Giải pháp phát triển hoạt động kinh doanh ngoại hối tại ngân hàng thương mại cổ phần đông á

Thư viện - Học viện Ngán Hàng

NGANhang nha NUỨCviệt nam
HỌC VIỆN NGÂN HÀNG

NGUYỄN THỊ THUÝ HẰNG

GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG KINH OOANH NGOẠI HỔI
TẠI NGÂN HÀNG THU0NG MẠI cổ PHẦN ĐÔNG Á

LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ

HÀ NỘI - 2007


Bộ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

NGÂN HÀNG NHÀ NướcVIỆT NAM

H Ọ C V IỆ N N G Â N H À N G

NGUYỄN THỊ THUÝ HANG

GIẢI PHÀP PHÁT TRIỂN HOẠT DỘNG KINH DOANH NGOẠI hOi
TẠI NGAN Hàng THUONG mại cti PHẦN ĐONG A

C H U Y Ê N N G À N H : K IN H T Ế , T À I C H ÍN H - N G Â N H À N G
M Ã SỐ: 60.31.12

LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ

N G Ư Ờ I H Ư Ớ N G D Ẫ N K H O A H Ọ C : T S . N G U Y E N T H Ị C H IÊ N
H Ọ C V IỆ N N G Â N H À N G
TRUNG TÂM THÔNG TIN - THƯ VIỆN

T H Ư V IỆ N

sể:. L .V ....3 .5 J0 Q 1
HÀ NỘI - 2007


LỜI CAM ĐOAN

T ô i x in c a m đ o a n đ â y là c ô n g trìn h n g h iê n c ứ u c ủ a riê n g tôi. N h ữ n g th ô n g
tin v à số liệ u tro n g lu ậ n v ă n đ ư ợ c tríc h d ẫ n tru n g th ự c , x u ấ t p h á t từ tìn h h ìn h
th ự c tế c ủ a N g â n h à n g th ư ơ n g m ại cổ p h ầ n Đ ô n g Á .

T á c g iả lu ận vă n

N gu yễn Thị T húy H ằng


MỤC LỤC
LỜI C A M Đ O A N
M Ụ C LỰ C
D A N H M Ự C C H Ữ V IẾ T T Ắ T
D A N H M Ự C C Á C B Ả N G , B IÊ U
D A N H M Ụ C C Á C Đ Ồ T H Ị, M Ô H ÌN H
M Ở Đ Ầ U ..............................................................................................................................................1
C H Ư Ơ N G 1. T Ỏ N G Q U A N V Ê H O Ạ T Đ Ộ N G K IN H D O A N H N G O Ạ I
HÓI TẠI CÁC NG ÂN HÀNG THƯ ƠNG M ẠI

4

1.1. C Á C K H Á I N I Ệ M .............................................................................................................. 4
1.1.1. K h á i n iệ m n g o ạ i h ố i ..............................................................
1.1.2. K h á i n iệ m v ề th ị trư ờ n g n g o ạ i h ố i ............................................................................. 5
1.1.3. K h á i n iệ m h o ạ t đ ộ n g k in h d o a n h n g o ạ i h ố i .......................................................... 8
1.2. N H Â N T Ố T Ỷ G IÁ T R O N G K IN H D O A N H N G O Ạ I H Ố I

9

1.2.1 K h á i n iệ m tỷ g i á ....................................................................................................................9
1.2.2 C á c n h â n tố ả n h h ư ở n g tá c đ ộ n g lên tỷ g iá h ố i đ o á i..............................................9
1.2.3 V a i trò c ủ a tỷ g iá tro n g k in h d o a n h n g o ạ i h ố i ...................................................... 12
1.2.4 R ủ i ro h ố i đ o á i v à c á c b iệ n p h á p p h ò n g n g ừ a .........................................................13

1.3 . P H Á T T R I Ể N H O Ạ T Đ Ộ N G K IN H D O A N H N G O Ạ I H Ó I T Ạ I C Á C
N H T M ................................................................................................................................................16
1.3.1 C á c n g h iệ p v ụ c h ín h tro n g g ia o d ịc h k in h d o a n h n g o ạ i h ổ i ............................ 22
1.3.2 V a i trò c ủ a h o ạ t đ ộ n g k in h d o a n h n g o ạ i h ố i đ ố i v ớ i N H T M ...........................39
1.3.3 C ác đ iề u k iệ n p h á t t r i ể n ..................................................................................................39
T ó m tă t c h ư ơ n g 1 ........................................................................................................................

41


C H Ư Ơ N G 2. T H Ụ C T R Ạ N G P H Á T T R IẺ N H O Ạ T Đ Ộ N G K IN H
D O A N H N G O Ạ I H Ó I T Ạ I N G Â N H À N G T M C P Đ Ô N G Á ............................42
2 .1 . K H Á I Q U Á T V Ê N G Â N H À N G T M C P Đ Ô N G Á ....................................... 42
2 .1 .1 . Q u á trìn h h ìn h th à n h v à p h á t t r i ể n .............................................................. 42

2 .1 .2 . C ơ cấ u , tổ c h ứ c v à m ạ n g l ư ớ i ....................................................................... 46
2 .1 .3 . K ế t q u ả h o ạ t đ ộ n g k in h d o a n h c ủ a n g â n h à n g ....................................... 54
2 .2 . T H Ự C T R Ạ N G P H Á T T R IẺ N H O Ạ T Đ Ộ N G K IN H D O A N H N G O Ạ I
H Ó I T Ạ I N G Â N H À N G T M C P Đ Ô N G Á .................................................................. 57
2 .2 .1 . C ơ sở p h á p lý c ủ a h o ạ t đ ộ n g k in h d o a n h n g o ạ i h ố i c ủ a D A B ..................... 58
2 .2 .2 . P h á t triể n h o ạ t đ ộ n g k in h d o a n h n g o ạ i h ố i c ủ a D A B ......................................59
2 .3 . Đ Á N H G IÁ P H Á T T R IỂ N H O Ạ T Đ Ộ N G K IN H D O A N H N G O Ạ I
H Ó I T Ạ I N G Â N H À N G T M C P Đ Ô N G Á T R O N G T H Ờ I G IA N Q U A

72

2 .3 .1 . N h ữ n g th à n h tự u đ ạ t đ ư ợ c ............................................................................. 72
2 .3 .2 . H ạ n c h ế v à n g u y ê n n h â n tro n g h o ạ t đ ộ n g k in h d o a n h n g o ạ i h ơ i ... 74
T ó m tắ t c h ư ơ n g 2 ........................................................................................................................ 85

C H Ư Ơ N G 3. G IẢ I P H Á P P H Á T T R IẺ N H O Ạ T Đ Ộ N G K IN H D O A N H
N G O Ạ I H Ó I C Ủ A N G Â N H À N G Đ Ô N G Á G IA I Đ O Ạ N 2 0 0 7 - 2 0 1 5

86

3.1. Đ ỊN H H Ư Ớ N G P H Á T T R IỂ N C Ủ A N G Â N H À N G T M C P Đ Ô N G Á

86

3 .1 .1 . M ụ c tiê u p h á t triể n c ủ a n g â n h à n g T M C P Đ ô n g Á ............................. 86
3 .1 .2 . C h iế n lư ợ c p h á t triể n h o ạ t đ ộ n g k in h d o a n h n g o ạ i h ố i ..................... 87
3 .2 . G IẢ I P H Á P P H Á T T R IỂ N H O Ạ T Đ Ộ N G K IN H D O A N H N G O Ạ I
HỐI TẠI NG ÂN HÀNG TM CP ĐÔNG Á
3 .2 .1 .

88

T ă n g c ư ờ n g n ă n g lự c c ạ n h tra n h c ủ a n g â n h à n g tro n g h o ạ t đ ộ n g
k in h d o a n h n g o ạ i h ố i ....................................................................................... ^

3 .2 .2 . G iả i p h á p p h á t triể n h o ạ t đ ộ n g k in h d o a n h n g o ạ i h ố i......................... 93
3 .2 .3 . G iả i p h á p h ạ n c h ê rủ i r o .................................................................................. 7
3 .3 . M Ộ T S Ó K I Ế N N G H Ị .................................................................................................. 99


3 .3 .1 . K iế n n g h ị v ớ i C h ín h P h ủ ................................................................................. 99
3 .3 .2 . K iế n n g h ị v ớ i N g â n h à n g N h à n ư ớ c ........................................................101
3 .3 .3 . K iế n n g h ị v ớ i N g â n h à n g Đ ô n g Á ............................................................ 107
T ó m tắ t c h ư ơ n g 3 ........................................................................................................................ 109
K É T L U Â N ................................................................................................................................. 110
D A N H M Ụ C T À I L IỆ U T H A M K H Ả O


DANH MỤC CHỮ CÁI VIÉT TẮT
N ội d u n g

STT

C h ữ v iế t t ắ t

1

N g â n h à n g T h ư ơ n g m ại

NHTM

2

N g â n h à n g T ru n g ư ơ n g

NHTW

3

N gân hàng TM C P Đ ông A

4

N g ân hàng N h à nước

NHNN

5

T ru n g tâ m th a n h to á n b ù trừ

C H IP S

6

ủ y b an nhân dân

UBND

7

T ổ c h ứ c tín d ụ n g

TCTD

8

V ố n tà i trợ c ủ a các n g â n h à n g h ọ p tác

DAB

JB IC

9

q u ố c tể c ủ a N h â t B ản
N g â n h à n g th ế g iớ i

WB

10

N g â n h à n g p h á t triể n c h â u á

ADB

11

C h ư ơ n g trìn h tà i trợ x u â t n h ậ p k h â u

TFFP

12

T h ư tín d ụ n g

13

M á y rú t tiề n tự đ ộ n g

14

H ệ th ố n g liê n k ế t th ẻ th a n h to á n V iệ t N a m

15

Đ ạ i lý c h ấ p n h ậ n th ẻ

POS

16

N g a n g g iá sứ c m u a

ppp

17

Đ ô la M ỹ

U SD

18

B ảng A nh

GBP

19

F a n c e th ụ y sỹ

CHF

20

Đ ồng yên nhật

JP Y

21

V iệ t n a m đ ồ n g

22

Đ ô la s in g a p o re

23

Đ ồ n g tiề n c h u n g c h â u âu
_ ----------------------------------------------' '

LC
ATM
VNBC

VND
SGD
EUR


DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU

SỐ BẢNG

TÊN BẢNG

B iể u đ ồ 2.1

M ạ n g lư ớ i ch i n h á n h c ủ a D A B

47

B iể u đ ồ 2.2

S ổ d ư h u y đ ộ n g v ố n b ìn h q u â n

50

B iể u đồ 2.3

D ư n ợ c h o v a y b ìn h q u â n

51

B iể u đồ 2.4

D o a n h số th a n h to á n q u ố c tế

52

B iể u đ ồ 2.5

S ố lư ợ n g th ẻ D A B p h á t h à n h

54

B iể u đồ 2.6

T ìn h h ìn h h o ạ t đ ộ n g k in h d o a n h

55

B iể u đồ 2 .7

D o a n h số ch i trả k iề u hối

60

B iể u đ ồ 2.8

T h ị trư ờ n g O T C c á c c ô n g c ụ p h á i sin h to à n cầ u

79

B iể u đồ 2.9

T h ị trrư ờ n g có tổ c h ứ c c á c c ô n g c ụ p h á i sin h
to à n c ầ u

TRANG

80

B ả n g 2.1

T ìn h h ìn h tài c h ín h c ủ a N g â n h à n g Đ ô n g Á

56

B ả n g 2.2

D o a n h số m u a b á n n g o ạ i tệ c ủ a D A B

58

B ả n g 2.3

K ế t q u ả k in h d o a n h n g o ạ i tệ tro n g n ư ớ c

64

B ả n g 2.4

B ả n g 2.5

B ả n g 2.6

B ả n g 2.7

B ả n g 2.8

D o a n h số m u a b á n n g o ạ i tệ tro n g n ư ớ c th e o
n g o ạ i h ìn h n g h iệ p vụ
D o a n h số m u a b á n n g o ạ i tệ tro n g n ư ớ c th e o các
lo ại n g o ạ i tệ
D o a n h số m u a b á n n g o ạ i h ố i c ủ a D A B trê n th ị
trư ờ n g q u ố c tế
K ế t q u ả k in h d o a n h n g o ạ i h ố i trê n th ị trư ờ n g
q u ố c tế
D o a n h số m u a b á n n g o ạ i h ố i trê n th ị trư ờ n g q u ồ c
tế c ủ a D A B th e o các loại h ìn h n g h iệ p v ụ

66

67

69

69

71


DANH MỤC CÁC ĐỊ THỊ, MƠ HÌNH
SỐ T T

T Ê N S O Đ Ồ , M Ơ H ÌN H

TRANG

S ơ đồ 1.1

K h á i n iệ m n g o ạ i hối

5

S ơ đ ồ 1.2

T h ị trư ờ n g n g o ạ i h ố i

6

S ơ đồ 2.1

M ơ h ìn h c ơ c ấ u tổ c h ứ c N g â n h à n g T M C P Đ ô n g Á

48

1

M Ở ĐÀU
1. T ín h c ấ p th iế t c ủ a đ ề tài
C ù n g v ớ i q u á trìn h đ ổ i m ớ i, đ ư a n ề n k in h tế n ư ớ c ta h ộ i n h ậ p v ào n ền
k in h tế th ế g iớ i, n h ữ n g đ ò i h ỏ i cấ p b á c h c ủ a v iệ c m ở rộ n g c á c q u a n h ệ k in h tế
n ó i c h u n g , đ ặ c b iệ t là s ự k iệ n V iệ t N a m v ừ a đ ư ợ c k ế t n ạ p là th à n h v iê n th ứ
150 c ủ a T o c h ứ c T h ư cm g m ại th ế g iớ i (W T O ) s a u 11 n ă m đ à m p h á n . T rê n
th ự c tế, v ớ i tư c á c h là th à n h v iê n m ớ i g ia n h ậ p , c h ú n g ta

phải chấp nhận

n h ữ n g tiê u c h u ẩ n n g à y m ộ t cao , d o v ậy , đ â y là c ơ h ộ i v à là th á c h th ứ c lớ n đối
v ớ i n ề n k in h tế n ó i c h u n g v à đ ố i v ớ i lĩn h v ự c tà i c h ín h - n g â n h à n g n ó i riên g .
T ro n g lĩn h v ự c tà i c h ín h n g â n h à n g , k in h tế đ ố i n g o ạ i đ ó n g vai trị q u an
trọ n g th ú c đ ẩ y tă n g trư ở n g v à c h ố n g tụ t h ậ u c ủ a n ề n k in h tế đ ố i v ớ i m ỗ i n ư ớ c.
Đ i liề n v ớ i s ự p h á t triể n k in h tế đ ố i n g o ạ i, h o ạ t đ ộ n g n g o ạ i h ố i c ủ a các
N H T M là k h ô n g th ể th iế u đ ư ợ c , c h ín h h o ạ t đ ộ n g n à y đ ã th ú c đ ẩ y là tá c n h â n
k íc h th íc h h o ạ t đ ộ n g k in h tế đ ố i n g o ạ i p h á t triể n .
Đ e đ á p ứ n g n h u c ầ u trê n , c ũ n g n h ư tạ o đ iề u k iệ n th u ậ n lợi tro n g th a n h
to á n x u ấ t n h ậ p k h ẩ u , N g â n h à n g , v ớ i v a i trò tru n g g ia n th a n h to á n , sẽ là c h ấ t
x ú c tá c g ó p p h ầ n th ú c đ ẩ y v à g iú p q u á trìn h th a n h to á n g iữ a các n h à x u ấ t
n h ậ p k h ẩ u d iễ n ra m ộ t c á c h th u ậ n lợ i v à n h a n h c h ó n g th ô n g q u a h o ạ t đ ộ n g
k in h d o a n h m u a b á n n g o ạ i tệ c ủ a N g â n h à n g c ù n g v ớ i c h ín h sá c h q u ả n lý
n g o ạ i h ố i c ủ a C h ín h p h ủ c ũ n g n h ư đ á p ứ n g c á c y ê u c ầ u k h á c n h a u c ủ a k h á c h
h à n g tro n g v iệ c sử d ụ n g đ ồ n g tiề n c ủ a c á c n ư ớ c k h ác.
Đ ứ n g trư ớ c n h u c ầ u v ề n g o ạ i tệ n g à y m ộ t lớ n, c á c N H T M p h ả i lu ô n
th a y đ ổ i c ơ c h ế , c h ín h s á c h v à q u y trìn h n g h iệ p v ụ . M ọ i sự th a y đ ổ i p h ả i lu ô n
d ự a trê n n ề n tả n g c ơ b ả n đ ó là c ơ sở lý lu ậ n v ê h o ạ t đ ộ n g k in h d o a n h n g o ạ i

h ố i. B ê n c ạ n h đ ó , v a i trò n g o ạ i tệ đ ố i v ớ i m ộ t q u ố c g ia v ô c ù n g q u a n trọ n g ,
đ ặ c b iệ t đ ố i v ớ i q u ố c g ia đ a n g p h á t triể n , b ở i n ó là p h ư ơ n g tiệ n th a n h to á n
q u ố c tế c h o c á c sả n p h ẩ m x u ấ t n h ậ p k h ẩu .


2

về

m ặ t lý lu ậ n , m ộ t q u ố c g ia có đủ tiề m lự c n g o ạ i tệ th ì m ớ i có th ể đ áp

ứ n g n h u c ầ u n h ậ p k h ẩ u c á c m ặ t h à n g ca o c ấ p p h ụ c v ụ p h á t triể n k in h tế. N â n g
ca o k h ả n ă n g c ạ n h tra n h c ủ a N g â n h à n g tro n g k in h d o a n h n g o ạ i tệ là con
đ ư ờ n g n g ắ n n h ấ t đ ể đ á p ứ n g đ ầ y đ ủ y ê u c ầ u trê n m à k h ô n g p h ả i v a y n ợ n g o ạ i
tệ n ư ớ c n g o à i. K in h d o a n h n g o ạ i tệ sẽ là c h iế c c ầ u n ố i g iữ a n ề n k in h tế V iệ t
N a m v ớ i k in h tế q u ố c tế, là sự c h u y ể n đổi từ n g u ồ n v ố n n ộ i tệ sa n g n g u ồ n
v ố n n g o ạ i tệ.
T rê n th ự c tế , c á c N H T M n ó i c h u n g v à N g â n h à n g T M C P Đ ô n g Á n ó i
riê n g đ ề u g ặ p m ộ t số v ấ n đ ề k h ó k h ă n c h u n g là m ứ c d o a n h th u h ạ n ch ế, h iệ u
q u ả k in h d o a n h c ò n th ấ p so v ớ i th ế g iớ i, q u á trìn h th ự c h iệ n n g h iệ p v ụ th e o
c h u ẩ n q u ố c tế c h ư a th ự c sự c h u y ê n n g h iệ p , g ia o d ịc h c ò n c h ứ a đ ự n g n h iề u rủi
ro. Q u a q u á trìn h c ơ n g tá c tại P h ị n g tín d ụ n g k in h d o a n h c ủ a N g â n h à n g
T M C P Đ ô n g Á , tô i n h ậ n th ấ y v iệ c p h ả i trự c tiế p th a m g ia g ia o d ịc h trê n th ị
trư ờ n g n g o ạ i h ố i to à n c ầ u đ ể tă n g sự c ạ n h tra n h là h ế t sứ c c ầ n th iế t. X u ấ t p h á t
từ th ự c tế đ ó , tơ i c h ọ n đ ề tài: “G iả i p h á p p h á t triể n h o ạ t đ ộ n g k in h d o a n h
n g o ạ i h ố i tạ i N g â n h à n g T M C P Đ ô n g Ả ” là m đ ề tài n g h iê n c ứ u ch o lu ận v ăn
c ủ a m ìn h .
2 . M ụ c đ íc h n g h iê n c ứ u củ a đ ề tài
M ụ c đ íc h n g h iê n c ứ u : lu ậ n v ă n tậ p tru n g tìm h iể u v ề c ơ ch ế , tác d ụ n g ,
h ệ th ố n g h o á c á c v ầ n đ ề lý lu ậ n c ơ b ả n c ủ a h o ạ t đ ộ n g k in h d o a n h n g o ạ i hôi

tạ i c á c N H T M n ó i c h u n g v à N H T M C P Đ ô n g Á n ó i riê n g .
T rê n c ơ s ở lý lu ậ n đó, k ế t h ợ p v ớ i q u á trìn h n g h iê n c ứ u p h â n tíc h , đ án h
g iá th ự c trạ n g k in h d o a n h n g o ạ i h ố i tại N H T M C P Đ ô n g A , lu ậ n v ă n chỉ ra
n h ữ n g k ế t q u ả đ ạ t đ ư ợ c , n h ữ n g n g u y ê n n h â n tồ n tạ i, đ ề x u ấ t m ộ t số giải p h áp ,
k iế n n g h ị n h ằ m n â n g c a o c h ấ t lư ợ n g v à p h á t triê n h o ạ t đ ộ n g k in h d o a n h n g o ại
h ố i tại đ ơ n vị.


3
3. Đ ố i tư ợ n g v à p h ạ m v i n g h iê n cứ u
- Đ ố i tư ợ n g n g h iê n c ứ u : h o ạ t đ ộ n g k in h d o a n h n g o ạ i h ố i v à c ô n g tác
p h á t triể n h o ạ t đ ộ n g k in h d o a n h n g o ạ i h ố i tại N g â n h à n g T M C P Đ ô n g Á .
- P h ạ m Vỉ n g h iê n cư u \ lu ậ n v ă n c h ủ y ê u n g h iê n c ứ u v ê c ô n g tá c p h á t
trie n h o ạ t đ ọ n g k in h d o a n h n g o ạ i h ô i tại N H T M C P Đ ô n g Á tro n g n h ữ n g n ăm

2003-2007.
4. P h ư o'n g p h á p n g h iê n cứ u
Đ e đ ạ t đ ư ợ c m ụ c đ íc h n g h iê n cứ u , n g o à i v iệ c k ế t h ợ p g iữ a p h ư ơ n g
p h á p lý lu ậ n c ủ a p h é p b iệ n c h ứ n g v à d u y v ậ t lịc h sử, c á c v ă n b ả n p h á p lu ật
làm c ơ sở, lu ậ n v ă n đ ặ c b iệ t ch ú ý sử d ụ n g c á c p h ư ơ n g p h á p n h ư : k h ả o sát
p h â n tíc h - tổ n g h ợ p , so sá n h , d iễ n d ịc h - q u y n ạ p đ ể x ử lý số liệu. N g o à i ra,
lu ậ n v ă n c ò n s ử d ụ n g c á c s ơ đ ồ , b ả n g b iể u , đồ th ị, tà i liệ u th a m k h ả o , các
th ô n g tin m ớ i n h ấ t v ề h o ạ t đ ộ n g k in h d o a n h n g o ạ i h ố i đ ể làm tă n g th ê m tín h
trự c q u a n v à sứ c th u y ế t p h ụ c c ủ a lu ậ n v ăn .
5. K ế t cấ u c ủ a lu ậ n v ă n
N g o à i p h ầ n m ở đ ầ u v à k ế t lu ậ n , lu ậ n v ă n đ ư ợ c b ố c ụ c th à n h b a ch ư ơ n g :
C h u ’Q’n g 1 : T ô n g q u a n vê hoạt động kỉnh doanh ngoại hổi tại các Ngân hàng

thương mại
C h ư ơ n g 2 : Thực trạng phát triển hoạt động kinh doanh ngoại hổi tại Ngân

hàng TMCP Đông Á
C h ư o n g 3 : Giải pháp phát triển hoạt động kỉnh doanh ngoại hổi tại Ngân

hàng TMCP Đông Ả giai đoạn 2007 - 2015


4

CHƯƠNG 1
TỎNG QUAN VẺ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH
NGOẠI HỐI TẠI CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
1.1. C Á C K H Á I N I Ệ M .
1 .1 .1 . N g o ạ i h ối
N g o ạ i h ố i (F o re ig n E x c h a n g e ) b ao g ồ m c á c p h ư ơ n g tiệ n tiề n tệ đ ư ợ c sử
d ụ n g tro n g th a n h to á n q u ố c tế.
Đ ố i v ớ i m ộ t q u ố c g ia, n g o ạ i h ố i b a o g ồm :
- N g o ạ i tệ: L à đ ồ n g tiề n n ư ớ c n g o à i (b a o g ồ m c ả đ ồ n g tiề n c h u n g củ a
c á c n ư ớ c k h á c v à Q u y ề n rú t v ố n đ ặ c b iệ t S D R ). N g o ạ i tệ có th ể h iể u là tiề n
x u , tiề n g iấ y , tiề n trê n tà i k h o ả n , séc d u lịch , đ iệ n tử v à c á c p h ư ơ n g tiệ n k h á c
đ ư ợ c x e m n h ư tiề n .
- C á c g iấ y tờ có g iá trị g h i b ằ n g n g o ạ i tệ, n h ư séc th ư ơ n g m ại, ch ấ p
p h iế u n g â n h à n g , k ỳ p h iế u , h ố i p h iế u , trá i p h iế u , cổ p h iế u v à các g iấ y tờ có
g iá k h ác.
- V à n g tiê u c h u ẩ n q u ố c tế: Đ â y là v à n g đ ư ợ c s ử d ụ n g v ớ i v a i trò là tiề n
tro n g th a n h to á n q u ố c tế.
- Đ ồ n g tiề n q u ố c g ia d o n g ư ờ i k h ô n g c ư trú n ắ m giữ .
C á c g iấ y tờ c ó g iá ghi b ằ n g n g o ạ i tệ k h ô n g đ ư ợ c g ia o d ịc h trự c tiế p trê n
th ị trư ờ n g n g o ạ i h ố i. M u ố n trở th à n h n g o ạ i tệ để g ia o d ịc h trê n th ị trư ờ n g n ày ,
th ì trư ớ c h ế t p h ả i b á n (c h iế t k h ấ u ) các g iấ y tờ có g iá đê n h ậ n n g o ạ i tệ sau đó

m ớ i tiế n h à n h m u a b á n trê n th ị trư ờ n g n g o ạ i h ố i.
N h ư v ậ y , đ ố i tư ợ n g m u a b á n trê n th ị trư ờ n g n g o ạ i h ô i b a o gôm :


5

M u a b á n c á c đ ồ n g tiề n k h á c n h a u (tro n g m ỗ i g ia o d ịc h m u a b á n b a o g iờ
c ũ n g có n g o ạ i tệ th a m g ia ).
M u a b á n v à n g tiê u c h u ẩ n q u ố c tế.
N g à y n a y , d o v a i trò tiề n tệ c ủ a v à n g g iả m đ á n g k ể , c h ín h vì v ậ y khi
n ó i đ ế n th ị trư ờ n g n g o ạ i h ố i n g ư ờ i ta th ư ờ n g h iể u đ ó là th ị trư ờ n g m u a b án
c á c đ ồ n g tiề n k h á c n h a u , h a y m u a b á n n g o ạ i tệ , n g h ĩa là th ị trư ờ n g n g o ạ i hối
th ư ờ n g đ ư ợ c h iế u th e o n g h ĩa h ẹ p là th ị trư ờ n g m u a b á n n g o ạ i tệ.
T a có th ể tó m lư ợ c k h á i n iệ m n g o ạ i h ố i b ằ n g s ơ đ ồ 1.1

1 .1 .2 . T h ị tr ư ờ n g n g o ạ i h ối
a) K h á i n iệ m
H o ạ t đ ộ n g m u a b á n c á c đ ồ n g tiề n k h á c n h a u đ ư ợ c d iễ n ra trê n thị
trư ờ n g , v à th ị trư ờ n g n g à y g ọ i là th ị trư ờ n g n g o ạ i h ố i (T h e F o re ig n E x c h a n g e
M a rk e t - F O R E X ). H iể u tổ n g q u á t, th ị trư ờ n g n g o ạ i h ố i đ ư ợ c đ ịn h n g h ĩa là
b ấ t c ứ đ â u d iễ n ra v iệ c m u a v à b á n c á c lo ại đ ồ n g tiề n k h á c n h a u thì ở đó gọi
là th ị trư ờ n g n g o ạ i h ố i.
T ro n g th ự c tế , d o các h o ạ t đ ộ n g m u a b á n tiê n tệ x ả y ra c h ủ y ê u là g iữ a
c á c n g â n h à n g (c h iế m k h o ả n g 8 5 % tô n g sô g ia o d ịc h ), c h ín h vì v ậy , th e o
n g h ĩa h ẹ p (n g h ĩa th ự c tế ) th ì th ị trư ờ n g n g o ạ i h ố i c ò n đ ư ợ c đ ịn h n g h ĩa là nơ i
m u a b á n c á c đ ồ n g tiề n k h á c n h a u g iữ a các n g â n h à n g , tứ c là th ị trư ờ n g liên
n g â n h à n g (In te rb a n k ). T h ự c tế ch o th ấ y n g â n h à n g có v a i trò rấ t lớ n trê n thị
trư ờ n g n g o ạ i h ố i

6

(N g u ồ n : G iá o tr in h “C ẩ m n a n g th ị tr ư ờ n g n g o ạ i h ố i v à c á c g ia o d ịc h kin h d o a n h
n g o ạ i h ổ i ”, H ọ c Viện N g â n hàng, N X B T h ố n g kê, H à N ộ i n ă m 2006)

b) C á c c h ủ th ể th a m g ia th ị tr ư ờ n g n g o ạ i h ố i

• Nhóm khách hàng mua bán lẻ (Retail Clients hay Bank Customers)'.
B a o g ồ m c á c c ô n g ty n ộ i đ ịa, c á c c ô n g ty đ a q u ô c g ia , n h ữ n g n h a đ a u
tư q u ố c tế v à tấ t c ả n h ữ n g ai có n h u c ầ u m u a b á n n g o ạ i h ô i n h ă m p h ụ c
v ụ c h o h o ạ t đ ộ n g c ủ a c h ín h m ìn h . N h ư v ậ y , n h ó m k h á c h h à n g m u a b á n
lẻ có n h u c ầ u m u a b á n n g o ạ i tệ để p h ụ c v ụ c h o m ụ c đ íc h h o ạ t đ ộ n g cu a
c h ín h m ìn h c h ứ k h ô n g n h ằ m m ụ c đ íc h k in h d o a n h n g o ạ i h ố i (k iế m lãi
k h i tỷ g iá th a y đ ổ i). T h ô n g th ư ờ n g , n h ó m k h á c h h à n g m u a b á n lẻ
k h ô n g g ia o d ịc h trự c tiế p v ớ i n h a u m à h ọ th ư ờ n g m u a b á n th ô n g q u a
c á c N g â n h à n g th ư ơ n g m ại.
•

Các ngân hàng thương mại (Commercial Banks): C á c n g â n h à n g
th ư ơ n g m ạ i tiế n h à n h g ia o d ịc h n g o ạ i h ô i n h ă m h a i m ụ c đ ích :
✓

C u n g c ấ p d ịc h v ụ ch o n h ó m k h á c h h à n g m u a b á n lẻ (m u a b á n hộ
k h á c h h à n g đ ể th u p h í)

y

G ia o d ịc h k in h d o a n h ch o c h ín h m ìn h , tứ c là m u a b á n n g o ạ i h ố i
n h ằ m k iề m lãi k h i tỷ g iá th a y đ ổ i. H o ạ t đ ộ n g k in h d o a n h n à y tạ o
ra trạ n g th á i n g o ạ i h ố i, d o đó, n g â n h à n g c h ịu rủ i ro tỷ g iá v à làm

th a y đ ổ i b ả n g c â n đ ổ i n ộ i b ả n g p h â n th e o từ n g lo ại tiề n

C á c n g â n h à n g tiế n h à n h g ia o d ịc h n g o ạ i h ố i th e o h a i cách :


7
'S G iao d ịch trự c tiếp g iữ a các n g ân h àn g với n h a u v à v ớ i kh ách h àng
c
•

G ia o d ịc h g iá n tiế p th ô n g q u a m ô i g iớ i

Nhà môi giới ngoại hổi (foreign exchange brokers)
N h à m ô i g iớ i là n g ư ờ i th u th ậ p h ầ u h ế t c á c lệ n h đ ặ t m u a v à lệ n h đ ặ t

b á n n g o ạ i tệ từ c á c n g â n h à n g k h á c n h a u , trê n c ơ s ở c u n g c ấ p tỷ g iá c h à o m u a
v à tỷ g iá c h à o b á n c h o k h á c h h à n g c ủ a m ìn h m ộ t c á c h n h a n h , rộ n g k h ắ p vớ i
g iá ta y tro n g . T u y n h iê n , g ia o d ịc h q u a m ô i g iớ i c á c n g â n h à n g p h ả i trả cho
n h à m ô i g iớ i m ộ t k h o ả n p h í. N h ữ n g ai m u ố n h à n h n g h ề m ô i g iớ i n g o ạ i hối
p h ả i có g iấ y p h é p . Đ iề u c ầ n lư u ý là n h ữ n g n h à m ô i g iớ i ch ỉ c u n g c ấ p d ịc h vụ
c h o k h á c h h à n g , c h ứ k h ô n g m u a b á n n g o ạ i h ố i c h o c h ín h m ìn h .
•

Các ngân hàngTrung ương (Central Banks):
N g â n h à n g T ru n g Ư ơ n g tá c đ ộ n g trê n th ị trư ờ n g n g o ạ i h ố i tu ỳ th e o m ục

đ íc h c ủ a n ề n k in h tế. N ế u th e o ch ế độ tỷ g iá th ả n ổ i, c á c N g â n h à n g tru n g
ư ơ n g c a n th iệ p b ằ n g c á c h m u a v à o h a y b á n ra n ộ i tệ trê n th ị trư ờ n g n g o ạ i hối
n h ằ m ả n h h ư ở n g lê n tỷ g iá th e o h ư ớ n g m à N H T W c h o là có lợi. N e u th e o ch ế
đ ộ tỷ g iá c ố đ ịn h , c a n th iệ p c ủ a N H T W trê n th ị trư ờ n g n g o ạ i h ố i là b ắ t b u ộ c

n h ằ m d u y trì tỷ g iá th e o m ộ t b iê n đ ộ n h ấ t đ ịn h . N H T W tiế n h à n h m u a n ộ i tệ
v à o k h i c u n g n g o ạ i tệ lớ n h ơ n cầ u v à tiế n h à n h b á n n ộ i tệ k h i cầ u lớ n h ơ n
c u n g trê n th ị trư ờ n g n g o ạ i h ố i, do v ậy , tỷ g iá đ ư ợ c d u y trì cố đ ịn h .
C ă n c ứ v à o h ìn h th ái tổ c h ứ c th a m g ia c ủ a th ị trư ờ n g n g o ạ i h ố i, m ối
q u a n h ệ g iữ a c á c th à n h v iê n th a m g ia th ị trư ờ n g n g o ạ i h ố i đ ư ợ c b iể u d iễn
b ằ n g sơ đồ:


8

S ơ đ ồ 1.2. T h ị trư ờ n g n g o ạ i h ố i
1 .1 .3 . K h á i n iêm h o a t đ ô n g k in h d o a n h n g o a i h ối
N g o ạ i h ố i th e o n g h ĩa h ẹ p c h ín h là n g o ạ i tệ. N h ư v ậ y , k in h d o a n h n g o ạ i
hối đ ư ợ c h iể u là v iệ c m u a b á n n g o ạ i tệ, đ ả m b ả o ổ n đ ịn h số d ư tài k h o ả n k in h
d o a n h n g o ạ i tệ tại n ư ớ c n g o à i v à tìm c á c h th u lời th ô n g q u a c h ê n h lệ c h tỷ g iá
v à lãi s u ấ t g iữ a c á c đ ồ n g tiề n k h á c n h a u .
T ro n g g iớ i h ạ n n g h iê n c ứ u c ủ a lu ận v ă n th ì k h á i n iệ m k in h d o a n h n g o ạ i
tệ đ ư ợ c h iể u là m u a b á n c á c đ ồ n g n g o ạ i tệ k h á c n h a u v à th u lời b ằ n g c h ê n h
lệ c h tỷ g iá .
K in h d o a n h n g o ạ i tệ th ự c h iệ n m ộ t số c h ứ c n ă n g sau:
♦> T rư ớ c h ế t tạ o c h o các n g â n h à n g k h ả n ă n g tậ n d ụ n g sự ch ên h
lệ c h tỷ g iá g iữ a c á c th ị trư ờ n g k h á c n h a u .
❖

L à m ộ t h o ạ t đ ộ n g d ịc h v ụ đ ả m b ả o c h ắ c c h ắ n v iệ c th a n h to á n
c h o k h á c h h à n g c ủ a n g â n h à n g g iữ a c á c n ư ớ c m ộ t c á c h trô i chảy.

♦> T ạ o đ iề u k iệ n c h o c á c d o a n h n g h iệ p tín h to á n h iệ u q u ả k in h tê
tro n g h o ạ t đ ộ n g k in h tế đ ố i n g o ạ i th ô n g q u a đ ồ n g b ả n tệ.

9
1.2. N H Â N T Ố T Ỷ G IÁ T R O N G K IN H D O A N H N G O Ạ I H Ố I
1 .2 .1 . K h á i n iệm tỷ g iá .
H ầ u h ế t c á c q u ố c g ia trê n th ế g iớ i đ ề u c ó đ ồ n g tiề n riê n g . T h ư ơ n g m ại,
đ ầ u tư v à c á c q u a n h ệ tài c h ín h q u ố c t ế ...đ ò i h ỏ i c á c q u ố c g ia p h ả i th a n h to á n
v ớ i n h a u . T h a n h to á n g iữ a c á c q u ố c g ia d ẫ n đ ế n v iệ c m u a b á n các đ ồ n g tiề n
k h á c n h a u , đ ồ n g tiề n n à y lấ y đ ồ n g tiề n kia. H a i đ ồ n g tiề n đ ư ợ c m u a b á n vớ i
n h a u th e o m ộ t tỷ lệ n h ấ t đ ịn h , tỷ lệ n à y g ọ i là tỷ g iá.
V ậ y c h ú n g ta c ó th ể đ ịn h n g h ĩa : “ Tỷ g iá là g iá c ả c ủ a m ộ t đ ồ n g tiền
đ ư ợ c b iể u th ị th ô n g q u a đ ồ n g tiề n k h á c
V í dụ: 1 U S D = 1 5 .500 V N D tứ c là g iá c ả c ủ a U S D đ ư ợ c b iể u th ị q u a
V N D v à 1 U S D c ó g iá là 1 5 .500 V N D .
1 .2 .2 . C á c n h â n tố tá c đ ộ n g lên tỷ g iá h ố i đ o á i
C ó n h iề u n h â n tố tá c đ ộ n g lên tỷ g iá , tro n g đ ó , có n h â n tố tác đ ộ n g
tro n g d ài h ạ n v à có n h â n tố tá c đ ộ n g tro n g n g ắ n h ạn .
a) N h â n tố tá c đ ộ n g lê n tỷ g iá tr o n g d à i h ạ n
* Mức

giả cả tương đôi:
T h e o th u y ế t h ọ c n g a n g g iá sứ c m u a (P P P ): k h i g iá c ả h à n g h o á tín h

b ằ n g n ộ i tệ tă n g (n g o ạ i tệ v ẫ n g iữ n g u y ê n ): c ầ u v ề h à n g h ó a tro n g n ư ớ c g iảm
x u ố n g . N g ư ợ c lại, n ế u g iá h à n g h o á tín h b ằ n g n g o ạ i tệ tă n g lê n th ì c u n g h à n g
n ộ i tệ tă n g v à đ ồ n g n ộ i tệ có x u h ư ớ n g tă n g g iá. N h ư v ậ y , v ề lâ u d ài, k h i m ứ c
g iả c ả tro n g n ư ớ c tă n g tư ơ n g đ ố i so v ớ i m ứ c g iá c ả n ư ớ c n g o à i, đ ô n g tiê n
tro n g n ư ớ c sẽ g iả m g iá . K h i m ứ c g iá c ả tư ơ n g đ ô i c ủ a m ộ t n ư ớ c g iả m x u ô n g
th ì đ ồ n g tiề n n ư ớ c đ ó sẽ tă n g g iá
V í dụ: g iả sử: AE: là tỷ lệ % th a y đ ổ i tỷ g iá J P Y /U S D sa u 1 n ă m

10

A G : là tỷ lệ % th a y đ ổ i m ứ c g iá c ả h à n g h o á sau 1 n ă m tại N h ậ t
A G : là tỷ lệ % th a y đ ổ i m ứ c g iá c ả h à n g h o á sa u 1 n ă m tại M ỹ
V ậ y , tỷ lệ % th a y đ ổ i c ủ a tỷ g iá J P Y /U S D sa u 1 n ă m đ ư ợ c tín h n h ư
c ô n g th ứ c :

A E = (A G - AG*) / (1 + AG*)

(1 .1 )

C h a n g h ạ n , tỷ lệ lạm p h á t sau m ộ t n ă m tạ i N h ậ t là 10% , tại M ỹ là 5% .
T ỷ lệ th a y đ ổ i c ủ a tỷ g iá J P Y /U S D sa u 1 n ă m là: (0 ,1 - 0 ,0 5 ) / (1 + 0 ,0 5 ) =
0 ,0 4 7 6 h a y 4 ,7 6 % . N h ư v ậy , đ ồ n g U S D lê n g iá 4 ,7 6 % v à đ ồ n g J P Y g iả m đi
x ấ p x ỉ 4 ,7 6 % .
N ế u tỷ lệ lạ m p h á t ở M ỹ th a y đ ổ i k h ô n g lớ n sa u m ộ t n ă m th ì tỷ lệ th a y
đ ổ i tỷ g iá sa u m ộ t n ă m c ủ a h ai đ ồ n g tiề n sẽ đ ư ợ c tín h n h ư c ô n g th ứ c (1 .1 ), cụ
th ể là:
*

AE = A G - AG*

tứ c là: AE = 0,1 - 0,0 5 = 0 ,0 5 (h a y 5% )

Thuế quan và hạn ngạch:
N h ữ n g h à n g rà o n g ă n c ả n tự do b u ô n b á n g iữ a c á c n ư ớ c n h ư th u ế q u a n

(th u ế h à n g n h ậ p ) v à q u o ta (n h ữ n g h ạ n ch ế v ề số lư ợ n g h à n g n g o ạ i có th ế
đ ư ợ c n h ậ p k h ẩ u ) có th ể tá c đ ộ n g lê n tỷ giá. G iả th iế t, N h ậ t đ á n h th u ế cao đối

v ớ i th ự c p h ẩ m n h ậ p từ T ru n g Q u ố c th ì c ầ u n h ậ p k h ẩ u c ủ a N h ậ t sẽ g iảm
x u ố n g , q u a đ ó , J P Y c ó x u h ư ớ n g tă n g giá. N h ư v ậ y , th u ế q u a n v à q u o ta v ề lâu
d ài làm c h o đ ồ n g tiề n c ủ a m ộ t n ư ớ c tă n g giá.
* Sự

ưa thích hàng nội so với hàng ngoại:
N ế u sự h a m th íc h c ủ a n g ư ờ i N h ậ t đ ố i v ớ i h à n g M ỹ tă n g lên, c h ă n g h ạ n

n h ư m á y tín h v à ơ tơ c ủ a M ỹ th ì cầ u v ề h à n g M ỹ (x u â t) tă n g lê n làm tă n g g iá
U S D . C ũ n g n h ư v ậ y , n g ư ờ i M ỹ th íc h x e N h ậ t h ơ n x e M ỹ , c ầ u v ề h à n g N h ậ t
(n h ậ p ) tă n g lê n là m c h o U S D g iả m g iá. N h ư v ậ y , c â u đ ô i v ớ i h à n g x u â t củ a
m ộ t n ư ớ c tă n g lê n v ề lâ u d ài là m c h o đ ô n g tiê n c ủ a n ư ớ c đ ó tă n g giá, tro n g
k h i c ầ u h à n g n h ậ p tă n g lê n d ẫ n đ ế n đ ồ n g tiề n n ư ớ c đ ó g iả m g iá.


11

* Năng

suất lao động:

N e u n ă n g s u ấ t la o đ ộ n g c ủ a m ộ t n ư ớ c c a o h ơ n n ư ớ c k h á c , th ì n h ữ n g
n h à k in h d o a n h tro n g n ư ớ c có th ể h ạ g iá h à n g n ộ i tư ơ n g đ ố i so v ớ i h à n g n g o ại
m à v ẫ n đ ả m b ả o th u đ ư ợ c lãi. K ế t q u ả là c ầ u v ề h à n g n ộ i tă n g lên v à đ ồ n g n ộ i
tệ có x u h ư ớ n g tă n g g iá . M ặ t k h á c , n ă n g s u ấ t lao đ ộ n g c ủ a m ộ t n ư ớ c k é m h ơ n
các n ư ớ c k h á c , th ì h à n g h o á c ủ a n ư ớ c đó trở n ê n đ ắ t h ơ n v à đ ồ n g tiề n củ a
n ư ớ c đ ó c ó x u h ư ớ n g g iả m g iá.

về

lâ u d ài, d o n ă n g s u ấ t lao đ ộ n g c ủ a m ộ t

n ư ớ c c a o h ơ n tư ơ n g đ ố i so v ớ i c á c n ư ớ c k h á c n ê n đ ồ n g tiề n n ư ớ c đ ó tă n g giá.
T ừ c á c h lậ p lu ậ n trê n đ ây , có th ể k ế t lu ậ n n h ư sau: b ấ t k ỳ cái gì làm ch o
g iả m c ầ u v ề h à n g n ộ i so v ớ i h à n g n g o ạ i đ ề u có x u h ư ớ n g làm tă n g g iá trị
đ ồ n g n ộ i tệ v à n g ư ợ c lại, b ấ t k ỳ cái gì làm tă n g c ầ u v ề h à n g n g o ạ i so v ớ i h à n g
n ộ i đ ề u c ó x u h ư ớ n g là m g iả m g iá trị đ ồ n g n ộ i tệ.
b) N h ă n tố tá c đ ộ n g lê n tỷ g iá tr o n g n g ắ n h ạ n
B ê n c ạ n h n h ữ n g n h â n tố tá c đ ộ n g lên tỷ g iá tro n g d ài h ạ n th ì tro n g n g ắ n
h ạ n c ũ n g có n h â n tố tá c đ ộ n g lê n tỷ g iá n h ư lãi su ất. N h â n tố n à y là m ộ t c ô n g
cụ h ữ u h iệ u đ ư ợ c N H T W c á c n ư ớ c sử d ụ n g tro n g v iệ c đ iề u c h ỉn h g iá trị đối
n g o ạ i c ủ a đ ồ n g b ả n tệ.
K h i lãi s u ấ t tiề n g ử i tro n g n ư ớ c c a o h ơ n lãi s u ấ t n ư ớ c n g o à i, đ ồ n g n ộ i tệ
c ó x u h ư ớ n g lê n g iá , b ở i v ì lãi su ấ t h ấ p d ẫ n c á c n g u ồ n v ố n n g o ạ i tệ ch ả y v à o
tro n g n ư ớ c , q u a đ ó , là m th a y đ ổ i c u n g cầ u tiề n tệ trê n th ị trư ờ n g n g o ạ i hối,
d ẫ n đ ế n k ế t q u ả tỷ g iá g iảm . T ro n g n ề n k in h tế th ị trư ờ n g , N H T W tá c đ ộ n g
lê n m ứ c lãi s u ấ t b ằ n g n h iề u c á c h k h á c n h a u : m u a c á c c h ứ n g k h o á n p h á t h àn h
lầ n đ ầ u c ủ a c h ín h p h ủ , h o ạ t đ ộ n g trê n thị trư ờ n g m ở v à th a y đ ổ i tỷ lệ d ự trữ
b ắ t b u ộ c . V iệ c N H T W tă n g tỷ lệ d ự trữ b ắ t b u ộ c sẽ d ẫ n đ ế n g iả m k h ố i lư ợ n g
tiề n m à c á c N H T W có th ể ch o v a y , d o đó , lư ợ n g tiề n c u n g ứ n g g iảm . T ro n g
n g ắ n h ạ n , n g o à i y ế u tổ lãi su ấ t c ị n có c á c y ế u tô k h á c n h ư : y ê u tô tâ m lý, đ â u
cơ , c h ín h trị x ã h ộ i v à c a n th iệ p c ủ a N H T W ... đ ê u là m c h o tỷ g iá th a y đôi.


12

1.2.3. Vai trò của tỷ giá trong kinh doanh ngoại hối
T rư ớ c h ế t, tỷ g iá th ể h iệ n g iá c ả c ủ a h à n g h ó a đ ư ợ c g ia o d ịc h trê n thị
trư ờ n g h ố i đ o á i, đ ó là g iá c ả c ủ a đ ồ n g tiề n . T ro n g k in h d o a n h b ấ t c ứ m ặ t h à n g
g ì, n h à k in h d o a n h đ ề u q u a n tâ m đ ế n g iá c ả vì g iá c ả k h ơ n g ch ỉ th ế h iệ n g iá trị

c ủ a h à n g h ó a m à c ò n ả n h h ư ở n g đ ế n lợi n h u ậ n c ủ a g ia o d ịc h m u a bán.
T ro n g k in h d o a n h n g o ạ i h ổ i, n h à k in h d o a n h lu ô n m u ố n b iế t tỷ g iá n à o
là có lợi c h o m ìn h . T ỷ g iá là m ố i q u a n tâ m h à n g đ à u c ủ a m ọ i th à n h v iê n th a m
g ia v à o th ị trư ờ n g h ố i đ o á i. N H T W th ô n g q u a v iệ c ấ n đ ịn h v à tá c đ ộ n g v à o tỷ
g iá đ ể th ự c h iệ n c h ín h sá c h tài c h ín h tiề n tệ. T ỷ g iá là c ô n g c ụ đ ắ c lự c đê
C h ín h p h ủ tá c đ ộ n g v à o n h iề u m ặ t c ủ a n ề n k in h tế tro n g v à n g o à i n ư ớ c. Đ ối
v ớ i N H T M v à c á c D o a n h n g h iệ p , c h ê n h lệ c h g iữ a tỷ g iá m u a v à o v à tỷ g iá
b á n ra , c h ê n h lệ c h g iữ a tỷ g iá ở th ị trư ờ n g n à y v à th ị trư ờ n g k h á c , tỷ g iá g iao
n g a y v à tỷ g iá k ỳ h ạ n , tỷ g iá S w a p ... là c ô n g c ụ k in h d o a n h để k iế m lờ i v à
n g ă n n g ừ a , b ù đ ắ p rủ i ro. C ó th ể n ó i k in h d o a n h trê n th ị trư ờ n g h ô i đ o ái chủ
y ế u là k in h d o a n h tỷ g iá , sử d ụ n g tỷ g iá làm c ơ n g c ụ ch ín h .
T ỷ g iá h ố i đ o á i trê n th ị trư ờ n g lu ơ n có x u h u ớ n g b iế n đ ộ n g đ ò i h ỏ i các
n h à k in h d o a n h p h ả i n ắ m v ữ n g n h ữ n g b iế n đ ộ n g n à y . T ỷ g iá th a y đ ổ i có th ê
g â y tổ n th ấ t c h o m ộ t c á n h â n đ ố i v ớ i k h o ả n d ự trữ n g o ạ i tệ c ủ a m ìn h n h ư n g
c ũ n g có th ể là m su y th o á i c ả m ộ t n ề n k in h tế. D o đ ó , tỷ g iá là m ộ t y ê u tô củ a
n ề n k in h tế c ó m ố i q u a n h ệ m ậ t th iế t tá c đ ộ n g q u a lại lẫ n n h a u v ớ i n h iề u y ế u
tố k h á c n h ư c á n c â n th a n h to á n , lãi su ấ t, c u n g c â u , n g o ạ i h ô i . ..
T ỷ g iá b iế n đ ộ n g là n g u y ê n n h â n g â y rủ i ro tỷ g iá , rủ i ro lớ n n h ấ t,
th ư ờ n g g ặ p n h ấ t tro n g k in h d o a n h n g o ạ i h ố i. Đ e n g ă n n g ừ a v à b ù đ ắ p rủi ro
n à y c á c n h à k in h d o a n h lại sử d ụ n g tỷ g iá n h ư m ộ t c ô n g cụ đ ă c lực.
T ỷ g iá có tá c đ ộ n g m ạ n h k h ô n g ch ỉ đ ố i v ớ i c á c y ê u tơ n ó i trê n m à con
có tá c đ ộ n g trự c tiế p đ ế n c á c q u y ế t đ ịn h c ủ a n h ữ n g n g ư ờ i sả n x u ấ t, n g ư ờ i tiê u
d ù n g , c á c n h à đ ầ u tư v à g iá c ả c ủ a m ộ t q u ố c g ia. T ừ đ ó ả n h h ư ở n g đ ế n các


13

q u y ế t đ ịn h c ủ a c á c th à n h v iê n th a m g ia v à h o ạ t đ ộ n g c ủ a th ị trư ờ n g h ố i đoái.
N g o à i ra, tỷ g iá là n g u y ê n n h â n c h ín h g â y ra h ầ u h ế t c á c rủ i ro h ố i đ o á i k h ác.
T ó m lại, tỷ g iá c ó v ai trị c h ủ đ ạ o tro n g k in h d o a n h n g o ạ i h ố i là m ộ t bộ

p h ậ n q u a n trọ n g tro n g h ệ th ố n g c ô n g c ụ c ủ a k in h tế v ĩ m ơ.

1.2.4. Rủi ro hối đối và các biện pháp phòng ngừa.
1.2 .4 .1 . R ủ i ro h ố i đ o ái.
R ủ i ro c ó th ể đ ư ợ c x e m n h ư là n h ữ n g b ấ t trắ c có th ể x ả y ra d ẫn đ ế n lỗ
h o ặ c th u n h ậ p ít h ơ n m ứ c m o n g đợ i. N h ữ n g lo ại rủ i ro th ư ờ n g g ặ p tro n g k in h
d o a n h n g o ạ i h ố i là:

a) Rủi ro biến động tỷ giả
* Nguồn phát sinh rủi ro tỷ giá:
H o ạ t đ ộ n g k in h d o a n h n g o ạ i tệ c ủ a N H T M c h o th ấ y : h o ạ t đ ộ n g m u a
b á n n g o ạ i tệ c h o k h á c h h à n g đ ể th a n h to á n c á c h ợ p đ ồ n g n g o ạ i th ư ơ n g v à
m u a b á n n h ằ m m ụ c đ íc h th ự c h iệ n đ ầ u tư n ư ớ c n g o à i trự c tiế p h a y g iá n tiếp ,
q u a đó, n g â n h à n g th u p h í, d o v ậ y , rủ i ro tỷ g iá h ố i đ o á i n g â n h à n g k h ô n g
p h ả i g á n h c h ịu m à n h à k in h d o a n h n g o ạ i h ố i chỉ c h ịu rủ i ro tỷ g iá k h i d u y trì
trạ n g th á i n g o ạ i h ố i m ở (tứ c là g iá trị c ủ a n g o ạ i tệ sẽ th a y đ ổ i th e o sự b iế n đổi
c ủ a tỷ g iá ). T rạ n g th á i m ở c ủ a m ộ t n g o ạ i tệ là c h ê n h lệ c h g iữ a tài sả n có v à tài
sả n n ợ (n ộ i v à n g o ạ i b ả n g ) c ủ a n g o ạ i tệ đ ó tạ i m ộ t th ờ i đ iểm . T ấ t c ả các g iao
d ịc h là m p h á t s in h sự c h u y ể n g ia o q u y ề n sở h ữ u v ề n g o ạ i tệ (h iệ n tại v à tư ơ n g
lai) đ ề u tạ o ra trạ n g th á i n g o ạ i tệ , th ô n g q u a g ia o d ịc h m u a b á n là c h ủ yếu.
T ro n g k in h d o a n h n g o ạ i tệ c ủ a N H T M , k h i n ó i đ ế n “ trạ n g th á i n g o ạ i tệ
r ò n g ” là h à m ý k h i tỷ g iá th a y đ ổ i sẽ làm p h á t sin h rủ i ro tỷ g iá đ ố i v ớ i trạ n g
th á i n g o ạ i tệ tạ i m ộ t th ờ i đ iể m n h ấ t đ ịn h , v à c ó th ể đ ư ợ c tín h to á n n h ư sau:


14
N ế u g ọ i đ iể m x u ấ t p h á t c ủ a kỳ tín h to á n là to, đ iể m c u ố i c ủ a kỳ tín h
to á n là ti, th ì c ơ n g th ứ c trạ n g th á i n g o ạ i tệ rò n g tạ i đ iể m c u ố i ti c ủ a kỳ tín h
to á n (t0-ti) là:
T rạ n g th á i n g o ạ i tệ r ò n g (t0 - 1]) = D o a n h số m u a v à o n g o ạ i tệ i (to - ti) D o a n h số b á n ra n g o ạ i tệ i (t0 - ti)

T rạ n g th á i n g o ạ i tệ trư ờ n g v à đ o ả n đ ề u ả n h h ư ở n g đ ế n k ế t q u ả k in h
d o a n h n g o ạ i tệ c ủ a m ỗ i N H T M . M ứ c đ ộ ản h h ư ở n g n h iề u h a y ít tù y th u ộ c v à
m ứ c đ ộ th a y đ ổ i tỷ g iá trê n th ị trư ờ n g h ố i đ o ái.

* Ta có thể tính:
L ã i/lỗ đ ố i v ớ i n g o ạ i tệ = (trạ n g th á i n g o ạ i tệ rò n g c ủ a n g o ạ i tệ )

X

(m ứ c đ ộ b iế n đ ộ n g tỷ g iá c ủ a n g o ạ i tệ)
T a th ấ y rằ n g lãi h a y lỗ tro n g k in h d o a n h n g o ạ i tệ c h ủ y ế u p h ụ th u ộ c
v à o m ứ c đ ộ d u y trì trạ n g th á i n g o ạ i tệ m ở đ ố i v ớ i m ỗ i lo ại n g o ạ i tệ. C ụ thế:
•

Đ ố i v ớ i trạ n g th á i n g o ạ i tệ trư ờ n g , N H T M sẽ bị lỗ k h i tỷ g iá g iả m v à
n g ư ợ c lại.

•

Đ ố i v ớ i trạ n g th á i n g o ạ i tệ đ o ả n , N H T M sẽ bị lỗ k h i tỷ g iá tă n g v à
n g ư ợ c lại.

•

Đ ố i v ớ i trạ n g th á i n g o ạ i tệ c ầ n b ằ n g th ì h o ạ t đ ộ n g k in h d o a n h n g o ạ i tệ
c ủ a N H T M sẽ k h ô n g p h á t sin h lãi h a y lỗ k h i tỷ g iá th a y đổi.

b) Rủi ro lãi suất
T rư ớ c h ế t, ta x é t rủ i ro lãi su ấ t tá c đ ộ n g đ ế n tỷ g iá k ỳ h ạn . M ô i m ộ t
đ ồ n g tiề n th ư ờ n g c ó m ứ c lãi s u ấ t k h á c n h a u . T ỷ g iá k ỳ h ạ n đ ư ợ c x á c đ ịn h

th e o n g u y ê n tắ c n g a n g g iá lãi su ấ t có b ả o h iê m . K h i đ ó , lãi s u â t c á c đ ô n g tiê n
h a y n ó i c á c h k h á c m ứ c c h ê n h lệ c h lãi su ấ t g iữ a đ ồ n g tiề n đ ịn h g iá v à đ ô n g
tiề n y ế t g iá có tá c đ ộ n g rấ t lớ n tớ i đ iể m k ỳ h ạ n (đ iể m k ỳ h ạ n g ia tă n g h o ặ c
đ iể m k ỳ h ạ n k h ấ u trừ ). T u y n h iê n , v iệ c tỷ g iá k ỳ h ạ n đ ư ợ c d ự a trê n lãi su ất
c ủ a h a i đ ồ n g tiề n tạ i th ờ i đ iể m k ỳ k ế t h ợ p đ ồ n g . Đ iề u n à y n g h ĩa là, tro n g


15

k h o ả n g th ờ i g ia n k ể từ k h i k ý k ế t h ợ p đ ồ n g đ ế n trư ớ c k h i h ợ p đ ồ n g đ áo h ạn
n ếu c ó b iế n đ ộ n g lãi s u ấ t là m m ứ c c h ê n h lệch lãi s u ấ t c ủ a h a i đ ồ n g tiề n th a y
đổi th ì n ó sẽ tá c đ ộ n g là m th a y đ ổ i tỷ g iá k ỳ h ạ n trê n th ị trư ờ n g .
R ủ i ro lãi s u ấ t c ò n b iể u h iệ n ở m ộ t k h ía c ạ n h k h á c c ủ a h ọ p đ ồ n g S w ap.
G iả s ử ta có lãi s u ấ t trê n th ị trư ờ n g c ủ a U S D là 12% ; J P Y là 9% . N g â n h à n g
A tiế n h à n h k ý k ế t m ộ t h ợ p đ ồ n g S w ap v ớ i m ộ t c ô n g ty tro n g đó: N g â n h à n g
A c a m k ế t b á n g ia o n g a y U S D v à m u a k ỳ h ạ n U S D ; h ọ p đ ồ n g S w a p n à y có
th ờ i h ạ n 3 th á n g . V iệ c N g â n h à n g A b á n g ia o n g a y U S D để lấy J P Y v ề v à
m u a k ỳ h ạ n U S D s a u 3 th á n g , rõ rà n g tro n g 3 th á n g n g â n h à n g A đ ã c h u y ê n
q u y ề n sử d ụ n g m ộ t đ ồ n g tiề n có lãi su ấ t ca o h ơ n (U S D ) v à lấ y v ề m ộ t đ ồ n g
tiề n có lãi su ấ t n h ỏ h ơ n (JP Y ). Đ â y c h ín h là rủ i ro lãi su ấ t c ủ a N g â n h à n g A .
c) R ủ i ro th ự c h iệ n
V ớ i m ỗ i n g h iệ p v ụ k in h d o a n h n g o ạ i h ố i, n g â n h à n g đ ã k ý k ế t th ì lu ô n
x u ấ t h iệ n rủ i ro d o b ê n đ ố i tá c k h ô n g th ự c h iệ n trá c h n h iệ m c ủ a họ. V iệc đối
tá c k h ô n g th ự c h iệ n trá c h n h iệ m c ủ a m ìn h , có th ế là d o h ọ g ặ p rủ i ro tro n g
h o ạ t đ ộ n g k in h d o a n h c ủ a b ả n th â n h ọ n h ư bị p h á sản , n h ư n g c ũ n g có th ê do
n g â n h à n g k h ô n g y ê u c ầ u h ọ k ý q u ỹ n ê n k h i th ị trư ờ n g b iế n đ ộ n g th e o c h iề u
h ư ớ n g là m c h o h ọ p đ ồ n g m à h ọ đ ã k ý trở n ê n b ấ t lợ i đ ố i v ớ i h ọ th ì họ sẽ
k h ô n g th ự c h iệ n h o ặ c c h ậ m trễ tro n g v iệ c th ự c h iệ n h ọ p đ ồ n g . L ú c n ày , d ù có
x u ấ t p h á t từ n g u y ê n n h â n n à o th ì n g â n h à n g đ ã g ặ p rủ i ro từ p h ía đ ơ i tá c do
k h ô n g th u đ ư ợ c p h í h a y rủ i ro từ trạ n g th á i n g o ạ i tệ tạ o lập để c h u ẩ n bị g iao

d ịc h v ớ i đ ố i tá c .
d) R ủ i ro k ỹ th u ậ t n g h iệ p vụ
D o q u y trìn h n g h iệ p v ụ k in h d o a n h n g o ạ i h ô i c ủ a n g â n h à n g v ân còn
th ự c h iệ n b ằ n g ta y n ê n rấ t có th ể có sai só t tro n g q u á trìn h th ự c h iệ n , các sai
só t n à y có th ể d ẫ n đ ế n rủ i ro c h o c á c n g â n h à n g v à rủ i ro n à y đ ư ợ c g ọ i là rủi
ro k ỹ th u ậ t n g h iệ p v ụ n g â n h à n g . C h ẳ n g h ạ n n h ư , k h i k h á c h h à n g đ ê n ký k ê t
h ợ p đ ồ n g v ớ i n g â n h à n g tạ i p h ò n g g ia o d ịc h , n h â n v iê n p h ò n g g ia o d ịc h sau


16

k h i k ý k ế t h ợ p đ ồ n g p h ả i có trá c h n h iệ m c h u y ể n to à n b ộ h ồ sơ c h ứ n g từ liên
q u a n đ ế n g ia o d ịc h c h o p h ò n g k ế to á n để v à o sổ v à th a n h to á n . C ô n g đ o ạ n
n à y đ ư ợ c th ự c h iệ n b ằ n g ta y , tứ c là n h â n v iê n p h ò n g g ia o d ịc h p h ả i cầm các
h ồ sơ n à y m a n g s a n g p h ò n g k ế to á n . V ì m ộ t lý d o n à o đ ó , n h â n v iê n n à y đ ã
là m m ấ t, h o ặ c đ ể q u ê n , c h ậ m trễ tro n g v iệ c b à n g ia o b ộ c h ứ n g từ n ày . L ú c
n à y , n g â n h à n g sẽ g ặ p p h ả i rủ i ro d o p h ò n g k ế to á n k h ô n g th ế v à o số v à lập
p h iế u th a n h to á n , đ iề u n à y có th ể d ẫ n đ ế n rủ i ro th ự c h iệ n h ợ p đ ồ n g c ủ a b ên
đ ố i tá c , là m g iả m u y tín c ủ a n g â n h à n g ...

e) Rủi ro quốc gia
M ỗ i m ộ t q u ố c g ia đ ề u có m ộ t c á c h th ứ c q u ả n lý n g o ạ i h ố i riê n g b iệ t
n h ằ m th ự c h iệ n m ụ c tiê u ổ n đ ịn h tỷ g iá n ó i riê n g v à c ũ n g n h ư để q u ả n lý v ĩ
m ô n ề n k in h tế n ó i c h u n g . C h ín h d o c ó sự k h ơ n g th ố n g n h ấ t g iữ a c á c q u ố c g ia
n h ư v ậ y n ê n k h i c h ú n g ta th ự c h iệ n n h ữ n g g ia o d ịc h n g o ạ i h ố i, c h ú n g ta lu ô n
p h ả i h ứ n g c h ịu n h ữ n g rủ i ro có tê n g ọ i là rủ i ro q u ố c g ia. C h ú n g ta sẽ đề cập
tớ i rủ i ro q u ố c g ia ở h a i k h ía c ạ n h sau:

• Rủi ro đồng tiền:
R ủ i ro đ ồ n g tiề n đ ư ợ c h iể u là rủ i ro m à c h ú n g ta sẽ g ặ p p h ả i k h i c h ú n g

ta g ia o d ịc h n g o ạ i h ố i v ớ i n h ữ n g ch ủ th ể m à ở q u ố c g ia h ọ k h ô n g ch o p h ép
tiế n h à n h g ia o d ịc h tro n g đó có đ ồ n g tiề n m à c h ú n g ta đ e m ra g ia o dịch.

• Rủi ro thanh tốn:
R ủ i ro th a n h to á n đ ư ợ c h iể u là rủ i ro sẽ g ặ p p h ả i k h i c h ú n g ta tiế n h à n h
g ia o d ịc h v ớ i c á c c h ủ th ể ở q u ô c g ia m à tạ i đ ó d iê n ra n h ữ n g b iê n cô đ ộ t n g ọ t
n h ư : c h iế n tra n h , th iê n t a i . .. k h iế n c h o c á c h o ạ t đ ộ n g n g o ạ i h ố i c ũ n g n h ư h o ạ t
đ ộ n g g ia o d ịc h n g o ạ i h ố i v ớ i q u ố c g ia đ ó bị d ừ n g lại.
1 .2.4.2. C á c b iệ n p h á p p h ò n g n g ừ a.

a) Các nghiệp vụ phịng ngừa rủi ro tỷ giả hối đối đến hoạt động kình
doanh ngoại hối