tiểu luận vận dụng nguyên tắc thống nhất giữa lý luận và thực tiễn của chủ nghĩa mác lênin vào công tác đổi mới phương pháp giảng dạy môn lịch sử ở trường phổ thông

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH

Nguyễn Chí Nguyện

VẬN DỤNG NGUN TẮC THỐNG NHẤT
GIỮA LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA CHỦ
NGHĨA MÁC-LÊNIN VÀO CÔNG TÁC ĐỔI
MỚI PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY MÔN
LỊCH SỬ Ở TRƯỜNG PHỔ THƠNG

TIỂU LUẬN MƠN TRIẾT HỌC

Thành phố Hồ Chí Minh – 2021


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH

Nguyễn Chí Nguyện

VẬN DỤNG NGUN TẮC THỐNG NHẤT
GIỮA LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA CHỦ
NGHĨA MÁC-LÊNIN VÀO CÔNG TÁC ĐỔI
MỚI PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY MÔN
LỊCH SỬ Ở TRƯỜNG PHỔ THÔNG
Chuyên ngành: Lịch sử thế giới
Mã số: 82 29 011

TIỂU LUẬN MÔN TRIẾT HỌC
NGƯỜI HƯỚNG DẪN:

PGS. TS. NGUYỄN NGỌC KHÁ

Thành phố Hồ Chí Minh – 2021


MỤC LỤC
LỜ I MỞ ĐẦ U..................................................................................................................................... - 1 CHƯƠNG 1: NGUYÊ N TẮ C THỐ NG NHẤ T GIỮ A LÝ LUẬ N VÀ THỰ C TIỄ N TRONG
TRIẾ T HỌ C MÁ C – LÊ -NIN.....................................................................................................- 3 I. PHẠ M TRÙ THỰ C TIỄ N VÀ PHẠ M TRÙ LÝ LUẬ N........................................................- 3 1. Phạ m trù thự c tiễn..............................................................................................................- 3 1.1. Mộ t số quan điểm về thự c tiễn củ a cá c nhà triết họ c trướ c Má c...................- 3 1.2. Quan điểm củ a triết họ c Má c- Lênin về thự c tiễn................................................- 3 1.2.1. Khá i niệm thự c tiễn..............................................................................................- 3 1.2.2. Đặ c điểm củ a thự c tiễn.......................................................................................- 4 1.2.3. Cá c hình thứ c cơ bả n củ a thự c tiễn................................................................- 5 2. Phạ m trù lý luậ n...................................................................................................................- 6 II. NHỮ NG YÊ U CẦ U CƠ BẢ N CỦ A NGUYÊ N TẮ C THỐ NG NHẤ T GIỮ A LÝ LUẬ N VÀ
THỰ C TIỄ N TRONG TRIẾ T HỌ C MÁ C - LÊ NIN............................................................- 6 1. Thự c tiễn là cơ sở , là độ ng lự c, là mụ c đích và tiêu chuẩ n củ a lý luậ n; lý luậ n
hình thà nh, phá t triển phả i xuấ t phá t từ thự c tiễn, đá p ứ ng yêu cầ u thự c tiễn61.1. Thự c tiễn là cơ sở củ a lý luậ n......................................................................................- 7 1.2. Thự c tiễn là độ ng lự c củ a lý luậ n...............................................................................- 7 1.3. Thự c tiễn là mụ c đích củ a lý luậ n...............................................................................- 7 1.4. Thự c tiễn là tiêu chuẩ n châ n lý củ a lý luậ n............................................................- 8 2. Thự c tiễn phả i đượ c chỉ đạ o bở i lý luậ n; ngượ c lạ i, lý luậ n phả i đượ c vâ n
dụ ng và o thự c tiễn, tiếp tụ c bổ sung và phá t triển trong thự c tiễn.................- 8 CHƯƠNG 2: VẬ N DỤ NG NGUYÊ N TẮ C THỐ NG NHẤ T GIỮ A LÝ LUẬ N VÀ THỰ C
TIỄ N TRONG CÔ NG TÁ C GIẢ NG DẠ Y MÔ N LỊCH SỬ Ở TRƯỜ NG PHỔ THÔ NG
HIỆ N NAY.................................................................................................................................. - 11 I. CƠ SỞ LÝ LUẬ N VÀ THỰ C TIỄ N.......................................................................................- 11 1. Mộ t số vấ n đề lý luậ n về phương phá p dạ y họ c Lịch sử và đổ i mớ i phương
phá p dạ y họ c Lịch sử .......................................................................................................- 11 1.1. Phương phá p dạ y họ c Lịch sử ...................................................................................- 11 1.2. Vai trò và tầ m quan trọ ng củ a việc đổ i mớ i phương phá p dạ y họ c Lịch sử ....12 -


tieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thong

2. Thự c tiễn giả ng dạ y mô n Lịch sử phổ thơ ng hiện nay đị i hỏ i phả i vậ n dụ ng
nguyên tắ c thố ng nhấ t giữ a lý luậ n và thự c tiễn củ a chủ nghĩa Má c-Lênin để
đổ i mớ i phương phá p dạ y họ c.....................................................................................- 13 II. NỘ I DUNG VẬ N DỤ NG SỰ THỐ NG NHẤ T GIỮ A LÝ LUẬ N VÀ THỰ C TIỄ N VÀ O
ĐỔ I MỚ I CÔ NG TÁ C GIẢ NG DẠ Y MÔ N LỊCH SỬ Ở TRƯỜ NG PHỔ THÔ NG.....- 15 1. Vậ n dụ ng sự thố ng nhấ t giữ a lý luậ n và thự c tiễn trong đổ i mớ i phương phá p
giả ng dạ y củ a giá o viên...................................................................................................- 15 2. Vậ n dụ ng sự thố ng nhấ t giữ a lý luậ n và thự c tiễn trong đổ i mớ i phương tiện
dạ y họ c.................................................................................................................................. - 17 3. Vậ n dụ ng sự thố ng nhấ t giữ a lý luậ n và thự c tiễn trong đổ i mớ i phương phá p
tiếp thu củ a họ c sinh........................................................................................................- 18 KẾ T LUẬ N....................................................................................................................................... - 20 TÀ I LIỆ U THAM KHẢ O.............................................................................................................. - 21 -

tieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thong


tieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thong

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

STT

TỪ VIẾT TẮT

TỪ ĐẦY ĐỦ

1

GV

Giáo viên

2

HS

Học sinh

3

PPDH

Phương pháp dạy học

tieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thong

tieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thong

LỜI MỞ ĐẦU
Ra đời trong hoàn cảnh cuộc đấu tranh của giai cấp vô sản diễn ra mạnh mẽ, triết
học Mác – Lê-nin đã thực sự tạo nên bước ngoặc mang tính cách mạng trong lịch sử
nhân loại nói chung và lịch sử triết học nói riêng. Chủ nghĩa Mác – Lê-nin là “kim
chỉ Nam” và là “vũ khí tinh thần” vững chắc của giai cấp công nhân và nhân dân
lao động trên tồn thế giới. Nhờ có chủ nghĩa Mác - Lê-nin và tư tưởng Hồ Chí
Minh soi đường, dân tộc ta đã giành thắng lợi vẻ vang trong hai cuộc chiến tranh
giành độc lập dân tộc. Những tư tưởng ấy, cho đến ngày nay vẫn còn nguyên giá trị.
Một trong những nội dung tư tưởng quan trọng của triết học Mác – Lê-nin chính
là nguyên tắc thống nhất giữa lý luận và thực tiễn, mà Đảng và Nhà nước ta đã và
đang vận dụng trên con đường xây dựng và đổi mới đất nước, trong đó có giáo dục
và đào tạo. Vận dụng nguyên tắc thống nhất giữa lý luận và thực tiễn trong công tác
giáo dục và đào tạo là yêu cầu cần thiết, nhằm đảm bảo xây dựng một nền giáo dục
vững mạnh, đào tạo ra một đội ngũ trí thức và nguồn nhân lực đáp ứng được nhu
cầu phát triển của đất nước trong thời đại cơng nghiệp hóa-hiện đại hóa.
Trong những năm qua, cơng tác giảng dạy ở trường trung học phổ thơng nói
chung và mơn Lịch sử nói riêng đã có những bước tiến đáng kể. Việc vận dụng
nguyên tắc thống nhất giữa lý luận và thực tiễn luôn là một trong những vẫn quan
trọng, thực hiện phương châm “học đi đôi với hành”, nhằm đáp ứng yêu cầu của
thực tiễn trên cơ sở đảm bảo tính khoa học, cung cấp cho học sinh những kiến thức
cần thiết để trở thành một công dân có ích cho xã hội.
Với vai trị là một người giáo viên phụ trách bộ môn Lịch sử, và là công dân của
chế độ xã hội chủ nghĩa, muốn tìm hiểu rõ hơn về việc vận dụng nguyên tắc trên
trong công tác giảng dạy, tác giả đã nghiên cứu đề tài “Vận dụng nguyên tắc thống
nhất giữa lý luận và thực tiễn của chủ nghĩa Mác – Lênin vào công tác đổi mới
phương pháp giảng dạy môn Lịch sử ở trường phổ thông”. Thông qua đề tài, tác giả
muốn đem đến cái nhìn tổng quan nhất về thực trạng dạy học môn Lịch sử và việc
vận dụng nguyên tắc thống nhất giữa lý luận và thực tiễn trong giảng dạy mơn Lịch

sử ở trường phổ thơng, từ đó rút ra những kinh nghiệm quý báo cho bản thân trong
hoạt động chuyên môn để trở thành người giáo viên giỏi, góp phần vào sự nghiệp
giáo dục chung của nước nhà.
Nội dung đề tài gồm 2 chương chính:
- Chương 1 gồm cơ sở lý luận về nguyên tắc thống nhất giữa lý luận và thực tiễn
trong triết học Mác – Lê-nin.

1

tieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thong


tieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thong

- Chương 2 bàn về việc vận dụng nguyên tắc thống nhất giữa lý luận và thực tiễn
trong việc giảng dạy môn Lịch sử ở trường phổ thông, và một số kết luận, kiến
nghị. Do thời gian nghiên cứu và phạm vi kiến thức cịn hạn chế nên khơng tránh
khỏi những thiếu sót, mong nhận được sự góp ý của mọi người để đề tài được hoàn
thiện hơn. Xin chân thành cảm ơn!

2

tieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thong


tieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thong

CHƯƠNG 1: NGUYÊN TẮC THỐNG NHẤT GIỮA LÝ LUẬN VÀ THỰC
TIỄN TRONG TRIẾT HỌC MÁC – LÊ-NIN
I. PHẠM TRÙ THỰC TIỄN VÀ PHẠM TRÙ LÝ LUẬN

1. Phạm trù thực tiễn
Thực tiễn là một trong những phạm trù cơ bản, nền tảng của triết học Mác-Lênin,
tuy nhiên trong lịch sử triết học khơng phải mọi trào lưu đều có quan niệm đúng đắn
về phạm trù này.
1.1. Một số quan điểm về thực tiễn của các nhà triết học trước Mác
Với các nhà triết học theo chủ nghĩa duy tâm, họ coi thực tiễn như là một hoạt
động tinh thần, sáng tạo ra thế giới con người, chứ không xem thực tiễn là một hoạt
động vật chất, là hoạt động lịch sử xã hội. Heghen, nhà triết học duy tâm Đức cuối
thế kỉ XVIII đầu thế kỉ XIX đã có một số tư tưởng hợp lý sâu sắc về thực tiễn, tuy
nhiên ông chỉ giới hạn thực tiễn ở ý niệm, ở hoạt động tư tưởng và một “suy lý
logic”.
Chủ nghĩa duy vật trước mác, mặc dù đã nhìn nhận thực tiễn dưới vai trò là hoạt
động vật chất, tuy nhiên vẫn mắc phải khuyết điểm là chưa thấy hết vai trò của thực
tiễn đối với nhận thức. Nhà triết học duy vật Anh, Ph.Bêcơn, người đặt nền móng
cho chủ nghĩa duy vật siêu hình thế kỉ XVII – XVIII, được xem là người đầu tiên
thấy được vai trò của thực tiễn. Tuy nhiên, ông cùng với nhà triết học Đ.Điđơrô…
chỉ đề cao vai trò của thực nghiệm khoa học, chưa đề cập đến vai trị của các hình
thức khác của thực tiễn đối với nhận thức.
L.Phoiơbăc, nhà triết học duy vật Đức thế kỉ XIX, đã đề cập đến thực tiễn, nhưng
ơng chỉ coi lý luận mới là hoạt động đích thực, cịn thực tiễn chỉ được ơng xem xét
ở khía cạnh biểu hiện là con buôn bẩn thỉu mà thôi.
1.2. Quan điểm của triết học Mác- Lênin về thực tiễn
1.2.1. Khái niệm thực tiễn
Khi đánh giá nhận thức về thực tiễn của các nhà triết học duy vật trong lịch sử,
C.Mác cho rằng khuyết điểm chủ yếu của quan điểm triết học trước đây là “sự vật,
hiện thực, cái cảm giác được, chỉ được nhìn nhận dưới hình thức khách thể hay hình
thức trực quan chứ khơng được nhận thức là hoạt động cảm giác của con người, là
thực tiễn” (C.Mác và Ph.Ăngghen: Tồn tập, NXB. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2004, t.3,
tr.9)

C.Mác và Ph.Ăngghen đã tạo nên một bước chuyển biến cách mạng trong triết
học nói chung và trong lý luận nhận thức nói riêng, với việc đưa phạm trù thực tiễn
3

tieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thong


tieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thong

vào lý luận nhận thức. Bằng cách khắc phục những yếu tố sai lầm, kế thừa và phát
triển sáng tạo những yếu tố hợp lý trong những quan niệm về thực tiễn của các nhà
triết học trước đó, các nhà kinh điển của chủ nghĩa Mác - Lênin đã đưa ra một quan
niệm đúng đắn, khoa học về thực tiễn và vai trị của nó đối với nhận thức cũng như
đối với sự tồn tại và phát triển của xã hội loài người.
Lênin nhấn mạnh: “Quan điểm về đời sống, về thực tiễn, phải là quan điểm thứ
nhất và cơ bản của lý luận về nhận thức”
Như vậy, thực tiễn là tồn bộ những hoạt động vật chất có mục đích mang tính
xã hội - lịch sử của con người nhằm cải tạo tự nhiên, xã hội và bản thân con người.
1.2.2. Đặc điểm của thực tiễn
Là một phạm trù triết học nền tảng, thực tiễn có những đặc điểm sau:
- Thực tiễn là hoạt động vật chất
Hoạt động con người bao gồm hai hình thức cơ bản là hoạt động vật chất và hoạt
động tinh thần. Trong đó, thực tiễn được xem là hoạt động vật chất, hay nói theo
thuật ngữ của Mác là hoạt động “cảm tính” của con người. Khác với hoạt động tư
duy, trong hoạt động vật chất, con người sử dụng các phương tiện, công cụ vật chất,
sức mạnh vật chất của mình tác động vào tự nhiên, xã hội để cải tạo, biến đổi chúng
phù hợp với nhu cầu của mình. Bằng hoạt động thực tiễn, con người làm biến đổi
bản thân sự vật trong hiện thực, từ đó làm cơ sở để biến đổi hình ảnh của sự vật
trong nhận thức.
- Thực tiễn là hoạt động mang tính lịch sử, cụ thể

Về nội dung, đối tượng, mục đích cũng như phương thức thực hiện, thực tiễn có
tính chất lịch sử - xã hội. Mỗi hoạt động của con người đều diễn ra trong một giai
đoạn lịch sử nhất định. Thực tiễn cũng có q trình hình thành, vận động và phát
triển của nó. Hoạt động thực tiễn có thể kết thúc hoặc được thay thế bằng một hoạt
động khác trong lịch sử phát triển, khơng có hoạt động thực tiễn nào tồn tại vĩnh
viễn. Trình độ phát triển của thực tiễn cũng nói lên trình độ chinh phục giới tự
nhiên, trình độ làm chủ xã hội của con người.
- Thực tiễn là hoạt động mang tính xã hội sâu sắc
Thực tiễn là một hoạt động có tính chất cộng đồng, khơng phải chỉ là hoạt động
của một vài cá nhân riêng lẻ, của một nhóm người, mà là hoạt động của đơng đảo
quần chúng nhân dân trong xã hội. Hoạt động thực tiễn của con người phải thông
qua từng cá nhân nhưng không thể tách rời các quan hệ xã hội, được thực hiện trong
cộng đồng, do cộng đồng , vì cộng đồng.

4

tieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thong


tieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thong

- Thực tiễn là hoạt động mang tính tất yếu, nhưng là tất yếu có ý thức
Bằng hoạt động thực tiễn, trước hết là sản xuất vật chất, con người và xã hội loài
người được cung cấp những nhu cầu thiết yếu để tồn tại và phát triển. Hoạt động
thực tiễn là hoạt động bản chất của con người, đặc trưng cho con người. Nếu động
vật chỉ hoạt động theo bản năng, nhằm thích nghi một cách thụ động với thế giới
bên ngồi, thì con người nhờ vào thực tiễn – như là một hoạt động có ý thức, ý thức
về đối tượng, ý thức về phương pháp và nhất là ý thức về mục đích. Mục đích của
thực tiễn là cải tạo thế giới để thoả mãn nhu cầu về vật chất và tinh thần của con
người, giúp con người thích nghi một cách có chủ động, tích cực với thế giới và để

làm chủ thế giới.
1.2.3. Các hình thức cơ bản của thực tiễn
Thực tiễn có cấu trúc phức tạp, bao gồm nhiều yếu tố và nhiều dạng hoạt động.
Bất kỳ quá trình hoạt động thực tiễn nào cũng gồm các yếu tố như nhu cầu, lợi ích,
mục đích phương tiện và kết quả. Các yếu tố đó liên hệ với nhau, quy định lẫn nhau
mà nếu thiếu chúng thì hoạt động thực tiễn khơng thể diễn ra được. Thực tiễn biểu
hiện rất đa dạng với nhiều hình thức ngày càng phong phú, song có ba hình thức cơ
bản
- Hoạt động sản xuất vật chất là hình thức hoạt động cơ bản, đầu tiên của thực
tiễn. Đây là hoạt động mà trong đó con người sử dụng những công cụ lao động tác
động vào giới tự nhiên để tạo ra những của cải và các điều kiện thiết yếu nhằm
duy trì sự tồn tại và phát triển của mình và xã hội.
- Hoạt động chính trị-xã hội là hoạt dộng của con người trong các lĩnh vực chính
trị xã hội nhằm phát triển và hoàn thiện các thiết chế xã hội, các quan hệ xã hội làm
địa bàn rộng rãi cho hoạt động sản xuất và tạo ra những môi trường xã hội xứng
đáng với bản chất con người bằng cách đấu tranh giai cấp và cách mạng xã hội.
- Thực nghiệm khoa học là một hình thức đặc biệt của thực tiễn. Đây là hoạt
động được tiến hành trong những điều kiện do con người tạo ra gần giống, giống
hoặc lặp lại những trạng thái của tự nhiên và xã hội nhằm xác định các quy luật
biến đổi và phát triển của đối tượng nghiên cứu. Dạng hoạt động thực tiễn này ngày
càng có vai trị quan trọng trong sự phát triển của xã hội, đặc biệt là trong thời
kỳ cách mạng khoa học và công nghệ hiện đại.
Mỗi hình thức hoạt động cơ bản của thực tiễn có một chức năng quan trọng
khác nhau, khơng thể thay thế được cho nhau song giữa chúng có mối quan hệ chặt
chẽ với nhau, tác động qua lại lẫn nhau. Trong mối quan hệ đó, hoạt động sản xuất
5

tieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thong

tieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thong

vật chất là hoạt động cơ bản nhất, đóng vai trò quyết định đối với các hoạt động
khác. Ngược lại, hoạt động chính trị - xã hội và thực nghiệm khoa học có tác động
kìm hãm hoặc thúc đẩy hoạt động sản xuất phát triển.
Đồng thời, trên cơ sở những hình thức cơ bản, những hình thức khác, khơng cơ
bản của thực tiễn được hình thành, chúng là các hình thức thực tiễn phát sinh ngay
trong các hình thức cơ bản. Đó là mặt thực tiễn của các hoạt động trong một số lĩnh
vực như đạo đức, nghệ thuật, giáo dục, tôn giáo, ...
2. Phạm trù lý luận
Lý luận là hệ thống những tri thức được khái quát từ thực tiễn phản ánh những
mối liên hệ bản chất, những quy luật của các sự vật, hiện tượng.
Hồ Chí Minh chỉ rõ: “Lý luận là sự tổng kết những kinh nghiệm của loài người,
là tổng hợp những tri thức về tự nhiên và xã hội tích trữ lại trong q trình lịch sử”.
Để hình thành lý luận, con người phải thơng qua quá trình nhận thức kinh
nghiệm. Nhận thức kinh nghiệm là quá trình quan sát sự lặp đi lặp lại diễn biến của
các sự vật hiện tượng. Kết quả của nhận thức kinh nghiệm là tri thức kinh nghiệm.
Tri thức kinh nghiệm bao gồm tri thức kinh nghiệm thông thường và tri thức kinh
nghiệm khoa học. Tri thức kinh nghiệm tuy là thành tố của tri thức ở trình độ thấp
nhưng nó là cơ sở để hình thành lý luận. Như vậy, quá trình hình thành lý luận là
một quá trình đi từ thấp đến cao, từ trực quan sinh động đến tư duy trừu tượng, từ
nhận thức kinh nghiệm đến nhận thức lý luận, từ giả thuyết đến lý thuyết (lý luận).
Lý luận là kết quả của quá trình phát triển cao, là trình độ cao của nhận thức.
Lý luận có những cấp độ khác nhau tùy phạm vi phản ánh và vai trị của nó, có
thể phân chia lý luận thành lý luận ngành và lý luận triết học:
- Lý luận ngành là lý luận khái quát những quy luật hình thành và phát triển
của một ngành. Nó là cơ sở để sáng tạo tri thức cũng như phương pháp luận hoạt
động của ngành đó, như lý luận văn học, lý luận nghệ thuật…
- Lý luận triết học là hệ thống những quan niệm chung nhất về thế giới và con
người, là thế giới quan và phương pháp luận nhận thức và hoạt động của con người.

II. NHỮNG YÊU CẦU CƠ BẢN CỦA NGUYÊN TẮC THỐNG NHẤT GIỮA
LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN TRONG TRIẾT HỌC MÁC - LÊNIN
Trong quá trình tồn tại và phát triển của mình, con người luôn tác động đến thế
giới khách quan, cải biến giới tự nhiên và xã hội bằng thực tiễn. Trong q trình đó,
ln có sự thống nhất biện chứng giữa thực tiễn và lý luận:
1. Thực tiễn là cơ sở, là động lực, là mục đích và tiêu chuẩn của lý luận; lý luận
hình thành, phát triển phải xuất phát từ thực tiễn, đáp ứng yêu cầu thực tiễn
6

tieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thong


tieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thong

1.1. Thực tiễn là cơ sở của lý luận
Lý luâ ̣n là kết quả của quá trình khái quát kinh nghiệm từ hoạt đô ̣ng thực tiễn của
con người và nâng chúng lên một trình độ mới. Thơng qua kết quả của hoạt đô ̣ng
thực tiễn, kể cả thành công cũng như thất bại, con người phân tích cấu trúc, tính
chất và các mối quan hê ̣ của các yếu tố, các điều kiê ̣n trong các hình thức thực tiễn
để hình thành lý luâ ̣n. Thực tiễn cũng là cơ sở để bổ sung và điều chỉnh các lý luâ ̣n
đã được khái quát. Lý luận phải lấy thực tiễn làm cơ sở, nếu đứng ngồi thực tiễn sẽ
khơng có lý luận khoa học. Mă ̣t khác, hoạt đơ ̣ng thực tiễn của con người làm nảy
sinh những vấn đề mới và đề ra những nhiệm vụ mới, đòi hỏi quá trình nhâ ̣n thức
phải tiếp tục giải quyết. Từ đó, lý luâ ̣n được bổ sung và ngày càng mở rô ̣ng. Chính
vì vâ ̣y, V.I.Lênin nói: “Nhâ ̣n thức lý luâ ̣n phải trình bày khách thể trong tính tất yếu
của nó, trong những quan hê ̣ toàn diê ̣n cuả nó, trong sự vâ ̣n đô ̣ng mâu thuẫn cuả nó
tự nó và vì nó”
1.2. Thực tiễn là động lực của lý luận
Hoạt đô ̣ng của con người không chỉ là nguồn gốc để hoàn thiê ̣n các cá nhân mà
còn góp phần hoàn thiê ̣n các mối quan hê ̣ của con người với tự nhiên, với xã hơ ̣i.

Trong q trình này, lý luận trở thành phương pháp, định hướng cho hoạt đô ̣ng thực
tiễn, đáp ứng được nhu cầu và mang lại lợi ích cho con người. Khi nhu cầu con
người được thỏa mãn, càng kích thích cho con người bám sát thực tiễn để khái quát
thành lý luâ ̣n. Quá trình đó diễn ra không ngừng trong sự tồn tại của con người, làm
cho lý luâ ̣n ngày càng đầy đủ, phong phú và sâu sắc hơn. Nhờ vậy, hoạt đô ̣ng của
con người không bị hạn chế trong không gian và thời gian. Ngồi ra, hoạt động thực
tiễn cũng khơng ngừng biến đổi và phát sinh các mâu thuẫn, đòi hỏi phải phát triển
lý luận để giải quyết. Hoạt động thực tiễn cũng tạo điều kiện để lý luận phát triển,
bằng việc tạo ra các phương tiện kĩ thuật hiện đại phục vụ việc nghiên cứu lý luận.
Thông qua đó, thực tiễn đã thúc đẩy sự ra đời và phát triển của mô ̣t ngành khoa học
mới– khoa học lý luâ ̣n.
1.3. Thực tiễn là mục đích của lý luận
Lý luâ ̣n trước hết cung cấp những tri thức khái quát về thế giới để đáp ứng những
nhu cầu hiểu biết của con người. Tuy nhiên, không chỉ dừng lại ở việc cung cấp tri
thức, mục đích chủ yếu của lý luâ ̣n là nâng cao những hoạt đô ̣ng của con người
trước hiê ̣n thực khách quan để đưa lại lợi ích cao hơn, thỏa mãn nhu cầu ngày càng
cao của cá nhân và xã hô ̣i. Bản thân lý luâ ̣n không thể tạo ra những sản phẩm để
đáp ứng nhu cầu của con người. Những sản phẩm đó chỉ được thực hiện trong hoạt
7

tieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thong


tieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thong

đô ̣ng thực tiễn, trước hết là lao động sản xuất. Hoạt đô ̣ng thực tiễn sẽ tác động vào
tự nhiên và xã hội, biến đổi tự nhiên và xã hô ̣i theo mục đích của con người. Như
vậy, mục đích thực chất của lý luận là giải quyết các vấn đề thực tiễn, đáp ứng nhu
cầu hoạt đô ̣ng thực tiễn của con người.
1.4. Thực tiễn là tiêu chuẩn chân lý của lý luận

Chân lý là tri thức của con người về thế giới khách quan có nội dung phù hợp với
thế giới đó và đã được kiểm nghiệm thơng qua thực tiễn. Đó cũng chính là giá trị
phương pháp của lý luận đối với hoạt động thực tiễn của con người. Do đó mọi lý
luận cần phải được thực tiễn kiểm nghiệm. Chính vì thế mà C. Mác nói : “vấn đề để
tìm hiểu xem tư duy của con người có thể đạt đến chân lý của khách quan khơng
hồn tồn khơng phải vấn đề lý luận mà là một vấn đề thực tiễn. Chính trong thực
tiễn mà con người phải chứng minh chân lý”. Thông qua thực tiễn, những lý luận
đạt đến chân lý sẽ được bổ sung vào kho tàng tri thức nhân loại, những kết luận
chưa phù hợp thực tiễn thì tiếp tục điều chỉnh, bổ sung hoặc nhận thức lại. Giá trị
của lý luận nhất thiết phải được chứng minh trong hoạt động thực tiễn. Tuy thực
tiễn là tiêu chuẩn chân lý của lý luận, nhưng không phải mọi thực tiễn đều là tiêu
chuẩn của chân lý. Thực tiễn là tiêu chuẩn chân lý của lý luận khi thực tiễn đạt đến
mức toàn vẹn của nó. Tính tồn vẹn của thực tiễn là thực tiễn đã trải qua quá trình
tồn tại, hoạt động, phát triển và chuyển hóa trong một lịch sử lâu dài. Đó là chu kỳ
tất yếu của thực tiễn. Thực tiễn có nhiều giai đoạn phát triển khác nhau. Nếu lý luận
không khái quát hết các giai đoạn phát triển của thực tiễn thì lý luận có thể mang
tính phiến diện, xa rời thực tiễn. Do đó, chỉ những lý luận nào phản ánh được tính
tồn vẹn của thực tiễn thì mới đạt đến chân lý. Chính vì vậy mà V.I.Lênin cho
rằng :“Thực tiễn của con người lặp đi lặp lại hàng nghìn triệu lần được in vào ý thức
của con người bằng những hình tượng logic. Những hình tượng này có tính vững
chắc của một thiên khiến, có một tính chất cơng lý, chính vì sự lặp đi lặp lại hàng
nghìn triệu lần ấy”
2. Thực tiễn phải được chỉ đạo bởi lý luận; ngược lại, lý luận phải được vân dụng
vào thực tiễn, tiếp tục bổ sung và phát triển trong thực tiễn
Lý luận đóng vai trị soi đường cho thực tiễn vì lý luận có khả năng định hướng
mục tiêu, xác định lực lượng, phương pháp, biện pháp thực hiện. Lý luận còn giúp
con người hiểu rõ bản chất, quy luật vận động, xu thế và dự báo được khả năng phát
triển của sự vật, hiện tượng cũng như các mối quan hệ của thực tiễn, dự báo được
những rủi ro đã xảy ra, những hạn chế những thất bại có thể có trong q trình hoạt
động. Như vậy, lý luận không chỉ tạo ra hiệu quả trong hoạt động của con người mà

8

tieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thong


tieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thong

còn là cơ sở để khắc phục những hạn chế và nâng cao năng lực hoạt động của con
người.
Mặt khác, lý luận cịn có vai trị giác ngộ mục tiêu, lý tưởng liên kết các cá nhân
thành cộng đồng tạo thành sức mạnh vô cùng to lớn của quần chúng trong cải tạo tự
nhiên và cải tạo xã hội. Chính vì vậy, C. Mác đã cho rằng: “Vũ khí của sự phê phán
cố nhiên không thể thay thế được sự phê phán của vũ khí, lực lượng vật chất chỉ có
thể bị đánh đổ bằng lực lượng vật chất, một khi nó thâm nhập vào quần chúng”. Nói
về vai trị của lý luận trong sự nghiệp lãnh đạo của Đảng, chủ tịch Hồ Chí Minh nói:
“Lý luận quan trọng đối với Đảng như thế nào? Lênin, người thầy vĩ đại của chúng
ta đã tóm tắt tầm quan trọng của lý luận trong mấy câu như sau: “Khơng có lý luận
cách mạng thì khơng có phong trào cách mạng” và chỉ có Đảng nào có lý luận tiên
phong hướng dẫn thì mới có thể làm trịn được vai trị chiến sĩ tiên phong” (Hồ Chí
Minh, Tồn tập, tập 8, tr 495)
Mặc dù lý luận mang tính khái qt cao, song nó cịn mang tính lịch sử, cụ thể.
Do đó, khi vận dụng lý luận chúng ta cịn phân tích mỗi tình hình cụ thể. Nếu vận
dụng lý luận máy móc, giáo điều, kinh viện thì chẳng những hiểu sai giá trị của lý
luận mà còn làm phương hại đến thực tiễn, làm sai lệch sự thống nhất tất yếu giữa
lý luận và thực tiễn.
Lý luận hình thành là kết quả của q trình nhận thức lâu dài và khó khăn của
con người trên cơ sở hoạt động thực tiễn. Hoạt động thực tiễn tuy phong phú, đa
dạng nhưng cũng có tính quy luật của nó. Tính quy luật của thực tiễn được khái
qt dưới hình thức lý luận. Mục đích của lý luận khơng chỉ là phương pháp mà cịn
định hướng cho hoạt động thực tiễn về mục tiêu, biện pháp sử dụng lực lượng, định

hướng giải quyết các mối quan hệ và định hướng mơ hình của hoạt động thực tiễn.
Do đó, lý luận phải được vận dụng vào thực tiễn, phục vụ thực tiễn và không ngừng
được bổ sung, phát triển trong thực tiễn. Vận dụng lý luận vào hoạt động thực tiễn,
trước hết từ lý luận để xây dựng mơ hình thực tiễn theo những mục đích khác nhau
của quá trình hoạt động, dự báo các diễn biến các mối quan hệ, lực lượng tiến hành
và những phát sinh của nó trong q trình phát triển để phát huy các nhân tố tích
cực, hạn chế những yếu tố tiêu cực nhằm đem lại hiệu quả cao nhất. Lý luận tuy là
logic của thực tiễn, song lý luận có thể lạc hậu với thực tiễn, vì thực tiễn ln luôn
vận động và không ngừng biến đổi. Vận dụng lý luận vào thực tiễn đòi hỏi chúng ta
phải bám sát diễn biến của thực tiễn để kịp thời điều chỉnh, bổ sung những khiếm
khuyết của lý luận, hoặc có thể thay đổi lý luận cho phù hợp với thực tiễn. Khi vận
dụng lý luận vào thực tiễn, chúng có thể mang lại hiệu quả có thể khơng, hoặc kết
quả chưa rõ ràng. Trong trường hợp đó, giá trị của lý luận phải do thực tiễn quy
9

tieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thong


tieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thong

định. Tính năng động của lý luận chính là điều chỉnh cho phù hợp với thực tiễn.
Lênin nhận xét rằng: “Thực tiễn cao hơn lý luận, vì nó có ưu điểm khơng những
của tính phổ biến, mà cả của tính hiện thực trực tiếp”.

10

tieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thong


tieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thong

CHƯƠNG 2: VẬN DỤNG NGUYÊN TẮC THỐNG NHẤT GIỮA LÝ LUẬN
VÀ THỰC TIỄN TRONG CÔNG TÁC GIẢNG DẠY MÔN LỊCH SỬ Ở
TRƯỜNG PHỔ THÔNG HIỆN NAY
I. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN
1. Một số vấn đề lý luận về phương pháp dạy học Lịch sử và đổi mới phương
pháp dạy học Lịch sử
1.1. Phương pháp dạy học Lịch sử
Thuật ngữ phương pháp bắt nguồn từ tiếng Hy Lạp: “Methodos”, có nghĩa là con
đường, cách thức vận động của một sự vật, hiện tượng.
Theo tác giả Phan Trọng Ngọ (2005), phương pháp dạy học được hiểu theo nghĩa
chung nhất là những con đường, cách thức tiến hành hoạt động dạy học.
Hay nói cách khác, phương pháp dạy học (PPDH) là tổng hợp các cách thức làm
việc phối hợp thống nhất của thầy và trị (trong đó thầy đóng vai trị chỉ đạo, trị
đóng vai trị tích cực chủ động) nhằm thực hiện các nhiệm vụ dạy học.
PPDH bao giờ cũng gắn với việc dạy một tri thức nhất định hoặc một hoạt động
trí tuệ và thực hành nhất định. Bên cạnh đó phương pháp dạy học cũng gắn liền với
một hoặc nhiều phương tiện dạy học nhất định. Vì vậy, mỗi bộ môn với những nội
dung và phương tiện dạy học khác nhau sẽ có PPDH đặc trưng của bộ mơn đó
(PPDH bộ mơn).
Đối với bộ mơn Lịch sử, do có nhiều nội dung khác nhau về Lịch sử thế giới và
Lịch sử Việt Nam nên đã hành thành các phương pháp dạy học đặc trưng của từng
nội dung như: PPDH Lịch sử thế giới, PPDH Lịch sử Việt Nam…Ngoài ra, do đặc
điểm nội dung của môn Lịch sử luôn gắn với bản dồ và các quan sát trên thực tế nên
PPDH cũng có sự khác biệt khá rõ rệt so với PPDH của các bộ môn khác. Các
PPDH đặc trưng của môn Lịch sử bao gồm: phương pháp bản đồ, phương pháp
phân tích số liệu thống kê kinh tế theo lãnh thổ, phương pháp thực địa…
Nhìn chung, phương pháp sử dụng trong giảng dạy môn Lịch sử thường được
phân thành ba nhóm, theo ba nguồn tri thức gồm:
* Phương pháp miêu tả:

+ Khái niệm: Miêu tả là dùng lời văn có thanh sắc, hình ảnh để làm hiện lên cho
học sinh về hình dáng, đặc điểm của sự vật, hiện tượng lịch sử, nhân vật lịch sử.
Miêu tả không có chủ đề mà chỉ có đối tượng miêu tả.
+ Trường hợp cần miêu tả: sự vật, hiện tượng lịch sử, nhân vật lịch sử.
+ Phân loại:
11

tieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thong


tieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thong

- Miêu tả giản đơn: chỉ ra một vài đặc điểm chủ yếu qua đó đi sâu vào phân tích
cơ cấu bên trong của sự vật.
- Miêu tả tỉ mỉ: khắc họa bức tranh trọn vẹn về đối tượng được miêu tả.
+ Phương pháp miêu tả: xa - gần; ngoài - trong, khái quát - cụ thể.
+ Yêu cầu:
- Dựa vào chi tiết chân thực, cơ bản, điển hình
- Phải cụ thể, gợi cảm, có hình ảnh để kích thích sự chú ý, tưởng tượng của học
sinh.
- Miêu tả không có chủ đề nhưng người giáo viên phải có thái độ dứt khốt với
sự vật được miêu tả chứ khơng phải có thái độ dửng dưng.
- Phải tạo biểu tượng rõ nét.
* Phương pháp tường thuật:
+ Khái niệm:
Tường thuật là kể lại có đầu có cuối một cách cụ thể, tỉ mỉ về quá trình, diễn
biến của sự kiện lịch sử, hành động điển hình của quần chúng, nhân vật lịch sử.
Tường thuật có chủ đề, có tình tiết nhằm kích thích trí tưởng tượng, sự sáng tạo của
học sinh về hình ảnh quá khứ.
Bài tường thuật được xây dựng trên cơ sở nội dụng sách giáo khoa, nhưng giáo

viên phải tạo hình ảnh cụ thể, sinh động, chính xác về biểu tượng quá khứ đang
được thể hiện, vì vậy các em sẽ dễ hứng thú với việc học tập lịch sử hơn.
+ Đặc trưng:
- Có đầu có cuối cụ thể, tỉ mỉ.
- Có chủ đề, tư tưởng và tình cảm
+ Trường hợp:
- Quá trình diễn biến của sự kiện, biến cố lịch sử quan trọng có ý nghĩa giáo dục,
giáo dưỡng.
- Hành động điển hình của quần chúng, của một nhân vật lịch sử để tạo học sinh
biểu tượng lịch sử chính xác, có nội dung phong phú.
- Khi cần rút ra kết luận có nghĩa là tường thuật khơng chỉ dừng lại ở tái hiện lịch
sử mà cịn là biện pháp để giải thích bản chất những sự kiện lịch sử phức tạp.
+ Cấu tạo:
- 3 phần: mở đầu => sự kiện diễn ra và lên đến đỉnh cao => kết thúc
- 5 phần: mở đầu => tình tiết phát triển => tình tiết phát triển lên đỉnh cao => sự
căng thẳng giảm đi => kết thúc.
12

tieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thong


tieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thong

+ Yêu cầu:
- Có đầu có cuối 1 cách cụ thể, tỉ mỉ.
- Phải là bức tranh sinh động, chân thực, gợi cảm, nổi rõ chủ đề, có tính giáo dục
cao và đảm bảo được tính lịch sử (thời gian, khơng gian, ngơn ngữ)
- Tạo biểu tượng rõ ràng, chính xác.
- Kết hợp hài hòa miêu tả - tường thuật. Hai cái này sẽ thực hiện đồng thời, phụ
trợ và bổ sung cho nhau.

* Phương pháp giải thích:
+ Khái niệm: là phương pháp mà giáo viên thường dùng để tự mình chỉ rõ mối
liên hệ bên trong, bên ngồi của sự vật giúp học sinh hiểu rõ về sự vật. Phương
pháp này được sử dụng trong việc tìm hiểu bản chất, ý nghĩa của sự vật. Người giáo
viên sử dụng phương pháp này phải phù hợp với thái độ, yêu cầu học tập lịch sử ở
trường trung học góp phần vào phương thức tư duy lý luận của học sinh.
+ Trường hợp:
- Đề cập nguyên nhân - kết quả (nguyên nhân trong, nguyên nhân ngoài, nguyên
nhân xa, nguyên nhân gần, nguyên nhân trực tiếp, nguyên nhân gián tiếp).
- Đề cập đặc điểm của sự phát triển sự vật, hiện tượng (phát triển nhanh - chậm,
phát triển đi lên, động lực phát triển...), cần giải thích lý do.
- Khi đề cập đến chủ trương, biện pháp, kế hoạch quân sự, thủ đoạn đối phó, việc
làm của nhân vật lịch sử, kế hoạch, trình tự...của tập đồn hay giai cấp thì xét xem
nó đúng - sai, tích cực hay tiêu cực, thực thi hay ảo tưởng...
+ Thao tác thường dùng:
- Phân tích, so sánh và tổng hợp
- Chỉ ra mối liên hệ, lịch đại và đồng đại => rút ra kiến thức cơ bản
- Chỉ ra những thuộc tính cơ bản.
* Phương pháp trực quan
+ Khái niệm: Là phương pháp cho học sinh được quan sát trực tiếp sự vật, hình
ảnh thực của sự vật, hình ảnh trừu tượng hóa của sự vật nhằm giáo dục tư tưởng,
tình cảm và cảm xúc, thẩm mỹ, gây hứng thú cho học sinh, là cầu nối giữa quá khứ
- hiện đại.
+ Tác dụng:
- Góp phần tạo biểu tượng lịch sử
- Được dùng như nguồn cung cấp tri thức mới
- Đỡ tốn thời gian miêu tả, hỗ trợ tốt cho tường thuật.
13

tieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thong

tieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thong

- Hình ảnh sự vật khắc sâu vào trí nhớ của học sinh.
- Bồi dưỡng tư tưởng, tình cảm
- Bồi dưỡng quan điểm thẩm mỹ
- Phát huy tư duy để đi đến kết quả chung, rút ra nhận định chung
- Bài giảng sinh động.
+ Các loại đồ dùng trực quan:
- Hiện vật (di tích)
- Đồ dùng tạo hình (tranh ảnh, mơ hình)
- Đồ dùng quy ước (bản đồ, niên biểu, sơ đồ)
+ Yêu cầu:
- Căn cứ vào nội dung, yêu cầu giáo dưỡng, giáo dục của bài học để chọn đồ
dùng trực quan thích hợp.
- Có phương pháp thích hợp đối với việc sử dụng đồ dùng trực quan.
- Phát huy tính tích cực của học sinh khi dùng đồ dùng trực quan.
- Kết hợp lời nói và trình bày các đồ dùng trực quan, đồng thời rèn luyện kỹ năng
thực hành của học sinh.
- Tùy theo yêu cầu của bài học, loại hình đồ dùng trực quan mà có cách sử dụng
khác nhau.
2. Phương pháp phát triển khả năng nhận thức cho học sinh:
* Phương pháp sử dụng sách giáo khoa
+ Vị trí:
- Sách giáo khoa viết cho học sinh, nhưng với giáo viên sách giáo là chỗ dựa
đáng tin cậy. Vì vậy, giáo viên khơng thỏa mãn với việc cung cấp nội dung trong
sách giáo khoa mà phải nghiên cứu, tham khảo tài liệu mới để nâng cao trình độ
chun mơn, nghiệp vụ của mình làm cho bài học phong phú, sâu sắc, bảo đảm tính
hiện đại.

- Với học sinh, sách giáo là tài liệu bắt buộc trong học tập. Ngồi ra, nó là
phương tiện quan trọng để cung cấp kiến thức mới, củng cố kiến thức cũ và trả lời
câu hỏi, bài tập ở nhà.
- Sách giáo khoa được dùng thống nhất trong giáo dục, học tập ở nhà trường, các
cơ sở giáo dục.
- Sách giáo khoa là nguồn cung cấp tri thức mới, được sắp xếp có hệ thống, mục
đích.

14

tieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thong


tieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thong

+ Ý nghĩa: Sách giáo khoa không chỉ dùng dể cung cấp tri thức mới mà còn dùng
để củng cố, kiểm tra và đánh giá.
* Phương pháp sử dụng tài liệu tham khảo:
+ Các tài liệu tham khảo:
- Thư tịch cổ, sách nghiên cứu.
- Sách văn hóa, văn học, báo chí
- Sách lý luận của Mác, Lenin, các lãnh tụ cách mạng Việt Nam.
- Internet
+ Vai trò:
- Cung cấp, bổ sung kiến thức.
- Khẳng định kết luận, đánh giá về sự kiện, hiện tượng lịch sử, nhân vật lịch sử
- Tài liệu tham khảo được đối chiếu, so sánh sẽ có thuyết phục cao
- Có tác dụng giáo dục tư tưởng, tình cảm
- Bồi dưỡng năng lực làm việc với sách, bồi dưỡng lịng u thích mơn lịch sử.
+ Chú ý:

- Chọn tài liệu tốt, phù hợp.
- Nhận rõ và phân biệt chân giá trị của từng loại tài liệu sử dụng.
- Đọc vừa phải, tránh lạm dụng.
* Phương pháp trao đổi, đàm thoại:
+ Khái niệm: Là phương pháp giáo viên hay dùng để hỏi học sinh để học sinh
đáp lại, trị có thắc mắc thì thầy trả lời.
+ Ưu điểm:
- Phát triển năng lực tư duy độc lập của học sinh, phát triển khả năng diễn đạt của
học sinh.
- Học sinh nắm vững tri thức.
- Giáo viên biết được kết quả giảng dạy của mình.
- Lơi kéo sự chú ý của học sinh vào bài giảng. Lớp học đông, học sinh chủ động
tiếp thu kiến thức ngay tại lớp.
+ Chuẩn bị câu hỏi đàm thoại:
- Câu hỏi được dựa trên vốn kiến thức cũ, kinh nghiệm sống của học sinh.
- Câu hỏi vừa sức.
- Câu hỏi được đặt ra phải vào mặt chủ yếu của vấn đề học sinh đang học.
+ Phân loại:
15

tieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thong


tieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thong

- Câu hỏi nêu sự phát sinh, phát triển của sự kiện, biến cố lịch sử.
- Câu hỏi nêu đặc trưng, bản chất của sự kiện lịch sử.
- Câu hỏi nêu mối quan hệ của sự vật, hiện tượng (quan hệ nhân - quả)
- Câu hỏi sử dụng kiến thức đã học để hiểu sự kiện lịch sử.
- Câu hỏi mang tính chất là bài tập

+ Lưu ý:
- Đàm thoại khơng phải là mục đích, nó là một phương pháp trong dạy học lịch
sử
- Câu hỏi đặt ra để mục đích phát huy năng lực tự lập của học sinh, củng cố tri
thức cho học sinh.
- Không lạm dụng, không coi phương pháp này là duy nhất.
3. Phương pháp tìm tòi nghiên cứu:
* Dạy học nêu vấn đề:
+ Khái niệm: Dạy học nêu vấn đề không phải là phương pháp riêng biệt mà là
một sự tổng hợp của nhiều phương pháp. Dạy học nêu vấn đề giúp phát huy tư duy
độc lập của học sinh, trong đó giáo viện phải tạo tình huống có vấn đề, nêu vấn đề
ra và tổ chức, thúc đẩy hoạt động sáng tạo tìm tịi của học sinh để giải quyết vấn đề
đặt ra.
+ Đặc điểm:
- Nghiên cứu tài liệu, học sinh phải tự giải quyết một phần, 1 số vấn đề dưới sự
hướng dẫn của giáo viên.
- Thực hành dưới hình thức lời giảng nêu vấn đề, bài tập nhận thức.
- Mục đích là phát triển năng lực tư duy của học sinh.
+ Lời giảng:
- Khi giới thiệu bài, giáo viên cần tạo tình huống có vấn đề.
- Tình huống có vấn đề là điều kiện sư phạm khi học sinh đi trước sự cần thiết
phải suy nghĩ để tìm ra cái mới, cái chưa biết. Ví dụ: khi dạy bài lịch sử lớp 7: Ba
lần kháng chiến chống Mông - Nguyên, giáo viên có thể đặt vấn đề: Qn Mơng Ngun hùng mạnh, nhiều lần đem quân đi cướp bóc, tàn phá thế giới nhưng khi ba
lần tấn công Việt Nam, chúng lại thất bại. Vì sao chúng đánh các nước khác thì liên
tục giành thắng lợi nhưng khi đến nước ta lại thất bại ? Vì vua tơi đồng lịng, cả
nước đồng sức... thì cuộc kháng chiến mới giành thắng lợi trọn vẹn.
- Nêu vấn đề rõ ràng là câu hỏi dưới dạng bài tập nhận thức.
- Hướng dân, tạo điều kiện gợi mở các em giải quyết vấn đề.
16

tieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thong


tieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thong

- Những nét cơ bản chủ yếu của sự kiện, đặc trưng của nó so với những sự kiện
khác ở một thời điểm khác (lập bảng so sánh)
- Nêu quan hệ quan trọng của sự kiện, các giai đoạn phát triển của sự kiện, đánh
giá sự kiện.
+ Bài tập nhận thức:
- Diễn đạt dưới hình thức câu hỏi do thầy nêu ra, hoặc các ý kiến khác nhau mà
câu trả lời nảy sinh ra như là một sản phẩm của hoạt động tư duy.
- Chức năng quan trọng nhất của bài tập nhận thức là dạy cho học sinh biết suy
nghĩ độc lập với vấn đề mà cuộc sống đặt ra.
+ Thực hành:
- Khái niệm: là vận dụng lý thuyết, quan điểm của cá nhân, tập thể để giải quyết
vấn đề
- Ý nghĩa:
# Rèn luyện được kỹ năng, kỹ xảo.
# Củng cố tri thức.
# Kích thích, gây hứng thú học tập, sự học tập tích cực
4. Tổ chức, hướng dẫn học sinh học tập:
a. Tổ chức
+ Các bước thực hiện
- Đề xuất, ra đề tài
- Giao nhiệm vụ cho lớp thực hiện
- Điều khiển tiến trình hoạt động học tập
- Kiểm tra, đánh giá, khen thưởng.
+ Hướng dẫn tổ chức:
- Định hướng (nội dung vấn đề, hướng giải quyết vấn đề)

- Phương pháp
- Thao tác
- Tài liệu tham khảo, nghiên cứu
- Sử dụng sách giáo khoa
- Hướng dẫn cách trình bày vấn đề
+ Yêu cầu:
* Giáo viên:

17

tieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thong


tieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thong

- Thiết kế, tổ chức, hướng dẫn học sinh thực hiện các nội dung học tập với hình
thức đa dạng, phong phú, có sức hấp dẫn phù hợp với đặc trưng môn học, bài học
với đặc điểm và thái độ của học sinh, điều kiện từng lớp, từng khóa học.
- Khuyến khích, động viên và tạo cơ hội, điều kiện cho học sinh tham gia học tập
một cách tích cực, chủ động, sáng tạo vào quá trình khai phá và lĩnh hội tri thức,
kinh nghiệm, kỹ năng của học sinh, tạo niềm vui, phấn khởi, thái độ tự tin trong học
tập của học sinh giúp cho họ phát triển năng lực, tài năng của bản thân.
- Thiết kế, hướng dẫn các dạng câu hỏi, bài tập phát triển tư duy, rèn luyện kỹ
năng, hướng dẫn học sinh sử dụng các thiết bị, đồ dùng học tập, tổ chức tốt các giờ
thực hành, hướng dẫn học sinh có thói quen vận dụng kiến thức đã học vào việc giải
quyết các vấn đề thực tiễn.
- Giáo viên sử dụng phương pháp, hình thức tổ chức dạy học hợp lý, hiệu quả,
linh hoạt và phù hợp với đặc trưng của từng lớp, từng mơn học, hình dung tính chất
bài học, đặc điểm và thái độ của học sinh, thời lượng dạy học, các điều kiện dạy học
cụ thể.

* Học sinh:
- Tích cực suy nghĩ, chủ động tham gia các hoạt động học tập để tự khám phá,
lĩnh hội kiến thức, rèn luyện kỹ năng, xây dựng thái độ và hành vị đúng đắn.
- Sử dụng thiết bị dạy học, đồ dùng học tập, thực hành bộ môn, vận dụng kiến
thức đã học để phân tích, đánh giá, giải quyết các tình huống, vấn đề đặt ra từ thực
tiễn, xây dựng và thực hiện kế hoạch học tập phù hợp với kỹ năng và điều kiện cho
phép.
- Mạnh dạn trình bày, bảo vệ ý kiến, quan điểm cá nhân, tích cực trả lời, tranh
luận, đặt câu hỏi cho bản thân, thầy cô và bạn bè.
- Tự đánh giá, đề ra quan điểm mới xuất phát từ hoạt động của bản thân và bạn
bè.
1.2. Vai trò và tầm quan trọng của việc đổi mới phương pháp dạy học Lịch sử
Trong suốt một thời gian dài, giáo viên (GV) được trang bị PPDH theo phương
thức truyền thống – truyền thụ kiến thức. Với phương pháp giảng dạy này học sinh
chỉ tiếp nhận kiến thức một cách thụ động, thiếu tính độc, sáng tạo trong q trình
học tập.
Theo quan điểm dạy học hiện đại, dạy học là một quá trình tương tác giữa các
chủ thể GV – HS, HS – HS, HS - GV, HS với những người hiểu biết hơn. Trong đó,
“học” là hoạt động trung tâm, và “người học” – đối tượng của hoạt động “dạy”,
đồng thời là chủ thể của hoạt động “học” – được cuốn hút vào trong các hoạt động
18

tieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thong


tieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thong

học tập do GV tổ chức và chỉ đạo, thông qua đó, HS tự tìm ra và khám phá kiến
thức. Muốn đạt được điều đó, nhất thiết phải đổi mới PPDH để HS chủ động, tích
cực, sáng tạo trong học tập vì có như vậy, chúng ta mới khắc phục được những biểu

hiện trì trệ trong giáo dục hiện nay. Chỉ có đổi mới PPDH chúng ta mới có thể góp
phần nâng cao chất lượng giáo dục, đưa nền giáo dục nước nhà vươn ra tầm thế
giới. Vì thế, đổi mới PPDH khơng chỉ cịn là phong trào mà là một yêu cầu bắt buộc
đối với tất cả giáo viên.
Không nằm ngoài mục tiêu chung, việc đổi mới PPDH theo hướng tích cực trong
mơn Lịch sử là vấn đề cần thiết trong bối cảnh hiện nay. Hiện nay, phương pháp
dạy học lấy HS làm trung tâm được xem là một định hướng tích cực, thể hiện một
cách tiếp cận mới về hoạt động dạy học. Việc chuyển từ dạy học với GV làm trung
tâm sang dạy học với HS làm trung tâm cũng là xu hướng tất yếu, theo lịch sử phát
triển của phương pháp giáo dục và dạy học của nhà trường. Phương pháp này giúp
cho người học có thể phát huy được trí tuệ, tư duy của mình, bên cạnh đó bồi dưỡng
cho HS phương pháp tự học và tính tự giác, chủ động trong học tập.
2. Thực tiễn giảng dạy môn Lịch sử phổ thông hiện nay đòi hỏi phải vận
dụng nguyên tắc thống nhất giữa lý luận và thực tiễn của chủ nghĩa Mác-Lênin
để đổi mới phương pháp dạy học
Môn Lịch sử trong trường phổ thông là một trong mơn học khơng q khó, tuy
nhiên, phần nhiều kiến thức Lịch sử lại gắn liền với thực tiễn, nếu GV khơng có
những bài giảng và phương pháp phù hợp với thế hệ học trị thì dễ làm cho học sinh
thụ động trong việc tiếp thu kiến thức. Trong việc dạy và học môn Lịch sử hiện nay,
mặc dù đã có những thay đổi đáng kể về lối tư duy và phương pháp, HS đã được
tiếp cận với những câu hỏi, bài tập theo các cấp độ từ nhận biết đến hiểu và vận
dụng; HS cũng đã biết sử dụng alat Lịch sử trong việc học tập dưới sự hướng dẫn
của GV.
Tuy nhiên, vẫn còn nhiều hạn chế, đa số HS vẫn chỉ “học vẹt”, học thuộc lòng
những kiến thức thầy cô cung cấp, mà chưa thấy được ý nghĩa của chúng trong thực
tiễn đời sống.
Nhiều GV Lịch sử vẫn chưa thực sự thấm nhuần tích cấp thiết, tầm quan trọng,
bản chất phương hướng của việc đảm bảo nguyên tắc thống nhất giữa lý luận và
thực tiễn. Một số GV còn quá chú trọng giảng dạy theo kinh nghiệm, theo lối mòn,
mà chưa quan tâm đến lý luận, cũng như những yêu cầu về đổi mới PPDH phù hợp.

Bên cạnh đó, một số GV lại quá chú trọng đổi mới PPDH theo hướng dẫn, chỉ đạo

19

tieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thong


tieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thong

của Bộ Giáo Dục một cách rập khuôn, giáo điều mà chưa quan tâm đến thực tiễn
dạy học của nhà trường, cũng như của bộ môn và năng lực của HS.
Đa số GV vẫn chỉ chú trọng việc giảng dạy chương trình, nội dung trong sách
giáo khoa mà xem nhẹ việc liện hệ thực tế, mở rộng kiến thức. Hình thức tổ chức
dạy học còn đơn điệu, dạy trên lớp là chủ yếu. Các hình thức dạy học gắn với thực
tế chưa được thực hiện, hoặc thực hiện chưa có hiệu quả. Có những kiến thức Lịch
sử có thể giúp HS giải thích những hiện tượng trong tự nhiên, tránh việc mê tín dị
đoan, hiểu được những câu ca dao – tục ngữ mà thế hệ trước để lại và có thể ứng
dụng trong thực tiễn đời sống thường ngày chỉ bằng những kiến thức rất phổ thông
mà không gây nhàm chán, xa lạ. Là một môn học thuộc ngành khoa học xã hội,
trong xu thế hiện nay nhiều bậc phụ huynh và các em HS có tâm lý xem nhẹ môn
Lịch sử, mà chú trọng vào các môn khoa học tự nhiên. Nếu người GV không đổi
mới phương pháp giảng dạy để kích thích tính chủ động, sáng tạo, hứng thú trong
mơn học thì sẽ dễ gây tâm lý chán nản và học để “đối phó” của HS. Việc đổi mới
PPDH theo hướng gắn lý luận với thực tiễn sẽ làm cho HS thấy được giá trị của
môn học, tăng hiệu quả tiếp thu, khơng cịn q nặng về lý thuyết và ngán ngẫm khi
cố gắng học thuộc lòng q nhiều kiến thức mang tính hàn lâm, đơi khi khơ khan
khó nhớ.
Nhiều GV chưa quan tâm đúng mức đối tượng giáo dục. Chưa đặt ra cho mình
nhiệm vụ và trách nhiệm nghiên cứu thực tiễn về trình độ, năng lực của học sinh để
lựa chọn nội dung và PPDH phù hợp. Hiện tượng dùng đồng loạt cùng một cách

dạy, một bài giảng cho nhiều lớp, nhiều thế hệ học trò vẫn còn phổ biến. Do phương
pháp thường đi theo lối mịn, ít có sự đổi mới mà GV đã trở thành người cảm nhận,
truyền thụ tri thức một chiều. GV nên là người hướng dẫn học sinh chủ động trong
quá trình lĩnh hội tri thức Lịch sử.
Trong thời đại siêu công nghiệp hiện nay, sự phát triển mạnh mẽ của xã hội, nhất
là cuộc cách mạng khoa học, kỹ thuật đã làm gia tăng một lượng tri thức khổng lồ
cho nhân loại, theo đó nội dung dạy học trong nhà trường cũng phải không ngừng
được cập nhật, đổi mới. Bên cạnh đó, ngày nay, nhu cầu hiểu biết của HS có xu
hướng vượt ra ngồi phạm vi nội dung, tri thức, kỹ năng do chương trình quy định.
Xu hướng này thể hiện ở chỗ HS thường chưa thỏa mãn với hệ thống tri thức được
cung cấp trong chương trình sách giáo khoa và các tài liệu học tập được quy định.
Các em luôn muốn biết nhiều hơn, hiểu sâu hơn các vấn đề đã học cũng như các tri
thức xã hội khác. Chính điều đó, địi hỏi người GV Lịch sử cũng phải không ngừng
cập nhật những kiến thức mới từ thực tiễn, để tránh lạc hậu, lỗi thời trong giảng
dạy.
20

tieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thongtieu.luan.van.dung.nguyen.tac.thong.nhat.giua.ly.luan.va.thuc.tien.cua.chu.nghia.mac.lenin.vao.cong.tac.doi.moi.phuong.phap.giang.day.mon.lich.su.o.truong.pho.thong