Bình ( SV ĐH
GTVTTPHCM) đã có sự khởi đầu khá ngoạn mục: Khi đang là SV năm thứ 3,
họ đã hoàn thành công trình nghiên cứu "thiết kế bảng đèn thông tin điện tử" -
đã đoạt giải nhất SV nghiên cứu khoa học cấp trờng và đoạt giải ba Eureka
2002 do Sở Khoa học Công nghệ và Môi trờng cùngTtrung tâm Khoa học
Công nghệ trẻ Thành đoàn TPHCM tổ chức.
Hẳn nhiên, chúng ta chẳng thể nào quên đợc một chơng trình "Ngời
đơng thời" trên sóng VTV3 khi có sự xuất hiện của Bạch Đình Vinh (SV ĐH
Bách Khoa HN) trên chiếc xe lăn điện tử giữa cả gia đình anh - ngời đã bị
một tai nạn bất ngờ ập đến làm cho anh bị liệt toàn thân, không cử động và
cũng không nói đợc nhng bằng chính nghị lực vợt khó phi thờng của mình

anh đã tập bập bẹ nói, đọc lại sách vở, thể dục trí óc để phục hồi dần sự làm
việc của não bộ và đã đi học trở lại cùng lớp đàn em, để rồi ngày vui thực sự đã
đến với anh khi với điểm số 9,5 xác nhận anh đã bảo vệ thành công luận văn
tốt nghiệp. Khi nói về ớc mơ của bản thân mình, mọi ngời trong trờng quay
đều lặng đi xúc động khi nghe anh nói "có nơi làm việc ổn định, chữa bệnh để
cải thiện sức khoẻ tốt hơn khi bố mẹ tuổi già sức yếu, và có một gia đình riêng
nho nhỏ" - một điều tởng chừng nh đơn giản, hiển nhiên đối với tất cả
chúng ta nhng nó lại là "ớc mơ" của Vinh
Cuộc sống không phải lúc nào cũng suôn sẻ với tất cả mọi ngời nên
trong cả nớc hiện nay lực lợng SV chiếm đa số và để theo học đợc một
trờng ĐH, CĐ, THCN thì vấn đề đầu tiên mà ngời học cần phải có là tiền.
Đây quả thật không phải là điều dễ chịu đối với những SV xuất thân từ những
gia đình khó khăn. Chính vì thế mà ngoài việc tìm thêm nguồn vốn từ việc làm
Generated by Foxit PDF Creator â Foxit Software
For evaluation only.

6

thêm, SV đã biết tìm tòi ra những nguồn hỗ trợ tài chính của ngân hàng Nhà
nớc, tổ chức kinh tế Xã hội. Không những thế, những SV có học lực khá rất
dễ dàng trở thành ứng cử viên của các chơng trình học bổng hỗ trợ SV nghèo
vợt khó, học giỏi mà Vũ Ngọc Vinh - đội trởng đội Telematic vô địch cuộc
thi sáng tạo ro bot Robocon 2002 tại Nhật - đã nhận học bổng du học theo
chơng trình "300 tiến sĩ" của UBND TPHCM.
Thêm vào đó, hiện nay cứ mỗi dịp hè đến, phong trào "SV tình nguyện"
lại thêm sôi động trên các hè phố khi ngày thi ĐH mới bắt đầu hay việc những
SV tràn đến các vùng nông thôn xa xôi, hẻo lánh, đem đén ánh sáng văn minh
cho những đứa trẻ nghèo đói và giúp đỡ bà con trong những công việc tởng
chừng nh giản dị nhng lại có những ý nghĩa lớn lao về mặt tinh thần.
Hiện tợng bao hàm bản chất, hiện tợng không thoát ly khỏi bản chất

và do đó tất cả những hiện tợng trên đã phản ánh bản chất tốt đẹp của SV
hiện nay là sự kết hợp giữa những phẩm chất truyền thống và những đức tính
hiện đại.
Tuy nhiên cùng với sự xuất hiện của cơ chế thi trờng và sự xâm nhập
của lối sống phơng Tây, bên cạnh sự tiếp nhận những đức tính hiện đại tốt
đẹp, cần thiết đó thì không ít SV hiện nay cũng tiếp thu luôn cả những thói h
tật xấu trong cơ chế mở cửa này.
Có thể kể ra nạn tiêu cực hiện nay đang nổi cộm trong giới SV đó là cờ
bạc, ma tuý.Cờ bạc đã là một tệ nạn lâu đời và SV hiện nay vẫn có một số
lợng không nhỏ tham gia nhất là những SV từ nông thôn ra thành phố trọ học
mà không có sự bảo ban của gia đình và do sự rủ rê, cám dỗ của ngời khác đã
dại dột sa lầy vào con đờng này.Có những SV do mải mê cờ bạc nên sinh ra
học hành chểnh mảng và hậu quả là đã bị đuổi học trong khi đó bố mẹ ở quê
lại cứ nghĩ rằng giờ này ở thành phố con mình đang học hành chăm chỉ.
Nghiêm trọng hơn, trong những năm gần đây, tệ nạn hút ma tuý trong trờng
Generated by Foxit PDF Creator â Foxit Software
For evaluation only.

7

học đã trở nên thịnh hành và để lại những hậu quả đau xót: tiền mất, tật mang,
học hành giở dangMột nguyên nhân của tệ nạn này là: nhiều SV không có
đủ tiền ăn học, không tìm đợc việc làm, hay những SV trong các gia đình khá
giả do không đợc quan tâm đầy đủ, mải chơi dẫn đến học hành sa sút, những
SV bất mãn Xã hội, tất cả đều tìm đến ma tuý để "quên sự đời". Thậm chí,
nhiều SV có bản chất rất hiền lành, từ trớc tới giờ chỉ biết có việc học nhng
chỉ do trí tò mò thúc đẩy và thêm vài lời rủ rê của bạn bè mà cũng muốn thử
xem thế nào và hậu quả là không thể dứt ra đợc. Những quan niệm bồng bột,
khờ dại ấy đã dẫn đến những kết quả không cách nào cứu vãn nổi. Đó cũng là
cách hiểu sai lệch về bản chất ngời lớn, cho rằng hiện tợng và bản chất là

một. Còn d luận Xã hội thì luôn lên án những con ngời nh thế nhng thực
tế họ đã không hiểu rằng đó không hẳn là bản chất của tất cả những SV đó mà
đấy chẳng qua chỉ là một hiện tợng nhỏ nhoi trong vô vàn hiện tợng có thể
lý giải bản chất con ngời, từ đó xa lánh không có sự giúp đỡ kịp thời cứu vớt
họ. Nh vậy và với tình trạng nh thế sẽ có hàng nghìn hàng vạn ngời mắc
phải vòng nghiệt ngã của ma tuý và cờ bạc mà không thoát ra đợc.
Trong những tệ nạn của giới SV thì không thể không kể đến vấn nạn nữa
là nạn đua xe máy. Nhiều SV cho rằng đua xe mới tỏ rõ bản chất anh hùng của
mình nhng họ lại không nhận ra rằng hiện tợng mặc dù thống nhất với bản
chất, không tách rời bản chất và bản chất đợc biểu hiện thông qua hiện tợng
nhng bản chất sâu sắc hơn, vững chắc hơn nhiều còn hiện tợng vô cùng đa
dạng và thờng xuyên biến đổi, do vậy bản chất "ngời lớn" chẳng những
không đợc biểu hiện qua hành động đua xe mà những hành động ngông
cuồng này còn gây ra những hậu quả nghiêm trọng cho xã hội. Rất nhiều
ngời vô tội trở thành nạn nhân của những hành động này, phải mang thơng
tật suốt đời, thậm chí mất đi cả thứ quý giá nhất của con ngời: tính mạng.
Một điều cần bàn là hiện nay chúng ta suy nghĩ gì về những SV này - liệu
Generated by Foxit PDF Creator â Foxit Software
For evaluation only.

8

chúng ta có nên cho rằng đó là những kẻ ngông cuồng, bất mãn Xã hội nh bề
ngoài đó không? ở đây lật lại phạm trù bản chất hiện tợng, ta thấy mặc dù có
một số SV tham gia đua xe nhng không phải tất cả đều làm vậy và do đó hiện
tợng này không phản ánh đúng đắn bản chất của mọi SV, có chăng chỉ phản
ánh bản chất của một số cá nhân mà thôi. Đúng nh chúng ta đã biết nhiều
hiện tợng biểu hiện phiến diện, không phù hợp mà có khi còn xuyên tạc bản
chất nữa. Nhng nếu để hiện tợng này phổ biến, lan tràn tất yếu sẽ bộc lộ bản
chất một cách đúng đắn, rõ nét. Chúng ta cần phân biệt rõ ràng hiện tợng bản

chất để tránh nhìn nhận sai lầm về SV, đồng thời các công tác giáo dục SV
sống theo lối sống giản dị mà lành mạnh, có ích.
Đi đôi với cơ chế thị trờng còn có một tệ nạn phổ biến, luôn tồn tại
trong nhà trờng đó là nạn quay cóp. Đây là vấn đề làm đau đầu các giảng
viên và chuyện tiêu cực này có thể đợc lý giải bằng những nguyên nhân sau:
chế độ thi cử, tuyển chọn cha hợp lý, việc coi thi cha nghiêm khắc dẫn đến
việc quan niệm "điểm cao là mình giỏi" nhng không biết rằng điểm cao chỉ là
một biểu hiện bản chất một con ngời giỏi thậm chí điểm giỏi cũng chẳng
phản ánh đợc gì cả ngoài nghệ thuật "copy". Quả thật, SV ngày nay rất linh
hoạt, năng động, sáng tạo và ngay cả trong lĩnh vực này cũng thế.Đối với
nhiều SV, quay cóp đã trở thành nghệ thuật. Không biết rằng khi quay cóp nh
thế, ngời SV ấy có nghĩ đến một số SV khác chăm chỉ học hành nhng lại bị
điểm kém hơn họ không? Còn về phía Xã hội, các bậc cha mẹ, nhà trờng
phần lớn cũng lên án tệ nạn này nhng cũng không ít ngời tỏ thái độ thờ ơ,
bàng quan, thậm chí có ngời cũng chẳng biết là có tồn tại tệ nạn này.Chúng
ta cần biết rằng, đây chỉ là một hiện tợng tức thời, không nên từ đó mà cho
rằng bản chất SV là dối trá, lời biếng bởi hiện tợng thờng xuyên biến đổi,
phụ thuộc vào môi trờng, các điều kiện khách quan và hơn nữa hiện tợng chỉ
biểu hiện bản chất hời hợt, phiến diện, không sâu sắc. Điều cần thiết là không
Generated by Foxit PDF Creator â Foxit Software
For evaluation only.

9

nên để hiện tợng này lan tràn, dễ tạo ra tâm lý không thoải mái trong làm bài
đối với những SV chăm học. Nh thế, nhà trờng không nên thờ ơ với hiện
tợng này mà cần phải có biện pháp ngăn chặn, giáo dục kịp thời để cung cấp
cho đất nớc những cử nhân đúng nh bản chất của nó. Hiện nay trong trờng
chúng ta đã áp dụng hình thức thi trắc nghiệm trên máy tính, đó cũng là một
giải pháp tốt nhng dù sao thì vẫn đang còn những hạn chế nhất định nh: học

vẹt, không chuyên sâuVì vậy, nhà trờng phải luôn tìm ra những u điểm và
nhợc điểm của các hình thức thi để có phơng hớng điều chỉnh cho phù hợp.



















Generated by Foxit PDF Creator â Foxit Software
For evaluation only.

10

Kết luận
Vấn đề lối sống của SV hiện nay là một vấn đề dợc nhiều ngời quan
tâm. Làm thế nào để phát huy tiềm năng nhân lực quý giá này để phục vụ cho
sự nghiệp đổi mới công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở nớc ta? Để trả lời

câu hỏi này, nhất thiết chúng ta phải đi từ từ lối sống cách suy nghĩ của họ để
từ đó loại bỏ những nhợc điểm , phát huy những u điểm để SV Việt Nam
thực sự trở thành những công dân tốt, ngời chủ của đất nớc. Nghĩa là chúng
ta phải ra sức khuyến khích sự năng động, sáng tạo, linh hoạt của SV trong
cuộc sống, sự đùm bọc, nhân ái của tuổi trẻ đồng thời loại bỏ, diệt trừ những
mầm mống xấu xa của chủ nghĩa thực dụng, của những tệ nạn xã hội trong đời
sống SVvốn đợc coi là trong sáng. SV là những ngời chủ tơng lai của xã
hội, vì thế tất cả những SV nh chúng ta hãy tự hào rằng mình là một phần
quan trọng không thể thiếu của xã hội và do vậy mà chúng ta cần phải thể
hiện nh thế nào để xứng đáng với niềm tin của mọi ngời? Câu trả lời đơn
giản là chúng ta hãy thể hiện hết mình (hiện tợng) bằng những năng lực (bản
chất) của bản thân để góp phần xây dựng tổ quốc ngày càng giàu đẹp - văn
minh.



Generated by Foxit PDF Creator â Foxit Software
For evaluation only.

11



TµI LIÖU THAM KH¶O

1.Gi¸o tr×nh triÕt häc Mac - Lenin (Trêng §H QL & KD)
2. B¸o Tµi Hoa TrÎ (Sè 28 ngµy 17.9.2003)
(Sè 237 ngµy 20.11.2003).

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.