Bài giảng văn hóa ứng xử trung quốc ths nguyễn thị thu thủy

TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÔN ĐỨC THẮNG
KHOA KHOA HỌC XÃ HỘI & NHÂN VĂN

VĂN HÓA ỨNG XỬ 
TRUNG QUỐC

GV: ThS. Nguyễn Thị Thu Thủy 1


Mục tiêu:
-

Khái quát về đất nước con người Trung Hoa:
đặc trưng về điều kiện tự nhiên, nguồn gốc dân
tộc, phong tục, các giá trị văn hoá nghệ thuật …
của người Trung Quốc.

-

Từ đó đi vào tính cách, văn hố giao tiếp cũng
như quan niệm, lối sống, đức tính, tâm linh, lý
tưởng đời người, nếp sống phụ nữ, sinh hoạt XH
và CT… của người Trung Quốc.

2


Đánh giá:
-

Điểm thứ 1: 10% Kiểm tra trên lớp

-

Điểm thứ 2: 20% Tiểu luận

-

Điểm thứ 3: 70% Kiểm tra viết cuối kỳ

3


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1.

Lâm Ngữ Đường 2001: Trung Hoa – đất nước con
người – Nxb Văn hóa Thơng tin, 519 tr.

2.

Will Durant 1990: Lịch sử văn hóa Trung Quốc
(Nguyễn Hiến Lê dịch) – TTTH Đại học Sư Phạm TP.
HCM, 305 tr.

3.

Lương Duy Thứ 2000: Đại cương văn hóa phương
Đơng – Nxb ĐH Quốc gia TP. HCM.

4.

Đàm Gia Kiện (chủ biên) 1999: Lịch sử văn hóa
Trung Quốc (Trương Chính, Nguyễn Thạch Giang,
Phan Văn Các dịch) – Nxb Khoa học Xã hội, Hà Nội,
851 tr.

5.

Kim Văn Ngọc 2004: Tìm hiểu người Trung Quốc,
4
Nhật Bản, Hàn Quốc – Nxb Văn hóa Thơng tin.


NỘI DUNG MƠN HỌC
I.

CƠ SỞ LÝ LUẬN

II.

VĂN HĨA ỨNG XỬ VỚI MÔI TRƯỜNG TỰ
NHIÊN (ĂN, MẶC, Ở, ĐI LẠI)

III.

TƯ TƯỞNG TRIẾT HỌC TÔN GIÁO

IV.

PHONG TỤC, LỄ HỘI

V.

SINH HOẠT VĂN HỌC, NGHỆ THUẬT

VI.

SINH HOẠT XÃ HỘI VÀ CHÍNH TRỊ

VII.

ĐỨC TÍNH CỦA NGƯỜI TRUNG QUỐC

VIII.TÂM
IX.

LINH CỦA NGƯỜI TRUNG QUỐC
5

NGHỆ THUẬT SỐNG, LÝ TƯỞNG ĐỜI


I. CƠ SỞ LÝ LUẬN
1.1. Văn hóa, văn hóa ứng xử
Văn hóa?
Có 164 định nghĩa
Cultus
- Văn hóa theo nghĩa hẹp
Văn hóa theo nghĩa rộng
•

UNESCO
•
Văn hóa được xem là bao gồm tất cả những gì do
con người sáng tạo ra.
-

6


àVăn

hóa là một hệ thống hữu cơ các giá trị vật chất
và tinh thần do con người sáng tạo và tích lũy qua
q trình hoạt động thực tiễn, trong sự tương tác
giữa con người với môi trường tự nhiên và xã hội
của mình.

7


-

Văn hóa ứng xử:
Từ ghép “ứng” và “xử”. Ứng là ứng đối, ứng phó.
“Xử” là xử thế, xử lý, xử xự. Ứng xử là phản ứng
của con người đối với sự tác động của người khác
đến mình trong một tình huống cụ thể nhất định. Ứng
xử là phản ứng có lựa chọn tính tốn, là cách nói
năng tùy thuộc vào tri thức, kinh nghiệm và nhân
cách của mỗi người nhằm đạt kết quả cao nhất trong

giao tiếp.
à Là thế ứng xử, là sự thể hiện triết lý sống, các lối
sống, lối suy nghĩ, lối hành động của một cộng đồng
người trong việc ứng xử và giải quyết những mối
quan hệ giữa con người với tự nhiên, với xã hội từ vi
mơ (gia đình) đến vĩ mơ (nhân gian).
8


Trung Quốc
Trung Hoa
Hoa/Hán

Quốc gia
Văn hoá/dân
tộc
Tộc người

9


1.2. Định vị văn hóa Trung Hoa
-

Khơng gian văn hóa Trung Hoa

-

Chủ thể văn hóa Trung Hoa

-

Thời gian văn hóa Trung Hoa

-

Loại hình văn hóa Trung Hoa

10


Khơng gian văn hóa Trung Hoa – điều kiện
địa lý

v

-

Diện tích: 9.600.000 km2

-

“Nhất sơn hữu tứ quý, thập lý bất đồng thiên”
“ ? ? ? ? ? , ? ? ? ? ?” .

-

Trục Tây – Đông & Bắc – Nam.

-

Địa hình: miền Nam – Bắc bởi sơng Dương Tử

-

5 đới khí hậu (theo trục Bắc – Nam)

-

Có hàng ngàn con sông lớn nhỏ, 2 con sông
quan trọng nhất là Hoàng Hà và Trường Giang.
11


12


Đường đi của sông Trường Giang
13


14


15


Chủ thể văn hóa Trung Hoa – nguồn gốc dân
tộc

v

Dân

TG.

số: 1,3 tỷ người. Chiếm 20%

Thành

phần dân tộc: người Hán
chiếm 95%, 5% dân tộâc thiểu số.

-

Miền Bắc là cư dân gốc du mục à tính cách
cương trực, cứng rắn trọng sức mạnh.

-

Miền Nam cư dân gốc nơng nghiệp à tính cách
hi hịa, trọng tình.

16


Nguồn gốc: 3 thuyết
-

Gốc Đông Bắc & Bắc. Dân Bắc di cư xuống Nam, hợp

chủng với Australoid khoảng 3-5 vạn năm trước à dân tộc
ở phía Nam Trung Quốc.

-

Gốc Bắc Nam độc lập. Cả hai giống người Hoa Bắc và
Hoa Nam tiến hóa và phát triển độc lập từ cuối Pleistocen
(khoảng > 1 vạn năm trước).

-

Gốc Nam. Dân cư ở Bắc Trung Quốc là hậu duệ của dân từ
phía Nam đi lên.

è Đúng

trong 3 thời điểm khác nhau. Thoạt tiên con người từ
Đông Phi đi đến Nam Á & Đông Nam Á. Rồi cùng với lửa
tiến dần lên phía Bắc (3). Sau một thời gian dài các vùng
phát triển độc lập với nhau (2). Rồi cư dân phía Bắc do
sống trong những đk khắc nghiệt nên mạnh mẽ hơn, tổ

17


Thời gian văn hóa Trung Hoa – hồn
cảnh lịch sử, xã hội
v

vCổ

•

đại:

Hạ (khoảng 2205BC - 1402 BC)

•

Ân – Thương (1401 BC – 1122 BC)

•

Chu (1122 BC - 770 BC), Xuân Thu (14
nước: Tề, Tấn, Tần, Sở, Ngô, Việt) – Chiến
quốc (403 BC – 221 BC)

•

Tần (221 BC – 207 BC)

•

Hán : Tây Hán và Đông Hán (206 BC –
220)

18


GS. TSKH Trần Ngọc Thêm
-

GĐ hình thành (khởi thủy à Tần)

-

GĐ phát triển (Hán à Tống)

-

GĐ xung đột (Nguyên à Chiến tranh Nha phiến)

-

GĐ chuyển mình (Sau chiến tranh Nha phiến à nay)

19


II. VĂN HĨA ỨNG XỬ VỚI MTTN

2.1. Văn hóa ẩm thực (ăn)
2.2. Văn hóa trang phục (mặc)
2.3. Văn hóa cư trú (ở)
2.4. Văn hóa giao thơng (đi lại)

20