Nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên trung học cơ sở trên địa bàn huyện mai châu, tỉnh hòa bình

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LÂM NGHIỆP

NGUYỄN HẢI TRIỀU

NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN
TRUNG HỌC CƠ SỞ TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN MAI

CHÂU, TỈNH HỊA BÌNH
CHUYÊN NGÀNH QUẢN LÝ KINH TẾ

MÃ SỐ: 8310110

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
TS. ĐÀO LAN PHƯƠNG

Hà Nội, 2023

i

LỜI CAM ĐOAN
Tôi cam đoan, đây là công trình nghiên cứu của riêng tơi. Các số liệu,
kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai cơng bố trong
bất kỳ cơng trình nghiên cứu nào khác.
Nếu nội dung nghiên cứu của tôi trùng lặp với bất kỳ cơng trình nghiên
cứu nào đã cơng bố, tơi xin hồn toàn chịu trách nhiệm và tuân thủ kết luận
đánh giá luận văn của Hội đồng khoa học.

Hịa Bình, ngày tháng năm 2023
Tác giả

Nguyễn Hải Triều

ii

LỜI CẢM ƠN
Sau thời gian học tập, nghiên cứu. Để hồn thành luận văn này tơi xin
bày tỏ sự kính trọng và lịng biết ơn sâu sắc tới:
Giảng viên hướng dẫn khoa học: TS. Đào Lan Phương
Tơi xin trân trọng cảm ơn sự góp ý quý báu của các Thầy, Cô Trường
Đại học Lâm nghiệp đã chỉ bảo, hướng dẫn và giúp đỡ tận tình trong q trình
tơi thực hiện và hồn thành luận văn này.
Tôi xin trân trọng cảm ơn các phòng, ban của UBND huyện Mai Châu
tỉnh Hịa Bình, các Sở, ban ngành huyện Mai Châu tỉnh Hịa Bình đã giúp đỡ
tơi trong q trình thu thập số liệu, thơng tin trong q trình thực hiện luận
văn.
Tôi xin cảm ơn sự giúp đỡ của Lãnh đạo, đồng nghiệp cơ quan và gia
đình, bạn bè đã ln quan tâm, động viên và tạo điều kiện cho tơi trong q
trình thực hiện.
Do thời gian q trình nghiên cứu có hạn, luận văn của tơi khơng tránh
khỏi thiếu sót và sơ xuất. Tơi rất mong nhân được sự đóng góp của các q
thầy, cơ giáo để luận văn của tơi được hồn thiện hơn.
Xin chân trọng cảm ơn!

Tác giả

Nguyễn Hải Triều

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................. i
LỜI CẢM ƠN ................................................................................................... ii
MỤC LỤC........................................................................................................iii
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT .................................. vi
DANH MỤC SƠ ĐỒ VÀ BẢNG BIỂU.........................................................vii
MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1
1- Tính cấp thiết của đề tài. ............................................................................... 1
2. Mục tiêu nghiên cứu...................................................................................... 3
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu................................................................. 4
4. Nội dung nghiên cứu. .................................................................................... 4
5. Kết cấu luận văn ............................................................................................ 4
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄNVỀ NÂNG CAO CHẤT
LƯỢNG ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRUNG HỌC CƠ SỞ..................................... 5
1.1. Cơ sở lý luận về nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên THCS................ 5
1.1.1. Một số khái niệm cơ bản ......................................................................... 5
1.1.2. Đặc điểm và vai trò của đội ngũ giáo viên THCS .................................. 8
1.1.3. Tính cấp thiết nâng cao chất lượng giáo viên THCS ............................ 10
1.1.4. Các tiêu chí đánh giá chất lượng đội ngũ giáo viên THCS .................. 10
1.1.5. Nội dung nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên THCS............................. 11
1.1.6. Các yếu tố ảnh hưởng đến nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên THCS
......................................................................................................................... 17
1.2. Cơ sở thực tiễn về nâng cao chất lượng của đội ngũ giáo viên THCS ... 20
1.2.1. Kinh nghiệm nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên THCS tại một số
địa phương....................................................................................................... 20
1.2.3. Bài học kinh nghiệm về nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên THCS
cho huyện Mai Châu, tỉnh Hịa Bình............................................................... 22

iv

Chương 2: ĐẶC ĐIỂM ĐỊA BÀN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ... 24
2.1. Đặc điểm tự nhiên, kinh tế xã hội huyện Mai Châu, tỉnh Hịa Bình........ 24
2.1.1. Đặc điểm tự nhiên. ................................................................................ 24
2.1.2. Đặc điểm kinh tế xã hội ........................................................................ 26
2.1.3. Một số đặc điểm giáo dục THCS huyện Mai Châu, tỉnh Hòa Bình ..... 29
2.2. Phương pháp nghiên cứu.......................................................................... 30
2.2.1. Phương pháp chọn điểm nghiên cứu:.................................................... 30
2.2.2. Phương pháp thu thập số liệu, tài liệu ................................................... 30
2.2.3. Phương pháp xử lý và phân tích số liệu ................................................ 32
2.2.4. Hệ thống các chỉ tiêu đánh giá sử dụng trong nghiên cứu đề tài. ......... 33
Chương 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ............................ 34
3.1. Thực trạng chất lượng đội ngũ giáo viên THCS trên địa bàn huyện Mai
Châu, tỉnh Hịa Bình........................................................................................ 34
3.1.1. Về số lượng và cơ cấu ........................................................................... 34
3.1.2. Về thể lực .............................................................................................. 36
3.1.3. Về năng lực, trình độ chun mơn nghiệp vụ ....................................... 38
3.1.4. Về phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống ............................................ 44
3.2. Thực trạng công tác nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên THCS trên
địa bàn huyện Mai Châu, tỉnh Hịa Bình......................................................... 46
3.2.1. Cơng tác quy hoạch phát triển đội ngũ ................................................. 46
3.2.2. Công tác tuyển dụng.............................................................................. 48
3.2.3. Cơng tác bố trí sử dụng ......................................................................... 53
3.2.4. Công tác đào tạo bồi dưỡng .................................................................. 54
3.2.5. Công tác đánh giá, thi đua khen thưởng ............................................... 57
3.2.6. Chế độ đãi ngộ ...................................................................................... 60
3.2.7. Công tác thanh tra, kiểm tra. ................................................................. 62
3.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên THCS

trên địa bàn huyện Mai Châu, tỉnh Hịa Bình ................................................. 63

v

3.3.1. Yếu tố khách quan................................................................................. 63
3.3.2. Yếu tố chủ quan .................................................................................... 67
3.4. Đánh giá chung về công tác nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên THCS
trên địa bàn huyện Mai Châu, tỉnh Hòa Bình ................................................. 69
3.4.1.Những kết quả đạt được ......................................................................... 69
3.4.2. Những hạn chế và nguyên nhân ............................................................ 71
3.5. Giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên THCS trên địa bàn
huyện Mai Châu, tỉnh Hịa Bình ..................................................................... 73
3.5.1. Quan điểm, định hướng, mục tiêu nâng cao chất lượng đội ngũ giáo
viên THCS trên địa bàn huyện Mai Châu, tỉnh Hòa Bình .............................. 73
3.5.2. Giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên THCS trên địa bàn
huyện Mai Châu, tỉnh Hịa Bình. .................................................................... 74
KẾT LUẬN ..................................................................................................... 92
TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................... 94

vi

DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT

STT Từ Viết tắt Nghĩa tiếng việt

1 CCVC Công chức viên chức

2 CNH-HĐH Cơng nghiệp hố - Hiện đại hoá

3 HĐND Hội đồng nhân dân

4 KT-XH Kinh tế - Xã hội

5 UBND Ủy ban nhân dân

6 XHCN Xã hội chủ nghĩa

7 THCS Trung học cơ sở

8 THPT Trung học phổ thong

9 CBQL Cán bộ quản lý

10 GD&ĐT Giáo dục và Đào tạo

vii

DANH MỤC SƠ ĐỒ VÀ BẢNG BIỂU
Bảng 2.1. Thống kê hiện trạng sử dụng đất của huyện Mai Châu đến thời
điểm 31/12/2022.............................................................................................. 25
Bảng 2.2. Dân số và lao động huyện Mai Châu giai đoạn 2020-2022 ........... 26
Bảng 2.3. Tình hình thu, chi ngân sách nhà nước trên địa huyện giai đoạn
2020-2022........................................................................................................ 28
Bảng 2.4. Phân bổ mẫu điều tra ...................................................................... 31
Bảng 2.5: Thang đo Likert .............................................................................. 32
Bảng 3.1. Cơ cấu đội giáo viên THCS huyện Mai Châu theo vị trí cơng tác
giai đoạn 2020 - 2022...................................................................................... 34
Bảng 3.2. Cơ cấu đội giáo viên các THCS huyện Mai Châu theo giới tính giai
đoạn 2020 - 2022............................................................................................. 35
Bảng 3.3. Cơ cấu đội giáo viên THCS huyện Mai Châutheo độ tuổi giai đoạn

2020 - 2022...................................................................................................... 35
Bảng 3.4: Tình hình phân loại sức khỏe CBGV giai đoạn 2020-2022 ........... 36
Bảng 3.5. Kết quả khám sức khỏe định kỳ cho đội ngũ GV THCS của huyện
Mai Châu giai đoạn 2020-2022....................................................................... 37
Bảng 3.6. Tổng hợp về trình độ, năng lực chun mơn năm 2020-2022 ....... 38
Bảng 3.7. Thống kê trình độ chính trị tin học ngoại ngữ của đội ngũ CBQL,
GV, nhân viên các trường THCS huyện Mai Châu giai đoạn 2020 - 2022.... 40
Bảng 3.8: Đánh giá tâm lực của giáo viên THCS của huyện Mai Châu, tỉnh
Hịa Bình ......................................................................................................... 44
Bảng 3.9: Đánh giá của học sinh về thầy, cơ giáo THCS của huyện Mai Châu,
tỉnh Hịa Bình .................................................................................................. 45
Bảng 3.10: Tổng hợp số đầu lớp và học sinh THCS của huyện Mai Châu, tỉnh
Hịa Bình ......................................................................................................... 46
Bảng 3.11: Kết quả tuyển dụng giáo viên ngành giáo dục huyện Mai Châu,
tỉnh Hịa Bình giai đoạn 2020 – 2022 ............................................................. 52

viii

Bảng 3.12: Tình hình tuyển dụng giáo viên THCS huyện Mai Châu............. 53
Bảng 3.13. Số giáo viên THCS được đào tạo, bổi dưỡng giai đoạn 2020-2022
tại huyện Mai Châu ......................................................................................... 55
Bảng 3.14: Đánh giá về công tác đánh giá kết quả công việc của giáo viên .. 57
Bảng 3.15. Tổng hợp điều tra phẩm chất, năng lực của giáo viên.................. 58
Bảng 3.16: Mức độ đáp ứng về số lượng giáo viên THCS huyện Mai Châu
năm 2022 ......................................................................................................... 60
Bảng 3.17. Thu nhập trung bình của GV THCS giai đoạn 2020-2022........... 61
Bảng 3.18: Đánh giá về chế độ đãi ngộ .......................................................... 62

1

MỞ ĐẦU
1- Tính cấp thiết của đề tài.

Giáo dục và đào tạo là một hoạt động thể hiện rõ nét tính tự giác của
con người. Điều này thể hiện ở việc xác định mục đích và tổ chức điều khiển
một cách có kế hoạch hoạt động giáo dục và đào tạo trong thực tiễn. Và lẽ tất
nhiên, cũng như nhiều hoạt động khác, giáo dục và đào tạo muốn có hiệu quả
cần phải được quản lí, được điều khiển. Nói cách khác, quản lí giáo dục đào
tạo là một tất yếu, là một điều kiện để đảm bảo hoạt động giáo dục đào tạo có
kết quả, đạt đến mục đích đã hoạch định.

Khi thừa nhận vai trị của cơng tác quản lí giáo dục, cũng có nghĩa thừa
nhận sự tồn tại và vai trò của các nội dung cấu thành hoạt động quản lí giáo
dục. Trong đó cần nhấn mạnh đến nội dung quản lí chất lượng đội ngũ.

Mục tiêu của giáo dục trung học cơ sở nhằm giúp học sinh củng cố,
phát triển những kết quả của giáo dục Tiểu học; bảo đảm cho học sinh có
những hiểu biết phổ thơng cơ bản về tiếng Việt, toán, lịch sử dân tộc; kiến
thức về khoa học xã hội, khoa học tự nhiên, pháp luật, tin học, ngoại ngữ, có
kĩ năng sống để giải quyết những vấn đề phát sinh trong thực tiễn cuộc sống,
có những hiểu biết tối thiểu về kĩ thuật hướng nghiệp để tiếp tục học THPT,
trung cấp, học nghề hoặc đi vào cuộc sống lao động.

Để đạt được mục tiêu giáo dục trên, điều cần thiết phải nâng cao chất
lượng giáo dục THCS, một trong những điều quan trọng cần quan tâm : đó là
nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên của cấp học.

Trong những năm gần đây, nhờ sự quan tâm của Đảng, sự đầu tư và
chính sách của Nhà nước, đội ngũ nhà giáo được tăng về số lượng và chất
lượng, giảm bớt sự bất hợp lí về cơ cấu. Nhìn chung, hầu hết nhà giáo có

phẩm chất chính trị và đạo đức nghề nghiệp tốt, tích cực học tập nâng cao
trình độ, có tinh thần trách nhiệm trong thực hiện nhiệm vụ. Hầu hết giáo viên
được đào tạo đạt trình độ chuẩn và trên chuẩn. Năng lực sư phạm của nhà

2

giáo được nâng lên, tiếp cận được với yêu cầu đổi mới về nội dung, phương
pháp dạy học. Song bên cạnh đó, một số giáo viên tay nghề còn hạn chế, tồn
tại lớn nhất là phương pháp dạy học, phương pháp đánh giá học sinh và việc
dạy chưa đảm bảo yêu cầu học đi đơi với hành. Phương pháp dạy đơi lúc cịn
nặng về truyền đạt kiến thức, chưa phát huy tính chủ động và khuyến khích sự
vận dụng sáng tạo của học sinh. Chưa chú trọng việc hướng dẫn học sinh
phương pháp học, hình thành năng lực tự học của học sinh và khả năng làm
việc tập thể, làm việc theo nhóm. Chỉ tập trung dạy kiến thức hàn lâm mà
chưa chú trọng giáo dục kĩ năng sống cho học sinh. Đặc biệt là chưa kịp đổi
mới để có những điều chỉnh trong kế hoạch, phương pháp... trong việc thực
hiện nhiệm vụ ở thời kì mà xã hội nói chung, giáo dục nói riêng đang có rất
nhiều thay đổi.

Năm 2022, tổng số cán bộ, giáo viên, nhân viên tồn Huyện Mai
Châu (chỉ tính Phòng GD&ĐT và các đơn vị trực thuộc quản lý của Phịng
GD&ĐT) trong đó giáo viên THCS: 247 biên chế viên chức và 14 hợp đồng,
100% cán bộ, giáo viên, nhân viên đạt chuẩn trình độ đào tạo theo quy định,
trong đó có 78% đạt trên chuẩn (Trình độ Đại học trở lên). Tuy nhiên, theo
Luật Giáo dục 2019 thì chuẩn đối với giáo viên THCS sẽ là Đại học chứ
khơng dừng lại ở trình độ Cao Đẳng như trước đây. Do vậy cần có kế hoạch
bồi dưỡng để 22% số giáo viên còn lại đạt chuẩn theo yêu cầu mới. Mặt khác
Tình trạng thừa, thiếu giáo viên cục bộ vẫn chưa được giải quyết dứt điểm;
thiếu giáo viên; việc tuyển dụng, hợp đồng lao động đối với giáo viên, nhân
viên bổ sung cho các cơ sở giáo dục đáp ứng yêu cầu đảm bảo thực hiện các

hoạt động giáo dục cịn chưa kịp thời, gây khó khăn cho việc hồn thành
nhiệm vụ; trình độ cán bộ quản lý, giáo viên đạt chuẩn, trên chuẩn cao song
chưa thực sự tương xứng với chất lượng, hiệu quả công việc; chưa giải quyết
dứt điểm một số vướng mắc thực hiện chính sách đối với nhà giáo, cán bộ
quản lý giáo dục.

3

Thực tế trên đã đặt ra yêu cầu đối với cơng tác quản lí chun mơn của
người quản lí ở các trường THCS. Trong đó việc nâng cao chất lượng đội ngũ
nhà giáo là vấn đề hết sức quan trọng và cấp bách đối với sự đi lên của đất
nước. Trước sự phát triển như vũ bão của khoa học kỹ thuật cơng nghệ, trước
sự địi hỏi ngày càng cao của chương trình đổi mới giáo dục phổ thơng, đội
ngũ giáo viên gặp rất nhiều khó khăn trước nhiệm vụ được giao. Vậy cần phải
làm gì để có một đội ngũ có trình độ chun mơn vững vàng, “vừa hồng, vừa
chuyên” đáp ứng tốt cho nhu cầu hiện nay.

Xuất phát từ những lý do khách quan và chủ quan như trên, tôi lựa
chọn đề tài “Nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên Trung học cơ sở trên
địa bàn huyện Mai Châu, Tỉnh Hịa Bình" làm luận văn thạc sỹ.

2. Mục tiêu nghiên cứu
2.1. Mục tiêu tổng quát
Trên cơ sở đánh giá thực trạng chất lượng đội ngũ giáo viên THCS trên
địa bàn huyện Mai Châu, tỉnh Hòa Bình, đề xuất giải pháp góp phần nâng cao
chất lượng đội ngũ giáo viên THCS trên địa bàn huyện Mai Châu, tỉnh Hịa
Bình trong thời gian tới.
2.2. Mục tiêu cụ thể
+ Hệ thống hoá cơ sở lý luận và thực tiễn về nâng cao chất lượng đội
ngũ giáo viên THCS.

+ Đánh giá thực trạng chất lượng và hoạt động nâng cao chất lượng đội
ngũ giáo viên THCS trên địa bàn huyện Mai Châu, Tỉnh Hịa Bình
+ Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến nâng cao chất lượng đội ngũ giáo
viên THCS trên địa bàn huyện Mai Châu, Tỉnh Hịa Bình;
+ Đề xuất một số giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên
THCS trên địa bàn huyện Mai Châu, Tỉnh Hịa Bình.

4

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu của đề tài
Chất lượng và các hoạt động nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên

THCS địa bàn huyện Mai Châu, Tỉnh Hịa Bình.
3.2. Phạm vi nghiên cứu của đề tài
+Phạm vi về nội dung: Đánh giá thực trạng chất lượng, các hoạt động

nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên THCS của huyện Mai Châu, Tỉnh Hịa
Bình (trình độ đào tạo, phương pháp, kỹ năng...)

+Phạm vi về không gian: Đề tài tiến hành tại các trường THCS trên
địa bàn huyện Mai Châu, Tỉnh Hịa Bình.

+Phạm vi về thời gian: Số liệu thứ cấp được thu thập từ 2020 – 2022,
số liệu sơ cấp thu thập trong khoảng thời gian từ tháng 3/2023 - 4/2023
4. Nội dung nghiên cứu.

- Cơ sở lý luận và thực tiễn về nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên
trung học cơ sở

- Thực trạng chất lượng và các hoạt động nâng cao chất lượng đội ngũ
giáo viên THCS trên địa bàn huyện Mai Châu, tỉnh Hịa Bình.

- Các yếu tố ảnh hưởng đến nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên
THCS trên địa bàn huyện Mai Châu, Tỉnh Hịa Bình.

- Giải pháp nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên THCS trên địa
bàn huyện Mai Châu, tỉnh Hịa Bình
5. Kết cấu luận văn

Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và mục lục,
nội dung của luận văn được bố cục làm 3 chương:

Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về nâng cao chất lượng đội ngũ
giáo viên trung học cơ sở

Chương 2: Đặc điểm địa bàn và phương pháp nghiên cứu.
Chương 3: Kết quả nghiên cứu.

5

Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄNVỀ NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG

ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRUNG HỌC CƠ SỞ
1.1. Cơ sở lý luận về nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên THCS
1.1.1. Một số khái niệm cơ bản

1.1.1.1. THCS trong hệ thống giáo dục Việt Nam
Điều 6 Luật Giáo dục 2019 ghi rõ: Hệ thống giáo dục quốc dân gồm:

- Giáo dục mầm non gồm giáo dục nhà trẻ và giáo dục mẫu giáo;
- Giáo dục phổ thông gồm giáo dục tiểu học, giáo dục trung học cơ sở và
giáo dục trung học phổ thông;
- Giáo dục nghề nghiệp đào tạo trình độ sơ cấp, trình độ trung cấp, trình độ
cao đẳng và các chương trình đào tạo nghề nghiệp khác;
- Giáo dục đại học đào tạo trình độ đại học, trình độ thạc sĩ và trình độ tiến sĩ.
Giáo dục THCS là cấp cơ sở của bậc trung học, cấp học này tạo tiền đề cho
phân luồng và liên thông giữa giáo dục phổ thông và giáo dục chuyên nghiệp.
Trung học cơ sở (THCS hay cấp 2) là một bậc học trong hệ thống giáo
dục ở Việt Nam, sau Tiểu học (cấp 1) và trước Trung học phổ thông (cấp 3). Trung
học cơ sở kéo dài 4 năm (từ lớp 6 đến lớp 9). Độ tuổi học sinh ở trường trung học
cơ sở là từ 11 tuổi đến 15 tuổi. Sau khi học hết bậc Trung học cơ sở, học sinh sẽ
được xét công nhận tốt nghiệp Trung học cơ sở.
Trường Trung học cơ sở được bố trí tại từng xã, phường, thị trấn. Tuy nhiên,
trong thực tế, vẫn có một số xã khơng có trường Trung học cơ sở. Đó thường là các
xã ở vùng sâu, vùng xa hoặc hải đảo. Theo quy định trong Luật Ngân sách Nhà
nước, đầu tư xây dựng trường Trung học cơ sở cũng như trường Tiểu học thuộc
trách nhiệm của chính quyền cấp quận, huyện.
Giáo dục THCS là cấp học phổ cập phải “bảo đảm cho hầu hết thanh, thiếu
niên sau khi hoàn thành tiểu học tiếp tục học tập để đạt trình độ THCS trước khi hết

6

tuổi 18, đáp ứng yêu cầu nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài
phục vụ sự nghiệp cơng nghiệp hố, hiện đại hoá đất nước” (NQ số 40/2000/QH
10) 27. Mục tiêu của giáo dục THCS là nhằm giúp cho học sinh củng cố và phát
triển những kết quả của giáo dục tiểu học, có trình độ học vấn phổ thơng cơ sở và
những hiểu biết ban đầu về kiến thức hướng nghiệp để tiếp tục học trung học phổ
thông, trung học chuyên nghiệp, học nghề hoặc đi vào cuộc sống lao động.

Sơ đồ 1.1. Vị trí của giáo dục THCS trong hệ thống giáo dục quốc dân.
Như vậy trường THCS là cơ sở giáo dục của bậc trung học, bậc học nối tiếp
bậc tiểu học của hệ thống giáo dục quốc dân nhằm hoàn chỉnh học vấn phổ thông.
1.1.1.2. Đội ngũ giáo viên THCS
* Khái niệm giáo viên
Từ điển tiếng Việt định nghĩa: “Giáo viên được hiểu là người dạy học ở
các Nhà trường, các cơ sở giáo dục hoặc tương đương” để chỉ những người
dạy học ở các cấp, bậc học. Theo Điều 66 Luật Giáo dục ban hành 2019: Nhà
giáo là người làm nhiệm vụ giảng dạy, giáo dục trong cơ sở giáo dục. Nhà
giáo giảng dạy ở cơ sở giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông, cơ sở giáo dục
khác, giảng dạy trình độ sơ cấp, trung cấp gọi là giáo viên; nhà giáo giảng dạy
từ trình độ cao đẳng trở lên gọi là giảng viên.
Giáo viên phải đáp ứng các tiêu chuẩn sau đây:
- Có phẩm chất, tư tưởng, đạo đức tốt;

7

- Đáp ứng chuẩn nghề nghiệp theo vị trí việc làm;
- Có kỹ năng cập nhật, nâng cao năng lực chuyên môn, nghiệp vụ;
- Bảo đảm sức khỏe theo yêu cầu nghề nghiệp.

* Đội ngũ giáo viên:
Đội ngũ giáo viên là một tập hợp những người làm nghề dạy học, giáo dục,
được tổ chức thành một lực lượng, cùng chung một nhiệm vụ là thực hiện các mục
tiêu giáo dục đã đề ra cho tập hợp đó. Họ làm việc có kế hoạch và gắn bó với nhau
thơng qua lợi ích về vật chất và tinh thần trong khuôn khổ quy định của pháp luật,
thể chế xã hội. Nói cách khác theo nghĩa hẹp, đội ngũ giáo viên là những thầy cô
giáo những người làm nhiệm vụ giảng dạy và quản lý giáo dục trong các nhà
trường.
Đội ngũ giáo viên trong một nhà trường là lực lượng chủ yếu để tổ chức quá

trình giáo dục. Đội ngũ nhà giáo là những chuyên gia trong ngành giáo dục, họ nắm
vững tri thức và hiểu biết dạy học và giáo dục như thế nào và có khả năng cống hiến
toàn bộ tài năng và sức lực của họ cho giáo dục.
Đội ngũ giáo viên là lực lượng nòng cốt đưa mục tiêu giáo dục thành hiện
thực, giữ vai trò quyết định chất lượng và hiệu quả giáo dục của nhà trường, đóng
góp tích cực vào sự nghiệp đổi mới giáo dục.
* Đội ngũ giáo viên THCS:
Đối với cấp THCS, đội ngũ giáo viên là những người làm công tác giảng dạy
ở trong các trường THCS, họ phối hợp với nhau và với lực lượng giáo dục khác để
giáo dục học sinh phát triển toàn diện, có đủ trình độ, năng lực để tiếp tục học lên
học THPT hoặc vào học ở các cơ sở giáo dục nghề nghiệp.
1.1.1.3. Chất lượng đội ngũ giáo viên THCS
Chất lượng đào tạo cao hay thấp phụ thuộc rất nhiều vào đội ngũ giáo viên.
Chất lượng của đội ngũ giảng viên được đánh qua các tiêu chuẩn cơ bản của nhà
giáo, bao gồm: Phẩm chất (đức) và năng lực (tài) là hai bộ phần tạo nên cấu trúc
nhân cách của mỗi người thầy giáo.

8

- Phẩm chất nhà giáo là thế giới quan của họ (hay nói cách khác là phẩm chất
chính trị của nhà giáo), nền tảng định hướng thái độ, hành vi ứng xử của giáo viên.
Bên cạnh đó, phẩm chất đạo đức, nhân văn của người thầy giáo thể hiện qua lòng
thương yêu con trẻ, thương yêu học trò.

- Năng lực nhà giáo chính là năng lực sư phạm bao gồm: Năng lực chuyên
môn, năng lực dạy học, năng lực tổ chức, năng lực thể hiện, năng lực giao tiếp,
năng lực kiểm tra, đánh giá, năng lực giáo dục.

Chất lượng của đội ngũ giáo viên chịu sự tác động của nhiều yếu tố
khác nhau, từ chủ quan như năng lực, trình độ chun mơn, phương pháp

giảng dạy, kỹ năng sư phạm, phẩm chất đạo đức, ý chí phấn đấu vươn lên của
từng cá nhân cho đến các điều kiện, yếu tố khách quan như điều kiện, môi
trường làm việc, công tác tuyển dụng, đào tạo, bồi dưỡng, quản lý, sử dụng
cũng như các chế độ, chính sách ưu đãi và cơ chế kiểm tra, đánh giá công
nhận...

Một đội ngũ giáo viên tâm huyết với nghề nghiệp, có đủ phẩm chất và năng
lực thì đây chính là lực lượng quan trọng đóng góp tích cực vào thành tích chung
của trường. Vì vậy người quản lý nhà trường hơn ai hết phải thấy rõ vai trò của đội
ngũ giáo viên để củng cố và xây dựng lực lượng để ngày càng vững mạnh.
1.1.2. Đặc điểm và vai trò của đội ngũ giáo viên THCS

Giáo viên THCS chiếm tỉ lệ trên 35% tổng số GV phổ thông, đội ngũ
giáo viên các trường THCS là lực lượng trực tiếp và chủ yếu thực hiện chủ
trương, đường lối, kế hoạch phát triển giáo dục bằng hành động thực tiễn tại
cơ sở giáo dục. Đó là những người trực tiếp thực hiện các nhiệm vụ dạy học
và giáo dục được Bộ GD&ĐT quy định trong biên chế nhiệm vụ từng năm
học, cụ thể là giảng dạy theo chương trình THCS cho đối tượng học sinh từ
lớp 6 đến lớp 9.

Đội ngũ giáo viên có vai trị rất quan trọng cho sự thành bại của sự
nghiệp GD. Sản phẩm của họ khác với sản phẩm của loại hình lao động khác

9

ở chỗ: sản phẩm này tích hợp cả yếu tố vật chất và tinh thần, đó là “nhân cách
- sức lao động”.

Thành quả lao động của họ vừa tác động vào hình thái ý thức xã hội
(giá trị văn hóa tinh thần của dân tộc, tình đồn kết đồng thuận của đất nước),

vừa hình thành sức lao động kỹ thuật, thúc đẩy sự năng động của đời sống thị
trường, đây là thị trường sức lao động.

Sứ mệnh của đội ngũ giáo viên có ý nghĩa cao cả đặc biệt. Họ là một bộ
phận lao động tinh hoa của đất nước, việc nghiên cứu, học tập trực tiếp và
gián tiếp thúc đẩy sự phát triển đất nước, cộng đồng đi vào trạng thái bền
vững. Thiếu giáo dục đất nước không thể tồn tại được và giáo dục khơng có
người thầy khơng thể vận động được.

Đội ngũ giáo viên THCS là một bộ phận nhân lực của hệ thống giáo
dục đang thực hiện hoạt động giảng dạy, giáo dục trong cấp học THCS.

Nội dung của việc xây dựng phát triển đội ngũ giáo viên THCS khơng
nằm ngồi nội dung xây dựng phát triển đội ngũ GV nói chung. Nhưng do vị
trí và vai trị của cấp học THCS có đặc điểm khác với các cấp, bậc học khác.
Do đó, đội ngũ giáo viên THCS cũng có những đặc điểm riêng khác với giáo
viên Tiểu học và giáo viên THPT.

Hiện nay ở nước ta, giáo viên THPT dạy chuyên sâu một môn theo
chuyên ngành mà giáo viên đó được đào tạo. Giáo viên THCS có thể dạy một
mơn hoặc một mơn chính và dạy thêm mơn khác theo đào tạo: Tốn - Lý; Lý-
KTCN; Văn-Sử; Văn- GDCD; Sử- GDCD; Địa- Mỹ thuật…theo chương trình
70% - 30%.

Từ đặc điểm này đã hình thành nên hệ thống trường, khoa sư phạm để
đào tạo, bồi dưỡng giáo viên cho từng bậc học, cấp học. Các trường đại học
sư phạm hoặc khoa sư phạm đào tạo giáo viên Tiểu học (THSP, CĐSP tiểu
học, ĐHSP tiểu học), trường CĐSP đào tạo giáo viên THCS, thường đào tạo
dạy mơn chính và một môn dạy phụ (môn dạy phụ chiếm khoảng 30% thời
gian đào tạo)

10

1.1.3. Tính cấp thiết nâng cao chất lượng giáo viên THCS
Xây dựng và phát triển đội ngũ giáo viên ở nước ta trong hoàn cảnh

hiện nay phải quán triệt các yêu cầu về phát triển nguồn nhân lực.
Theo tác giả Bùi Minh Hiền “Mục đích, yêu cầu của việc phát triển đội

ngũ giáo viên THCS là nhằm phát triển đội ngũ giáo viên THCS đảm bảo đủ
về số lượng, mạnh về chất lượng, đồng bộ về cơ cấu và nâng cao được bản
lĩnh chính trị, phẩm chất đạo đức, lối sống, lương tâm nghề nghiệp và trình độ
chun mơn của các nhà giáo góp phần từng bước nâng cao chất lượng giáo
dục cơ sở đáp ứng với yêu cầu của sự phát triển giáo dục THCS và đáp ứng
với yêu cầu phát triển kinh tế xã hội của địa phương”.

Do vậy, phát triển đội ngũ giáo viên THCS phải đảm bảo đáp ứng yêu
cầu về số lượng, đồng bộ về cơ cấu và nâng cao chất lượng đội ngũ.

Chất lượng giáo viên cần được nhìn theo 3 khía cạnh:
+ Chuẩn về trình độ chun mơn sư phạm (học vấn).
+ Chuẩn về nghề nghiệp.
+ Chuẩn về đạo đức tư cách người thầy.
Ở nước ta do phát triển mạnh các trường sư phạm nên đã từng bước
chuẩn hoá đội ngũ giáo viên về mặt bằng cấp. Tuy nhiên chuẩn về nghiệp vụ
theo tinh thần đổi mới giáo dục chỉ có khoảng trên 50% giáo viên đứng lớp
đạt yêu cầu.
Nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên là một yêu cầu cấp thiết và
thường xuyên
1.1.4. Các tiêu chí đánh giá chất lượng đội ngũ giáo viên THCS

Chất lượng đội ngũ giáo viên THCS được thể hiện trên các tiêu chí:
- Phẩm chất chính trị, đạo đức lối sống của người giáo viên thể hiện
trong cách ứng xử với học sinh, với đồng nghiệp, lối sống, tác phong

11

- Trình độ đào tạo: do yêu cầu ngày càng cao của đổi mới chương trình
giáo dục phổ thơng người giáo viên khơng những có trình độ đạt chuẩn CĐSP
nhưng bên cạnh đó phải có trình độ trên chuẩn như ĐHSP, sau đại học.

- Năng lực chuyên môn, nghiệp vụ như: năng lực xây dựng kế hoạch
dạy học và giáo dục, kế hoạch các hoạt động khác, năng lực thực hiện kế
hoạch dạy học, năng lực thực hiện kế hoạch giáo dục, năng lực kiểm tra, đánh
giá kết quả học tập và rèn luyện đạo đức.

- Năng lực hoạt động chính trị xã hội: phối hợp với gia đình và cộng
đồng, tham gia các hoạt động chính trị xã hội.

- Năng lực phát triển nghề nghiệp: tự đánh giá, tự học và rèn luyện,
phát hiện và giải quyết vấn đề.
1.1.5. Nội dung nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên THCS

1.1.5.1. Công tác quyhoạch,kếhoạchpháttriểnđộingũgiáo viên
Đây là nội dung quan trọng trong quản lý nguồn nhân lực, đảm bảo cho
đội ngũ giáo viên luôn được ổn định, đáp ứng một cách hợp lý cho nhu
cầuphát triển của nhà trường. Để kế hoạch hoá đội ngũ giáo viên có tính khả
thi cao thì quản lý trường THCS cần thực hiện: Xác định chiến lược phát triển
trường THCS trong từng giai đoạn; phân tích thực trạng đội ngũ giáo viên về
số lượng, cơ cấu, chất lượng; đánh giá thực trạng các điều kiện bên trong
nhưcơ sở vật chất, tài chính; khảo sát các yếu tố tác động bên ngoài như bối

cảnhkinh tế - xã hội; xác định số lượng, cơ cấu, trình độ, tiêu chuẩn và tiến
hành quy hoạch đội ngũ giáo viên sao cho đảm bảo ổn định và phát triển bền vững.
1.1.5.2. Công tác tuyển dụng
Là quá trình đánh giá các ứng viên dựa theo yêu cầu công việc để tìm
ra người phù hợp. Để được tuyển chọn ứng viên phải hội đủ hai yêu cầu: thứ
nhất là ứng viên phải có kiến thức, kỹ năng phù hợp với cơng việc, thứ hai là
ứng viên phải có tính cách, đạo đức, tác phong lối sống.. phù hợp với phong
cách của cơ sở đào tạo nghề. Quá trình tuyển chọn phải đáp ứng được các yêu cầu: