Dạy học các mô đun chuyên môn nghề điện công nghiệp theo hướng phát triển năng lực nghề nghiệp cho sinh viên cao đẳng

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI

Lê Đức Minh

DẠY HỌC CÁC MÔ ĐUN CHUYÊN MÔN NGHỀ
ĐIỆN CÔNG NGHIỆP THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN
NĂNG LỰC NGHỀ NGHIỆP CHO SINH VIÊN CAO ĐẲNG

LUẬN ÁN TIẾN SĨ LÝ LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC

Hà Nội - 2024

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI

Lê Đức Minh

DẠY HỌC CÁC MÔ ĐUN CHUYÊN MÔN NGHỀ
ĐIỆN CÔNG NGHIỆP THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN
NĂNG LỰC NGHỀ NGHIỆP CHO SINH VIÊN CAO ĐẲNG

Ngành: Lý luận và Phương pháp dạy học
Mã số: 9140110

LUẬN ÁN TIẾN SĨ LÝ LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
PGS.TS. Trần Khánh Đức

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan Luận án là công trình nghiên cứu của riêng tác giả.
Các số liệu và kết quả nghiên cứu đảm bảo tính khoa học, trung thực, khách
quan và chưa từng được các tác giả khác công bố.

Các thơng tin trích dẫn trong Luận án được ghi rõ nguồn gốc.
Tơi xin hồn tồn chịu trách nhiệm về sự cam đoan của mình.

Giáo viênhướngdẫn Hà Nội,ngày tháng 02 năm2024
Tác giả Luậnán

PGS.TS TrầnKhánh Đức Lê ĐứcMinh

1

LỜI CẢM ƠN

Để hồn thành Luận án này, tơi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới PGS. TS Trần
Khánh Đức - Khoa Khoa học và Công nghệ Giáo dục, Đại học Bách khoa Hà Nội đã
tận tình hướng dẫn, chỉ bảo để tơi có thể hồn thành Luận án.

Tôi xin trân trọng cảm ơn:
- Ban Đào tạo và Khoa Khoa học và Công nghệ Giáo dục, Đại học Báchkhoa
HàNộiđãtạođiềukiệnthuậnlợigiúpđỡtôitrongsuốtthờigianhọctập,nghiêncứu.
- Các chuyên gia giáo dục đã dành thời gian đọc và góp ý cho Luậnán.
- Ban Giám hiệu, tập thể trường Cao đẳngCơđiện Phú Thọ đã tạo điều kiện,
hỗ trợ để tơi có thêm động lực phấn đấu hồn thành nhiệm vụ đượcgiao.
- Cán bộ quản lý, giảng viên, sinh viên mộtsốtrường Cao đẳng đã giúp đỡ
trong quá trình triển khai các hoạt động khảo sát và tổ chức dạy học thựcnghiệm.
Xin được gửi lời cảm ơn đến gia đình và những người bạn đã ln động viên,
quan tâm, chia sẻ khi tác giả thực hiện Luận án.

Hà Nội,ngày tháng 2 năm2024
Tác giả Luận án

Lê Đức Minh

MỤC LỤC

PHẦNMỞĐẦU........................................................................................................ 1
1. Lý do chọn đềtài...................................................................................................1

1.1. Những yêu cầu từ thực tiễn trước sự thay đổi về kinh tế và xã hội trong
kỷnguyênsố........................................................................................................... 1
1.2. Bối cảnh thay đổi của đào tạo nghề theo hướng phát triểnnăng lực.................2
1.3. Quan điểm của Đảng và Nhà nước về giáo dụcnghề nghiệp............................3
2. Mục đíchnghiêncứu.............................................................................................4
3. Khách thể, đối tượng và phạm vinghiêncứu......................................................4
3.1. Khách thểnghiên cứu......................................................................................4
3.2. Đối tượngnghiên cứu.......................................................................................4
3.3. Phạm vinghiên cứu..........................................................................................4
4. Giả thuyếtkhoahọc...............................................................................................5
5. Nhiệm vụ nghiêncứu............................................................................................5
6. Cách tiếp cận và phương phápnghiêncứu...........................................................5
6.1. Cáchtiếpcận....................................................................................................5
6.2. Các phương phápnghiên cứu...........................................................................6

6.2.1. Phương pháp nghiên cứulý luận..............................................................6
6.2.2. Phương pháp nghiên cứuthực tiễn...........................................................6
7. Những luận điểm cần bảo vệ trongLuậnán.......................................................7
8. Đóng góp mới củaLuận án...................................................................................8

9. Bố cục củaLuận án...............................................................................................8
Chương1:TỔNGQUANVỀDẠYHỌCNGHỀĐIỆNCÔNGNGHIỆPTHEOHƯỚNG
PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC NGHỀ NGHIỆP CHO SINH VIÊNCAOĐẲNG........9
1.1. Phương pháp tổng quan tài liệunghiêncứu.....................................................9
1.1.1. Thống nhất thuật ngữ và xác định phương pháptổng quan...........................9
1.1.2. Thiết kế phương pháp tổng quantườngthuật...............................................10
1.2. Kết quả tìm kiếmtàiliệu..................................................................................11
1.3. Phân tích tổng quantàiliệu.............................................................................12
1.3.1. Xuhướngchuyểndịchquanđiểmvềđàotạotheohướngpháttriểnnănglựctrong giáo
dục nghềnghiệp...................................................................................................12
1.3.2. Tình hình triển khai dạy học theo hướng phát triển năng lực trong giáo
dụcnghề nghiệp ở các nước trênthế giới..............................................................15

1.3.3. MộtsốnghiêncứuvềdạyhọcnghềĐiệntheohướngpháttriểnnănglựctrênthếgiới....19

1.3.4. Tình hình nghiên cứu về dạy học phát triển năng lực và dạy học nghề
Điệntheo hướng phát triển năng lực tạiViệtNam.................................................20
Kết luậnChương 1..................................................................................................26
Chương 2: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ DẠY HỌC CÁC MÔ ĐUN CHUYÊN
MÔNNGHỀ ĐIỆN CÔNG NGHIỆP THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNGLỰC
NGHỀ NGHIỆP CHO SINH VIÊNCAOĐẲNG........................................................28
2.1. Các khái niệmcơbản.......................................................................................28
2.1.1. Năng lực chung và năng lựcchuyênmôn....................................................28

2.1.1.1. Năng lực chung(General competence)................................................30
2.1.1.2. Năng lực chuyên môn(Specificcompetency)........................................32
2.1.1.3. Sự khác biệt giữa năng lực chung và năng lựcchuyên môn.................33
2.1.2. Năng lực nghề nghiệp(Professional competency).......................................34
2.1.3. Dạy học theo hướng phát triển năng lựcnghề nghiệp..................................35
2.1.3.1. Khái niệm về dạy học theo hướng phát triển năng lựcnghềnghiệp.....35

2.1.3.2. Sựmởrộngcủadạyhọctheohướngpháttriểnnănglựcnghềnghiệp
...................................................................................................................... 36
2.2. Năng lực nghề nghiệp của sinh viên cao đẳng Điệncôngnghiệp...................37
2.2.1. Năng lực chung của sinh viên cao đẳng Điệncông nghiệp..........................38
2.2.2. Năng lực chuyên môn của sinh viên cao đẳng Điệncông nghiệp.................42
2.2.3. Sựcầnthiếttíchhợpnănglựcchungvànănglựcchunmơntrongdạyhọccác mơ
đun chun môn nghề Điệncôngnghiệp...............................................................43
2.3. Đặcđiểmdạyhọctheohướngpháttriểnnănglựcnghềnghiệpchosinhviêncao đẳng
Điệncôngnghiệp............................................................................................. 46
2.3.1. Phát triển đồng thời năng lực chuyên môn, năng lực chung gắn liền với
sựvận dụng xử lý các nhiệm vụ của nghề Điệncôngnghiệp.................................46
2.3.2. Linhhoạtvềkhônggian,thờigianhọctậpvớisựhỗtrợcủatrangthiếtbịvàcông
nghệsố................................................................................................................. 47
2.3.3. Hướng tới cá nhân hóa để hỗ trợ việc học tập củasinh viên.......................47
2.3.4. Đánh giá dựa trên thành tích cụ thể vàsựthay đổi củasinh viên..................47
2.4. Những yêu cầu về q trình dạy học các mơ đun chun môn nghề
Điệncông nghiệp theo hướng phát triển năng lựcnghề nghiệp........................48
2.4.1. Yêu cầu về chiến lược và phương phápdạy học.........................................48

2.4.2. Yêu cầu về phương thứcdạy học................................................................49
2.4.3. Yêu cầu về giám sát, hỗ trợhọctập.............................................................52

2.4.4. Yêu cầu về đánh giáhọctập........................................................................53
2.5. Cơ sở lý thuyết thiết kế dạy học cácmôđun chuyên môn nghề Điện

côngnghiệp theo hướng phát triển năng lựcnghềnghiệp.............................54
2.5.1. Tiếp cận mơ hình lý thuyết dạy học theo hướng phát triển năng lực
nghềnghiệp.......................................................................................................... 49
2.5.2. Tiếp cận mô hình lý thuyết cho thiết kế hoạt động dạy học theo hướng
pháttriển năng lựcnghề nghiệp..............................................................................54

2.5.3. Định hướng thiết kế hoạt động dạy học các mô đun chuyên môn nghề
Điệncôngnghiệptheohướngpháttriểnnănglựcnghềnghiệpchosinhviêncaođẳn
g
.......................................................................................................................... 58
Kết luậnChương 2..................................................................................................59
Chương 3: THỰC TRẠNG VỀ DẠY HỌC CÁC MÔ ĐUN CHUYÊN
MÔNNGHỀ ĐIỆN CÔNG NGHIỆP THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNGLỰC
NGHỀ NGHIỆP CHO SINH VIÊNCAOĐẲNG........................................................60
3.1. Phân tích chương trình đào tạo nghề Điệncơngnghiệp................................60
3.1.1. Mục đích nghiên cứu.................................................................................60
3.1.2. Thiết kế phương pháp nghiêncứu..............................................................60

3.1.2.1. Lựa chọnsản phẩm.............................................................................60
3.1.2.2. Phương phápphântích........................................................................62
3.1.3. Kết quảphântích........................................................................................63
3.1.3.1. Thơng tin chung về chương trình đào tạo nghề Điệncông nghiệp.......63
3.1.3.2. Thực trạng lồng ghép năng lực chung trong mục tiêuđàotạo.............63
3.1.3.3. Thực trạng lồng ghép năng lực chung trong các mô đun chuyên
mônnghề Điện côngnghiệp

64
3.2. Khảo sát thực trạng về dạy học cácmôđun chuyên môn nghề Điện

côngnghiệptheohướngpháttriểnnănglực nghềnghiệpchosinhviêncaođẳng
...................................................................................................................... 66
3.2.1. Mục đíchkhảo sát......................................................................................66
3.2.2. Thiết kế phương phápkhảosát....................................................................66
3.2.2.1. Xác định phương phápnghiêncứu.......................................................66
3.2.2.2. Đối tượng khảo sát.............................................................................66
3.2.2.3. Nội dung và công cụkhảosát..............................................................67

3.2.2.4. Kỹ thuật mã hóadữliệu.......................................................................68

3.2.2.5. Độ tin cậy của công cụkhảo sát..........................................................68
3.2.2.6. Kỹ thuật xử lýdữliệu...........................................................................72
3.3. Kết quảkhảo sát...............................................................................................73
3.3.1. Đặc điểm của mẫukhảo sát.........................................................................73
3.3.2. Đánhgiácủagiảngviênvềnhữngthànhtốnănglựcchungcủasinhviêncaođẳng
Điệncông nghiệp..................................................................................................74
3.3.3. Đánh giá của giảng viên về những thành tố năng lực chuyên môn của
sinhviên cao đẳng Điện công nghiệp...................................................................76
3.3.4. Quan niệm của giảng viên về năng lực nghề nghiệp của sinh viên cao
đẳngĐiệncôngnghiệp........................................................................................... 76
3.3.5. Ýkiếncủagiảngviênvềnhữngthànhtốnănglựcchungthườngxuyênđượctích hợp
trong bài giảng mô đun chuyên môn nghề Điệncông nghiệp....................................77
3.3.6. Ý kiến của giảng viên về đáp ứng các yêu cầu của quá trình dạy học
theohướng phát triển năng lực nghề nghiệp trong bài giảng mô đun chuyên môn
nghềĐiệncôngnghiệp........................................................................................... 79
3.3.7. Ý kiến của giảng viên về đáp ứng các yêu cầu thiết kế hoạt động dạy
họctrongbàigiảngmôđunchuyênmônnghềĐiệncôngnghiệptheohướngpháttriểnnăng
lực nghề nghiệp.....................................................................................................80
3.3.8. Ý kiến của giảng viên về những công cụ/ kỹ thuật đánh giá phù hợp
trongdạy học các mô đun chuyên môn nghề Điệncôngnghiệp.............................82
Kết luậnChương 3..................................................................................................83
Chương 4: THIẾT KẾ DẠY HỌC CÁC MÔ ĐUN CHUYÊN MÔN NGHỀĐIỆN
CÔNG NGHIỆP THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰCNGHỀ NGHIỆP
CHO SINH VIÊNCAOĐẲNG...................................................................................85
4.1. NguyêntắcthiếtkếdạyhọccácmôđunchuyênmônnghềĐiệncôngnghiệptheo
hướng phát triển năng lực nghề nghiệp cho sinh viêncao đẳng..................85
4.1.1. Xác định năng lực chung và năng lực chuyên môn củabàihọc...................85

4.1.2. Thiết kế các nhiệm vụ học tập tích hợptừđơn giản đếnphứctạp.................85
4.1.3. Thiết kế hoạt động dạy học nhằm cung cấp các thông tin hỗ trợ, thông
tinthủ tục và thực hànhtừng phần........................................................................85
4.1.4. Đánhgiánănglựcnghềnghiệpdựatrêncáctiêuchíthamchiếuvàcungcấpcơ hội giải
trình chosinh viên................................................................................................86
4.2. Yêu cầu đối với tiến trình thiết kế dạy học các mô đun chuyên môn
nghềĐiện công nghiệp theo hướng phát triển năng lựcnghềnghiệp...............86

4.2.1. Đảm bảo tính thực tiễn dạy học củanhàtrường...........................................86

4.2.2. Đảm bảo tính hệ thống của chương trìnhđào tạo........................................87
4.2.3. Đảmbảotíchhợpnănglựcchungvànănglựcchunmơntrongdạyhọc
.......................................................................................................................... 88
4.2.4. Tăng cường sử dụng thời gian học tập khơngchínhthức.............................88
4.3. Tiến trình thiết kế dạy học các mô đun chuyên môn nghề Điện công

nghiệptheo hướng phát triển năng lựcnghềnghiệp.....................................88
4.3.1. Xác định năng lực nghề nghiệp của bài giảng mô đunchuyên môn............89
4.3.2. Xác định các nhiệm vụhọc tập...................................................................89
4.3.3. Thiết kế các hoạt độngdạy học..................................................................91
4.3.3. Phát triển công cụ/ kỹ thuậtđánhgiá...........................................................94
4.4. Minh họa thiết kế dạy học "Bài 2: Lắp mạch đảo chiều gián tiếp động

cơkhơng đồng bộ 3 pha rơ to lồng sóc dùng khởi động từ và nút ấn"
trong"Mô đun 23: Trang bịđiện 1".............................................................97
4.4.1. Khái quát "Mô đun 23: Trang bịđiện 1".....................................................97

4.4.2. Thiết kế dạy học "Bài 2: Lắp mạch đảo chiều gián tiếp động cơ
khôngđồngbộ 3 pha rơ to lồng sóc dùng khởi động từ vànútấn"...........................98

4.4.2.1. Xác định năng lực nghề nghiệp của bài giảng mô đunchuyênmôn......98
4.4.2.2. Xác định các nhiệm vụhọctập.............................................................99
4.4.2.3. Thiết kế hoạt động dạy học các nhiệm vụhọctập..............................105
4.4.2.4. Phát triển công cụ/ kỹ thuậtđánh giá................................................113
4.5. Kiểm nghiệm,đánhgiá...................................................................................115
4.5.1. Đánh giá kết quả nghiên cứu bằng phương phápchuyên gia.....................115
4.5.1.1. Mụcđích...........................................................................................115
4.5.1.2. Thiết kế nghiên cứu bằng phương phápchuyêngia............................115
4.5.1.3. Kết quả nghiêncứu............................................................................116
4.5.1.4. Nhận định.........................................................................................120
4.5.2. Thực nghiệm sưphạm..............................................................................124
4.5.2.1. Mục đích thực nghiệm sưphạm.........................................................124
4.5.2.2. Thiết kế thực nghiệm sưphạm...........................................................124
4.5.2.3. Đối tượng, địa bàn và giảng viên tham giathựcnghiệm....................124
4.5.2.4. Nội dung, tài liệu và công cụ đo lường kết quảthực nghiệm...............125
4.5.2.5. Tiến trình thực nghiệmsưphạm.........................................................126
4.5.2.6. Xử lý dữ liệuthựcnghiệm...................................................................126

4.5.3. Kết quả thực nghiệmsưphạm...................................................................126

4.5.3.1. So sánh kết quả học tập trướcthực nghiệm........................................126
4.5.3.2. So sánh kết quả khảo sát năng lực chung trướcthựcnghiệm.............127
4.5.3.3. So sánh kết quả học tập lớp thực nghiệm và lớp đối chứng sau
thựcnghiệm

128
4.5.3.4. So sánh kết quả khảo sát năng lực chung lớp thực nghiệm và lớp
đốichứng sauthựcnghiệm

130

4.5.3.5. So sánh kết quả học tập trước và sau thực nghiệm của lớp thựcnghiệm
.................................................................................................................... 131
4.5.3.6. Phân tích mối quan hệ giữa kết quả học tập và kết quả khảo sát
nănglực chung ở lớpthựcnghiệm

133
Kết luậnChương 4................................................................................................136
KẾT LUẬN VÀKHUYẾNNGHỊ........................................................................137
1. Kếtluận.............................................................................................................137
2. Khuyếnnghị......................................................................................................138

2.1. Đối với cáccơsở giáo dụcnghềnghiệp.........................................................138
2.2. Đối với các giảng viên tại các cơ sở giáo dụcnghề nghiệp...........................138
DANH MỤC CÁC CƠNG TRÌNH ĐÃ CƠNG BỐ CỦALUẬNÁN................140
TÀI LIỆUTHAM KHẢO....................................................................................141

PHỤ LỤC

Phụ lục 1: Bảng mô tả "Khung các kỹ năng thế kỷ 21" (21st Century Skills)1
Phụ lục 2: Các tiêu chí đánh giá kiến thức, kỹ năng, thái độ theomứcđộ...............5
Phụ lục 3: Mơ tả chương trình đào tạo nghề Điện cơng nghiệp trình độ Cao
đẳng(trường Cao đẳng Cơ điệnPhú Thọ)...............................................................7
Phụlục4:PhiếukhảosátgiảngviêndạynghềĐiệncơngnghiệptrìnhđộcaođẳng
.......................................................................................................................... 12
Phụ lục 5: Phiếu khảo sát sinh viên về năng lực chung sau khi học ''Bài 2:
Lắpmạch đảo chiều gián tiếp động cơ KĐB 3 pharơto lồng sóc dùng khởi động từ
vànút ấn''..............................................................................................................18
Phụ lục 6: Giáo án dạy học lớpthựcnghiệm.........................................................19
Phụ lục 7: Bảng tiêu chuẩn đánh giá kiến thức thực hành, quy trình và sản
phẩm''Bài 2: Lắp mạch đảo chiều quay động cơ KĐB 3 pha rô to lồng sóc dùng

khởiđộng từ vànút ấn''..........................................................................................30
Phụ lục 8: Phiếu đánh giá kiến thức thực hành, quy trình và sản phẩm ''Bài 2:
Lắpmạch đảo chiều quay độngcơKĐB 3 pha rô to lồng sóc dùng khởi động từ và
nútấn''.................................................................................................................. 33
Phụ lục 9: Nhật ký học tập ''Bài 2: Lắp mạch đảo chiều gián tiếp động cơ KĐB
3pha rơ to lồng sóc dùng khởi động từ vànútấn''.................................................35
Phụ lục 10: Phiếu xin ý kiến nhận xét của chuyên gia về tiến trình thiết kế,
thựchiện dạy học các mô đun chuyên môn nghề Điện công nghiệp theo hướng
pháttriểnnănglựcnghềnghiệpchosinhviêncaođẳngvàtàiliệudạyhọcthựcnghiệm
..........................................................................................................................3 7
Phụ lục 11: Tài liệu dạy họcthực nghiệm.............................................................39
Phụ lục 12: Phiếu khảo sát sinh viên về năng lực chung sau khi học ''Bài 1:
Lắpmạch điều khiển động cơ KĐB 3 pha rơ to lồng sóc quay một chiều dùng
khởiđộng từ vànútấn''..........................................................................................50
Phụ lục 13: Bảng tiêu chuẩn đánh giá kiến thức thực hành, quy trình và sản
phẩm''Bài 1: Lắp mạch điều khiển động cơ KĐB 3 pha rô to lồng sóc quay một
chiềudùng khởi động từ vànútấn''........................................................................51
Phụ lục 14: Giáo án dạy học lớp đốichứng..........................................................54
Phụ lục 15: Danh sách chuyên gia mời tham gia nhận xét tiến trình thiết kế,
thựchiệndạyhọccác môđunchuyênmôn nghềĐiệncôngnghiệ ptheohướ ng
phát

triểnnănglựcnghềnghiệpchosinhviêncaođẳngvàtàiliệudạyhọcthựcnghiệm
..........................................................................................................................6 2
Phụlục16:Phiếuđánhgiákiếnthứcthựchành,qtrìnhvàsảnphẩm''Bài1:Lắpmạch điều
khiển động cơ KĐB 3 pha rơ to lồng sóc quay một chiều dùng khởiđộng từ vànút
ấn''....................................................................................................................... 63
Phụ lục 17: Năng lực chuyên môn trong các mô đun chun mơn nghề Điện
cơngnghiệp........................................................................................................... 65
Phụ lục 18: Chương trình đào tạo "Mô đun 23: Trang bịđiện 1"..........................67

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

TT Từ viết tắt Viết đầy đủ
1. BGDĐT Bộ Giáo dục và Đào tạo
2. BLĐTBXH
3. ĐC Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội
4. GV
5. GDNN Đối chứng
6. ERIC Giảng viên
7. MĐK Giáo dục nghề nghiệp
8. MĐL
9. KĐB Education Resources Information Center
10. KĐT
11. OECD Mạch điều khiển
12. PPDH Mạch động lực
13. SPSS Không đồng bộ
14. SV Khởi động từ
15. SĐĐD Organisation for Economic Cooperation and Development
16. SĐNL Phương pháp dạy học
Statistical Package for the Social Sciences
17. TVET Sinh viên
Sơ đồ đi dây
18. TN Sơ đồ nguyên lý
Giáo dục và đào tạo kỹ thuật và nghề nghiệp (Technical and
Vocational Education and Training)
Thực nghiệm

DANH MỤC HÌNH ẢNH

Hình 2.1: Mơ hình cấu trúc năng lực nghề nghiệp của sinh viên cao đẳng Điện
cơngnghiệp...............................................................................................37

Hình 2.2: Khung "các kỹ năng thế kỷ 21" (21stCentury Skills)[86].................39
Hình 2.3: Mơ hình căn chỉnh kiến tạo(JohnBiggs)..........................................49
Hình 2.4: Mơ hình thiết kế dạy học 4 thành phần (4C/ID)[90].......................55
Hình 3.1: Biểu đồ thâm niên giảng dạy * trình độ chun mơn củagiảng viên
.........................................................................................................................73
Hình4.1:QtrìnhtổchứcdạyhọccácmơđunchunmơnnghềĐiệncơngnghiệptheo

hướng phát triển năng lực nghề nghiệp cho sinh viêncao đẳng....................87
Hình4.2:TiếntrìnhthiếtkếdạyhọccácmơđunchunmơnnghềĐiệncơngnghiệptheo hướng

phát triển năng lựcnghề nghiệp...............................................................89

DANH MỤC BẢNG BIỂU

Bảng 1.1: Từ khóa tìmkiếm.....................................................................................10
Bảng2.1:MơtảcácthànhtốnănglựcchungcủasinhviêncaođẳngĐiệncơngnghiệp

......................................................................................................................3 9
Bảng3.1:NộidungchươngtrìnhđàotạonghềĐiệncơngnghiệptrìnhđộcaođẳng

......................................................................................................................6 0
Bảng 3.2: Các thành tố năng lực chung được lồng ghép trong mục tiêu đào tạo

củachương trình đào tạo nghề Điện cơng nghiệp trình độcaođẳng..................63
Bảng3.3:Cácthànhtốnănglựcchungđượclồngghéptrongcácmơđunchunmơnnghề của

chương trình đào tạo nghề Điện cơng nghiệp trình độcao đẳng.......................64

Bảng3.4:KếtquảkiểmtrađộtincậyCronbach’sAlphacủadữliệuthuthậptừgiảngviên và công

cụđo lường......................................................................................................68
Bảng 3.5: Thống kê chéo (Crosstabs) cho đặc điểmcủamẫu....................................73
Bảng 3.6: Kết quả kiểm tra Chi - bình phương (Chi - Square) xác định mối liên

hệgiữa biến trình độ và biến thâm niên củagiảngviên......................................74
Bảng 3.7: Đánh giá của giảng viên về những thành tố năng lực chung của sinh

viêncao đẳng Điệncôngnghiệp........................................................................75
Bảng 3.8: Đánh giá của giảng viên về những thành tố năng lực chuyên môn của

sinhviên cao đẳng Điệncôngnghiệp.................................................................76
Bảng3.9:QuanniệmcủagiảngviênvềnănglựcnghềnghiệpcủasinhviêncaođẳngĐiệncôngn

ghiệp............................................................................................................... 77
Bảng 3.10: Ý kiến của giảng viên về những thành tố năng lực chung thường

xunđược tích hợp trong bài giảng mơ đun chun môn nghề Điện công
nghiệp7 7
Bảng 3.11: Ý kiến của giảng viên về đáp ứng các yêu cầu của quá trình dạy học
theohướng phát triển năng lực nghề nghiệp trong bài giảng mô đun chuyên
mônnghề Điện côngnghiệp.............................................................................79
Bảng 3.12: Ý kiến của giảng viên về đáp ứng các yêu cầu thiết kế hoạt động dạy
họctrong bài giảng mô đun chuyên môn nghề Điện công nghiệp theo hướng
pháttriển năng lựcnghề nghiệp........................................................................81
Bảng3.13:Ýkiếncủagiảngviênvềnhữngcôngcụ/kỹthuậtđánhgiáphùhợptrongdạy học các
mô đun chuyên môn nghề Điệncôngnghiệp....................................................82
Bảng4.1:Matrậnmốiquanhệgiữanhiệmvụhọctậpvàcácthànhtốnănglựcchung

......................................................................................................................9 0
Bảng4.2:Gợiýhoạtđộngdạyhọctheohướngpháttriểncácthànhtốnănglựcchung

......................................................................................................................9 1

Bảng 4.3: Nhật ký học tập đánh giá năng lực nghề nghiệp trong dạy học các mô

đunchuyên môn nghề Điện công nghiệp cho sinh viên cao đẳng (đối với từng

sinhviên)......................................................................................................... 94

Bảng4.4:Bảngtiêuchuẩnđánhgiákiếnthứcthựchành,quytrìnhvàsảnphẩmtrongdạyhọccácmơ

đunchunmơnnghềĐiệncơngnghiệpchosinhviêncaođẳng

......................................................................................................................9 7

Bảng 4.5: Ma trận mối quan hệ giữa nhiệm vụ học tập và thành tố năng lực

chungcủa ''Bài 2: Lắp mạch đảo chiều gián tiếp động cơ KĐB 3 pha rơ to lồng

sócdùng khởi động từ vànútấn''.....................................................................104

Bảng 4.6: Khung thiết kế hoạt động dạy học ''Bài 2: Lắp mạch đảo chiều gián tiếpđộng

cơ không đồng bộ 3 pha rô to lồng sóc dùng khởi động từ và nút ấn'' . 105Bảng 4.7:

Thống kê về thâm niên, trình độ học vấn và lĩnh vực chuyên môn của cácchuyêngia

........................................................................................................................... 117

Bảng 4.8: Kết quả kiểm tra độ tin cậy Cronbach’s Alpha của dữ liệu thu thập

từchuyên gia và công cụđolường..................................................................118

Bảng4.9:KếtquảkiểmđịnhKolmogorov-SmirnovvàShapiro-Wilkđánhgiáphânphối

chuẩn biến dữ liệu của 2 nhómchuyêngia.....................................................119

Bảng 4.10: Kết quả kiểm định phi tham số Mann-Whitney kiểm tra sự khác

biệtvềvề dữ liệu giữa 2 nhómchungia......................................................119

Bảng 4.11: Ýkiến nhậnxétcủachungia vềnguntắc vàucầu trong

tiếntrìnhthiếtkế,thựchiệndạyhọccácmơđunchun mơnnghềĐiện

cơngnghiệptheohướngpháttriểnnăng lựcnghềnghiệpchosinhviên caođẳng......120

Bảng 4.12: Ýkiếnnhận xétcủachungiavềtínhcầnthiếttrongtiếntrìnhthiếtkếvàthựchiện

dạyhọc các mô đun chuyên môn nghề Điện công nghiệp theo hướngphát triển

năng lực nghề nghiệp cho sinh viên caođẳng................................................121

Bảng 4.13: Ý kiến nhận xét của chun gia vềtínhkhảthi trong tiến trình thiếtkế

vàthựchiện dạyhọc các mô đun chuyên môn nghề Điện công nghiệp theo

hướngphát triển năng lực nghề nghiệp cho sinh viêncaođẳng.......................122

Bảng 4.14: Ý kiến của chuyên gia về tính hiệu quả của Tài liệu dạy học

thựcnghiệm"Bài 2: Lắp mạch đảo chiều gián tiếp động cơ khơng đồng bộ 3

pha rơ tolồngsóc dùng khởi động từ và nút ấn" trong "Mô đun 23: Trang bị

điện 1"123

Bảng4.15:KếtquảkiểmđịnhKolmogorov-SmirnovvàShapiro-Wilkđánhgiáphânphối chuẩn

biến điểm kết quả học tập lớp TNvàĐC trước thực nghiệm1 2 7

Bảng 4.16: Kết quả kiểm định phi tham số Mann-Whitney kiểm tra sự khác

biệtvềbiến điểm lớp TN và ĐC trướcthựcnghiệm........................................127

Bảng4.17:KếtquảkiểmđịnhKolmogorov-SmirnovvàShapiro-
WilkđánhgiáphânphốichuẩnkếtquảkhảosátnănglựcchunglớpTNvàĐCtrướcth
ựcnghiệm
....................................................................................................................1 2 7

Bảng 4.18: Kết quả kiểm định phi tham số Mann-Whitney kiểm tra sự khác biệt
vềkết quả khảo sát năng lực chung lớp TN và ĐC trướcthựcnghiệm................128

Bảng4.19:KếtquảkiểmđịnhKolmogorov-SmirnovvàShapiro-Wilkđánhgiáphânphối chuẩn
biến điểm lớp TN và ĐC sauthực nghiệm........................................................129

Bảng 4.20: Kết quả kiểm định phi tham số Mann-Whitney kiểm tra sự khác
biệtvềkết quả học tập lớp TN và ĐC sau thựcthực nghiệm...............................129

Bảng 4.21: Bảng mô tả xếp hạng kết quả học tập lớp TN và ĐC sauthực
nghiệm129Bảng4.22:KếtquảkiểmđịnhKolmogorov-SmirnovvàShapiro-

WilkđánhgiáphânphốichuẩnkếtquảkhảosátnănglựcchunglớpTNvàĐCtrướcthựcnghiệ
m

....................................................................................................................1 3 0
Bảng 4.23: Kết quả kiểm định phi tham số Mann-Whitney kiểm tra sự khác

biệtvềkết quả khảo sát năng lực chung lớp TN và ĐC sauthực nghiệm.............130
Bảng4.24:Bảngmôtảxế phạngnănglực chunglớp TNvàĐCsauthựcnghiệm

....................................................................................................................1 3 1
Bảng4.25:KếtquảkiểmđịnhKolmogorov-SmirnovvàShapiro-Wilkđánhgiáphânphối chuẩn

biến điểm trước và sau thực nghiệmlớp TN.....................................................132
Bảng4.26:KếtquảkiểmđịnhSigntestđánhgiásựkhácbiệtvềkếtquảhọctậptrướcvà sau thực

nghiệmlớp TN...............................................................................................132
Bảng 4.27: Thống kê mô tả kết quả học tập trước và sau thực nghiệmlớpTN.......132
Bảng4.28:ThốngkêtầnsuấtkhácbiệtkếtquảhọctậptrướcvàsauthựcnghiệmlớpTN.......133
Bảng 4.29: Kết quả kiểm định tương quan Pearson mối quan hệ kết quả học tập

vàkết quả khảo sát năng lực chung lớp TN trướcthực nghiệm........................133
Bảng 4.30: Kết quả kiểm định tương quan Pearson mối quan hệ kết quả học tập

vàkết quả khảo sát năng lực chung lớp TN sauthực nghiệm..........................134

PHẦN MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đềtài
1.1. Nhữngyêucầu từ thựctiễntrước sự thayđổivềkinhtế và
xãhộitrongkỷnguyênsố

Sự phát triển mạnh mẽ của khoa học kỹ thuật cùng với sự sáng tạo không
ngừng của con người đã tạo nên những thay đổi ở tất cả các lĩnh vực, nó biến thế giới
của chúng ta phẳng hơn và ngày càng phát triển trên nền tảng của công nghệ gắn liền
với nền kinh tế tri thức. Điều này đã mang đến những yêu cầu tất yếu cho lực lượng
lao động phải có khả năng kiểm sốt một lượng thông tin, tri thức khổng
lồvàsửdụngnhữngtrithứcấyđểđưaranhữnggiảiphápsángtạo[1].Hơnthếnữa, bên cạnh sự thay
đổi về phương diện kinh tế, công dân của thời đại mới còn phải đối diện với những vấn đề của
xã hội như sự đa dạng về văn hóa, sự gia tăng của bất công xã hội và những vấn đề về môi
trường. Để giải quyết những vấn đề mới mẻ này, mọi công dân cần phải được trangbịnhững
kiến thức và kỹ năng mới. Trong bối cảnh ấy, vai trò của giáo dục trong việc chuẩn bị
cho công dân những phẩm chất và năng lực phù hợp đã thu hút được rất nhiều sự
quantâm.

Nhữngquansátthựctiễnhoạtđộngnghềnghiệpcủangườilaođộngchothấy rằng những kỹ
năng chuyên môn là không đủ để đạt được thành cơng trong nghề
nghiệp.Mộtngườilaođộngđạtđượcsựchunnghiệpnếuhọkhơngchỉcócáckỹ năng cứng
(hard skills) mà cịn có các kỹ năng mềm (soft skills) phản ánh năng lực
chungcầncónhư:giảiquyếtvấnđề,tưduyphảnbiện;sángtạo;khảnănglãnhđạo,
giaotiếpvàhợptác,họcvấnthơngtin,họcvấncơngnghệ,kỹnăngxãhội,làmviệc năng suất, khởi
xướng, sự linh hoạt... Do đó, thực tiễn đặt ra một yêu cầu cấp thiết đối với các cơ sở
GDNN, bên cạnh việc đào tạo năng lực chun mơn, thì sự phát triển năng lực chung
cho người học nghề là rất quan trọng. Nó cần thiết cho hoạt động sống và học tập, phát
triển và tăng trưởng tiềm năng cá nhân, mở rộng cơ hội việc làm, đối phó với sự thay đổi
việc làm và gia tăng sự thành công trong một xã hội thay đổi nhanh chóng[2].

Lao động nghề Điện cơng nghiệp cũng như các nghề khác, ngồi kiến thức

vàkỹnăngchunmơnthuầntúyđểlàmviệcantồn,hiệuquảvớicáchệthốngvà thiết bị điện
(bao gồm năng lực hiểu các nguyên tắc về điện, xác định và sử dụng các cơng cụ và thiết
bị thích hợp, diễn giải các sơ đồ và giản đồ điện, tuân thủ các quy trình an toàn, lắp đặt,
sửa chữa thiết bị, khắc phục các sự cố về điện...), họ cần
phảichủđộng,hợptác,giảiquyếtvấnđề,sángtạo,phátkiếncácgiảipháptốiưu,

1

linhhoạtđểchuyểntừýnghĩnàysangýnghĩkhácmộtcáchnhanhchóng...Vìvậy, việc dạy học

kiến thức, kỹ năng chun mơn của nghề Điện cơng nghiệp cùng với

cácyếutốnóitrênsẽchophépnhữngngườithợĐiệncơngnghiệpđạtđượckếtquả

tíchcựctrongcuộcsốngcánhânvànghềnghiệptrướctácđộngcủacuộccáchmạng cơng nghiệp 4.0

với nền tảng là công nghệsố.

1.2. Bốicảnhthayđổicủađàotạonghềtheohướngpháttriểnnănglực

Trong ba thập kỷ qua, thế giới đã chứng kiến sự thay đổi từ đào tạo nghề

truyềnthốngsangđàotạonghềtheohướngpháttriểnnănglựcởnhiềuquốcgia[3].

Đàotạotheohướngpháttriểnnănglựcđãđượcchấpnhậnphổbiếnnhưmộtphương pháp đào tạo chính

trong lĩnh vực GDNN[4],[5],[6].

Trướcđây,đàotạotheohướngpháttriểnnănglựctrongGDNNchỉtậptrung

vàocáckếtquảhạnhẹpcóthểđolườngđượccủacáccơngviệcnghềnghiệpchun

mơncụthểvớisựảnhhưởngcủathuyếthànhvi.Tuynhiên,sựpháttriểncủathuyết nhận thức, thuyết

kiến tạo và ứng dụng của khoa học thần kinh vào giáo dục đã tạo

ranhữngchuyểnbiếnvềtưduygiáodụctrênrấtnhiềukhíacạnh.Phươngphápdạy học truyền

thống, đã khơng cịn đáp ứng được những mong muốn và kỳ vọng của cả phía người dạy,

người học cũng như toàn xã hội. Tổ chức các hoạt động học tập một cách sáng tạo, có

tính tương tác, phù hợp với từng cá nhân người học đã trở thành tiêu chuẩn nhưng cũng là

những thách thức cho quá trình dạy học nói chung và dạy học các mơ đun chun mơn

nghề Điện cơng nghiệp cho SV cao đẳng nói riêng. Theo đó, những thuật ngữ như"trí

thơng minh," "khả năng giải quyết

vấnđề,"t"ưduyphảnbiện,"t"ưduyhệthốngđ"ãthuhútrấtnhiềusựquantâmvàđược xem như là chuẩn

mực để triển khai các hoạt động dạy học, đánh giá năng lực của người học [1]. Sản phẩm của

quá trình dạy học theo hướng phát triển năng lực hiện nay phải là những cá nhân có xu hướng

phát triển được sự nghiệp, được đảm bảo bởi cách tiếp cận phi tiêu chuẩn để giải quyết vấn đề,

khả năng thích ứng nghề nghiệp, khả năng chứng minh ý kiến của bản thân, kết nối với mọi

người, làm việc theo nhóm, nỗ lực tự học...[2].

Nhưvậy,việcdạyhọctheohướngpháttriểnnănglựcnghềnghiệptrongbối cảnh đào tạo

nghề hiện nay không đơn thuần là truyền đạt kiến thức, kỹ năng mà cần phải tích hợp kiến

thức, kỹ năng chuyên môn, tâm lý sẵn sàng cho hoạt động nghề nghiệp để SV có thể thực

hiện cơng việc hiệu quả và đạt được thànhcông.

1.3. QuanđiểmcủaĐảngvàNhànướcvềgiáodụcnghềnghiệp

Trong giai đoạn nước ta bước vào thời kỳ cơng nghiệp hóa và hiện đại hóarất

cần một lực lượng lao động có trình độ, kỹ năng nghề nghiệp, phẩm chất và tác phong công nghiệp. Đại hội Đảng

lần thứ XIII đã chỉ rõ mục tiêu"cùng với

hồnthiệnđồngbộthểchế;xâydựnghệthốngkếtcấuhạtầngthìpháttriểnnguồnnhân lực

nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao là một trong ba đột phá chiến lược".

Mộttrongnhữnggiảiphápthenchốtđểđạtđượcmụctiêuchiếnlượcnàylàđổimới phương pháp

đào tạo theo hướng hiện đại, áp dụng hiệu quả đào tạo theo hướng phát triển nănglực.

Luật Giáo dục nghề nghiệp (Số 74/2014/QH13, Điều 36) có quy

định:P" hươngphápđàotạotrìnhđộtrungcấp,trìnhđộcaođẳngphảikếthợprènluyệnnăng

lực thực hành với trang bị kiến thức chun mơn; phát huy tính tích cực, tự giác,

năng động, khả năng làm việc độc lập, tổ chức làm việc theo nhóm"[7].

Chiến lược phát triển Giáo dục nghề nghiệp giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn

đến 2045 đã xác định:"Phát triển giáo dục nghề nghiệp bám sát nhu cầu của

thịtrường lao động gắn kết với việc làm thỏa đáng, an sinh xã hội và phát triển

bền vững, bao trùm, phát huy tối đa năng lực, phẩm chất của SV, thúc đẩy khởi

nghiệp đổi mới sáng tạo".

Bên cạnh đó, Tổng cục GDNN cũng có rất nhiều giải pháp nỗ lực chuyển đổi

đàotạonghềViệtNamtừtruyềnthốngsangđàotạotheohướngpháttriểnnănglực. Trong khoảng 20

năm gần đây, với sự hỗ trợ của các tổ chức quốc tế như ILO, Swisscontact và GIZ Tổng cục

GDNN đã xây dựng nhiều tài liệu và tổ chức nhiều

khóatậphuấnvềđàotạotheohướngpháttriểnnănglựcnhư[8],[9].Từnhữngquan điểm chỉ đạo của

Đảng và Nhà nước, hướng dẫn của Tổng cục GDNN - Bộ

LĐTBXH,cáccơsởGDNNtạiViệtNamđãvàđangchuyểnđổimạnhmẽsangtiếp cận đào tạo theo

hướng phát triển nănglực.

Tuy nhiên, các tài liệu hướng dẫn và các nghiên cứu học thuật về đào tạotheo

hướng phát triển năng lực để triển khai tại các cơ sở GDNN tập trung chủ yếu vào

hìnhthành,pháttriểnkiếnthức,kỹnăngchunmơnhẹpcóthểđolườngđượccủa nghề nghiệp,

chứ chưa có những đề tài nghiên cứu và triển khai thích hợp để phát triển tồn diện năng

lực nghề nghiệp choSV.

Từ những phân tíchmục 1.1, 1.2, 1.3cho thấy, có một khoảng trống để triển

khai nghiên cứu đề tài"Dạy học các mô đun chuyên môn nghề Điện

côngnghiệptheo hướng phát triển năng lực nghề nghiệp cho sinh viên cao đẳng",

đồngt h ờ i