Hướng dẫn các biện pháp phòng, chống
bệnh Marek
Bệnh Marek là một bệnh truyền nhiễm của gà do một loại vi rút
thuộc nhóm herpes (hecpec) gây ra. Đặc trưng của bệnh là sự
tăng sinh cao độ tế bào limphô dưới hình thức khối u ở tổ chức
thần kinh ngoại biên, các cơ quan nội tạng, da và cơ làm xuất
hiện các triệu chứng rối loạn vận động và bại liệt. Tuỳ thuộc độc
lực của vi rút và sức đề kháng của cơ thể, bệnh có thể ở thể cấp
tính, hoặc mãn tính. Vi rút gây bệnh được nhà bệnh lý học người
Hungary (Jozsef Marek)
1.Căn bệnh: Vi rút gây bệnh thuộc nhóm herpes gây ra. Đến nay
người ta đã phân lập được 3 týp vi rút herpes (trong đó chỉ có
týp 1 là týp có độc lực);
2. Cách truyền lây:
Vi rút có trong các nang lông, có thể lan truyền rất xa trong
không khí. Bệnh lây lan trực tiếp từ gà ốm sang gà khoẻ bằng
con đướng hít thở. Ngoài ra bệnh còn lây lan gián tiếp qua thức
ăn, nước uống, dụng cụ chăn nuôi và cơ sở ấp trứng có chứa
mầm bệnh. Căn bệnh truyền theo phân không có vai trò lớn, tuy
nhiên trên lớp độn chuồng sau 4 tháng vẫn còn tìm thấy vi rút có
độc lực.
3.Triệu chứng :
Bệnh Marek thường ủ bệnh sau khi nhiễm 3- 4 tuần ,tiến triển
chủ yếu ở hai thể cấp tính và mãn tính:
a) Thể cấp tính chủ yếu ở gà 4 – 8 tuần tuổi, có thể sớm hơn.
Bệnh ít có triệu chứng điển hình, ngoài hiện tượng chết đột ngột.
Tỷ lệ chết thường cao, có khi tới 20 – 30%, thường thể hiện triệu
chứng ủ rũ và gầy yếu trước khi chết. Gà thường bỏ ăn, ỉa phân
lỏng và giảm tỷ lệ đẻ, đi lại khó khăn, bại liệt, xã cánh một bên
do viêm dây thần kinh vận động.
b) Thể mãn tính hay thể cổ điển chủ yếu xảy ra ở gà 4 – 8 tháng
tuổi thường ở hai thể, thể thần kinh và thể mắt.
- Thể thần kinh: gà bệnh đi lại khó khăn, liệt nhẹ rồi dần dần bại
liệt hoàn toàn. Đuôi gà có thể bị rủ xuống hoặc lệnh sang một
bên. Cánh sã xuống một bên hoặc cả hai bên.
- Thể viêm mắt: Trong nhiều ổ dịch gà thường viêm mắt. Bệnh
bắt đầu bằng hiện tượng viêm mắt nhẹ. Con vật tỏ ra rất mẫn
cảm với ánh sáng, chảy nước mắt trong. Dần dần viêm màng
tiếp hợp rồi viêm mống mắt. Mủ trắng đóng dầy khoé mắt, khả
năng nhìn kém dần, không mổ trúng thức ăn và cuối cùng có thể
bị mù.
4.Bệnh tích:
- Thể cấp tính: bệnh tích chủ yếu là hình thành các khối u ở nội
tạng. U thường có ở gan, lách, thận, phổi, buồng trứng, túi
fabricius, dịch hoàn … gan, lách sưng to hơn nhiều lần so với
bình thường, nhạt màu và bở.
-Thể mãn tính: bệnh tích chủ yếu là hiện tượng viêm tăng sinh
các dây thần kinh ngoại vi. Dây thần kinh hông, thần kinh cánh
bị sưng to, có khi to hơn 4 – 5 lần so với bình thường và có thể
bị phù thũng.
5.Chẩn đoán:
Chủ yếu dựa vào triệu chứng lâm sàng, mổ khám bệnh tích bằng
việc phát hiện các khối u ở da, gan, thận, phổi, buồng trứng, lá
lách, trong cơ các tổ chức mềm khác của gà bị bệnh Marek.
6.Phòng , trị bệnh:
Bệnh không có thuốc chữa đặc hiệu.
Cần thực hiện tốt các biện pháp phòng bệnh sau đây :
Khi chưa có dịch xảy ra:
- Tiêm vắc xin phòng bệnh Marek bắt buộc cho gà con 1 ngày
tuổi dùng để sinh sản (gà ông bà, bố mẹ, gà nuôi lấy trứng) tại
cơ sở ấp trứng.
- Thực hiện nghiêm ngặt các biện pháp vệ sinh phòng bệnh thú
y, chăm sóc nuôi dưỡng để ngăn chặn bệnh Marek lây lan trong
khu chuồng nuôi. Hàng ngày quét, nhặt thu dọn lông và đốt hết
lông vì vi rút tồn tại lâu trong chân lông.
- Đối với các trại gà chăn nuôi công nghiệp nhất thiết phải có
khu riêng biệt nuôi gà mái đẻ và khu nuôi gà con, phải tuyệt đối
chấp hành nguyên tắc: cùng nhập, cùng xuất (gà đưa vào nuôi
cùng một lúc, xuất ra cùng một lúc). Sau khi xuất chuồng phải
tiến hành tổng tẩy uế chuồng trại, dụng cụ và môi trường chăn
nuôi bằng các loại thuốc khử trùng ,sau đó chuồng trại phải để
trống ít nhất 1 tháng. Riêng đối với đàn đã nhiễm bệnh trước đó
để trống chuồng ít nhất 3 tháng và thường xuyên vệ sinh tiêu
độc khử trùng.
- Thực hiện các biện pháp chăn nuôi an toàn sinh học. Chú ý
không nuôi gà lớn, gà con lẫn lộn.
Khi có bệnh xảy ra:
- Giám sát phát hiện sớm;
- Cách ly đàn mắc bệnh, không được vận chuyển gà trong đàn
nhiễm bệnh ra ngoài;
- Tiêu huỷ toàn bộ đàn mắc bệnh (bằng cách đốt, sau đó chôn
giống như đối với bệnh cúm gia cầm), đồng thời xử lý các chất
tồn dư (phân, rác vv );
- Vệ sinh tiêu độc khử trùng chuồng trại định kỳ 1 – 2 lần/1
tuần;
- Cấm nhập gà giống về nuôi trong thời gian xử lý đàn gà bệnh;
- Để trống chuồng ít nhất 3 tháng