Để có một chậu lan Dendrobium đẹp? potx

Để có một chậu lan Dendrobium đẹp?
Có thể nói trong tất cả các loại lan thì Dendrobium là loài Lan có nhiều chủng
loại nhất. Nó đa dạng và phong phú, có hơn 1000 loài xuất xứ từ Ấn Độ đến Á
Châu, Hàn Quốc rồi Nhật Bản xuống tới Châu Úc, nhưng nhiều nhất là khu
vực Đông Nam Á. Không có một định nghĩa chung nào cho từ Dendrobium.
Có tài liệu cho rằng chữ này do tiếng La Tinh, dendro nghĩa là cây, còn chữ
bios nghĩa là sự sống. Do đó dendrobium được hiểu là cây lan sống ở trên cây
hay phong lan. Ở Việt Nam, người ta thường gọi chúng là Hoàng Thảo hay
Đăng Lan. Loại Lan này được chia ra thành nhiều nhóm:
- Nhóm thứ nhất có đặc điểm là lá xanh quanh năm và hoa thì thường mọc ở gần
ngọn như Dendrobium Antennatum, Dendrobium Phalaenopsis…
- Nhóm thứ hai thì lá thường rụng vào mùa đông và hoa thường mọc ở gần đốt trên
thân cây như Dendrobium Anosmum, Dendrobium Wardianum…
- Nhóm thứ ba hay còn gọi là nhóm Callista khi ra hoa thì hoa rủ xuống phía dưới
như Dendrobium Chrysotoxum, Dendrobium Farmeri…
- Nhóm thứ tư là nhóm Latoura với chùm hoa mọc thẳng đứng như dendrobium
Atroviolaceum, Dendrobium Spectabile…
- Nhóm thứ năm là nhóm Formosae có đặc điểm là trên thân và lá cây có lông màu
đen và hoa thường là màu trắng như Dendrobium Draconis, Dendrobium
Formosum…
Chính vì sự đa dạng về chủng loại mà loài lan này có điều kiện sinh thái rất đa
dạng, có loài hoa chỉ mọc ở vùng lạnh, có loài lại chỉ sống ở vùng có không khí
nóng, cũng có loài chỉ chịu được nhiệt độ vừa phải, nhưng có một số loài lại rất dễ
chịu là điều kiện khí hậu nào cũng sống được.
So với các giống lan khác thì Dendrobium có thể nhân nhanh giống bằng phương
pháp chiết nhánh thông thường. Vì nó là loại lan đa thân với nhiều giả hành, các
giả hành thường mang một thân với nhiều lá mọc xen kẽ, trên thân có rất nhiều mắt
ngủ. Tại những mắt ngủ này sẽ đâm chồi và cho ra một cây con mới. Đối với
Dendrobium thì hoa của loài này có thể mọc từ thân thành từng chùm hay chỉ mọc
một hoa duy nhất. Có một số loài dendrobium trước khi ra hoa sẽ rụng hết lá. Đặc
biệt hơn các giống lan khác, các chồi hoa của lan Dendrobium không những mọc

trên các giả hành mới, tại các giả hành cũ cũng có thể mọc hoa, vì thế một cây
Dendrobium có thể cho ra nhiều cành hoa. Mặt khác hoa của loài Dendrobium này
thường rất lâu tàn, thường là từ 2 đến hơn 3 tháng, có loài hoa có thể nở suốt quanh
năm như Dendrobium Caesar Alba, Dendrobium Caesar La tin Tuy nhiên có loài
cũng sớm nở tối tàn như Lan Thạch Hộc (Dendrobium Crulllenatum).
Dendrobium cũng là giống rất phong phú về màu sắc và hình dạng hoa. Chính vì
thế người Việt Nam dùng những hình tượng khác nhau dể tượng trưng cho một số
loài Dendrobium nào đó: một con chim bồ câu trắng (Lan Bạch Câu), một loài hạc
lẻ loi (Lan Giả Hạc), hay một đàn bướm vàng bay trăng gió (Lan Kim Điệp)…
Nhờ những ưu điểm đó của lan Dendrobium mà ngày nay nó chiếm một vị trí rộng
lớn trên thị trường tiêu thụ.Ở Bạc Liêu, thì thị trường tiêu thụ lan không nhiều,
thậm chí những người sành hoa kiểng cũng chỉ biết một vài loại lan. Nhưng đối với
giống Dendrobium này thì đa phần người thích hoa đều biết, mặc dù có người chỉ
biết đến nó với cái tên chung là hoa lan chứ chưa từng nghe đến cái tên khoa học
khó nhớ này: Dendrobium, thậm chí một số người thích hoa lan còn rất mập mờ về
kỹ thuật trồng và chăm sóc loại lan này. Tuy nhiên loài Dendrobium này không
hẳn là khó trồng. Nếu chúng ta nắm được một số bí quyết cơ bản của loài này và
nguồn gốc nguyên thủy của nó thì việc để có một chậu lan đẹp, hoa lâu tàn là một
điều khá dễ dàng.
1. Nhiệt độ
Nhiệt độ ảnh hưởng rất nhiều đến sự tăng trưởng của lan Dendrobium. Vào mùa hè
nóng nực cây phát triển nhanh hơn cho nên cần nhiều độ ẩm và nước. Phần lớn các
cây này thích hợp với nhiệt độ ban đêm vào khoảng 50-60°F (10-16°C) và ban
ngày vào 70-90°F (21-32°C) Nếu trời nóng hơn nhiệt độ ở trên chúng ta nên tưới
cây thường xuyên hơn, cây sẽ không bị tình trạng căng thẳng (stress) hay nóng
cháy.Vì đa dạng về chủng loại nên mỗi loài dendrobium cần một nhiệt độ nhất
định
Đối với nhóm Dendrobium ưa lạnh, chúng sẽ sinh trưởng và phát triển tốt nhất ở
nhiệt độ lý tưởng là 15
o

C, những giống này được lấy từ các vùng cao nguyên của
Việt Nam và Miến Điện trên độ cao 1000m như các loài Vảy Cá (Dendrobium
Linlleyi), Thủy Tiên Tím (Dendrobium amabile), Long Nhãn Kim Điệp
(Dendrobium fimbriatum). Các loài này nếu được trồng ở nhiệt độ cao hơn hoặc
bằng 25
o
C, thì cây vẫn sống, nhưng phát triển yếu hơn và hiếm bao giờ ra hoa.
Đối với nhóm Dendrobium ưa nóng, gồm đa số các giống Dendrobium rừng của
Châu Úc, Indonêxia, Malaixia và các loài của giống Dendrobium lai hiện được
trồng tại thành phố Hồ Chí Minh và các tỉnh phía Nam, nhiệt độ thích hợp cho các
hoài của nhóm này là 25
o
C. Tuy nhiên các giống Dendrobium lai chịu được một
nhiệt độ cao hơn nhiều.
Đối với nhóm Dendrobium trung gian có thể sống ở cả vùng lạnh và vùng nóng. Ở
vùng lạnh cây sinh trưởng và ra hoa nhiều hơn ví dụ các loài Dendrobium
Primulinum, Dendrobium fanmeri, Dendrobium chrysotoxum, nhiệt độ lý tưởng
của các loài này là 20
o
C.
2. Độ ẩm
Độ ẩm thích hợp giúp cho cây được phát triển nhanh hơn, hoa cũng tươi tốt và lâu
tàn. Dendrobium cũng như đa số các giống lan khác chỉ phát triển tốt trong điều
kiện không khí ẩm và thoáng, vào ban ngày cây cần độ ẩm khoảng từ 40-60%, vào
ban đêm độ ẩm thích hợp từ 60-90% thì cây sẽ phát triển tốt hơn. Cấu tạo giá thể
quá ẩm và úng là điều kiện bất lợi cho sự sinh trưởng của giống Dendrobium vì có
thể toàn bộ rễ bị thối và biểu hiện là các cây con mọc từ phần ngọn của thân.Với
độ ẩm cao, lá cây và rễ cây sẽ có thể hút hơi nước trong không khí khi cần thiết.
3. Tưới nước
Nước rất quan trọng cho cây để tăng trưởng. Vào mùa hè cây cần nước nhiều hơn

là mùa đông. Nếu thiếu nước cây sẽ không phát triển và có thể bị chết khô. Nhìn
thấy thân cây hoặc lá cây bị nhăn nheo, chúng ta biết là cây bị thiếu nước. Vào
mùa hè chúng ta có thể tưới 2 lần một tuần, nếu trồng trong chậu nhựa, còn mùa
đông chỉ tưới mỗi tuần một lần là đủ. Tưới quá nhiều nước, cây sẽ bị úng thủy, thối
rễ và tạo cho cây dễ bị nhiễm trùng hoặc nhiễm nấm rồi chết. Riêng đối với những
giống Dendrobium được trồng ở TPHCM thì chu kỳ tưới nước lại khác hơn: từ
tháng 5 đến tháng 11 tưới nước 2 lần/ngày ,từ tháng 12 đến tháng 2 tưới nước 3
lần/ngày và từ đầu tháng 3 đến cuối tháng 4 tưới nước 1 lần/ngày. Sự thay đổi các
điều kiện sinh thái trong mùa nắng và mùa mưa là nguyên nhân chính quyết định
sự ra hoa của loài Dendrobium.
4. Ánh sáng
Ánh sáng rất quan trọng cho cây lan vì nó trực tiếp giúp cho cây tạo ra chất dinh
dưỡng giúp cho cây tăng trưởng nhanh. Nếu thiếu ánh sáng cây sẽ yếu mềm và
chậm phát triển, không những thế mà có thể làm cho cây không ra hoa được.
Nhưng nếu quá nhiều ánh nắng sẽ làm cho cây bị cháy lá hoặc cây con bị chết.
Khác với Lan Hồ Điệp, Dendrobium là loại lan ưa ánh sáng. Nếu ở Lan Hồ Điệp
chỉ cần 30% ánh sáng, thì ngược lại Dendrobium cần tới 70% ánh sáng, cường độ
ánh sáng từ 15.000 – 30.000 lux thích hợp cho sự sinh trưởng và phát triển của loài
này. Nếu trồng trong giàn thì các chậu Dendrobium nên treo cách xa nhau để tạo
độ thoáng và cây có thể hấp thu ánh sáng đầy đủ hơn, đối với những cây lan lớn
khoảng cách giữa 2 cây là 25cm và những cây lan nhỏ khoảng cách là 15 cm. Để
sự phân bố ánh sáng được điều hòa và để việc sử dụng phân bón dễ dàng hơn, ta
nên chọn những cây cùng kích thước và những cây cùng tuổi trồng chung trong
một giàn để tiện chăm sóc.
Mặt khác, nếu trồng dưới ánh sáng trực tiếp cây vẫn phát triển tốt, tuy nhiên để
ngăn ngừa trường hợp cây bị bỏng lá, ta phải tập cho các cây thích nghi từ từ và
các chậu khi trồng phải treo hơi khít vào nhau.Nhưng thiếu ánh sáng đối với các
loài thuộc giống này sẽ gây ra sự thoái hóa rõ rệt, số lượng hoa cũng rất ít, cây èo
ọt. Trái lại, thừa ánh sáng đối với các loài thuộc giống Dendrobim, chỉ làm cho cây
xấu đi vì lá quá vàng hoặc các giả hành trơ trụi, nhưng cây sẽ thích nghi dần và vẫn

đảm bảo cây ra hoa nhiều và đẹp. Dù sao điều kiện ánh sáng lý tưởng vẫn cho kết
quả tối nhất.
5. Bón phân
Tùy theo từng loại Dendrobium mà nhu cầu phân bón là khác nhau. Đối với
Dendrobim thân đứng là loài lan đòi hỏi dinh dưỡng cao, vì thế chúng cần rất nhiều
phân bón và có thể dùng rất nhiều dạng phân bón khác nhau.Còn các loại
Dendrobium thân thòng ăn phân yếu phải dùng nồng độ thật loãng. Dendrobium
cần nhiều phân bón vào mùa hè hơn là mùa đông vì mùa hè cây tăng trưởng nhiều
hơn. Nếu có đầy đủ chất dinh dưỡng cây sẽ mau lớn, ra nhiều hoa và hoa to hơn.
Ta nên dùng phân NPK 20-20-20 hoặc NPK 15-15-15 để bón quanh năm và NPK
6-30-30 để kích thích cho ra hoa. Chỉ nên dùng ¼ hoặc ½ thìa cà phê với một
gallon (4 lít) nước để tưới cây mỗi tuần. Nếu dùng quá nhiều thì dễ bị cháy lá và
cháy rễ cây. Nếu thấy ngọn lá bị cháy đen tức là nhiều phân quá, hãy ngưng bón
phân trong 2 tuần rồi mới tưới phân trở lai. Ta cũng nên tưới nước không phân mỗi
tháng một lần để rửa hết chất đọng trong chậu.
Trong suốt mùa tăng trưởng (từ đầu tháng 5 đến cuối tháng 1), một tháng trước khi
bước vào mùa nghỉ (trong suốt tháng 2) ta bón phân NPK 10-20-30 làm 2 lần/1
tuần để tạo một sức chịu đựng cho cây trước khi bước vào mùa nghỉ. Trong mùa
tăng trưởng nếu cây có nụ hoa, ta thay phân NPK 30-10-10 bằng phân NPK 10-20-
20 với chu kỳ bón 2 lần/1 tuần cho đến khi hoa tàn. Trong mùa nghỉ hoàn toàn
không bón phân cho Dendrobium, hay đúng hơn giảm và không bón phân cho
Dendrobium khi cây hoàn tất thời kỳ tăng trưởng hằng năm của nó. Thường
Dendrobium hoàn tất thời kỳ tăng trưởng vào tháng 9 đến tháng 10 khi mà những
lá cuối cùng của nó thấy được trên đỉnh giả hành và thân. Thời kỳ tăng trưởng
hoàn tất, bạn giảm nước tưới và thức ăn từ từ cho đến khi không còn gì nữa trong
một thời gian chừng 4 tuần, vào lúc này cây cần càng nhiều ánh nắng càng tốt-
phối hợp với điều kiện khí hậu tháng 12 ngày ngắn và nhiệt độ mát - những giống
thay lá hằng năm chuẩn bị rụng lá để hình thành phát hoa.
Tuy nhiên, xin khẳng định rằng mặc dù phân bón rất cần thiết cho Dendrobium
nhưng nếu sử dụng liều lượng quá nhiều trong một lần tưới hoặc tưới nhiều lần

trong tuần sẽ làm cho cây bị chết. Vì thế đừng vì mong muốn cây mau ra hoa mà
lạm dụng phân bón một cách không phù hợp.
6. Cấu tạo giá thể
Mặc dù rất dễ chịu về điều kiện ánh sáng nhưng Dendrobium rất nhạy cảm khi cấu
tạo giả thể không thích hợp. Chậu trồng Dendrobium phải là những chậu có những
lỗ nhỏ để tạo độ thoáng và giúp cho cây không bị úng. Tuy nhiên do bản năng sinh
học và cấu trúc thực vật với giả hành có thân, các loài thuộc giống Dendrobium có
thể dùng giá thể hơi ẩm nhưng không làm thối căn hành. Dễ chịu hơn Lan Hồ Điệp,
giá thể dành cho Dendrobium là loại dễ kiếm, rẻ tiền: xơ dừa (phải được ngâm
thuốc chống mốc trước khi sử dụng). Và không nên tưới nước nhiều, như thế sẽ
làm cây bị thối vì quá ẩm. Tuy nhiên cũng có người dùng nguyên trái dừa như một
cái chậu làm giá thể cho cây, khoét một lỗ dưới đáy trái dừa để tạo độ thoáng cho
cây. Nhưng giá thể tốt nhất dành cho Dendrobium là than.
7. Thay chậu
Khi giá thể trong chậu bị ẩm ướt sẽ làm cho rễ cây bị thối do giá thể xơ dừa sau
một thời gian bị mục và lắng xuống đáy chậu tạo thành một lớp mùn úng nước.
Ngoài ra chính lớp mùn là điều kiện sinh sống thuận lợi của các côn trùng. Các loài
này tác động cùng với sự bất lợi vì thừa nước, cắn phá toàn bộ rễ của cây lan. Do
bản năng sinh tồn cây lan sẽ phản ứng bằng cách mọc ra một số cây con trên ngọn
thân của các giả hành để duy trì nòi giống. Điều này cho thấy giá thể trong chậu đã
bị hư, ta phải tiến hành thay chậu và cho giá thể mới vào.
Đối với Dendrobium thì ta nên tiến hành thay chậu 2 năm 1 lần vì trong quá trình
sinh trưởng và phát triển, chậu có thể bị đóng rêu, giá thể có thể bị hư hao, cây mất
cân đối (cây quá lớn, chậu quá nhỏ không đủ không gian để tạo độ thoáng cho rễ
cây phát triển một cách tốt nhất).
8. Một số sâu bệnh và cách phòng trị
- Gián và cuốn chiếu : Do đa dạng về chủng loại nên Dendrobium cần bón nhiều
loại phân khác nhau. Giá thể xơ dừa sau một thời gian được trồng sẽ bị ẩm ướt làm
cho rễ cây bị thối. Điều này là nguyên nhân gây ra những con gián và cuốn chiếu
làm cho giá thể bị hư. Khi gặp hiện tượng này ta nên thay giá thể mới.

- Một loại rệp màu vàng : Chúng thường xuất hiện trên bề mặt lá cây, có kích
thước rất nhỏ như đầu cây tăm, chúng có tác hại sẽ hút nhựa cây làm cho cây thiếu
sự sống. Đối với những loài côn trùng như thế ta chỉ cần dùng Serpa, Bassa, nồng
độ 1/500 là có thể tiêu diệt chúng.
- Nấm và virut : Khi cây không được vệ sinh kỹ lưỡng ta sẽ thấy xuất hiện nấm
trên thân cây. Hoặc khi thấy cây bị khô thân ở gần gốc và giả hành làm cho giả
hành khô và chết thì lúc đó cây đã bị virut tấn công. Để ngừa bệnh ta nên dùng
những loại thuốc trị nấm như Topsil, Zineb, Bencmyl với nồng độ 1/400, chu kỳ
phun là ½ tháng phun 1 lần.
Nhìn chung thì Dendrobium là loại lan dễ trồng (vì nó có nhiều chủng loại, thích
nghi được nhiều loại khí hậu: lạnh, nóng, trung bình), dễ kiếm (vì nó có thể sinh
sống ở nhiều vùng khác nhau), dễ nhân giống (vì nó là loại lan đa thân nhiều giả
hành), và điều đặc biệt là giá của một chậu Dendrobium phù hợp với người dân
(khoảng từ 30.000 – 50.000 đồng). Chính vì vậy mà nắm bắt được một số kỹ thuật
cơ bản trồng và chăm sóc loại lan này thì việc để có một chậu Dendrobium đẹp,
thậm chí là nhiều chậu dendrobium đẹp trong khu vườn, quả là một điều dễ dàng
đối với những người dân Bạc Liêu yêu hoa lan.