Thuật Xử Thế Ấn Độ.pdf

PANCHATANTRA
`
.

ATX UTHE

U

`

A

N

~


HUYNHNGOC TRANG - PHAM THIEU HUONG -NGUYENTUAN

PANCHATANTRA

Thuat xu the

ANDO


ve ức
@ Déi diéu vé nam tép séch Panchatantra....

@ Loi md dau...

© Zugin 7: SU CHIA RE BAN BE
I.

Bị màng, hai con chó rừng và sự tử.

Il.
TIL.

khỉ và cây cột,

IV.

Vua, người lái bn và người qt nhà...

<

Con chó rừng và cái trống.
Những cuộc phiêu lưu của Đêvasarnan ..
Chuyện người thợ đệt tự xưng là thần Vishnu

VIII.

ow x

1X

1.

Qua, qua mái, chó rừng và rắn
Sấu và tôm..

Sư tử và thỏ..
Chỉ và rận..................
Con chó rừng trở thành chó xanh
Sư tử, qua, cop, ché ring va lac da.

XI.

Chim

XIV.

Rùa và hai con thiền nga.

Titibha và biển cả.

Ba con cá
XVI.

Chim sẻ, chim gõ kiến, ruổi, nhái và với................. 12L

XVII.

Sư tử, chó rừng, sót và lạc đà

XVIII.

Khi và chỉm..

XIX.

Chim tước và kh

Người đàn ông ngay thẳng và tên bất lương

Chim sếu, rắn, tép và chẳn....
XXII.

Người nhận đã gửi bất nghĩa......


0 Zeyée 2; KET BAN...
Qua, chuột, rùa và nai

II.

Câu chuyện của Hiranyaka

--ò155

.

166

II.

Người đàn bà đổi mè giã lấy mè chưa gì

168

1V.

Người thợ săn, lợn rừng và chó rừng.

170

Vv.

Cuộc phiêu lưu của Práptavramartha

---177

VỊ.

Câu chuyện chàng thợ đệt Somilaka ...

182

Hai con chó lang theo đuổi con bà rừng

186

VII.

e©2xvấv 2 : CHIẾN TRANH GIỮA QUA VÀ CŨ....196
1.

Qua và cú...

197

1.

Voi va thé..

209

11.

Méo, chim

-215

sé và thỏ

°ÖƑ323
-926

VI.

Dao sĩ và con rắn.

-231

VIIL

Ong vua va nhiing con chim.

+02 283,

VIIi.

Con chim bé cau va nguai bay chim...

235

IX.

Người lái buôn già, vợ hắn và tên trộm

x

-240

Đạo sĩ, tên trộm và quỷ đữ....

XI.

Hai con ran...

.242
"“—.....

Người thợ đáng xe, vợ hắn và tình nhân.......

XIII.

Con chuột cái biến thành một cơ gái
Vua và chìm.
Sư tử và chổ rừng.
on rắn và những con nhái,

.251

Người bà la môn và vợ

-267

588

XII.

1.

---246
-256
258
.265


° Zaye

2 ; MẤT CỦA
hi

i
1H.
IV.
Vv.
VI.
VII.

VHIL.
i.
x.
XL
Xi.

a 274

và sấu...................... neo,

275,

Ếch và rấn

279

Sư tử, chó lang và lừa.

284

Thợ gốm và vua.

key

Sư tử cái, sư tử can và chó 6 lang con
Người bà la môn, vợ và anh tàn tật.
Vua, thượng thư và các bà vợ

288
289

292
295

Lita mac da hé
Người đàn bà và con chó lang

. 297
. 209

Lạc đà bị sư tử ăn thịt....

,302

Chó lang và xác voi
Chó đến xứ l:

. 305
„ 308

©2„6
Z ; CÁCH XÙ THẾ KHÔNG CHẤP NHẬN ĐƯỢC 309
1.

Gã thợ cạo và những người hành khất

11.
1H.

Người bà la môn, vợ người bà la môn và con chỗn .. 313
Bốn người bà la mơn đi tìm giàu sang

Những người bà la mơn và con sư tử.....
Bốn nhà thông thái..
Hai con cá và con ếch...
Những điều ước.....

Người bà la mơn va ho bat
Chí và rận

Quỷ Rákchasa, kế cắp và con khi
sẻ
sen
Thang mù, thằng gù, và nàng cơng chúa có ba vú ... 337
XHI.

Người bà la mơn và con quỷ Rákchasa

XIV.

Con chữm có hai mỏ...........

Người bà la mịn được tơm cứu


As
OL

ha,

ua

ve

^

‘NAM TAP SÁCH PANCHATANTRA
Tr

tất cả các sưu tập ngụ ngôn và truyện cổ
của kho-tàng van hoc Sanskrit, Panchatantra 1a
tác phẩm cổ nhất, ra đời từ thế kỳ thứ II.
Cũng

như

những

tác phẩm

cùng logi, Panchatantra

thuộc vào loại tác phẩm định đanh, ở Ân Độ, dưới tiéu
dé Nitiséstra. Tit Sdstra c6 nghia la kink điển là sách

“khoa hoc” va tir nifi có nghĩa là cách ứtg xử, hay thuật

xử thế — hiểu rộng ra là thuật cưi trị hay sách chính trị
học. Hiểu là sách chính trị học vì tác phẩm này được coi
là

sách

giáo

khoa

dành

để

đạy

cho

các

hồng

tử và

những đối tượng được dự kiến sẽ nắm quyển cai trị, quản
lý những công việc quốc gia đại sự.

từ

Cách hiểu đó tính chất quan trọng hóa này bắt nguồn
lời

tục

truyền

Vichnousarman
đục

các người

người

rút

về

tác

giả

của

-người đã đứng ra nhận

con trai dẫn

độn

nó

là

đạo

sĩ

lãnh việc giáo

của vua Amarasakti

nên.

tài ba bằng cách dạy cho họ hiểu những bài học

từ giáo

Panchaiantrd

trình
(nặm

đo

chính

ơng

biên

soạn

quyển giáo huấn). Tuy nhiên,

có

tên

trong

thực tế Pmnchœtara đã lưu hành rộng rãi trong xứ Ấn
Độ

với

vỏ số di bản

bằng

các

thứ ngén

ngữ

địa phương


. Khac

nhau, dưới

dạng

tóm

lược đơn

giản

hay với dạng

tang bổ cực kỳ phang nhú, hoặc có khi là mật phong tác.

Hitopadésa, mét di ban cô niền đại muộn màng, cũng đã
được truyền sang các quốc gia láng giêng, đến tận Lào và

Campuchia trong thời cận đại. Điều này đã chỉ rõ ràng

Panchalantra

đã có tác dụng sâu rộng trong quảng đại

quản chúng với chức năng là những câu chuyện

nói về

việc đối nhân xử thế trong đời thường.

Œ
‘am

quyển

của

fì gị

Panchafantra,

thực

ra

là

phần riêng. Chúng chỉ liên hệ nhau bởi phần

năm
Loi

mở đáu, ở đó, ơng vua sau khi hỏi ý kiến các cận thần,
đã giao cho một đạo sĩ Bà la mơn đạy ba người con trai

của mình. Ba hoàng tử ấy đã học bằng cách đọc những
quyển sách ấy.

Quyển một, nhan dé là “Sự chúa rẽ bạn bè”, đà chỉ ra

những tai họa khi nghe những lời dèm
những

kẻ chuyên

tìm

cách

pha xấu xa của

chia rẽ những

người

bè bạn

thân thiết và trung tín.
Quyến hơi, có nhan để là “Kết bạn” có mục đích chứng

ninh những cái lợi của sự đồn kết, tương trợ.

Quyến bạ, có nhan đề là "Chiến tranh giữa qua oà cú”
chỉ cho thấy hiệu quả nghiêm trọng của việc mất cảnh

giác, cả tin vào những kế xã lạ, kề thù.

Quyển từ. có nhàn để là “Mất của” chứng mình rằng

người ta hay mất, vì do bất cần, những gì mà mình đã
khổ cơng đế thú đấc được.
Quyển

năm,

có nhan

để là “Cách cư xứ khống

chấp


nhận được” cho thấy tai hại của sự hấp tấp, bất cần.
Một ngụ ngơn chính là để tài, hay nói rõ hơn là cái
khung của mỗi quyển. Các truyện ngụ ngơn, nằm trong

ngụ ngón chính, thường được những nhân vật đang hành

động kế xen kẽ nhau. Từng truyện lại được chen thêm
những chảm

ngôn, ngạn

ngữ. những

tư tưởng triết lý rút.

ra từ các bộ luật cổ Ân Bộ, từ những anh hùng ca, từ các

bi kịch cõ điển, từ các thi phẩm bất hủ và những tác
phẩm văn học, kinh điển tôi giáo. Những đoạn văn vẫn

(slöka) này đã làm tăng chất trí tuệ mà

dường

chính

đã được

tác phẩm
vì

như các

văn chương khác ít† có thể so sánh được và

tâm

thúy

của

nó,

Panchatantra

viên ngọc trong kho tàng văn chưng cửa lồi người.

G6

ưa

Tis

thích

coi là

TÚ KỊ

is đầu thé ky thứ VI, tiếng tăm của Panchaigntra
Ấn Độ đã vang đến tận Ba Tư. Một ơng hồng
văn

chương

tên

là

Khosune

Nouschivan

của

triểu đại Bazzouyeh di tìm cuốn sách này. Nhà thông

thái này đã cất công đi tam sách, chép lại và dịch ra
tiếng Penhvi. Khi trở vẻ triểu, Bazzouyeh đã đáng cuốn
xách qui nay

Nouschivan

cho âng hoàng

đà giữ cuốn sách

Ba

Tư.

Các

người

ké vị của

này như mơi báu vat

cua

hồng gia mái cho đến lúc người Á Rập đánh chiếm va

phá húy vương quốc này, vào thời Yezdedzerd năm 625
Trong khi tại Ấn

Dộ, Đanchafanfra càng ngày cảng

hiện đạt họa bằng nhiều ngôn ngư khác nhau, phố biên
rang khắp 1ừ Dong sang Tây

Lhì đ các xứ sở khác nó

củng

Nó

dịch

ra

nhiều

thứ

Rậấp vào thể ký thư VIH

tiếng,

được

dịch

ra

tiếng

Á

và lần đầu tiên địch ra tiếng La
5

Tình vào thế kỷ XI.

Ở các nước khác của Châu Á, những truyện trong các

dị bản của Punchøtontra đã đến với các dân tộc qua

phương thức truyền miệng, theo những con đường giao
lưu khác nhau và chúng đã trở thành những tác phẩm
văn học dân gian phổ biến lâu đời, đến nỗi các dân tộc
này không phân biệt được chúng với những sáng tác bản.
xứ. Quả đúng là các kiệt tác văn chương có sức mạnh đặc

biệt mà khơng một ranh giới nào có thế cản trở được.

a

Bw


Loi mé dé
Chào đẳng chỉ tên Ganésa’
Xin thầu Brama, Roudra, Kowmara, Hari, Varouna, Yama,

Vani, Indra, Kowvéra, Tehandra tà Aditya, Sarasvati, Dai
dumg, May, Nui, Vayu, Dat, Naga, nhitng sida, séng susi, hai
anh ont Asvin. Sri, Diti, nhitag con trai cia Aditi, Tehandika vit
các Mẹ khác, các Vécáa, các pì sao lềng che chờ”.

" Con trai của Siea oầ Darenli, tà thân của trí tiệ, Biểu lượng là ngiễn

đầu nai

} Bmmma, thẪn sáng lạo thế giới tù là thầm đừng đầu ba oí tần trong hệ

ba Brmiluna - Vinh nã Sian.
Raudra hau Siaa, thần thứ ha

`

¬ Kaunara hay Kartikéya, than chide: frank, con bai cia Siva va Dourga.
~ Hari hay ViHu, thần thứ hai trong bộ ba.

- Varuna, tẪn metic.
~ Yana, didoe vumg.
- Vani hay Agni thdn bin

= Indra, vua trai, than set, may, oun, va ode hién hang i nhiền khác,

- Kưmêra, thân của cải
- Tehandra, thin mat trang.

- Aditya, thầu mãi trài, can trai cna Adita.

~ §nrasoli, tơ của Brama tà là thầm của tài bùng biện, âm nhục tà mỹ thuật
- VaVu, thn gid

— Ngạn & đâu phải hiểu là rấn, báu thần đ dưới âm phủ được biểu lượng

dưới dang HIẶT Hợi

hị đuôi rữn nà

các cổ dài của Calnher Naẹa

Nhất. hàn thầu ở Hang khẩn, khi

Hai Axun, anh em xinh đội, thâu thuäc trên trot

Sơ nh Takehhi, tợ Vit.

- Đ,

mài Hang đắc Bà tợ của Kasyape oa unc ria ic Daitya, ke tit cin

sắc Unde


Xin chào Manu` Valchaspwk
trai, nà

nha

dr

, Soukra’ Parasara’ va con
u triét Tchânaka` „ tác giả những tác phẩm

chính trị.

Sam khi được xem: như là timÍt túu của tá} cả những tác phẩm

tê khuu học chỉnh trị trêu thé’ gidi, Vichnusarman đã làm thánh

năm quuển củn lắc phẩm nâu.
Người tạ kế nÏnứ 484 :

Ở tê phương Nam” có một Hành phố lên là Mnhilâropwt”. Ở dá

4ñ một tị tua tên là AmarnsikHi (cá HỤ quyền vink cits), câu kalpa
— Aditi, on khác tủa Kasvapd, mẹ cầu các Aditya, muấi hai sị thâu, các

biểu tưởng mãt trời mỗi tháng trang nảnt

Tohandika hay Dourga, ae cia Siva,
~ Các bà Mẹ là nhi sức lực nhấm cách húu của ic thin hay ag thin
~ Véda, thành kùnh của ngiêi biểu tất cá có 4 quyền,
Tirtha, nơi hành lu : thủng thương đứng để chỉ một thanh dụi bên
ho mt con sing hay mài cối ao.
~ Gana, nhằm thin vip dra
- Vasi, các thần hạ cấp khúc.
- Mưui, nhắn nat có trí tuệ tà tụ hành đạo tt HÊN cịn người
® Manh Suawonhhpuoe, cịn Đai của Brama.

Toni nuười nà là tác giả hộ luậi Nam.

(NA xem như thủy tổ via

* Hay Vrihaspats, người thấy tỉnh thâm của 6

oj than ba cai quit Mic

tình. Ngiễi 1a cho ông là tác giả mội lấp án lỆ sử một tác phẩm mẻ thuật

cad tri,

* Cam got fa Onsmun, ngudsi thy eta civ Daityas va cai nuẩn Kim tin,

ngiềi cho ring dng la tiv giả một tất phim ve clink tr
+ Nhân tật xuên bác Co com tran tin Vyasa, tắc giá một hộ xích ĐỂ du lệ
hig

\

Đangemldlio
zh

Hội vị Na là mều sảng xX cỉí

đây ¥ ÂN nấm HS cơng \

NghưÖH ca lt quan tuẩng Hư của cụ Trhuanbagongll. DÄẩm tê dh
16 mnt stan tpt se wach ayn
* Dakebina, pl Sent An Os, ngiy nay xo! tt Dékhan
Thaak phe dri bet biện Coromandel, jin Madras
8

ta,


củn các ngành khae học, duới chân chói sảng ánh hào quang các bầu

tật gấu trên măng miện các đấng ta lỗi cao, tả có trí Hục tê tất
cA cae Hgành nghệ thật, Ơng Da nàu có bà ngưới cịn trai ràt nại
dần lên ia Balusakl (cá nhiÊN tự quyền), Ougrasakti ted một trụ

quuỗn ghế gửm) vit Anautasakti trả một nụ quyền khơng gi hạn)

Nhận thay họ khẳng thích các khoa hoc, vin cho gyi các 14 Cổ Dân

dấu ta noi cử hạ ¡ Các thần điểu biếT rằng các con của la khơng tít

thích khaa học tà thiểu trí phảm đốn, Cử nhìn thấy chúng lù fe

khơng thỏa : mãn Hí nào đà nứng quốc của la cÍ ng gặp khó khẩn gì
cả.

VÀ người tà đã có lý Khí nói rằng :
“Khơng có con trai hoặc cịn trai dã chết cịn hơn là có
dita con ngu dan, tốt nhất là khơng có con trai hoặc mất
difa con Đai, vĩ một đứa

cịn

mà

mình

khơng

có và một

dứa con đã mất chỉ làm ta đan khổ ường mỗi thời gian
ngắn, trong khí có mơi đứa ngư đần thị nội khổ này sẽ

kéo đài suốt cả cuốc đời.
Phải làm gì với một con bỏ cái không sinh con va
không cho sữa ?7 Co ich gi cé mat đứa cịn trai khơng,
khơn ngoạn và khơng tú dưỡng ?
iốt nhất, tên côi đời này, là cái chết của đứa con trai

còn hơn sự đân đồn của một đứa cịn trai thuốc đồng dõi

vao sang ; chính vì thế mà ở giữa các bậc hiển triệt môi
người đân ông cũng xấu hổ như mỗi kế ngoài hỏn
Nếu

bà này là người

mẹ

đã

sinh ra mốt đứa

con

trai

mã niềm vui sướng không làm ri cúc phan trên tay khi

né bất đầu kể đến những người tài cần và : Thể nào bị
mat ngucit me doan san >

Pha say (bar thà
nhịn thủ vụi xắc thái trong nhring [ie
thịch hớp, thà lv một người vớ tuyệt tế, thà sinh còn gai,
thà cổ một chứa còn chết khí sinh ra, tha cái thái ở trong,
„


bụng mẹ cịn hơn có mơi đứa con trai khơng thơng mình
dù có đẹp để, giàu sang và-có đức tính tốt.

Mót đứa con tài cán, thuần chủng, và có những hành

động tốt là trang sức của tất cả gia đình, là hat ngọc trên

Vương miện,”

Phải làm cách nào cho trí thẳng mình của chúng nầy nở ?

Thế là các cổ tẩu, người nay kế tiếp người kia nói. Tâu bệ

hạ, phải mất mười hai năm để học vin pham ; nếu la chịu khó

nghiên cứu oÈ bốn phận, quyên lợi, khối lạc va sự giải thối

cuối cũng, thì có thể trí tơng

mình sẽ vd thei.

Tuy nhién, mgt trong các quan cố bẩn, tên là Soumati (rét
thơng mình) nói : Tân bệ hạ, cuộc sống khơng phải là tình cửu,
học chữ phải mất nhiều thời gian. Chúng ta hãy kiếm một

phương pháp ngắn để dạy đà các cậu ấy. Và người ta nói :
“Chữ nghĩa thì vơ tận, cuộc sống thì ngắn ngủi và

những trở ngại thì nhiêu ; do đó phải lấy cái tỉnh túy và

gat sang mat bén cdi gì vơ ích như con thiên nga vất sữa

từ nước”.
Thưa

bệ hạ, có một dạo sĩ tên là Vichnusarmau,

nổi Héng

vé su nyên bác trong ngành khoa học. Xin ngài hãy giao các

hồng HỮ chủ ơng 1a. Ơng ta sẽ day ad ho trong mét thời giam
ngắn.

Nghe thé, vua cho vii dao sĩ Vichnusarman đếm nà nói :

Nay, nhà hiền triết vi dai! Nguoi hay co day mấu đứa con trai
của ta hiểu biết vd khoa chink tri hoc trong mét thai gian ngdu,
tủ xế Huưởng cho người một trăm khoảnh đất. Vichiusarman
bèn đáp lại: Xin bệ hạ hấu nghe những gì thần nói đâu va đó

lá sự thật.

Thân khơng bán trí thức đù oới giá 100 khoảnh đất ;

nhiền nếu trong sáu tháng thấu khơng đạu nổi các hồng tử nể
10


khoa chính trị học tủ thần sé mat tiéng tant cia thin. Con gì

hơn ? Khơng phải là thân tử khen. Thần khơng nói rơi tr cách
kẻ móng mẩn có ca cải Thần đã tám mười tiổi rồi nà than
dã từ bố lất cá những gì thuộc ve lạc thí, thần không cần của
cái ; những để thỏa mãn ý ngài, tu sẽ đạu các hoàng tế: Xừu

hay ghi ngàu thing của ngàu hôm mau ; nếu trong sdu thắng

thầu khơng đạu dễ các hồng tử thành những người mjễn bắc
tế khoa Chính tri hoe Un xin sác thần che chủ thần đừng dẫn

đường đến đất thánh cho than nữa

Vưa nghe thâu lấu làm vita y, éng ta tran ba vi con trai cho
vf dav si. Vichuusarman din ba cin hoang bh vd nha mình, tà

sah khi biển soạn cho họ năm quyển sách nâu Sif chia ré ban
be, KếT bạn, Chiến tranh giữa qua va cú, MÁT của tà Cach củ
xử không chấp nhận được, ông ta bắt họ đọc. Trong sáu tháng

đọc Hhững quyển sách này, các hoàng tử đã lrề thành những

người uuên bác nê khoa chính trị học nà làm cho nhà na rất
thôn ý. Từ đó, sách oề chính trị nhan đề PANCHATANTRA

được mụi người dùng đế dạu đỗ con cái. Tóm lại,
Kẻ nào, trên cồi đời này, đọc hay nghe thương xuyên

tập sách về chính tri nay, sé khéng bao gid bí thua, đủ

với Sabra‘,

Œœ

* ồn gái thân Mai,

ĐỘ Thôn

€ồ kỳ

vatcig cớn tư
"1


Quin một
SỰ CHARRE BAN BE


T*

đây bắt đầu quyển một, nhan đề là SỰ CHIA RE

BAN BE; sau day la cau sléka! đầu tiên :

Su tet nà bị mộng kết ban, tình thân ngàu càng gắn bó
Nhung rồi tình bạn nát tan 0ì con chó rừng xúc xiém.
Người ta kế như sau :

I.

BO MONG, HAI CON CHO RUNG VA SU TU
đó

G phia Nam, có một thành phố tên là Mahilarỏpya.

có

người

Vaidđamaka.

con

trai

của

là

một

người

Đó

một

rất

gã

lái bn,

lương

thiện.

tên

Đêm

Ở

là
no,

sau khi lên giường, anh ta nằm ngẩm nghĩ rằng dù mình
đã dư ăn dư để, nhưng cũng phải ty kiểm cách kinh

doanh

và phải thực biện dự định ấy.

thường nói :

Bởi

vì người

ta

Người ta khơng làm một việc gì mà khơng nhằm làm

giàu, làm lợi : bởi vậy người cả trí khơn la phải nỗ lực
tậu thêm của cái

Kẻ giàu có sẽ cá bạn hè, kế giàu có sẽ có mẹ chà, kẻ
giàu €ð mới đáng mật lát người trong thiên hạ, kẺ giàu có
thi mới sống ra sống.
Ễ Mới thể thơ vì cua Ấn Đã
13


Khơng có một khoa học nào, một ngành nghề nào,
một nghệ thuật nào, một sự can đảm nào mà những

người nghèo khơng khen ở kẻ giàu có.

Trên thế gian này, đối với những người giàu có, thì kẻ
,thù cũng trở thành thân. Còn đối với những người
nghèo, người thân cũng trở thành thù địch.
`

Bởi vì tất cả những cơng việc đều phát xuất. từ sự gia

tăng và tích lũy của cải, như những con sơng và những
ngọn núi.
Ké

khơng đáng kính

được kính

phục,

kẻ dang

lé ta

nên lần tránh lại được cẩu thân. Ké khơng đáng khen
lại được khen. Đó là sức mạnh của sự giàu có.

Cũng như tất cả các giác quan được duy trì là nhờ thức
ăn, tất cả các cịng trình được thực hiện nhờ giàu có. Vì lẽ

đó sự giàu có là phương tiện làm ra tất cả.

Những kẻ mong muốn làm giàu không từ việc phải
sống trong một nghĩa địa. Họ bỏ cả cha họ, nếu ông này
nghèo,

và đi nơi khác.

Phương

tiện của mọi

phương

tiện

để làm giàu là buôn bán. Tất cả những phương tiện khác

mà người ta căn đặn đêu khơng chắc chấn. Những người

đàn ơng giàu có thì dù già vẫn trẻ. Cịn những người nào

khơng có tiên bạc thì dù trẻ van gia.
Có sáu phương cách để giàu, đó là : ra thân hành
khất

xin ăn,

làm

tơi

tớ cho

một

ơng

vua,

làm

nơng,

có

kiến thức vẻ ngành nghề khoa học, cha vay lấy lãi và
buôn bán. Trong tất cả phương tiện ấy, hay nhất là buôn
ban để tạo nên tiên bạc. Bđi vì người ta thường nói :

Nghà ăn xin thì những ké khốn khổ mới làm ; một
ịng vua, thì than ơi, khơng ban bố cho ta những gì ta

đáng được hưởng ¡ làm nâng thì vất vả ; khoa học thì rất
14


khó khan, bởi vì phải phục dich cho ơng thấy đỡ đầu

tỉnh thần; cho vay sẽ dẫn đến sự nghèo túng, bởi vì ta
đật tiên bạc của ta vào. tay người khác : tôi không biết ở
dưới trần gian này có nghề nào hay hơn là nghà bn bán.

Và cần biết bảy cách bn bán để làm giàu, đó là :
cân gian, đo lận, thách giá cao, mở tiệm cẩm thế để đạc,
lui tới khách hàng quen, lập hội buôn bán dâu thơm và
nhập khẩu các để bếp núc của nước ngồi. Bi vì người
†a thường hay nói :

Cân đúng hoặc cân sai, lường gạt những người quen
biết, và luôn ln cho một. giá sai, là thói quen của người

Kiratax' .

Người đứng đâu một hội buôn vui vé nghĩ rằng : Hịm

nay ta đã có đất đai, đẩy vàng bạc ; ta cịn cần gì nữa
chứ ?

Người lái bn, khí thấy một người khách hàng quen

biết, vội vã nghĩ ngay đến việc tước tiền bạc của anh ta
và lòng vui sướng như sắp có một, đứa con trai.
Và do đó mà

:

Khi một món đổ cảm thế rơi vào nhà của một người

lái bn, thì anh ta cầu thần làm sao cho người chủ món

đỗ ấy chết sớm, thì anh ta sẽ đáng lễ vật cúng bái.

Trong các thứ mà ta có thể được, thì dầu thom là thứ

bán nhanh nhất ; vàng và các món bàng hóa khác có ích
gì ? Mua một bán trăm.

Nhưng loại bn bán này thích hợp cho người nghèo
chứ không hợp với người giàu. Bởi vì người ta thường nói:

‡ Tên một hộ tác hen nhất triển

lỗ


Những kẻ nhiều tién thi mang tién từ xa vẻ với số tài

sản lớn lao của họ. giống như ta dùng con với này để bắt

những con voi khác lớn hơn.

Những ké biết bn đơ bếp núc thì kiếm được số

én

gần đôi hoặc gấp ba công sức của họ khi họ đi tới một xứ

sd xa la.

Hơn nữa :

Vì nghì ngỡ xứ lạ, vì rất lười biếng ăn khơng ngồi rồi

niên qua, người hèn và nai đều chết đ xứ mình.
Trong khoa chính trị học cả nói :

Người nào khơng đi ra ngồi và khơng đi tham

quan

khấp nơi trên mặt đất đây những điều hay lạ. thì đó là
một con ếch ngồi đáy giếng. Đối với những kẻ mạnh
khoe thi cd ganh nang nao qua nang ? Với những người
tháo vác thì có khống cách nào xa ? Với những người có
học thức thị có nước nào là xa lạ ? Với
nói địu đàng, thì ai là kẻ thù của họ ?

Sau

khi

tự

mình

suy

nghĩ

được

nhưng

những

người

điểu

àn

này,

Vacdamanaka mua những thứ hàng chính yếu mã người

ta thường đem tới tỉnh Mathoura. Và đến ngày lành
tháng tốt, anh ta từ giã những người anh của mình leo

lên miệt chiếc xe bị. ra đi. Anh ta có hai con bò rộng

tên là Nađaka và Sanddivaka. Hai con bo này được buộc
ở đầu càng xe để chúng kéo đi. Bo Sanđdivaka. khi đi tới

sông Yamouna, bị lớn xuống một vùng bùn gây chân và

đứng vên tại chà. Vacdamanakn gặp phai tình huống
máy, rat bn râu. 3u long thương miễn con vải, anh cho
dung

chun

đi

lại

bạ

đêm.

Nhìn

thấy

anh

tá

bí

nạn,

những người trang đốn đi bn nói : - Này, ơng chủ ơi !

Tại sao vì một con bà mộng ma dng đe ca đoàn người


trong một khu rừng đẩy sư tử, cọp, rất nguy hiém ? Boi
vì người ta thường nói :

can

Người có lý trí khơng hy sinh nhiều vì một việc củn
Ở cài tran này, sự khơn ngoan địi hỏi gìn giữ nhiều

thứ băng phương tiện ít nhất.
Vacdamânaka

suy

nghĩ

tới điêu

này.

Anh

ta cất

đặt

người canh gác bị Sanddivaka và ra đi để cứu lấy đồn

người cịn lại. Nhưng những người canh gác, biết là khu
rừng rất nguy hiểm, bèn bỏ mặc con bị Sanddivaka. Họ đi
theo đồn người và sáng hơm sau họ nói đối với ơng chủ như
sau ; Thưa ng chú, Sanđdivaka đã chết và chúng tơi đã hỏa

táng nó. Khi nghe nói như thế, người chủ đo lịng thương
mến Sanddivaka vơ hạn, cho cử hành lễ mai táng và phóng

sanh mật con bị mộng và các con thú khác nữa.

Sanddivaka, con séng va da lay lai sức nhờ gió mát,
hơi nước sơng Vamouna.

Nó đứng lên, và đi tới bờ sơng

Yamouna. Ở đó nó ăn các ngọn cỏ xanh biếc và sau vài

ngày nó đã trở thành một con vật có bướu to và khảe tựa
con bồ mộng Hara, và ngày ngày lấy sừng bừa các u kiến

rỗi rống lên. Người ta nói một cách chí lý rằng :
Một vật khơng được gìn giữ vẫn tỏn tại khi nó được

định

mệnh

giữ gìn. Một

vật được giữ kỹ cũng

mất. nếu

định mệnh đã an bài : con người sẽ sống, dù bị bó rơi trợ
trọi giữ rừng, trong khi, dù được chàm sóc kỳ. anh ta sẽ

chết ở nhà.
con

Một ngây kia, có một con sư tử tên là Pingalaka. bị
khát

vẻ. đến
tiếng

hanh

bạ, được các con

bờ sơng Yamouna

thi khác

uống nước. Nó

rồng điếc tại cúa bị Sanddivaka.

bào quanh

nghe

Thoạt

bảo

Hí xa có

nghe

tiếng

gảm rơng đó, nó vất xến xang và để che giảu ngày ve