Chương iv pháp luật tài sản

CHƯƠNG IV: PHÁP LUẬT TÀI SẢN

I. Khái quát về phá sản
1. Khái niệm, đặc điểm của phá sản

Giải thể khác phá sản: Luật DN quy định về giải thể DN, Luật HTX quy
định về giải thể HTX.

Luật phá sản năm 2014: áp dụng cho 2 loại hình chủ thể kinh doanh là
DN và hợp tác xã (DN/HTX).

a. Khái niệm phá sản

- Phá sản là tình trạng DN/HTX mất khả năng thanh tốn và bị tòa án nhân
dân ra quyết định tuyên bố phá sản.

+ DN/HTX mất khả năng thanh tốn.

+ Đã có quyết định tuyên bố phá sản của TAND đối với DN/HTX đó

VD:CTCP Bình Minh có một khoản nợ đối với DN tư nhân Hồng Hơn là 5 tỷ
đồng, ngày đến hạn thanh toán khoản nợ này là ngày 15/02/2022. Tuy nhiên,
đến ngày 16/05/2022 CTCP Bình Minh vẫn chưa thanh tốn khoản nợ trên
cho DNTN Hồng Hơn. CTCP Bình Minh mất khả năng thanh tốn vào t6/2022
nên CTCP Bình Minh bị TAND quận Long Biên tuyên bố phá sản và
ngày 25/5/2023. → CTCP Bình Minh bị phá sản.

- Mất khả năng thanh tốn là việc DN/HTX khơng thực hiện nghĩa vụ thanh
toán khoản nợ trong thời hạn 03 tháng kể từ ngày đến hạn thanh tốn

VD: CTCP Bình Minh có một khoản nợ đối với DN tư nhân Hồng Hơn là 5 tỷ

đồng, ngày đến hạn thanh toán khoản nợ này là ngày 15/02/2022. Tuy nhiên,
đến ngày 16/05/2022 CTCP Bình Minh vẫn chưa thanh tốn khoản nợ trên
cho DNTN Hồng Hơn. → CTCP Bình Minh mất khả năng thanh tốn. (cách
ngày đến hạn là ít nhất 3 tháng 01 ngày)

VD: CTCP Bình Minh vay DNTN Hồng Hơn 5 tỷ đồng vào ngày 15/02/2022,
thời hạn vay 1 năm nhưng đến tận ngày 16/5/2023 mà CTCP Bình Minh vẫn
chưa thanh tốn được khoản nợ trên do DNTN Hồng Hơn. → CTCP Bình
Minh mất khả năng thanh toán. (ngày vay # ngày đến hạn thanh toán)

b. Đặc điểm của phá sản

*Về dấu hiệu của phá sản: DN/HTX khơng thanh tốn khoản nợ trong thời hạn
3 tháng kể từ ngày đến hạn thanh toán và bị TAND tuyên bố phá sản.

*Về thủ tục và cơ quan giải quyết phá sản:

+ Thủ tục: PS là thủ tục đòi nợ tập thể:

Về phía chủ nợ, các chủ nợ của dn/htx khơng được đòi nợ riêng lẻ, cá nhân mà
phải cùng nhau đòi nợ thơng qua thủ tục gửi giấy địi nợ trong thời hạn pháp
luật quy định. Trong thời hạn này, nếu chủ nợ khơng gửi giấy địi nợ thì khơng
được thanh tốn nợ sau này.

Về phía con nợ, nếu bị tun bố phá sản thì tài sản cịn lại của con nợ chỉ thanh
tốn cho các chủ nợ có tên trong danh sách chủ nợ (chính là chủ nợ gửi giấy địi
nợ đúng hạn) trên ngun tắc cơng bằng, hợp lý và không ưu tiên cho bất kỳ
chủ nợ nào.

Chủ nợ và Con nợ (DN/HTX)

+ Cơ quan giải quyết: TAND.

phá sản: thủ tục tố tụng

giải thể: thủ tục dân sự

* Thủ tục giải quyết phá sản là thủ tục tố tụng đặc biệt

Tố tụng đặc biệt: khác so với các thủ tục giải quyết các vụ án khác (hình sự, dân
sự, hành chính…)

2. Phân loại phá sản (tham khảo)

II. Khái quát về pháp luật phá sản

1. Khái niệm và nội dung của PL phá sản (tham khảo GT)
2. Vai trò của PL phá sản

a. PL phá sản bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các chủ nợ

???CM/Tại sao nói: “PL phá sản bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các
chủ nợ”

- PLPS quy định các chủ nợ (gồm chủ nợ khơng có bảo đảm và chủ nợ có bảo
đảm 1 phần) có quyền nộp đơn lên TAND để yêu cầu tòa án mở thủ tục giải
quyết ps đối với dn/htx.

- PLPS quy định các chủ nợ có tên trong danh sách chủ nợ (chủ nợ gửi giấy đòi
nợ đúng hạn) có quyền tham gia hội nghị chủ nợ để thảo luận và quyết định về

việc áp dụng hoặc không áp dụng thủ tục phục hồi kinh doanh cho dn/htx

- PLPS quy định các chủ nợ có tên trong danh sách chủ nợ có quyền giám sát
q trình giải quyết phá sản đối với dn/htx.

- PLPS quy định các chủ nợ có tên trong danh sách chủ nợ có quyền được thanh
tốn nợ cơng bằng khi dn/htx bị TAND tuyên bố phá sản

b. PLPS bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người lao động

- PLPS quy định người lao động trong dn/htx có quyền nộp đơn lên TAND để
yêu cầu tòa án mở thủ tục giải quyết ps đối với dn/htx.
- PLPS quy định người lao động có quyền tham gia Hội nghị chủ nợ để thảo
luận quyết định về việc áp dụng hoặc không áp dụng thủ tục phục hồi kinh
doanh cho dn/htx.
- PLPS quy định người lao động có quyền giám sát q trình giải quyết ps đối
với dn/htx.
- Khi dn/htx bị TAND tuyên bố phá sản, việc phân chia tài sản của dn/htx sau
khi phá sản được thực hiện theo thứ tự, trong đó việc thanh toán các khoản nợ
lương, BHXH, BHYT cho người lao động được ưu tiên thanh toán ở thứ tự thứ
2, chỉ sau chi phí phá sản.

c. PLPS bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của chính con nợ (doanh nghiệp/hợp
tác xã bị phá sản)
- PLPS quy định về thủ tục phục hồi kinh doanh để tạo điều kiện cho DN/HTX
có thể phục hồi được khả năng thanh tốn không dẫn tới bị tuyên bố phá sản
- PLPS quy định về thủ tục đòi nợ tập thể để bảo đảm sự an tồn cho chính con
nợ, cho những người quản lý điều hành dn/htx
- Khi dn/HTX không thể phục hồi khả năng thanh tốn thì được giải quyết phá
sản theo quy định pháp luật một cách nhanh chóng, hiệu quả, an tồn.

d. PLPS góp phần tạo động lực cạnh tranh, cơ cấu lại nền kinh tế (tự học GT)
III. Trình tự, thủ tục giải quyết yêu cầu tuyên bố phá sản doanh nghiệp,
hợp tác xã

1. Nộp đơn và thụ lý đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản
a. Nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản

TAND tỉnh Hịa Bình đang giải quyết tranh chấp liên quan đến hợp đồng mua
bán hàng hóa giữa CTCP Hải Hà và HTX Sơn Hà thì phát hiện ra CTCP Hải Hà
mất khả năng thanh toán. Do đó, nhân tiệc thì TAND tỉnh Hịa Bình ra quyết
định mở thủ tục giải quyết phá sản đối với CTCP Hải Hà. KHƠNG!

TAND có nghĩa vụ thơng báo điều này đến các chủ thể có quyền và nghĩa vụ
nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản để những người đó nộp đơn yêu cầu mở thủ

tục phá sản. Thông báo này phải lập thành văn bản

* Những chủ thể có QUYỀN NỘP ĐƠN yêu cầu mở thủ tục phá sản:

- Chủ nợ khơng có bảo đảm, chủ nợ có bảo đảm 1 phần có quyền nộp đơn yêu
cầu mở ttps khi hết thời hạn 3 tháng kể từ ngày khoản nợ đến hạn thanh toán mà
dn/htx khơng thực hiện nghĩa vụ thanh tốn.

+ Ơng A cho CTCP Bình Minh vay 5 tỷ đồng. CTCP Bình Minh thế
chấp cho ông A bằng căn hộ chung cư thuộc quyền sở hữu của công ty
được định giá là 6 tỷ đồng. →Ơng A là chủ nợ có đảm bảo nên ông A
khơng có quyền nộp đơn u cầu mở ttps

+ Ông A cho CTCP Bình Minh vay 5 tỷ đồng. CTCP Bình Minh thế

chấp cho ông A bằng căn hộ chung cư thuộc quyền sở hữu của công ty
được định giá là 4,5 tỷ đồng. →Ông A là chủ nợ có đảm bảo 1 phần
nên ơng A có quyền nộp đơn yêu cầu mở ttps

+ Ơng A cho CTCP Bình Minh vay 5 tỷ đồng và CTCP Bình Minh
không bảo đảm cho khoản vay này bằng bất kì tài sản nào →Ông A là
chủ nợ khơng có đảm bảo nên ơng A có quyền nộp đơn u cầu mở
ttps.

VD:Tại thời điểm ngày 10/5/2022 CTCP Hoàng Hà ký hợp đồng mua 5 tấn cà
phê của HTX Tây Nguyên với giá thỏa thuận là 5 tỷ đồng và thời hạn thanh
toán là ngày 15/2/2022. Số tiền 5 tỷ đồng này không được bảo đảm bằng bất kỳ
tài sản nào. Thời điểm hiện tại là ngày 10/5/2022 mà CTCP Hoàng HÀ vẫn
chưa thanh toán số tiền trên cho HTX Tây Nguyên.

HTX Tây Nguyên có được nộp đơn yêu cầu mở ttps đối với CTCP Hồng Hà
khơng? KHƠNG!

- Người lao động, cơng đồn cơ sở, cơng đồn cấp trên trực tiếp cơ sở ở những
nơi chưa thành lập cơng đồn cơ sở có quyền nộp đơn yêu cầu mở ttps khi hết
thời hạn 3 tháng kể từ ngày đến hạn phải thanh toán lương và các khoản nợ
khác cho người lao động mà dn/htx khơng thanh tốn.

VD: CTCP Hồng Hà ký hợp đồng lao động với anh Bình, theo đó anh Bình là
cơng nhân của CTCP Hồng Hà với mức lương thỏa thuận là 10trđ/ tháng. Theo
thỏa thuận trong hợp đồng thì CTCP Hồng Hà phải thanh tốn lương cho anh
Bình theo tháng và mỗi tháng phải thanh toán lương của tháng liền trước vào
ngày từ 5- 10 của tháng dương lịch. Thời điểm hiện tại là 15/11/2022 mà CTCP
Hoàng Hà vẫn chưa thanh tốn lương tháng 7/2022 cho anh Bình →CTCP
Hồng Hà mất khả năng thanh tốn. Anh Bình có thể nộp đơn yêu cầu mở ttps

vào ngày 11/11/2022

- Cổ đông hoặc nhóm cổ đơng sở hữu từ 20% số cổ phần phổ thông trở lên

trong thời hạn liên tục ít nhất 6 tháng có quyền nộp đơn yêu cầu mở ttps khi
CTCP mất khả năng thanh tốn.

- Cổ đơng hoặc nhóm cổ đơng sở hữu dưới 20% số cổ phần phổ thông trong
thời hạn liên tục ít nhất 6 tháng có quyền nộp đơn yêu cầu mở ttps khi CTCP
mất khả năng thanh toán nếu điều lệ cơng ty quy định.

VD: CTCP Hồng Hà mất khả năng thanh tốn vào ngày 10/10/2022. Ơng Bình
là cổ đông sở hữu 20% số cổ phần phổ thông của công ty trong thời hạn liên tục
từ 1/1/2021 đến nay (15/10/2022). Xác định thời điểm ơng Bình có thể nộp đơn
yêu cầu mở thủ tục phá sản đối với CTCP Hoàng Hà 11/10/2022

- Thành viên HTX hoặc người đại diện theo PL của HTX thành viên của Liên
hiệp HTX có quyền nộp đơn yêu cầu mở ttps khi HTX, LHHTX mất khả năng
thanh toán.

+ HTX: thành viên của HTX có quyền nộp đơn.

+ Liên hiệp HTX: Người đại diện theo PL của HTX thành viên (là chủ tịch
HĐQT của HTX)

VD: HTX Bình Minh có 10 thành viên trong đó ông Minh được bầu làm chủ
tịch HĐQT. Bên cạnh đó HTX Bình Minh cịn là thành viên của Liên hiệp HTX
Đại Đồng.

Ai có quyền nộp đơn… đối với HTX Bình Minh? 10 thành viên của HTX

Ai có quyền nộp đơn… đối với Liên hiệp HTX Đại Đồng? ông Minh và chủ
tịch HĐQT của các HTX khác mà là thành viên của Liên hiệp HTX Đại Đồng.

* Những chủ thể có NGHĨA VỤ NỘP ĐƠN yêu cầu mở thủ tục phá sản:

- Người đại diện pháp luật hợp tác xã mất khả năng thanh toán
- Chủ doanh nghiệp tư nhân, chủ tịch hội đồng quản trị của CTCP, Chủ

tịch hội đồng thành viên của CTTNHH của công ty từ 2 thành viên trở
lên, chủ sở hữu của CTTNHH 1 thành viên, thành viên hợp danh của
công ty hợp danh

b, Thụ lý đơn yêu cầu phá sản

● Thẩm quyền giải quyết phá sản của TAND cấp tỉnh
- Toà án nhân dân cấp tỉnh có thẩm quyền giải quyết phá sản đối với DN,

HTX đăng kí kinh doanh tại tỉnh đó và thuộc 1 trong các trường hợp sau:
+ Vụ việc phá sản có tài sản ở nước ngồi hoặc người tham gia thủ
tục phá sản ở nước ngoài
+ DN, HTX mất khả năng thanh toán có chi nhánh, văn phịng đại

diện ở nhiều huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh khác nhau
+ DN, HTX mất khả năng thanh tốn có bất động sản ở nhiều

huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh khác nhau

VD: CTCP Bình Minh đăng ký kinh doanh tại sở kế hoạch và đầu tư thành phố
HN có nhiều chi nhánh, văn phịng tại các quận Hồn Kiếm, Đống Đa và có văn

phịng đại diện tại thành phố Thái Bình, có bất động sản tại các trụ sở và chi
nhánh trên, có sử dụng cơng nghệ sản xuất do cơng ty Hana có trụ sở tại NB đầu
tư và bị mất khả năng thanh toán.

● Thẩm quyền giải quyết phá sản của TAND cấp huyện
- Toà án nhân dân cấp huyện có thẩm quyền giải quyết phá sản đối với DN,

HTX có trụ sở chính tại huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh của tỉnh
đó và khơng thuộc các trường hợp thuộc thẩm quyền của TAND cấp tỉnh.

VD: HTX Nông nghiệp quận Bắc Từ Liêm do các thành viên là người dân của
quận thành lập, HTX bị mất khả năng thanh toán nên đăng kí phá sản chỉ hoạt
động, có tài sản và bất động sản trong phạm vi quận BTL.

Note: Những hoạt động bị cấm đối với DN, HTX kể từ khi có quyết định mở
thủ tục phá sản của TAND

- Cất giấu, tẩu tán, tặng, cho tài sản
- Từ bỏ quyền đòi nợ
- Chuyển khoản nợ khơng có bảo đảm thành nợ có bảo đảm hoặc nợ có bảo

đảm 1 phần bằng tài sản của DN, HTX. (nợ có bảo đảm thì sẽ được thanh
tốn sau cùng, khơng được thanh tốn theo thủ tục phá sản của cơng ty -
thanh toán bằng tài sản bị phát mãi)
- Thanh toán khoản nợ khơng có bảo đảm, trừ khoản nợ khơng có bảo đảm

+ Phát sinh sau khi mở thủ tục phá sản. VD: sau khi đăng ký phá sản,
DN vẫn hoạt động, DN vẫn có thể đi vay. DN được vay sau khi mở
thủ tục phá sản thì có thể giúp DN có khả năng thanh tốn, nguy
hiểm hơn, vì thế mà người cho vay sau có rủi ro cao hơn.

+ Trả lương cho người lao động trong DN, HTX

(trước khi thanh toán phải thông báo với quản tài viên - quản lý tài sản của DN,
HTX)

2. Hội nghị chủ nợ
- Thành phần tham gia:

+ Người lao động
+ Người bảo lãnh cho DN, HTX
+ Người trong nghĩa vụ tham gia
- Người có nghĩa vụ tham gia
+ Người nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản

+ Đại diện theo pháp luật của DN/HTX mất khả năng thanh toán
● Các nghị quyết của hội nghị chủ nợ
- Ra nghị quyết đề nghị phục hồi kinh doanh cho DN, HTX
- Đề nghị toà án nhân dân tuyên bố phá sản DN, HTX
- Đề nghị TAND đình chỉ giải quyết thủ tục phá sản đối với DN, HTX

3, Thủ tục phục hồi hoạt động kinh doanh

a, Điều kiện áp dụng thủ tục phục hồi kinh doanh

VD: Trong quá trình giải quyết phá sản, mọi doanh nghiệp đều được thực hiện
thủ tục phục hồi kinh doanh (SAI)

- Hội nghị chủ nợ ra nghị quyết đề nghị áp dụng biện pháp phục hồi hoạt
động kinh doanh

- DN, HTX mất khả năng thanh tốn có phương án phục hồi hoạt động
kinh doanh và được Hội nghị chủ nợ thông qua.

- Thẩm phán ra quyết định công nhận nghị quyết của Hội nghị chủ nợ
thông qua phương án phục hồi hoạt động kinh doanh

b, Thời hạn áp dụng thủ tục phục hồi kinh doanh

- Được ghi trong nghị quyết của Hội nghị chủ nợ khi thông qua phương án
phục hồi kinh doanh

- Trong trường hợp không nói rõ thời hạn tối đa áp dụng là 3 năm kể từ
ngày hội nghị chủ nợ ra nghị quyết thông qua phương án phục hồi hoạt
động kinh doanh.

4, Tuyên bố phá sản DN/HTX (đọc giáo trình)

5, Thi hành quyết định tuyên bố phá sản DN, HTX

● Thứ tự thanh toán các khoản nợ

a, Chi phí phá sản

- Án phí
- Chi phí thuê cơ quan định giá TS, quản tài viên, cơ quan tổ chức đánh giá

tài sản

b, Thanh toán khoản nợ lương, BHXH, BHYT, trợ cấp thôi việc cho nhân công

theo hợp đồng lao động và thoả ước lao động cụ thể

c, Thanh toán khoản nợ phát sinh sau khi mở thủ tục phá sản nhằm mục đích
phục hồi hoạt động kinh doanh

d, Nghĩa vụ tài chính đối với nhà nước; khoản nợ khơng có bảo đảm trả cho các
chủ nợ có tên trong danh sách chủ nợ; khoản nợ có bảo đảm nhưng chưa được
thanh toán do giá trị tài sản bảo đảm nhỏ hơn khoản nợ (có bảo đảm 1 phần -
thanh tốn phần chênh lệch khơng có bảo đảm)

IV, Thủ tục phá sản đối với các tổ chức tín dụng

1, Dấu hiệu phá sản của tổ chức tín dụng

- Ngân hàng thương mại, ngân hàng hợp tác xã, quỹ tín dụng nhân dân
- Dấu hiệu phá sản của tổ chức tín dụng

+ Mất khả năng thanh toán
+ Sau khi NHNN (NHNN Việt Nam khơng phải tổ chức tín dụng,

khơng phải đối tượng phá sản) có văn bản chấm dứt kiểm soát đặc
biệt hoặc chấm dứt áp dụng/ không áp dụng biện pháp phục hồi
khả năng thanh tốn mà tổ chức tín dụng vẫn mất khả năng thanh
toán.
+ Bị toà án nhân dân tuyên bố phá sản

2, Chủ thể nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản

- Chủ thể có quyền nộp đơn (giống phần chung)
- Chủ thể có nghĩa vụ nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản

+ Chính tổ chức tín dụng đó
+ Ngân hàng nhà nước Việt Nam

3, Thứ tự phân chia tài sản khi TCTD bị phá sản

a, Chi phí phá sản

- Án phí
- Chi phí thuê cơ quan định giá TS, quản tài viên, cơ quan tổ chức đánh giá

tài sản

b, Thanh toán khoản nợ lương, BHXH, BHYT, trợ cấp thôi việc cho nhân công
theo hợp đồng lao động và thoả ước lao động cụ thể

c, Khoản tiền gửi; khoản tiền tổ chức bảo hiểm tiền gửi phải trả cho người gửi
tiền tại tổ chức tín dụng đó

d, Nghĩa vụ tài chính đối với nhà nước; khoản nợ khơng có bảo đảm trả cho các
chủ nợ có tên trong danh sách chủ nợ; khoản nợ có bảo đảm nhưng chưa được
thanh tốn do giá trị tài sản bảo đảm nhỏ hơn khoản nợ (có bảo đảm 1 phần -
thanh tốn phần chênh lệch khơng có bảo đảm)