Quản lý chi ngân sách nhà nước cấp xã trên địa bàn huyện tân lạc, tỉnh hòa bình

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LÂM NGHIỆP

NGUYỄN NGỌC TỨ

QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC CẤP XÃ TRÊN
ĐỊA BÀN HUYỆN TÂN LẠC, TỈNH HỊA BÌNH

CHUN NGÀNH QUẢN LÝ KINH TẾ
MÃ SỐ: 8310110

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC
TS. ĐÀO LAN PHƯƠNG

Hà Nội, 2023


i
CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan luận văn trên là kết quả làm việc độc lập của riêng cá
nhân tôi, hệ thống các số liệu, tài liệu trong luận văn này là trung thực. Kết
quả nghiên cứu của luận văn chưa từng được công bố trong các luận văn
trước đây. Các thông tin, tài liệu tham khảo trình bày trong luận văn có nguồn

gốc, xuất xứ rõ ràng./.
Hà Nội, ngày

tháng

năm 2023

Tác giả luận văn

Nguyễn Ngọc Tứ


ii
LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành đề tài luận văn một cách hoàn chỉnh, bên cạnh sự nỗ lực
của bản thân, tơi cịn nhận được sự giúp đỡ, hướng dẫn nhiệt tình của các
thầy, các cơ cũng như sự động viên ủng hộ của gia đình và bạn bè trong suốt
thời gian học tập và thực hiện đề tài.
Lời đầu tiên, tôi xin trân thành cảm ơn các thầy, các cô giáo trường Đại
học Lâm Nghiệp, đặc biệt là cô giáo TS. Đào Lan Phương người đã trực tiếp
hướng dẫn tận tình giúp đỡ tơi trong suốt thời gian thực hiện đề tài luận văn.
Cuối cùng, tôi xin cảm ơn tới các cơ quan, đơn vị, gia đình, bạn bè
cùng giúp đỡ, động viên và tạo điều kiện cho tôi trong suốt q trình học tập
và hồn thành đề tài luận văn này.
Xin trân trọng cảm ơn!
Hịa Bình, ngày

tháng 7 năm 2023
Tác giả luận văn

Nguyễn Ngọc Tứ


iii

MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................. i
LỜI CẢM ƠN .................................................................................................. ii
MỤC LỤC ....................................................................................................... iii
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT ..................................................................... vi
DANH MỤC BẢNG ...................................................................................... vii
DANH MỤC HÌNH, SƠ ĐỒ ....................................................................... viii
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ CHI
NGÂN SÁCH CẤP XÃ ................................................................................... 5
1.1. Cơ sở lý luận về quản lý chi ngân sách cấp xã ...................................... 5
1.1.1. Một số khái niệm ............................................................................. 5
1.1.2. Đặc điểm, nguyên tắc quản lý chi ngân sách cấp xã ...................... 9
1.1.3. Vai trò của quản lý chi ngân sách và quản lý chi ngân sách
cấp xã ............................................................................................ 12
1.1.4. Nội dung quản lý chi ngân sách cấp xã ........................................ 13
1.1.5. Các yếu tố ảnh hưởng tới quản lý chi ngân sách cấp xã .............. 17
1.2. Cơ sở thực tiễn về quản lý chi ngân sách cấp xã ................................. 20
1.2.1. Kinh nghiệm quản lý chi ngân sách cấp xã tại một số địa phương
trong nước ............................................................................................... 20
1.2.2. Bài học kinh nghiệm về quản lý chi ngân sách cấp xã cho huyện
Tân Lạc, tỉnh Hồ Bình ........................................................................... 22
CHƯƠNG 2. ĐẶC ĐIỂM ĐỊA BÀN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN
CỨU ................................................................................................................ 25
2.1. Đặc điểm cơ bản của huyện tân lạc, tỉnh hịa bình .............................. 25

2.1.1. Vị trí địa lý và điều kiện tự nhiên .................................................. 25
2.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội của huyện ............................................. 28


iv
2.2. Đánh giá chung về đặc điểm điều kiện tự nhiên kinh tế - xã hội của
Huyện ảnh hưởng đến công tác quản lý chi ngân sách cấp xã trên địa bàn
huyện Tân Lạc ............................................................................................. 33
2.2.1. Thuận lợi ....................................................................................... 33
2.2.2. Khó khăn ....................................................................................... 34
2.3. Phương pháp nghiên cứu...................................................................... 35
2.3.1. Phương pháp thu thập thông tin ................................................... 35
2.3.2. Phương pháp phân tích, xử lý số liệu ........................................... 36
2.4. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu ............................................................... 37
Chương 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ........................ 39
3.1. Thực trạng quản lý chi ngân sách cấp xã trên địa bàn huyện Tân Lạc,
tỉnh Hồ Bình .............................................................................................. 39
3.1.1. Tổ chức bộ máy quản lý ngân sách cấp xã và phân cấp nhiệm vụ
chi ngân sách cấp xã của huyện Tân Lạc, tỉnh Hồ Bình ...................... 39
3.1.2. Khái quát về thu - chi ngân sách của huyện Tân Lạc ................... 43
3.1.3. Thực trạng triển khai các nội dung quản lý chi ngân sách cấp xã
theo chu trình ngân sách trên địa bàn huyện Tân Lạc, tỉnh Hồ Bình .. 51
3.2. Các yếu tố ảnh hưởng tới quản lý chi ngân sách cấp xã trên địa bàn
huyện Tân Lạc, tỉnh Hồ Bình .................................................................... 76
3.2.1. Chủ trương, chính sách pháp luật của Nhà nước ......................... 76
3.2.2. Sự phát triển kinh tế - xã hội của huyện Tân Lạc ......................... 79
3.2.3. Trình độ của cán bộ thực hiện quản lý chi ngân sách cấp xã ...... 82
3.2.4. Ứng dụng công nghệ thông tin vào quản lý chi ngân ngân sách
cấp xã ...................................................................................................... 84
3.3. Đánh giá chung về quản lý chi ngân sách tại huyện Tân Lạc, tỉnh Hồ

Bình ............................................................................................................. 86
3.3.1. Kết quả đạt được ........................................................................... 86
3.3.2. Một số tồn tại hạn chế và nguyên nhân ........................................ 88


v
3.4. Một số giải pháp góp phần hồn thiện cơng tác quản lý chi ngân sách
cấp xã trên địa bàn huyện Tân Lạc, tỉnh Hồ Bình..................................... 91
3.4.1. Định hướng hồn thiện quản lý chi ngân sách cấp xã ở huyện Tân
Lạc ........................................................................................................... 91
3.4.2. Một số giải pháp góp phần hồn thiện công tác quản lý chi ngân
sách cấp xã trên địa bàn huyện Tân Lạc, tỉnh Hồ Bình ....................... 92
3.3.2. Một số giải pháp góp phần hồn thiện cơng tác quản lý chi ngân
sách cấp xã trên địa bàn huyện Tân Lạc, tỉnh Hồ Bình ....................... 95
3.4. Một số khuyến nghị góp phần nâng cao hiệu quả cơng tác quản lý chi
ngân sách cấp xã trên địa bàn huyện Tân Lạc, tỉnh Hồ Bình .................. 103
3.4.1. Đối với các cơ quan quản lý nhà nước ở Trung ương ................ 103
3.4.2. Đối với các cơ quan quản lý nhà nước tỉnh Hồ Bình ............... 103
KẾT LUẬN .................................................................................................. 104
TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................... 106
PHỤ LỤC


vi

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
Nghĩa viết tắt

TT

Tên viết tắt

1

HĐND

Hội đồng nhân dân

2

KBNN

Kho bạc Nhà nước

3

NSNN

Ngân sách Nhà nước

4

NSX

5

TC - KH

6

UBND

Ngân sách xã
Tài chính - Kế hoạch
Uỷ ban nhân dân


vii

DANH MỤC BẢNG
Bảng 2.1. Tình hình sử dụng đất đai của huyện Tân Lạc, giai đoạn 2020-2022 ..27
Bảng 2.2. Tình hình dân số và lao động của huyện Tân Lạc, giai đoạn 2020-2022.... 29
Bảng 2.3: Tổng giá trị sản xuất và cơ cấu các ngành kinh tế huyện Tân Lạc,
giai đoạn 2020-2022 ........................................................................................ 31
Bảng 3.1. Số lượng mẫu và phương pháp thu thập ......................................... 36
Bảng 3.2. Chi NSNN trên địa bàn huyện Tân Lạc (2020 – 2022) .................. 48
Bảng 3.3. Tổng hợp dự toán chi ngân sách nhà nước cấp xã của huyện Tân
Lạc giai đoạn 2020-2022 ................................................................................. 53
Bảng 3.4. Tổng hợp dự toán bổ sung chi ngân sách cấp xã của huyện Tân Lạc
giai đoạn 2020-2022 ........................................................................................ 57
Bảng 3.5. Đánh giá cơng tác lập dự tốn chi ngân sách của huyện Tân Lạc 59
Bảng 3.6. Tổng hợp chấp hành dự toán chi ngân sách cấp xã trên địa bàn
huyện Tân Lạc giai đoạn 2020-2022............................................................... 64
Bảng 3.7. Đánh giá nguyên nhân chấp hành chi chưa phù hợp với dự toán chi
ngân sách cấp xã của huyện Tân Lạc .............................................................. 67
Bảng 3.8. Quyết toán chi ngân sách cấp xã của huyện Tân Lạc .................... 70
Bảng 3.9. Đánh giá công tác quyết toán chi ngân sách cấp xã của huyện Tân
Lạc ................................................................................................................... 72
Bảng 3.10. Công tác thanh tra, kiểm tra về quản lý ngân sách cấp xã của
huyện Tân Lạc giai đoạn 2020-2022............................................................... 75

Bảng 3.11. Đánh giá hệ thống chính sách quản lý chi ngân sách xã của huyện
Tân Lạc ............................................................................................................ 78
Bảng 3.12. Trình độ chun mơn của cán bộ thực hiện quản lý ngân sách cấp
xã của huyện Tân Lạc (tính đến 31/12/2022) ................................................. 83
Bảng 3.13. Phân tích SWOT đối với quản lý chi thường xuyên ngân sách cấp
xã của huyện Tân Lạc ..................................................................................... 93


viii

DANH MỤC HÌNH, SƠ ĐỒ
Hình 1.1: Tổ chức hệ thống NSNN của Việt Nam ........................................... 6
Hình.1.2. Trình tự lập dự tốn ngân sách xã ................................................... 14
Hình 2.1. Bản đồ địa giới hành chính huyện Tân Lạc, tỉnh Hịa Bình .......... 26


1
MỞ ĐẦU
1. Sự cần thiết của vấn đề nghiên cứu
Với mục tiêu đổi mới toàn diện kinh tế và hội nhập kinh tế quốc tế sâu
rộng của Đảng và Nhà nước, thời gian qua chương trình tổng thể về cải cách
hành chính nhà nước trong đó có quản lý ngân sách nhà nước đã có những
bước cải cách mang tính chất đột phá và đạt được một số thành tựu đáng kể.
Ngày 25/6/2015 tại kỳ họp thứ 9 Luật NSNN năm 2015 đã được Quốc hội
thông qua, mở ra nhiều vấn đề mới cho việc quản lý, điều hành hoạt động tài
chính, ngân sách của Nhà nước. Đây là văn bản quy phạm pháp luật có ý
nghĩa hết sức quan trọng trong việc: quản lý và điều hành NSNN, phát triển
kinh tế - xã hội; tăng cường tiềm lực tài chính và quản lý thống nhất nền tài
chính quốc gia; xây dựng NSNN lành mạnh, thúc đẩy vốn và tài sản nhà nước
tiết kiệm, hiệu quả; tăng tích luỹ để thực hiện cơng nghiệp hố, hiện đại hố

đất nước; đồng thời đảm bảo các nhiệm vụ chính trị quốc phịng an ninh và
đối ngoại của nhà nước.
Ở tất cả các nước trên thế giới, chi ngân sách nhà nước (NSNN) có vai
trị quan trọng đối với tăng trưởng kinh tế và phát triển bền vững. Chi NSNN
ngoài mục tiêu đảm bảo nguồn lực cho bộ máy nhà nước hoạt động còn thực
hiện các mục tiêu, nhiệm vụ theo các định hướng phát triển kinh tế - xã hội,
an ninh quốc phòng của đất nước trong từng giai đoạn cụ thể.
Đối với công tác quản lý NSNN tăng cường hiệu quả quản lý chi ngân
sách các cấp trong đó có cấp xã được coi là công cụ quản lý; đồng thời nhằm
mục tiêu thực hiện tốt hơn, hiệu quả cao hơn trong huy động và phân bổ các
nguồn lực của xã hội thuộc phạm vi NSNN. Là một huyện miền núi của tỉnh
Hịa Bình, huyện Tân Lạc có quy mơ kinh tế nhỏ, chủ yếu là nông nghiệp,
tăng trưởng kinh tế chưa cao, khả năng tích luỹ thấp, điều kiện tự nhiên cịn
nhiều khó khăn. Hiện nay, nguồn thu NSNN hàng năm của huyện còn rất thấp
nên phải cân đối với yêu cầu chi rất lớn mới có thể phấn đấu bằng mức bình


2
qn chung của tỉnh và cả nước. Chính vì vậy, nâng cao hiệu quả quản lý chi
NSNN trong đó có công tác phân bổ, điều tiết và thực hiện quản lý chi NSNN
đặc biệt đối với cấp xã là vô cùng quan trọng.
Trước những yêu cầu trên, quản lý chi ngân sách cấp xã trên địa bàn
huyện Tân Lạc thời gian qua đã có những đổi mới, hồn thiện. Huyện đã triển
khai thực hiện nhiều chính sách quản lý tài chính do Tỉnh Hồ Bình ban hành
góp phần kích thích tăng trưởng kinh tế, thu và chi ngân sách đều khơng
ngừng tăng qua các năm góp phần tăng trưởng kinh tế, ổn định đời sống xã
hội. Tuy nhiên bên cạnh những kết quả đạt được, công tác quản lý chi ngân
sách tại các xã trên địa bàn huyện Tân Lạc vẫn còn một số hạn chế như: ngân
sách xã bội chi nên tỉnh, huyện phải bổ sung và trợ cấp cân đối lớn; thực hiện
quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm của cấp xã nói riêng và các đơn vị thuộc

huyện nói chung cịn nhiều hạn chế; một số định mức chi kinh tế - xã hội, các
tiêu chuẩn ngành còn chưa hợp lý nhưng chưa được ban hành hoặc bổ sung,
sửa đổi kịp thời; các định mức chi và cơ chế quản lý chi chậm đổi mới, chưa
gắn với kết quả hoạt động...
Xuất phát từ những lý do khách quan trên, tôi chọn đề tài nghiên cứu
“Quản lý chi ngân sách cấp xã trên địa bàn huyện Tân Lạc, tỉnh Hịa
Bình” với mục tiêu tăng cường quản lý chi NSNN cấp xã nhằm nâng cao hiệu
quả sử dụng NSNN cấp xã trên địa bàn huyện Tân Lạc để giảm bớt gánh nặng
cho Nhà nước là hết sức cần thiết.
2. Mục tiêu nghiên cứu
2.1. Mục tiêu chung
Trên cơ sở đánh giá thực trạng và các yếu tố ảnh hưởng tới quản lý chi
ngân sách nhà nước cấp xã trên địa bàn huyện Tân Lạc, tỉnh Hồ Bình, đề
xuất một số giải pháp góp phần hồn thiện cơng tác quản lý chi ngân sách nhà
nước cấp xã trên địa bàn huyện Tân Lạc, tỉnh Hồ Bình trong thời gian tới


3
2.2. Mục tiêu cụ thể
- Hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý chi NSNN cấp xã
- Đánh giá thực trạng quản lý chi NSNN cấp xã trên địa bàn huyện Tân
Lạc, tỉnh Hịa Bình giai đoạn năm 2020 - 2022;
- Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý chi NSNN trên địa bàn
huyện Tân Lạc, tỉnh Hịa Bình
- Đề xuất một số giải pháp góp phần hồn thiện cơng tác quản lý chi
NSNN cấp xã trên địa bàn huyện Tân Lạc, tỉnh Hịa Bình
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của đề tài là quản lý chi ngân sách nhà nước cấp
xã trên địa bàn huyện Tân Lạc, tỉnh Hịa Bình

3.2. Phạm vi nghiên cứu
- Phạm vi nội dung: Luận văn tập trung nghiên cứu về công tác quản lý
chi thường xuyên ngân sách nhà nước cấp xã.
- Phạm vi không gian: Đề tài được nghiên cứu trong phạm vi các xã, thị
trấn của huyện Tân Lạc, tỉnh Hồ Bình; tập trung đi sâu nghiên cứu đối với 3 xã
có điều kiện tự nhiên, địa hình, kinh tế khác nhau: Tử Nê, Thanh Hối, Gia Mô;
- Phạm vi thời gian:
+ Thu thập số liệu thứ cấp từ năm 2020 đến năm 2022
+ Thu thập số liệu sơ cấp từ tháng 1/2023 đến tháng 4/2023
4. Nội dung nghiên cứu
- Cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý chi ngân sách nhà nước cấp xã
- Thực trạng quản lý chi ngân sách nhà nước cấp xã trên địa bàn huyện
Tân Lạc, tỉnh Hịa Bình
- Các yếu tố ảnh hưởng tới quản lý chi ngân sách cấp xã trên địa bàn
huyện Tân Lạc, tỉnh Hoà Bình
- Một số giải pháp tăng cường quản lý chi ngân sách cấp xã trên địa bàn
huyện Tân Lạc, tỉnh Hồ Bình


4
5. Kết cấu chi tiết của luận văn
Ngoài phần mở đầu và kết luận thì luận văn gồm 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý chi ngân sách nhà
nước cấp xã;
Chương 2: Đặc điểm địa bàn nghiên cứu và phương pháp nghiên cứu;
Chương 3: Kết quả nghiên cứu và thảo luận.


5
Chương 1

CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH
CẤP XÃ
1.1. Cơ sở lý luận về quản lý chi ngân sách cấp xã
1.1.1. Một số khái niệm
1.1.1.1. Ngân sách nhà nước
Theo luật NSNN 2015 “NSNN là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà
nước được dự toán và thực hiện trong một khoảng thời gian nhất định do cơ
quan nhà nước có thẩm quyền quyết định để bảo đảm thực hiện các chức năng,
nhiệm vụ của Nhà nước”.
Trong hệ thống tài chính quốc gia, NSNN được coi là khâu chủ đạo,
nắm giữ điều kiện vật chất vơ cùng quan trọng để duy trì bộ máy Nhà nước và
thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của nhà nước trong phát triển kinh tế - xã
hội. Bên cạnh đó, NSNN cịn là cơng cụ quan trọng để thực hiện điều tiết kinh
tế - xã hội mang tính vĩ mơ.
Dưới góc độ hình thức: NSNN là một bản dự tốn thu và chi tài chính
hàng năm của nhà nước do Chính phủ lập ra, đệ trình Quốc hội quyết định và
giao cho chính phủ thực hiện.
Biểu hiện bên ngồi của NSNN thể hiện ra là những nguồn thu cụ thể,
những khoản chi cụ thể và được định hướng các nguồn thu đều được nộp vào
một quỹ tiền tệ - quỹ NSNN và các khoản đều được xuất ra từ quỹ tiền tệ ấy.
Những khoản thu nộp và cấp phát qua quỹ NSNN là các quan hệ được xác
định trước, được định lượng và Nhà nước sử dụng chúng để điều chỉnh vĩ mô
nền kinh tế. (Nguyễn Hữu Khánh, 2014).
1.1.1.2. Ngân sách cấp xã
a. Khái niệm NSNN cấp xã
Ngân sách cấp xã là một cấp ngân sách trong hệ thống bốn cấp
NSNN, bao gồm toàn bộ các khoản thu chi của Nhà nước đã được cơ quan


6

nhà nước có thẩm quyền quyết định và được thực hiện trong một năm để
đảm bảo thực hiện các chức năng nhiệm vụ của chính quyền nhà nước cấp
xã (Luật NSNN năm 2015)
Cụ thể hơn có thể hiểu: Ngân sách cấp xã là toàn bộ các khoản thu, chi
được quy định trong dự toán hàng năm do HĐND cấp xã quyết định và giao
chô UBND cấp xã thực hiện nhằm đảm bảo thực hiện các chức năng, nhiệm
vụ của chính quyền cấp xã.
NS TRUNG ƯƠNG

NS cấp
tỉnh
NS
NHÀ
NƯỚC

NS cấp huyện
NS
tỉnh
NS
huyện

NS cấp xã

NS ĐỊA PHƯƠNG

Hình 1.1: Tổ chức hệ thống NSNN của Việt Nam
Ngân sách xã là một bộ phận của ngân sách nhà nước (Nguyễn Hữu
Khánh, 2014), trong đó:
+ Nguồn ngân sách xã: Nguồn thu ngân sách xã do HĐND quyết định
phân cấp trong phạm vi nguồn ngân sách địa phương được hưởng.

+ Các hoạt động tài chính khác của xã bao gồm: Các qũy tài chính nhà
nước ngồi ngân sách xã, tài chính các hoạt động sự nghiệp của xã, tài chính
thơn, bản (các khoản thu, chi từ các khoản đóng góp của nhân dân dựa trên


7
nguyên tắc tự nguyện do thôn, bản huy động) và một số hoạt động khác theo
qui định của pháp luật.
b. Chi ngân sách cấp xã
Chi của ngân sách Nhà nước là quá trình phân phối, sử dụng quỹ ngân
sách Nhà nước theo những nguyên tắc và quy định đã được ban hành cho việc
thực hiện các trách nhiệm, vai trò của Nhà nước. Thực chất chi ngân sách Nhà
nước chính là việc đưa ra các phương tiện, cách thức quản lý tài chính cho các
nhiệm vụ của Nhà nước. Chi Ngân sách Nhà nước có đặc điểm:
- Chi NSNN gắn chặt với hoạt động của bộ máy Nhà nước
- Quốc hội là cơ quan quyết định cơ cấu, nội dung, mức độ các khoản
chi của NSNN
- Các khoản chi NSNN thường được xem xét hiệu quả trên tầm vĩ mô;
mang tính chất khơng bồi hồn trực tiếp
Vì vậy có thể hiểu chi ngân sách cấp xã là quá trình phân phối, sử dụng
quỹ ngân sách xã của cơ quan nhà nước có thẩm quyền ở địa phương theo
những nguyên tắc và quy định đã được ban hành nhằm thực hiện các trách
nhiệm, vai trò của Nhà nước ở địa phương. Chi ngân sách xã mang những
đặc điểm chung của chi NSNN.
c. Nội dung chi ngân sách cấp xã:
Chi ngân sách cấp xã: bao gồm chi thường xuyên và chi đầu tư
phát triển. Nhiệm vụ chi cho ngân sách xã được phân cấp quyết định bởi
HĐND cấp tỉnh.
Căn cứ chế độ phân cấp quản lý kinh tế - xã hội của nhà nước, các
chính sách chế độ về hoạt động của các cơ quan nhà nước, các tổ chức chính

trị - xã hội và nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội của xã, khi phân cấp nhiệm
vụ chi cho ngân sách cấp xã, HĐND cấp tỉnh xem xét giao cho ngân sách cấp
xã thực hiện các nhiệm vụ chi sau đây:
(1) Các khoản chi thường xuyên, bao gồm 05 nhóm chi chi tiết sau:


8
(i) Chi cho hoạt động của các cơ quan nhà nước ở xã:
- Tiền lương, tiền công cho cán bộ, cơng chức cấp xã;
- Hỗ trợ phí sinh hoạt cho đại biểu Hội đồng nhân dân;
- Các khoản phụ cấp khác theo quy định của Nhà nước;
- Chi phí đi cơng tác;
- Chi về hoạt động, văn phịng, như: chi phí điện, nước, văn phịng
phẩm, phí bưu điện, điện thoại, hội nghị, chi tiếp tân, khánh tiết;
- Chi mua sắm, sửa chữa thường xuyên trụ sở, phương tiện làm việc;
- Chi khác theo chế độ quy định.
(ii) Kinh phí hoạt động của cơ quan Đảng cộng sản Việt Nam ở xã.
(iii) Kinh phí hoạt động của các tổ chức chính trị - xã hội ở xã (Mặt trận
Tổ quốc Việt Nam, Đồn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, Hội Cựu chiến
binh Việt Nam, Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam, Hội Nông dân Việt Nam)
sau khi trừ các khoản thu theo điều lệ và các khoản thu khác (nếu có).
(iv) Chi cho các khoản bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế cho cán bộ xã và
các đối tượng khác theo quy định.
(vi) Chi cho công tác dân quân tự vệ, trật tự an toàn xã hội:
- Chi luyện tập của dân quân tự vệ, các khoản phụ cấp huy động dân
quân tự vệ và các khoản chi khác về dân quân tự vệ thuộc nhiệm vụ chi của
ngân sách xã theo quy định của Pháp lệnh về dân quân tự vệ;
- Chi thực hiện việc đăng ký nghĩa vụ quân sự, công tác nghĩa vụ quân
sự khác thuộc nhiệm vụ chi của ngân sách xã theo quy định của pháp luật;
- Chi tuyên truyền, vận động và tổ chức phong trào bảo vệ an ninh, trật

tự an toàn xã hội trên địa bàn xã;
(2) Chi đầu tư phát triển, gồm:
- Chi đầu tư xây dựng các cơng trình kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội
khơng có khả năng thu hồi vốn theo phân cấp của cấp tỉnh.
- Chi đầu tư xây dựng các cơng trình kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội
của xã từ nguồn huy động đóng góp của các tổ chức, cá nhân cho từng dự án


9
nhất định theo quy định của pháp luật, do HĐND xã quyết định đưa vào ngân
sách xã quản lý.
- Các khoản chi đầu tư phát triển khác theo quy định của pháp luật.
1.1.1.3. Quản lý chi ngân sách cấp xã
Quản lý chi ngân sách là sự tác động, điều chỉnh, ban hành có tổ
chức ,có hướng đích của chủ thể quản lý lên đối tượng và khách thể quản lý
nhằm sử dụng có hiệu quả nhất các nguồn lực, các thời cơ của tổ chức để đạt
được các mục tiêu đặt ra trong điều kiện môi trường luôn biến động (Nguyễn
Hữu Khánh, 2014).
Quản lý chi ngân sách cấp xã là hoạt động có tổ chức, có mục đích của
Nhà nước lên các hoạt động chi nhằm sử dụng có hiệu quả nguồn NSNN để
đạt được mục tiêu kinh tế - xã hội đã dự định (Phạm Việt Hưng, 2019).
Quản lý chi ngân sách cấp xã có thể được hiểu là q trình các cơ
quan quản lý nhà nước có thầm quyền sử dụng hệ thống các biện pháp tác
động vào hoạt động chi ngân sách cấp xã theo những nguyên tắc nhất định,
đảm bảo cho các khoản chi ngân sách cấp xã được sử dụng đúng mục đích,
tiết kiệm và hiệu quả.
Theo thơng tư số 344/2016/TT-BTC của Bộ tài chính, ngày 30 tháng 12
năm 2016: Quy định về quản lý ngân sách xã và các hoạt động tài chính khác
của xã, phường, thị trấn (gọi chung là cấp xã). Hoạt động tài chính của xã,
phường, thị trấn bao gồm có ngân sách xã và các hoạt động tài chính khác của

UBND xã tổ chức và quản lý ngân sách thống nhất với các hoạt động tài
chính khác của xã. Việc quản lý hoạt động tài chính ngân sách xã và các hoạt
động tài chính khác được thực hiện theo nguyên tắc dân chủ, công khai, hiệu
quả và tiết kiệm.
1.1.2. Đặc điểm, nguyên tắc quản lý chi ngân sách cấp xã
1.1.2.1 Đặc điểm của quản lý chi ngân sách cấp xã
Xã là đơn vị cơ sở trong hệ thống tổ chức bộ máy Nhà nước, gắn bó
trực tiếp với người dân và nền kinh tế xã hội; là nơi trực tiếp giải quyết mối


10
quan hệ lợi ích giữa Nhà nước và nhân dân, đảm bảo pháp luật được thực hiện
nghiêm minh. Mối quan hệ về lợi ích đó được thực hiện thơng qua hoạt động
thu chi ngân sách xã. Thông qua hoạt động thu chi đó, chính quyền cấp xã
cũng đảm bảo thực hiện chức năng, nhiệm vụ của mình. Do đó, cần phải
nghiên cứu đặc điểm quản lý chi ngân sách xã để tìm ra những giải pháp hữu
hiệu nhất nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng ngân sách trong điều kiện hiện nay.
Ngân sách xã là một cấp ngân sách trong hệ thống NSNN, vì vậy nó có
đầy đủ những đặc điểm chung của ngân sách các cấp chính quyền địa phương
(Chính phủ, 2016), cụ thể:
Ngân sách xã được phân cấp nguồn thu, chi theo theo quy định tại
Khoản 16 Điều 4 Luật NSNN năm 2015, phân cấp quản lý ngân sách là việc
xác định phạm vi, trách nhiệm và quyền hạn của chính quyền các cấp, các đơn
vị dự tốn ngân sách trong việc quản lý NSNN phù hợp với phân cấp quản lý
kinh tế - xã hội.
Được sử dụng, điều hành và quản lý theo kế hoạch dự toán và theo quy
định, chế độ, định mức và tiêu chuẩn do cơ quan có thẩm quyền quy định
Ngân sách xã là một quỹ tiền tệ của cơ quan chính quyền Nhà nước
cấp cơ sở.
Ngoài những đặc điểm chung của cấp ngân sách nhà nước, thì ngân sách

xã cũng có những đặc điểm riêng biệt, đó là ngân sách xã vừa là cấp ngân sách
vừa là đơn vị sử dụng ngân sách, chính đặc điểm riêng này đã làm cho ngân
sách xã trở thành một đơn vị dự toán đặc biệt, vì nó khơng có đơn vị dự tốn
trực thuộc nào và nó vừa phải duyệt cấp, chi trực tiếp và tổng hợp các khoản
chi trực tiếp vào chi ngân sách xã (Lương Thành Nam và cộng sự, 2019).
1.1.2.2. Nguyên tắc quản lý chi ngân sách cấp xã
a. Nguyên tắc thống nhất
Thống nhất trong quản lý ngân sách chính là việc tuân thủ một khuôn
khổ, một thể chế chung từ việc hình thành, sử dụng, quyết tốn, thanh tra xử


11
lý các vấn đề khó khăn trong q trình triển khai thực hiện. Theo nguyên tắc
này, các khoản thu chi phải đưa về một định mức, quy định thống nhất. Thực
hiện nguyên tắc quản lý này sẽ đảm bảo tính cơng bằng, minh bạch, cơng khai
và đảm bảo có hiệu quả, hạn chế những tiêu cực và những rủi ro, nhất là
những rủi ro có tính chất chủ quan khi quyết định các khoản chi tiêu.
b. Nguyên tắc dân chủ
Ngân sách phản ánh lợi ích của các tầng lớp, các bộ phận, các cộng
đồng người trong các chính sách, hoạt động thu, chi ngân sách. Tính dân chủ
được hiểu là người dân được tham gia thực hiện trong suốt chu trình quản lý
ngân sách, từ khâu lập kế hoạch dự toán, chấp hành dự toán đến quyết toán
ngân sách. Sự tham gia của người dân có thể làm cho việc thu chi ngân sách
minh bạch hơn, công khai hơn và các thơng tin ngân sách trung thực, chính
xác hơn. Tuy vậy, việc thực hiện theo nguyên tắc dân chủ cũng gây nhiều khó
khăn trong cơng tác quản lý ngân sách do sẽ có nhiều ý kiến, suy nghĩ, các
luồng quan điểm khác nhau của người dân, đôi khi là những hành động mang
tính lợi dụng chống đối.
c. Nguyên tắc cân đối ngân sách
Kế hoạch chi ngân sách phải được cân đối với nguồn ngân sách thu

được. Chi ngân sách thường không được vượt quá thu, chi dựa trên nguyên
tắc tiết kiệm, hiệu quả. Nguyên tắc này hướng tới kiểm soát bội chi ngân sách
trong thực tế.
d. Nguyên tắc công khai, minh bạch
Ngân sách phản ánh các hoạt động của chính phủ bằng các số liệu.
Quản lý chi cần được thực hiện trên nguyên tắc công khai, minh bạch,
thường xuyên công bố các báo cáo, chứng từ liên quan đến chi ngân sách tạo
điều kiện cho người dân và các cấp chính quyền có thể giám sát, kiểm sốt
các quyết định thu, chi tài chính, hạn chế những thất thốt và đảm bảo tính
hiệu quả. Ngun tắc cơng khai, minh bạch được thực hiện trong suốt chu
trình ngân sách.