CHƯƠNG 3: ĐỔI MỚI SÁNG TẠO ( sáng tạo và khởi nghiệp )

CHUONG 3: DOI MOI SANG TAO
3.1. M6 dau
Đổi mới sang tao (innovation) dugc coi la mot tién dé quan trong dé tao ra nang luc
cạnh tranh nhằm dat được sự tăng trưởng dài hạn của công ty trong môi trường kinh doanh

luôn biến đổi như hiện nay. Các doanh nghiệp luôn không ngừng nâng cao năng lực đổi
mới, sáng tạo để tồn tại và phát triển. Vẫn đề đôi mới sáng tạo ngày càng thu hút được sự
quan tâm của các nhà nghiên cứu. các nhà quản trị doanh nghiệp và cả các nhà hoạch định
chính sách. Nghiên cứu về đối mới sáng tạo đóng vai trị là một sự kích thích cho lợi thé

cạnh tranh có tính bền vững trong các công ty. Tuy nhiên, bản chất của sự phát triển trong
lĩnh vực này đã dẫn đến các nghiên cứu ngày càng rộng rãi và có tính rời rạc. Bài báo này
tập trung vào các nghiên cứu liên quan đến yếu tố ảnh hưởng đến đổi mới sáng tạo trong
các tổ chức. Mục tiêu của nghiên cứu là trình bày một cách toàn diện các yếu tổ ảnh hưởng
đến đôi mới sáng tạo.
3.2. Đôi mới sáng tạo
Đổi mới sáng tạo là việc tạo ra, ứng dụng thành tựu. giải pháp kỹ thuật, công nghệ,
giải pháp quản lý để nâng cao hiệu quả phát triển kinh tế — xã hội, nâng cao năng suất, chất
lượng, giá trị gia tăng của sản phẩm, hàng hóa.
Trong hầu hết các cơng ty, tổ chức đều được khuyến khích đối mới sáng tạo để nâng cao
hiệu quả trong công việc. Vậy Đôi mới sáng tạo la gi?

3.2.1. Khái niệm đỗi mới sáng tạo

Đổi mới sáng tạo là việc tạo ra, ứng dụng thành tựu, giải pháp kỹ thuật, công nghệ,

giải pháp quản lý để nâng cao hiệu quả phát triển kinh tế — xã hội, nâng cao năng suất, chất
lượng, giá trị gia tăng của sản phẩm, hàng hóa.
Ở Việt Nam đổi mới — sáng tạo là thuật ngữ pho biến và được sử dụng rất nhiều trong

nghiên cứu khoa học. Hầu hết các học giả ở Việt Nam cũng như một số nhà nghiên cứu

trên thế giới vẫn sử dụng đồng nhất thuật ngữ đơi mới — sáng tạo và khơng có sự phân biệt
rõ ràng giữa hai khái niệm này.
Đổi mới sáng tạo là việc đưa các ý tưởng vào thực tiễn để tạo ra gia tri gia tang, vi du

thông qua thương mại hóa. Theo đó đối mới sáng tạo cần có cả tính mới và tính được thực
hiện.


3.2.2. Tai sao phải đỗi mới sáng tạo?
Đổi mới sáng tạo là gì? đã được giải đáp ở nội dung trên, cần phải đối mới sáng tạo
bởi vì:
- Cần phải đối mới sáng tạo bởi vì nếu khơng đổi mới sáng tạo thì sẽ khơng thể tồn
tại và phát triển trong một môi trường biến động nhanh, linh hoạt và có tính cạnh tranh cao.

— Chức năng của đổi mới sáng tạo chính là đưa sự sáng tạo và tính mới thâm nhập
vào hệ thống kinh tế xã hội nhằm tạo ra các gia tri moi. Néu khơng có đơi mới sáng tạo thì
nên kinh tế sẽ rơi vào trạng thái “tĩnh” và không tạo ra được giá trị mới cho sự phát triển.

Từ đó thấy được rằng đơi mới sáng tạo đóng vai trị thiết yếu đối với sự tăng trưởng
kinh tế cũng như phát triển xã hội.
— Đồi mới sáng tạo phải xuất phát từ nguồn tri thức, ý tưởng ma phần lớn là dựa trên
các kết quả nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ từ khu vực các viện nghiên cứu,
trường đại học.

Trong trường hợp này đối mới sáng tạo là sự nối dài và là một bước tiếp theo của hoạt
động khoa học công nghệ đi ra thị trường và xã hội. Đây là loại hình được gọi là đơi mới

sáng tạo dựa trên nền tảng của nghiên cứu và phát triển.
Vì sao doanh nghiệp cần phải đổi mới và sáng tạo?
Chúng ta đã hiểu được khái niệm Đổi mới sáng tạo là gì? doanh nghiệp cần phải đồi

mới sáng tạo bởi lẽ:
— Trong môi trường kinh doanh biến động nhanh, linh hoạt và tính cạnh tranh cao thì
việc đổi mới sáng tạo được colI là chiến lược khác biệt hóa quan trọng để có được lợi thế

của doanh nghiệp.
— Việc đối mới sáng tạo trong doanh nghiệp cần được quản lý đúng phương hướng để
có thể tạo ra một nền văn hóa sáng tạo, không bỏ lỡ những cơ hội phát triển và nâng cao
năng lực cạnh tranh.
— Thông thường nguồn sáng tạo tốt nhất nằm trong chính các cấp nhân sự, do đó
doanh nghiệp cần thúc đây một số yếu tơ như thúc đây văn hóa đổi mới trong nội bộ nhằm
đạt tới cả đôi mới đột phá và gia tăng, tăng tính liên kết trong chuỗi giá trị thơng qua chuyển

đối số hiệu quả....
- Đồi mới sáng tạo là nguồn tạo ra tri thức để cải thiện các quy trình và cầu trúc kinh
doanh nội bộ từ đó tạo ra các sản phẩm và dịch vụ theo định hướng thị trường mang lại kết

quả kinh doanh mới.


— Thông thường các doanh nghiệp khởi nghiệp đôi mới sáng tạo hoặc tái cau tric theo
xu hướng đổi mới sáng tạo thường là các doanh nghiệp trẻ, năng động. quy mô nhỏ, nam
bắt nhanh về công nghệ và xu hướng kinh doanh.

Tuy nhiên lại thiếu nguồn lực tài chính, dữ liệu thị trường. khách hàng vốn là điểm
mạnh của các doanh nghiệp lớn kinh doanh theo mơ hình truyền thống lâu năm. Do vậy
nếu biết kết hợp giữa các doanh nghiệp này với nhau trên cơ sở đối tác kinh doanh chiến
lược thì bài tốn tìm kiếm nguồn lực cho đổi mới sáng tạo sẽ được giải quyết.
— Một yếu tố thành công then chốt của cacshieens lược bất kịp cơng nghệ đó là khả
năng tiếp thu cơng nghệ của các doanh nghiệp. Day được xem là một nhân tơ chính của hệ
thống đối mới sáng tạo quốc gia đề nền kinh té có thê được hưởng lợi từ tiếp cận kiến thức

tồn cầu hóa và dịng chảy cơng nghệ qua các hoạt động thương mại, đầu tư....
— Để tư duy đơi mới sáng tạo được hồn thiện và phố biến đến tồn thể nhân viên thì
doanh nghiệp cần có những nhà lãnh đạo tài giỏi, có khả năng truyền cảm hứng và đam mê
sáng tạo cho nhân viên.
Những người có tư duy rộng mở và sẵn sàng trao quyền cho nhân viên, cũng như
những người tạo ra các cộng đồng chung và đặt ra những mục tiêu khó khăn.
3.2.3. So sánh giữa sáng tạo và đổi mới
Ngoài khái niệm Đổi mới sáng tạo là gì? thì việc phân biệt giữa sáng tạo và đôi mới
cũng được rất nhiều người quan tâm.
Đổi mới và sáng tạo chỉ phân biệt được khi dựa trên q trình hình thành. Trong đó,

sáng tạo là hoạt động nhận thức để hình thành nên những ý tưởng mới của người lao động.
Còn đối mới là quá trình chuyển đối những ý tưởng sáng tạo trở thành những sản

phẩm, dịch vụ và quy trình mới. Do đó, sáng tạo là điểm khởi đầu của đổi mới và đối mới
là kêt quả của sáng tạo.

Tiêu chí
Định nghĩa

Sáng tạo

La khả năng tạo ra hoặc suy | Đôi mới là quá trình tạo ra một cái gì
nghĩ về một cái gì đó khơng | mới có giá trị đôi với doanh nghiệp vả
phô biên hoặc độc đáo.

Hoạt

Ogt

độ

CONE

Do lường

Đối mới

cộng đông.

Đưa ra những ý tưởng độc | Áp dụng những ý tưởng mới vào thực
,
dao

k
té

Rất khó đo lường

Dễ đo lường


Trach

pháp lý

nhiệm

Ni vì chỉ B
pap

iy |
suy nghĩ

ý

Qn

Có thể liên quan tới trách nhiệm pháp

"G56 Y3 Í lý khi đổi mới trở thành hiện thực

Nguồn lực

Khơng cân nguồn lực

Cần có nguồn lực

;
~
Y nghĩa

Không phải sự sáng tạo nào | Mọi đối mới đều là kết quả của sáng
~
KV
QẬn
gs
cũng dân tới đôi mới
tạo

3.3. Khoi nghiép tinh gon (lean startup) la gi?

Trước khi đi sâu vào các định nghĩa của startup, hãy bắt đầu với định nghĩa căn bản
nhat — Startup la gi?
Startup là các doanh nghiệp mới thành lập, thường cung cap nhiing san pham, dich
vụ mới mà họ tin rằng nó sẽ giải quyết được nhu cầu còn tồn động của khách hàng. Ví dụ
như Uber, dịch vụ gọi xe cơng nghệ đầu tiên, được ra đời để kết nối người gọi xe và tài xế
một cách nhanh chong đề giải quyết nhu cầu di chuyển còn nhiều bất cập trước đó.
Startup thường bị nhằm lẫn với lập nghiệp vì đều là những doanh nghiệp mới bắt đầu
vận hành. Lập nghiệp là những doanh nghiệp cung cấp những sản phẩm, dịch vụ đã tồn tại
trên thị trường như mở một nhà hàng, kinh doanh một cửa hàng quân áo...Trong khi,
startup lai mang dén san phẩm, dịch vụ mới hoàn toàn cho thị trường với niềm tin rang sé
đáp ứng được những nhu câu chưa được khai thác hoặc chưa được giải quyết triệt để trước
đó của khách hàng.
80% startup thất bại trong năm đâu tiên vì các ý tưởng kinh doanh thường dựa trên
niềm tin chủ quan của những nhà sáng lập, họ tin rằng những “đứa con tỉnh thần” của mình
sẽ giúp ích cho khách hàng, thậm chí thay đối xã hội. Và khởi nghiệp tinh gọn ra đời như
một giải pháp mới nhằm giải quyết thế cục nhiều rủi ro này.
Khởi nghiệp tỉnh gọn (lean startup) là chiến lược kinh doanh định hướng cho các
sfartup cung cấp những sản phẩm, dịch vụ dựa trên nhu cầu đã xác thực thay vì phải tao ra
nhu cầu mới và chờ đợi thị trường tiếp nhận. Trường phái khởi nghiệp hiện đại này an tồn
hơn, giúp rút ngăn thời gian có được lợi nhuận từ đó cắt giảm các chỉ phí vận hành. Vì khả
năng cân đối được bài tốn chỉ phí trong khi gia tăng tỷ lệ thành công nên lean startup được
xem là làn sóng mới trong khởi nghiệp.
Nhưng cụ thể thì khởi nghiệp tinh gọn khác gì so với khởi nghiệp truyền thống?


3.3.1. Phân biệt khởi nghiệp tỉnh gọn với khởi nghiệp kinh doanh truyền thông?
Khởi nghiệp tinh gọn và khởi nghiệp truyền thống có 3 điểm khác nhau lớn nhất như
sau:

3.2.1.1. Định hướng chiến lược kinh doanh:

Doanh nghiệp áp dụng lean startup khơng xây dựng kế hoạch kinh doanh mới hồn
tồn mà sẽ tìm kiếm và áp dụng mơ hình kinh doanh có sẵn. Những mơ hình này giúp định
hướng ban đầu, sau đó các nhà quản lý từng bước điều chỉnh cho phù hợp với thực trạng
doanh nghiệp. Bởi vậy, khởi nghiệp theo hình thức lean startup thường giúp tiết kiệm thời
gian, chỉ phí và ít rủi ro hơn so với việc thử nghiệm các mơ hình “chưa có tiên lệ” hay tham
chiếu.
Khởi nghiệp truyền thống thì ngược lại, kế hoạch kinh doanh được xây dựng mới
hoàn toàn cho nên thiếu cơ sở định hướng và phải đối mặt với nhiều rủi ro. Như vậy, việc
thành bại của startup sẽ phụ thuộc vào khả năng dẫn dắt của người lãnh đạo. Đặc biệt, khi

khởi nghiệp lần đâu, những nhà lãnh đạo cịn thiếu kinh nghiệm sẽ khơng tránh khỏi những
sai sót hay quyết định sai lầm dẫn đến những lỗ hồng khó lấp, thậm chí là thất bai.
3.2.1.2. Trọng tâm của quả trình phái triển sản phẩm
Khởi nghiệp truyền thống tập trung vào việc hồn thiện sản phẩm sau đó sản phẩm
sẽ trực tiếp gia nhập thị trường. Chiến lược này bỏ qua quá trình khảo sát phản ứng của
khách hàng mà sử dụng nguồn lực cho việc xây dựng các kế hoạch và điều hướng doanh

nghiệp theo kế hoạch khi sản phâm đã gia nhập thị trường.
Lean startup thì đặt khách hàng ở trọng tâm và những sản phẩm mới được phát triển
nham giải quyết thỏa đáng các nhu cầu của họ. Đề xác thực khả năng đáp ứng nhu cầu nảy,
sản phẩm sẽ được xây dựng các kết quả giả định về mức độ đón nhận của khách hàng khi
có mặt trên thị trường và tiễn hành kiểm nghiệm trên thực tế. Sau cùng, các sản phẩm minh
chứng được sự đón nhận của khách hàng mới chính thức có mặt trên thi trường.

Trên thực tế cũng có những trường hợp ngoại lệ, nhưng nhìn chung lean startup an
tồn và nhanh chóng hơn trong khi khởi nghiệp truyền thống mất nhiều nguồn lực chuẩn

bị kế hoạch nhưng vẫn phải chấp nhận nhiều rủi ro. Vì sự đón nhận của thị trường rất khó
để dự đốn, hơn nữa q trình giáo dục khách hang (educate consumers) sé mat nhiéu thoi

gian khiến các startup phải “gơng” chỉ phí và ảnh hưởng đến quá trình gọi vốn trong giai
đoạn đâu.


3.2.1.3. Quan diém tuyén dung va bdo cdo tai chinh
Quan điểm của mơ hình truyền thống là tuyến dụng dựa trên kinh nghiệm và kha nang
găn bó. Trong khi đó, khởi nghiệp tỉnh gọn ưu tiên các ứng viên có tinh thần học hỏi eao,có
khả năng thích nghi và đáp ứng nhanh chóng cho cơng việc. Trong bồi cảnh đầy biến động
như hiện nay, mơ hình lean startup có phần vượt trội hơn vì giúp doanh nghiệp có được đội
ngũ thích ứng linh hoạt trước nhiều tình huống khác nhau.
Ở góc độ tài chính thì lean startup sẽ xem xét giá trị vịng đời khách hàng (customer
lifecycle), chi phí có I khách hàng mới (customer acquisifion cost). tý lệ khách hàng rời
bỏ (churn rate), độ phủ của sản phẩm trên thị trường còn kinh doanh truyền thống lại quan
tâm báo cáo thu nhập, bảng cân đối kế toán và báo cáo dịng tiền trong doanh nghiệp.
Góc nhìn tài chính là một phân trong tư duy kinh doanh. Với khởi nghiệp tinh gọn
khách hàng luôn ở trọng tâm, ngay cả ở góc nhìn tài chính. Mơ hình khởi nghiệp tỉnh gọn
đánh giá hiệu quả kinh doanh thông qua các chỉ số liên quan đến khách hàng, làm sao để

nhiều khách hàng tiềm năng trở thành khách hàng thực, tiếp tục duy trì lịng trung thành và
giảm tỷ lệ khách hàng rời bỏ.

Khởi nghiệp truyền thống thì nhằm đến việc thu hồi vốn nhanh chóng băng cách gia
doanh thu. tối đa lợi nhuận. tối ưu chỉ phí.
“<2

UA,
eee
Es
lu

~

;

——
.

*®

|

|

,

—

>

Co

made

Tủ

[Yar

eed

a

el

Prt dd

Có thê thây lean startup đã khăc phục được các vân đề và nôi bật hơn so với khởi
nghiệp kinh doanh truyền thống. Nhưng làm sao đề áp dụng lean startup khi bắt đầu khởi
nghiệp kinh doanh trong bối cảnh mới?


3.3.2. Yéu cau khi khéi sw doanh nghiép véi lean startup
Khởi nghiệp tinh gọn tận dụng 100% nguồn lực để khỏa lấp sự hài lịng của khách
hàng từ đó duy trì sự tồn tại các doanh nghiệp. Thế nên khởi sự doanh nghiệp với lean
startup không những phải linh hoạt trước mọi nhu cầu của khách hàng mà còn phải đáp
ứng các yêu câu sau:
3.2.2.1. Cải tiễn liên tục theo “nhất cử, nhất động` của khách hàng

Khởi nghiệp tinh gọn cho răng việc xây dựng kế hoạch kinh doanh cho nhiều năm
tiếp theo dựa trên những dữ kiện của hiện tại là lãng phí thời gian. Thay vào đó, các doanh

nghiệp cần liên tục thống kê hành vi, năm bắt phản ứng của khách hang dé đáp ứng, cải
tiễn liên tục mới là việc cần làm. Khi theo đuôi mô hình lean startup, doanh nghiệp cũng
sẽ dần cải tiến, mở rộng quy mô theo thời gian cho nên những kế hoạch vừa khiến mat
nhiều thời gian, vừa khơng mang tính ứng dụng cao.
3.2.2.2. Thấu hiểu từng điểm chạm với khách hàng

Q trình kiểm nghiệm sản phẩm trên thị trường khơng chỉ để thăm dò phản ứng của
khách hàng. đối tác về tính năng sản phẩm mà cịn cần làm rõ quan điểm của họ về mức
giá, bao bì, kênh phân phối, khả năng mua lại... Như vậy, từ cả những điểm chạm nhỏ nhất
doanh nghiệp mới có thể khắc phục triệt để vấn đề, tăng chất lượng phục vụ và duy trì, mở

rộng tệp khách hàng.
3.2.2.3. Muốn thắng thì phải nhanh
Khi áp dụng mơ hình lean startup, doanh nghiệp khơng những phải khắc phục nhiều
van đề mà còn phải xử lý nhanh nhất có thể. Bởi vì, khách hàng ngày nay thay đổi liên tục

và nếu không được đáp ứng kịp thời thì họ sẽ dễ dàng rời đi, hoặc bị đối thủ cạnh tranh
giành mất thị phần. Vì thế, khởi nghiệp tinh gọn cũng khơng địi hỏi dữ liệu khi kiểm
nghiệm trên thị trường phải hoàn tất xử lý mà chỉ cần nó đủ tốt để năm bắt khách hàng, đủ
cơ sở đề doanh nghiệp giải quyết nhanh nhu cầu của họ.
3.2.2.4. Sẵn sàng cho những trường hợp xấu nhất
Doanh nghiệp áp dụng lean startup cần sẵn sàng tâm thế cho tình huống xấu nhấtthất bại, như một chuyện tất yếu. Nhưng khởi nghiệp tỉnh gọn định hướng sẵn cách xử lý
là rà soát liên tục, từng phần một đề xác định và loại bỏ nguyên nhân dẫn đến thất bại. Đây

cũng là điểm yếu của khởi nghiệp truyền thống được giải quyết khi áp dụng lean startup vì


theo cách cũ khi thất bại xảy ra thì sa thải nhân sự chính là giải pháp trước tiên thay vì cả
tơ chức chn bị tinh thân trước và cùng nhau xử lý vân đê.

với lean startup cần thực hiện một quy trình chuẩn chỉnh. Vậy quy trình đó gồm cụ thể
những bước nào?
3.3.3. Quy trình triển khai mơ hình khởi nghiệp tỉnh gọn
Các yếu tơ chính của trong khởi nghiệp tinh gọn là ý tưởng khởi nghiệp, sản phâm va
dữ liệu (data); chúng gắn liền với 3 bước quan trọng nhất của quy trình khởi nghiệp tỉnh
gọn. Bao gồm:

Buoc 1: Xay dung MVP
Ý tưởng khởi nghiệp sau khi được hình thành sẽ chuyển đến bước phát triển sản phẩm.
Mục tiêu đầu ra ở bước này chính là Minimum viable product (MVP)—

sản phẩm thử

nghiệm có đủ các tính năng thỏa mãn nhu cầu của khách hàng, được dùng đề thu thập phản
hồi của người dùng, từ đó tạo cơ sở dé phát triển các phiên bản hoàn thiện hơn.
Bước 2: Đo lường hành vi va phản ứng của khách hàng
Quá trình đánh giá, đo lường hiệu năng của sản phẩm được lặp lại liên tục cho đến
khi tìm ra phiên bản tốt nhất thì sản phẩm sẽ được tung ra thị trường.

Bước 3: Đúc kết kinh nghiệm
Thanh công hay thất bại đều sẽ dé lại những bài học , kinh nghiệm cho các startup.
Việc nhìn nhận và đúc kết từ tồn bộ q trình thực thi là cơ hội dé doanh nghiệp đánh

nhận biết, phát huy những điểm mạnh và loại bỏ các nhược điểm. Từ những kinh nghiệm


thực chiên này, doanh nghiệp mới dân vững chãi, xác định đúng đôi tượng mục tiêu, hiệu

rõ thị trường và phát triển bền vững hơn trong tương lai.
Maximal

Amount

of

essons

|
a

ME.

i

Khởi nghiệp tính gọn là một quá trình lặp lại liên tục của thử, sai và sửa nhưng thử
những trường hợp đáng thử và có kế hoạch sẵn sàng để sửa khi sai. Trong khi với chiến
lược khởi nghiệp cũ, doanh nghiệp phải chấp nhận nhiều rủi ro để tìm thị trường phù hợp
cho sản phẩm của mình và loay hoay khi phát sinh vẫn đề. Lean startup đã mở một trang
mới cho các startup, doanh nghiệp mới tránh được những rủi ro không đáng. chuẩn bị tâm
thế và sẵn sàng kế hoạch cho cả những thất bai.
Thế nên, mơ hình này mới được dự đoán là sẽ thay đối cục diện thương trường trong
tương lai. Khi những doanh nghiệp mới khơng cịn “mong manh” và thiếu định hướng, con
số 80% startup thất bại chắc chăn sẽ thay đối trong tương lai.
3.4. Các loại hình đối mới sáng tạo
Tóm tắt: Cốt lõi của đổi mới sáng tạo là giải quyết các vẫn đề — có nhiều cách dé
đối mới sáng tạo cũng như có nhiều loại vấn đề khác nhau cần giải quyết. Giống như chúng
ta sẽ không dựa vào một chiến thuật tiếp thị duy nhất cho vịng đời của một tơ chức hoặc

một ngn tài chính duy nhất, chúng ta cần xây dựng một danh mục các chiến lược đổi
mới sáng tạo được thiết kế cho các nhiệm vụ cụ thể. Các nhà lãnh đạo xác định đúng loại

chiến lược để giải quyết đúng loại vẫn đề, chỉ bằng cách đặt ra hai câu hỏi: Chúng ta có thể
xác định vấn đề tốt đến đâu và chúng ta có thể xác định (các) lĩnh vực kỹ năng cần thiết để
giải quyết vẫn đề đó tốt đến đâu. Các vẫn đề được xác định rõ ràng hưởng lợi từ các kỹ
năng được xác định rõ thuộc loại “đối mới sáng tạo bên vững”. Phần lớn đổi mới sáng

tạo thuộc loại này, vì hầu hết thời gian chúng ta đang cô găng cải thiện điều gì đó mà chúng


tôi đang làm. “Đối mới sáng tạo đột phá” là cần thiết khi chúng ta gặp phải một vấn dé
đã được xác định rõ nhưng cực kỳ khó giải quyết. Trong những trường hợp như thế, chúng

ta cần khám phá các lĩnh vực kỹ năng khác. Khi điều ngược lại là đúng — các kỹ năng
được xác định rõ ràng, nhưng vấn để thì khơng — chúng ta có thể khai thác các chiến
lược “đối mới sáng tạo gián đoạn”. Và khi khơng có gì được xác định rõ ràng, thì chúng
ta đang ở trong lĩnh vực nghiên cứu cơ bản mang tính khám phá, tiên phong. Sẽ ln ln
có những vẫn đề mới cần giải quyết; hãy học cách áp dụng giải pháp phù hợp nhất với vấn
đề hiện tại của bạn.

Một trong những câu chuyện đổi mới sáng tạo hay nhất mà tôi từng nghe đến từ một
giám đốc điều hành cấp cao tại một công ty công nghệ hàng đầu. Rõ ràng, công ty của ông

đã giành được hợp đồng trị giá hàng triệu USD để thiết kế một cảm biến có thể phát hiện
các chất gây ô nhiễm ở nông độ rất nhỏ dưới nước. Đó là một vấn đẻ phức tạp khác thường,
vì vậy cơng ty đã lập nên một nhóm gơm các nhà thiết kế vi mạch giỏi, và họ bắt đầu hợp
tác với nhau.
Khoảng 45 phút sau buổi làm việc đầu tiên của họ, nhà sinh vật biển được chỉ định

đã bước vào với một túi ngao và đặt chúng lên bàn. Nhìn thấy vẻ bối rối của các nhà thiết

kế chip, ông ấy giải thích rằng ngao có thể phát hiện chất gây ô nhiễm chỉ ở mức vài phần
triệu và khi điều đó xảy ra, chúng sẽ mở vỏ.
Hóa ra, họ không thực sự cần một con chip dat tién dé phát hiện các chất gây ô nhiễm

mà chỉ cần một con chip đơn giản có thể cảnh báo hệ thống khi con những con ngao mở

vỏ. Giám đốc điều hành nói với tơi: “Họ đã tiết kiệm được 999.000 USD và ăn ngao cho
bữa tơi.”
Về bản chât, đó là giá trị của đôi mới sáng tạo mở. Khi bạn gặp một vân đề thực sự

khó khăn, đổi mới sáng tạo mở sẽ giúp mở rộng phạm vi kỹ năng ngoài các chuyên gia
trong một lĩnh vực duy nhất. Nhiều người tin răng chính những kiểu kết hợp khó có thể

xảy ra này mới là chìa khóa để tạo ra những bước đột phá. Trên thực tế, một nghiên cứu

phân tích 17.9 triệu bải báo khoa học đã chỉ ra rằng sản phẩm được nhắc tới nhiều nhất
thường chủ yếu bắt nguồn từ một lĩnh vực truyền thống và chỉ một chút sáng suốt từ một

nơi khác thường.
Nhưng nếu nhiệm vụ chỉ đơn giản là tạo ra một con chip hiệu quả hơn 30% thì sao?
Trong trường hợp đó, một nhà sinh vật biến thả ngao trên bàn sẽ chăng khác gì một trị tiêu
khiên. Hoặc, nêu cơng ty cân xác định một mơ hình kinh doanh mới thì sao? Hoặc điêu gi


sẽ xảy ra nếu — trong trường hợp ngảy nay-

công nghé chip hién tai di gan dat dén gidi

hạn lý thuyết của nó và một kiến trúc hồn tồn mới cần được hình thành?

Khi nghiên cứu cn sách của mình, Lận bản đồ đôi mới sảng tạo, tôi nhận thầy răng
mọi chiên lược đôi mới sáng tạo cuôi cùng đêu thât bại, bởi vì cơt lõi của đơi mới sáng tạo

là giải quyêt các vân đê — và có nhiêu cách đê đơi mới sáng tạo cũng như có nhiều loại
vân đê cân giải qut. Khơng có một con đường “đúng” duy nhât cho đôi mới sáng tạo.
Tuy nhiên, tất cả các tổ chức thường hành động như thể chỉ có một con đường đổi
mới sáng tạo đúng. Họ khóa mình vào một loại chiến lược và tun bó, “Đây là cách chúng

tôi đối mới sáng tạo.” Chiến lược này phát huy trong một thời gian ngăn, nhưng cuối cùng
nó cũng bắt kịp họ. Họ thấy mình bị mắc kẹt trong một loạt các giải pháp không phù hợp
với vẫn đề họ cần giải quyết. Về cơ bản, họ trở thành những cơng ty bó buộc mình trong
cái hộp hình vng ở một thê giới có các hơ trịn và mât đi sự phù hợp.
Chúng ta cần bắt đầu coi đối mới sáng tạo giỗng như các kỷ luật kinh doanh khác —

như một bộ công cụ được thiết kế để đạt được các mục tiêu cụ thé. Giống như chúng ta sẽ
không dựa vào một chiến thuật tiếp thị hoặc một nguồn tài chính duy nhất cho tồn bộ vòng
đời của một tổ chức, chúng ta cần xây dựng một danh mục các chiến lược đổi mới sáng tạo
được thiết kế cho các nhiệm vụ cụ thể. Với suy nghĩ này, tôi đã tạo ra Ma trận Đổi mới

sáng tạo để giúp các nhà lãnh đạo xác định loại chiến lược phù hợp đề giải quyết vấn đẻ,
băng cách đặt ra hai câu hỏi: Cứng ta có thê xác định vấn đê tốt như thế nào? và Chúng
ta có thể xác định (các) lĩnh vực kỹ năng cần thiết để giải quyết vấn đề tốt ra sao?


4 loại hình đổi mới sáng tạo
“

VAN DE DUOC XAC DINH
TOT NHU THE NAO?

NGHIÊN CỨU CƠ BẢN
Các bộ phận nghiên cứu
Hợp tác học thuật
Tạp chí và hội thảo

LINH

VỰC

DUOC

XAC

DINH

TOT

NHU

THE

NAO?

SOURCE GREG SATELL

© HBR.ORG

3.4.1. Đối mới sáng tạo bên vững.
Hầu hết đổi mới sáng tạo xảy ra ở đây, bởi vì chúng ta đang dành phân lớn thời gian
tìm cách cải thiện những øì chúng ta đang làm. Chúng ta muốn cải thiện các khả năng hiện
có trong các thị trường hiện tại và chúng ta có ý tưởng khá rõ ràng về những vẫn để cần
giải quyết và những lĩnh vực kỹ năng nào cần thiết để giải quyết chúng.
Đối với những loại vấn đề này, các chiến lược thông thường như xây dựng lộ trình
chiến lược, các phịng R&D truyền thống và dùng các hoạt động mua bán sáp nhập dé
mang các nguôn lực và bộ kỹ năng mới vào tổ chức, thường có hiệu quả. Các phương pháp

tư duy thiết kế (design thinking), như những phương pháp được David Kelley, nhà sáng
lập công ty thiết kế IDEO và d.school của Stanford ủng hộ. cũng có thể cực kỳ hữu ích nếu
cả vẫn đề và các kỹ năng cần thiết để giải quyết nó đều được hiểu rõ.

3.4.2. Đổi mới sáng tạo đột phá.
Đôi khi, như trường hợp phát hiện các chất gây ô nhiễm dưới nước, chúng ta gặp phải
một vẫn đề đã được xác định rõ nhưng lại cực kỳ khó giải quyết. Trong những trường hợp
như thế nay, chung ta cần khám phá các lĩnh vực kỹ năng khác, chang hạn như thêm một

nhà sinh học biển vào nhóm các nhà thiết kế chip. Các chiến lược đối mới sáng tạo mở có
thể có hiệu quả cao trong vẫn đề này, bởi chúng giúp phơi bày vấn đề trước những lĩnh vực
kỹ năng đa dạng.


Nhu Thomas Kuhn da giai thich trong Cdu trtic cua Cac cuộc cách mạng khoa học,
chúng ta tiễn bộ trong những lĩnh vực cụ thể băng cách tạo ra các khn mẫu, điều này đơi
khi gây khó khăn cho việc giải quyết vẫn dé trong chính lĩnh vực mà nó phát sinh — nhưng
vấn đề đó có thể được giải quyết khá dễ dàng trong khuôn mẫu của một lĩnh vực lân cận.
3.4.3. Đổi mới sáng tạo gián đoqH.
Khi Giao su Clayton Christensen cua Truong Kinh doanh Harvard giới thiệu khái
niệm đổi mdi sang tao gidn doan trong cudn sach Thé ludng nan ctia Nha déi méi sdng tao,
đó là cả một sự phát hiện. Trong nghiên cứu của ông về lý do tại sao các công ty tốt lại that
bại, ơng phát hiện ra răng những gì thường được coi là phương pháp hay nhất — lăng nghe
khách hàng, đầu tư vào việc cải tiến liên tục và tập trung vào số liệu cuối — có thể gây
chết người trong một số tình huống.
Tóm lại, ơng phát hiện răng khi nền tảng của sự cạnh tranh thay đối, do sự dịch chuyển
công nghệ hoặc những biến động khác trên thị trường, các cơng ty có thể thấy ho ngay
càng trở nên tốt hơn ở những thứ mà mọi người ngày càng ít muốn. Khi điều đó xảy ra,
đối mới sáng tạo sản phẩm của bạn sẽ không giúp được gì mà bạn phải đối mới sáng tạo
mo hình kinh doanh của mình.

Gan đây hơn, Steve Blank đã phát triển các phương pháp khởi nghiệp tỉnh gọn (lean
startup)

và Alex

(Osterwalder đã

tạo

doanh (Business model canvas — BMC)

ra

các

cơng

cụ

như

Khung mồ

hình

kinh

và Khung giải pháp giá trị (Value proposition

canvas). Đây là những tài sản cần thiết cho bất kỳ ai rơi vào tình huống mà Giáo sư
Christensen đã mô tả và chúng đang được chứng minh là có hiệu quả trong nhiều bối cảnh
khác nhau.


MO HINH CANVAS
Hoạt động chính

Mỗi quan hệ khách hàng

a
Segments

`
Propositions

Giải pháp giá trị

Key Partners

Phân

khúc

khách

hàng

Đối tác chính

Key Resources
L

x

Ngn lực chính

Z &

Cost

2

|

|

ii

Revenue

Structure

streams

Dong doanh thu

|

Co cau chi phi

Khung Mơ hình kinh doanh canvas (Business model canvas — BM4C) (Nguồn: Internet)

|

KHUNG GIẢI PHÁP GIÁ TRỊ
Bl)
Sản phẩm

và

dịch vụ

TT TY
Mosaic

Oe

CUSTOMER

2À

J0B(S)

§

Việc

cần làm

RELIEVERS

BẢN ĐỒ GIÁ TRỊ

HỒ SƠ KHÁCH HÀNG

Khung Giải pháp giá trị (Value proposition canvas) (Nguồn: Internet)

3.4.4. Nghiên cứu cơ bản.
Những đổi mới sáng tạo mang tính mở đường khơng bao giờ đến khi trong hình thái

đã đầy đủ. Chúng luôn bắt đầu với việc phát hiện ra một hiện tượng mới. Khơng ai có thể
đốn được những khám phá của Einstein sẽ định hình thế giới như thế nào, hay chiếc máy
tính vạn năng của Alan Turing một ngày nào đó sẽ trở thành hiện thực. Khi được hỏi về tác
động của một khám phá lón, nhà vật lý thiên văn, vũ trụ học Neil deCrasse Tyson đã trả


lời: “Tơi khơng biết, nhưng có lẽ chúng ta sẽ đánh thuế nó.” Theo quan điểm của ơng,
những khám phá của Einstein hiện đóng vai trị thiết yếu trong các công nghệ từ năng lượng
hạt nhân đến công nghệ may tinh va vé tinh GPS.
Một số tập đoàn lớn, như [BM va Procter & Gamble, sở hữu nguồn lực để đầu tư vào

các phịng

thí nghiệm

nhằm

theo

đuổi nghiên

cứu

cơ bản. Những

tập đồn

khác,

như DataLabs của Experian, khuyến khích các nhà nghiên cứu và kỹ sư tham gia các hội
nghị vả tô chức các hội thảo nội bộ về những gì họ học được. Google mời khoảng 30 nhà
nghiên cứu hàng đầu dành một năm nghỉ phép tại công ty và tải trợ cho 250 dự án học thuật

hàng năm.
Tuy nhiên, một trong những bí mật được giữ kín nhất là Jam thế nào mà ngay cả các
doanh nghiệp nhỏ và vừa cũng có thể tiếp cận được nghiên cứu tâm cỡ thể giới. Chính
phủ liên bang tải trợ nhiều chương trình khác nhau, một loạt các trung tâm sản xuất nhằm
giúp phát triển các cơng nghệ tiên tiễn và các cơng trình thiết kế của Argonne. Các trường
đại học địa phương, nơi có nhiều tài năng khoa học, cũng có thé la một nguồn tài nguyên

quy gia.
Từng bước tham gia các loại chương trình này có thể giúp doanh nghiệp nhỏ ganh
đua tại các thị trường cạnh tranh. Ví dụ: Mike WIxom của Navifas, một công ty pin 4 năm

tuổi đã tham gia Trung tâm Nghiên cứu Lưu trữ Năng lượng Chung (JCESR) với tư cách
là một đơn vị liên kết, nói rằng: “Là một công ty nhỏ, chúng tôi chiến đấu để tồn tại hàng

ngày. Việc trở thành

đơn vị liên kết của JCESR giúp chúng tơi có cái nhìn sớm về cơng

nghệ”.
Vì vậy, rõ ràng, việc có thể tiếp cận với các nhà khoa học tiên phong có thể giup mot

doanh nghiệp lập kế hoạch kinh doanh cho tương lai, cũng giống như các cách tiếp cận
khác, như tư duy thiết kế, đổi mới sang tao mo, đơi mới sáng tạo mơ hình kinh doanh và

các phương pháp khác giúp thúc đây doanh nghiệp nếu được áp dụng trong hoàn cảnh phù
hợp. Nhưng khơng có giải pháp nào phù hợp với mọi vẫn đề.
Nếu chiến lược đôi mới sáng tạo của bạn đang gặp khó khăn hoặc thất bại, hãy xem
xét liệu đó có phải là do bạn đã tự khóa mình vào một cách tiếp cận duy nhất hay khơng.
Ln có những vấn đề mới cần giải quyết; hãy học cách áp dụng giải pháp phù hợp nhất
với vần đề hiện tại của bạn.