Sáng kiến kinh nghiệm lớp 1: Một số biện pháp nâng cao công tác chủ nhiệm lớp 1

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc

ĐƠN YÊU CẦU CÔNG NHẬN SÁNG KIẾN
Kính gửi: Hội đồng sáng kiến huyện Bình Xun
a) Tác giả sáng kiến: Nguyễn Thị Minh Phương
- Ngày tháng năm sinh: 24/03/1993

Nữ

- Đơn vị công tác (hoặc hộ khẩu thường trú): Trường Tiểu học Hương Sơn
- Chức danh: Giáo viên văn hóa
- Trình độ chun mơn: Đại học sư phạm Tiểu học
- Tỷ lệ (%) đóng góp vào việc tạo ra sáng kiến (ghi rõ đối với từng đồng tác giả,
nếu có): 100%
b) Chủ đầu tư tạo ra sáng kiến: Nguyễn Thị Minh Phương
c) Tên sáng kiến; lĩnh vực áp dụng; mô tả bản chất của sáng kiến; các thông tin
cần được bảo mật (nếu có):
- Tên sáng kiến: “Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác chủ
nhiệm lớp 1”
- Lĩnh vực áp dụng: Công tác chủ nhiệm lớp 1.
- Mô tả sáng kiến:
+ Về nội dung của sáng kiến:
Công tác chủ nhiệm lớp là một nội dung về chuyên môn nghiệp vụ của
giáo viên Tiểu học. Công tác chủ nhiệm quyết định chất lượng dạy và học của
giáo viên và học sinh. Làm tốt công tác chủ nhiệm, tức là người giáo viên đã hoàn

1


thành tốt việc giảng dạy các bộ môn và tổ chức giáo dục, rèn luyện đạo đức cho

học sinh. Đặc biệt trong nhà trường Tiểu học, vai trò của người giáo viên chủ
nhiệm hết sức quan trọng. Thầy cô thay mặt nhà trường quản lý điều hành lớp,
trực tiếp giảng dạy, giáo dục tư tưởng đạo đức, hình thành nhân cách cho học
sinh; là cầu nối giữa ba môi trường giáo dục gia đình, nhà trường và xã hội.
Trong giai đoạn hiện nay, công tác chủ nhiệm lớp ngày càng địi hỏi sự dày
cơng của người giáo viên, bởi u cầu ngày càng cao của xã hội đang phát triển,
bởi tình hình cuộc sống đang tồn tại rất nhiều tác động xấu đến học sinh, bởi sự
mưu sinh của gia đình nên khơng ít phụ huynh đã giao phó việc giáo dục con cái
cho nhà trường.
Như chúng ta đã biết, học sinh lớp 1 là lứa tuổi chúng ta tưởng dễ dạy mà
hóa ra lại khó, vì ở lứa tuổi này các em ln muốn tự làm theo ý thích của bản
thân và ham chơi nhiều hơn là ham học. Các em ln muốn tìm hiểu, khám phá
thế giới xung quanh mình. Vì thế, phải học tập, thực hiện theo những quy định,
khuôn khổ của nhà trường là việc các em cảm thấy không thoải mái, không muốn
tuân thủ. Vậy, phải làm gì để giúp các em học tập tốt, rèn đạo đức theo những
khuôn khổ, giáo huấn của nhà trường với tâm lý thoải mái, thích thú hơn là bị ép
buộc? Muốn làm được điều này, công tác chủ nhiệm lớp là một trong những yếu
tố quan trọng nhất mà giáo viên cần phải thực hiện.
Chính vì vậy, tơi muốn chia sẻ với đồng nghiệp của mình một số giải pháp
nâng cao hiệu quả công tác chủ nhiệm lớp 1.
* Một số giải pháp thực hiện:
Giải pháp 1: Tự hoàn thiện phẩm chất và năng lực của người giáo viên
chủ nhiệm:
Muốn làm tốt cơng tác chủ nhiệm lớp, địi hỏi người giáo viên chủ nhiệm
phải có phẩm chất và năng lực tổng hợp, hiểu biết toàn diện nhiều lĩnh vực, có

2


phẩm chất của người làm cha, làm mẹ, có năng lực sư phạm riêng, luôn là tấm

gương sáng cho học sinh noi theo; Phải luôn cố gắng phát huy tố chất quan trọng
của giáo viên chủ nhiệm đó là tố chất của một con người hành động. Đặc biệt là
các phẩm chất như: nhiệt tình, sâu sát, cần cù, trí nhớ tốt, quan sát tinh, tâm lý
giỏi, có khả năng xây dựng đội ngũ cán bộ học sinh; Phải vừa là thầy, vừa là bạn
của học trò. Chủ nhiệm lớp phải nghiêm túc và cần một bộ óc kế hoạch hóa.
Mỗi giáo viên phải ln cố gắng tự học, tự bồi dưỡng thông qua nghiên cứu
tài liệu, tham khảo cách làm của bạn bè đồng nghiệp để hoàn thiện bản thân, hiểu
rõ hơn về cơng tác chủ nhiệm. Từ đó tìm ra những biện pháp thực hiện cơng tác
chủ nhiệm đạt hiệu quả cao nhất.
- Giaos viên chủ nhiệm cần nhiều yêu cầu và kỹ năng hơn so với một giáo
viên đứng lớp thông thường. Mà quan trọng nhất là tạo được sợi dây gắn kết với
học sinh để hiểu các em đang nghĩ gì và cần những gì? Vì vậy, mỗi giáo viên cũng
cần rèn luyện cho mình những kĩ năng cơ bản để làm tốt công tác chủ nhiệm như:
+ Kĩ năng lựa chọn đội ngũ cán bộ lớp: Giáo viên chủ nhiệm cần phải lựa
chọn đúng người có đủ uy tín và có năng lực điều khiển tập thể vào đội ngũ cán bộ
lớp. Có hai cách hình thành:
Cách 1: Giáo viên chủ nhiệm tự lựa chọn trên cơ sở của việc tìm hiểu học
sinh. Có thể dùng phiếu thăm dò ý kiến học sinh rồi đưa ra quyết định chính thức.
Cách 2: Để tập thể lớp tự lựa chọn, bầu ra đội ngũ cán bộ lớp thơng qua
hình thức bỏ phiếu kín hoặc trực tiếp. Việc bỏ phiếu phải diễn ra công khai, đúng
nguyên tắc, đảm bảo tính dân chủ khơng áp đặt học sinh.
+ Kĩ năng tạo dựng mối quan hệ với học sinh: Kĩ năng này khơng có trong
những kiến thức chun ngành về sư phạm mà giáo viên học tại trường mà phải
thông qua quá trình quan sát, lắng nghe và học hỏi kinh nghiệm của thế hệ đi
trước.

3


+ Kĩ năng giáo dục đạo đức cho học sinh: Giáo viên có thể giáo dục đạo đức

cho học sinh vào tiết sinh hoạt lớp hàng tuần hoặc những buổi sinh hoạt 15 phút
đầu giờ.
+ Kĩ năng giáo dục học sinh cá biệt:
Thứ nhất: Bản thân người giáo viên cần có tình u thương thực sự dành
cho các em học sinh cá biệt. Hơn nữa phải kiên trì cố gắng động viên, giảng giải,
phân tích những điều hay lẽ phải để giúp học sinh hiểu được phải làm gì từ đó cố
gắng vươn lên.
Thứ hai: Cần duy trì tốt nề nếp kỷ cương của lớp, của trường để mọi học
sinh tự nhận thức và thực hiện đúng nội quy.
Thứ ba: Cần phối hợp thường xuyên và chặt chẽ với gia đình học sinh,
thơng báo cho gia đình học sinh về tình hình học tập và rèn luyện của con em họ.
Trao đổi với gia đình để có phương pháp học tập tốt nhất cho học sinh.
Giải pháp 2: Tìm hiểu nắm vững tình hình học sinh lớp chủ nhiệm:
K.D.U- sin-xki đã nói rằng: “Muốn giáo dục con người thì phải hiểu con
người về mọi mặt”. Người giáo viên chủ nhiệm muốn nâng cao chất lượng và hiệu
quả giáo dục của lớp mình thì phải có những biện pháp cụ thể, phù hợp với lứa
tuổi, đặc điểm tâm sinh lý, nhân cách của từng học sinh trong lớp. Do đó, khi nhận
lớp, công việc đầu tiên của giáo viên chủ nhiệm là cố gắng nhớ tên tất cả học sinh
sau đó tiến hành tìm hiểu nắm vững tình hình học sinh. Nội dung và cách thức tìm
hiểu như sau:
*Về nội dung tìm hiểu:
Tìm hiểu tập thể học sinh.
Tìm hiểu cá nhân học sinh:
Các đặc điểm thể chất của học sinh.

4


Tình hình đặc điểm tâm lý của học sinh.
Tình hình đạo đức, học tập của học sinh.

Tình hình đặc điểm quan hệ gia đình, xã hội của học sinh.
*Cách thức tìm hiểu:
Nghiên cứu hồ sơ học sinh để biết hồn cảnh gia đình, nghề nghiệp của bố
mẹ.
Trao đổi với học sinh để nắm bắt tâm tư, nguyện vọng, xu hướng, sở thích
thái độ trong quan hệ tập thể lớp.
Trao đổi với các giáo viên khác trong năm học về tình hình chung của lớp
cũng như tình hình học tập và rèn luyện của từng học sinh.
Trao đổi với các tổ chức đoàn thể khác như với Tổng phụ trách Đội, Ban
đại diện cha mẹ học sinh.
Tham gia hoạt động cùng học sinh để tìm hiểu rõ hơn về tinh thần tập thể,
ý thức hợp tác trong công việc chung của những cá nhân học sinh.
Trao đổi với cha mẹ học sinh để có thêm thơng tin về học sinh.
Tìm hiểu học sinh vừa là việc làm liên tục, thường xuyên, vừa có tính cấp
bách trong khoảng thời gian nhất định, lại vừa có tính giai đoạn. Do vậy giáo viên
cần lập kế hoạch tìm hiểu học sinh theo các giai đoạn:
+ Giai đoạn 1: Đây là giai đoạn điều tra cơ bản về tình hình học sinh nói
chung, về cá nhân học sinh nói riêng. Yêu cầu của giai đoạn này là nhanh chóng
nắm bắt sơ bộ tình hình lớp, phân loại đối tượng học sinh để bước đầu có thể đề
xuất những tác động sư phạm đối với tập thể lớp.
Cách tiến hành: Tổ chức phân loại đối tượng lớp mình theo các nội dung định
hướng tìm hiểu. Trong khi tìm hiểu nếu có trường hợp nào chưa rõ thì cần nghiên

5


cứu, thu thập thơng tin khách quan để có đánh giá nhận định chính xác. Có thể
trao đổi ngay với học sinh hoặc yêu cầu cha mẹ học sinh nhất là trường hợp có vấn
đề.
+ Giai đoạn 2: Kiểm nghiệm trên thực tế phân loại học sinh đã đúng chưa?

Tiếp tục điều chỉnh sự phân loại nếu có.
Cách tiến hành:
Trị chuyện với học sinh, với giáo viên dạy lớp mình phụ trách về một vài
đối tượng học sinh cần phải xem xét lại. Qua trao đổi với học sinh, giáo viên có
thể hiểu biết thêm về đối tượng giáo dục của mình, trong quan hệ với bạn bè,
những nét cá tính đặc biệt, những khả năng sở trường, hồn cảnh giáo dục.
Thăm gia đình học sinh để nắm bắt cụ thể hơn, sâu sắc hơn về hồn cảnh gia
đình, những tích cách của học sinh, đồng thời là dịp để bàn bạc với gia đình những
biện pháp giáo dục con cái họ.
Quan sát đối tượng giáo dục đồng thời bổ sung thêm kế hoạch công tác chủ
nhiệm những nội dung, biện pháp giáo dục cần thiết.
Kết thúc giai đoạn, giáo viên sẽ có những nhận định cụ thể về cách phân
loại từng học sinh.
+ Giai đoạn 3: Giai đoạn hoàn chỉnh việc tìm hiểu học sinh. Khẳng định
việc tìm hiểu học sinh là thường xuyên trong suốt năm học giúp nâng cao trình độ
sư phạm của giáo viên trong cơng tác giáo dục học sinh. Giai đoạn này khá dài
nên việc tìm hiểu học sinh chia thành định kỳ và thường xuyên. Nếu là thường
xuyên thì tiến hành tìm hiểu học sinh bằng hình thức: quan sát học sinh qua các
hoạt động, nghiên cứu kết quả học tập, qua sổ nhận xét, sổ liên lạc, bài kiểm tra,
các sản phẩm học sinh tự làm. Tìm hiểu định kỳ tức là đối tượng được nghiên cứu
tại một thời điểm xác định chẳng hạn như giữa học kỳ, cuối học kỳ.

6


Sau khi tìm hiểu nắm được tình hình học sinh thông qua giai đoạn 1 tôi tiến
hành phân học sinh vào các tổ và lựa chọn đội ngũ cán bộ lớp đủ uy tín để điều
khiển tập thể lớp.
Giải pháp 3: Xây dựng cơ cấu tổ chức lớp khoa học.
a.Thành lập đội ngũ cán bộ lớp:

Việc lựa chọn một đội ngũ cán bộ lớp đủ uy tín và có năng lực điều khiển
tập thể lớp là một công việc rất quan trọng. Nếu đội ngũ cán bộ lớp vững mạnh thì
mọi
phong trào của lớp chắc chắn sẽ thực hiện tốt. Giáo viên đưa ra tiêu chuẩn
rồi để tập thể lớp tự lựa chọn, bầu ra đội ngũ cán bộ lớp thông qua giới thiệu, biểu
quyết (dưới sự định hướng của giáo viên) diễn ra cơng khai, đảm bảo tính dân chủ
không áp đặt. Số lượng đội ngũ cán bộ lớp thường có 1 lớp trưởng, 2 lớp phó và 3
tổ trưởng.
Đầu năm học, giáo viên nên cho các em trải nghiệm từ việc làm lớp trưởng
đến các tổ trưởng, đưa ra yêu cầu nếu học sinh nào làm tốt sẽ được lựa chọn làm
cán sự lớp lâu dài. Sau thời gian từ 1 tuần đến một tháng lại đổi nhiệm vụ một lần.
Sau mỗi lần đảo nhiệm vụ của các em ở các vị trí cán sự lớp khác nhau, giáo viên
cùng cả lớp đánh giá việc thực hiện chức trách nhiệm vụ của từng em và rút kinh
nghiệm. Sau thời gian 2-3 tháng, giáo viên có thể chọn những em có khả năng tốt
nhất để làm đội ngũ cán sự lớp chính thức trong năm học.
Sau khi đã lựa chọn xong, giáo viên cần tập hợp đội ngũ cán bộ lớp nói rõ
mục đích, ý nghĩa của việc xây dựng tập thể vững mạnh, để từ đó các em thấy
được trách nhiệm, vai trị của mình trong việc xây dựng tập thể lớp. Cần giao
nhiệm vụ cụ thể cho từng cán bộ lớp.
* Nhiệm vụ của lớp trưởng:

7


- Theo dõi, kiểm tra mọi hoạt động của lớp.
- Điểm danh các bạn trong lớp và báo cáo khi cô giáo vào lớp.
- Điều khiển các bạn xếp hàng vào lớp, xếp hàng chào cờ đầu tuần, xếp
hàng tập thể dục.
- Giữ trật tự lớp khi khơng có mặt giáo viên.
- Đề nghị giáo viên tuyên dương, phê bình cá nhân hoặc tập thể.

* Nhiệm vụ của lớp phó học tập:
- Tổ chức lớp truy bài 15 phút đầu giờ; giúp đỡ các bạn nhận thức chậm,
các bạn chưa hoàn thành mặt kiến thức, kĩ năng học bài và làm bài.
- Điều khiển các bạn trao đổi, thảo luận hoặc trả lời câu hỏi trong tiết học
khi giáo viên yêu cầu.
- Theo dõi việc học tập của lớp trong các tiết bộ môn.
- Làm mọi việc của lớp trưởng khi lớp trưởng vắng mặt hoặc nghỉ học.
* Nhiệm vụ của lớp phó đời sống:
Tổ chức cho lớp sinh hoạt văn nghệ vào 15 phút đầu giờ. Theo dõi, đôn đốc
các hoạt động văn nghệ, thể dục giữa giờ, tổng hợp để đánh giá vào tiết sinh hoạt
cuối tuần
- Phân công, theo dõi và kiểm tra các tổ trực nhật.
- Theo dõi, kiểm tra các bạn khi tham gia các hoạt động lao động, vệ sinh
của lớp, của trường.
- Phối hợp với lớp trưởng, lớp phó học tập giữ trật tự lớp.
Để bầu ra được các tổ trưởng, trước tiên giáo viên cần tiến hành phân tổ sao
cho hợp lý, chú ý đến sự đồng đều giữa các tổ. Có nghĩa là mỗi tổ sẽ có các đối

8


tượng học sinh có học lực, ý thức chấp hành nội quy khác nhau, có học sinh học
chưa tốt, có học sinh học tốt, học sinh ở địa bàn xa - gần, có học sinh ngoan- học
sinh chưa ngoan, ...
* Nhiệm vụ của các tổ trưởng:
- Phân công theo dõi, đôn đốc các thành viên trong tổ làm trực nhật, vệ sinh.
Theo dõi báo cáo hoạt động hàng tuần của các tổ viên. Kiểm tra bài, , sách vở, đồ
dùng học tập của các thành viên trong tổ ở 10 phút đầu giờ.
- Nhiệm vụ của mỗi em , giáo viên cần giao cụ thể từng ngày. Mỗi em sẽ
làm đúng các nhiệm vụ của mình.

Lớp trưởng và 2 lớp phó cùng các tổ trưởng phải đồn kết và hợp tác chặt
chẽ với nhau trong công việc chung.
Cuối mỗi tuần, vào tiết sinh hoạt lớp ngày thứ sáu, lớp trưởng, lớp phó báo
cáo các mặt hoạt động của lớp. Căn cứ vào báo cáo của từng em, giáo viên nắm
được khả năng quản lí lớp của từng em. Và cứ cuối mỗi tháng, giáo viên cần tổ
chức họp Ban Cán sự lớp một lần để tổng kết các mặt làm được của lớp, động viên
khen ngợi những việc các em đã làm tốt, đồng thời chỉ rõ những thiếu sót và
hướng dẫn các em cách khắc phục. Những việc làm này ban đầu cũng tương đối
khó khăn với các em nên giáo viên có thể luyện dần dần. Khi học sinh có ý thức
với cơng việc của mình, mọi việc sẽ dễ dàng hơn.
b. Lập sơ đồ tổ chức lớp học:
Việc sắp xếp chỗ ngồi tuy dễ nhưng sắp xếp như thế nào cho có hiệu quả lại
khơng dễ chút nào. Để sắp xếp chỗ ngồi phù hợp, cần dựa vào các căn cứ sau:
- Học lực của học sinh: xen kẽ học sinh học chưa tốt với học sinh học tốt.
-Thể chất học sinh: Học sinh thấp ngồi trước, cao ngồi sau, mắt kém ngồi
gần bảng.

9


- Ban cán sự lớp: Thường ngồi giữa hoặc ngồi sau của tổ( lớp)
- Ý thức học sinh: Học sinh nói chuyện nhiều, khơng chú ý học thì cho ngồi
trước.
Cần yêu cầu học sinh ngồi đúng theo sơ đồ lớp học dưới sự giám sát của
giáo viên bộ môn trong các tiết học, của bàn trưởng, tổ trưởng…
Giáo viên cần điều chỉnh chỗ ngồi của học sinh kịp thời nếu thấy sự bất hợp
lí theo phản ánh của chính bản thân học sinh, của cán sự lớp, của giáo viên bộ
mơn,…. Ví dụ mất trật tự, khơng chú ý, nhận thức chậm hoặc để đảm bảo học sinh
nhìn bảng khơng bị lệch khi ngồi mãi ở một vị trí.
Cách sắp xếp chỗ ngồi theo căn cứ trên một mặt phát huy được vai trò của

đội ngũ cán bộ lớp trong việc quản lý lớp học, mặt khác các em học tốt có thể hỗ
trợ được cho những em cịn học yếu. Từ đó nâng cao chất lượng giáo dục của lớp.
Khi công việc tổ chức lớp được ổn định, giáo viên tiến hành thực hiện kế
hoạch chủ nhiệm lớp cụ thể, đảm bảo tính khả thi.
Giải pháp 4:. Xây dựng kế hoạch chủ nhiệm:
Bất cứ một cơng việc gì muốn có hiệu quả thì phải có kế hoạch cụ thể, khoa
học. Với công tác chủ nhiệm, kế hoạch chủ nhiệm càng cụ thể, khoa học thì khả
năng thực hiện càng cao. Để có một kế hoạch hợp lý khả thi, khoa học khi xây
dựng kế hoạch chủ nhiệm, cần căn cứ vào những vấn đề sau:
Căn cứ vào mục tiêu cấp học và lớp học.
Căn cứ vào nhiệm vụ từng năm học theo định hướng của Bộ Giáo dục và
Đào tạo, chỉ thị năm học của sở, của phòng giáo dục.
Mục tiêu nhiệm vụ kế hoạch giáo dục của trường.
Đặc điểm của học sinh lớp chủ nhiệm.

10


Căn cứ vào khả năng, điều kiện tham gia của phụ huynh.
Mục tiêu kế hoạch công tác của các tổ chức đồn thể trong nhà trường.
Đặc điểm tình hình của địa phương.
Dự báo của giáo viên chủ nhiệm về khả năng phát triển từng mặt của lớp.
Kế hoạch chủ nhiệm được xây dựng theo từng thời gian và từng mặt nội
dung giáo dục. Đầu tiên là kế hoạch năm, rồi tiếp tục cụ thể ra từng tháng, từng
giai đoạn: Nửa đầu học kỳ một, nửa cuối học kỳ một, nửa đầu học kỳ hai, nửa cuối
học kỳ hai. Trong kế hoạch của từng tháng, từng giai đoạn cần đưa ra những chỉ
tiêu phấn đấu, và những biện pháp thực hiện cụ thể. Cuối mỗi giai đoạn có đánh
giá chi tiết những gì đã đạt được để phát huy, những gì còn tồn tại để khắc phục.
Các nội dung trong kế hoạch chủ nhiệm phải nêu rõ được chỉ tiêu phấn đấu
cụ thể từng mặt hoạt động của lớp như: Thực hiện các nề nếp học tập, rèn luyện,

các phong trào phát động thi đua, các cuộc thi, các yêu cầu về vệ sinh, giữ gìn mơi
trường, ... trong tuần, tháng yêu cầu học sinh thực hiện. Thông qua cách làm này,
học sinh sẽ tự ý thức cùng phối hợp cùng với giáo viên thực hiện tốt kế hoạch đề
ra.
Giải pháp 5: Tổ chức xây dựng các nề nếp học tập cho học sinh.
Ngay từ đầu năm học, giáo viên cần hướng dẫn học sinh học tập nội quy
trường, lớp như: nếp chào hỏi, xếp hàng ra vào lớp, truy bài đầu giờ, ... Giáo viên
nên đưa ra và cùng học sinh trao đổi, thảo luận thống nhất và tổ chức cho học sinh
thực hiện. Tùy thuộc vào học sinh từng khối lớp mà giáo viên xây dựng nội quy
lớp học cho phù hợp.
* Chẳng hạn đối với học sinh lớp Một, giáo viên cần đưa ra những yêu cầu
đơn giản, dễ hiểu để giúp các em thực hiện tốt nội quy lớp học như:
+ Đi học đều và đúng giờ, khơng bỏ học vơ lí do.

11


+ Giữ gìn lớp học sạch sẽ trong suốt buổi học, bàn ghế phải ngay ngắn,
không xả rác bừa bãi.
+ Lớp học được trang trí đẹp, phù hợp, có tính thẩm mĩ và giáo dục cao.
+ Mọi thành viên trong lớp sử dụng có hiệu quả và bảo quản tốt các thiết bị,
đồ dùng dạy học; sử dụng tiết kiệm điện, nước.
+ Tập thể học sinh thân thiện: khơng nói tục, chửi thề; ln hịa nhã với bạn bè và
giúp đỡ nhau trong học tập.
+ Tích cực tham gia các hoạt động tập thể, rèn luyện kĩ năng sống, giữ gìn
vệ sinh mơi trường, cam kết khơng vi phạm luật giao thơng. Biết chia sẻ với
những bạn có hồn cảnh khó khăn.
- Đầu năm, giáo viên cũng cần phát thời khóa biểu cho học sinh, hướng dẫn
các em về dán ở góc học tập; Rèn nếp tự học, tự soạn sách vở, cũng như cách đặt
tay khi viết, cách cầm sách vở khi đọc, cách sử dụng đồ dùng học tập, cả tư thế

ngồi học bởi những yếu tố này cũng ảnh hưởng trực tiếp tới chất lượng giáo dục
học sinh. Đối với HS lớp 1 có thể nhờ bố mẹ soát giúp, đồng thời cần hướng dẫn
để giúp các em nhận biết các mơn học qua bìa sách và nội dung của bài học.
- Để tận dụng 35 phút trong một tiết học một cách hiệu quả và khoa học,
giáo viên cần rèn cho các em nếp làm việc theo hiệu lệnh; Tạo thói quen giờ nào
việc ấy ngay từ đầu năm học.
- Để đảm bảo khơng khí “ Học mà vui, vui mà học”, cần rèn cho các em
nếp giơ tay phát biểu ý kiến xây dựng bài, nếp chăm chú nghe giảng hay ý thức
tham gia trò chơi học tập.
Bên cạnh đó giáo viên chủ nhiệm cần tăng cường kiểm tra, đánh giá việc
thực hiện nề nếp của từng em. Khi đã thành nếp thì mới giao việc kiểm tra cho cán
bộ lớp.

12


Giải pháp 6:. Xây dựng mối quan hệ thầy – trò và mối quan hệ bạn bè.
* Xây dựng mối quan hệ thầy – trò:
Để xây dựng tốt mối quan hệ thầy – trò , trước hết giáo viên phải tạo được
môi trường học tập thân thiện, thường xuyên gần gũi, hỏi han, trị chuyện để các
em khơng có cảm giác e ngại, sợ sệt và thấy thấy thoải mái khi đến trường. Cùng
HS thực hiện các hoạt động như trang trí lớp, tạo góc sinh nhật, góc cài hoa điểm
tốt để khuyến khích các em trong học tập.
Hàng ngày, giáo viên cần khích lệ và biểu dương học sinh kịp thời, khen
ngợi những ưu điểm của các em nhiều hơn là phê bình khuyết điểm; Cố tìm ra
những ưu điểm dù nhỏ nhất để khen ngợi động viên các em. Nhưng trong khi
khen, cũng không quên chỉ ra những thiếu sót để các em khắc phục và ngày càng
hồn thiện hơn.
Khi nói chuyện, khi giảng, cũng như khi nghiêm khắc phê bình lỗi lầm của
học sinh, giáo viên phải ln thể hiện cho các em thấy tình cảm u thương của

một người thầy đối với học trò. Lòng nhân ái, bao dung, đức vị tha của người thầy
ln có sức mạnh to lớn để giáo dục và cảm hóa học sinh. “
* Xây dựng mối quan hệ bạn bè:
Trong cuộc sống của mỗi con người, ngoài những người thân trong gia đình
ra, ai cũng cần có bạn bè để chia sẻ. Học sinh Tiểu học cũng vậy, nếu các em có
nhiều bạn bè thân thiết trong lớp thì các em sẽ hợp tác vui vẻ với nhau và sẽ giúp
đỡ nhau cùng tiến bộ. Em học tốt sẽ giúp những em chưa hoàn thành kiến thức, kĩ
năng bài học; Ngược lại, em học yếu cũng dễ dàng nhờ bạn giúp đỡ mình học tập
mà khơng phải e ngại, xấu hổ (Học thầy khơng tày học bạn). Đây chính là việc rèn
luyện những năng lực và phẩm chất cho các em tự tin hơn, biết tự quản, hợp tác,...
Xây dựng được mối quan hệ bạn bè đồn kết, gắn bó thì tơi sẽ xây dựng được nề
nếp lớp học, từ đó chất lượng học tập của lớp chắc chắn sẽ được nâng cao.

13


Để xây dựng mối quan hệ bạn bè thân thiết, đồn kết, gắn bó, sẵn sàng giúp
đỡ nhau trong học tập, giáo viên cần tạo ra các hoạt động, các vấn đề đòi hỏi sự
hợp tác của nhiều học sinh. Cụ thể:
Trong mỗi tiết học, thường xuyên chia nhóm ngẫu nhiên. Tiết học này, các
em chung nhóm với bạn này, nhưng tiết sau, các em lại chung nhóm với bạn khác
để các em biết cách hợp tác với bạn và thay nhau làm nhóm trưởng, làm báo cáo
viên, từ đó các em sẽ dần mạnh dạn hơn.
Trong quá trình dạy học, cần hướng cho học sinh tập tham gia các hoạt
động và tự mình nói lên ý kiến riêng bằng cách khuyến khích học sinh tự viết ra
những điều em muốn nói. Các em được tự do bày tỏ những khúc mắc, băn khoăn,
của bản thân về cuộc sống quanh, về trường, lớp, bạn bè và thầy cô. Căn cứ vào
những điều các em nói hoặc viết ra, nếu là những điều tốt cần tuyên dương ngay
trước lớp. Còn những điều các em phê bình thì giáo viên phải điều tra nắm rõ
đúng hay sai. Sau đó góp ý riêng với những học sinh bị bạn phê bình và hướng

dẫn các em cách sửa chữa.
Giải pháp7: Tổ chức các hoạt động tập thể và các trị chơi vui tươi lành
mạnh:
Thích sinh hoạt tập thể và tham gia các trò chơi bổ ích là nhu cầu, là sở
thích của hầu hết các học sinh Tiểu học. Vì vậy, khi tổ chức cho các em sinh hoạt
tập thể và tham gia các trò chơi là giáo viên đã giúp các em học mà chơi, chơi mà
học, kiến thức và kĩ năng ở mỗi em sẽ được hình thành và rèn luyện một cách nhẹ
nhàng, tự nhiên, khơng gây căng thẳng, gị bó. Ngoài ra, tổ chức sinh hoạt tập thể
và vui chơi cịn giúp các em phát triển và hồn thiện nhân cách, bồi dưỡng năng
khiếu và tài năng sáng tạo. Việc tổ chức các hoạt động tập thể còn là sợi dây gắn
bó, kết nối, đồn kết các em lại với nhau.

14


Giữa 2 tiết học căng thẳng, tôi thường tổ chức cho các em chơi trò chơi,...
Nhờ vậy, các tiết học chính khóa trở nên sơi nổi, các em rất hào hứng tham gia.
Thông qua các hoạt động vui chơi, các em được làm, được trải nghiệm như trong
cuộc sống thực, điều đó sẽ giúp các em lĩnh hội kiến thức và rèn luyện kĩ năng
sống một cách nhẹ nhàng, nhưng lại hiệu quả.
Giải pháp 8: Liên kết chặt chẽ các hoạt động giáo dục trong và ngoài nhà
trường:
* Phối hợp với Tổng phụ trách Đội:
Trong trường có rất nhiều hoạt động vui chơi giải trí nhằm bổ trợ cho hoạt
động học tập của học sinh. Tổng phụ trách Đội vừa là người tham mưu vừa là
người tổ chức các hoạt động. Chính vì thế giáo viên cần kết hợp với Tổng phụ
trách Đội tổ chức các hoạt động kỷ niệm các ngày lễ lớn trong năm như 20/11,
08/3, ... Đồng thời, thơng qua Tổng phụ trách Đội, giáo viên có thể nắm bắt tình
hình của lớp mình và các lớp xung quanh, từ đó có sự điều chỉnh kịp thời đưa
phong trào lớp đi lên. Thực tế cho thấy giáo viên chủ nhiệm nào quan tâm đến

công tác Đội và thường xuyên kết hợp với Đội để tổ chức các hoạt động giáo dục
thì hiệu quả của lớp đối với mọi thành viên của sao, được nhân lên gấp bội.
* Phối hợp với giáo viên khác:
Hàng ngày lên lớp, giáo viên chủ nhiệm cần thường xuyên tập hợp và lắng
nghe những ý kiến nhận xét từ Ban Giám hiệu, Tổng phụ trách Đội và đặc biệt là
của giáo viên bộ mơn về tình hình học tập, nề nếp của lớp, để biết rõ hơn những
học sinh nào chưa chăm học, chưa ngoan. Đồng thời, giáo viên chủ nhiệm cũng
cần trao đổi trực tiếp với đồng nghiệp về những vấn đề cụ thể của lớp để cùng đưa
ra giải pháp giáo dục thống nhất; Đề xuất các ý kiến của tập thể học sinh về công
tác dạy và học với giáo viên có liên quan...
* Tham mưu với Hiệu trưởng, Phó hiệu trưởng:

15


Giáo viên chủ nhiệm là người thừa lệnh Hiệu trưởng, Phó hiệu trưởng, thay
mặt nhà trường để tổ chức quản lý, giáo dục học sinh. Để giáo dục học sinh lớp
mình phụ trách, giáo viên chủ nhiệm phải dựa vào kế hoạch chung của nhà trường,
đồng thời dựa vào tình hình cụ thể của lớp để xây dựng kế hoạch, đề ra các biện
pháp giáo dục phù hợp; Thường xuyên báo cáo tình hình của lớp, kết quả giáo
dục, ý chí, nguyện vọng của học sinh lớp ; Đề xuất, xin ý kiến về biện pháp giáo
dục và đề nghị hiệu trưởng, phó hiệu trưởng cùng phối hợp thống nhất và tác động
sư phạm đối với cả lớp hoặc từng học sinh về các vấn đề như: việc khen thưởng,
nội dung, hình thức và tạo điều kiện phương tiện để thực hiện các nội dung hoạt
động trong lớp.
*Phối hợp với cha mẹ học sinh :
Đối với cha mẹ học sinh , giáo viên chủ nhiệm cần thông báo cụ thể về tình
hình lớp học, những yêu cầu chung của nhà trường đối với cha mẹ học sinh, về nội
dung chương trình của khối lớp mình phụ trách ngay từ đầu năm học, để từ đó
thống nhất với gia đình u cầu nội dung biện pháp, hình thức giáo dục.

Giáo viên chủ nhiệm cần thông báo kết quả học tập, tu dưỡng của học sinh
một cách thường xuyên qua sổ liên lạc nhằm tạo đà cho sự phối hợp giáo dục tồn
diện học sinh. Việc làm này giúp gia đình kịp thời hiểu các em để có tác động phù
hợp, động viên, khuyến khích khi các em đạt kết quả tốt, nhắc nhở kịp thời khi các
em có những biểu hiện cần uốn nắn; Tổ chức đi thăm một số gia đình học sinh có
hồn cảnh khó khăn, những gia đình có học sinh chưa ngoan để có những thơng
tin cụ thể chính xác giúp cho việc giáo dục tồn diện học sinh được tốt. Việc làm
này nhằm thắt chặt tình cảm, sự quan tâm lẫn nhau giữa giáo viên chủ nhiệm và
phụ huynh học sinh. từ đó gia đình và học sinh có thiện chí với việc làm của giáo
viên chủ nhiệm và cùng giúp giáo viên hoàn thành tốt nhiệm vụ.

16


- Liên hệ thường xuyên với Ban đại diện Chi hội phụ huynh học sinh để
tích cực hóa các hoạt động của hội phụ huynh học sinh trong công tác giáo dục.
Thiết lập mối quan hệ giữa nhà trường và gia đình qua điện thoại, sổ liên
lạc hoặc sổ liên lạc điện tử.
Giải pháp 9: Áp dụng các phương pháp giáo dục phù hợp với từng loại đối
tượng:
* Đối với những học sinh có hồn cảnh gia đình khó khăn:
Giáo viên chủ nhiệm thường xuyên động viên giúp đỡ cả về vật chất lẫn
tinh thần. Kêu gọi học sinh cả lớp có tinh thần đồn kết giúp bạn vượt khó. Đề đạt
với Chi hội phụ huynh lớp, nhà trường tạo điều kiện giúp đỡ những em đó. Tính
ưu việt của việc làm này là vừa khắc phục được khó khăn lại vừa giáo dục được
lòng nhân ái cho học sinh và tranh thủ được sự hỗ trợ của nhà trường, của Hội phụ
huynh học sinh.
* Đối với những học sinh khuyết tật:
Giáo viên chủ nhiệm cần dành tình cảm ưu ái hơn. Chú ý cách bố trí chỗ
ngồi phù hợp, cách đặt câu hỏi gợi mở khi tìm hiểu bài và sự đòi hỏi yêu cầu về

nội dung bài học sẽ khác hơn so với học sinh bình thường. Thường xuyên gặp gỡ
phụ huynh để kết hợp theo dõi diễn biến về sức khoẻ và học tập của các em.
* Đối với học sinh cá biệt về đạo đức:
Tìm hiểu ngun nhân qua gia đình: Gia đình có sự mâu thuẫn giữa bố và
mẹ, gia đình thiếu quan tâm hoặc có thể bị bạn bè, kẻ xấu lơi kéo, ….Hoặc trẻ có
những tính xấu mà bản thân gia đình chưa giáo dục được, …
Dùng phương pháp tác động tình cảm, nghiêm khắc đối với học sinh nhưng
không cứng nhắc. Tuyệt đối không sử dụng phương pháp trách phạt, chú ý gần gũi
các em và thường xuyên nhắc nhở, động viên, khen - chê kịp thời. Giao cho các

17


em đó một chức vụ trong lớp nhằm gắn với các em trách nhiệm để từng bước điều
chỉnh mình.
* Đối với học sinh chưa hồn thành:
- Tìm hiểu ngun nhân vì sao em đó học yếu, học yếu những mơn nào. Có
thể là ở gia đình các em đó khơng có thời gian học tập vì phải làm nhiều việc hoặc
em đó có lỗ hổng về kiến thức nên cảm thấy chán nản.
- GV lập kế hoạch giúp đỡ đối tượng bằng những việc cụ thể như sau:
+ Giảng lại bài mà các em chưa hiểu hay còn hiểu mù mờ vào những thời
gian ngoài giờ lên lớp .
+ Đưa ra những câu hỏi từ dễ đến khó để học sinh có thể trả lời được
nhằm tạo hứng thú và củng cố niềm tin ở các em.
+ Thường xuyên kiểm tra các đối tượng đó trong q trình lên lớp.
+ Tổ chức cho học sinh học theo nhóm để học sinh khá giỏi giúp đỡ học
sinh yếu kém tiến bộ.
+ Gặp gỡ phụ huynh học sinh trao đổi về tình hình học tập, cũng như sự
tiến bộ của con em để phụ huynh giúp đỡ thêm việc học ở nhà cho các em.
+ Chú ý tránh thái độ miệt thị, phân biệt đối xử làm cho các em nhụt chí,

xấu hổ trước bạn bè.
* Đối với những học sinh có năng lực đặc biệt:
- Điều quan trọng là phát hiện những năng lực đặc biệt ở học sinh về văn
hoá, văn nghệ, thể dục thể thao, hội hoạ, …
- Cùng với nhà trường lập kế hoạch bồi dưỡng thường xuyên cho các đối
tượng này.

18


- Bồi dưỡng, khơi dậy ở các em lòng say mê hứng thú học tập thông qua
những hội thi, những buổi nói chuyện ngoại khố hoặc gần gũi nhất ngay trong
tiết học chính khố.
Tóm lại dù với đối tượng nào bản thân giáo viên phải lưu ý dùng phương
pháp tác động tình cảm, động viên khích lệ kịp thời, tun dương kịp thời dù là
những chuyển biến, tiến bộ nhỏ nhất, phối hợp với phụ huynh để giáo dục và đặc
biệt xác định vấn đề giáo dục đạo đức là then chốt.
Giải pháp 10: Thực hiện tốt tiết sinh hoạt Chủ nhiệm:
Trong giờ sinh hoạt lớp, cần tạo cho các em tâm thế thoải mái, không gây
sức ép nặng nề đối với học sinh bằng những lời trách phạt, phê bình mà giáo viên
tập cho các em biết phê bình và tự phê bình. Trong mỗi tiết sinh hoạt Chủ nhiệm,
giáo viên cho học sinh tự nhận xét ưu, khuyết điểm bằng nhiều hình thức khác
nhau như: Cán bộ lớp nhận xét, cá nhân tự nhận xét. Bên cạnh đó, cũng tạo điều
kiện cho học sinh bày tỏ những suy nghĩ của mình qua một tuần học: những điều
em thích, những điều em chưa thích, mong muốn của em, ... Qua đó, giáo viên
nắm được tâm tư, nguyện vọng của từng học sinh mà có những biện pháp giáo dục
phù hợp.
Cũng trong tiết sinh hoạt lớp, giáo viên đưa ra những yêu cầu, nội dung về
rèn luyện đạo đức, học tập rồi tổ chức cho học sinh thảo luận lập kế hoạch hành
động cụ thể. Giáo viên nhận xét và chọn những hành động thiết thực để các em

thực hiện. Sau mỗi tuần, hoặc thời gian quy định, giáo viên cho học sinh tự nhận
định, đánh giá lại những việc đã làm được và chưa làm được so với kế hoạch, từ
đó rút kinh nghiệm để thực hiện tốt hơn.
Ngồi ra, giáo viên cần lồng ghép một số hoạt động giáo dục về quyền trẻ
em, an tồn giao thơng, giáo dục bảo vệ môi trường, rèn các kĩ năng sống, tìm

19


hiểu về truyền thống nhà trường, lịch sử địa phương, rèn luyện cho học sinh một
số hành vi đạo đức, nêu những tấm gương tốt cho học sinh noi theo.
Giải Pháp11: Giáo dục qua các câu chuyện kể:
Trong các giờ học đạo đức, tiết sinh hoạt lớp , ...giáo viên kể cho học sinh
nghe những câu chuyện về những tấm gương vượt khó học giỏi, con ngoan trị
giỏi, những người bạn tốt nhằm giáo dục các em về cách ứng xử, giao tiếp trong
cuộc sống. Hay những câu chuyện về đạo đức Bác Hồ để hình thành những phẩm
chất, nhân cách cho học sinh. Đồng thời giáo viên có thể tận dụng ngay các câu
chuyện trong các bài tập đọc ở chương trình học, giúp học sinh liên hệ và vận
dụng trực tiếp vào thực tiễn. Phương pháp này luôn được học sinh đón nhận một
cách nhẹ nhàng, thoải mái và có hiệu quả cao.
+ Về khả năng áp dụng của sáng kiến:
Áp dụng trong phạm vi lớp 1.
Áp dụng cho các thầy giáo, cô giáo đang đảm nhiệm công tác chủ nhiệm
học sinh lớp 1 trong các nhà trường.
- Đánh giá lợi ích thu được hoặc dự kiến có thể thu được do áp dụng
giải pháp trong đơn:
Đánh giá lợi ích thu được hoặc dự kiến có thể thu được do áp dụng giải
pháp theo ý kiến của tác giả:
Sau một năm áp dụng sáng kiến “Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu
quả công tác chủ nhiệm lớp1” tại chính lớp 1B do tơi chủ nhiệm và giảng dạy, tơi

nhận thấy có sự chuyển biến rõ rệt về nề nếp học tập cũng như sinh hoạt tập thể ở
các em học sinh. Các em đã hình thành ý thức làm việc ngay ngắn, có kỉ luật, tích
cực và tự giác. Chính những điều này đã giúp cho tập thể lớp tơi chủ nhiệm hồn
thành xuất sắc các mục tiêu đề ra, khơng cịn học sinh cần cố gắng về kiến thức kĩ

20