SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐỀ XUẤT MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY HỌC VĂN BẢN NGHỊ LUẬN TRONG SÁCH GIÁO KHOA NGỮ VĂN THCS

ĐỀ XUẤT MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY HỌC VĂN BẢN NGHỊ LUẬN TRONG
SÁCH GIÁO KHOA NGỮ VĂN THCS

Phần 1
MỞ ĐẦU
1/ Mục đích của sáng kiến kinh nghiệm.
Văn nghị luận là một trong sáu kiểu văn bản thông dụng trong đời sống, xã
hội có vai trò rèn luyện tư duy năng lực biểu đạt những quan niệm, tư tưởng sâu
sắc của con người. Vì vậy dạy học văn bản nghị luận là một nội dung trọng tâm
của chương trình sách giáo khoa Ngữ văn ở trường phổ thông hiện nay. So với văn
miêu tả, tự sự , biểu cảm, thuyết minh… Văn bản nghị luận bị coi là khó dạy đối
với giáo viên, khó học đối với học sinh nên chất lượng dạy học còn hạn chế. Điều
đáng nói là cùng với việc đổi mới chương trình, sách giáo khoa ngữ văn trung học
cơ sở nhiều vấn đề mới và khó đang đặt ra trong thực tế dạy học . Sự lúng túng
của giáo viên trong việc dạy chủ yếu thể hiện ở những điểm sau: không đảm bảo
trọng tâm kiến thức của giờ học, bỏ quên hướng dạy học tích hợp, hoặc tích hợp
một cách hình thức, vấn đề đổi mới bản chất nhất dạy văn bản nghị luận , chưa
được giáo viên vận dụng vào quá trình rèn kỹ năng cho học sinh. Trong thực tế,
dạy học tác phẩm văn chương nghị luận tạo ra sự hứng thú của học sinh độ tuổi
trung học cơ sở , cũng như làm sáng lên đặc sắc của nghệ thuật, cuốn hút người
đọc, người nghe đối với nghệ thuật lập luận đầy sức thuyết phục của tác phẩm
dường như không phải dễ. Vì vậy việc tìm ra những biệm pháp nhằm nâng cao
chất lượng dạy học văn bản Nghị luận trong sách giáo khoa Ngữ văn trung học cơ
sở, đang là vấn đề quan tâm của nhiều giáo viên đứng lớp. Và đó cũng là vấn đề
tôi muốn trao đổi, bàn luận trong bài viết này.
2/ Đóng góp của sáng kiến kinh nghiệm.
Dạy học văn bản Nghị luận theo chương trình sách giáo khoa Ngữ văn
trung học cơ sở đang ở giai đoạn đầu, nên giáo viên và học sinh còn gặp những
khó khăn trong việc tiếp cận các tác phẩm của thể loại này. Cũng đã có những ý

1

ĐỀ XUẤT MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY HỌC VĂN BẢN NGHỊ LUẬN TRONG
SÁCH GIÁO KHOA NGỮ VĂN THCS

kiến, bài viết về vấn đề này nhằm làm sáng rõ hơn các bước tiếp cận với văn bản
nghị luận, nhưng chưa thực sự đáp ứng được yêu cầu mà giáo viên và học sinh
cần hiểu và vận dụng trong giảng dạy và trong học tập. Trong bài viết này tôi xin
đề xuất một vài biệm pháp đóng góp thêm vào những ý kiến, bài viết đã đề cập
đến vấn đề này giúp giáo viên nâng cao chất lượng dạy học văn bản nghị luận
trong sách giáo khoa Ngữ văn trung học cơ sở, trên cơ sở tổng kết kinh nghiệm
dạy văn bản nghị luận của bản thân qua một số năm tham gia giảng dạy môn Ngữ
văn.
Bài viết không tham vọng có thể giải đáp hoặc chuyên sâu làm sáng tỏ mọi
vấn đề trong việc giảng dạy và học tập văn bản nghị luận. Mà chỉ đề xuất một vài
biện pháp mang tính cá nhân giúp cho việc dạy học văn bản nghị luận có được cơ
sở khoa học vững chắc. Học sinh được trang bị kiến thức để khám phá các tác
phẩm văn chương nghị luận một cách đầy đủ, sâu sắc như: Tích cực hóa các hoạt
động chủ thể học sinh bằng việc rèn luyện tư duy năng động, sáng tạo ; tăng
cường rèn luyện kỹ năng lập luận cho học sinh ; học sinh biết bám sát mục tiêu
yêu cầu của bài học để nắm bắt và khai thác kiến thức; nhận biết các đặc trưng cơ
bản của thể loại v.v..nhằm kích thích niềm vui học tập của học sinh.
Để thực hiện nội dung của bài viết trên cơ sở những kinh nhiệm của bản thân
được giảng dạy nhiều năm chương trình thay sách trung học cơ sở. Đồng thời tiếp
cận, tìm hiểu một số tài liệu có liên quan đến việc dạy học văn bản nghị luận. Tiến
hành tìm hiểu, thăm dò khảo sát quá trình học tập của học sinh, đặc biệt là học
sinh lớp 8 về mảng văn bản nghị luận. Qua việc vận dụng đổi mới phương pháp
dạy học, học tập tọa đàm, trao đổi ý kiến với đồng nghiệp v.v.. đã giúp tôi mạnh
dạn đề xuất một vài ý kiến nhỏ đóng góp vào sự thành công của dạy học văn bản
nghị luận trong chương trình sách giáo khoa Ngữ văn trung học cơ sở mới.

Nội dung bài viết đề cập đến hai nhiệm vụ cơ bản sau:

2


ĐỀ XUẤT MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY HỌC VĂN BẢN NGHỊ LUẬN TRONG
SÁCH GIÁO KHOA NGỮ VĂN THCS

1. Tìm hiểu một vài nét về những vấn đề lý luận chung trong công tác giảng
dạy văn bản nghị luận sách giáo khoa Ngữ văn trung học cơ sở.
2. Những kinh nghiệm, biện pháp nhằm nâng cao chất lượng dạy học văn
bản nghị luận trong sách giáo khoa Ngữ văn trung học cơ sở.
Phần 2
NỘI DUNG
CHƯƠNG I
CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
1/ Cơ sở lí luận
Văn nghị luận là một thể văn ra đời từ rất lâu. Ở Trung Hoa, văn nghị luận
có từ thời Khổng Tử (551- 479TCN). Ở Việt Nam, văn nghị luận cũng là một thể
loại có truyền thống lâu đời, có giá trị và tác dụng hết sức to lớn trong trường kì
lịch sử, trong công cuộc dựng nước và giữ nước. Có thể kể từ Chiếu dời đô(1010)
của Lí Công Uẩn (Lí Thái Tổ), Hịch tướng sĩ (1285) của Trần Quốc Tuấn cho đến
Bình Ngô đại cáo (1428) của Nguyễn Trãi; từ bài Tựa Trích diễm thi tập (1497)
của Hoàng Đức Lương, Chiếu cầu hiền (1788) của Ngô Thì Nhậm đến bản điều
trần Xin lập khoa luật (1867) của Nguyễn Trường Tộ; Chiếu Cần Vương (1885)…
đến các văn bản nghị luận hiện đại sau này như: Lòng yêu nước của nhân dân
ta( 1951) của Hồ Chí Minh, Sự giàu đẹp của Tiếng Việt( 1967) của đặng Thai Mai,
Thuế máu( Trích Bản án chế độ thực dân Pháp)(1925) của Nguyễn Ái Quốc,
Tiếng nói của văn nghệ(1948) của Nguyễn Đình Thi…. Có thể nói trong suốt
trường kì lịch sử dân tộc, văn nghị luận là một thể văn phản ánh rõ nhất đời sống

tinh thần, tư tưởng, ý chí và khát vọng của cả một dân tộc. Do đó, văn nghị luận
ngày càng phát triển mạnh mẽ, càng trở nên đa dạng và phong phú hơn. Nội dung
và cấu trúc của một văn bản nghị luận được hình thành từ các yếu tố cơ bản là:
Vấn đề cần nghị luận (còn gọi là luận đề), luận điểm, luận cứ và lập luận (còn gọi

3


ĐỀ XUẤT MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY HỌC VĂN BẢN NGHỊ LUẬN TRONG
SÁCH GIÁO KHOA NGỮ VĂN THCS

là luận chứng). Như vậy, do văn nghị luận trình bày tư tưởng và thuyết phục người
đọc chủ yếu bằng lí lẽ và lập luận nên hệ thống các luận điểm hết sức chặt chẽ và
luận cứ cũng phải xác đáng. Cho nên khi dạy loại văn bản này, người dạy nhất
thiết bao giờ cũng phải khai thác hệ thống luận điểm, luận cứ và cách lập luận của
văn bản. Tuy nhiên nếu chỉ đơn thuần khai thác các hệ thống luận điểm như lâu
nay chúng ta vẫn làm thì bài học trở nên khô khan, khó gợi được hứng thú tích
cực cho học sinh. Vì vậy trong khuôn khổ của một sáng kiến kinh nghiệm nhỏ, tôi
xin được đề xuất một số giải pháp mang tính bổ trợ để những giờ đọc – hiểu văn
bản nghị luận thêm sinh động.
2/ Cơ sở thực tiễn.
Văn nghị luận là thể loại văn: “Viết về những vấn đề nóng bỏng thuộc nhiều
lĩnh vực đời sống khác nhau: chính trị, kinh tế, triết học, văn hóa… Mục đích của
văn nghị luận là bàn bạc, thảo luận, phê phán hay truyền bá tức thời một tư tưởng,
một quan điểm nào đó nhằm phục vụ trực tiếp cho lợi ích của một tầng lớp, một
giai cấp nhất định… Đặc trưng cơ bản của văn nghị luận là tính chất luận thuyết –
khác với văn học nghệ thuật, văn chương nghị luận trình bày tư tưởng và thuyết
phục người đọc chủ yếu bằng lập luận, lý lẽ…(Lê Bá Hán, Trần Đình Sử, Nguyễn
Khắc Phi (chủ biên) - Từ điển thuật ngữ Văn học – NXB Đại học Quốc gia, 4,
1999).

Trước đây do quan niệm phiến diện về văn học nên nhiều người cho rằng văn
chương chỉ bao gồm những sáng tác bằng tưởng tượng, hư cấu mà ít nghĩ đến văn
nghị luận. Hoặc có nghĩ đến thì lại cho rằng đây là thể loại thường đề cập đến
những tư tưởng cao siêu, trừu tượng, lập luận khó, diễn đạt khô nên không hấp
dẫn. Do vậy mà văn chương nghị luận rất ít được đưa vào chương trình phổ thông.
Chỉ có một vài tác phẩm nghị luận trung đại (Sông núi nước Nam, Hịch Tướng sĩ,
Bình Ngô đại cáo) và rất ít tác phẩm nghị luận hiện đại được đưa vào dạy trong

4


ĐỀ XUẤT MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY HỌC VĂN BẢN NGHỊ LUẬN TRONG
SÁCH GIÁO KHOA NGỮ VĂN THCS

chương trình trung học cơ sở (theo quan điểm đồng tâm mở rộng). Mảng văn
chương nghị luận này còn rất nghèo về đề tài, chưa phong phú về thể loại.
Trong quá trình dạy, giáo viên lại thường chỉ chú ý khai thác nội dung làm
toát nên những quan điểm tư tưởng các các tác giả mà ít chú ý đến vẻ đẹp về hình
thức nghệ thuật của các tác phẩm. Vì thế việc dạy học các tác phẩm nghị luận
thường khô, không hấp dẫn đối với học sinh nên dẫn đến tình trạng học sinh chán
học cũng là dễ hiểu.
Trên thực tế cả ở thế giới và Việt Nam văn chương nghị luận có lịch sử từ
rất lâu đời, nó không chỉ có ý nghĩa đối với những vấn đề lớn lao của đất nước,
thời đại như công cuộc dựng nước, giữ nước, canh tân đất nước, mà còn rất gần
gũi và có ý nghĩa trong đời sống công dân hiện nay. Vì thế cụm văn bản nghị luận
được tuyển chọn dạy trong chương trình Ngữ văn phổ thông hiện nay rất phong
phú về đề tài và đa dạng về thể loại: Có tác phẩm nói về những vấn đề lớn lao của
dân tộc, thời đại như tinh thần, ý chí của cha ông trong công cuộc chống ngoại
xâm giữ nước. (Sông núi nước Nam, Hịch Tướng sĩ, Bình Ngô đại cáo, Tuyên
ngôn Độc lập). Có tác phẩm phản ánh khát vọng của dân tộc về việc xây dựng một

quốc gia hùng cường độc lập (Chiếu dời đô, Văn bia khắc ở Văn miếu - Quốc Tử
Giám…) hoặc có tác phẩm phản ánh nhận thức thẩm mỹ của dân tộc và nhân loại,
phản ánh về văn chương nghệ thuật bằng những bài nghị luận văn học súc tích, tài
hoa, uyên bác (Tựa Trích Diễm thi tập, Một thời đại trong thi ca, Tiếng nói của
văn nghệ, …), lại có những tác phẩm bàn luận về các vấn đề hết sức gần gũi trong
đời sống hàng ngày như: Luận về phép học (La Sơn Phu Tử), Đi bộ ngao du (Ruxô), Về luân lý xã hội ở nước ta (Phan Châu Trinh), Bàn về đọc sách (Chu Quang
Tiềm – Trung Quốc), Chuẩn bị hành trang vào thế kỷ mới (Phó Thủ tướng Vũ
Khoan)…

5


ĐỀ XUẤT MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY HỌC VĂN BẢN NGHỊ LUẬN TRONG
SÁCH GIÁO KHOA NGỮ VĂN THCS

Theo đánh giá của nhiều giáo viên có kinh nghiệm khi giảng dạy phần kiến
thức này, khó khăn lớn nhất từ phía học là tư duy lập luận logic của các em chưa
định hình. Điều này cũng có lý do vì chương trình lớp dưới chủ yếu là văn miêu
tả, trần thuật, kể chuyện… nên thói quen của các em vẫn chỉ là tư duy hình ảnh
theo phản ánh một chiều đối với hiện thực khách quan. Trong lúc đó văn bản nghị
luận đòi hỏi yêu cầu cao hơn về tính khoa học, tính logic, tính biện chứng. Từ “rào
cản” đó mà sự tiếp nhận kiến thức mới đối với các em rất hạn chế, ảnh hưởng rất
nhiều đến sự lắng đọng kiến thức mà giáo viên muốn truyền thụ đến các em. Một
lý do chủ quan khác là tình trạng học sinh còn ngại đọc sách, đọc tài liệu và không
say mê với việc tìm hiểu những vấn đề thuộc lĩnh vực trừu tượng, khó hiểu và khô
khan này. Nếu không có sự hướng dẫn tận tình, sự thúc ép của giáo viên thì học
sinh cũng rất khó tự giác học và làm bài.
Về phía người thầy, để phục vụ cho những bài giảng này vẫn còn thiếu đồ
dùng, giáo cụ để góp phần nâng cao hiệu quả tiết học. Thầy cô nào yêu nghề, say
mê với môn học thì mới tự mò mẫm và thiết kế riêng những đồ dùng để tự phục

vụ cho chính bản thân mình. Còn không “có sao xài vậy” vì thế ảnh hưởng rất lớn
đến chất lượng học tập của học sinh. Theo đánh giá của các chuyên viên và giáo
viên bộ môn, nhiều kiến thức trong phần này chưa phù hợp với các em trung học
cơ sở và chưa sát với thực tế cuộc sống. Ví dụ Ngữ văn lớp 9 có văn bản Tiếng
nói văn nghệ, lớp 7 có Sự giàu đẹp của tiếng Việt, Ý nghĩa văn chương… Vì thế
có người nói một cách ví von rằng: kiến thức ở trên trời học sinh thì ngồi ở dưới
đất nên người dạy lúng túng không biết đứng ở đâu dẫn đến việc truyền đạt không
hiệu quả là tất yếu.
Thời gian gần đây giáo viên cũng đã có nhiều thuận lợi như có đủ sách giáo
viên, sách tham khảo, sách thiết kế bài giảng… là những tài liệu quý hỗ trợ cho
giáo viên mở rộng kiến thức, chọn lọc những gì tinh túy nhất để đưa vào bài giảng

6


ĐỀ XUẤT MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY HỌC VĂN BẢN NGHỊ LUẬN TRONG
SÁCH GIÁO KHOA NGỮ VĂN THCS

của mình. Hiện nay giáo án giảng dạy không chỉ là tài sản riêng của mỗi cá nhân
như trước đây mà nay đã trở thành sản phẩm chung của nhóm, tổ chuyên môn
luôn có sự góp ý bổ sung của tập thể nên chất lượng “tinh” hơn.
Như vậy chương trình Ngữ văn ở trung học cơ sở hiện nay đã phản ánh rõ
sự chuyển biến nhận thức về vị trí, vai trò của văn chương nghị luận trong đời
sống con người. Điều quan trọng là chúng ta dạy những tác phẩm nghị luận như
thế nào để trả lại vẻ hấp dẫn thẩm mỹ đích thực của chúng?
CHƯƠNG II
THỰC TRẠNG VẤN ĐỀ MÀ SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐỀ CẬP ĐẾN.
Trong thực tế dạy học tác phẩm văn chương nghị luận, để tạo ra sự hứng
thú của học sinh độ tuổi trung học cơ sở , cũng như làm sáng lên đặc sắc của nghệ
thuật, cuốn hút người đọc, người nghe đối với nghệ thuật lập luận đầy sức thuyết

phục của tác phẩm, dường như không phải là dễ. Sự mạch lạc trong tư duy, năng
lực phân tích, tổng hợp khám phá các vấn đề, năng lực thuyết phục trên cơ sở lí lẽ
chặt chẽ có căn cứ xác thực là một trong những hướng tiếp cận hết sức quan trọng
đang đặt ra đối với giáo viên ,và học sinh khi tiếp cận với văn nghị luận .Vì vậy
việc dạy học văn nghị luận có giá trị đặc biệt trong nhà trường. Kiến thức và kỹ
năng được rèn luyện trong quá trình học tập về văn nghị luận và cách nghị luận,
không chỉ giúp cho học sinh có khả năng làm văn mà có tác dụng hình thành năng
lực cả về tư duy, và sự thành công trong giao tiếp. Vì vậy ảnh hưởng của văn nghị
luận đạt được không chỉ trong phạm vi môn Ngữ văn, mà lan tỏa đối với tất cả các
môn học khác ở trường phổ thông.
Tuy nhiên đối với văn bản được coi là khó như văn nghị luận, thì việc tiếp xúc
với văn bản ở trình độ của học sinh Trung học cơ sở, còn gặp rất nhiều khó khăn ở
nhiều khâu khác nhau như: Đọc- hiểu văn bản, thu thập những tài liệu học tập có
liên quan, tìm và hiểu những yếu tố đặc trưng cơ bản của văn bản nghị luận: Luận

7


ĐỀ XUẤT MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY HỌC VĂN BẢN NGHỊ LUẬN TRONG
SÁCH GIÁO KHOA NGỮ VĂN THCS

điểm, luận cứ, luận chứng, cách lập luận…, mối quan hệ tương tác trong văn nghị
luận: quan hệ giữa các luận điểm, quan hệ giữa luận điểm, lập luận và bố cục của
văn bản, mối quan hệ giữa các phương thức biểu đạt v.v... để từ đó hiểu rõ, hiểu
sâu tư tưởng quan điểm mà người viết muốn thể hiện. Mặt khác nội dung nghị
luận lại rất rộng, bao gồm nhiều vấn đề trên nhiều lĩnh vực như: chính trị xã hội,
văn học, sự việc, hiện tượng đời sống, về tư tuởng đạo lý, về tác phẩm truyện,
hoặc đoạn thơ, bài thơ…đòi hỏi người viết, người đọc phải có tầm hiểu biết rộng,
trình độ nhận thức phải cao, phải có cái nhìn toàn diện, sâu trên nhiều lĩnh vực.
Như vậy với trình độ học sinh Trung học cơ sở thì chưa thể đáp ứng được điều đó.

Chính vì vậy việc tiếp cận, tiếp xúc và cảm thụ các tác phẩm văn nghị luận đối với
học sinh còn gặp nhiều khó khăn: khó khăn không chỉ về thời gian, mà cả sự suy
nghĩ sâu lắng của người đọc đối với nội dung và nghệ thuật của tác phẩm, khó
khăn trong việc phát hiện đề tài, chủ đề, đối tượng, phạm vi nghị luận, hướng khai
thác văn bản( theo bổ ngang) hay theo hệ thống luận điểm( bổ dọc), phát hiện
nghệ thuật lập luận của văn bản v.v..
Theo đánh giá của nhiều giáo viên có kinh nghiệm khi giảng dạy phần kiến
thức này khó khăn lớn nhất từ phía học sinh là tư duy lập luận logic của các em
chưa được định hình. Điều này cũng có lý do vì chương trình lớp dưới chủ yếu là
văn miêu tả, trần thuật, kể chuyện... nên thói quen của các em vẫn chỉ là tư duy
hình ảnh theo phản ánh một chiều đối với hiện thực khách quan. Trong lúc đó văn
bản nghị luận đòi hỏi yêu cầu cao hơn về tính khoa học, tính logic, tính biện
chứng. Từ " rào cản" đó mà sự tiếp nhận kiến thức mới đối với các em rất hạn chế,
ảnh hưởng rất nhiều đến sự lắng đọng kiến thức mà giáo viên muốn truyền thụ đến
các em. Một lý do chủ quan khác là học sinh còn ngại đọc sách, đọc tài liệu, và
không say mê với việc tìm hiểu những vấn đề thuộc lĩnh vực trừu tượng, khó hiểu

8


ĐỀ XUẤT MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY HỌC VĂN BẢN NGHỊ LUẬN TRONG
SÁCH GIÁO KHOA NGỮ VĂN THCS

và khô khan này. Nếu không có sự hướng dẫn tận tình, sự thúc ép của giáo viên thì
học sinh cũng rất khó tự giác học bài và làm bài.
Kết quả khảo sát đầu năm học 2013-2014 về ý thức học tập của học sinh khối 8,
khi được hỏi những em nào thực sự yêu thích phần các văn bản nghị luận trong
chương trình sách giáo khoa Ngữ văn 8. Kết quả như sau:
Kiểm tra, theo dõi
Số lượng

Tỉ lệ
Ghi chú
Tổng số được điều tra:
96 em
+ Số học sinh yêu thích
13 em
13,5%
+ Số học sinh không yêu thích
66 em
68,8%
+ Số học sinh không có ý kiến
17 em
17,7%
* Lí do: Các em đều có chung một ý kiến là văn nghị luận rất khó hiểu, đòi
hỏi phải có lượng kiến thức chính xác, phong phú, liên quan đến nhiều lĩnh vực
khác nhau.
Sau đây là bảng khảo sát, thống kê trung bình môn học qua các bài kiểm tra
mảng văn bản nghị luận học ở nửa đầu học kỳ II, năm học 2013-2014.
Tỉ lệ học sinh

Tỉ lệ học sinh

Tỉ lệ học sinh

Tỉ lệ học sinh

Tỉ lệ học sinh

giỏi
khá

trung bình
yếu
kém
1,9%
14,8%
36,2%
43,4%
3,7%
Đối với giáo viên thì việc dạy các văn bản nghị luận cũng là một khó khăn.
Ngoài mục đích văn chương văn bản nghị luận với những giá trị đặc trưng riêng,
thuyết phục người đọc người nghe thông qua hệ thống luận điểm, luận cứ, luận
chứng và những hình ảnh sinh động gắn với thực tiễn. Vẻ đẹp riêng của văn
chương nghị luận vừa cuốn hút vừa hấp dẫn, vừa tư duy mạch lạc, chặt chẽ trước
các vấn đề chính trị xã hội ,và cả đời sống nhân sinh. Chính vì vậy để dạy học văn
bản nghị luận thành công, giáo viên không chỉ hiểu văn bản một cách sâu sắc, mà
còn cần phải có một lượng kiến thức chính xác, phong phú liên quan đến nhiều
lĩnh vực khoa học, xã hội. Kinh nghiệm có liên quan đến nội dung, mục đích của

9


ĐỀ XUẤT MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY HỌC VĂN BẢN NGHỊ LUẬN TRONG
SÁCH GIÁO KHOA NGỮ VĂN THCS

bài học cụ thể, nên việc thu thập tài liệu là một khâu quan trọng trong việc tăng
cường kiến thức cho người dạy và tác dụng hỗ trợ cho người học…nhưng tài liệu
về mảng văn bản nghị luận lại rất ít, thiếu, khó tìm, nên chất lượng dạy học thực tế
còn hạn chế. Sự lúng túng của giáo viên thể hiện ở một số điểm: khó tìm được
kiến thức trọng tâm của giờ học, bỏ quên hướng dạy học tích hợp, hoặc tích hợp
một cách hình thức, giáo viên chưa vận dụng triệt để những vấn đề đổi mới bản

chất nhất của dạy văn bản nghị luận vào quá trình rèn luyện kĩ năng cho học sinh.
Chính vì vậy để dạy một tác phẩm văn bản nghị luận giáo viên cần bỏ ra một
lượng thời gian khá nhiều, và đòi hỏi phải có sự chuẩn bị hết sức công phu.
CHƯƠNG III
NHỮNG KINH NGHIỆM, BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY
HỌC VĂN NGHỊ LUẬN TRONG SÁCH GIÁO KHOA NGỮ VĂN THCS
Về cơ bản văn nghị luận là sản phẩm của tư duy lô gíc. Nhưng vẻ đẹp của
một áng văn nghị luận không chỉ thể hiện ở những tư tưởng đúng đắn, sâu sắc, nó
còn thể hiện ở hình thức lập luận phong phú, lý lẽ đanh thép, giọng điệu thuyết
phục cùng sự cuốn hút bởi nhiệt tình và thái độ của mỗi tác giả trước vấn đề nghị
luận. Vì thế dạy văn nghị luận cần lưu ý một số yêu cầu sau:
1/ Nắm được yêu cầu chung của một bài văn nghị luận:
Nội dung phải nêu rõ được sự việc, hiện tượng có vấn đề; phân tích mặt
đúng, mặt sai, mặt lợi, mặt hại của nó; chỉ ra nguyên nhân và bày tỏ thái độ, ý
kiến nhận định của người viết. Hình thức bố cục phải mạch lạc, có luận điểm rõ
ràng, luận cứ xác thực, phép lập luận phù hợp, lời văn chính xác, sinh động,
thuyết

phục.

Tuy nhiên, khi dạy học ta không thể chỉ dừng lại ở những điểm chung này. Bởi
sức hấp dẫn của mỗi tác phẩm nghị luận nằm ở sự độc đáo trong cách chọn luận
điểm, cách triển khai luận điểm, cách lập luận, giọng điệu, ngôn từ… Hay nói

10


ĐỀ XUẤT MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY HỌC VĂN BẢN NGHỊ LUẬN TRONG
SÁCH GIÁO KHOA NGỮ VĂN THCS

cách khác là ở phong cách nghị luận riêng của mỗi tác giả, tác phẩm. Do vậy cần
triển khai phân tích trên những bình diện đó để thấy giá trị nội dung và sự hấp dẫn
thẩm mỹ riêng của từng tác phẩm. Chẳng hạn Tuyên ngôn Độc lập của Hồ Chí
Minh thuộc văn phong hùng biện, giọng điệu hào hùng, trang trọng. Còn Thuế
máu của Nguyễn Ái Quốc lại đậm chất trào phúng và tính chiến đấu mạnh mẽ với
nhiều hình thức thể hiện đa dạng (từ cách xây dựng mâu thuẫn, sử dụng giọng
điệu đến bình diện ngôn từ… tạo cho văn bản một sắc thái thẩm mỹ riêng). Đơn
cử một ví dụ so sánh hai tác phẩm của cùng một tác giả cho thấy hai phong cách
nghị luận độc đáo, hấp dẫn. Ngoài ra cần nắm đặc điểm của từng thể loại văn nghị
luận về kết cấu, văn phong, giọng điệu…
2. Cần phát hiện được những luận điểm mới mẻ, độc đáo ở mỗi tác
phẩm.
Luận điểm là tư tưởng, quan điểm của người viết đối với vấn đề nghị luận
trong bài văn. Nó thường được thể hiện dưới hình thức tiêu đề bài văn hoặc những
câu văn có tính chất khẳng định hay phủ định. Luận điểm phải đúng đắn, sáng rõ,
tập trung, mới mẻ, đáp ứng đòi hỏi của thực tế thì mới có sức thuyết phục người
đọc, người nghe.
Thông thường trong một bài văn nghị luận bao giờ cũng có một luận điểm
trung tâm. Đồng thời có một hệ thống các luận điểm bộ phận nhằm triển khai luận
điểm trung tâm theo những cách lập luận cụ thể làm cho bài văn có sức thuyết
phục. Như vậy luận điểm là nội dung, còn lập luận là hình thức diễn đạt nội dung
ấy.
Ví dụ: Trích đoạn Nước Đại Việt ta (Trích Bình Ngô đại cáo của Nguyễn Trãi) dạy
ở lớp 8 là một Tuyên ngôn Độc lập, trong đó luận điểm trung tâm là khẳng định
chủ quyền độc lập dân tộc được phát triển thật sâu sắc, hệ thống và toàn diện qua
một loạt các luận điểm bộ phận:

11

ĐỀ XUẤT MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY HỌC VĂN BẢN NGHỊ LUẬN TRONG
SÁCH GIÁO KHOA NGỮ VĂN THCS

- Có nền văn hiến từ lâu đời
- Có lãnh thổ riêng, cương vực rõ ràng
- Có phong tục tập quán (tức bản sắc văn hóa) riêng
- Có chủ quyền riêng: bao triều đại nối tiếp nhau xây nền độc lập.
- Có truyền thống lịch sử anh hùng “ hào kiệt đời nào cũng có”.
- Có biết bao chiến công oanh liệt chống ngoại xâm trong trường kỳ lịch sử
dân tộc.
So với bài Sông núi nước Nam vẫn được coi là bản Tuyên ngôn độc lập đầu
tiên của dân tộc ở đầu thời Lý thì Nước Đại Việt ta đã đánh dấu một giai đoạn phát
triển cao hơn hẳn của ý thức về độc lập dân tộc. Như vậy rõ ràng luận điểm mới
đòi hỏi phải có cách nhìn mới, thông tin mới và tầm tư tưởng mới.Việc phát hiện
ra các luận điểm trong bài văn nghị luận là quan trọng. Nhưng quan trọng hơn là
phân tích được cách trình bày, triển khai hợp lý các luận điểm đó.
3. Phân tích được cái hay cái đẹp trong nghệ thuật lập luận của mỗi tác
giả, tác phẩm.
Các thao tác lập luận trong văn nghị luận rất phong phú, linh hoạt. Tác giả
có thể lập luận bằng cách quy nạp hay diễn dịch, chứng minh hay giải thích. Hoặc
lập luận tương phản (Tuyên ngôn Độc lập của Hồ Chí Minh) hay lập luận bằng
cách nêu câu hỏi (Hịch Tướng sĩ của Trần Quốc Tuấn). Có thể dùng lối lập luận
móc xích như Khổng Tử khi bàn về thuyết chính danh hay lập luận theo lối phản
đề như Hoài Thanh nói về bi kịch tâm hồn của các nhà thơ mới…Cũng cần lưu ý:
nếu trong văn chương hư cấu thường có sự kết hợp của nhiều phương thức biểu
đạt (kể, tả, biểu cảm và kịch tính) thì trong văn chương nghị luận cũng thường có
sự kết hợp nhiều thao tác lập luận trong cùng một tác phẩm. Lập luận trong văn
nghị luận cũng sử dụng nhiều thủ pháp nghệ thuật phong phú để thể hiện cảm
hứng của chủ thể sáng tạo và tạo nên tính hình tượng cùng sắc thái trữ tình của tác

12


ĐỀ XUẤT MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY HỌC VĂN BẢN NGHỊ LUẬN TRONG
SÁCH GIÁO KHOA NGỮ VĂN THCS

phẩm.Tính hình tượng là yếu tố được coi là đặc trưng của văn chương thẩm mĩ.
Tính hình tượng trong văn nghị luận không thể hiện ở cấp độ chỉnh thể mà chỉ ở
cấp độ chi tiết, bộ phận phục vụ cho lập luận chứ không lấn át hệ thống lập luận
lôgíc của tác phẩm. Tính hình tượng của văn nghị luận thường thể hiện ở cấp độ
ngôn từ, ở cách diễn đạt tu từ, ở cách vận dụng thành ngữ, điển cố khéo léo…Ví
dụ: Trong bài Tinh thần yêu nước của nhân dân ta, Hồ Chủ Tịch ví lòng yêu nước
của nhân dân như của quý cất sẵn trong rương, trong hòm (Đó là truyền thống
tiềm tàng, quý báu). Người còn ví sức mạnh của lòng yêu nước như những làn
sóng mãnh liệt trào dâng cuốn phăng bè lũ cướp nước và bán nước. Rõ ràng sự so
sánh ví von giàu hình ảnh như trên đã làm cho cách diễn đạt sinh động, gợi cảm,
gây được ấn tượng mạnh đối với người đọc, người nghe. Nguyễn Trãi trong Bình
Ngô đại cáo cũng đã sử dụng thành công nghệ thuật so sánh, cường điệu để diễn
tả sức mạnh của nghĩa quân: “Gươm mài đá, đá núi cũng mòn. Voi uống nước,
nước sông phải cạn” và sự thảm bại nhanh chóng của kẻ thù “Cơn gió to quét
sạch lá khô, tổ kiến hổng sụt toang đê vỡ”; Nghệ thuật lặp cú pháp trong Hịch
tướng sĩ của Trần Quốc Tuấn “ Nay các người nhìn… mà không biết căm” có tác
dụng giãi bày tâm sự đau xót của tác giả; khơi dậy liêm sỉ, lương tâm nhằm thức
tỉnh tướng sĩ trước sự bàng quan về nỗi nhục mất nước… Giọng văn nghị luận
thường trang nghiêm. Song cũng có trường hợp người viết sử dụng giọng mỉa mai
bóng gió (Thuế máu của Nguyễn Ái Quốc. Hay khi Trần Quốc Tuấn nói về sứ giặc
“ Uốn lưỡi cú diều mà sỉ mắng triều đình. Đem thân dê chó mà bắt nạt tể phụ”
trong Hịch Tướng sĩ). Đây thường là chỗ người viết trực tiếp bày tỏ cảm xúc, thái
độ của mình như sự yêu ghét, khinh trọng, đồng tình hay phản đối…Như vậy,
trong văn nghị luận lý lẽ, hình ảnh, cảm xúc và giọng điệu thường hòa quyện chặt

chẽ đem lại sự thuyết phục cả về lý trí và tình cảm đối với người đọc, người nghe.
4. Phân tích vẻ đẹp ngôn từ của văn nghị luận.

13


ĐỀ XUẤT MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY HỌC VĂN BẢN NGHỊ LUẬN TRONG
SÁCH GIÁO KHOA NGỮ VĂN THCS

Mỗi thể loại văn học có phong cách ngôn ngữ riêng phù hợp. Để phục vụ
cho lập luận chặt chẽ, lô gíc, văn nghị luận hay dùng loại câu khẳng định và phủ
định với nội dung thường là các phán đoán, nhận xét hay đánh giá. Loại câu có
mệnh đề chính phụ thường được sử dụng để tạo nên sự rõ ràng, mạch lạc, đanh
thép, hùng hồn của lời văn.Ví dụ: “ Hễ còn một tên xâm lược trên đất nước ta thì
ta còn phải tiếp tục chiến đấu quét sạch nó đi” và “ Chúng ta thà hy sinh tất cả,
chứ quyết không chịu mất nước, nhất định không chịu làm nô lệ” (Lời kêu gọi
toàn quốc kháng chiến của Hồ Chí Minh). Do nhu cầu lập luận, văn nghị luận
thường dùng hệ thống từ ngữ có tính lập luận như: thật vậy, tuy thế, bởi lẽ, cho
nên, vì vậy, không chỉ, mà còn, giả sử, nếu như, hễ, thì, trước hết, sau cùng, một
mặt, mặt khác, nói chung, tóm lại, tuy nhiên, bên cạnh đó… Hoặc là những từ ngữ
có tính nhấn mạnh, khẳng định hay phủ định như: thà, chứ nhất định, quyết
không, quyết đem, sự thật là…Cần giúp học sinh phát hiện và phân tích được vai
trò của những từ ngữ đó. Chúng không chỉ có tác dụng liên kết văn bản mà còn
thể hiện mối quan hệ nhân quả của các luận điểm, luận cứ. Hoặc chúng làm cho
lập luận thêm chặt chẽ, giọng điệu thêm mạnh mẽ, dứt khoát.
Ví dụ: Để khẳng định khát vọng hòa bình của chúng ta và vạch trần dã tâm
xâm lược của thực dân Pháp, Chủ tịch Hồ Chí Minh viết: “ Chúng ta muốn hòa
bình, chúng ta đã nhân nhượng. Nhưng chúng ta càng nhân nhuợng thực dân
Pháp càng lấn tới vì chúng quyết tâm cướp nước ta lần nữa” (Lời kêu gọi toàn
quốc kháng chiến).Việc sử dụng linh hoạt hai loại từ ngữ có tính liên kết và có

tính khẳng định hay phủ định vừa tạo hiệu quả cao trong việc làm sáng tỏ luận
điểm, vừa thể hiện được tư tưởng, cảm xúc của nguời viết và đem lại tính truyền
cảm cho tác phẩm.
Tóm lại: Sự hấp dẫn thẩm mỹ của một tác phẩm nghị luận là do những yếu
tố khác nhau tạo thành, trong đó luận điểm và cách lập luận là những yếu tố quan

14


ĐỀ XUẤT MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY HỌC VĂN BẢN NGHỊ LUẬN TRONG
SÁCH GIÁO KHOA NGỮ VĂN THCS

trọng và quyết định. Dạy văn nghị luận giáo viên cần bám sát văn bản, nắm vững
đặc trưng cơ bản của từng thể loại. Ngoài ra những hiểu biết về tác giả, bối cảnh
văn học, hoàn cảnh lịch sử - thời đại ra đời tác phẩm là không thể thiếu để hiểu
thấu đáo về tác phẩm.
CHƯƠNG IV
KIỂM CHỨNG CÁC GIẢI PHÁP ĐÃ TRIỂN KHAI CỦA SÁNG KIẾN KINH
NGHIỆM.
Qua một số năm rút kinh nghiệm và thay đổi, áp dụng những giải pháp nói
trên, tôi nhận thấy chất lượng dạy và học văn bản nghị luận ở khối lớp 8 năm học:
2013-2014 được nâng cao rất rõ. Ở phương diện là một giáo viên trực tiếp đứng
lớp giảng dạy, tôi thấy mình vững vàng hơn trong chuyên môn, tự tin say mê hơn
với sự nghiệp trồng người. Ai đó đã từng nói " Nghiệp văn là nghiệp khổ". Nhưng
với tôi được thực hiện công việc mình yêu thích, gắn bó, đó là điều thật hạnh
phúc, sung sướng vì được cống hiến sức mình làm đẹp cho đời. Đối với các em
học sinh, các em đã bước đầu ý thức được tầm quan trọng của môn Ngữ văn nói
chung, và các văn bản nghị luận nói riêng. Số lượng học sinh yêu thích và có kỹ
năng phân tích, cảm thụ các văn bản nghị luận ở mức tốt, khá đang ngày càng
được nâng lên. Cụ thể qua thống kê điểm viết văn và kiểm tra phần văn bản nghị

luận ở đầu và nửa cuối học kỳ II năm học 2013-2014 là rất khả quan.
Tỉ lệ học sinh

Tỉ lệ học sinh

Tỉ lệ học sinh

Tỉ lệ học sinh

Tỉ lệ học sinh

giỏi
khá
trung bình
yếu
kém
12,5%
20,2%
29,5%
36,3%
1,5%
Đến cuối học kỳ II năm học 2013-2014 sau khi áp dụng các giải pháp trên để
tạo hứng thú cho các em tiếp cận với các văn bản nghị luận trong sách giáo khoa
Ngữ văn trung học cơ sở, tôi tiến hành điều tra ý thức học và thái độ của các em
về mảng văn bản này thì kết quả có sự chuyển biến rõ rệt so với kết quả khảo sát
đầu năm. Kết quả như sau:
15


ĐỀ XUẤT MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY HỌC VĂN BẢN NGHỊ LUẬN TRONG

SÁCH GIÁO KHOA NGỮ VĂN THCS

Kiểm tra, theo dõi
Số lượng
Tỉ lệ
Ghi chú
Tổng số được điều tra:
96 em
+ Số học sinh yêu thích
53 em
55,2%
+ Số học sinh không yêu thích
36 em
37,5%
+ Số học sinh không có ý kiến
7 em
7,3%
Với thái độ học tập như trên, chắc chắn kết quả chất lượng bộ môn sẽ được
nâng cao. Với sự nỗ lực, động viên khuyến khích và nhất là chú trọng đến những
biện pháp nêu trên để tạo hứng thú học tập cho các em, nên chất lượng bộ môn tôi
dạy trong hai năm liền 2012-2013 và 2013-2014 là khá tốt. Kết quả như sau:
*Năm học 2012-2013.
Chất lượng
bộ môn

Học sinh

Giỏi
10,5%
*Năm học 2013-2014.

Chất lượng
bộ môn

Học sinh
Giỏi
16,2%

Học sinh

Học sinh

Học sinh

Học sinh

Khá
18,9%

Trung bình
48,6%

Yếu
20,6%

Kém
1,4%

Học sinh

Học sinh

Học sinh

Học sinh

Yếu
10,2%

Kém
0,9%

Khá
Trung bình
21,9%
50,8%
Phần 3
KẾT LUẬN

1/ Những vấn đề quan trọng nhất được đề cập đến trong sáng kiến kinh
nghiệm
Sáng kiến kinh nghiệm được hình thành trên cơ sở lí luận và cơ sở thực
tiễn, được áp dụng qua nghiên cứu tình hình thực trạng học sinh trong nhà trường
ở bộ môn Ngữ văn với những giải pháp quan trọng được trình bày trong sáng kiến
kinh nghiệm như sau:
- Nắm được yêu cầu chung của một bài văn nghị luận
- Cần phát hiện được những luận điểm mới mẻ, độc đáo ở mỗi tác
phẩm.

16

ĐỀ XUẤT MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY HỌC VĂN BẢN NGHỊ LUẬN TRONG
SÁCH GIÁO KHOA NGỮ VĂN THCS

- Phân tích được cái hay cái đẹp trong nghệ thuật lập luận của mỗi tác
giả, tác phẩm.
- Phân tích vẻ đẹp ngôn từ của văn nghị luận.
2/ Hiệu quả thiết thực của sáng kiến kinh nghiệm.
Trước tình hình học sinh không ham thích học văn nói chung và các văn
bản nghị luận nói riêng, việc gây hứng thú, tạo niềm say mê cho học sinh yếu,
kém trong giờ dạy ngữ văn là rất quan trọng . Để đạt được kết quả như mong đợi
cần có thời gian, trước mắt khi áp dụng chương trình, sách giáo khoa mới đòi hỏi
người giáo viên ngoài việc nghiên cứu chương trình, sách giáo khoa, các tài liệu
tham khảo còn phải suy nghĩ tìm phương pháp thích hợp cho từng tiết dạy thực
hiện phương châm: “ Lấy học sinh làm trung tâm” .
Việc gây hứng thú trong giờ dạy văn bản nghị luận bước đầu cả giáo viên
và học sinh đều phải làm việc tích cực, thời gian chuẩn bị bài nhiều hơn, học sinh
phải hoạt động hơn trong giờ học, sẽ có những thiếu sót, vấp váp, e ngại lúc mới
áp dụng khi học sinh phải đi từ cách học thụ động : nghe giảng ,ghi chép sang
cách học tích cực: phát biểu ý kiến, tham gia thảo luận,...Tuy nhiên với bản tính
ham học hỏi, thích thú với việc được tôn trọng, hấp dẫn bởi đặc trưng của các văn
bản nghị luận... Bên cạnh sự nhiệt tình tổ chức hướng dẫn của giáo viên. Người
viết tin tưởng rằng những biện pháp đã nêu sẽ thành công tốt đẹp trong giờ dạy
thể loại này.
Bước đầu áp dụng những biện pháp trên vào thực tiễn dạy học ở một số lớp
nhất định, tôi thấy rằng học sinh không thích thú với việc học các văn bản nghị
luận giảm dần so với một số lớp chưa được áp dụng. Như vậy việc đề ra những
biện pháp nâng cao chất lượng dạy học văn bản nghị luận trong sách giáo khoa
Ngữ văn trung học cơ sở là thực sự cần thiết. Muốn phát huy tối đa hiệu quả của

17


ĐỀ XUẤT MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY HỌC VĂN BẢN NGHỊ LUẬN TRONG
SÁCH GIÁO KHOA NGỮ VĂN THCS

việc làm này, đòi hỏi giáo viên phải tận tụy, tận tâm, vạch ra kế hoạch cụ thể ngay
từ đầu năm. Từ đó theo dõi giúp đỡ để đối tượng học sinh vươn lên trong học tập.
Từ thực tế trên, để thực hiện tốt yêu cầu về dạy kiểu bài văn nghị luận, tôi
xin đề xuất một số ý kiến sau:
+ Khi dạy giáo viên phải chuẩn bị công phu trong khâu chuẩn bị, kiến thức
cô đọng, then chốt để truyền đạt logic, chặt chẽ. Ngay từ đầu người thầy phải dẫn
dắt các em nhận diện được vấn đề nghị luận, cũng như hệ thống lập luận bằng các
luận điểm, luận cứ, luận chứng.
+ Giáo viên bộ môn phải tích lũy vốn tri thức không chỉ về văn nghị luận,
mà cả những kiến thức ngoài sách vở như các vấn đề thời sự, vấn đề xã hội có liên
quan. Ngoài ra, giáo viên phải chú ý tới tính nghệ thuật, tính thẩm mĩ vì chúng ta
đang dạy dưới dạng một văn bản văn học hoàn chỉnh...
+ Khi dạy giáo viên phải biết tích hợp các phân môn khác như: Tiếng Việt,
Lịch sử...Đặc biệt học sinh phải vận dụng thiết thực trong làm văn nghị luận ở các
lớp 7, 8, 9.
+ Xây dựng cho học sinh một ý thức, phong cách, sự ham mê học bộ môn,
kỹ năng cảm thụ, làm văn nghị luận...
+ Tổ chức hội thảo phương pháp giảng dạy trong tổ, tiến hành hội giảng
đúc rút kinh nghiệm để thống nhất phương pháp giảng dạy bộ môn trong phạm vi
nhà trường, liên trường và rộng hơn.
* Ý kiến đề nghị:
1. Đối với nhà trường:
- Bổ sung thêm tài liệu, sách tham khảo... về mảng văn bản nghị luận, giúp

giáo viên có thêm tài liệu tham khảo trong giảng dạy.

18


ĐỀ XUẤT MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY HỌC VĂN BẢN NGHỊ LUẬN TRONG
SÁCH GIÁO KHOA NGỮ VĂN THCS

- Thường xuyên tổ chức hội giảng chuyên đề ở tổ về mảng văn bản nghị
luận ở các khối lớp 7, 8, 9.
2. Đối với phòng giáo dục:
- Tổ chức hội thảo chuyên đề cho giáo viên bộ môn Ngữ văn trong từng
năm, để giáo viên có dịp trao đổi kinh nghiệm, bàn luận tìm ra phương pháp tối
ưu, tích cực nâng cao chất lượng dạy học môn Ngữ văn nói chung, văn bản nghị
luận nói riêng.
- Đầu tư trang thiết bị, dụng cụ trực quan, đặc biệt là đầu tư công nghệ
thông tin để hỗ trợ giáo viên trong giảng dạy.
- Thường xuyên tổ chức những chuyên đề nâng cao lý luận về mảng văn
bản Nghị luận, giúp giáo viên thường xuyên nắm bắt những kiến thức nâng cao
vận dụng vào giảng dạy cho tốt hơn.
- Sưu tầm tài liệu nâng cao, sách tham khảo, sách lý luận về văn nghị
luận...giúp giáo viên có tài liệu tham khảo.
Phần 4
PHỤ LỤC
Tài liệu tham khảo
1. Lê Bá Hán, Trần Đình Sử, Nguyễn Khắc Phi (chủ biên): Từ điển thuật ngữ Văn
học – NXB Đại học Quốc gia, H, 1999.
2. Nguyễn Văn Tản: Thuế máu một áng văn chính luận độc đáo – Văn học và
Tuổi trẻ, số 3 – 2005.
3. Đỗ Ngọc Thống: Vai trò của lập luận trong bài văn nghị luận – Văn học và

Tuổi trẻ - số 1 – 2005.
4. Đỗ Ngọc Thống: Vẻ đẹp của văn Nghị luận – Văn học và Tuổi trẻ số 4 – 2005.
5. Sách giáo khoa Ngữ Văn lớp 7, 8, 9.
6. Sách giáo viên Ngữ văn lớp 7, 8, 9.
19


ĐỀ XUẤT MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY HỌC VĂN BẢN NGHỊ LUẬN TRONG
SÁCH GIÁO KHOA NGỮ VĂN THCS

20