Đề tài: "Phân tích nội dung qui luật từ những thay đổi về lượng dẫn đến sự thay đổi về chất và ngược lại. Việc nhận thức và vận dụng vào trong hoạt động thực tiễn của anh chị vào trong hoạt động thực tiễn" doc

Đề tài: "Phân tích nội dung
qui luật từ những thay đổi
về lượng dẫn đến sự thay
đổi về chất và ngược lại.
Việc nhận thức và vận dụng
vào trong hoạt động thực
tiễn của anh chị vào trong
hoạt động thực tiễn"

1

mở đầu

Trong đời sống hàng ngày, đằng sau các hiện tợng muôn hình muôn vẻ,
con ngời dần dần nhận thức đợc tính trật tự và mối liên hệ có tính lặp lại
của các hiện tợng, từ đó hình thành nên khái niệm quy luật. Với t cách
là phạm trù của lý luận nhận thức, khái niệm quy luật là sản phẩm của t
duy khoa học, phản ánh sự liên hệ của các sự vật và tính chỉnh thể của chúng.
Các quy luật của tự nhiên, của xã hội cũng nh của t duy con ngời
đều mang tính khách quan. Con ngời không thể tạo ra hoặc tự ý xoá bó đợc
quy luật mà chỉ nhận thức và vận dụng nó trong thực tiễn.
Quy luật từ những thay đổi về lợng dẫn đến sự thay đổi về chất và
ngợc lại là một trong ba quy luật của phép biện chứng duy vật, nó cho biết
phơng thức của sự vận động, phát triển. Nhận thức đợc quy luật này có ý
nghĩa rất quan trọng trong hoạt động thực tiễn khi chúng ta xem xét các sự
vật, hiện tợng. Nếu nhận thức không đúng quy luật này sẽ dẫn đến t tởng
tả khuynh, hữu khuynh. Tả khuynh là phủ nhận sự tích luỹ về lợng, muốn có

ngay sự thay đổi về chất, còn hữu khuynh là khi chất đã biến đổi vợt quá
giới hạn độ nhng không dám thực hiện sự thay đổi căn bản về chất.
Nớc ta đang quá độ lên CNXH, bỏ qua giai đoạn phát triển của CNTB,
việc nhận thức đúng đắn quy luật lợng- chất sẽ có ý nghĩa rất lớn trong quá
trình hình thành và phát triển kinh tế thị trờng định hớng XHCN.
Trong phạm vi của tiểu luận này, tôi xin đợc trình bày nhứng cơ sở lý
luận chung về nội dung của quy luật lợng- chất, trên cơ sở đó rút ra ý nghĩa
thực tiễn của việc nhận thức quy luật này, sự vận dụng quy luật này để phát
triển kinh tế thị trờng định hớng XHCN ở Việt nam.
Generated by Foxit PDF Creator â Foxit Software
For evaluation only.

2

"Phân tích nội dung qui luật từ những thay đổi về lợng dẫn đến sự
thay đổi về chất và ngợc lại. Việc nhận thức và vận dụng vào trong
hoạt động thực tiễn của anh chị vào trong hoạt động thực tiễn"
Kết cấu của tiểu luận gồm 3 phần:
Phần mở đầu
Phần I: Những vấn đề lý luận của quy luật, từ những thay đổi về lợng
dẫn đến sự thay đổi về chất và ngợc lại.
Phần II: Vận dụng vào quá trình hình thành và phát triển kinh tế thị
trờng định hớng XHCN ở Việt nam.
Phần Kết luận.
Do trình độ nhận thức về vấn đề này nên tiểu luận không tránh khỏi
những thiếu sót, rất mong nhận đợc những nhận xét góp ý của cô giáo.

Generated by Foxit PDF Creator â Foxit Software
For evaluation only.

3

Phần I
Những vấn đề lý luận của quy luật từ những thay đổi về
lợng dẫn đến sự thay đổi về chất và ngợc lại

Quy luật những thay đổi về lợng dẫn đến sự thay đổi về chất và ngợc
lại là một trong những quy luật cơ bản của phép biện chứng duy vật. Quy luật
này chỉ rõ tính chất và cách thức của sự phát triển.
1- Các khái niệm
1.1- Khái niệm về chất
Chất là tính quy định vốn có của sự vật hiện tợng đợc biểu hiện thông
qua các thuộc tính và đặc điểm cấu trúc của sự vật. Tính quy định là cái vốn
có của sự vật, hiện tợng để phân biệt sự vật này với sự vật khác. Tính quy
định này đợc thể hiện thông qua các thuộc tính. Có thuộc tính cơ bản và
không cơ bản. Thuộc tính cơ bản quy định chất của sự vật. Nếu thuộc tính cơ
bản mất đi thì chất của sự vật thay đổi. Còn thuộc tính không cơ bản thì
trong quá trình tồn tại của sự vật, có những thuộc tính không cơ bản mới
nảy sinh vàcó những thuộc tính không cơ bản mất đi nhng chất của sự vật
không thay đổi. Thuộc tính chỉ bộc lộ thông qua quan hệ với sự vật khác.

Trong sự vật, hiện tợng, chất không tách rời với lợng
1.2-Lợng của sự vật
Là tính quy định vốn có của sự vật, hiện tợng, chỉ rõ về mặt quy mô,
tốc độ, trình độ phát triển của sự vật, hiện tợng. Nói đến lợng sự vật tức là
sự vật đó lớn hay bé, tốc độ phát triển nhanh hay chậm, trình độ cao hay
thấp v v đo bằng các đại lợng cụ thể, bằng số tuyệt đối nh trong lợng,
thể tích hoặc so sánh với vật thể khác, thời kỳ này với thời kỳ khác.
Generated by Foxit PDF Creator â Foxit Software
For evaluation only.

4

Ví dụ tốc độ của ánh sáng là 300.000km/giây, một cái bàn có chiều cao
80 phân, một nớc có 50 triệu dân v v
1.3- Khái niệm về Độ
Độ là giới hạn mà trong đó lợng biến đổi cha gây nên sự thay đổi căn
bản về chất. Sự vật vẫn là nó, mọi sự vật hiện tợng đều tồn tại trong một độ
thích hợp khi lợng biến đổi vợt quá giới hạn độ thì sự vật không còn là nó.
Trong phạm vi một độ nhất định hai mặt chất và lợng tác động qua lại
lẫn nhau làm cho sự vật vận động. Mọi sự thay đổi về lợng đều có ảnh
hởng đến trạng thái chất của sự vật, nhng không phải những thay đổi về
lợng nào cũng dẫn đến thay đổi về chất. Chỉ trong trờng hợp khi sự thay
đổi về lợng đạt tới mức phá vỡ độ cũ thì chất của sự vật mới thay đổi, sự vật
chuyển thành sự vật khác.
1.4-Điểm nút
Là điểm mà tại đó lợng biến đổi đã gây nên sự thay đổi căn bản, tập
hợp những điểm nút gọi là đờng nút.
1-5-Bớc nhảy
Sự thay đổi căn bản về chất, cái cũ mất đi cái mới ra đời phải thông qua
bớc nhảy.

Bớc nhảy là một phạm trù triết học dùng để chỉ sự biến đổi căn bản từ
chất sự vật này sang chất của sự vật khác.
+ Bớc nhảy đốt biến là bớc nhảy xảy ra trong thời gian ngắn làm thay
đổi bản chất của sự vật. Bớc nhảy này diễn ra bằng một sự bùng nổ mãnh
liệt. VD cách mạng tháng Mời Nga là một bớc nhảy đột biến.
+ Bớc nhảy dần dần là bớc nhảy đợc thực hiện bằng việc loại bỏ dần
những yếu tố, những bộ phận chất cũ xảy ra trong một thời gian dài mới loại
bỏ hoàn toàn chất cũ thành chất mới.
Generated by Foxit PDF Creator â Foxit Software
For evaluation only.

5

2- Nội dung quy luật từ những thay đổi dần về lợng dấn đến sự
thay đổi về chất và ngợc lại.
Sự phát triển của mọi sự vật, hiện tợng trong tự nhiên và xã hội cũng
nh sự phát triển nhận thức t duy con ngời đều đi từ sự thay đổi dần về
lợng đợc tích luỹ lại khi vợt quá giới hạn độ tới điểm nút thì thì gây nên
sự thay đổi căn bản về chất. Sự vật cũ mất đi, sự vật mới ra đời thay thế.
Sở dĩ nh vậy là vì chất và lợng là hai mặt đối lập vốn có của sự vật
hiện tợng. Lợng thì thờng xuyên biến đổi, còn chất tơng đối ổn định. Do
đó sự phát triển của lợng tới một lúc nào đó thì mâu thuẫn với chất cũ. Khi
chất cũ kìm hãm thì qua đó nảy sinh yêu cầu tất yếu phải phá vỡ chất cũ, mở
ra một độ mới để mở đờng cho lợng phát triển. Sự chuyển hoá từ những
thay đổi về lợng dẫn đến những thay đổi vê chất, diễn ra một cách phổ biến
trong tự nhiên, xã hội và t duy.
Quy luật này còn có chiều ngợc lại, tức là không chỉ thay đổi về lợng
dẫn đến thay đổi về chất mà sau khi chất mới ra đời do sự biến đổi về lợng
gây nên thì chất đó lại quy định sự biến đổi về lợng, ảnh hởng của chất mới
đến lợng thể hiện ở quy mô, mức độ, nhịp điệu phát triển mới.

Nội dung duy luật này đợc phát biểu nh sau
Mọi sự vật hiện tợng dều vận động, phát triển bằng cách thay đổi dần
về lợng, lợng thay đổi đến một lúc nào đó vợt quá độ tồn tại của sự vật tới
điểm nút thì diễn ra bớc nhảy, tạo sự thay đổi về chất của sự vật. Kết quả là
sự vật cũ, chất cũ mất đi và sự vật mới, chất mới ra đời. Chất mới lại tác động
trở lại lợng mới, lợng mới lại tiếp tục thay đổi dần, đến lúc nào đó, vợt
quá độ tồn tại của sự vật tới điểm nút thì lại diễn ra bớc nhảy tạo sự thay
đổi về chất, cứ nh vậy sự tác động qua lại giữa hai mặt chất và lợng tạo ra
con đờng vận động, phát triển không ngừng của mọi sự vật, hiện tợng.
Generated by Foxit PDF Creator â Foxit Software
For evaluation only.

6

Điều cần chú ý là:
-Quy luật này chỉ đợc thể hiện trong mối quan hệ giữa chất và lợng
hoàn toàn xác định, mối quan hệ này hình thành một cách khách quan chứ
không thể gán ghép một cách tuỳ tiện. đồng thời sự chuyển hoá lợng và chất
bao giờ cũng phụ thuộc vào những điều kiện nhất định.
-Quy luật lợng-chất đợc vận dụng trong xã hội thể hiện ở mối quan hệ
giữa tiến hoá và cách mạng. Trong sự phát triển của xã hội, sự thay đổi dần
về lợng gọi là tiến hoá, còn sự thay đổi về chất theo hớng tiến hoá lên gọi
là cách mạng, tiến hoá chuẩn bị cho cách mạng. Trong giai đoạn tiến hoá,
chế độ xã hội cha có sự thay đổi căn bản về chất, còn cách mạng là kết quả
của quá trình tiến hoá, chấm dứt một quá trình này, mở ra một quá trình tiến
hoá mới cao hơn, chế độ xã hội cũ bị xoá bỏ, chế độ xã hội mới ra đời thay
thế. Cách mạng xã hội là phơng thức thay thế xã hội này bằng xã hội khác,
bạo lực là hình thức cơ bản của cách mạng.
3- ý nghĩa phơng pháp luận
-Trong hoạt động nhận thức thực tiễn, cần phải coi trọng quá trình tích

luỹ về lợng, nếu không coi trọng quá trình này thì sự không có sự biến đổi
về chất.
-Quy luật này có chiều ngợc lại, chất mới ra đời thì làm biến đổi tốc độ,
quy mô lợng mới. Cho nên khi chất mới ra đời phải biết xác định tốc độ,
quy mô phát triển về lợng cho thích hợp, không đợc bảo thủ, dừng lại
-Cần phải chống quan điểm tả khuynh, hữu khuynh. Tả khuynh là phủ
nhận tích luỹ về lợng muốn có ngay sự thay đổi về chất, còn hữu khuynh là
thì ngợc lạikhi lợng biến đổi đã tới vợt quá độ nhng không dám thực
hiện sự thay đổi căn bản về chất.

Generated by Foxit PDF Creator â Foxit Software
For evaluation only.

7


Phần II
Vận dụng vào thực tiễn phát triển kinh tế thị
trờng định hớng XHCn ở Việt nam

1-Tính tất yếu khách quan của kinh tế thị trờng định hớng
CNXH ở nớc ta
Kinh tế thị trờng định hớng XHCNthực chất là phát triển nền kinh tế
hàng hoá nhiều thành phần vận hành theo cơ chế thị trờng có sự quản lý của
Nhà nớc theo định hớng XHCN nhng đợc diến đạt gọn hơn, nói rõ đợc
mô hình hinh tế tổng quát của nớc ta trong thời kỳ quá độ.
Nói nền kinh tế thị trờng định hớng XHCN có nghĩa là nền kinh tế
của chúng ta không phải là kinh tế hiện vật, tự cấp, tự túc, quản lý theo kiểu
tập trung, quan liêu, bao cấp. Nhng đó cũng không phải là nền kinh tế thị
trờng tự do theo cách nói của t bản, tức là không phải nền kinh tế thị

trờng TBCN, và cũng cha hoàn toàn là kinh tế thị trờng XHCN, còn có sự
đan xen và đấu tranh giữa cái cũ và cái mới, vừa có lại vừa cha có đầy đủ
các yếu tố CNXH.
Phát triển kinh tế thị trờng định hớng XHCN ở nớc ta là một tất
yếu khách quan. Bởi vì.
- Kinh tế thị trờng định hớng XHCN là kết quả của sự nhận thức và
vận dụng quy luật vè sự phù hợp giữa quan hệ sản xuất với tính chất và trình
độ của lực lợng sản xuất. Cùng với CNH, HĐH đất nớc, nền kinh tế thị
trờng định hớng XHCN là con đờng kinh tế cơ bản đa nớc ta quá độ
lên CNXH.
Generated by Foxit PDF Creator â Foxit Software
For evaluation only.

8

- Nớc ta trong thời kỳ quá độ lên CNXH, là thời kỳ đang thực hiện
hoá dần dần CNXH, thời kỳ xuất hiện nhiều hình thức kinh tế quá độ, vừa có
CNXH vừa còn CNTB. Chủ trơng xây dựng kinh tế thị trờng định hớng
XHCN là phù hợp với bản chất của thời kỳ lịch sử đặc biệt này.
- Chúng ta đã biết thời kỳ quá độ là một thời kỳ lịch sử đặc biệt, trong
đó kết cấu kinh tế - xã hội vừa bao hàm những yếu tố của xã hội cũ đang suy
thoái dần, vừa bao hàm những yếu tố của xã hội mới ra đời đang lớn lên từng
bớc nhng cha dành toàn thắng.
Thời kỳ quá độ là thời kỳ mà xã hội đang chuyển từ chế độ này sang
chế độ khác, ở đó cha có phơng thức sản xuất nào giữ vị trí thống trị tuyệt
đối, trong đó mỗi phơng thức chỉ là một mảnh một bộ phận của kết cấu
kinh tế xã hội, vừa độc lập tơng đối, vừa hợp tác và đấu tranh với nhau. Mỗi
mảnh, mỗi bộ phận ấy là một thành phần kinh tế.
Thành phần kinh tế khác phơng thức sản xuất ở chỗ khi nó cha vơn
lên đóng vai trò thống trị, nhng cũng không ở vào vị trí chi phối, nó tồn tại

nh một bộ phận tơng đối độc lập, đan xen với các bộ phận khác của kết
cấu kinh tế-xã hội. Do vậy, nền kinh tế nhiều thành phần là đặc trng riêng
có của thời kỳ quá độ lên CNXH.
Phát triển kinh tế thị trờng định hớng XHCN chính là thực hiện nhất
quán và lâu dài chính sách phát triển kinh tế hàng hoá nhiều thành phần, qua
đó tiềm năng của các thành phần kinh tế đợc khai thác để phát triển lực
lợng sản xuất, xây dựng cơ sở vật chất kỹ thuật của CNXH, nâng cao đời
sống nhân dân, đảm bảo xây dựng thành công CNXH.
Nh vậy, phát triển kinh tế thị trờng định hớng XHCN là một tất yếu
khách quan, là sự nhận thức đúng đắn quy luật từ những thay đổi về lợng sẽ
dẫn đến sự thay đổi về chất và ngợc lại. Điều đó có nghĩa là khi chúng cha
cha tích luỹ đợc đầy đủ những điều kiện vật chất cho CNXH thì chúng ta
cha thể nóng vội xây dựng quan hệ sản xuất XHCN ngay nh trớc năm
Generated by Foxit PDF Creator â Foxit Software
For evaluation only.

9

1986 chúng ta đã làm, mà chúng ta phải tiến hành dần dần, hay nói cách
khác, chúng ta phải có một thời kỳ quá độ.
2-Những thành tựu mà chúng ta đã đạt đợc sau 15 năm đổi mới.
Sau năm 1975 khi đất nớc đợc thống nhất, cả nớc đi lên CNXH,
chúng ta đã nóng vội và nhất loạt xây dựng quan hệ sản xuất một thành phần
dựa trên cơ sở công hữu XHCN về t liệu sản xuất, mọi thành phần kinh tế
khác bị coi là bộ phận đối lập với kinh tế XHCN, vì vậy nằm trong diện phải
cải tạo, xoá bỏ, làm nh vậy là chúng ta đã đẩy quan hệ sản xuất đi quá xa so
với trình độ phát triển của lực lợng sản xuất, tạo ra mâu thuẫn giữa một bên
là lực lợng sản xuất thấp kém với một bên là quan hệ sản xuất đợc xã hội
hoá giả tạo, dẫn đến kìm hãm sự phát triển của lực lợng sản xuất, hay nói
cách khác khi lực lợng sản xuất của chúng ta còn quá thấp kém cha tích

luỹ đủ về lợng (tính chất và trình độ) đã vội vã thay đổi chất (quan hệ sản
xuất XHCN) làm cho đất nớc lâm vào tình trang khủng hoảng kinh tế xã
hội.
Từ đại hội VI của đảng cộng sản Việt nam đến nay, khắc phục sai lầm
trên chúng ta thực hiện xây dựng nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần,
xuất phát từ tính chất và trình độ của lực lợng sản xuất nớc ta là đa dạng,
không đồng đều và cha cao.
Thực tiễn sau 15 năm đổi mới đã khẳng định chủ trơng xây dựng kinh
tế nhiều thành phần là phù họp với phát triển lực lợng sản xuất ở nớc ta.
Nó đã thực sự giải phóng , phát triển và khơi dậy các tiềm năng của sản xuất.
Khơi dậy năng lực sáng tạo chủ động của các chủ thể kinh tế trong sản xuất
đa nớc ta ra khỏi thời kỳ khủng hoảng kinh tế- xã hội.



Generated by Foxit PDF Creator â Foxit Software
For evaluation only.

10


Phần kết luận

Nh vậy, lợng và chất là hai mặt thống nhất biện chứng của sự vật,
chỉ khi nào lợng đợc tích luỹ tới một độ nhất định mới làm thay đổi về
chất, nên trong chỉ đạo hoạt động thực tiễn cũng nh trong nhận thực khoa
học phải chú ý tích luỹ dần dần những thay đổi về lợng, đồng thời phải biết
thực hiện và thực hiện kịp thời những bớc nhảy khi có điều kiện chín muồi.
Thời kỳ quá độ từ CNTB lên CNXH chính là bớc nhảy dần dần từ
chất cũ sang chất mới. Trong quá trình tiến hoá cách mạng, một mặt phải

chống khuynh hớng bảo thủ, trị trệ, nhằm tạo ra những bớc nhảy để đẩy
nhanh sự phát triển, mặt khác, lại phải chống t tởng nóng vội, muốn đa
nhanh sự phát triển, tiến hành những bớc nhảy khi cha có điều kiện chín
muồi, bất chấp những quy luật khách quan.
Generated by Foxit PDF Creator â Foxit Software
For evaluation only.

11


Tài liệu tham khảo

1. Giáo trình triết học Mác - Lênin
2. Nghị quyết đại hội Đảng lần 8 - 9
3. Vận dụng nghị quyết 9.
4. Tạp chí cộng sản.






Generated by Foxit PDF Creator â Foxit Software
For evaluation only.