QUẢN LÝ PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC Ở TRƯỜNG CAO ĐẲNG KINH TẾ - KỸ THUẬT THEO TIẾP CẬN ĐẢM BẢO CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC - Full 10 điểm

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

TRẦN VĂN MỪNG

QUẢN LÝ PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC
Ở TRƯỜNG CAO ĐẲNG KINH TẾ - KỸ THUẬT
THEO TIẾP CẬN ĐẢM BẢO CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2019

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

TRẦN VĂN MỪNG

QUẢN LÝ PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC
Ở TRƯỜNG CAO ĐẲNG KINH TẾ - KỸ THUẬT
THEO TIẾP CẬN ĐẢM BẢO CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC

Ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 9.14.01.14

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học:

PGS.TS. LÊ KHÁNH TUẤN
PGS.TS. NGUYỄN THỊ THANH HUYỀN

THÁI NGUYÊN - 2019

i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của riêng tôi.
Các kết quả nêu trong luận án là trung thực và chưa từng được cơng bố
trong bất kì cơng trình nào khác.

Tác giả luận án

Trần Văn Mừng

ii

LỜI CẢM ƠN
Tơi xin bày tỏ lịng kính trọng và biết ơn sâu sắc tới PGS.TS. Lê Khánh Tuấn,
PGS.TS. Nguyễn Thị Thanh Huyền - những thầy cơ đáng kính đã tận tình hướng
dẫn và động viên tơi trong suốt q trình thực hiện luận án này.
Tôi xin gửi lời cám ơn chân thành tới cơ sở đào tạo Đại học Thái Nguyên,
đơn vị đào tạo trường Đại học Sư phạm Thái Nguyên đã tạo điều kiện để tơi hồn
thành luận án này.
Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn đến các đồng nghiệp của tôi đã chia sẻ nhiều tư
liệu và kinh nghiệm quý báu liên quan đến vấn đề nghiên cứu, xin bày tỏ lòng biết
ơn tới gia đình, người thân đã động viên và giúp đỡ tôi trong thời gian qua.
Tôi xin chân thành cảm ơn!

Thái Nguyên, tháng 02 năm 2019
TÁC GIẢ LUẬN ÁN

Trần Văn Mừng

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ........................................................................................................i
LỜI CẢM ƠN .............................................................................................................ii
MỤC LỤC................................................................................................................. iii
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT............................................ iii
DANH MỤC BẢNG..................................................................................................iv
DANH MỤC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ ................................................................................v

MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1
1. Lý do chọn đề tài.....................................................................................................1
2. Mục đích nghiên cứu...............................................................................................3
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ........................................................................3
4. Giả thuyết khoa học ................................................................................................3
5. Nhiệm vụ nghiên cứu ..............................................................................................4
6. Phạm vi nghiên cứu.................................................................................................4
7. Phương pháp tiếp cận và phương pháp nghiên cứu ................................................4
8. Những luận điểm cần bảo vệ...................................................................................7
9. Những đóng góp của luận án ..................................................................................7
10. Cấu trúc của luận án..............................................................................................7

Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC

1.1. Ở TRƯỜNG CAO ĐẲNG KINH TẾ - KỸ THUẬT THEO TIẾP
1.1.1. CẬN ĐẢM BẢO CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC.........................................9
1.1.2. Tổng quan nghiên cứu vấn đề ........................................................................9

1.1.3. Những kết quả nghiên cứu về phương tiện dạy học ......................................9
Những kết quả nghiên cứu về quản lý phương tiện dạy học .......................15
1.2. Đánh giá chung kết quả nghiên cứu về quản lý phương tiện dạy và vấn
1.2.1. đề tiếp tục nghiên cứu ..................................................................................19
1.2.2. Các khái niệm công cụ .................................................................................22
1.2.3. Phương tiện và phương tiện dạy học ...........................................................22
1.3. Quản lý và quản lý phương tiện dạy học .....................................................24
1.3.1. Chất lượng và đảm bảo chất lượng giáo dục ...............................................27
1.3.2. Phương tiện dạy học ở trường cao đẳng kinh tế - kỹ thuật ..........................30
1.3.3. Trường cao đẳng kinh tế-kỹ thuật trong hệ thống giáo dục quốc dân .........30
Phương tiện dạy học ở trường cao đẳng kinh tế - kỹ thuật ..........................31
Các điều kiện đảm bảo chất lượng giáo dục ở trường cao đẳng kinh tế -
kỹ thuật.........................................................................................................36

iv

1.4. Những vấn đề cơ bản về quản lý phương tiện dạy học ở trường cao
đẳng kinh tế - kỹ thuật theo tiếp cận đảm bảo chất lượng giáo dục ............47

1.4.1. Mục tiêu của quản lý phương tiện dạy học ở trường cao đẳng kinh tế -
kỹ thuật theo tiếp cận đảm bảo chất lượng giáo dục....................................47

1.4.2. Nội dung quản lý phương tiện dạy học ở trường cao đẳng kinh tế - kỹ
thuật theo tiếp cận đảm bảo chất lượng giáo dục.........................................48

1.4.3. Các phương pháp quản lý phương tiện dạy học ở trường cao đẳng kinh
tế - kỹ thuật ..................................................................................................57

1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý phương tiện dạy học ở trường cao
đẳng kinh tế - kỹ thuật..................................................................................58

1.5.1. Những yếu tố chủ quan ................................................................................58
1.5.2. Những yếu tố khách quan ............................................................................61
Kết luận chương 1 .....................................................................................................64
Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC Ở

CÁC TRƯỜNG CAO ĐẲNG KINH TẾ - KỸ THUẬT THEO
TIẾP CẬN ĐẢM BẢO CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC ............................65
2.1. Khái quát về địa bàn khảo sát ......................................................................65
2.1.1. Hệ thống trường cao đẳng kinh tế - kỹ thuật Việt Nam...............................65
2.1.2. Thực trạng các trường cao đẳng kinh tế - kỹ thuật trên địa bàn thành
phố Hồ Chí Minh .........................................................................................66
2.2. Khái quát về khảo sát thực trạng..................................................................68
2.2.1. Mục đích khảo sát ........................................................................................68
2.2.2. Nội dung và đối tượng khảo sát ...................................................................68
2.2.3. Khách thể khảo sát .......................................................................................69
2.2.4. Phương pháp khảo sát và xử lý số liệu ........................................................70
2.3. Thực trạng phương tiện dạy học ở các trường cao đẳng kinh tế - kỹ thuật .......70
2.3.1. Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lý, giảng viên, nhân viên, sinh
viên về ý nghĩa, vai trò của phương tiện dạy học ........................................70
2.3.2. Thực trạng công tác đầu tư mua sắm phương tiện dạy học ở các trường
cao đẳng kinh tế - kỹ thuật ...........................................................................73
2.3.3. Thực trạng năng lực quản lý phương tiện dạy học của đội ngũ làm công
tác cơ sở vật chất, thiết bị dạy học ở trường cao đẳng kinh tế - kỹ thuật ....75
2.3.4. Mức độ đạt tiêu chí tối thiểu về phương tiện dạy học để đáp ứng yêu
cầu đảm bảo chất lượng giáo dục.................................................................76

v

2.3.5. Đánh giá chung về thực trạng phương tiện dạy học ở các trường cao

đẳng kinh tế - kỹ thuật..................................................................................81

2.4. Thực trạng quản lý phương tiện dạy học ở các trường cao đẳng kinh tế -
kỹ thuật đáp ứng yêu cầu đảm bảo chất lượng giáo dục..............................82

2.4.1. Thực trạng công tác lập kế hoạch mua sắm phương tiện dạy học đáp
ứng các yêu cầu về nâng cao chất lượng đào tạo theo tiêu chí đảm bảo
chất lượng giáo dục ......................................................................................82

2.4.2. Thực trạng công tác tổ chức mua sắm phương tiện dạy học đáp ứng yêu
cầu đảm bảo chất lượng giáo dục.................................................................85

2.4.3. Thực trạng quản lý công tác tổ chức, chỉ đạo bảo quản, sử dụng phương
tiện dạy học hiệu quả ...................................................................................87

2.4.4. Thực trạng quản lý phát triển, đa dạng hóa phương tiện dạy học ngồi
đầu tư mua sắm nhằm nâng cao mức đảm bảo chất lượng giáo dục ...........90

2.4.5. Thực trạng công tác kiểm kê, đánh giá để bổ sung thay thế hoặc thanh
lý phương tiện dạy học.................................................................................95

2.4.5. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý phương tiện dạy học ở
trường Cao đẳng kinh tế - kỹ thuật ..............................................................97

2.5. Đánh giá chung về thực trạng quản lý phương tiện dạy học ở trường cao
đẳng kinh tế - kỹ thuật đáp ứng yêu cầu đảm bảo chất lượng .....................99

2.5.1. Những kết quả đạt được ...............................................................................99
2.5.2. Những tồn tại, hạn chế .................................................................................99
Kết luận chương 2 ...................................................................................................101

Chương 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC Ở

TRƯỜNG CAO ĐẲNG KINH TẾ - KỸ THUẬT THEO TIẾP
CẬN ĐẢM BẢO CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC.....................................102
3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp ....................................................................102
3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu ............................................................102
3.1.2. Ngun tắc đảm bảo tính tồn diện và đồng bộ.........................................102
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả.............................................................102
3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn và khả thi ...........................................102
3.2. Biện pháp quản lý phương tiện dạy học theo tiếp cận đảm bảo chất
lượng giáo dục ở các trường cao đẳng kinh tế - kỹ thuật...........................103
3.2.1. Tổ chức nâng cao nhận thức cho đội ngũ cán bộ quản lý và các đối
tượng liên quan về vị trí, vai trị, tầm quan trọng của phương tiện dạy
học trong đảm bảo chất lượng giáo dục .....................................................103

vi

3.2.2. Tổ chức bồi dưỡng nâng cao năng lực cho đội ngũ làm công tác quản lý
phương tiện dạy học trong trường cao đẳng kinh tế - kỹ thuật..................107

3.2.3. Chỉ đạo nâng cao hiệu quả công tác lập kế hoạch mua sắm phương tiện
dạy học đảm bảo đáp ứng các yêu cầu về nâng cao chất lượng đào tạo....111

3.2.4. Thực hiện đầu tư, mua sắm hiệu quả gắn với nâng chất lượng khai thác,
sử dụng, bảo quản phương tiện dạy học đáp ứng yêu cầu đảm bảo chất
lượng giáo dục của trường cao đẳng kinh tế - kỹ thuật .............................114

3.2.5. Thực hiện công tác xã hội hoá nhằm huy động nguồn lực đầu tư phương
tiện dạy học đáp ứng yêu cầu đào tạo nhân lực theo nhu cầu xã hội ..............120

3.2.6. Xây dựng nội quy, quy trình khai thác, sử dụng phương tiện dạy học; thực
hiện kiểm tra, giám sát đối với công tác quản lý phương tiện dạy học...........124

3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ................................................................129
3.4. Khảo nghiệm tính cấp thiết, tính khả thi của các biện pháp ......................131
3.4.1. Mục đích khảo nghiệm...............................................................................131
3.4.2. Nội dung khảo nghiệm...............................................................................131
3.4.3. Phương pháp khảo nghiệm.........................................................................131
3.4.4. Khách thể khảo nghiệm..............................................................................131
3.4.5. Kết quả khảo nghiệm .................................................................................132
3.4.6. Đánh giá về mức độ tương quan giữa mức độ cấp thiết và tính khả thi

của các biện pháp được đề xuất .................................................................135
3.5. Thực nghiệm biện pháp quản lý phương tiện dạy học đáp ứng yêu cầu

đảm bảo chất lượng giáo dục ở các trường CĐ kinh tế - kỹ thuật .............137
3.5.1. Giới thiệu khái quát về thực nghiệm..........................................................137
3.5.2. Tổ chức thực nghiệm .................................................................................137
3.5.3. Xử lý kết quả thực nghiệm.........................................................................138
3.5.4. Kết luận chung về thực nghiệm .................................................................152
Kết luận chương 3 ...................................................................................................153
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .......................................................................154
1. Kết luận ...............................................................................................................154
2. Khuyến nghị ........................................................................................................156
DANH MỤC CÁC CƠNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ ĐÃ CÔNG BỐ ..............159
TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................................160
PHỤ LỤC

iii

DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT

CBQL : Cán bộ quản lý
CĐ : Cao đẳng
CĐKT-KT : Cao đẳng kinh tế - kỹ thuật
CL : Chất lượng
CLĐT : Chất lượng đào tạo
CLGD : Chất lượng giáo dục
CNTT : Công nghệ thông tin
CSVC : Cơ sở vật chất
CSVC-TBDH : Cơ sở vật chất - thiết bị dạy học
DH : Dạy học
ĐH : Đại học
ĐT : Đào tạo
ĐBCL : Đảm bảo chất lượng
GD : Giáo dục
GD-ĐT : Giáo dục - Đào tạo
GV : Giảng viên
HS : Học sinh
NCKH : Nghiên cứu khoa học
NV : Nhân viên
PTDH : Phương tiện dạy học
QL : Quản lý
QLGD : Quản lý giáo dục
THPT : Trung học phổ thông
SV : Sinh viên

iv

DANH MỤC BẢNG

Bảng 1.1: Cơ cấu các chuẩn kiểm định cơ sở giáo dục của ADB/ILO..................40
Bảng 1.2: Chỉ số đảm bảo chất lượng giáo dục đại học, Malaysia 1998...............40
Bảng 1.3: Tiêu chí tối thiểu để PTDH đáp ứng yêu cầu đảm bảo chất lượng

giáo dục ở trường cao đẳng kinh tế - kỹ thuật.......................................41
Bảng 1.4: Tiêu chí tối thiểu về điều kiện cơ sở vật chất hỗ trợ sử dụng PTDH

nhằm đáp ứng yêu cầu đảm bảo chất lượng giáo dục ...........................44
Bảng 2.1: Số lượng khách thể khảo sát của các trường CĐ KTKT.......................69
Bảng 2.2: Nhận thức của cán bộ quản lý, giảng viên, nhân viên về vai trò của

PTDH đối với hoạt động dạy học..........................................................70
Bảng 2.3: Nhận thức của cán bộ quản lý, giảng viên, nhân viên về vai trò của

PTDH đối với hoạt động dạy học..........................................................71
Bảng 2.4: Thực trạng công tác đầu tư mua sắm phương tiện dạy học ở các

trường cao đẳng kinh tế - kỹ thuật.........................................................74
Bảng 2.5: Mức độ đạt tiêu chí tối thiểu về phương tiện dạy học đáp ứng yêu

cầu đảm bảo chất lượng giáo dục ..........................................................77
Bảng 2.6: Đánh giá của CBQL, GV, NV về mức độ đạt tiêu chí tối thiểu về

CSVC hỗ trợ sử dụng PTDH đáp ứng yêu cầu đảm bảo chất lượng
giáo dục .................................................................................................79
Bảng 2.7: Đánh giá của SV về mức độ đạt tiêu chí tối thiểu về CSVC hỗ trợ
sử dụng PTDH đáp ứng yêu cầu đảm bảo chất lượng giáo dục ............80
Bảng 2.8: Thực trạng công tác lập kế hoạch mua sắm phương tiện dạy học ........83
Bảng 2.9: Thực trạng công tác tổ chức mua sắm phương tiện dạy học đáp ứng

yêu cầu đảm bảo chất lượng giáo dục ...................................................86
Bảng 2.10: Kết quả khảo sát thực trạng tổ chức, chỉ đạo bảo quản, sử dụng PTDH.....88
Bảng 2.11: Kết quả khảo sát thực trạng phương tiện dạy học tự làm ở các
trường cao đẳng kinh tế - kỹ thuật.........................................................90
Bảng 2.12: Thực trạng hoạt động tổ chức nghiên cứu khoa học, chuyển giao
công nghệ và hợp tác với các đơn vị trong khai thác sử dụng
phương tiện dạy học ..............................................................................93
Bảng 2.13: Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý phương tiện dạy học
ở trường Cao đẳng kinh tế - kỹ thuật.....................................................97