Bài giảng Thủy văn môi trường

9/28/2021

TRƯỜNG ĐẠI HỌC THUỶ LỢI
Bộ môn Thuỷ văn – Biến đổi khí hậu

THUỶ VĂN MƠI TRƯỜNG
Chương 1. Giới thiệu chung
Ngơ Lê An

1

1

1


9/28/2021

Tài liệu tham khảo
• Giáo trình “Thuỷ văn cơng trình” – ĐHTL – 2012
• Sách “Thuỷ văn ứng dụng” – “Applied Hydrology”
Tất cả các cuốn sách đều có ở thư viện ĐHTL

• Giáo trình dịch “Thuỷ văn mơi trường” - “Environmental Hydrology”
• Bài giảng của giáo viên

2

2

2

9/28/2021

Mục tiêu mơn học
• Sau khi kết thúc mơn học, sinh viên sẽ nắm vững được
những kiến thức cơ bản của thuỷ văn mơi trường:
• sự hình thành và vận động của q trình dịng chảy;
• q trình xói mịn trên lưu vực và vận chủn bùn cát trong
sơng;
• q trình vận chủn và biến đổi của các thơng sớ chất lượng
nước trong sơng;
• tác động của con người đến chu trình thủy văn.

3

3

3


9/28/2021

Đánh giá
• Điểm đánh giá = 30% điểm q trình + 70% điểm thi
• Điểm q trình = Đi học đầy đủ + Bài tập
• Hình thức thi: Trắc nghiệm 60p.

4

4

4


9/28/2021

Chương 1. GIỚI THIỆU CHUNG (1 tiết)
• 1.1 Khái niệm về thủy văn và thủy văn mơi trường
• 1.2 Nhiệm vụ và nội dung của mơn học thủy văn mơi
trường
• 1.3 Vịng tuần hồn nước
Chương 2. MƯA
(5 tiết)
Chương 3. TỔN THẤT (6 tiết)
Chương 4. DÒNG CHẢY LƯU VỰC (6 tiết)
Chương 5. XÓI MÒN LƯU VỰC (9 tiết)
Chương 6. VẬN CHUYỂN VÀ CHU TRÌNH BIẾN ĐỔI CỦA
THÔNG SỐ CHẤT LƯỢNG NƯỚC TRONG SÔNG (12 tiết)
Chương 7. TÁC ĐỘNG CỦA CON NGƯỜI ĐẾN CHU TRÌNH
THỦY VĂN (6 tiết) (Tiểu luận)
5

5

5


9/28/2021

Nước - Thực tế và những con số

6

6

6


9/28/2021

1. Vai trị của nước

- Là yếu tớ quyết định đến sự tồn tại và phát
triển của môi trường sống

- Là nguồn tài nguyên hữu hạn

7

7

7


9/28/2021

Nước cho sự sống
của con người

8

8


9/28/2021

Nước cho thức ăn

9

9


9/28/2021

Nước cho năng lượng

10

10


9/28/2021

Nước cho giao thông thuỷ

11

11

9/28/2021

Nước cho công nghiệp

12

12


9/28/2021

Nước cho du lịch, giải trí

13

13


9/28/2021

Nước cho các giá trị tơn giáo và văn hố

14

14


9/28/2021

Nước cho tự nhiên

15

15


9/28/2021

Mối quan hệ giữa lượng nước và dân số

16

16


9/28/2021

2. Phân bố của nước trên trái đất
•Khơng đều
•Nước ngọt (sử dụng được
cho con người) chiếm tỷ lệ nhỏ
Đại
dương

Tài nguyên
nước

Đất liền

Nước mặt

Khí
quyển

Nước
ngầm
17

17

17


9/28/2021

Nguồn: Gleick, P. H., 1996: Tài nguyên nước. Bách khoa từ
điển về khí hậu và thời tiết. S.H Scheneide, Nhà xuất bản
Đại học OXford, New york, quyển 2, trang 817 - 823.
18

18

18


9/28/2021

Phân bố nước ở Việt Nam

9.6

1.1

16.3

2.2
2.9
2.4

Bằng Giang - Kỳ Cùng
Hồng - Thái Bình
Mã
Cả
Thu Bồn

1.1
3.9
60.4

Ba
Đồng Nai
Cửu Long
Khác

19

19

19


9/28/2021

I.1 Khái niệm
Quá trình nhận thức về thuỷ văn
1. Từ xa xưa, những hiểu biết, những cơng trình khái thác tài
nguyên nước đã có các tiến bộ vượt bậc tại những nơi có “vấn đề”
về nước do thiếu hay thừa nước.
2. Các cơng trình tưới đã có từ 5000 năm trước tại Ai Cập.
3. Đến ći thế 17, các thí nghiệm nghiên cứu về chu trình thuỷ văn
đã chứng minh lượng mưa nhiều hơn đáng kể lượng dịng chảy
trên sơng, và sự chênh lệch này là do bốc hơi.
4. Sự phát triển của khoa học thuỷ văn gắn liền với sự phát triển
khoa học khác, bao gồm cả công nghệ.
5. Nhu cầu sử dụng nước ngày càng tăng, thế giới đối mặt với thiếu
nước.
6. Nhận thức về tầm quan trọng của Tài nguyên nước được đưa
vào một trong những mục tiêu thiên niên kỷ.
20

20

20


9/28/2021

Khái niệm Thuỷ văn học

•Thuỷ văn học là ngành khoa học nghiên cứu

mọi pha của nước trên trái đất
•Đối tượng nghiên cứu của nó:

➢Sự xuất hiện - phân bố (trữ) - vận động
➢Đặc tính lý, hố

➢Sự tương tác với mơi trường xung quanh

21

21

21


9/28/2021

Thuỷ văn mơi trường:
•Thường gắn với chất lượng nước
•Là ngành khoa học nghiên cứu về sự biến
động theo không gian-thời gian về chất
lượng nước và sự thay đổi của nó ở sông,
suối, hồ ao, đất…

22

22

22


9/28/2021

Thuỷ văn mơi trường:
Vai trị:
• Mơi trường thủy văn tự nhiên = Lượng nước + Chất lượng nước
• Lượng và Chất có tác động qua lại lẫn nhau:
• Ban đầu, Lượng được quan tâm hơn: lụt, hạn …
• Giờ đây: Chất được coi trọng nhằm kiểm sốt ơ nhiễm và quản lý
mơi trường
• Xu hướng chung trong quản lý chất lượng nước cho đến nay là
thu thập và sử dụng thông tin về các biến về chất lượng nước
cho các mục đích quy hoạch, thiết kế và vận hành tài ngun
nước và hệ thống xử lý nước thải.
• Do đó, cần phải hiểu rõ hơn về cách thức các quá trình chất
lượng nước phát triển theo khơng gian và thời gian trong các
điều kiện tự nhiên và nhân tạo.
23

23

23


9/28/2021

Thuỷ văn mơi trường:
Đối tượng: chất lượng hố học + sinh học

của nước mặt, nước ngầm (bão hồ +
khơng bão hoà)

24

24

24


9/28/2021

Chu trình và hệ thống thuỷ văn

/>Precipitation: Mưa
Moisture: Độ ẩm

Flow: Dịng chảy
Infiltration: Thấm

Evaporation: Bớc hơi
25
Groundwater: Nước ngầm

25

25