Tiết 71 + 72 :CHIẾC LƯỢC NGÀ (Trích) Nguyễn Quang Sáng docx

Tiết 71 + 72 : CHIẾC LƯỢC NGÀ
(Trích)
Nguyễn Quang Sáng
A. Mục tiêu cần đạt
- Hs cảm nhận được tình cha con sâu nặng trong hoàn cảnh éo le của cha con ông
Sáu.
- Nắm được nghệ thuật miêu tả tâm lý n/v, nghệ thuật xây dựng tình huống truyện
bất ngờ mà tự nhiên
- Rèn kỹ năng đọc diễn cảm, phát hiện những chi tiết nghệ thuật
B. Chuẩn bị
- Chân dung nhà văn Nguyễn Quang Sáng.
- Tư liệu liên quan đến tác phẩm.
C. Khởi động
1. Kiểm tra
a) Bác lái xe cho rằng anh thanh niên là “người cô độc nhất thế gian” ? Em có đồng
ý với ý kiến đó không ? Vì sao
* Ý kiến đúng vì anh sống làm việc một mình trên đỉnh Yên Sơn 2600m quanh
năm chỉ có cỏ cây mây mù.
* Ý kiến chưa đúng vì ở Sa Pa còn có ~ người khác cùng làm việc thầm lặng một
mình : Anh bạn ở đỉnh Phan – Xi – Păng 3142m, anh cán bộ nghiên cứu sét 11 năm
không xa cơ quan , ông kỹ sư trồng rau Sa Pa
b) Phát biểu chủ đề “Lặng lẽ Sa Pa” không dùng câu văn của chính tác giả.
2. Giới thiệu : Những tình huống éo le trong chiến tranh : vợ hiểu lầm chồng; làng
xóm họ hàng hiểu lầm một người chiến sĩ tình báo đi theo giặc; đ/chí hiểu lầm nhau con
– cha.
D. Tiến trình các hoạt động dạy và học
Hoạt động của giáo viên - học sinh Nội dung cần đạt
Hoạt động 1 : Gv gthiệu ảnh tác giả.
(1) Giới thiệu vài nét về NQS ?
- Quê An Giang là nhà văn Nam Bộ
- Chỉ viết về cs và con người Nam Bộ

- Cốt truyện hấp dẫn, tình huống bất ngờ
ngôn ngữ đậm màu sắc Nam Bộ.
- Phim : Cánh đồng hoang, Mùa gió chướng,
Người thành phố
2. Trình bày hiểu biết về tác phẩm.

Gv tóm tắt phần lược bỏ ở phần đầu tác phẩm
I. Tìm hiểu chung
1. Tác giả
Nhà văn Nam Bộ tài năng
- có truyện ngắn
- có tiểu thuyết
- kịch bản phim


2. Tác phẩm
* H/c sáng tác : 1966, Khi tác
giả hoạt động ở chiến trường
Gv đọc mẫu – hs đọc tiếp từ đầu → hết cảnh
cha con chia tay nhau.
Hs tóm tắt cốt truyện đoạn trích 8 – 10 câu
Hs trình bày bố cục truyện ?
Gv : lưu ý truyện viết trong chiến tranh ác liệt
nhưng lại nói về vđề t/cảm tình cha con. Tình
cha con được mtả ở cả hai phía : người cha
c/mạng và con gái nhỏ
- tình cảm đáng trân trọng hơn
- nỗi đau do chiến tranh gây ra.
* Cách chuyện lồng trong truyện.
Phần chính là chuyện bác Ba kể về hai cha

con


Hoạt động 2
Hs đọc đoạn đầu
3. Phân tích thái độ tình cảm của bé Thu
trong phút đầu khi gặp hai người khách lạ.
Lý giải nguyên nhân của thái độ ấy ?
Nam Bộ


* Tóm tắt đoạn trích
* Bố cục
- Tình huống 1: Sau 8 năm hai
cha con gặp lại nhau, bé Thu
không nhận cha, đến lúc em
nhận ra thì ông Sáu phải ra đi
→ bộc lộ t/cảm mãnh liệt của
con đ/v cha.
- Tình huống 2 : Ở căn cứ ông
Sáu dồn tất cả tình yêu thương, làm chiếc lược
nhưng chưa kịp trao cho con đã hy sinh
→ bộc lộ t/c sâu sắc của người cha.
II. Phân tích
1. Diễn biến tâm lý bé Thu
trong lần ông Sáu về thăm nhà.
a. Trước khi nhận ông Sáu là
cha
- Lí do dễ hiểu : bé quá bất ngờ ngạc nhiên,
sợ hãi trước người lạ, sợ bị lừa sợ bị bắt

4. Trong hai ngày đêm tiếp theo, thái độ và
t/cảm của bé Thu đ/v ông Sáu diễn biến ntn?
Chi tiết nào làm em ấn tượng nhất ? Vì sao?
- Cách mtả tâm lý sợ hãi của đứa trẻ : hành
động chạy vụt đi và tiếng kêu thét → rất phù
hợp với tâm lý bé gái.
→ Chi tiết gây sự cảm thương cho ông Sáu


Tiết 2 (tiếp)

- Trong 2 ngày tiếp theo mặc ~ lời nói cử chỉ
5. Có ý kiến cho rằng : khi hất tung cái trứng
cá ra khỏi bát cơm, khi bị đánh mắng, nó lặng
lẽ nhặt cái trứng cá vào bát, lặng lẽ đứng dậy
bỏ ra xuồng chèo về bà ngoại là lúc bé Thu
bày tỏ tình thương yêu mãnh liệt và tức tưởi
đ/với ba mình.
ý kiến của em ntn ?
Hs thảo luận nhóm 4 người : 2
/
- 3
/

- - Sự ương ngạnh đó hoàn toàn không đáng
trách vì :
+ H/cảnh éo le của Ctranh, bé Thu quá nhỏ
- Thờ ơ, lạnh nhạt, xa cách đến mức bướng
bỉnh, ngang ngạnh khó hiểu

Và chính giây phút đó càng chứng tỏ thương
yêu mãnh liệt ba nó, người đàn ông trong ảnh,
khác hoàn toàn vời người đàn ông đáng ghét cứ
muốn thay thế ba nó → Đó là phản ứng tâm lý
hoàn toàn tự nhiên của một đứa bé có cá tình
mạnh mẽ. Trong sự cứng đầu cứng cổ của con
bé còn ẩn chứa cả sự kiêu hãnh trẻ thơ về một
không thể thấu hiểu được.
+ Những người lớn không ai chuẩn bị đón
nhận ~ khả năng bất thường ấy.
Đọc đoạn chia tay.
6. Nhận xét thái độ và hành động của bé Thu
trong buổi chia tay ?
* Và khi đã vỡ lẽ thì lòng yêu ba càng nhân
lên gấp bội nhưng muộn quá. Và thật éo le
đ/v người cha ấy, đó là tiếng ba đầu tiên và
cũng là tiếng gọi cuối cùng ông nghe được từ
chính đứa con muôn vàn yêu quí
7. Nguyên nhân của sự thay đổi đó ?
Vì sao tác giả lại để cho bà ngoại giải thích
mà không phải ai khác ?
Qua đó em nhận xét tính cách n/v bé Thu và
nghệ thuật mtả tâm lý của tác giả ?
- Vì vậy phút chia tay t/cảm mãnh liệt xen lẫn
hối tiếc.
8. T/cảm của ông Sáu đ/v con được thể hiện
qua những chi tiết sự việc nào ?
tình yêu dành cho người cha khác ấy

b. Trong buổi chia tay
→ Bé Thu xúc động mạnh mẽ. Tình yêu và sự
mong mỏi người cha xa cách đã bị dồn nén bấy
lâu, nay bùng ra thật mạnh mẽ và hối hả, cuống
quít có xen lẫn cả sự hối hận.



- Khi nghe bà giải thích “nó nằm im, lăn lộn và
thỉnh thoảng lại thở dài như người lớn” → sự
nghi ngờ bấy lâu được giải toả, nảy sinh sự ân
hận hối tiếc.
- Tình yêu cha bị dồn nén bấy lâu đã thức dậy
mạnh mẽ, mãnh liệt trong Thu

* T/cách bé Thu :
- Tình cảm thật sâu sắc, mạnh mẽ nhưng cũng



Tâm trạng ông Sáu khi bị con coi là người xa
lạ ? Điều đó bộc lộ thêm nét đẹp gì trong tâm
hồn người csĩ c/mạng ấy ?
- Muốn ôm con, hôn con → chỉ dám đứng
nhìn đôi mắt trìu mến lẫn buồn rầu
Nỗi đau của ông Sáu cứ lớn dần, như lăn vào
trong sâu thẳm → đó là sự hy sinh lớn lao
không đếm được của người làm c/mạng.

- Phút chia tay ông sung sướng cảm động
hạnh phúc nghẹn ngào khi con đột ngột thay
đổi hoàn toàn.
– Tình yêu thương con trong ông Sáu có diễn
biến ntn sau chuyến về phép ? Chi tiết nào
cảm động nhất ? Vì sao.
- Khi sắp hy sinh – cố giữ chiếc lược cho con.
* Lòng yêu con đã biến người csĩ thành 1
nghệ nhân, nghệ nhân chỉ sáng tạo ra một tác
thật dứt khoát, rạch ròi.
- Cứng cỏi, ương ngạnh nhưng vẫn hồn nhiên
ngây thơ
2. Tình cảm cha con sâu nặng ở ông Sáu.
- Mong mỏi, chờ đợi giây phút được gặp con,
yêu con vô bờ bến.




- Đau đớn bất lực bởi tình cảm cha con thắm
thiết không đến được với nhau.


* Ở chiến trường.


- Chiếc lược ngà là tất cả nỗi nhớ mong yêu
thương con, là kỷ vật thiêng liêng quý giá của
tình cha con sâu nặng.
phẩm duy nhất trong đời cho nên chiếc lược

ngà là kết tinh của tình phụ tử mộc mạc mà
đằm thắm sâu xa, đơn sơ mà khì diệu làm
sao!
. Câu chuyện chiếc lược ngà ngoài việc diễn
tả tình cảm cha con sâu nặng thắm thiết còn
gợi ta suy nghĩ gì ?
Hoạt động 3
. Những thành công về nghệ thuật ?
- Cốt truyện bất ngờ nhưng hợp lý
+ bất ngờ 1 : bé Thu không nhận cha rồi đột
ngột biểu lộ tình cảm mãnh liệt với cha →
trái ngược nhưng hợp lý.
+ bất ngờ 2 : cuộc gặp gỡ tình cờ giữa bác
Ba- người kể chuyện – với cô giao liên Thu.
- Người kể là bạn thân của ông Sáu, không
chỉ là người chứng kiến khách quan – mà còn
bày tỏ sự đồng cảm, chia sẻ với các n/v.
Người kể chủ động điều chỉnh nhịp điệu kể
xen vào ~ ý kiến bình luận suy nghĩ của mình




- Gợi người đọc suy nghĩ thấm thía ~ đau
thương mất mát, éo le mà chiến tranh mang đến
cho bao nhiêu con người, bao nhiêu gia đình.
III. Tổng kết
1. Nghệ thuật
- Cốt truyện chặt chẽ, bất ngờ nhưng hợp lý →
hấp dẫn.

- Lựa chọn n/vật kể chuyện thích hợp → câu
chuyện đáng tin cậy.
- Xây dựng n/v, miêu tả tâm lý n/v rất thành
công
- Ngôn ngữ lời kể giản dị, đậm màu sắc Nam
Bộ.

2. Nội dung
- Truyện diễn tả cảm động tình cha con đằm
để dẫn dắt người đọc (VD : trong cuộc đời k/c
tôi, tôi chứng kiến không biết bao nhiêu cuộc
chia tay Cây lược chưa chải được mái tóc
con nhưng nó như gỡ rối được phần nào

thắm sâu nặng trong hoàn cảnh éo le của chiến
tranh.
- Ca ngợi t/c cha con cao đẹp, thiêng liêng như
một giá trị nhân bản sâu sắc, nhất là trong h/c
khó khăn.
E. Củng cố – dặn dò
- Viết 5 câu văn bình giảng về nhan đề “Chiếc lược ngà”
- Viết 1 đ/v phát biểu cảm nhận suy nghĩ của em về tình cảm cha con.