Khóa luận nghiên cứu so sánh ngụ ngôn ấn độ (panchatantra) với ngụ ngôn hy lạp (aesop) và ngụ ngôn đông nam á (việt nam, lào, campuchia, thái lan)

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH
KHOA NGỮ VĂN

Đỗ Đinh Linh Vũ

NGHIÊN CỨU SO SÁNH
NGỤ NGÔN ẤN ĐỘ (PANCHATANTRA)
VỚI NGỤ NGÔN HY LẠP (AESOP)

Khóa luận xã hội học
VÀ NGỤ NGƠN ĐƠNG NAM Á

(VIỆT NAM, LÀO, CAMPUCHIA, THÁI LAN)

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP

Thành phố Hồ Chí Minh - 2018


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH
KHOA NGỮ VĂN

Đỗ Đinh Linh Vũ

NGHIÊN CỨU SO SÁNH
NGỤ NGÔN ẤN ĐỘ (PANCHATANTRA)
VỚI NGỤ NGÔN HY LẠP (AESOP)
VÀ NGỤ NGÔN ĐÔNG NAM Á
(VIỆT NAM, LÀO, CAMPUCHIA, THÁI LAN)

Khóa luận xã hội học

Chun ngành: Văn học nước ngồi

KHĨA LUẬN TỐT NGHIỆP

GIẢNG VIÊN HƯỚNG DẪN:
TS. NGUYỄN THỊ BÍCH THÚY

Thành phố Hồ Chí Minh - 2018


LỜI CẢM ƠN
Để hồn thành khóa luận tốt nghiệp này, cùng với cố gắng của bản thân, em đã nhận
được rất nhiều sự giúp đỡ từ quý thầy cô, bạn bè và gia đình.
Em xin được gửi lời tri ân đến cơ Nguyễn Thị Bích Thúy, là giảng viên giảng dạy bộ
môn Văn học Ấn Độ và Văn học Đông Nam Á của em. Cơ đã hết lịng truyền đạt kiến thức,
là nguồn cảm hứng cho em theo đuổi văn học Ấn Độ và đã tận tình hướng dẫn em thực hiện
nghiên cứu khoa học và khóa luận tốt nghiệp này.
Em cũng xin được gửi lời cảm ơn chân thành đến quý Thầy, Cô trong khoa Ngữ văn
của Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh đã tận tình giảng dạy những kiến
thức quý báu và tạo mọi điều kiện thuận lợi cho em hồn thành khóa luận. Xin được gửi lời
cảm ơn đến cô Lê Thị Ngọc Chi là người đã dìu dắt em những bước nghiên cứu đầu tiên,
luôn động viên và hướng dẫn em trong suốt thời gian học đại học.
Cuối cùng, xin được gửi lời cảm ơn sâu sắc đến ba mẹ, các anh chị, các bạn đã luôn
yêu thương, không ngừng hỗ trợ, tạo mọi điều kiện để em học tập và thực hiện khóa luận
tốt nghiệp của mình.
Xin chân thành cảm ơn!

Hồ Chí hội
Minh, ngày
13 tháng 4 năm 2018
Khóa luậnTP. xã
học
Sinh viên
Đỗ Đinh Linh Vũ


MỘT SỐ QUY ƯỚC
- Tên tác phẩm được viết tắt bằng các kí hiệu sau:
+ P.

: Panchatantra

+ A.

: Aesop

+ L.N.

: Nang Tăntay (Lào)

+ L.X.

: XiêuXaVạt (Lào)

+ T.N.

: Nang Tantrai (Thái Lan)

+ C.

: Truyện về quan tòa Thỏ (Campuchia)

+ V.

: Truyện ngụ ngôn Việt Nam

- Tác phẩm nằm trong một tập truyện thì số thứ tự của quyển truyện sẽ được kí hiệu
bằng số La Mã (I.; II.; III.;…) (nếu có) và số thứ tự của tác phẩm trong quyển truyện đó thì
kí hiệu bằng số Ả Rập (1.; 2.; 3.;…). Thứ tự các quyển truyện và từng truyện dựa theo thứ
tự ghi trong mục lục của văn bản khảo sát. Ví dụ:
+ P.I.5 .

: Panchatantra, quyển 1, truyện thứ năm.

+ A.10.

: Ngụ ngơn Aesop, truyện thứ mười.

Khóa luận xã hội học


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .............................................................................................................................. 1
1. Lý do chọn đề tài ..................................................................................................... 1
2. Lịch sử vấn đề .......................................................................................................... 2
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ........................................................................ 11
4. Mục đích nghiên cứu ............................................................................................. 12

5. Phương pháp nghiên cứu ...................................................................................... 13
6. Bố cục của khóa luận ............................................................................................ 13
CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN .................................................................................. 14
1.1. Nghiên cứu ảnh hưởng và song song trong nghiên cứu văn học so sánh ...... 14
1.1.1. Nghiên cứu ảnh hưởng ..................................................................................14
1.1.1.1. Khái niệm “ảnh hưởng” văn học từ góc độ nghiên cứu so sánh ........ 14
1.1.1.2. Điều kiện nảy sinh sự “ảnh hưởng” văn học ...................................... 19
1.1.1.3. Nghiên cứu ảnh hưởng và tiếp nhận trong văn học so sánh............... 24
1.1.2. Nghiên cứu song song ...................................................................................28
1.1.2.1. Cơ sở của nghiên cứu song song ........................................................ 28

Khóa luận xã hội học

1.1.2.2. Phạm vi nghiên cứu song song – trường hợp “Thể loại học” ............ 31
1.2. Giới thuyết về truyện ngụ ngôn ........................................................................ 33
1.2.1. Khái niệm truyện ngụ ngôn ...........................................................................33
1.2.2. Một số đặc trưng của thể loại truyện ngụ ngôn .............................................37
1.2.2.1. Nội dung ............................................................................................. 37
1.2.2.2. Nhân vật ............................................................................................. 39
1.2.2.3. Kết cấu ................................................................................................ 41
1.3. Giới thuyết về Panchatantra, Aesop và Ngụ ngôn Đông Nam Á .................... 43
1.3.1. Ngụ ngôn Ấn Độ ........................................................................................... 43
1.3.1.1. Đặc trưng nội dung và nghệ thuật của truyện ngụ ngôn Ấn Độ ........ 43
1.3.1.2. Trường hợp Panchatantra (Năm tập sách giáo huấn) ....................... 45
1.3.2. Ngụ ngôn Hy Lạp (Aesop) ............................................................................47
1.3.3. Truyện ngụ ngôn Đông Nam Á (Việt Nam, Lào, Campuchia, Thái Lan) ....49
1.3.4. Tư liệu sử dụng.............................................................................................. 52


Tiểu kết chương 1 .............................................................................................. 54

CHƯƠNG 2. NGHIÊN CỨU SO SÁNH PANCHATANTRA VÀ AESOP TỪ GÓC
ĐỘ THỂ LOẠI HỌC .................................................................................................... 56
2.1. So sánh về nội dung ý nghĩa của Panchatantra và Aesop ............................... 56
2.1.1. Hệ thống đề tài .............................................................................................. 56
2.1.2. Phương thức tạo nghĩa...................................................................................71
2.2. So sánh về nhân vật của Panchatantra và Aesop ............................................. 77
2.2.1. Hệ thống nhân vật và định danh nhân vật .....................................................78
2.2.1.1. Hệ thống nhân vật............................................................................... 78
2.2.1.2. Định danh nhân vật ............................................................................ 81
2.2.2. Đặc điểm nhân vật .........................................................................................85
2.2.2.1. Về tính cách nhân vật ......................................................................... 85
2.2.2.2. Về hành động nhân vật ....................................................................... 89
2.2.2.3. Về chức năng của nhân vật................................................................. 97
2.3. So sánh về kết cấu của Panchatantra và Aesop .............................................. 100
2.3.1. Mơ hình kết cấu tổng thể .............................................................................101
2.3.1.1. Mơ hình kết cấu tổng thể của Panchatantra .................................... 101

Khóa luận xã hội học

2.3.1.2. Mơ hình kết cấu tổng thể của ngụ ngơn Aesop ................................ 106
2.3.2. Mơ hình kết cấu cốt truyện ..........................................................................110
2.3.2.1. Một số mơ hình kết cấu cốt truyện tiêu biểu .................................... 110
2.3.2.2. Một số cốt truyện tương đồng giữa hai tập truyện ........................... 116


Tiểu kết chương 2 ............................................................................................ 123

CHƯƠNG 3. NGHIÊN CỨU SO SÁNH PANCHATANTRA VÀ NGỤ NGƠN

ĐƠNG NAM Á TỪ GĨC ĐỘ TIẾP NHẬN .............................................................. 124
3.1. Quá trình hình thành văn bản Panchatantra ở Đông Nam Á ...................... 124
3.1.1. Sự xuất hiện của Panchatantra ở Đông Nam Á .........................................125
3.1.2. Sự lưu truyền Panchatantra ở Đông Nam Á ..............................................127
3.2. Panchatantra và các dị bản ở Đông Nam Á (Lào, Thái Lan) ....................... 137
3.2.1. Phương diện cốt truyện ...............................................................................137
3.2.2. Phương diện nhân vật ..................................................................................145
3.2.3. Phương diện kết cấu ....................................................................................154
3.3. Sự tiếp biến của Panchatantra trong ngụ ngôn Đông Nam Á bản địa (Việt
Nam, Lào, Campuchia) ........................................................................................... 160
3.3.1. Nguyên tắc lựa chọn, tiếp thu và biến đổi Panchatantra ở Đông Nam Á ..161


3.3.1.1. Cơ sở lựa chọn, tiếp thu và biến đổi Panchatantra ở Đông Nam Á 161
3.3.1.2. Nguyên tắc lựa chọn, tiếp thu và biến đổi Panchatantra ở Đông Nam
Á .................................................................................................................... 164
3.3.2. Phương diện nội dung .................................................................................165
3.3.2.1. Đề tài ................................................................................................ 165
3.3.2.2. Cốt truyện ......................................................................................... 167
3.3.2.3. Khơng gian văn hóa .......................................................................... 171
3.3.3. Phương diện nghệ thuật ...............................................................................172
3.3.3.1. Nhân vật ........................................................................................... 172
3.3.3.2. Kết cấu .............................................................................................. 176
3.3.4. Các phương diện khác: tôn giáo và triết học ...............................................179


Tiểu kết chương 3 ............................................................................................ 181

KẾT LUẬN ...................................................................................................................... 182
TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................................................. 185

PHỤ LỤC ......................................................................................................................... 192

Khóa luận xã hội học


DANH MỤC BẢNG BIỂU
Bảng 1.1. Bảng khái quát một số nội dung của truyện ngụ ngôn Đông Nam Á ....................... 51
Bảng 1.2. Bảng thống kê số lượng truyện ngụ ngôn Đông Nam Á làm ngữ liệu nghiên cứu ... 53
Bảng 2.1. Bảng thống kê hệ thống đề tài chung của Panchatantra .......................................... 57
Bảng 2.2. Bảng thống kê 6 thành tố trong kết cấu tên nhân vật ngụ ngôn ............................... 81
Bảng 2.3. Bảng thống kê hành động của nhân vật nữ (con mái) trong Panchatantra ............. 93
Bảng 2.4. Đặc điểm của kết cấu truyện trong truyện và kết cấu song song trong
Panchatantra ...........................................................................................................................103
Bảng 2.5. Minh họa cho hai dạng sơ đồ của kết cấu truyện trong truyện .............................. 104
Bảng 2.6. Bảng so sánh kết cấu giữa Panchatantra và ngụ ngôn Aesop ............................... 108
Bảng 2.7. Bảng thống kê một số dạng kết cấu cụ thể của mơ hình (1) ...................................111
Bảng 2.8. Bảng thống kê một số dạng kết cấu cụ thể của mơ hình (3) ...................................113
Bảng 2.9. Bảng so sánh tình tiết giữa hai truyện P.V.9 và A.29 .............................................117
Bảng 2.10. Bảng so sánh tình tiết giữa hai truyện P.IV.8 và A.60 .........................................119
Bảng 2.11. Bảng so sánh tình tiết giữa hai truyện P.III.6 và A.181 .......................................120
Bảng 2.12. Bảng so sánh tình tiết giữa hai truyện P.IV.3 và A.255 .......................................121

Khóa luận xã hội học

Bảng 3.1. Bảng so sánh tên các tập truyện và truyện mở đầu giữa Panchatantra,
Tantropakhyana, Kalila wa Dimnah, Nang Tăntay và Nang Tantrai ....................................135
Bảng 3.2. Các cấp độ vay mượn cốt truyện Panchatantra ở Nang Tăntay và Nang Tantrai .141
Bảng 3.3. Một số cốt truyện tương đồng giữa Panchatantra và Nang Tăntay .......................143
Bảng 3.4. Sự thay đổi về kiểu loại nhân vật trong Nang Tăntay so với Panchatantra...........148
Bảng 3.5. Phẩm chất, tính cách của các nhân vật người Bà la mơn trong Nang Tăntay.......150

Bảng 3.6. Hành động và kết cục của một số nhân vật nữ trong Nang Tăntay .......................152
Bảng 3.7. Minh họa cho kết cấu song song ở Nang Tăntay và Nang Tantrai ........................156
Bảng 3.8. So sánh mơ hình kết cấu từng tiểu truyện trong Panchatantra .............................. 158
với Nang Tăntay và Nang Tantrai...........................................................................................158
Bảng 3.9. Các đề tài được vay mượn từ Panchatantra trong XiêuXaVạt............................... 166
và Truyện về quan tòa Thỏ ......................................................................................................166
Bảng 3.10. Một số cốt truyện trong XiêuXaVạt ......................................................................167
có ảnh hưởng từ Panchatantra và Nang Tăntay .....................................................................167
Bảng 3.11. Một số giá trị văn hóa bản địa trong tác phẩm XiêuXaVạt ..................................172
Bảng 3.12. Kết cấu theo bậc trần thuật của XiêuXaVạt và truyện về quan tòa Thỏ ..............177


DANH MỤC SƠ ĐỒ
Sơ đồ 1.1. Các cấp độ tiếp thu của đối tượng chịu ảnh hưởng........................................... 21
Sơ đồ 1.2. Con đường ảnh hưởng của một tác phẩm văn học dân gian ............................. 26
Sơ đồ 1.3. Sơ đồ hình thức biểu hiện của phần truyện và phần ngụ ý trong truyện ngụ
ngôn ..................................................................................................................................... 42
Sơ đồ 2.1. Hai sơ đồ của kết cấu “truyện trong truyện” trong Panchatantra ................. 103
Sơ đồ 2.2. Kết cấu song song trong Panchatantra ........................................................... 105
Sơ đồ 3.1. Con đường lưu truyền, tiếp nhận Panchatantra ở Đông Nam Á ..................... 137

Khóa luận xã hội học


DANH MỤC HÌNH ẢNH
Hình 3.1. Một số hình ảnh phù điêu của Panchatantra tại Indonesia ..................................129
Hình 3.2. Hình minh họa sách “Candapinggala: The Lion and the Ox” ............................. 133
(Tantri Kamandaka) ..............................................................................................................133

Khóa luận xã hội học

1

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Văn học cổ là nguồn mạch ni dưỡng những giá trị văn hóa tinh thần của người Ấn
Độ. Đây là nơi sản sinh và lưu giữ những kho truyện cổ có giá trị và dồi dào nhất trên tồn
thế giới. Truyện cổ nói riêng và văn học dân gian nói chung khơng chỉ là một tác phẩm văn
học của người Ấn, mà trải qua bao đời, kể từ những câu ca đầu tiên trong Rig Veda đến hai
bộ sử thi Ramayana, Mahabharata và các truyện kể Jataka, Panchatantra… nó đã trở thành
một phần gắn kết của những nghi lễ mang tính chất tơn giáo và nghệ thuật. Chất liệu dân
gian là môi trường nuôi dưỡng sự phát triển của văn hóa dân tộc. Vì vậy đối với Ấn Độ, các
truyện kể dân gian không phải là lịch sử của một thời đại đã qua mà nó vẫn tiếp tục tồn tại,
phát triển và bám rễ sâu và đời sống thường nhật, vào nền văn hóa đa dạng và phức tạp của
đất nước này. Cũng vì vậy mà việc nghiên cứu văn hóa, văn học dân gian Ấn Độ cũng đòi
hỏi một sự nghiêm cẩn và am tường sâu sắc đối với văn hóa của vùng đất duy linh này.
Truyện ngụ ngôn chiếm một vai trò quan trọng trong nguồn truyện kể dân gian Ấn
Độ, biến nơi đây trở thành xứ sở của truyện ngụ ngơn. Trong đó, Panchatantra là một sáng
tác tiêu biểu của người Ấn Độ. Tác phẩm này chứa đựng những sáng tạo rất trí thức, rất bác

Khóa luận xã hội học

học nhưng cũng đậm chất dân gian, gần gũi với quần chúng. Với các giá trị to lớn mà
Panchatantra mang lại: vừa là cẩm nang giảng dạy đạo đức, luân lý, kinh nghiệm sống đồng
thời cũng là bộ sách dạy về cách quản lý và cai trị đất nước, tác phẩm này đã sớm vượt ra
khỏi biên giới Ấn Độ để hịa vào nền văn học thế giới với nhiều ngơn ngữ khác nhau. Việc
tìm hiểu, nghiên cứu Panchatantra chính là một thách thức nhưng đồng thời cũng là một cơ
hội để khám phá kho tàng chân lý vô cùng đồ sộ và sâu sắc của đất nước này.
Việc nghiên cứu văn học dân gian hiện nay đã đạt được nhiều thành tựu, giải quyết

được những vấn đề lý luận quan trọng như tìm ra nguồn gốc, đặc trưng thể loại, các yếu tố
văn hóa lịch sử trong một tác phẩm văn học dân gian. Tuy nhiên, với xu thế nghiên cứu văn
học trong bối cảnh liên ngành, liên văn bản, liên quốc gia như hiện nay, các phương pháp
nghiên cứu văn học dân gian cần được bổ sung, mở rộng để bắt kịp nhịp độ nghiên cứu của
những bộ môn khác. Dựa trên yêu cầu đó, sự kết hợp giữa nền tảng lý luận của khoa văn
học so sánh với các đặc trưng của văn học dân gian là một hướng nghiên cứu mới, hứa hẹn
sẽ mở ra nhiều kết quả có giá trị. Văn học so sánh tạo ra sự liên kết giữa các quốc gia, dân
tộc để đem tới cho việc nghiên cứu văn học dân gian cơ hội tham chiếu với văn học dân
gian của các dân tộc, quốc gia khác, phát hiện những mối quan hệ giữa các nền văn học với
nhau, qua đó chỉ ra và nắm vững những quy luật tác động giữa các nền văn học, văn hóa


2
dân gian. Việc nghiên cứu so sánh các loại hình thể loại văn học dân gian giữa các quốc gia,
dân tộc có thể góp phần giải thích được sự tương đồng của các hiện tượng có cội nguồn từ
những điều kiện phát triển tương tự trong lịch sử. Không chỉ vậy, nghiên cứu so sánh còn
giúp xác lập những quá trình ảnh hưởng hoặc sự dịch chuyển của các vùng văn hóa trên thế
giới giữa các dân tộc có sự liên hệ về mặt lịch sử xã hội. Do đó, việc áp dụng các phương
pháp của văn học so sánh để nghiên cứu văn học dân gian là một yêu cầu phù hợp và cần
thiết trong bối cảnh nghiên cứu văn học nói chung hiện nay.
Để kết quả nghiên cứu khả quan, đối tượng so sánh để nghiên cứu cũng được lựa
chọn theo những yêu cầu phù hợp. Chúng tôi chọn ngụ ngôn Aesop của Hy Lạp và ngụ
ngôn của một số nước Đông Nam Á (Việt Nam, Lào, Campuchia, Thái Lan) vì một số lẽ
như sau: Thứ nhất hai nhóm tác phẩm này đại diện cho hai khu vực văn học dân gian có đặc
trưng về văn hóa, xã hội, lịch sử tương đối khác biệt. Hy Lạp vốn được xem là trung tâm
văn hóa Châu Âu thời cổ đại cùng với Ấn Độ tạo thành hai nguồn mạch văn hóa của nhân
loại. Đơng Nam Á là một khu vực văn học non trẻ so với Ấn Độ nhưng lại có rất nhiều tiềm
năng nghiên cứu với lớp văn hóa bản địa đặc sắc và phong phú. Thứ hai, có thể xem Ấn Độ
như một điểm trung gian có sự gắn kết, tương tác với cả hai khu vực này. Thứ ba, so sánh

Khóa luận xã hội học

với Hy Lạp có thể giúp thấy được vị thế của văn học Ấn cịn so sánh với Đơng Nam Á sẽ
làm rõ được tầm vóc của nền văn học này, đây cũng là mục đích nghiên cứu của đề tài.
Đề tài nghiên cứu của khóa luận cịn giúp chúng tơi hiểu biết thêm về văn học dân
gian của ba khu vực, khảo sát và hệ thống được một nguồn tài liệu về văn bản, tư liệu nghiên
cứu… có ích cho những cơng trình nghiên cứu có liên quan và hy vọng có thể là một nguồn
tài liệu tham khảo hữu dụng cho việc học tập, nghiên cứu văn học Ấn Độ của các sinh viên
chuyên ngành.

2. Lịch sử vấn đề
2.1. Những cơng trình nghiên cứu về tác phẩm Panchatantra của Ấn Độ
Panchatantra là một tập truyện ngụ ngôn nổi tiếng thế giới, đã có rất nhiều các cơng
trình, bài viết giới thiệu, dịch thuật và nghiên cứu về giá trị của tác phẩm này. Về phía các
học giả nước ngồi, có các học giả từ Mỹ và châu Âu như: Patrick Olivelle, Johannes Hertel,
Henry D. Ginsburg,…, các học giả từ Ấn Độ hoặc Ả Rập: Salahuddin Mohd. Shamsuddin,
Zuraidah Mohd. Don, Mohd. Zaki b. Abd Rahman, Sheena Kuar, Anjali D. Kale, Harpreet
Dhiman, T.P. Yamuna,…. Ở Việt Nam, những nhà nghiên cứu như Lưu Đức Trung, Đỗ
Thu Hà, Đức Ninh,… cũng rất quan tâm tới tác phẩm này.


3
Từ những năm 70 của thế kỷ trước, nhà nghiên cứu Anjali D. Kale trong luận án tiến
sĩ triết học Moral and political concepts underlying Panchatantra (1977) (Những khái
niệm đạo đức và chính trị bên dưới Panchatantra) của mình đã nghiên cứu Panchatantra với
tư cách là một tập sách chính trị và ln lý. Trong cơng trình này, tác giả đã quan niệm 5
nội dung tương ứng với 5 quyển sách trong Panchatantra chính là những “kỹ thuật”
(techniques) để điều hành các công việc ngoại giao và quản lý đất nước. “Những “kỹ thuật”
này có thể đóng vai trị hướng dẫn cho một quốc gia cũng như là một cá nhân, trong những
tình huống khó khăn. Tác giả của Panchatantra cho rằng cuộc sống của một cá nhân và

cuộc sống của một quốc gia về bản chất là tương tự. Cuộc sống của họ sẽ trở nên lý tưởng
nếu họ học theo hoặc thực hành những kỹ thuật và chính sách được gợi ý bởi các câu
chuyện”1. Với cách triển khai vấn đề này, luận án đã đề cập đến hai vấn đề cơ bản của tác
phẩm: chất triết lý, các bài học đạo đức trong truyện ngụ ngôn và tính chất chính trị được
lồng ghép qua câu chuyện mở đầu trong Panchatantra. Tuy nhiên, cách tiếp cận tác phẩm
này của luận án không tránh khỏi việc bỏ qua các giá trị nghệ thuật, thiên nhiều về nghiên
cứu nội dung văn bản, bỏ quên đi các tính chất của một tác phẩm văn học nghệ thuật.
Trong vòng 10 năm trở lại đây, việc nghiên cứu Panchatantra vẫn còn được quan tâm

Khóa luận xã hội học

ở nhiều khía cạnh, nhiều phương diện, tạo nên một tổng thể bao quát tương đối chặt chẽ.
Năm 2011, tác giả

T.P. Yamuna với đề tài luận án tiến sĩ Narrative devices in Pañcatantra2 (Những phương
thức trần thuật trong Panchatantra) đã quan tâm nhiều đến các vấn đề xung quanh tác phẩm:
cốt truyện, cấu trúc tác phẩm, ngơn ngữ, nhân vật và tính cách nhân vật, bối cảnh xã hội của
truyện kể, tôn giáo trong tác phẩm…. Cùng với đó là luận án tiến sĩ Poetics and politics of
popular Indian tales: A study of the Panchatantra, Akbar Birbal and Tenali Raman3
(Tính thơ và tính chính trị trong những câu chuyện nổi tiếng Ấn Độ: Trường hợp của
Panchatantra, Akbar Birbal và Tenali Raman) của tác giả Harpreet Dhiman đã có sự quan
tâm nhiều hơn đến cả hai mặt nội dung và nghệ thuật của tác phẩm. Tác giả Harpreet Dhiman
đã dành chương 2 của luận án để phân tích những vấn đề về bối cảnh xã hội – lịch sử của

Dịch từ: “These “techniques” can act as a guide to a state as well as is an individual, in difficult situations. The
author of Panchatantra cisims that the life of an individual and the life of the state are, in essence, similar. Their life
would be ideal if they followed or practiced the techniques and policies suggested by the stories”
Anjali D. Kale (1977), Moral and political concepts underlying Panchatantra, Thesis submitted for the award of the
degree of Doctor of Philosophy, University of Poona, Poona, p. ii.
2

See: Yamuna, T.P. (2010), Narrative devices in Pañcatantra, Thesis submitted to the Sree Sankaracharya University
of Sanskrit for the Degree of Doctor of Philosophy in Sanskrit, Sree Sankaracharya University of Sanskrit, Kalady.
3
See: Harpreet Dhiman (2011), Poetics and politics of popular Indian tales: A study of the Panchatantra, Akbar Birbal
and Tenali Raman, Thesis submitted to the Faculty of Languages Panjab University Chandigarh for the Degree of
Doctor of Philosophy, Panjab University Chandigarh.
1


4
tác phẩm, tư cách truyện ngụ ngôn của Panchatantra với những bản dịch và dị bản của nó,
cũng như là chất thơ và chất chính trị có trong tác phẩm. Hai luận án trên đã đặt vấn đề
nghiên cứu Panchatantra như là một chỉnh thể nghệ thuật hoàn chỉnh, điều này giúp tác
phẩm quay về đúng với tư cách là một tác phẩm văn học của nó.
Ngồi những cơng trình nghiên cứu bài bản, quy mô như trên, chúng tôi cũng thấy
có nhiều bài báo khoa học, tạp chí đăng tải những bài nghiên cứu về Panchatantra. Trong
cơng trình Place of “Panchatantra” in the World of Literatures (2013) của nhóm tác giả
Salahuddin Mohd. Shamsuddin, Zuraidah Mohd. Don, Mohd. Zaki b. Abd Rahman, Sheena
Kuar đăng trên British Journal of Humanities and Social Sciences (Tạp chí Khoa học Xã
hội và Nhân văn Anh), Panchatantra đã được các nhà nghiên cứu phân tích, đánh giá trên
nhiều phương diện khác nhau từ nguồn gốc văn bản, nhân vật trong tác phẩm, vấn đề chuyển
dịch tác phẩm trong mối quan hệ với văn bản gốc và những ảnh hưởng của văn hóa Ấn Độ
lên văn học thế giới thông qua Panchatantra. Các tác giả kết luận “Như vậy “Panchatantra”
đã thực sự vượt lên trên các nền văn hóa, ngơn ngữ và văn học trong hiện thân của nó là
tác phẩm kinh điển nhất mọi thời đại. “Panchatantra” đến nay vẫn có vị trí nổi bật trong
văn học thế giới, đặc biệt là trong văn học so sánh, như những huyền thoại và sự khơn

Khóa luận xã hội học

ngoan cả hai đều được tìm thấy trong những câu chuyện có tầm quan trọng lớn trong những

đại diện của nó thuộc nhiều ngơn ngữ trên thế giới. Những câu chuyện này có thể rất hữu
ích cho sự an tồn và hịa bình của xã hội lồi người bằng cách dạy cho bọn trẻ những bài
học đạo đức, trí tuệ và đức hạnh, bởi vì chúng là những người sáng tạo thực sự cho tương
lai tươi sáng trong thế giới mới của chúng”4. Bài viết này đã góp phần khơng nhỏ vào việc
đánh giá vai trị và vị trí của Panchatantra trong nền văn học thế giới.
Bên cạnh những bài viết có tính chất tổng thuật như trên, cũng có những bài viết
chọn tiếp cận một đối tượng của văn bản làm đối tượng nghiên cứu, như trường hợp của tác
giả Patrick Olivelle và Sucheta Shide. Bài viết Talking animals: Explorations in an Indian
literary genre5 (2013) (Những con vật biết nói: Khảo sát trong một thể loại văn chương Ấn
Độ) của Patrick Olivelle đã đặt ra vấn đề về nguồn gốc của sự nhân hóa các động vật thành

Dịch từ: “Thus "Panchatantra" has indeed transcended cultures, languages and literatures in its embodiment of being
the greatest classic of all times. "Panchatantara" still has its notable place in the world literatures, especially, in the
comparative literature, as the myths and wisdom both are seen in many stories that have a great importance in their
representations in many languages in the world. These stories can be very useful for the safety and peace of human
societies by teaching the children morals, wisdom and virtues, as they are the real creators of their bright future in
their new world.”
Various artist (2013), “Place of “Panchatantra” in the World of Literatures”, British Journal of Humanities and Social
Sciences, Vol. 10 (2), ISSN: 2048-1268, p. 9.
5
See: Patrick Olivelle (2013), “Talking animals: Explorations in an Indian literary genre”, Religions of South Asia 7
(2013), Equinox Publishing Ltd, ISSN (online) 1751-2697, p.14 – 26.
4


5
nhân vật trong truyện ngụ ngôn Ấn, đặc biệt là trong Panchatantra. Tác giả đã viện dẫn các
cơ sở về mặt tơn giáo, văn hóa Ấn Độ cùng với truyền thống văn học của Ấn qua các tác
phẩm có trước để đưa ra những kiến giải hợp lý cho vấn đề trên. Ở một trường hợp khác,
cũng phân tích về nhân vật trong Panchatantra nhưng tác giả Sucheta Shide trong bài nghiên

cứu Panchatantra: Critical Analysis from Feminist perspective (2015) (Panchatantra:
Nghiên cứu phê bình từ quan điểm nữ quyền) lại chọn xuất phát từ một lý thuyết nghiên
cứu hiện đại (phê bình nữ quyền) để làm rõ quan niệm về người phụ nữ trong xã hội Ấn Độ
cổ. Theo đó, tác giả cho rằng những câu chuyện trong Panchatantra là thế giới của đàn ông
và vị thế của người phụ nữ là phải phục tùng và nghe theo họ. Rất ít câu chuyện mà người
phụ nữ xuất hiện với tư cách là nhân vật chính, một số câu chuyện thì lại được miêu tả với
sự độc ác và xấu xa6…. Những phân tích của nhà nghiên cứu Sucheta Shide là gợi ý quan
trọng, góp phần định hướng cho chúng tơi quan tâm nhiều hơn đến nhân vật nữ trong
Panchatantra khi so sánh với các tác phẩm khác.
Lịch sử vấn đề nghiên cứu Panchatantra đã có sự thay đổi nhất định về quan điểm
nghiên cứu. Nếu như các nghiên cứu ở giai đoạn đầu còn xem nhẹ vai trò của yếu tố nghệ
thuật trong tác phẩm thì về sau, đã có nhiều cơng trình chun sâu, đóng góp lớn cho việc

Khóa luận xã hội học

định hình giá trị văn bản. Ngồi ra, những cách soi chiếu văn bản hiện đại dựa trên nền lý
thuyết mới đã đem lại nhiều kết quả có giá trị. Thành tựu nghiên cứu của những cơng trình
trên là một nguồn tư liệu tham khảo đáng quý của chúng tôi khi thực hiện đề tài này.
2.2. Những công trình nghiên cứu liên quan đến việc so sánh Panchatantra và
ngụ ngôn Aesop
Việc so sánh hai tác phẩm ngụ ngôn Panchatantra và Aesop đã được các nhà nghiên
cứu quốc tế thực hiện. Trong vòng 10 năm trở lại đây tại Ấn Độ đã có 3 luận án tiến sĩ
nghiên cứu vấn đề so sánh giữa Panchatantra và ngụ ngôn Aesop. Tuy nhiên mỗi cơng trình
lại đặt ra các mục tiêu nghiên cứu khác nhau.
Được bảo vệ năm 2009 tại trường Đại học Bharathiar (thuộc tiểu bang Tamil Nadu
của Ấn Độ), luận án tiến sĩ A comparative and contrastive analysis of Vishnu Sharma’s
the Panchatantra tales and Aesop’s fables (Một phân tích so sánh và đối chiếu về những
câu chuyện Panchatantra của Vishnu Sharma và ngụ ngôn Aesop) của tác giả R. Sunitha đã
đặt vấn đề về so sánh trên cơ sở đề tài của hai tác phẩm. Tác giả luận án đã chọn các nhóm
truyện có cùng đề tài giữa hai tác phẩm để tiến hành so sánh, tìm ra những điểm khác biệt,

sau đó phân tích và lý giải dựa trên nền tảng văn hóa và bối cảnh xã hội của Ấn Độ và Hy
See: Sucheta Shide (2015), “Panchatantra: Critical Analysis from Feminist perspective”, Uropean Academic Research,
Vol. II, Issue 10/ January, ISSN 2286-4822, p. 13681 – 13686.
6


6
Lạp. “Việc sử dụng các học thuyết của Aristotle xuất hiện trong những câu chuyện ngụ ngơn
Aesop, trong khi đó Panchatantra thì dưa trên thuyết karma. Các câu chuyện được lựa chọn
tỉ mỉ, tương ứng với nhau theo chủ đề bộc lỗ rõ ràng những điểm tương đồng và khác biệt
khi phân tích”7. Đây là một cơng trình đồ sộ, có sự đầu tư cơng phu kỹ lưỡng của tác giả
luận án. Đặc biệt, với cơng trình này tác giả hướng tới mục đích là cố gắng trình bày “những
nỗ lực để thực hiện một nghiên cứu chuyên sâu về đề tài của hai tác phẩm ngụ ngôn nổi
tiếng của hai tác giả tiếng tăm thời cổ đại. Mục đích của việc nghiên cứu là làm nổi bật
những khía cạnh thẩm mỹ và đạo đức của những truyện ngụ ngôn đã đứng vững trước thử
thách của thời gian”8. Có thể nói, việc so sánh những vấn đề thuộc chủ đề của hai tác phẩm
mà tác giả luận án đã trình bày là một gợi ý thiết thực, cần thiết cho chúng tôi khi triển khai
nội dung nghiên cứu của đề tài.
Cơng trình thứ hai thực hiện nghiên cứu về Panchatantra và ngụ ngôn Aesop là luận
án tiến sĩ Panchatantra and Aesop’s fables: A comparative genre study (2016)
(Panchatantra và ngụ ngôn Aesop: Một nghiên cứu so sánh thể loại) của tác giả Parashar
Vyas. Trước khi so sánh hai văn bản, tác giả đã dành chương 3 và 4 trong luận án để phân
tích các đặc điểm của hai văn bản về: bối cảnh văn học Ấn Độ và Hy Lạp, những bản dịch

Khóa luận xã hội học

và dị bản, bố cục, tác giả, mục đích của tác phẩm, truyện nền, nhân vật, kết cấu…. Có thể
thấy những đặc điểm này khơng chỉ giới hạn trong phạm vi thể loại ngụ ngôn mà đã có sự
mở rộng, liên hệ với những thành tố ngồi văn bản. Sau đó tác giả luận án đã dùng chương
5 để tiến hành so sánh dựa trên những phân tích về hai tác phẩm theo chính các tiêu chí đã

phân tích ở hai chương trước. Trong phạm vi nghiên cứu khá rộng, luận án đã giải quyết
được nhiều vấn đề về mặt văn bản (nguồn gốc, tác giả, thời gian, các bản dịch…), một số
đặc điểm cơ bản về thể loại (nhân vật, kết cấu…) và chỉ ra được điểm giống và khác giữa
Panchatantra và ngụ ngôn Aesop. Tuy nhiên, khác với cơng trình của tác giả R. Sunitha ở
trên, nhà nghiên cứu Parashar Vyas xác định trọng tâm của việc so sánh là để tiếp cận nền
văn hóa của Ấn Độ và Hy Lạp qua việc phân tích, đối chiếu các đặc điểm của hai tác phẩm:

Dịch từ: “The use of Aristotelian principles appears in miniature in The Fables, while The Panchatantra Tales is
based on the karma theory. The stories meticulously selected, correspond with one another thematically so as to reveal
certain similarities and discrepancies when analyzed”
Sunitha, R. (2009), A comparative and contrastive analysis of Vishnu Sharma’s the Panchatantra tales and Aesop’s
fables, Thesis submitted to the Bharathiar University for the Degree of Doctor of Philosophy in English, Bharathiar
University.
8
Dịch từ: “Attempts to make an indepth study of the thematic aspect of the renowned fables of two illustrious fabulists
of ancient times. The aim of the research is to highlight the aesthetic and moral aspects of these fables that have stood
the test of time”
Sunitha, R. (2009), A comparative and contrastive analysis of Vishnu Sharma’s the Panchatantra tales and Aesop’s
fables, Thesis submitted to the Bharathiar University for the Degree of Doctor of Philosophy in English, Bharathiar
University.
77


7
“Nỗ lực khiêm nhường của đề xuất nghiên cứu này là tìm ra những tương đồng và khác biệt
của cả hai văn bản để hiểu được nền văn hóa và sự tương đồng về văn học trong thời cổ
đại đã thịnh hành ở Ấn Độ và Hy Lạp”9.
Cũng trong năm 2016, một luận án tiến sĩ khác nghiên cứu về vấn đề này cũng được
bảo vệ là cơng trình The Panchatantra and Aesop’s fables: A study in genre (2016)
(Panchatantra và ngụ ngôn Aesop: Một nghiên cứu thể loại) của tác giả Chennabasappa

Ishtalingappa Pawate. Luận án này đã đưa việc phân tích hai tác phẩm gắn liền với tình hình
văn học của bản quốc và thế giới, sau đó mới tiến hành phân tích so sánh hai tác phẩm dựa
trên các đặc điểm về mặt thể loại. Tuy nhiên, điểm khác của luận án này so với hai cơng
trình trên là ở chỗ “Mục đích của việc phê bình so sánh là giúp tái hiện lại tồn bộ tình hình
văn học, mà sự kết tinh có thể nhìn thấy là một tác phẩm nghệ thuật”10. Như vậy, mục đích
của luận án này chính là qua việc so sánh giữa hai tác phẩm có thể mơ tả lại được tình hình
văn học của mỗi quốc gia và thể hiện thái độ đề cao cả hai khía cạnh nội dung và nghệ thuật
(của thể loại). Điều này có phần khác so sới các cơng trình trên khi hướng nhiều sự chú ý
vào vấn đề bối cảnh văn hóa xã hội.
Điểm chung của hai luận án trong năm 2016 là đều sử dụng đặc trưng thể loại như

Khóa luận xã hội học

một cơng cụ cơ sở để so sánh hai tác phẩm. Tuy nhiên, cơng trình của tác giả Parashar Vyas
thì có các điểm vượt khung thể loại và có ý hướng nghiêng về đánh giá các yếu tố văn hóa
nhiều hơn. Trong khi đó luận án của Chennabasappa Ishtalingappa Pawate lại chú trọng về
mặt thể loại nhưng cùng đích cuối cùng của luận án lại là việc xác định tình hình nền văn
học bản quốc. Dựa vào những phân tích trên, chúng tơi nhận thấy việc so sánh giữa
Panchatantra và ngụ ngôn Aesop hướng tới việc phân tích, làm rõ những điểm đặc sắc về
thể loại của hai tác phẩm vẫn còn là một khoảng trống; việc xem trọng vấn đề thể loại và
coi đây như một tiêu chuẩn để định vị vị trí của tác phẩm văn học dường như cịn là một
khu vực nghiên cứu chưa được các cơng trình trên quan tâm. Do đó, cùng một vấn đề nghiên
cứu, nhưng mục đích nghiên cứu khác nhau cũng tạo ra những sản phẩm khác nhau. Mặt
khác, những nghiên cứu ở trên vẫn là các cơng trình bài bản, sức bao qt lớn và có giá trị

Dịch từ: “The humble effort of the proposed study is to figure out certain similarities and dissimilarities of both the
texts to understand the culture and literary resemblance in ancient time that prevailed in India and Greece.”
Parashar Vyas (2016), Panchatantra and Aesop’s fables: A comparative genre study, Dissertation submitted to
Saurashtra University Rajkot for the award of Doctor of Philosophy in English, Saurashtra University Rajkot.
10

Dịch từ: “The aims of comparative criticism is to help recreate the total literary situation, whose visible
crystallization is a work of art”
Chennabasappa Ishtalingappa Pawate (2016), The Panchatantra and Aesop’s fables: A study in genre, Thesis submitted
to the Karnata University Dharwar for the Degree of Doctor of Philosophy in English, Karnata University Dharwar.
9


8
cao nên đó vẫn là một nguồn tài liệu tham khảo hữu ích, phù hợp để chúng tơi tiếp thu, đặc
biệt là về phương pháp nghiên cứu và cách thức triển khai vấn đề.
2.3. Những cơng trình nghiên cứu liên quan đến việc tiếp nhận Panchatantra ở
Đông Nam Á
Việc tiếp nhận Panchatantra ở Đông Nam Á như là một trong rất nhiều trường hợp
các tác phẩm văn học Ấn Độ tìm được nơi phát triển mới bên ngồi lãnh thổ Ấn Độ. Vì vậy,
đây là một vấn đề khơng chỉ được các nhà nghiên cứu quốc tế quan tâm mà các nhà nghiên
cứu trong nước cũng đã công bố nhiều cơng trình quan trọng, có giá trị và liên quan mật
thiết để làm rõ cho vấn đề này.
Năm 1975, nhà nghiên cứu Henry D. Ginsburg trong một tập san của Journal of the
Siam Society (Tạp chí xã hội Thái Lan) đã viết bài The Thai tales of Nang Tantrai and the
Pisaca tales (Những truyện kể Thái Lan của Nang Tantrai và những truyện kể về Pisaca)
để giới thiệu về một phiên bản của Panchatantra tại Thái Lan. Bài viết gồm hai phần, phần
đầu có nội dung giới thiệu về Nang Tantrai với tư cách là một văn phẩm Panchatantra ở
Đông Nam Á; sau đó tác giả thực hiện một vài so sánh nhỏ về cốt truyện của truyện mở đầu,
nội dung các tập truyện, nhân vật… với bản Nang Tăntay của Lào và Tantri Kamandaka

Khóa luận xã hội học

của Indonesia cũng là hai văn phẩm khác của Panchatantra ở Đông Nam Á. Phần còn lại
của bài báo tác giả giới thiệu một quyển truyện trong Nang Tantrai – Pisaca Pakaranam
(Câu chuyện về những linh hồn) – mà tác giả đã sưu tầm được ở Bangkok11. Đây là một bài

nghiên cứu có giá trị và cần thiết cho nội dung nghiên cứu của đề tài. Những vấn đề mà tác
giả đặt ra trong quá trình sưu tầm văn bản Nang Tantrai ở Thái Lan đã cung cấp nhiều cứ
liệu quan trọng cho chúng tôi khi nghiên cứu đề tài này.
Bên cạnh nguồn dữ liệu từ bài viết của nhà nghiên cứu Henry D. Ginsburg, chúng
tơi cịn ghi nhận một tư liệu khác về văn bản Panchatantra được lưu truyền ở Đông Nam Á.
Trong bài viết Text transformation from Indian Pancatantra to ancient Javanese Tantri
Kamandaka: A coparative literary study (2011) (Chuyển đổi văn bản từ Panchatantra của
Ấn Độ đến Tantri Kamandaka của ở Java cổ đại: Một nghiên cứu văn học so sánh), tác giả
Ambar Andayani đã so sánh nhiều phương diện giữa Panchatantra và Tantri Kamandaka để
thấy được giữa hai tác phẩm có tồn tại rất nhiều motif chung bên cạnh những khác biệt khá
rõ ràng. Tác giả cho biết: “Sự so sánh màu sắc địa phương từ hai tác phẩm biểu thị sự khác
biệt. Panchatantra chứa đựng những bài học của Hindu và Phật giáo, trong khi Tantri
Kamandaka được tô điểm bởi Hindu-Siva và Tantrism. […] Panchatantra nhấn mạnh hơn
See: Henry D. Ginsburg (1975), “The Thai Tales of Nang Tantrai and the Pisaca Tales”, Journal of the Siam Society,
Vol.3, Pt.2 (July-1975), P. 279 – 314.
11


9
vào giá trị đạo đức của Hindu về Karma (hành động tốt kết quả sẽ tốt, hành động xấu kết
quả sẽ xấu), trong khi đó Tantri Kamandaka tập trung hơn vào nghiệp báo của Phật giáo
(giá trị của hành động tùy thuộc vào ý của người làm). Panchatantra giáo dục những
Dharma của Hindu giáo mà mọi người đều có quyền và bổn phận phụ thuộc vào địa vị của
mình, và Tantri Kamandaka dạy về Kaladesa rằng mọi hành vi phải thích ứng với điều kiện
của địa điểm và thời gian”12. Bài báo này cũng là một tư liệu quan trọng cho chúng tôi khi
thực hiện nghiên cứu vấn đề tiếp nhận Panchatantra ở Đông Nam Á.
Bên cạnh những học giả nước ngoài, nhiều nhà nghiên cứu trong nước về văn học
Ấn Độ và Đơng Nam Á cũng có nhiều bài viết liên quan đến vấn đề nghiên cứu này. Trước
hết phải kể đến luận án tiến sĩ của tác giả Phạm Minh Hạnh với đề tài Tìm hiểu thể loại
ngụ ngơn ở Việt Nam (1991). Trong cơng trình này, tác giả đã dành một chương 2 để trình

bày về những truyện ngụ ngơn trên thế giới có ảnh hưởng đến Việt Nam, trong đó có ngụ
ngơn Ấn Độ. Tác giả cho rằng “Ấn Độ là một trong những nước có nguồn ngụ ngôn phát
triển sớm nhất thế giới. Ngụ ngôn Ấn Độ chứa đựng trong kinh Phật, được các nhà sư đem
đi thuyết pháp và theo các nhà buôn đến khắp nơi, do đó nó có ảnh hưởng đến nhiều nước
láng giếng như Trung Quốc, Việt Nam và các nước theo đạo Phật ở Đơng Nam Á”13. Tuy

Khóa luận xã hội học

phạm vi nghiên cứu sự ảnh hưởng chỉ xét ở phạm vi Việt Nam nhưng nhận định quý báu
của tác giả đã giúp ích nhiều cho hướng triển khai của đề tài.

Ngoài luận án trên, việc lưu truyền Panchatantra ở nhiều khu vực khác nhau trên thế
giới mà đặc biệt là Đông Nam Á cũng được các tài liệu khác đề cập đến. Trước hết là trong
các giáo trình về văn học Ấn Độ như Văn học Ấn Độ (2013) của tác giả Lưu Đức Trung và
Giáo trình văn học Ấn Độ (2015) của tác giả Đỗ Thu Hà. Cả hai giáo trình đều khẳng định
“Panchatantra đã sớm vượt qua biên giới Ấn Độ đến các nước trên thế giới, đặc biệt là các
nước châu Á mà trước hết là Đông Nam Á. […]. Ở Malayxia cách đây vài ba thế kỉ người
ta tìm thấy dị bản đầu tiên bằng tiếng Tamin. Dị bản mang tên Tantri phổ biến ở Indonexia,
mở đầu câu chuyện rất giống Panchatantra. Ở Thái Lan, Panchatantra có tên Nang Tantai,

Dịch từ: “The comparison of local color from both of them indicates differences. Pancatantra contains the lessons
of Hindu and Buddha, while Tantri Kamandaka is colored more with Hindu-Siva and Tantrism. Dewi Laksmi is more
respected in Pancatantra and Batari Uma (ćakti Shiwa) is more sacred in Tantri Kamandaka. […] Pancatantra more
emphasizes on the moral value of Hindu Karmaphala (good deed results good, bad deed results bad), while Tantri
Kamandaka more emphasizes on Buddha Karma (the value od deed depends on the will of the doer). Pancatantra
educates Hindu Dharma that every human has right and duty depends on his caste status, and Tantri Kamandaka
teaches Kaladesa that every conduct has to adapt with condition of the place and time.”
Ambar Andayani (2011), “Transformasi teks dari Pancatantra India ke Tantri Kamandaka jawa kuno: Telaah sastra
bandingan”, Program Studi Sastra Inggris, Fakultas Sastra, Universitas 17 Agustus 1945 (UNTAG). [Text
transformation from Indian Pancatantra to ancient Javanese Tantri Kamandaka: A coparative literary study]

13
Phạm Minh Hạnh (1991), Tìm hiểu thể loại ngụ ngơn ở Việt Nam, Luận án phó Tiến sĩ Khoa học Ngữ văn Trường
Đại học Tổng hợp Hà Nội, Hà Nội.
12


10
mở đầu tác phẩm là người đàn bà kể chuyện mang tên Nangtantai. Tác phẩm Munlatantai
và Nangtantai cũng là dị bản Panchatantra ở Lào. Ở Campuchia truyện giữ nguyên tên của
Ấn Độ. […] Các dị bản Panchatantra ở Đông Nam Á chỉ có bốn tập khơng thấy có tập năm
như bản gốc. Về kết cấu, cốt truyện, nhân vật trong truyện cơ bản khơng có thay đổi mấy.
ngược lại một số tình tiết, lời văn, cách diễn đạt được “bản địa hóa” khá nhiều”14. Nhận
định trên đây tuy khơng được chứng minh cụ thể trong các giáo trình nhưng có tính định
hướng cao, là cơ sở để chúng tơi xem xét các vấn đề về văn bản Panchatantra ở Đông Nam
Á.
Ở một diễn biến khác, bên cạnh những bài viết có tính khái qt, định hướng thì cũng
có những cơng trình được nghiên cứu dựa trên một phương diện, khía cạnh cụ thể của việc
tiếp nhận Panchatantra ở Đông Nam Á. Trong bài viết Cơ tầng Ấn Độ trong bản sắc văn
hóa Đơng Nam Á, tác giả Phan Thu Hiền đã lần lượt trình bày những ảnh hưởng của Ấn
Độ đối với bản sắc văn hóa của Đơng Nam Á từ chính trị, xã hội đến ngơn ngữ, đạo đức,
tơn giáo và cả những dấu ấn về văn học. Trong bài viết này tác giả đã thống kê được những
văn bản Ramayana, Mahabharata, Jataka và Panchatantra ở Đông Nam Á cùng với các hình
thức lễ hội, tạo hình, nghệ thuật biểu diễn trong quá trình lưu truyền những tác phẩm này.

Khóa luận xã hội học

Đối với Panchatantra, nhà nghiên cứu khẳng định “nhân dân Đông Nam Á không tiếp thu
Panchatantra với tư cách một Rajaniti (Khoa học cai trị cho các nhà cầm quyền) mà chỉ
rút từ đó những kiến thức thực hành dẫn dắt xử thế tốt trong đời”15. Ngoài bài viết trên, tác
giả Nguyễn Ngọc Bảo Trâm trong bài viết Sự di chuyển của kết cấu truyện lồng truyện và

kiểu truyện khung trong văn học từ Ấn Độ sang Đơng Nam Á (2009) đã trình bày một sự
ảnh hưởng cụ thể của văn học Ấn qua Đông Nam Á – kiểu truyện khung và kết cấu truyện
lồng trong truyện – mà Panchatantra cũng là một minh họa xác đáng. “Đông Nam Á là một
khu vực gần gũi và có tiếp nhận rất nhiều ảnh hưởng của Ấn Độ về nhiều phương diện văn
hóa. Trong văn học, ngồi sự di chuyển của các truyện kể, các motif, chủ đề, thì kết cấu
truyện lồng truyện và kiểu truyện khung của Ấn Độ cũng có những dấu ấn rất rõ nét ở nền
văn học các nước Đông Nam Á”16. Phương diện kết cấu nghệ thuật là một đặc điểm quan
trọng mà ngụ ngôn Đông Nam Á sẽ kế thừa từ Panchatantra. Bài viết này là những định

Xin xem: Lưu Đức Trung (2013), Văn học Ấn Độ, Nxb Giáo dục Việt Nam, Hà Nội, tr. 134.
Đỗ Thu Hà (2015), Giáo trình văn học Ấn Độ, Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội, tr. 98.
15
Phan Thu Hiền, “Cơ tầng Ấn Độ trong bản sắc văn hóa Đơng Nam Á”, Website: (truy cập
ngày 9/4/2018).
16
Nguyễn Ngọc Bảo Trâm (2009), “Sự di chuyển của kết cấu truyện lồng truyện và kiểu truyện khung trong văn học
từ Ấn Độ sang Đông Nam Á”, Website: goo.gl/QSp9mk (truy cập ngày 9/4/2018).
14