Dụng cụ & Thiết bị Sửa chữa Điện tử pot

Dụng cụ
&
Thiết bị

Sửa chữa
Điện tử

1
HƯỚNG DẪN SỬ DỤNG CÁC LOẠI DỤNG CỤ, THIẾT BỊ
THÔNG DỤNG TRONG SỬA CHỮA ĐIỆN TỬ


I / CÁC LOẠI VÍT:
1. Giới thiệu chung:
Trong quá trình sa cha in t, chúng ta thng dùng n các loi vít có hình dáng nh
gn, u vít có dng hình lc giác, 4 cnh và dp.
Hin ti trên th trng có bán rt nhiu loi vít vi các chng loi và cht lng khác
nhau, hu ht có ngun gc xut x t Trung Quc và ài Loan. Tng ng vi tng chng
loi và cht l
ng s có các mc giá bán tng ng khác nhau. Do vy, tùy theo nhu cu và
mc ích s dng tm thi hay lâu dài, chúng ta có th chn mua nhng loi vít có cht
lng phù hp.
Mt s mu vít bán trên th trng:
Vít bộ:

Vít rời:





2. Chức năng:
Dùng  tháo c vn c nh trong các thit b in t.
II. CÁC LOẠI NHÍP:
1. Giới thiệu chung:
Nhíp là loi dng c không th thiu trong quá trình sa cha in t ca các k thut viên.
Công dng dùng  gp các linh kin, các b phn ca máy có kích thc nh trong quá
trình can thip sa cha phn cng.
Có hai loi nhíp c s dng thng xuyên: nhíp thng và nhíp cong.


2
Hình chp 2 loi nhíp:

2. Hướng dẫn sử dụng:
Hin nay trên th trng có bán rt nhiu loi nhíp vi cht lng và kích thc khác nhau,
giá bán dao ng t vài nghìn n vài chc nghìn.  chn loi nhíp có cht lng tt phi
tha mãn các yu t sau:
u nhíp nhn.
 àn hi n nh.
Hai u nhíp phi tip xúc vi nhau khi chp li.
Khi c ý làm lch v trí hai u nhíp, lúc th ra hai 

u nhíp phi tr v v trí ban u.


III. MỎ HÀN:
3. Giới thiệu chung:
M hàn là mt trong nhng thit b rt quan trng i vi k thut viên sa cha in t, nó
luôn gn bó vi k thut viên trong sut thi gian hành ngh. Do vy, vic chn mua mt
m hàn tt và s dng úng phng pháp là mt trong nhng vn  c
n quan tâm nht.

3
Hình nh m hàn:

2. Hướng dẫn sử dụng:
Hin nay trên th trng có bán rt nhiu loi m hàn vi nhiu chng loi, kiu dáng, công
sut và cht lng khác nhau.  s dng tt cho thao tác sa cha, các bn nên chn loi
m hàn có thông s nh sau: loi m hàn có công sut 30W n 40W, chiu dài tng th
ca m hàn ngn khong 22 cm, mi hàn nh và nhn,…
Hình nh thao tác c
m m hàn và hàn linh kin:


4

IV. MÁY KHÒ:


Máy khò được cấu tạo từ 2 bộ phận có quan hệ chặt chẽ với nhau:
1- B phn to nhit: b phn này có nhim v to ra nhit  nóng phù hp  làm
chy chân chì ca linh kin, giúp tháo và gn linh kin trên main máy nhanh chóng

và an toàn.
2- B phn to gió: có nhim v to lung gió truyn nhit  nóng ca máy khò ra bên
ngoài t u khò. Lung hi nóng này s tác 
ng trc tip lên các mi hàn chì ca
linh kin, hoc thông qua nha thông lng  truyn nhit vào gm IC, làm chy các
chân chì ca IC.
Ngoài 2 b phn chính trên, máy khò còn có mt b phn ph có vai trò không kém phn
quan trng trong quá trình tháo lp linh kin, ó là u khò. Có nhiu loi u khò vi kích
thc khác nhau t nh n ln. Vi cùng mt nhit  và cng  gió chnh trên máy
khò, kích thc u khò càng nh thì lu lng gió th
i ra ti u khò s ln (lúc này
chúng ta cm thy hi nóng thi ra ti u khò s mnh hn và nóng hn), ngc li i vi
u khò ln thì lu lng gió thi ra ti u khò s nh hn.
Trong quá trình s dng máy khò, iu quan trng nht là s iu chnh kt hp gia nhit
 và cng  gió. Nu kt hp t
t gia nhit và gió s m bo cho vic g và hàn linh
kin an toàn cho c chính linh kin và board mch in, gim thiu ti a s c h hng
không mong mun trong quá trình sa cha, thi gian sa và cui cùng là giá thành sa
cha máy.
Gia nhit và gió là mi quan h nghch nhng gn bó cht ch vi nhau. Nu cùng mt ch
s nhit  mong mun ti v trí chân chì ca linh ki
n: khi iu chnh gió tng lên thì phi
xoay iu chnh nhit  gim xung, và ngc li khi iu chnh gió gim xung thì phi
iu chnh nhit  tng lên.  gim thi gian IC ngm nhit, ngi th còn dùng hn hp
nha thông lng nh mt cht xúc tác va làm sch mi hàn va y nhit nhanh vào v trí
các chân chì. Nh v
y mun khò thành công mt IC bn phi có  3 yu t: Gió, nhit và
nha thông lng (hoc nc flux).
Vic iu chnh nhit và gió là tùy thuc vào th tích IC (chú ý nhiu n din tích b mt
ca IC) và thông thng, linh kin có din tích b mt càng rng thì lùa nhit vào sâu càng

5
khó khn, vì nhit cao hoc tp trung nhit lâu s d cht IC; gió nhiu thì tuy có th lùa
nhit sâu hn nhng phi bt IC ngm nhit lâu. Ngoài ra, nu quá nhiu gió s nh hng
n các linh kin ri bên cnh IC ang khò, chân linh kin s b lch nh v, thm chí còn
làm “bay” linh kin ra khi v trí…
ng kính u khò quyt nh lng nhit và gió. Do vy, tùy thuc vào loi linh kin,
kích c linh ki
n ln hay nh mà ta chn ng kính u khò cho thích hp, tránh quá to
hoc quá nh. Nu cùng mt lng nhit và gió, u khò có ng kính nh thì y nhit
sâu hn, tp trung nhit gn hn,  “loang” nhit ra xung quanh hn u to, nhng lng
nhit ra ít hn, thi gian khò lâu hn. Còn u to thì cho ra lng nhit ln nhng li y
nhit gn hn, và c bit nhit b loang làm nh hng sang các linh ki
n ln cn nhiu
hn.
Trước khi khò nhiệt ta phải tuân thủ các nguyên tắc sau:
- Phi che chn các linh kin gn im khò kín sát ti mt main  tránh lt nhit vào
chúng.
- Nên c gng tháo g hoc cách ly các chi tit bng nha ra khi main trc khi khò
 tránh hi nóng làm hng các b phn bng nha.
- Nu trên main có CAMERA thì phi tháo ri khi main, vì nu vô ý  mt kính
CAMERA ti
p cn vi nhit và hoá cht thì nó s b bin tính.
- Tuyt i không c tp trung nhit t ngt và lâu  mt vùng, cng không nên
gii nhit quá nhanh bng không khí lnh, nc, cht lng,… s xy ra hin tng
giãn n t ngt làm mch in b “rp”. Nu nng thì main còn b cong, vênh dn
n rn nt ngm mch in.
- Khi nh v main b
ng b gá (kp board), không c ép quá cht, khi khò nhit 
s làm cho main b bin dng.

- Nu thay cáp, ch khò vào cáp khi b mt cáp ã nm ng nht trên mt phng.
Nu phi un cáp trong khi khò thì không c  cáp cong quá 45
0
, nu không
cht ph mch dn s b rn t khi cáp ngui.
- Khi tip cn màn hình nh che chn k, và phi khò vát t phía trong ra, tránh
hng u khò vào màn hình. Nu có th bn nên dùng m hàn, tuy mt thi gian
nhiu nhng an toàn.
 giúp vic khò hiu qu, ngi ta thng phi dùng dung môi h tr là nha thông lng.
ây là hn hp gm xng và nha thông, nó có c tính va dn nhi
t rt nhanh va “cng
hng” nhit rt tt. Nu ta khò mà không có nha thông thì thi gian khò dài hn, linh
kin s ngm nhit lâu hn, d gây cht linh kin hn. Nhng nu lm dng nó, ôi khi
nha thông lng li tr thành tác nhân gây hng linh kin do ta  chúng loang sang các
linh kin khác, hoc dùng quá nhiu khi t nhit  sôi, nó s i linh kin lên làm sai nh
v chân.
Việc khò linh kiện được chia làm 2 giai đ
oạn:
Giai đoạn lấy linh kiện ra:
Giai on này ai cng c không  nhit nh hng nhiu n IC, gi IC không b cht. Do
vy, k thut viên thng gp phi vn  cng thng tâm lý, dn n sai lm là s khò lâu
nhit  cao làm hng IC nên thng nóng vi trong vic ly IC ra khi board. iu này
dn n các chân chì cha nóng chy toàn b, chì b
“sng” làm t chân IC và mch in.
 tránh nhng s c áng tic nh trên, ta phi nht quán các quy c sau ây:

6
- Phi gi bng c s toàn vn ca chân IC và mch in bng cách phi nh  mc
nhit và gió, khò phi  cm nhn là tt c các chân chì ca IC u ã nóng chy
hoàn toàn.

- Gm ca IC phi thông thoáng, mun vy phi v sinh sch xung quanh và to
khong trng cho nha thông thun li len li vào bên trong các chân chì di gm
IC.
- Nha thông lng phi ng
m sâu vào gm IC, mun vy dung dch nha thông phi
 “loãng”. ây chính là nguy c thng gp i vi nhiu k thut viên ít kinh
nghim.
Khi khò ly linh kin, chúng ta thng phm phi sai lm là  nhit thm thu qua thân IC
ri mi xung chân IC và main. Nu ch  chì nóng chy thì linh kin trong IC ã phi
chu nhit  cao quá lâu làm chúng bin tính trc khi ta gp ra.  khc phc nhc 
im
này, ta làm nh sau: dùng nha thông lng quét va  quanh IC, nh là không quét lên b
mt lng ca IC và làm loang sang các linh kin lân cn. Theo cm giác và kinh nghim sau
nhng ln khò IC, các bn chnh gió  mnh “thúc” nha thông và nhit vào gm IC. Chú
ý là phi khò vát nghiêng u xung quanh IC  dung dch nha thông dn nhit sâu vào
trong. Khi cm nhn chì ã nóng già thì chuyn “m” khò thng góc 90 lên trên, khò tròn
u quanh chu vi IC trc (thng “lõi” ca IC nm  chính gia), thu dn vòng khò nh
l
i cho nhit tn u trên b mt IC, gây tác ng vào nhng mi chì nm  trung tâm IC
cho n khi nha thông sôi ùn IC tri lên , dùng nhíp nhc linh kin ra khi board.
K nng này c bit quan trng vì IC thng b hng là do quá nhit vùng trung tâm trong
giai on khò ly ra. Tt nhiên nu không  nhit thì chì s b tình trng cha nóng chy
ht. Khi nhc IC ra s làm t chân trên IC hoc t ng mch trên board.
Giai đo
ạn gắn linh kiện vào:
Trc tiên làm v sinh tht sch các mi chân trên main, quét va  mt lp nha thông
mng lên ó. Xin nhc li: Nha thông ch va  to mt lp màng mng trên mt main.
Nu quá nhiu, nha thông sôi s “i” linh kin lên làm sai nh v. Chnh nhit và gió va
  khò  nhit ti v trí gn IC. Sau ó ta chnh gió yu hn ( s
c gió không  lc

làm sai nh v). Nu iu kin cho phép, lt bng IC khò  nhit tip vào các v trí va làm
chân cho nóng t IC úng v trí (nu có th ta dùng nhíp gi nh v) và quay dn u
m khò t cnh ngoài vào gia mt linh kin.
Chú ý là tt c các cht bán dn hin nay ch có th chu c nhit  khuyn cáo (ti a
cho phép) t 300
0
C n 350
0
C trong thi gian ngn (có tài liu nói nu  nhit cao hn
nhit  khuyn cáo 10 % thì tui th và thông s ca linh kin gim hn 30%). Chính vì
vy cho dù nhit  cha ti hn làm bin cht bán dn nhng nu ta khò nhiu ln và khò
lâu thì linh kin vn b cht. Trong trng hp bt kh kháng (do lch nh v, nhm chiu
chân…) ta nên khò ly chúng ra ngay trc khi chúng kp ngui.

7
Tóm lại, khi dùng máy khò ta phải lưu ý:
Nhit  làm chy chì ph thuc vào th tích ca linh kin, linh kin càng rng và dày thì
nhit  khò càng ln, nhng nu ln quá s làm cht linh kin.
Gió là phng tin y nhit tác ng vào chân linh kin bên trong gm,  to thun li
cho gió d lùa sâu, ta phi làm cho xung quanh chúng thông thoáng, nht là các linh kin có
din tích ln. Gió càng ln thì càng lùa nhit vào sâu nhng càng làm gim nhit , và d
làm các linh kin lân c
n b nh hng. Do vy luôn phi rèn luyn cách iu phi nhit -
gió sao cho hài hòa.
Nha thông va là cht làm sch va là cht xúc tác giúp nhit “cng hng” thm thu sâu
vào gm linh kin, nên có 2 l nha thông vi t l loãng khác nhau là tt nht. Khi ly linh
kin thì phi quét nhiu hn khi gn linh kin, tránh cho linh kin b “i” do nha thông
sôi ùn lên, nu là IC thì nên dùng loi pha loãng  chúng d thm th
u sâu.
Trc khi thao tác phi suy lun xem nhit ti im khò s tác ng ti các vùng linh kin

nào  che chn chúng li, nht là các linh kin bng nha và nh.
Các linh kin d b nhit làm cht hoc bin tính theo th t là: T in (nht là t mt
chiu), it, IC, transistor, in tr…
ây là vn  rng òi hi k thu
t viên phi luôn rèn luyn k nng, tích ly kinh nghim
nhiu. Bi l chính nhit  là mt trong nhng k thù nguy him nht trong vic sa cha
phn cng,  chúng tip cn vi nhit  ln là vic “bt c d” không mong mun, nên
k nng thao tác càng iêu luyn càng tt!
V. BỘ CẤP NGUỒN:
Gii thiu b cp ngun thông dng nh
t hin nay, dùng cho các phòng k thut sa cha,
vi các chc nng:
- Cp in áp  ngõ ra iu chnh c t 0 n 15 Volt DC, tng ng vi cng 
dòng in ti a là 1 Ampe.
- Hin th giá tr in áp trên ng h kim và b Led 7 on.
- Hin th giá tr cng  dòng in trên 
ng h kim.
- Chc nng o in áp DC trong khong t 0 n 110 Volt.
- Cm bin và báo hiu kh nng thu phát sóng ca máy in thoi.
Ví dụ: Một số bộ nguồn điện tử thực tế:

8


Hướng dẫn sử dụng bộ cấp nguồn loại x1501T:
Loi b ngun này s dng ngun in 220V, in áp ngõ ra ti a là 15 VDC, cng 
dòng in ti a t 1A.
Sử dụng bộ nguồn để test sóng:
Cp in cho b ngun, m công tc cho b cp ngun hot ng. Lúc này ta quan sát ti v
trí hi
n th mc sóng (RF) trên b ngun ch thy sáng 1 vch ngang màu .
Dùng máy in thoi di ng s dng công ngh GSM, a máy n gn b cp ngun và
thc hin cuc gi: thc hin cuc gi bình thng i vi máy in thoi ang gn SIM và
bm s 112  gi trong trng hp máy không c gn SIM. Sau khi bm phím gi, quan
sát trên vch báo sóng c
a b cp ngun, nu thy các vch màu  xut hin và tng gim
lên xung chng t máy in thoi ang th phát sóng tt. Ngc li, vch báo sóng không
tng lên ngha là kh nng phát sóng ca máy ó không tt.
Sử dụng bộ nguồn để cấp nguồn:
Cp in cho b ngun, m công tc cho b cp ngun ho
t ng. Chuyn công tc chc
nng sang bên trái (ni có ch Output)  chuyn b ngun sang ch  cp ngun t 0 n
15VDC. Dùng 1 cp dây ngun (dây , vàng là cc dng, dây en, xanh là cc âm)
trong s nhiu cp dây có sn kèm theo b ngun  cp in áp cho mch.
iu chnh núm xoay trên b ngun (ni có ch Voltage), ng thi quan sát trên Volt k
(ng h kim có ch V) ho
c các s hin th trên Led 7 on  có c giá tr in áp
mong mun.
Chú ý: trong khi cp ngun, quan sát Ampe k (ng h kim có ký hiu ch A)  thy
c giá tr dòng in chy qua mch ang cp ngun.

Sử dụng bộ nguồn để đo điện áp DC:
Cp in cho b ngun, m công tc cho b cp ngun ho
t ng. Chuyn công tc chc
nng sang bên phi (ni có ch Test)  chuyn b ngun sang ch  o in áp mt chiu
(DC) t 0 n 110V.
Dùng 1 cp dây o (dng và âm) t vào ni cn o, sau ó quan sát trên Volt k hoc các
Led 7 on  c giá tr ca in áp o.
VI. ĐỒNG HỒ ĐO (VOM):
1. Giới thiệu chung:
Không th thâm nh
p vào bt kì lnh vc nào ca k thut in t mà không cn n các
dng c o lng, t k thut viên mi bc vào ngh cho n các k thut viên chuyên
nghip u cn các dng c o, các dng c h tr  kim tra mch in và các linh kin.
Dng c n gin và quen thuc nht  o các
i lng c bn (in áp, dòng in và
in tr) là vôn ôm k (VOM). ôi khi danh t ng h a nng, hay b th a nng c
dùng thay cho VOM. Ngày nay, ng h a nng dng s (DMM) ã thay th dn VOM.
Hin nay trên th trng có rt nhiu loi VOM và DMM vi giá c rt khác nhau. Giá cao
thì  chính xác cao, có nhiu chc nng o và các thang o trong di o r
ng hn.
Tóm li, chc nng chính ca VOM hay DMM là o in tr , in áp và dòng in. Ngoài
ra tùy tng loi mà nhà sn xut còn tích hp thêm mt s chc nng b sung nh o tn
s, o thông mch có âm chuông, o t in, o h s khuch i ca transistor vv

9
Khi cn o i lng nào thì chnh nút iu khin  nhng v trí tng ng vi i lng
cn o.
Ví d: Mt s mu ng h o thc t trên th trng hin nay.

VOM – YX-960TR.


10

2. Hướng dẫn sử dụng:
ng h o có hai thông s chính sau ây:
Giai o: chc nng o các i lng (DCV, ACV, ,…)
Thang o: giá tr ti a mà ng h có th o c  mi giai o tng ng.
2.1 VOM YX-960TR (SAMWA).
Loi VOM này c dùng ph bin trong các xng sa cha in t. Vì loi này 
chính xác chp nhn c, có 3 chc n
ng c bn là o giá tr in áp AC, DC; o giá tr
in tr và o giá tr dòng in.
Ngoài ra, VOM YX-960TR còn có chc nng o transistor, o mc Pin, o công sut ra
ca âm thanh (dB).

11


a. Đo giá trị điện trở:
Xoay nút chc nng v giai o in tr, u tiên ta chn thang o X1, nu o mà kim không
lên thì ta chn thang o X10, X100,….
 mi thang o tng ng ta phi qui “0”  m bo cho vic o in tr c chính xác.
Cách thức qui “0”: chp hai que o li, quan sát kim ch th ã  v trí chính xác 0  cha.
Nu ch
a, ta xoay nút qui “0” (0ADJ)  hiu chnh kim ch v giá tr 0 , xong tách hai
que o ra ( thao tác này ta nên làm nhanh, vì nu chm s nh hng n pin trong VOM).




+ -
R






Sau khi qui “0” xong, ta tin hành o nh sau:
a hai que o vào hai u in tr cn o. Quan sát kim ch th và c giá tr ca in tr

trên vch ch th và nhân vi h s ca thang o (VD: nút xoay  thang o X10 thì ta nhân
giá tr trên v
ch ch th vi 10 .v.v.) Nu kim ch th gn vch   thì ta xoay nút chc nng
 vch nhân h s ln hn và ngc li.
Chú ý:
- Khi o giá tr in tr trong mch in ta cn phi tách in tr cn o ra khi mch in.
- Khi o giá tr ca in tr, ta có th o que 
o mà giá tr o vn không thay i.
- Trong VOM ta s dng mt cc pin 9V và hai cc pin 1,5V ni tip vi nhau. Khi ta
chn ng h  giai o in tr thì ng h s ly in áp t hai cc pin 1.5V  cp ngun
khi ta chn thang o nh hn X10K, và pin 9V dùng  cp ngun khi ta chn thang o
X10K.
Lúc này cng COM (-) ca VOM ni vi cc dng ca pin, c
ng COM (+) ni vi cc
âm ca pin.

12
b. Đo giá trị điện áp (điện thế) một chiều (DCV):
Chú ý:
Khi o giá tr in th, ta cn xác nh que dng và que âm ca VOM.
Khi t que o không úng chiu o, kim ch th s quay ngc. Nh thì làm cong kim ch
th, nng có th làm hng mch ng h.
 o giá tr in áp gia 2 im nào ó, ta mc VOM song song vi 2 
im ó.
- Các bc o:
Xác nh que dng ( màu ) và que âm (màu en) ca ng h o, xoay nút chc nng v
giai o in th DC, c lng giá tr in áp cn o  xoay nút v giá tr thang o phù
hp, nu không ta c xoay nút chc nng v giá tr thang o cao nht ri tng bc h
xung.
a que dng ng vào 

im có in th cao hn và que âm vào im có in th thp
hn, gi c nh que o và c giá tr trên vch ch th.
Nu nút chc nng ang  thang o bao nhiêu thì ta c giá tr o  thc o tng ng, và
mt nhìn thng sao cho nh ca kim trong gng và kim trùng nhau thì sai s o do ta c
là 0.
Nu nút chc nng  v
ch ca thang o mà trên thc o không có thì ta nhân hoc chia h
s úng vi thc o mà ta ã c giá tr khi o.
c. Đo giá trị điện áp xoay chiều (ACV):
Vi giá tr in áp AC ta không cn xác nh que âm que dng. Ta xoay nút chc nng v
giai o in áp xoay chiu (ACV), c lng giá tr in áp cn o  xoay nút ti thang o
phù hp. Nu không xác nh 
c, ta c xoay nút v vch ca thang o cao nht ri tng
bc h xung. Sau ó tin hành a que o vô hai im cn o, c giá tr ging nh cách
o DC.
d. Đo giá trị dòng điện một chiều (DCmA):
VOM YX-960TR ch có thang o dòng in DCmA. Trc khi o ta cng cn xác nh
que âm và que dng ca VOM.
 o dòng in ca mt ti nào
o, ta mc VOM ni tip vi ti cn o.
Cách o:
Xoay nút chc nng v giai o dòng in mt chiu, c lng giá tr in áp cn o 
xoay nút ti thang o phù hp. Nu không xác nh c, ta c xoay nút v vch ca thang
o cao nht ri tng bc h xung.
Xác nh chiu ca dòng in cn 
o, cách ly u vào ca ti cn o ra khi mch in. Que
dng cm vào im i ra ca dòng in, que âm cm vào u vào ca ti. Gi c nh 2
que o và c giá tr trên mt ch th.
Cách nhân chia h s ca dòng in cng ging nh nhân chia h s ca in áp.

13
2.2 VOM CD800a:
Loi VOM in t này có ch  o t ng hoàn toàn.
Ví d: khi mun o in áp thì ta ch cn xoay núm chc nng v thang o in áp và nhn
nút chn AC hay DC, còn di o thì máy t ng o và s a ra kt qu bng s trên mt
hin th s theo n v  góc bên phi.
ng thi khi o áp AC hay DC ta cng không c
n xác nh que âm que dng, nu que o
không úng cc tính thì kt qu có du (-)  trc.
Loi VOM này s dng rt n gin, nu cn o i lng nào thì ta xoay nút chc nng v
thang o i lng ó và ch vic nhn nút (select)  chn ch  o. Kt qu o s c
trên mt hin th s.

14




Linh kiện

Điện tử

cơ bản



15
Chng 1
ĐIỆN TRỞ
(RESISTOR)

Khái niệm:
Điện trở là loi linh kin in t th ng c cu to t nhng cht dn in kém.
Điện trở là i lng vt lý c trng cho tính cht cn tr dòng in.
Ký hiệu:
in tr c ký hiu là R, n v tính ca in tr là OHM ()


Chuyn i n v:
a. Kilô Ohm: 1K = 1000.
b. Mêga Ohm: 1M = 1000K.
c. Giga Ohm: 1G = 1000M.
Công sut ca in tr: Khi dòng in cng  I chy qua mt vt có in tr R, in nng
c chuyn thành nhit nng theo phng trình sau:

trong ó:
P: là công sut nhit nng, n v là Wat (
W).
I : là cng  dòng in, n v là Amper (
A).
R: là in tr, n v là Ohm (
).
Định luật OHM:
Cng  dòng in trong mt on mch t l thun vi hiu in th gia hai u on
mch và t l nghch vi in tr ca on mch.


Trong ó:
U : là hiu in th gia hai u vt dn in, n v là Vôn (V).
I : là cng  dòng in i qua vt dn in, n v là Amper (A).

R : là in tr ca vt dn in, n v là
Ohm ().

16
Vạch mã màu trên các sản phẩm điện trở:
Trong thc t,  c c giá tr in tr thì ngoài vic nhà sn xut in tr s ca nó lên
linh kin, ngi ta còn dùng mt qui c chung  c tr s in tr và các tham s cn
thit khác.
Giá tr c tính ra thành n v Ohm (sau ó có th vit li thành kí lô hay mêga cho tin).

i vi in tr 4 vch màu:
- Vch màu th nht: Ch giá tr hàng chc trong giá tr in tr.
- Vch màu th hai: Ch giá tr hàng n v trong giá tr in tr.
- Vch màu th ba: Ch h s nhân vi giá tr s m ca 10 trong giá tr in tr.
- Vch màu th 4: Ch giá tr sai s ca in tr
 (dung sai).
i vi in tr 5 vch màu:
- Vch màu th nht: Ch giá tr hàng trm trong giá tr in tr.
- Vch màu th hai: Ch giá tr hàng chc trong giá tr in tr.
- Vch màu th ba: Ch giá tr hàng n v trong giá tr in tr.
- Vch màu th 4: Ch h s nhân vi giá tr s m ca 10 trong giá tr i
n tr.
- Vch màu th 5: Ch giá tr sai s ca in tr (dung sai).
Bng dung sai ca in tr:

Màu dung sai
Bc ± 10%
Vàng kim ± 5%
 ± 2%
Nâu ± 1%

17
Ví d:

Trên hình v trên, in tr 4 vch màu có giá tr màu ln lt là: xanh lá cây/xanh da
tri/vàng/nâu s cho ta mt giá tr tng ng nh bng màu ln lt là 5/6/4/1%. Ghép các
giá tr ln lt ta có 56 x 10
4
= 560k và sai s in tr là 1%.
Tng t in tr 5 vch màu có các màu ln lt là: /cam/tím/en/nâu s tng ng vi
các giá tr ln lt là 2/3/7/0/1%. Nh vy giá tr in tr s là 237 x 10
0
= 237, sai s 1%.
Các kiểu ghép điện trở:
a. Ghép song song:


Công thc tính tng tr:



18
b. Ghép nối tiếp:

Công thc tính tng tr:

Một vài hình ảnh của điện trở:


Biến trở

(VR: Variable Resistor) hay chit áp
Bin tr là loi linh kin có kh nng iu chnh in tr nhng tng tr gia 2 u ngoài
cùng ca nó (tc tng tr cc i) thì không thay i.
Cu to:

Ký hiu:


Hình dng:



19
Chng 2
TỤ ĐIỆN (CAPACITOR)

Khái niệm:
T in là loi linh kin in t th ng, to bi hai bn mt song song dn in và c
ngn cách bi lp in môi. Khi có s chênh lch in th ti hai b mt, ti các b mt s
xut hin in tích cùng cng , nhng trái du.
S tích t ca i
n tích trên hai b mt to ra kh nng tích tr nng lng in trng ca
t in. Khi chênh lch in th trên hai b mt là in th xoay chiu, s tích ly in tích
b chm pha so vi in áp, to nên tr kháng ca t in trong mch in xoay chiu.
V mt lu tr n
ng lng, t in có phn ging vi c qui. Mc dù cách hot ng ca
chúng thì hoàn toàn khác nhau, nhng chúng u cùng lu tr nng lng in. c qui có 2
cc, bên trong xy ra phn ng hóa hc  to ra electron  cc này và chuyn electron
sang cc còn li. T in thì n gin hn, nó không th to ra electron - nó ch lu tr
chúng. T in có kh

nng np và x rt nhanh. ây là mt u th ca nó so vi c qui.
Cấu tạo:
T in c cu to bi 2 bn cc kim loi t song song nhau,  gia là lp cách in
(c gi là lp in môi). Cht cách in thông dng  làm in môi trong t in là:
giy, du, gm, s,…

Cht in môi thng c ly làm tên gi cho t in. Thí d: t gm, t s, t giy,…

Phân loại và ký hiệu:

Tụ thường: t có cht in môi là gm hoc s. T thng thì có 2 chân không phân cc.
Ký hiu:

Tụ hóa: t có cht in môi là cht hóa hc. T hóa là t có phân cc rõ rt gia 2 chân ca
nó.



20

Ký hiu:


Điện dung của tụ điện:
a) Định nghĩa:
Ta hãy tích cho
t in mt in tích Q1, khi ó hiu in th gia hai bn t in là U1. Ta
li tích cho
t in mt in tích Q2, khi ó hiu in th gia hai bn t in là U2. Thc
nghim cho thy, vi mt

t in nht nh, thng s gia in tích ca t in và hiu
in th
gia hai bn ca nó là mt i lng không i, có th c trng cho t in v kh
nng tích in. Ta gi thng s ó là
in dung C ca t in.

in dung ca t in là i lng c trng cho kh nng tích in ca t in và c o
bng thng s ca in tích ca t in và
hiu in th gia hai bn t in.

b)
Đơn vị điện dung:
Trong
công thc trên, nu ta ly Q = 1 culông, vôn thì n v in
dung
trong h SI có tên gi là Fara, ký hiu là F.
Fara là in dung ca mt
t in có in tích là 1 culông và hiu in th gia hai bn cc
là 1 vôn.Trong thc t, các t in thng có in dung nh hn 1 fara rt nhiu, do ó
ngi ta hay dùng c s ca fara: 1micrôfara
, 1 picôfara .
Công thc tính hng s in môi:

Trong ó:
là hng s in môi tùy thuc và cht cách in (epsilon).
là thit din ca bn cc (m
2
).
là khong cách gia 2 bn cc hay b dy ca cht in môi.
c tính ca t in: cho dòng xoay chiu i qua và ngn dòng mt chiu. i vi dòng

xoay chiu, tn s càng cao thì dòng in d i qua t hn so vi dòng in có tn s thp.
Ngha là kh nng dn in xoay chiu ca t in c bi
u din qua thông s dung
kháng, c tính theo công thc sau:



21


Trong ó:
là dung kháng ca t.

là tn s ca dòng din
là in dung ca t.
Cách ghép nối tụ:
Mắc Nối Tiếp
1) n tụ điện mắc nốt tiếp:


Khi mc ni tip nhiu t in li vi nhau, tng in dung s bng tích ca in dung trên
tng in dung . in dung s gim . in th s tng, nng lng lu tr s gim .
2) 2 tụ điện
mắc nối tiếp:


Khi mc ni tip 2 t in cùng giá tr li vi nhau , tng in dung s bng mt na ca
in dung . in th s gp ôi .
Mắc Song Song
1) n tụ điện mắc song song

22
Khi mc n t in song song vi nhau, Tng in Dung bng tng in Dung ca các T
in. in dung s tng, in th s gim, nng lng lu tr s tng.
2) 2 tụ điện mắc song song
:

Khi mc 2 t in có cùng giá tr, Tng in dung s bng gp ôi in dung ca tng t.
in th s gim i mt na.
Phân loại tụ điện và cách đọc tụ điện
T in theo úng tên gi chính là linh kin có chc nng tích t nng lng in. Chúng
thng c dùng kt hp vi các in tr trong các mch nh thi bi kh nng tích t
nng lng in trong mt khong thi gian nht nh. ng thi, t in cng c s
dng vi chc n
ng làm gim  gn sóng ca ngun trong các ngun xoay chiu, hay
trong các mch lc, bi chc nng ca t nói mt cách n gin ó là t ngn mch (cho
dòng in i qua) i vi dòng in xoay chiu và h mch i vi dòng in 1 chiu.
Trong mt s các mch in n gin,  n gin hóa trong quá trình tính toán hay thay
th tng
ng thì chúng ta thng thay th mt t in bng mt dây dn khi có dòng
xoay chiu i qua hay tháo t ra khi mch khi có dòng mt chiu trong mch. iu này
khá là cn thit khi thc hin tính toán hay xác nh các s  mch tng ng cho các
mch in t thông thng.
Hin nay, trên th gii có rt nhiu loi t in khác nhau nhng v c bn, chúng ta có th

chia t in thành hai loi: T có phân cc (có cc xác nh) và t in không phân cc
(không xác nh cc dng âm c th).
 c trng cho kh nng tích tr nng lng in ca t in, ngi ta a ra khái nim

là in dung ca t in. in dung càng cao thì kh nng tích tr nng lng ca t
in
càng ln và ngc li. Giá tr in dung c o bng n v Fara (kí hiu là F). Giá tr F là
rt ln nên thông thng trong các mch in t, các giá tr t ch o bng các giá tr nh
hn nh micro fara (µF), nano Fara (nF) hay picro Fara (pF).
1F=10
6
µF=10
9
nF=10
12
pF
Tụ hóa
Kí hiu t hóa và hình dng t hóa

T hóa là mt loi t có phân cc. Chính vì th khi s dng t hóa yêu cu ngi s dng
phi cm úng chân ca t in vi in áp cung cp. Thông thng, các loi t hóa thng
có kí hiu chân c th cho ngi s dng bng các ký hiu “+” hoc “=” tng ng vi
chân t.
Có hai dng t hóa thông thng, ó là t hóa có chân ti hai u tr
 tròn ca t (t có ghi
220µF trên hình a) và loi t hóa có 2 chân ni ra cùng 1 u tr tròn (t có ghi giá tr 10µF

23
trên hình a). ng thi trên các t hóa, ngi ta thng ghi kèm giá tr in áp cc i mà
t có th chu c. Nu trng hp in áp ln hn so vi giá tr in áp trên t thì t s b
phng hoc n t tùy thuc vào giá tr in áp cung cp. Thông thng, khi chn các loi t
hóa này, ngi ta thng chn các loi t có giá tr 
in áp ln hn các giá tr in áp i
qua t  m bo t hot ng tt và m bo tui th ca t hóa.

Tụ Tantali

T Tantali cng là loi t hóa nhng có in áp thp hn so vi t hóa. Chúng khá t
nhng nh và chúng c dùng khi yêu cu v in dung ln nhng kích thc nh.
Các loi t Tantali hin nay thng ghi rõ trên nó giá tr t, in áp cng nh cc ca t.
Các loi t Tantali ngày xa s dng mã màu  phân bit. Chúng thng có 3 ct màu
(biu din giá tr t
, mt ct biu din giá tr in áp) và mt chm màu c trng cho s
các s không sau du phy tính theo giá tr µF. Chúng cng dùng mã màu chun cho vic
nh ngha các giá tr nhng i vi các im màu thì im màu xám có ngha là giá tr t
nhân vi 0,01; trng nhân 0,1 và en là nhân 1. Ct màu nh ngha giá tr in áp thng
nm  gn chân ca t và có các giá tr nh
 sau:

Vàng = 6,3V
en = 10V
Xanh lá cây = 16V
Xanh da tri = 20V
Xám = 25V
Trng = 30V
Hng = 35V
Tụ không phân cực

Các loi t nh thng không phân cc. Các loi t này thng chu c các in áp cao
mà thông thng là khong 50V hay 250V. Các loi t không phân cc này có rt nhiu
loi và có rt nhiu các h thng chun c giá tr khác nhau.

24
Rt nhiu các loi t có giá tr nh c ghi thng ra ngoài mà không cn có h s nhân
nào, nhng cng có các loi t có thêm các giá tr cho h s nhân. Ví d có các t ghi 0.1 có

ngha giá tr ca nó là 0,1µF=100nF hay có các t ghi là 4n7 thì có ngha giá tr ca t ó
chính là 4,7nF
.
Các loại tụ có dùng mã

Mã s thng c dùng cho các loi t có giá tr nh trong ó các giá tr c nh ngha
ln lt nh sau:
- Giá tr th 1 là s hàng chc
- Giá tr th 2 là s hàng n v
- Giá tr th 3 là s s 0 ni tip theo giá tr ca s ã to t giá tr 1 và 2. Giá tr ca
t c c theo chun là giá tr picro Fara (pF)
- Ch s i kèm sau cùng
ó là ch giá tr sai s ca t.
Ví d: t ghi giá tr 102 thì có ngha là 10 và thêm 2 s 0 ng sau =1000pF = 1nF ch
không phi 102pF
Hoc ví d t 272J thì có ngha là 2700pF=2,7nF và sai s là 5% .
Tụ có dùng mã màu

S dng ch yu trên các t loi polyester trong rt nhiu nm. Hin nay các loi t này ã
không còn bán trên th trng na nhng chúng vn tn ti trong khá nhiu các mch in
t c. Màu c nh ngha cng tng t nh i vi màu trên in tr. 3 màu trên cùng
ln lt ch giá tr t tính theo pF, màu th 4 là ch dung sai và màu th 5 ch ra giá tr 
in
áp.
Ví d: t có màu nâu/en/cam có ngha là 10000pF= 10nF= 0.01uF.
Chú ý rng không có khong trng nào gia các màu nên thc t khi có 2 màu cnh nhau
ging nhau thì nó to ra mt mng màu rng. Ví d: Di  rng/vàng= 220nF=0.22uF.

25