Bài giảng Nguyên tắc dùng thuốc cho phụ nữ thời kỳ cho con bú

12/09/2014

Tài liệu học tập

Nguyên tắc dùng thuốc cho
PHỤ NỮ THỜI KỲ CHO CON BÚ

Sách giáo khoa Dược lâm sàng

Tài liệu tham khảo

Roger walker (2007).
Clinical pharmacy and
therapeutics. 4th edition

Mục tiêu bài học
1. Trình bày được các yếu tố quyết định lượng thuốc
vào trẻ bú mẹ khi sử dụng thuốc ở PN cho con bú

J. Dipiro (2008).
Pharmacotherapy. 7rd edition

TẦM QUAN TRỌNG CỦA SỮA MẸ
1. Cung cấp dinh dưỡng tối ưu
2. Kháng thể cho trẻ tránh một số nhiễm khuẩn

2. Trình bày được các nguyên tắc chung về dùng thuốc
cho phụ nữ thời kỳ cho con bú

3. Tăng sự “kết nối” MẸ - CON
4. Rẻ tiền

12/09/2014

TÁC DỤNG KMM CỦA MỘT SỐ THUỐC
LÊN TRẺ KHI DÙNG THUỐC CHO PNCCB
Atenolol
Ciprofloxacin
Codein
Dapsone
Diazepam
Doxepin
Erythromycin
Fluoxetine
Indometacin
Lithium
Naproxen
Phenytoin

Chậm nhịp tim, tím tái, hạ HA
Viêm đại tràng giả mạc
Tử vong
Thiếu máu tan máu
Thờ ơ, buồn ngủ, bú kém
An thần, ngừng hơ hấp
Hẹp mơn vị
Đau bụng, kích thích, an thần
Co giật
Bất thường sóng T
Chảy máu kéo dài, xuất huyết

Methaemoglobinaemia
7

5

MỘT SỐ THUỐC CHỐNG CHỈ ĐỊNH Ở PNCCB

MỤC TIÊU SỬ DỤNG THUỐC Ở PNCCB


•

Điều trị được bệnh của mẹ

•

Tránh cho trẻ bị dùng & chịu ADR của thuốc

•

Duy trì cho trẻ bú mẹ








6

Amphetamin
Amiodaron
Bromocriptin
Carbimazol
Cyclophosphamid
Cyclosporin
Ergotamin
Ethosuxamid









Isoniazid
Lithium
Methotrexat
Metronidazol
Phenobarbital
Theophyllin
Propylthiouracil

8


12/09/2014

CÁC YẾU TỐ QUYẾT ĐỊNH LƯỢNG THUỐC
VÀO TRẺ KHI DÙNG CHO PNCCB

LỰA CHỌN THUỐC CHO pnccb

1. Việc dùng thuốc của mẹ

Các thông số của thuốc:

- Thuốc, liều, đường dùng

- Tỉ lệ nồng độ thuốc trong sữa/huyết tương

- Đặc điểm DĐH của mẹ

- Thời gian đạt nồng độ đỉnh
- Thời gian bán thải t1/2

2. Việc bài tiết sữa của mẹ

- Tỉ lệ thuốc trẻ bú so với tổng liều dùng (liều

- Lượng sữa tiết ra

tương đối)

- Thành phần và pH của sữa
9

CÁC YẾU TỐ QUYẾT ĐỊNH LƯỢNG THUỐC
VÀO TRẺ KHI DÙNG CHO PNCCB

11

Ả NH HƯỞNG ĐẶC TÍNH CỦA THUỐC
ĐẾN TỈ LỆ NỒNG ĐỘ THUỐC TRONG SỮA/HUYẾT TƯƠNG
Đặc tính của thuốc

3. Tính chất của thuốc

Tỉ lệ thuốc giữa
sữa/huyết tương
~1

- Phân tử lượng

Thuốc tan nhiều trong lipid

- pKa

Thuốc liên kết nhiều với protein
trong huyết tương của mẹ

<1

Thuốc có phân tử lượng nhỏ
(dưới 200), tan nhiều trong nước

~1

Acid yếu

<1

Base yếu

>1

Thuốc vận chuyển tích cực

>1

- Tính tan trong lipid
- Mức độ liên kết protein
4. Việc bú mẹ của trẻ
- Lượng sữa trẻ bú
- Thời điểm trẻ bú
10

12


12/09/2014

TỈ LỆ NỒNG ĐỘ THUỐC GIỮA SỮA VÀ HUYẾT TƯƠNG

- Dao động nhiều giữa các cá thể và trên cùng cá
thể
-Chỉ phù hợp khi đánh giá tổng thể, không phù

hợp khi đánh giá nguy cơ giữa các thuốc

Tỉ lệ nồng độ thuốc sữa/huyết tương và liều
tương đối của một số thuốc
Thuốc
Atenolol

Tỉ lệ nồng độ
sữa/huyết tương
3

Liều tương đối
(%)
8 - 19

Captopril

0,03

0,014

Sotalol

4

42

Iodine

15 - 65

49

0,1

1,5

Carbimazole

1

27

Valproic acid

0,05

7

1

80

Propylthiouracil

Lithium
13

Một số thuốc thường dùng an toàn cho trẻ khi
dùng thuốc cho PNCCB

LIỀU DÙNG TƯƠNG ĐỐI CỦA TRẺ
- Lượng thuốc trẻ bú = Csữa mẹ x lượng sữa trẻ bú
-Lượng sữa trẻ bú = 0,15 L/kg
-LD tương đối= lượng thuốc trẻ bú/LDmẹ x 100%
→ Phù hợp để đánh giá nguy cơ của thuốc

14

Nhóm thuốc
 Antacid
 Nhuận tràng thẩm thấu
 Các Cephalosporin
 Các thuốc xơng hít, như
salbutamol
 Các penicilin
 Progestogen
 Vacxin (trừ đậu mùa)
 Vitamin (trừ vitamin A,
D liều cao)

Thuốc
 Cetirizin
 Clotrimazol
 Cromoglycat
 Diclofenac
 Heparin
 Ibuprofen
 Insulin
 Sắt bổ sung

 Lactulose
 Levothyroxin
 Loratadin
 Nystatin
 Paracetamol
 Warfarin


12/09/2014

CÁC THUỐC ẢNH HƯỞNG ĐẾN KHẢ NĂNG BÀI TIẾT SỮA
Làm tăng tiết sữa

Làm giảm tiết sữa

Thuốc kháng dopamin:
phenothiazin, haloperidol

Thuốc có hoạt tính dopamin (dẫn
chất ergotamin): bromocriptin,
methylergotamin...

Thuốc an thần: sulpirid, risperidon Lợi tiểu
Thuốc điều trị THA: α-methyldopa Estrogen
Thuốc làm tăng nhu động ruột:
domperidon, metoclopramid

Prostaglandin

Hormon tăng trưởng, hormon giải

phóng thyrotropin

Amphetamin

Oxytocin

Rượu, opioid (làm giảm giải
phóng oxytocin)

NGUYÊN TẮC CHUNG TRONG SỬ DỤNG
THUỐC Ở PNCCB
4. Nên uống thuốc ngay sau khi cho trẻ bú xong
5. Nếu không được cho trẻ bú khi đang dùng thuốc
cần vắt sữa bỏ đi và dùng sữa ngoài thay thế. Sau khi
ngừng thuốc cần chờ thêm một thời gian thích hợp
(khoảng 4 lần t1/2) rồi mới cho trẻ bú lại
6. Cân nhắc lợi ích nguy cơ cho cả mẹ và con trước
khi quyết định dùng thuốc

NGUYÊN TẮC CHUNG TRONG SỬ DỤNG
THUỐC Ở PNCCB
1. Hạn chế tối đa dùng thuốc

2. Chọn thuốc an toàn cho trẻ bú, thải trừ nhanh

3. Tránh dùng thuốc liều cao, nên dùng trong thời
gian ngắn nhất và ngừng ngay khi có hiệu quả

Trân trọng cảm ơn
Câu hỏi ?