07 các chuyện động định thị bất thường

VẬN NHÃN VÀ THỊ GIÁC HAI
MẮT

Các chuyện động định thị bât thường

Author
Thomas Salmon

Northeastern State University, USA

Peer Reviewer
Scott Steinman

Southern California College of Optometry, USA

Project Director, Editor-in-Chief

Luigi Bilotto
Brien Holden Vision Institute, Public Health Division, Durban, South Africa

University of Montreal, Quebec, Canada

Associate Editor

Pirindhavellie Govender
Brien Holden Vision Institute, Public Health Division, Durban, South Africa

University of KwaZulu Natal (UKZN) Durban, South Africa

Technical Editors

Vicky Larochelle, Raheema Ayob, Vicki Evans, Elaine Quinn, Kerryn Hart

Layout Editors

Rajni Chhabra, Prashant Kumar

Graphics

Shane Parker

Brien Holden Vision Institute Foundation (formerly ICEE) is a Public Health division of Brien Holden Vision Institute

COPYRIGHT © 2010 Brien Holden Vision Institute. All rights reserved.
This publication is protected by laws relating to copyright. Except as permitted under applicable legislation, no part of this publication may be adapted, modified, stored in a retrieval system, transmitted or reproduced in any form or by any process, electronic or otherwise,
without the Brien Holden Vision Institute’s (The institute) prior written permission. You may, especially if you are from a not-for-profit organisation, be eligible for a free license to use and make limited copies of parts of this manual in certain limited circumstances. To see if you

are eligible for such a license, please visit .

DISCLAIMER
The material and tools provided in this publication are provided for purposes of general information only. The Institute is not providing specific advice concerning the clinical management of any case or condition that may be mentioned in this publication, and the information

must not be used as a substitute for specific advice from a qualified professional.
The mention of specific companies or certain manufacturers’ products does not imply that those companies or products are endorsed or recommended by the Institute in preference to others of a similar nature that are not mentioned. The Institute makes no representation or
warranty that the information contained in this publication is complete or free of omissions or errors. To the extent permitted by law, the Institute excludes all implied warranties, including regarding merchantability and fitness for purpose, and disclaims any and all liability for

any loss or damage incurred as a result of the use of the material and tools provided.

Các chuyển động định thị bất
thường

Có nhiều loại định thị bất thường:
1. Khơng phát hiện được trên lâm sàng:
• Chuyển động rung bất thường (aberrant tremor)
2. Phát hiện được trên lâm sàng:
• Chuyển động trơi chậm (slow drift)
• Chuyển động giật xâm nhập (saccadic
intrusions)
• Rung giật nhãn cầu
3. Trường hợp lâm sàng đặc biệt:
• Định thị lệch tâm

Chuyển động rung bất thường

• Khơng phát hiện được khi khám lâm sàng
• Phản ánh tình trạng chức năng của cuống

não
• Phản ánh mức độ rối loạn ý thức

Chuyện động rung bât thường

• Các dấu hiệu đặc trưng gồm:

− Các kiểu tổng thể khác nhau giữa 2 mắt
− Khơng có các xung tần số cao
− Các loạt xung tần số thấp có biên độ lớn,

không đều
− Các chu kì chuyển động tần số thấp kéo dài
− Giảm đáp ứng tổng thể

− Cần có thiết bị phức tạp để đo, khơng thực

hiện trên lâm sàng

Chuyên động trơi chậm

• Thấy ở nhược thị chức năng
− Giảm thị lực
− Thường ở một mắt
− Khơng chỉnh được bằng kính
− Không phải do những bất thường cấu trúc
hoặc bệnh lý

• Biện độ lớn hơn tới 1 độ
• Tốc độ dưới 3 độ/ giây
• Tần số khơng đều, chậm (< 0.5 Hz)

Chuyển động chậm trơi

Ghi chú lâm sàng:
• Có thể quan sát chuyện động chậm với máy soi định thị (a

visuoscope)
• Máy soi đáy mắt trực tiếp có một lưới chữ thập giống như ở

máy soi định thị
− Trong đó mỗi vịng trịn ở lưới chữ thập là một độ lệch

tâm khác nhau so với vật tiêu trung tâm (hoàng điểm)
− Được đo bằng độ hoặc điốp lăng kính.le represents a

different amount of eccentricity from the central target (the
fovea) and can be measured in degrees or prism dioptres

Chuyển động trơi chậm

Ghi chú lâm sàng:

• Một người nhược thị sẽ có chuyển động trơi
chậm này khi nhìn vào vật tiêu của máy soi định
thị 

− nó giống như hồng điểm đang dao động chậm quanh
vật tiêu lưới chữ thập.

• Chuyển động trơi này giảm và trở thành ổn
định khi tập luyện mắt và thị lực cũng cải
thiện

Chuyển động giật xâm nhập

Định nghĩa:
• Chuyển động giật xâm nhập là những chuyển động

giật định thị biên độ rộng (jumps) xen vào trong khi
đang định thị hồng điểm
• Biểu hiện như là những chuyển động nhanh qua lại
khi khám bằng máy soi định thị
• Có một số loại chuyển động giật xâm nhập khác nhau:
− Những chuyển động giật dạng sóng vng

− Những chuyển động giật dạng sóng vng lớn
− Chuyển động kiểu giật biên độ lớn

Chuyển động giật dạng song vng

• Là một chuyển động “giật” mắt (hồng điểm) ra
xa vật định thị

• 200 mili giây sau, một chuyển động giật khác
đưa mắt trở lại vị trí ban đầu

• Tần số và đặc điểm khơng bị ảnh hưởng bởi
tuổi

• Có ở 25% đến 60% mắt bình thường, nhưng
chỉ đơi khi chứ khơng phải lúc nào cũng có khi
định thị

Chuyển động giật dạng song vng

• Có thể hình dung như là những chuyển động giật
nhỏ biên độ lớn bất thường

• Những bệnh nhân khơng có bệnh có thể được
hướng dẫn cách kiểm soát chuyển động giật này.

• Tại sao chuyển động giật dạng sóng vng lại
quan trọng?

− Có thể chẩn đoán bệnh tiểu não NẾU tần số và

biên độ tăng một cách nhất quán.

− Cũng có thể là một dấu hiệu báo trước rung
giật nhãn cầu bẩm sinh.

Chuyển động giật song vng lớn

• Lớn hơn chuyển động giật dạng sóng vng “bình
thường”

• Xảy ra thường xuyên hơn (2 tới 3 Hz)
• Đưa mắt ra khỏi vật tiêu trong những khoảng thời

gian ngắn hơn (100 mili giây)

• Tại sao chuyển động giật dạng sóng vng
lớn lại quan trọng?

− Thấy ở bệnh tiểu não
− Thường gặp trong bệnh xơ cứng rải rác

Chuyển động kiểu giật biên độ lớn

• Sinh ra một chuỗi những chuyển động giật có biên
độ tăng, sau đó giảm ở cả 2 bên của điểm định thị

• Chuyển động này gây ra một dao động rất khơng
khơng ổn địn

• Có thời gian dừng 200 mili giây giữa các chuyển

động giật

• Tại sao chuyển động kiểu giật biên độ lớn này lại
quan trọng?
− Là dấu hiệu thường gặp nhất ở những bệnh
nhân có bệnh tiểu não

Khái quát về rung giật nhãn cầu

• Rung giật nhãn cầu là những chuyển động mắt
có nhịp điệu, thường khơng chủ ý

• Có thể kèm theo các bất thường của mắt như:

− Đục thể thủy tinh bẩm sinh
− Teo thị thần kinh
− Không có mống mắt
− Bạch tạng
− Lác/lé trong bẩm sinh.

Khái quát về rung giật nhãn cầu

• Có thể bẩm sinh hoặc mắc phải.
− Dạng mắc phải thường có nhìn thấy vật đu đưa
(có thể do rung giật nhãn cầu mắc phải, giảm
chức năng tiền đình, loạn thần kinh, bệnh xơ
cứng rải rác, rung cơ chéo lớn, v.v.)

Khái quát về rung giật nhãn cầu

Rung giật nhãn cầu có thể được phân loại như
sau:
1. Rung giật nhãn cầu kiểu quả lắc
2. Rung giật nhãn cầu lò xo
a) Bẩm sinh
b) Do hướng nhìn
c) Do tiền đình

Khái quát về rung giật nhãn cầu

1. Rung giật nhãn cầu kiểu quả lắc:

• Tốc độ chuyển động bằng nhau ở cả 2 hướng
• Định thị hồng điểm ở đỉnh của dạng sóng khi tốc độ

chậm nhất
• Nếu bẩm sinh, hướng chuyển động là ngang
• Nếu mắc phải thì có thể theo hướng đứng và xốy
• Rung giật nhãn cầu bẩm sinh kiểu quả lắc gắn với bạch

tạng.
• Rung giật nhãn cầu mắc phải kiểu quả lắc do bệnh

myelin, đột quị do tổn thương cuống não và giảm thị
lực một mắt

Khái quát về rung giật nhãn cầu

2. Rung giật nhãn cầu kiểu lò xo
− Một chuyển động chậm và một chuyển động

giật nhanh theo hướng ngược lại

− Được phân chia thành:

a) Bẩm sinh
b) Hướng nhìn
c) Do tiền đình

Khái quát về rung giật nhãn cầu

Rung giật nhãn cầu bẩ sinh − Có thêm thành phần
kiểu lị xo ẩn

− Có ở hai mắt − Đảo ngược phản xạ
thị-động
− Biên độ bằng nhau ở 2 mắt
− Kèm theo đu đưa đầu
− Thường theo hướng ngang
− Khơng có hiện tượng
− Các dạng sóng đặc biệ nhìn thấy vật đu đưa

− Giảm khi mắt qui tụ − Khơng có trong khi
ngủ.
− Tăng khi mắt tập trung định
thị

Khái quát về rung giật nhãn cầu

Rung giật nhãn cầu kiểu lị xo do hướng nhìn
• Tương tự dạng bẩm sinh, chỉ khác là tốc độ của

pha chậm giảm.
• Các thuốc có thể gây ra các vấn đề tiểu não, tiền
đình và bệnh xơ cứng rải rác.
• Rung giật nhãn cầu ẩn là một dạng rung giật nhãn
cầu kiểu lò xo do hướng nhìn trong đó rung giật
giảm khi nhìn 2 mắt và tăng khi nhìn một mắt.
• Kèm theo lác/lé và tư thế lệch đầu.