Tăng cường công tác đấu tranh, phòng, chống tội phạm mua bán trái phép chất ma túy trên địa bàn thành phố thanh hoá

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.37 MB, 104 trang )

Trang 1<div class="page_container" data-page="1">

TĂNG CƯỜNG CÔNG TÁC ĐẤU TRANH PHÒNG, CHỐNG TỘI PHẠM MUA BÁN TRÁI PHÉP CHẤT MA TÚY

TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ THANH HOÁ

Thuộc nhóm ngành khoa học: Khoa học xã hội

THANH HĨA, THÁNG 4 /2023

</div>Trang 2<div class="page_container" data-page="2">

TĂNG CƯỜNG CÔNG TÁC ĐẤU TRANH, PHÒNG, CHỐNG TỘI PHẠM MUA BÁN TRÁI PHÉP CHẤT MA TÚY

TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ THANH HỐ

Thuộc nhóm ngành khoa học: Khoa học xã hội Sinh viên/đại diện :1. Lê Đức Anh

</div>Trang 3<div class="page_container" data-page="3">

DANH SÁCH THÀNH VIÊN THAM GIA NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI

</div>Trang 4<div class="page_container" data-page="4">

THÔNG TIN KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

1.Tên đề tài: “ Tăng cường cơng tác đấu tranh phịng, chống tội phạm

mua bán trái phép chất ma túy trên địa bàn thành phố Thanh Hóa ”

2.Cấp dự thi: cấp trường 3.Nhóm sinh viên thực hiện:

- Họ và tên: Lê Đức Anh Lớp: K23 – Đại học Luật Khoa: Lý luận chính trị - Luật - Họ và tên: Đỗ Ngọc Đức Lớp: K23 – Đại học Luật Khoa: Lý luận chính trị - Luật - Họ và tên: Nguyễn Trần Linh Linh Lớp: K23 – Đại học Luật

Khoa: Lý luận chính trị - Luật - Họ và tên: Nguyễn Ngọc Khánh Lớp: K23 – Đại học Luật

Khoa: Lý luận chính trị - Luật - Họ và tên: Lê Mạnh Tân Lớp: K23 – Đại học Luật Khoa: Lý luận chính trị - Luật

4.Giảng viên hướng dẫn: ThS. Nguyễn Thị Nguyệt

5. Thời gian thực hiện: 7 tháng (từ tháng 10 năm 2022 đến tháng 4 năm 2023) 6. Cơ quan quản lý đề tài: Trường đại học Hồng Đức

7. Đơn vị chủ trì đề tài: Khoa Lý luận chính trị Luật

</div>Trang 5<div class="page_container" data-page="5">

1. Sự cần thiết của đề tài ... 1

2. Tổng quan về tình hình nghiên cứu ... 2

3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu ... 5

4.Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ... 6

5. Cách tiếp cận và phương pháp nghiên cứu ... 6

6. Tính mới, tính đóng góp của đề tài ... 7

7. Kết cấu của đề tài ... 8

Chương 1. MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ TỘI PHẠM MUA BÁN TRÁI PHÉP CHẤT MA T VÀ CƠNG TÁC ĐẤU TRANH PHỊNG CHỐNGTỘI PHẠM MUA BÁN TRÁI PHÉP CHẤT MA TÚY ... 9

1.1. Nhận thức chung về tội phạm mua bán trái phép chất ma túy ... 9

1.1.1. Khái niệm tội phạm mua bán trái phép chất ma túy ... 9

1.1.2. Dấu hiệu pháp lý hình sự của tội mua bán trái phép chất ma túy theo luật hình sự Việt Nam ... 12

1.2. Nhận thức chung về cơng tác đấu tranh phịng chống tội phạm mua bán trái phép chất ma túy ... 22

1.2.1. Khái niệm, mục đích, ý nghĩa của công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm mua bán trái phép chất ma túy ... 22

1.2.2 Các chủ thể trong cơng tác đấu tranh phịng chống tội phạm mua bán trái

</div>Trang 6<div class="page_container" data-page="6">

phép chất ma túy ... 32

Tiểu kết chương 1 ... 37

Chương 2. THỰC TRẠNG CƠNG TÁC ĐẤU TRANH PHỊNG, CHỐNG TỘI PHẠMMUA BÁN TRÁI PHÉP CHẤT MA TUÝ TRÊN ĐỊA BÀNTHÀNH PHỐ THANH HÓA ... 38

2.1. Những yếu tố ảnh hưởng đến tỉ lệ phạm tội của tội phạm mua bán trái phép chất ma túy ... 38

2.1.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội thành phố Thanh Hóa ... 38

2.1.2. Mơi trường sống của người phạm tội ... 40

2.1.3. Những yếu tố xuất phát từ người phạm tội ... 43

2.2. Thực trạng cơng tác phịng chống tội phạm mua bán trái phép chất ma túy trên địa bàn thành phố Thanh Hóa ... 45

2.2.1. Tình hình tội phạm mua bán trái phép chất ma túy trên địa bàn thành phố Thanh Hóa ... 45

2.2.2 Thực trạng trong việc thực hiện các biện pháp đấu tranh phòng chống tội phạm mua bán trái phép chất ma túy tại thành phố Thanh Hóa ... 51

2.2.3. Đánh giá, nhận xét q trình thực hiện các biện pháp phịng chống và đấu tranh với tội phạm mua bán trái phép chất ma túy ... 56

Tiểu kết chương 2 ... 67

Chương 3. MỘT SỐ GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG CÔNG TÁC ĐẤU TRANH PHÒNG, CHỐNG TỘI PHẠM MUA BÁN MA TUÝ TRÊN ĐỊA BÀNTHÀNH PHỐ THANH HOÁ ... 68

3.1 Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng trong công tác phòng chống ma túy ... 68

3.2. Tăng cường hoạt động phối hợp giữa các cơ quan chức năng trong cơng tác phịng chống tội phạm mua bán trái phép chất ma túy trên địa bàn thành phố Thanh Hóa ... 71

3.2.1. Tăng cường công tác tổ chức, phối hợp giữa các cơ quan chuyên trách trong cơng tác phịng chống tội phạm mua bán trái phép chất ma túy trên địa bàn thành phố Thanh Hóa ... 71 3.2.2. Tăng cường cơng tác phối hợp giữa các cơ quan , tổ chức có liên quan

</div>Trang 7<div class="page_container" data-page="7">

trong cơng tác phịng chống tội phạm mua bán trái phép chất ma túy trên địa bàn

thành phố Thanh Hóa ... 74

3.3. Kiện toàn bộ máy tổ chức, tăng cường nguồn nhân lực, vật lực trong cơng tác phịng chống tình hình tội phạm mua bán trái phép chất ma túy trên địa bàn thành phố Thanh Hóa ... 77

3.4. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục, vận động thu hút sự tham gia của các tổ chức xã hội, của quần chúng nhân dân vào công tác phòng chống tội phạm mua bán trái phép chất ma túy ... 81

3.5. Tăng cường công tác quản lý, giáo dục và tái hòa nhập cộng đồng đối với người nghiện ma túy và đối tượng có nguy cơ phạm tội mua bán trái phép chất

</div>Trang 8<div class="page_container" data-page="8">

DANH MỤC CÁC KÍ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT

BLTTHS Bộ luật tố tụng hình sự

HN&GĐ Hơn nhân và gia đình

</div>Trang 9<div class="page_container" data-page="9">

DANH MỤC BẢNG BIỂU

Bảng 2.1 : Thống kê số vụ và số bị can bị khởi tố về tội mua bán trái phép chất ma túy (2017 – 2022) ... 46 Bảng 2.2 Số vụ và số bị cáo phạm tội mua bán trái phép chất ma túy với số vụ và số bị cáo phạm tội về ma túy nói chung (2017 -2022) ... 47 Bảng 2.3: Hệ số tội phạm và hệ số người phạm tội về ma túy (2017 -2022) ... 48

</div>Trang 11<div class="page_container" data-page="11">

MỞ ĐẦU

1. Sự cần thiết của đề tài

Những năm cuối thế kỷ XX, đầu thế kỷ XXI, cộng đồng Quốc tế đang phải đối phó với nhiều vấn đề nhức nhối mang tính tồn cầu, một trong những vấn đề đó là tệ nạn ma tuý. Tệ nạn ma tuý đã trở thành thảm hoạ chung cho nhân loại, tác hại của ma túy là vơ cùng nguy hiểm, nó hủy hoại khơng chỉ là cá nhân những người nghiện mà còn hủy hoại tất cả những gì ở nơi nó xuất hiện và tồn tại.

Tác hại của ma tuý đối với bản thân người sử dụng ma tuý phải kể đến như gây tổn hại về hệ tiêu hoá, hệ hơ hấp, hệ tuần hồn, hệ thần kinh… dẫn đến tình trạng suy nhược toàn thân, suy giảm sức lao động và khả năng tập trung trí óc, trường hợp sử dụng ma tuý quá liều có thể gây nguy cơ loạn thần, chết đột ngột. Đối với xã hội, hàng năm, Nhà nước phải chi phí hàng ngàn tỷ đồng cho việc xóa bỏ cây thuốc phiện, cho cơng tác cai nghiện ma t, cơng tác phịng, chống và kiểm soát ma tuý…Ma tuý cũng là nguyên nhân làm nảy sinh, gia tăng tình hình tội phạm trong nước gây ảnh hưởng đến an ninh trật tự (trộm, cướp, buôn bán ma túy, buôn bán người, khủng bố...); là nguyên nhân, điều kiện nảy sinh, phát triển các tệ nạn xã hội khác (mại dâm, cờ bạc...).

Trước tác động trực tiếp từ tình hình tội phạm và tệ nạn ma túy trên toàn thế giới, trong nước và các tỉnh lân cận cũng như trên địa bàn tồn tỉnh Thanh Hóa, tình hình tội phạm ma túy, đặc biệt là mua bán trái phép chất ma túy trên địa bàn thành phố Thanh Hóa có chiều hướng gia tăng nhanh, ảnh hưởng lớn đến an ninh trật tự. Tính từ đầu năm 2022 đến nay, Đội Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy Cơng an thành phố Thanh Hóa đã bắt giữ và tiếp nhận 59 vụ với 76 đối tượng phạm pháp hình sự về mua bán trái phép chất ma túy; phá thành công 7 chuyên án; triệt phá 08 điểm phức tạp về ma túy; thu giữ hơn 1,3 kg heroin, 98,5g ketamine, 53,6g ma túy đá, 1.557 viên ma túy tổng hợp 1

. Tuy nhiên, tình hình tội phạm mua bán trái phép chất ma tuý trên địa bàn vẫn diễn biến phức tạp. Các đối tượng hoạt động theo phương thức, thủ đoạn tinh vi

</div>Trang 12<div class="page_container" data-page="12">

hơn, manh động và xảo quyệt hơn. Loại ma túy các đối tượng mua bán chủ yếu là “kẹo”, ma túy “đá”, “cỏ mỹ” và ketamin. Các đối tượng thường mua bán sau đó tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy tại các cơ sở kinh doanh như nhà hàng, khách sạn, quán karaoke, quán bar,...ngay cả trong thời điểm phòng, chống dịch Covid 19, làm kéo theo sự ra tăng các vụ phạm pháp về hình sự khác như cố ý gây thương tích, trộm cắp, mại dâm…và riêng tội phạm về mua bán trái phép chất ma túy đã chiếm 1/3 các vụ án hình sự trên địa bàn thành phố Thanh Hóa.

Cơng tác đấu tranh phịng, chống tội phạm mua bán trái phép chất ma túy trên địa bàn thành phố Thanh Hóa đã được các cấp Đảng úy và chính quyền thành phố đặc biệt quan tâm, lãnh đạo, chỉ đạo quản lý; các cơ quan chức năng tăng cường tổ chức thực hiện và triển khai các biện pháp hành chính, nghiệp vụ, có sự phối hợp của các cơ quan đoàn thể và quần chúng nhân dân đã thu được những kết quả đáng khích lệ. Tuy vậy, trước thực trạng nói trên thì tình hình tội phạm mua bán trái phép chất ma túy vẫn diễn biến phức tạp cho thấy hiệu quả cơng tác đấu tranh phịng, chống ma túy vẫn chưa tương xứng với yêu cầu nhiệm vụ đặt ra. Một trong những nguyên nhân của tình hình trên đó là cơng tác đấu tranh phòng, chống ma túy vẫn còn những hạn chế, hiệu quả chưa cao, chưa thực sự đi vào cuộc sống, mang tính hình thức nhiều.

Để góp phần nâng cao hiệu quả của cơng tác đấu tranh ,phịng chống tội phạm mua bán trái phép chất ma túy trên địa bàn thành phố Thanh Hoá và xuất phát từ thực trạng tội phạm ma túy trên địa bàn thành phố Thanh Hóa, nhóm

tác giả đã lựa chọn nghiên cứu đề tài “Tăng cường cơng tác đấu tranh, phịng chống tội phạm mua bán trái phép chất ma tuý trên địa bàn thành phố Thanh Hoá” làm đề tài nghiên cứu cấp trường. Đây là một đề tài có ý nghĩa thiết thực

trên cả phương diện lý luận và thực tiễn

2. Tổng quan về tình hình nghiên cứu

Việc tăng cường cơng tác đấu tranh phịng, chống tội phạm buôn bán ma tuý không phải là đề tài mới ,trong những năm gần đây, có khá nhiều cơng trình nghiên cứu về tội phạm ma túy dưới góc độ tội phạm học. Trong đó, phải

</div>Trang 13<div class="page_container" data-page="13">

đề cập đến ở nhiều tài liệu, đề án nghiên cứu sau:

* Một số công trình nghiên cứu có liên quan về thực hiện pháp luật phịng chống ma túy có:

Nguyễn Thị Hoàng Lan (năm 2012) , “Hiệu quả pháp luật phòng, chống ma túy trong các trường đại học, cao đẳng, trung cấp chuyên nghiệp ở Việt Nam” Luận án tiến sĩ, học viện Chính trị- Hành chính quốc gia Hồ Chí

Minh. Luận án đã phân tích rõ các quy định của pháp luật về phòng, chống ma túy trong các trường đại học, cao đẳng, trung cấp chuyên nghiệp ở Việt Nam. Đồng thời phân tích hiệu quả của việc thực hiện các quy định trên ở các trường đại học, cao đẳng, trung cấp chuyên nghiệp ở Việt Nam.

Nguyễn Xuân Hiến ( năm 2015), “Thực hiện pháp luật trong lĩnh vực phòng, chống ma tuý, qua thực tiễn thành phố Hải Phòng ” , Luận văn Thạc sĩ,

Khoa Luật- Đại học quốc gia Hà Nội. Luận văn đã phân tích thực trạng thực hiện pháp luật về phòng, chống ma túy trên địa bàn thành phố Hải phòng. Đưa ra quan điểm của tác giả về việc bảo đảm thực hiện pháp luật về phòng chống ma túy trên địa bàn Thành phố Hải Phòng đồng thời đưa ra giải pháp đảm bảo thực hiện pháp luật trong lĩnh vực phòng, chống ma túy trên địa bàn thành phố Hải Phòng.

* Một số cơng trình nghiên cứu có liên quan đến cơng tác phòng chống tội phạm ở một địa bàn cụ thể có:

Nguyễn Thị Phượng (2013) , “ Phòng ngừa các tội phạm về ma túy trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh ” Luận văn Thạc sĩ, Đại học Luật Hà Nội. Luận văn

đã phân tích rõ tình hình các tội phạm về ma túy trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh từ năm 2008 đến năm 2012 đồng thời đưa ra nguyên nhân và giải pháp nâng cao hiệu quả phòng ngừa các tội phạm về ma túy trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh.

Đỗ Thành Trường (2017) “ Các tội phạm về ma túy trên địa bàn tỉnh Điện Biên: Tình hình, nguyên nhân và giải pháp phòng ngừa ” Luận án Tiến

sĩ, Học viện Khoa học xã hội. Luận án đã phân tích rõ tình hình các tội phạm về ma túy trên địa bàn tỉnh Điện Biên từ năm 2006 đến năm 2015 đồng thời đưa ra nguyên nhân và giải pháp nâng cao hiệu quả phòng ngừa các tội phạm về ma túy trên địa bàn tỉnh Điện Biên và dự báo tình hình tội phạm ma túy

</div>Trang 14<div class="page_container" data-page="14">

trong khoảng thời gian sau năm 2015 ở tỉnh Điện Biên.

Phạm Ngọc Cao (2014) , “ Phòng ngừa các tội phạm về ma túy trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa ” Luận văn Thạc sĩ, Khoa Luật- Đại học quốc gia Hà Nội.

Luận văn đã phân tích rõ tình hình các tội phạm về ma túy trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa từ năm 2009 đến năm 2013 đồng thời đưa ra nguyên nhân và giải pháp nâng cao hiệu quả phòng ngừa các tội phạm về ma túy trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa và dự báo tình hình tội phạm ma túy trong khoảng thời gian sau năm 2013 ở tỉnh Thanh Hóa.

* Một số đề án thực hiện cơng tác phịng chống ma túy của tỉnh Thanh Hóa:

Đề án “Giải quyết tình hình phức tạp hố về tội phạm và tệ nạn ma tuý tại địa bàn các xã biên giới tỉnh Thanh Hoá” giai đoạn 2021 – 2025,UBND

tỉnh Thanh Hoá, năm 2020. Đề án đã nêu lên tình hình tội phạm và tệ nạn ma túy trên địa bàn các xã biên giới tỉnh Thanh Hóa, dự báo tình hình tội phạm về ma túy và tệ nạn về ma túy trong giai đoạn 2021 - 2025 từ đó đưa ra mục tiêu, nhiệm vụ và giải pháp hạn chế, giảm thiểu tình hình tội phạm về ma túy và tệ nạn ma túy. Phân công trách nhiệm cho từng cơ quan, tổ chức trong cơng tác phịng ngừa và đấu tranh với tội phạm về ma túy và tệ nạn ma túy trên địa bàn các xã biên giới tỉnh Thanh Hóa.

Đề án “Nâng cao hiệu quả cơng tác phịng ngừa đấu tranh với tội phạm và tệ nạn ma túy trên địa bàn tỉnh Thanh Hoá” giai đoạn 2021 – 2025,UBND

tỉnh Thanh Hoá, năm 2021. Đề án đã nêu lên tình hình tội phạm và tệ nạn ma túy trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa, dự báo tình hình tội phạm về ma túy và tệ nạn về ma túy trong giai đoạn 2021 - 2025 từ đó đưa ra mục tiêu, nhiệm vụ và giải pháp hạn chế, giảm thiểu tình hình tội phạm về ma túy và tệ nạn ma túy. Phân công trách nhiệm cho từng cơ quan, tổ chức trong cơng tác phịng ngừa và đấu tranh với tội phạm về ma túy và tệ nạn ma túy trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa.

Thơng qua việc khảo sát, nghiên cứu một sống cơng trình nghiên cứu trên cho thấy số lượng các cơng trình nghiên cứu về các tội phạm về ma túy là rất lớn, đa dạng, phong phú từ lý luận đến thực tiễn, từ nhóm tội đến các tội danh cụ thể,

</div>Trang 15<div class="page_container" data-page="15">

từ hoạt động phịng ngừa …Các cơng trình nghiên cứu này khơng chỉ giúp cho nhóm tác giả có được nhận thức đầy đủ về tội phạm học với tính chất là một khoa học pháp lý hình sự độc lập, nền tảng lý luận về đấu tranh, phòng chống tội phạm nói chung, đấu tranh phịng chống tội phạm về ma túy nói riêng, mà cịn tạo được nền tảng lý luận cho việc thực hiện đề tài, đó là: Vấn đề tình hình tội phạm về ma túy ở một đơn vị hành chính cấp huyện; Vấn đề nguyên nhân và điều kiện của tình hình tội phạm mua bán trái phép chất ma túy; Vấn đề cơ sở thực tế của các biện pháp phòng chống, đấu tranh với tội phạm và bản thân vấn đề phòng chống, đấu tranh với tội phạm về ma túy áp dụng cho thành phố Thanh Hóa.

Ngồi ra, cơng trình đã cơng bố cho phép đề tài sử dụng các số liệu thống kê tội phạm về ma túy qua các thời kỳ trước đây để so sánh, một số cách nhìn nhận về vấn đề tình hình tội phạm về ma túy, về vấn đề nguyên nhân và điều kiện phạm tội, về công tác đấu tranh và về một số biện pháp phòng ngừa để tiếp thu và hồn thiện hơn trong điều kiện, tình hình tội phạm mua bán trái phép chất ma túy của tỉnh Thanh Hóa nói chung và thành phố Thanh Hóa nói riêng.

3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu

Mục tiêu nghiên cứu

Trên cơ sở đánh giá về tình hình tội phạm mua bán trái phép chất ma túy, công tác đấu tranh và phòng chống loại tội phạm này. Đề tài tìm ra mặt tồn tại, hạn chế của công tác đấu tranh, phòng ngừa tội phạm mua bán trái phép chất ma túy và nguyên nhân dẫn đến hạn chế đó. Qua đó, đề xuất các giải pháp tăng cường, hồn thiện cơng tác đấu tranh, phịng ngừa tội phạm mua bán trái phép chất ma túy trên địa bàn thành phố Thanh Hóa trong cơng tác phối hợp, quản lý, tổ chức, tuyên truyền, giáo dục… nhằm ngăn chặn và đẩy lùi tệ nạn ma túy ra khỏi đời sống xã hội.

Nhiệm vụ nghiên cứu

Với mục đích trên, đề tài đề ra các nhiệm vụ nghiên cứu sau:

- Nghiên cứu, làm rõ những vấn đề lý luận về tội phạm mua bán trái phép chất ma tuý và công tác đấu tranh, phòng chống ma tuý ở thành phố Thanh Hoá;

- Làm rõ (phân tích, đánh giá) tình hình áp dụng pháp luật và thực trạng

</div>Trang 16<div class="page_container" data-page="16">

công tác đấu tranh, phòng ngừa tội phạm về ma túy trên địa bàn thành phố Thanh Hóa (2017-2022);

- Phân tích ngun nhân và điều kiện của tình hình các tội phạm về mua bán trái phép chất ma túy trên địa bàn thành phố Thanh Hóa (2017-2022);

- Đề xuất các giải pháp tăng cường cơng tác đấu tranh, phịng chống tội phạm mua bán trái phép chất ma túy trên địa thành phố Thanh Hóa.

4.Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

4.1 Đối tượng nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu của đề tài là những vấn đề lý luận và thực tiễn liên quan đến cơng tác đấu tranh phịng, chống tội phạm mua bán trái phép chất ma tuý trên địa bàn thành phố Thanh Hoá của các cơ quan, tổ chức, cá nhân.

4.2. Phạm vi nghiên cứu

Phạm vi nghiên cứu của đề tài là:

- Phạm vi nghiên cứu về nội dung: Được nghiên cứu dựa trên các quy định của Bộ luật hình sự năm 2015 (sửa đổi bổ sung năm 2017) và các văn bản hướng dẫn áp dụng thực hiện.

- Phạm vi nghiên cứu về khơng gian: địa bàn thành phố Thanh Hố. - Phạm vi nghiên cứu về thời gian: Nghiên cứu về cơng tác đấu tranh phịng chống tội phạm mua bán trái phép chất ma tuý trong phạm vi 05 năm gần nhất (từ năm 2017-2022).

5. Cách tiếp cận và phương pháp nghiên cứu

5.1. Cách tiếp cận

5.1.1. Cách tiếp cận trực tiếp: Tìm hiểu các văn bản pháp luật quy định

về việc phòng chống ma tuý, các văn bản dưới luật về công tác đấu tranh, phòng chống tội phạm về ma tuý ở thành phố Thanh Hoá, thu thập dữ liệu từ các nguồn tài liệu tham khảo, từ những số liệu thực tiễn về cơng tác đấu tranh phịng chống tội phạm về ma túy.

5.1.2. Cách tiếp cận gián tiếp: Các cơng trình nghiên cứu; các bài viết,

các tạp chí, các chun đề, đề án về cơng tác đấu tranh, phịng chống ma t trên tồn quốc nói chung và cơng tác phịng chống ma t trên địa bàn thành phố Thanh Hố nói riêng.

</div>Trang 17<div class="page_container" data-page="17">

5.2. Phương pháp nghiên cứu

Việc nghiên cứu đề tài được nghiên cứu trên cơ sở thế giới quan và nhận thức luận của chủ nghĩa Mác – Lênin; tư tưởng Hồ Chí Minh; đường lối, chính sách của Đảng cộng sản Việt Nam và pháp luật của Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam về các vấn đề mà đề tài nói đến. Đề tài cịn sử dụng một số phương pháp nghiên cứu cụ thể như:

- Phương pháp phân tích: Phân tích những điểm mạnh, tồn tại và hạn chế

của cơng tác đấu tranh, phịng chống tội phạm mua bán trái phép chất ma tuý ở

thành phố Thanh Hoá

- Phương pháp tổng hợp: Tổng hợp các quy định của pháp luật liên quan

đến cơng tác đấu tranh, phịng chống tội phạm mua bán trái phép chất ma tuý

để tổng hợp các tri thức khoa học của luật hình sự và luật tố tụng hình sự. - Phương pháp thống kê hình sự: Thống kê các vụ án mua bán trái phép

chất ma tuý trên địa bàn, từ đó đưa ra các giải pháp hồn thiện cơng tác đấu tranh, phòng chống tội phạm mua bán trái phép chất ma túy trên địa bàn thành

phố Thanh Hóa.

- Phương pháp quy nạp: Đưa ra những nguyên tắc, quy tắc, kết luận về

công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm mua bán trái phép chất ma tuý trên

địa bàn thành phố Thanh Hoá.

6. Tính mới, tính đóng góp của đề tài

- Đề tài góp phần xây dựng cơ sở lý luận khoa học cho việc hồn thiện

cơng tác đấu tranh phòng, chống tội phạm mua bán trái phép chất ma t thành phố Thanh Hố, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động của các cơ quan, cá nhân, tổ chức trong công tác đấu tranh phòng, chống ma tuý.

- Đề tài đánh giá được thực trạng cơng tác đấu tranh phịng, chống tội phạm mua bán trái phép chất ma t tại thành phố Thanh Hố thơng qua việc nghiên cứu thực tiễn áp dụng pháp luật phòng chông tội phạm mua bán trái phép chất ma túy. Qua đó có sự đối chiếu, phân tích để đánh giá, chỉ ra những hạn chế, thiếu sót làm cơ sở góp phần đưa ra các giải pháp cụ thể, thiết thực trong cơng tác đấu tranh phịng chống tội phạm mua bán trái phép chất ma tuý.

</div>Trang 18<div class="page_container" data-page="18">

- Chứng minh được lý luận luôn làm cơ sở, nền tảng căn bản để thực hiện công tác thực tiễn đấu tranh phòng, chống tội phạm mua bán trái phép chất ma túy. Từ đó củng cố kiến thức, trau dồi thêm kỹ năng để phục vụ công tác học tập và nghiên cứu khoa học.

7. Kết cấu của đề tài

Nội dung của đề tài tập trung phân tích 3 chương, bên cạnh các phần mở đầu, kết luận từng chương, kết luận chung, tài liệu tham khảo và phụ lục, cụ thể:

Chương 1: Một số vấn đề lý luận về tội phạm mua bán trái phép chất ma t và cơng tác đấu tranh phịng, chống tội phạm mua bán trái phép chất ma túy

Chương 2: Thực trạng công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm mua

bán trái phép chất ma tuý trên địa bàn thành phố Thanh Hóa.

Chương 3: Một số giải pháp tăng cường công tác đấu tranh phòng, chống

tội phạm mua bán ma tuý trên địa bàn thành phố Thanh Hoá.

</div>Trang 19<div class="page_container" data-page="19">

Chương 1

MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ TỘI PHẠM MUA BÁN TRÁI PHÉP CHẤT MA TUÝ VÀ CÔNG TÁC ĐẤU TRANH PHÒNG CHỐNG

TỘI PHẠM MUA BÁN TRÁI PHÉP CHẤT MA TÚY

1.1. Nhận thức chung về tội phạm mua bán trái phép chất ma túy

1.1.1. Khái niệm tội phạm mua bán trái phép chất ma túy

1.1.1.1. Khái niệm chất ma túy

Ma túy, một vấn nạn vơ cùng lớn của xã hội, nó làm suy giảm sức khỏe của con người, ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng, sự phát triển lành mạnh của xã hội. Ma túy tồn tại ở nhiều dạng như tép, nước, bột,… được sử dụng bằng nhiều hình thức như hút, chích, hít…Tệ nạn ma túy được coi là tệ nạn đáng sợ nhất. Về sức khỏe, ma túy gây ra các bệnh khôn lường cho cơ thể. Người nghiện sẽ bị hư hại niêm mạc mũi nếu dùng ma túy theo dạng hít, cịn dùng theo dạng hút thì cơ quan chịu ảnh hưởng là phổi. Phổi sẽ bị tổn thương nghiêm trọng, gây ung thư phổi, viêm đường hô hấp, nhiễm trùng phổi… Nhưng nguy hiểm nhất là dùng ở dạng chích, đây là con đường ngắn nhất dẫn đến AIDS.

Theo từ điển Tiếng Việt, ma túy được hiểu là “tên gọi chung các chất kích thích, gây trạng thái ngây ngất, đờ đẫn, dùng quen thành nghiện như thuốc phiện, heroin...”. Tuy nhiên, đây là một khái niệm rất là chung, khơng nói lên

một cách đầy đủ về nguồn gốc, tính chất,...

Ở Việt Nam, khái niệm ma túy được quy định tại Điều 2 Luật phòng chống ma túy năm 2021 do Quốc hội ban hành :

“1. Chất ma túy là chất gây nghiện, chất hướng thần được quy định trong

danh mục chất ma túy do Chính phủ ban hành.

2. Chất gây nghiện là chất kích thích hoặc ức chế thần kinh, dễ gây tình

trạng nghiện đối với người sử dụng.

3. Chất hướng thần là chất kích thích hoặc ức chế thần kinh hoặc gây

ảo giác, nếu sử dụng nhiều lần có thể dẫn tới tình trạng nghiện đối với người sử dụng.”

</div>Trang 20<div class="page_container" data-page="20">

Ngồi ra, Luật phịng chống ma túy cũng quy định về các loại cây có chứa chất ma túy và đưa ra khái niệm người sử dụng trái phép chất ma túy và người nghiện ma túy tại khoản 6, khoản 10, khoản 12 Điều 2 của Luật này như sau:

“6. Cây có chứa chất ma túy là cây thuốc phiện, cây côca, cây cần sa và

các loại cây khác có chứa chất ma túy do Chính phủ quy định.

10. Người sử dụng trái phép chất ma túy là người có hành vi sử dụng chất

ma túy mà không được sự cho phép của người hoặc cơ quan chun mơn có thẩm quyền và xét nghiệm chất ma túy trong cơ thể có kết quả dương tính.

12. Người nghiện ma túy là người sử dụng chất ma túy, thuốc gây nghiện,

thuốc hướng thần và bị lệ thuộc vào các chất này.”

Như vậy từ những phân tích trên nhóm tác giả xin đưa ra một cách hiểu khái quát về khái niệm chất ma túy như sau:

“Ma túy là các chất có nguồn gốc từ tự nhiên hoặc được tổng hợp nhân tạo, khi đưa và cơ thể con người sẽ gây kích thích mạnh hoặc ức chế thần kinh làm thay đổi trạng thái ý thức cũng như sinh lý của người dùng. Nếu sử dụng một cách lạm dụng, người dùng sẽ bị lệ thuộc vào ma túy và dẫn đến việc nghiên loại chất này.”

1.1.1.2. Khái niệm tội mua bán trái phép chất ma túy

Khái niệm của tội phạm nói chung được Bộ luật hình sự 2015 quy định

một cách cụ thể tại Khoản 1 Điều 8 theo đó “Tội phạm là hành vi nguy hiểm cho xã hội được quy định trong Bộ luật Hình sự, do người có năng lực trách nhiệm hình sự hoặc pháp nhân thương mại thực hiện một cách cố ý hoặc vơ ý, xâm phạm chế độ chính trị, chế độ kinh tế, nền văn hóa, quốc phịng, an ninh, trật tự, an tồn xã hội, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, xâm phạm quyền con người, quyền, lợi ích hợp pháp của công dân, xâm phạm những lĩnh vực khác của trật tự pháp luật xã hội chủ nghĩa mà theo quy định của Bộ luật này phải bị xử lý hình sự”.

Trong lịch sử lập pháp ở Việt Nam chưa có bộ luật hình sự nào quy định về khái niệm thế nào là mua bán trái phép chất ma túy. Bộ luật hình sự 2015 cũng không quy định cụ thể về hành vi mua bán trái phép chất ma túy mà chỉ

</div>Trang 21<div class="page_container" data-page="21">

quy định “Người nào mua bán trái phép chất ma túy, thì bị phạt tù từ 02 năm đến 07 năm”.

Mà theo hướng dẫn tại thông tư 08/VBHN – BCA tại tiểu mục 3.3 phần II quy định về hành vi mua bán trái phép chất ma túy như sau:

3.3. “Mua bán trái phép chất ma túy” là một trong các hành vi sau đây: a) Bán trái phép chất ma túy cho người khác (không phụ thuộc vào nguồn gốc chất ma túy do đâu mà có) bao gồm cả việc bán hộ chất ma túy cho người khác để hưởng tiền công hoặc các lợi ích khác;

b) Mua chất ma túy nhằm bán trái phép cho người khác; c) Xin chất ma túy nhằm bán trái phép cho người khác;

d) Dùng chất ma túy nhằm trao đổi thanh toán trái phép (không phụ thuộc vào nguồn gốc chất ma túy do đâu mà có);

đ) Dùng tài sản khơng phải là tiền đem trao đổi, thanh tốn… lấy chất ma túy nhằm bán lại trái phép cho người khác;

e) Tàng trữ chất ma túy nhằm bán trái phép cho người khác; g) Vận chuyển chất ma túy nhằm bán trái phép cho người khác.

Người tổ chức, người xúi giục, người giúp sức cho người thực hiện một trong các hành vi mua bán trái phép chất ma túy được hướng dẫn từ điểm a đến điểm g tiểu mục 3.3 này đều bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội mua bán trái phép chất ma túy.

Như vậy, theo quy định trên người nào thực hiện một hoặc nhiều hành vi được quy định tại tiểu mục 3.3 hoặc tổ chức, xúi gục, giúp đỡ người khác thực hiện một hoặc nhiều hành vi ở trên đều bị tuy cứu trách nhiệm hình sự về tội mua bán trái phép chất ma túy.

Từ những phân tích trên nhóm tác giả đưa ra khái niệm tội mua bán trái

phép chất ma túy như sau: “ Tội mua bán trái phép chất ma túy là hành vi mua, bán, trao đổi, thanh toán trái phép chất ma túy hoặc tàng trữ, vận chuyển chất ma túy nhằm bán trái phép, tổ chức, xúi giục, giúp sức thực hiện các hành vi mua bán, trao đổi, không phụ thuộc vào nguồn gốc ma túy do đâu có, do người có năng lực trách nhiệm hình sự và đủ tuổi chịu trách nhiệm hình sự, thực hiện bằng lỗi cố ý hoặc lỗi vô ý do cẩu thả”

</div>Trang 22<div class="page_container" data-page="22">

1.1.2. Dấu hiệu pháp lý hình sự của tội mua bán trái phép chất ma túy theo luật hình sự Việt Nam

Để có thể nhận biết và phân biệt tội phạm mua bán trái phép chất ma túy với các loại tội phạm khác ta căn cứ vào cấu thành của loại tội phạm. Cụ thể:

1.1.2.1. Chủ thể của tội phạm mua bán trái phép chất ma túy

Chủ thể của tội phạm theo luật hình sự Việt Nam hiện hành là người có năng lực trách nhiệm hình sự bao gồm năng lực nhận thức, năng lực điều chỉnh hành vi theo đòi hỏi của xã hội và đạt độ tuổi chịu trách nhiệm theo luật định khi thực hiện hành vi phạm tội.2

Thứ nhất, về chủ thể là cá nhân thực hiện hành vi mua bán trái phép chất

ma túy. Chủ thể của tội phạm mua bán trái phép chất ma túy là người có năng lực trách nhiệm hình sự bao gồm năng lực nhận thức, năng lực điều khiển hành vi theo đòi hỏi của xã hội và đạt độ tuổi chịu trách nhiệm theo luật định khi thực hiện hành vi phạm tội mua bán trái phép chất ma túy.

- Về tuổi chịu trách nhiệm hình sự:

Tuổi chịu trách nhiệm hình sự được quy định tại Điều 12 bộ luật hình sự 2015 sửa đổi bổ sung 2017:

“1. Người từ đủ 16 tuổi trở lên phải chịu trách nhiệm hình sự về mọi tội phạm, trừ những tội phạm mà Bộ luật này có quy định khác.

2. Người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phải chịu trách nhiệm hình sự về tội phạm rất nghiêm trọng, tội phạm đặc biệt nghiêm trọng quy định tại một trong các điều 123, 134, 141, 142, 143, 144, 150, 151, 168, 169, 170, 171, 173, 178, 248, 249, 250, 251, 252, 265, 266, 286, 287, 289, 290, 299, 303 và 304 của Bộ luật này.”

Điều 12 Bộ luật hình sự chỉ quy định một số tội phạm mà người từ đủ 14 tuổi trở lên, nhưng chưa đủ 16 tuổi phải chịu trách nhiệm hình sự về tội phạm rất nghiêm trọng, tội phạm đặc biệt nghiêm trọng được quy định tại một số Điều trong đó có Điều 251 quy định về tội phạm mua bán trái phép ma túy. Đối chiếu

Nguyễn Ngọc Hịa (chủ biên), (2017), Giáo trình luật Hình sự Việt Nam , (phần chung), NXB CAND, Hà Nội, tr.132

</div>Trang 23<div class="page_container" data-page="23">

theo quy định tại Điều 9 và khoản 2 Điều 12 thì người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi không phải chịu trách nhiệm hình sự về tội mua bán trái phép chất ma túy quy định tại khoản 1 Điều 251 Bộ luật hình sự, vì khoản 1 Điều 251 Bộ luật hình sự là tội phạm nghiêm trọng. Chỉ người đủ 16 tuổi trở lên mới bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội mua bán trái phép chất ma túy theo khoản 1 Điều 251 Bộ luật hình sự. Tuy nhiên, nếu người từ đủ 16 tuổi trở lên sử dụng người dưới 16 tuổi vào việc phạm tội thì người dưới 16 tuổi vẫn không bị truy cứu trách nhiệm hình sự mà người sử dụng người dưới 16 tuổi vào việc phạm tội cịn bị truy cứu trách nhiệm hình sự vê tình tiết “sử dụng trẻ em vào việc phạm tội”

Như vậy chủ thể của tội phạm mua bán trái phép chất ma túy là người từ đủ 14 tuổi trở lên và khơng trong tình trạng khơng có năng lực trách nhiệm hình sự thì sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo pháp luật hình sự. Người dưới 14 tuổi hoặc chưa đủ 14 tuổi sẽ khơng bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội phạm mua bán trái phép chất ma túy.

- Về tình trạng khơng có năng lực trách nhiệm hình sự:

Theo Bộ luật hình sự 2015 thì tình trạng khơng có năng lực trách nhiệm hình sự được quy định tại Điều 21 được quy định như sau:

“Người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội trong khi đang mắc bệnh tâm thần, một bệnh khác làm mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình, thì khơng phải chịu trách nhiệm hình sự.”

Có thể thấy, khi một chủ thể là cá nhân đạt độ tuổi theo pháp luật quy định và có đầy đủ năng lực hành vi và năng lực trách nhiệm hình sự hồn tồn có thể là chủ thể của tội phạm mua bán trái phép chất ma túy.

Thứ hai, về chủ thể là pháp nhân thương mại:

Pháp nhân là một tổ chức nhất định của con người, được pháp luật của một Nhà nước quy định có quyền năng chủ thể. Pháp nhân thương mại là pháp nhân có mục tiêu chính là tìm kiếm lợi nhuận và lợi nhuận được chia cho các thành viên. Chủ thể của tội phạm mua bán trái phép chất ma túy chỉ có thể là con người mà không phải là pháp nhân thương mại vì khơng thể có một pháp nhân thương mại nào thành lập theo đúng quy định của pháp luật mà lại kiếm

</div>Trang 24<div class="page_container" data-page="24">

lợi nhuận từ việc buôn bán trái phép ma túy. Thế nên chủ thể của tội phạm mua bán trái phép ma túy chỉ có thể là cá nhân đủ tuổi và năng lực trách nhiệm hình sự theo quy định của Bộ luật hình sự.

Thứ ba, về chủ thể là người nước ngoài:

Những chủ thể (người này) thường là những người như Việt kiều, người nước ngoài đến Việt Nam du lịch, đầu tư, tìm đối tác liên doanh lợi dụng để mua bán ma túy trái phép hoặc vận chuyển thêu cho bọn mua bán ma túy chuyên nghiệp lấy tiền. Những người này thường có nhiều quan hệ là những người nhà, người thân, bạn bè ở Việt Nam để thuận tiện cho hoạt động mua bán ở Việt Nam.

1.1.2.2. Khách thể của tội phạm mua bán trái phép chất ma túy

Khách thể của tội mua bán trái phép chất ma túy là chế độ quản lý của Nhà nước về cất giữ, vận chuyển, trao đổi chất ma túy. Bao gồm các quy định do các cơ quan có thẩm quyền ban hành liên quan đến sản xuất, vận chuyển, bảo quản, tồn trữ, mua bán, phân phối, sử dụng, xử lý, trao đổi, xuất khẩu, nhập khẩu, quá cảnh qua lãnh thổ Việt Nam, kê đơn, bán thuốc, giám định, nghiên cứu chất ma túy, tiền chất.

Nhà nước ta thống nhất quản lý chất ma túy theo một chế độ nghiêm ngặt. Bởi lẽ nếu không thông nhất và độc quyền quản lý các chất đó sẽ dẫn đến nguy cơ đe dọa nghiêm trọng an tồn, trật tự cơng cộng, sức khỏe và sự phát triển lành mạnh của nòi giống, gây ra tác hại về nhiều mặt đối với đời sống xã hội. Do vậy, mọi hành vi vi phạm các quy định về chế độ độc quyền quản lý chất ma túy đều bị coi là tội phạm và đều bị xử lý nghiêm khắc

Đối tượng tác động của tội phạm mua bán trái phép chất ma túy là chất ma túy. Chất ma túy được chia thành 3 danh mục và một danh mục về tiền chất của ma túy được quy định tại nghị định 57/2022/NĐ – CP quy định về các danh mục chất ma túy và tiền chất gồm:

+ Các chất ma túy tuyệt đối cấm sử dụng trong y học và đời sống xã hội; việc sử dụng các chất này trong nghiên cứu, kiểm nghiệm, giám định, điều tra tội phạm theo quy định đặc biệt của cơ quan có thẩm quyền như Acetorphine, Alphacetylmethadol, Heroin, Desomorphine, Etorphine…

</div>Trang 25<div class="page_container" data-page="25">

+ Các chất ma túy được sử dụng hạn chế trong nghiên cứu, kiểm nghiệm, giám định, điều tra tội phạm hoặc trong lĩnh vực y tế theo quy định của cơ quan có thẩm quyền như Acetylmethadol, Alfentanil, Allyprodine, Alphameprodine,....

+ Các chất ma túy được sử dụng trong nghiên cứu, kiểm nghiệm, giám định, điều tra tội phạm hoặc trong lĩnh vực y tế, thú y theo quy định của cơ quan có thẩm quyền như Allobarbital, Alprazolam, Aminorex, Barbital, Benzfetamine, ...

Theo đặc tính và mức độ tác động của chất gây nghiện, ma túy được chia thành ba nhóm:

- Ma túy mạnh: Loại ma túy gây phản ứng được lý mạnh, chỉ cần sử dụng một lượng nhỏ là có thể tạo ra sự biến đổi trạng thái tâm lý của con người và vài lần sử dụng là có thể gây nghiện.

- Ma túy trung bình: Loại ma túy gây phản ứng tâm lý là chủ yếu, đồng thời có cả phản ứng sinh học (amphetamine...)

- Ma túy nhẹ: Loại ma túy không gây nghiện nặng, gây ra phản ứng tâm lý là chủ yếu (seduxen…)

Như vậy, khách thể của tội phạm mua bán trái phép chất ma túy là chế độ quản lý của Nhà nước về cất giữ, vận chuyển, trao đổi chất ma túy. Đối tượng của tội phạm mua bán trái phép chất ma túy là các chất Herôin, cần sa Acetorphine, Alfentanil, Aminorex....và phổ biến hơn ở thời điểm hiện tại là các loại ma túy tổng hợp, ma túy đá hoặc các loại ma túy dưới hình thức tân dược khác…

1.1.2.3. Mặt khách quan của tội phạm mua bán trái phép chất ma túy

Mặt khách quan của tội phạm bao gồm: Hành vi khách quan nguy hiểm cho xã hội; hậu quả nguy hiểm cho xã hội; mối quan hệ nhân quả giữa hành vi và hậu quả; các biểu hiện bên ngoài khác của việc thực hiện hành vi phạm tội (công cụ, phương tiện, thủ đoạn, thời gian, địa điểm phạm tội…) 3

*Hành vi khách quan của tội phạm mua bán trái phép chất ma túy

Hành vi mua bán trái phép chất ma tuý là bán hay mua để bán lại; vận

3

Nguyễn Ngọc Hịa (chủ biên), (2017), Giáo trình luật Hình sự Việt Nam , (phần chung), NXB CAND, Hà Nội, tr.107

</div>Trang 26<div class="page_container" data-page="26">

chuyển ma tuý để bán cho người khác; tàng trữ để bán lại hoặc để sản xuất ra chất ma tuý khác để bán lại trái phép; hoặc dùng ma tuý để đổi lấy hàng hoá hay dùng hàng hoá để đổi lấy ma tuý.

Theo hướng dẫn của Thông tư 08/VBHN – BCA tại tiểu mục 3.3 phần II thì hành vi mua bán trái phép chất ma túy bao gồm 8 hành vi khác nhau người phạm tội có thể thực hiện một trong các hành vi này hoặc thực hiện nhiều hành vi cùng lúc thì sẽ được coi là phạm tội mua bán trái phép ma túy :

- Bán trái phép chất ma tuý cho người khác;

- Mua lại chất ma tuý nhằm bán trái phép cho người ; - Xin chất ma tuý nhằm bán trái phép cho người khác; - Tàng trữ chất ma tuý nhằm bán trái phép cho người;

- Vận chuyển trái phép chất ma túy nhằm bán trái phép cho người khác ; - Dùng ma túy để đổi lấy hàng hóa hoặc ngược lại dùng hàng hóa để đổi lấy ma túy;

- Dùng chất ma túy nhằm trao đổi thanh toán trái phép, không phụ thuộc vào nguồn gốc chất ma túy do đâu mà có.

- Dùng tài sản không phải là tiền đem trao đổi, thanh toán lấy chát ma túy nhằm bán lại trái phép cho người khác;

Như vậy, hành vi khách quan của tội phạm mua bán trái phép chất ma túy có thể được hiểu chung nhất là hành vi mua và bán mà có sự thỏa thuận được trả cho nhau bằng tiền hoặc lợi ích vật chất khác, là hành vi trao đổi trái phép chát ma túy dưới bất kỳ hình thức nào. Tội phạm này hoàn thành kể từ thời điểm người phạm tội thực hiện một trong các hành vi khách quan nêu trên. Bên cạnh đó, người tổ chức, người xúi giục, người giúp sức cho người thực hiện một trong các hành vi mua bán trái phép chất ma túy nêu trên đều bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội mua bán trái phép chất ma túy với vai trò đồng phạm

*Hậu quả của tội phạm mua bán trái phép chất ma túy

Hậu quả của tội phạm là các thiệt hại do hành vi khách quan gây ra cho quan hệ xã hội là khách thể thể bảo vệ luật hình sự và cũng là khách thể của tội

</div>Trang 27<div class="page_container" data-page="27">

phạm. Hậu quả này có thể được thể hiện dưới dạng vật chất hoặc phi vật chất.4 Hậu quả không phải là yếu tố bắt buộc để xác định tội danh đối với tội mua bán trái phép chát ma túy. Hơn nữa, không giống hậu quả của các tội như trộm cắp, cướp, giết người là dễ xác định, hậu quả của tội mua bán trái phép chất ma túy thường khó xác định được cụ thể và mang tính phi vật chất, đó có thể là làm mất an ninh trật tự, ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng, vi phạm chính sách quản lý của nhà nước về chất ma túy, làm tăng chi phí trong phịng chống ma túy,...

Mặc khác, số lượng chất ma túy, loại ma túy, hàm lượng chất ma túy được bán cho người khác cũng được coi là hậu quả của tội phạm. Đây là hậu quả gián tiếp gây ra cho xã hội, gia đình và là yếu tố định khung hình phạt. Dù cho số lượng, hàm lượng chất ma túy là bao nhiêu, loại ma túy nào được bán thì cũng đều phạm tội mua bán trái phép chất ma túy. số lượng chất ma túy được bán càng lớn thì thiệt hại gây ra cho xã hội càng nhiều nên mức hình phạt mà người

phạm tội phải chịu càng nặng. Chính vì vậy, “trong mọi trường hợp, khi thu giữ được các chất nghi là chất ma túy hoặc tiền chất dùng vào việc sản xuất trái phép chất ma túy thì cơ quan tiến hành tố tụng đều phải trưng cầu giám định để xác định loại và trọng lượng chất ma túy, tiền chất thu giữ được”5

Bên cạnh đó, một số trường hợp bắt buộc phải trưng cầu giám định hàm lượng để xác định trọng lượng chất ma túy, đó là: Chất ma túy ở thể rắn được hòa thành dung dịch; chát ma túy ở thể lỏng đã được pha loãng; xái thuốc phiện; thuốc gây nghiện, thuốc hướng thần. Ngoài ra, nếu có căn cứ và xét thấy cần thiết, Tòa án trực tiếp trưng cầu giám định để bảo đảm việc xét xử đúng pháp

luật. Thông thường, “trường hợp cần thiết là trường hợp mà người phạm tội bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo khung hình phạt có mức án từ 20 năm tù, chung thân hoặc tử hình; hoặc nếu có căn cứ nghi ngờ về việc chất ma túy đó có

</div>Trang 28<div class="page_container" data-page="28">

sự pha trộn với chất không phải là ma túy” 6. Bên cạnh đó, trong trường hợp khơng thu giữ được vật chứng là chất ma túy nhưng có căn cứ xác định được trọng lượng chất ma túy mà người phạm tội đã mua bán thì người phạm tội vẫn bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội mua bán trái phép chất ma túy.

*Các biểu hiện bên ngoài khác của tội phạm mua bán trái phép chất ma túy - Về phương pháp, thủ đoạn phạm tội

Thủ đoạn khai thác nguồn ma túy

Các loại ma túy có ở thị trường nước ta hiện nay một phần nhỏ được sản xuất ở trong nước còn phần lớn được chuyển từ nước ngoài vào. Ma túy vào nước ta theo nhiều con đường khác nhau, qua đường bộ, đường không, đường sắt, đường thủy hoặc đường bưu điện. Tổ chức mua gom ma túy của người dân ở vùng có trồng các loại cây có chứa chất ma túy như thuốc phiện, cần sa... sau đó được các đối tượng điều chế thành chất ma túy. Chất ma túy, đặc biệt là ma túy tổng hợp được đối tượng mua gom ngay từ nơi sản xuất, điều chế bí mật ngay trong nước từ đó vận chuyển đến các địa điểm mong muốn để tiêu thụ. Ngoài ra các đối tượng phạm tội về ma túy ở nước ta cịn tìm cách móc nối với đối tượng là người trong các cơ sở sản xuất, quản lý thuốc gây nghiện để đưa số thuốc này ra ngoài để tàng trữ, mua bán, vận chuyển.

Thủ đoạn giao nhận ma túy và thanh toán

Các đối tượng thường thay đổi thời gian và địa điểm hẹn giao hàng, dùng các ám tín hiệu được quy ước trước để kiểm tra người đến nhận hàng. Trước khi giao hàng chúng thường có các động tác kiểm tra hàng mẫu, xem tiền, ngoại tệ trước, sau đó hẹn thời gian, địa điểm, thỏa thuận giá cả và số tiền cần đặt trước.

Hàng và tiền được trao đổi ở các địa điểm khác nhau; nhận tiền trước ở một địa điểm và nhận hàng ở một điểm khác, chủ yếu đối với đối tượng bán lẻ chất ma túy nhưng cũng có trường hợp tiền và hàng được trao cùng một lúc (trường hợp đã quen nhau từ trước) núp dưới các hình thức như thanh tốn tiền mua hàng hố khác như mua đồ dùng, tiền ăn uống...

2017). Nxb Chính trị Quốc gia sự thật, tr 682.

</div>Trang 29<div class="page_container" data-page="29">

Thủ đoạn móc nối tạo đường dây, tổ chức hoạt động mua bán ma túy

Các đối tượng thường móc nối với những đối tượng có tiền án tiền sự về tội phạm ma túy, người là lái xe, nhân viên đường sắt, nhân viên bưu điện, cán bộ cơng chức Nhà nước làm nhiệm vụ kiểm sốt biên giới, cửa khẩu, sân bay, hải cảng.... những người có hoặc sẽ có mặt trong q trình mua bán, vận chuyển ma túy của các đối tượng. Những đối tượng hoạt động mang tính chất chun nghiệp thường tìm cách móc nối với các nhóm người trên đây bằng nhiều cách khác nhau, như dùng vật chất, mua chuộc lôi kéo, thông qua các mối quan hệ sẵn có hoặc tìm cách làm quen để từng bước tạo dựng mối quan hệ tình cảm, rồi từ đó hoạt động.

- Về địa điểm, hoàn cảnh phạm tội

Tuyến trọng điểm về tội phạm vận chuyển, mua bán trái phép chất ma tuý thường gắn với địa bàn trọng điểm. Địa bàn trọng điểm ở đây được xác định là một vùng, một khu vực hoặc một địa điểm, nó khơng bị ràng buộc bởi giới hạn địa giới hành chính, nó có thể là một xã, một phường, một xóm, một phố, một khu chợ, cơng viên, vườn hoa hoặc cũng có thể là một cụm dân cư, một vài xã, phường, quận, huyện.... Mà ở đó là nơi diễn ra hoạt động vận chuyển, tập kết, trao đổi, mua bán trái phép chất ma túy có tính thường xuyên, tác động ảnh hưởng tới an ninh trật tự xã hội. Hiện nay ,tuyến trọng điểm và địa bàn tập trung ở khu vực biên giới như: Tuyến biên giới Việt – Lào, trong đó tập trung các khu vực từ Lai Châu đến Quảng Trị và từ biên giới vào nội địa; Tuyến biên giới Việt Nam – Trung Quốc, đặc biệt chú ý khu vực Quảng Ninh (Móng Cái); Lạng Sơn, Cao Bằng và Lào Cai; Tuyến biên giới Việt Nam - Campuchia; tập trung khu vực từ Kiên Giang đến Bình Phước…

Trong quá trình vận chuyển và mua bán ma túy, phương tiện vận chuyển được các đối tượng khai thác một cách triệt để, có thể là ơ tơ, xe máy, xe đạp, xe ngựa, tàu, thuyền, ca nô, xe lam, bè mảng nhiều trường hợp chúng lợi dụng cả xe của Quân đội, công an, xe của nhân viên Hải quan, xe vận chuyển thư báo… núp dưới các hình thức đi nhờ, thuê hoặc thông qua quan hệ quen biết để lợi dụng. Để có thể che giấu và cất giấu ma túy, các đối tượng thường lợi dụng

</div>Trang 30<div class="page_container" data-page="30">

những khoảng trống của phương tiện để cất giấu ma túy như trong lốp xe, trong cánh cửa xe, bình xăng, đệm ghế ngồi…

Để đề phòng hoặc chống lại lực lượng chức năng các đối tượng cịn trang bị vũ khí nóng như súng AK, súng bắn tỉa, lựu đạn… sẵn sàng tấn công lực lượng chức năng nếu như bị phát hiện hoặc tẩu thoát khỏi sự truy đuổi của lực lượng chức năng. Điển hình như vụ án ngày 6-2, Cơng an huyện Mường Lát, tỉnh Thanh Hóa cử 5 cán bộ, chiến sĩ tuần tra theo tỉnh lộ 521D và quốc lộ 16 để phát hiện, xử lý các cá nhân nghi vấn liên quan đến hoạt động phạm tội hình sự, tàng trữ, vận chuyển, mua bán trái phép chất ma túy. Khoảng 20h cùng ngày, tổ công tác đi tuần tra ở bản Mau, xã Mường Lý thì gặp Ngân Văn Lái đi xe máy hướng chiều ngược lại. Khi tổ công tác phát hiện Sùng A Chía đã yêu cầu đối tượng dừng xe yêu cầu kiểm tra hành chính. Lúc này, bất ngờ Sùng A Chía cầm súng bắn thẳng vùng ngực khiến thiếu tá Luân trúng đạn, gục xuống đường. Sau đó, Sùng A Tơng cầm súng bắn về phía tổ cơng tác. Dù được đồng đội nhanh chóng đưa đi cấp cứu, nhưng thiếu tá Luân đã tử vong trên đường đến bệnh viện.

1.1.2.4. Mặt chủ quan của tội phạm mua bán trái phép chất ma túy

Mặt chủ quan của tội phạm là những hoạt động tâm lý bên trong của tội phạm. Trong nội dung diễn biến tâm lý mà luật hình sự quan tâm và nghiên cứu để truy cứu trách nhiệm hình sự đó là lỗi, động cơ, mục đích của người phạm tội.7

Thứ nhất, về dấu hiệu lỗi: Lỗi là thái độ tâm lý của người đối với hành vi

có tính gây thiệt hại cho xã hội của mình và đối với hậu quả do hành vi đó gây ra được biểu hiện dưới hình thức cố ý hoặc vơ ý.8

Khi nghiên cứu về tội phạm mua bán trái phép chất ma túy thống kê cho thấy rằng gần như tội phạm mua bán trái phép chất ma túy đề phạm tội với trường hợp lỗi cố ý. Tuy nhiên vẫn có trường hợp phạm tội lỗi vô ý tuy nhiên trường hợp này rất đặc biệt chỉ phạm tội vào lỗi vô ý do cẩu thả.

-Trường hợp phạm tội với lỗi cố ý

</div>Trang 31<div class="page_container" data-page="31">

Về mặt lý trí : người phạm tội mua bán trái phép chất ma túy biết rõ là mình đang bán ma túy và hiểu rằng ma túy là một chất cấm được buôn bán. Người phạm tội nhận biết rõ hành vi của mình là hành vi bị cấm trong pháp luật và nếu thực hiện hành vi này tức là mình đang vi phạm pháp luật hình sự.

Về mặt ý chí: chủ thể phạm tội cố ý đã có ý thức lựa chọn một hành vi phạm tội cụ thể mặc dù có đủ điều kiện lựa chọn một hành vi khác không phải là hành vi phạm tội. Người phạm tội mua bán lựa chọn hành vi mua bán trái phép chất ma túy thay vì hành vi đi nộp chất ma túy mà mình có được hoặc báo cáo với các cơ quan chức năng, tố giác tội phạm. Tội phạm mua bán ma túy luôn lựa chọn hành vi mua bán trái phép chất ma túy vì với mục tiêu là kiếm lợi nhuận từ việc bán ma túy – một khoản lợi siêu khổng lồ.

-Trường hợp phạm tội với lỗi vô ý do cẩu thả

Theo đó vơ ý vì cẩu thả là trường hợp người phạm tội không thấy trước hành vi của mình có thể gây ra hậu quả nguy hại cho xã hội, mặc dù phải thấy trước và có thể thấy trước hậu quả đó. Khi người mua bán trái phép chất ma túy mà phạm tội vơ ý vì cẩu thả thì chỉ xảy ra ở hai trường hợp sau:

- Trường hợp thứ nhất: Người phạm tội được các đối tượng buôn bán ma túy “nhờ” bán hộ. Trường hợp này, thường rơi vào người dân tộc, những người sống ở những khu vực kinh tế đặc biệt khó khăn, khơng biết thứ họ nhờ bán là ma túy thậm chí họ nghĩ đây là bột mì bình thường.

- Trường hợp thứ hai: Người phạm tội được thuê để vận chuyển đến một địa điểm xác định, giao và nhận lại một số tiền hàng sau đó mang lại cho người thuê vận chuyện. Trường hợp này người được th có thể trả cơng rất cao chỉ để mang đến một nơi rất gần khoảng từ 1km đến dưới 5km nên họ không hỏi hoặc kiểm tra, nghi ngờ về kiện hàng mà mình được thuê để vận chuyển.

Thứ hai về dấu hiệu động cơ của tội phạm

Động cơ phạm tội là động lực bên trong thúc đẩy người phạm tội thực hiện hành vi phạm tội cố ý. Đối với tội phạm mua bán trái phép chất ma túy

động cơ thường rất đa dạng. Thông thường, động cơ “muốn giàu nhanh không phải lao động” luôn thúc đẩy con người tham gia mua bán trái phép chất ma túy,

</div>Trang 32<div class="page_container" data-page="32">

vì tính chất phi lợi nhuận cũng như đặc thù dễ phi tang, tẩu tán của chất ma túy

càng thúc đẩy người phạm tội. Tiếp đến, động cơ “có tiền tiêu xài hàng ngày” và “thoát khỏi cảnh túng quẫn”cũng là một trong những động cơ thúc đẩy họ phạm

tội mua bán trái phép chất ma túy để có tiền trang trải cuộc sống hàng ngày.

Thậm chí cịn có cả động cơ “có tiền sử dụng ma túy”, các đối tượng có động cơ

này thường là những người nghiện khơng có tiền để mua thuốc và phụ thuộc vào các con buôn nên các đối tượng này thường là người trực tiếp bán ma túy cho người khác lấy chênh lệch hoặc được các con buôn trả công bằng ma túy

Thứ ba về mục đích phạm tội: Mục đích phạm tội là kết quả trong ý thức chủ

quan mà người phạm tội đặt ra phải đạt được khi thực hiện hành vi phạm tội cố ý. 9 Hành vi bán ln chứa đựng mục đích bán, hành vi mua nhằm bán hoặc trao đổi thanh toán nhằm mục đích bán... Như vậy, mục đích của tội phạm mua bán trái phép chất ma túy là trao đổi, bán trái phép chất ma túy nhằm kiếm lợi bất chính dựa trên hoạt động mua bán ma túy

1.2. Nhận thức chung về công tác đấu tranh phòng chống tội phạm mua bán trái phép chất ma túy

1.2.1. Khái niệm, mục đích, ý nghĩa của cơng tác đấu tranh phịng, chống tội phạm mua bán trái phép chất ma túy

1.2.1.1 Khái niệm đấu tranh phòng, chống tội phạm mua bán trái phép chất ma túy

Nhóm tác giả đưa ra khái niệm đấu tranh phòng chống tội phạm mua bán

trái phép chất ma túy như sau: “Đấu tranh, phòng chống tội phạm mua bán trái phép chất ma túy là quá trình sử dụng tổng hợp các phương pháp, biện pháp, chiến lược, sách lược, phương tiện kỹ thuật và nghiệp vụ cần thiết, với sự tham gia của nhiều lực lượng xã hội (cơ quan nhà nước, tổ chức xã hội và mọi công dân) nhằm ngăn chặn và khắc phục mọi nguyên nhân, điều kiện làm nảy sinh, phát triển tội phạm. Khi tội phạm đã xảy ra thì tiến hành điều tra, đấu tranh và xử lý kịp thời, theo đúng quy định của pháp luật.”

Cơng tác phịng chống tội phạm mua bán trái phép chất ma túy bao gồm

Nguyễn Ngọc Hòa (chủ biên), (2017), Giáo trình luật Hình sự Việt Nam , (phần chung), NXB CAND, Hà Nội, tr.168

</div>Trang 33<div class="page_container" data-page="33">

hoạt động phòng chống tội phạm và hoạt động đấu tranh chống tội phạm. Phòng chống tội phạm được tiến hành theo hai hướng cơ bản sau:

+ Hướng thứ nhất: Phát hiện, khắc phục, hạn chế và đi đến thủ tiêu các hiện tượng xã hội tiêu cực là những nguyên nhân, điều kiện của tình trạng phạm tội và phạm tội cụ thể. Đây là hướng mang tính cơ bản, chiến lược và lâu dài.

+ Hướng thứ hai: Hạn chế đến mức thấp nhất hậu quả, tác hại khi tội phạm xảy ra. Đây cũng là một hướng quan trọng không thể xem nhẹ, bởi trong thực tế những nguyên nhân, điều kiện làm phát sinh, phát triển tội phạm vẫn tồn tại, hoạt động phòng chống tội phạm còn bộc lộ nhiều khiếm khuyết nên tội phạm vẫn xảy ra. Hướng này đòi hỏi các cơ quan chức năng phối hợp kịp thời phát hiện, điều tra, truy tố, xét xử tội phạm, cải tạo người phạm tội trở thành người công dân lương thiện.

1.2.1.2 Ý nghĩa của công tác đấu tranh phòng chống tội phạm mua bán trái phép chất ma túy

Đối với tình hình tội mua bán trái phép chất ma túy hiện nay đang gây ra nhiều thiệt hại cho người dân, cho xã hội, kinh tế của đất nước, ảnh hưởng lớn đến trật tự an toàn xã hội. Nghiên cứu các biện pháp phịng chống tình hình tội phạm mua bán trái phép chất ma túy thể hiện ý nghĩa thực tế trong hoạt động đấu tranh phòng chống tội phạm nói chung:

Thứ nhất, việc đấu tranh phịng chống tình hình tội mua bán trái phép chất

ma túy tác động đến các lĩnh vực khác trong quá trình xây dựng và bảo vệ đất nước như phát triển kinh tế, văn hóa – xã hội, an ninh quốc phịng... Thơng qua việc làm tốt cơng tác phịng chống tình hình tội mua bán trái phép chất ma túy sẽ tạo ra những điều kiện thuận lợi cho các mặt cơng tác phịng chống tình hình tội phạm khác, như hỗ trợ cơng tác tấn cơng trấn áp có hiệu quả cao, hỗ trợ công tác bảo vệ an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội tốt hơn.

Thứ hai, về xây dựng xã hội, việc phạm tội mua bán trái phép chất ma túy

có một phần nguyên nhân từ cá nhân con người, nhưng nguyên nhân sâu xa và có tính quyết định là ở mơi trường xã hội. Nhà nước cần loại trừ nguyên nhân điều kiện phạm tội cụ thể bằng việc cải thiện điều kiện kinh tế, xã hội để mọi

</div>Trang 34<div class="page_container" data-page="34">

người sống trong mơi trường an tồn, ngăn ngừa rủi ro phạm tội. Vì vậy, việc đấu tranh phịng chống tình hình tội mua bán trái phép chất ma túy còn có ý nghĩa nhân đạo và tiến bộ xã hội.

Thứ ba, về khía cạnh kinh tế, việc đấu tranh phịng, chống tình hình tội

phạm mua bán trái phép chất ma túy đem lại hiệu quả kinh tế nhất định. Phòng chống tình hình tội phạm mua bán trái phép có hiệu quả sẽ ngăn chặn những thiệt hại to lớn về kinh tế do tội phạm này gây ra, kể cả các thiệt hại gián tiếp mà Nhà nước và xã hội phải bỏ kinh phí để khắc phục hậu quả. Mặt khác, nếu tỷ lệ phạm tội mua bán trái phép chất ma túy giảm thì sẽ kéo theo khả năng ngân sách Nhà nước giảm chi cho hoạt động như tổ chức cai nghiện tại cộng đồng, xây dựng và quản lý các trung tâm cai nghiện; giam giữ cải tạo số người phạm tội về ma tuý….

Thứ tư, về khía cạnh quản lý, việc đấu tranh phịng chống tình hình tội

mua bán trái phép chất ma túy được coi là một kênh quản lý xã hội có hiệu quả. Thông qua hoạt động phòng ngừa tội phạm này, các cơ quan chức năng kiểm sốt được một mạng lưới tình hình tội phạm mua bán trái phép chất ma túy của xã hội. Mặt khác, các biện pháp phòng chống tình hình tội phạm mua bán trái phép chất ma túy góp phần duy trì trật tự xã hội bằng các biện pháp chuyên môn nghiệp vụ, thậm chí có tính cưỡng chế. Vì vậy, viện đấu tranh phịng chống tình hình tội phạm mua bán trái phép chất ma túy có ý nghĩa về mặt quản lý xã hội.

1.2.1.3 Mục đích của cơng tác đấu tranh phịng chống tội phạm mua bán trái phép chất ma túy

Cụ thể hóa mục đích của cơng tác đấu tranh phịng chống tình hình tội mua bán trái phép chất ma túy bao gồm những nội dung cụ thể như sau:

- Hạn chế, xóa bỏ nguyên nhân, điều kiện của tình hình tội phạm và các vụ phạm tội mua bán trái phép chất ma túy, không để nảy sinh và phát triển loại tội phạm này.Chúng ta phải thừa nhận rằng tội phạm mua bán trái phép chất ma túy này sinh do nhiều nguyên nhân và điều kiện khác nhau, bao gồm những yếu tố về tâm, sinh lý con người, yếu tố môi trường tác động và đặc biệt cuộc sống xã hội luôn luôn thay đổi, phát triển và thường xuyên xuất hiện những mâu

</div>Trang 35<div class="page_container" data-page="35">

thuẫn chưa kịp thời giải quyết được. Vì vậy, việc xóa bỏ ngun nhân, điều kiện, hướng tới loại trừ loại tội phạm này khỏi đời sống xã hội là vấn đề tất yếu.

- Ngăn chặn kịp thời, không để xảy ra các hành vi phạm tội mới. Khác với nội dung xóa bỏ nguyên nhân, điều kiện của tội phạm, ngăn chặn là hoạt động có tính tức thời, cấp bách, khi đối tượng dang có ý đồ, âm mưu và chuẩn bị thực hiện hành vi phạm tội. Ý nghĩa của việc ngăn chặn hành vi phạm tội mua bán trái phép chất ma túy là việc tác động cụ thể đến đối tượng, môi trường, hoàn cảnh phạm tội làm cho đối tượng phạm tội tự giác, từ bỏ hoặc không thể thực hiện được hành vi phạm tội của mình, từ đó mà ngăn chặn được những hậu quả có thể xảy ra.

- Phòng ngừa tái phạm tội, quy luật hoạt động của tội phạm cho thấy: hành vi phạm tội của những người đã có hành vi phạm tội trước đó, đã bị xử lý hình sự, bị kết án và đã thụ lý hình phạt xong nhưng chưa được xóa án tích mà lại tiếp tục thực hiện hành vi phạm tội tiếp theo thưởng có tính chất nguy hiểm và gây hậu quả nghiêm trọng hơn. Đối tượng của phòng ngừa tái phạm tội mua bán trái phép chất ma túy là những con người đã có tiền án, tiền sự - những con người cụ thể đã từng phạm tội mà vẫn còn những khả năng điều kiện có thể dẫn đến hành vi phạm tội mới. Phương pháp tác động phòng ngừa tái phạm tội mua bán trái phép chất ma túy được thực hiện bằng tổng hợp các biện pháp tác động của Nhà nước, xã hội, gia đình và phịng chống nghiệp vụ của các cơ quan chuyên môn trong lĩnh vực tư pháp và Công an... Sự tác động của Nhà nước và xã hội bao gồm cả việc tạo công ăn việc làm thuận lợi, nâng cao ý thức chấp hành pháp luật, sự động viên, giáo dục của gia đình, người thân và bạn bè giúp cho đối tượng nhận thức được hành vi sai trái, từ bỏ tư tưởng lệch lạc, tái hòa nhập với cộng đồng.

1.2.2 Các chủ thể trong cơng tác đấu tranh phịng chống tội phạm mua bán trái phép chất ma túy

Chủ thể của hoạt động đấu tranh phòng chống tội phạm mua bán trái phép chất ma túy cũng như hoạt động đấu tranh phòng chống các loại tội phạm là toàn thể xã hội bao gồm: Đảng, Nhà nước, các cơ quan của Nhà nước và mọi công dân,

</div>Trang 36<div class="page_container" data-page="36">

các tổ chức xã hội, người đang sinh sống và làm việc trên lãnh thổ Việt Nam.

- Các cấp ủy Đảng:

Chủ thể lãnh đạo trong hoạt động phòng chống tội phạm hiện nay là Đảng Cộng sản Việt Nam. Với vai trò là tổ chức chính trị duy nhất lãnh đạo xã hội (Điều 4 Hiến pháp 2013), Đảng Cộng sản Việt Nam phòng chống tội phạm thông qua việc định hướng phịng chống tội phạm, định hướng hồn thiện cơ cấu tổ chức các cơ quan đấu tranh phòng chống tội phạm, giáo dục cải tạo phạm nhân thông qua các Nghị quyết của Đảng. Bên cạnh đó, vai trị lãnh đạo của Đảng trong hoạt động phòng chống tái phạm tội còn thể hiện ở sự tiên phong, giữ vai trò nòng cốt trong hoạt động phòng chống tội phạm của các Đảng viên

- Quốc hội, hội đồng nhân dân các cấp:

Quốc hội: Là cơ quan quyền lực nhà nước duy nhất có quyền lập Hiến và lập pháp. Quốc hội là chủ thể phòng chống tội phạm có vai trị trong việc ban hành các luật điều chỉnh hoạt động phòng chống các tội phạm như ban hành Hiến pháp, các văn bản luật, BLHS, BLTTHS, luật tạm giam, tạm giữ và luật thi hành án và hỗ trợ tư pháp… Ngồi ra, Quốc hội cịn có vai trị trong việc kiểm tra giám sát hoạt động của các cơ quan nhà nước, của cán bộ trong phòng chống các hành vi tái phạm tội; tuyên truyền phổ biến giáo dục pháp luật về phòng chống tội phạm mua bán trái phép chất ma túy.

Hội đồng nhân dân các cấp: Là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, Hội đồng nhân dân các cấp có vai trị phịng chống các loại tội phạm nói chung và tội phạm mua bán trái phép chất ma túy nói riêng, thể hiện trong việc quyết định những chủ trương, biện pháp kinh tế xã hội quan trọng để cải thiện đời sống vật chất, tinh thần của người dân nhằm phòng chống tội phạm. Thông qua Nghị quyết trong các kỳ họp, Hội đồng nhân dân quyết định ban hành các văn bản về phòng chống tội phạm ma túy ,đồng thời kiểm tra giám sát các cơ quan, tổ chức, cá nhân ở địa phương trong hoạt động này.

- Chính phủ và Uỷ ban nhân dân các cấp:

Chức năng chính của Chính phủ và Uỷ ban nhân dân các cấp trong phòng chống tội phạm là quản lý, điều hành, phối hợp, đảm bảo các điều kiện cần thiết,

</div>Trang 37<div class="page_container" data-page="37">

thể hiện ở các phương diện sau: Cụ thể hoá các chỉ thị, nghị quyết của Đảng thành những văn bản pháp qui hướng dẫn, tổ chức các lực lượng phòng chống tội phạm; Sử dụng các cơ quan chuyên trách của Chính phủ tiến hành hoạt động phịng chống tội phạm: Cơng an, Toà án, Viện kiểm sát; Phối hợp tiến hành đồng bộ hoạt động giữa các chủ thể khác nhau thuộc cấp mình quản lý theo kế hoạch thống nhất; Đảm bảo các điều kiện vật chất cho hoạt động phòng chống tội phạm: ngân sách, phương tiện, điều kiện làm việc; Tổ chức thanh tra, kiểm tra, giám sát chặt chẽ và phối hợp điều chỉnh hoạt động phòng chống tội phạm đáp ứng yêu cầu thực tiễn;…

- Các cơ quan hành chính nhà nước chuyên môn:

Các cơ quan hành chính nhà nước gồm các Bộ, Sở, Phòng… từ Trung ương đến địa phương tùy vào chức năng, nhiệm vụ tiến hành hoạt động triển khai, thi hành pháp luật phòng chống tội phạm trên phạm vi toàn quốc hay trong từng địa phương nhất định. Hình thức của hoạt động triển khai, thi hành pháp luật phịng chống phạm tội thể hiện thơng qua việc hướng dẫn thi hành pháp luật phòng chống, phịng chống tội phạm hoặc thơng qua việc xây dựng, triển khai các biện pháp phát triển kinh tế, văn hóa cho người dân nhằm tạo cơ sở phòng chống tội phạm mua bán trái phép chất ma túy trên thực tế.

- Các tổ chức, đoàn thể xã hội, các tổ chức quần chúng tự quản:

Các tổ chức, đoàn thể xã hội, quẩn chúng tự quản có thể tham gia vào cơng tác phòng, chống tội phạm gồm: Ủy ban Mặt trận Tổ quốc; Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh; Hội Liên Hiệp Phụ nữ; Hội Luật Sư; Cơng đồn; Hội Cựu chiến binh; Hội Sinh viên Học sinh; v.v.... Tùy thuộc vào chức năng, nhiệm vụ của mình mà các tổ chức xác định những nội dung và biện pháp tham gia hoạt động phòng, chống tội phạm cho phù hợp. Các tổ chức đoàn thể trên giữ vị trí vơ cùng quan trọng trong cơng tác đấu tranh phịng chống tội phạm, cụ thể như :Phối hợp, hỗ trợ chính quyền địa phương, các cơ quan chuyên môn soạn thảo, tham gia kế hoạch phòng chống tội phạm; Tuyên truyền cho hội viên thấy được tính chất, thủ đoạn hoạt động của tội phạm nâng cao ý thức cảnh giác...

- Các cơ quan tiến hành tố tụng gồm Công an, Toà án, Viện kiểm sát:

</div>Trang 38<div class="page_container" data-page="38">

Các cơ quan tiến hành tố tụng sử dụng các biện pháp luật định và các biện pháp nghiệp vụ chuyên môn theo chức năng, trực tiếp tiến hành các hoạt động phịng chống tội phạm.

Cơ quan Cơng an là lực lượng xung kính, nịng cốt trong đấu tranh phịng, chống tội phạm nói riêng, giữ gìn an ninh chính trị và trật tự an tồn xã hội nói chung. Cụ thể, cơ quan Cơng an có nhiệm vụ tổ chức các hoạt động phòng chống tội phạm thông quan thực hiện các chức năng quản lý nhà nước về an ninh, trật tự, tuần tra, kiểm sốt giao thơng, quản ý nghề nghiệp; đặc biệt là quản lý nhân khẩu và hộ khẩu; quản lý vũ khí v..v.. quản lý các đối tượng hình sự, các đối tượng có nhân thân xấu hoặc những người có nguy cơ cao để có các biện pháp phịng chống chun biệt, kịp thời ngăn chặn họ thực hiện phạm tội: Điều tra, khám phá tội phạm, đảm bảo mọi hành vi phạm tội đều được phát hiện, điều tra, xử lý theo quy định của pháp luật; làm rõ mọi nguyên nhân, điều kiện phát sinh, phát triển tội phạm, kiến nghị với Đảng và Nhà nước những giải pháp hạn chế, khắc phục mọi sơ hở, thiếu sót mà tội phạm lợi dụng hoạt động, góp phần phịng chống khơng để tội phạm xảy ra; thực hiện các biện pháp truy nã bắt những đối tượng bỏ trốn sau khi thực hiện phạm tội; giám sát, giáo dục người đang phải chấp hành bản án …

Viện kiểm sát có trách nhiệm phát hiện kịp thời những trường hợp vi phạm pháp luật của các cơ quan nhà nước, các tổ chức xã hội để có biện pháp xử lý với mỗi trường hợp vi phạm xảy ra. Thông qua công tác kiểm sát chung. Viện kiểm sát có trách nhiệm phát hiện nguyên nhân, điều kiện phạt tội và yêu cầu các cơ quan nhà nước và tổ chức xã hội áp dụng các biện pháp ngăn ngừa như: tuyên truyền giáo dục pháp luật, nâng cao ý thức tuân thủ pháp luật trong nhân dân để mọi người nghiêm chỉnh tự giác chấp hành.

Tịa án thơng qua xét xử làm rõ nguyên nhân, điều kiện phạm tội và yêu cầu các cơ quan nhà nước, các tổ chức xã hội áp dụng các biện pháp phòng, chống tội phạm: đưa ra kiến nghị với Nhà nước về phương hướng thực hiện các chính sách xã hội liên quan đến phịng chống tội phạm 10. Thơng qua hoạt động

Tòa án nhân dân số 21, tr.34-35

</div>Trang 39<div class="page_container" data-page="39">

đặc thù như tổ chức xét xử công khai, tuyên án cơng khai. Tịa án có vai trị giáo dục công dân ý thức tuân thủ pháp luật, tạo điều kiện cho quần chúng nhân dân và các tổ chức xã hôi tham gia hoạt động xét xử, đảm bảo pháp chế xã hội chủ nghĩa trong hoạt động tư pháp.

- Các cá nhân và công dân:

Các cá nhân, công dân tham gia vào hoạt động phòng chống tội phạm mua bán trái phép chất ma túy thông qua việc phát hiện tố giác tội phạm, giúp đỡ những người chấp hành xong hình phạt tù trở về địa phương cải tạo tái hịa nhập cộng đồng, tích cực hưởng ứng các chương trình, kế hoạch phòng chống tái phạm tội từ các cơ quan chức năng.11

Sự tham gia của cá nhân, của các cơng dân vào hoạt động phịng chống tội phạm mua bán trái phép chất ma túy như thực hiện nghĩa vụ những người giáo dục cho phép ngăn ngừa những ảnh hưởng tiêu cực vô đạo đức đối với trẻ em; thực hiện nghĩa vụ xã hội là hỗ trợ cho việc phòng chống các loại tội phạm bằng cách thông báo kịp thời về các sự việc được biết của sự chuẩn bị phạm tội giúp đỡ các cơ quan bảo vệ pháp luật trong việc ngăn ngừa và phát hiện các trường hợp tái phạm tội.

Nhìn chung, các chủ thể phòng chống tội phạm mua bán trái phép chất ma túy bao gồm nhiều chủ thể với những chức năng, nhiệm vụ khác nhau nhưng các chủ thể này phải thường xuyên phối hợp nhằm đạt được hiệu quả cao nhất trong hoạt động phòng chống, phòng chống tội phạm mua bán trái phép chất ma túy.

1.2.3. Các ngun tắc trong cơng tác đấu tranh phịng chống tội phạm mua bán trái phép chất ma túy

Để đảm bảo cho hoạt động phòng chống đạt hiệu quả, bảo vệ được lợi ích của Nhà nước, của xã hội, quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, động viên được các cơ quan nhà nước, tổ chức và những thành viên khác trong xã hội tham gia vào hoạt động phòng chống tội phạm đòi hỏi phải tuân theo những nguyên tắc nhất định. Đây là điều cốt yếu đầu tiên khi tiến hành các hoạt động phòng chống tội phạm.

dục, cảm hóa người vi phạm pháp luật tại gia đình và cộng đồng dân cư tại Thanh Hóa”, tạp chí CSND

</div>Trang 40<div class="page_container" data-page="40">

Theo đó, trong phịng chống tội phạm mua bán trái phép chất ma túy có các nguyên tắc cần tuân thủ như sau:

- Nguyên tắc pháp chế xã hội chủ nghĩa

Phòng chống tội phạm mua bán trái phép chất ma túy là hoạt động thực hiện nhiệm vụ chung của nhà nước và xã hội cho nên ở mức độ nhất định mang tính quyền lực nhà nước, do đó việc tổ chức và hoạt động phòng chống tội phạm phải tuân theo Hiến pháp và Pháp luật. Tức là chỉ khi tuân theo đúng hiến pháp và pháp luật thì phịng chống tội phạm mới bảo đảm mục đích của nó là phục vụ lợi ích xã hội, nhà nước và công dân. Nguyên tắc này địi hỏi phịng chống tình hình tội mua bán trái phép chất ma túy phải phù hợp với các quy định của pháp luật. Pháp luật về phòng chống tình hình tội mua bán trái phép chất ma túy đòi hỏi các chủ thể phòng chống tuân thủ để đảm bao pháp chế là một hệ thống các quy định pháp luật phòng chống tội mua bán trái phép chất ma túy được quy định ở nhiều văn bản pháp luật khác nhau (Hiến pháp, Bộ luật, các đạo luật, các văn bản pháp quy khác...)

- Nguyên tắc dân chủ xã hội

Phịng chống tình hình tội mua bán trái phép chất ma túy là lĩnh vực hoạt động có tính xã hội rộng rãi, do đó cần tuân thủ nguyên tắc dân chủ. Nguyên tắc này đòi hỏi sự tham gia tích cực và có hiệu quả của tất cả các cơ quan nhà nước, các tổ chức và mọi cơng dân vào hoạt động phịng chống tình hình tội mua bán trái phép chất ma túy.

Mỗi chủ thể tham gia đều có quyền phát huy sáng kiến của mình đảm bảo hoạt động phịng chống có hiệu quả. Sự tham gia tích cực của mỗi chủ thể, nhất là của các công dân trong hoạt động phòng chống là thể hiện quyền làm chủ xã hội của mỗi công dân; các chủ thể tham gia hoạt động phòng chống chủ động bàn bạc và chủ động tiến hành các biện pháp phòng chống tội phạm; mỗi chủ thể có quyền pháp hiện các nguyên nhân và điều kiện phạm tội và chủ động phối hợp với các chủ thể khác áp dụng các biện pháp thủ tiêu nguyên nhân và điều kiện phạm tội đó. Các cơ quan chức năng (Cơ quan cơng an, Viện kiểm sát.. ) có trách nhiệm tạo mọi điều kiện tốt nhất để có thể phát huy quyền làm chủ của các chủ thể khác trong hoạt động phòng chống tội phạm. Đặc biệt là sự tham gia của

</div>