Luận văn thạc sĩ Luật học: Hạn chế quyền dân sự của cá nhân - Một số vấn đề lý luận và thực tiễn

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (9.61 MB, 110 trang )

Trang 1<div class="page_container" data-page="1">

TRUONG ĐẠI HỌC LUẬT HÀ NOI

CHU BÁ ĐỊNH

HAN CHE QUYEN DÂN SỰ CUA CÁ NHÂN - MỘT SÓ VAN DE LÝ LUẬN VÀ THỰC TIEN

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

(Định hướng nghiên cứu)

HÀ NOI, NĂM2022

</div>Trang 2<div class="page_container" data-page="2">

TRUONG ĐẠI HỌC LUẬT HÀ NOI

CHU BÁ ĐỊNH

HAN CHE QUYEN DÂN SỰ CUA CÁ NHÂN - MỘT SÓ VAN DE LÝ LUẬN VÀ THỰC TIEN

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

Chuyên ngành: Luật Dân sự và t6 tụng dân swMã số: 8380103

Người hướng dẫn khoa học: TS. Kiều Thị Thùy Linh

HÀ NOI, NĂM2022

</div>Trang 3<div class="page_container" data-page="3">

LỜI CAM ON

hin diy, học viên xin được gis lồi căm on sâu sắc nhất din tập thé các thấy

cô giáo trường Dai học Luật Hà Nội, đặc iệt là sơ hướng dẫn tân tinh của Tiên á

Kitu Thị Thủy Linh cing sơ giúp đổ, ding viễn của gia đãnh, ben bé đã giúp học

viên hoàn thánh luận vin nay,

‘Chu Bá Định.

</div>Trang 4<div class="page_container" data-page="4">

LỜI CAMĐOAN.

Tải sin cam đoạn đây là công trình nghiên cứu khoa học độc lập của riêng tơi

dưới nhường dẫn của Tiền đ Kiều Thị Thùy Linh Các kết quả nêu trong Luận vấn chơa được công bổ trong bit kỳ cơng tình nào khác. Các tá liệu sổ liêu trong Luận vin hồn tồn tung thục, có nguồn gốc rổ ring được trích dẫn theo đúng quy ảnh:

Tơi xin chịu trách nhiệm về tính chính xác và trung thục của Luận vin này

TÁC GIÁ LUẬN VĂN

CHU BÁ ĐỊNH

</div>Trang 6<div class="page_container" data-page="6">

MỤC LỤC

MỠ ĐẦU 1

1 Tinh cấp thết của để tat 1

3 Tinh inh nghiên cứu đổ tài 2

31. Tinh hình nghiên cử trong nước 2

3. Mạc dich và nhiệm vụ nghiễn cứu cũa đổ ti 64. Đổi trợng nghiễn cứu và phạm vi nghiên cứu cũa để ti 6 11. Khai quát vé bạn chỗ quyên din sự của cá nhân. 10

1.1.1. Quyền cơn người, quyền dan sự của cá nhân. 10

11.3. Đặc điểm hen chế quyén din ar cia cá nhân 17 12. Cơ sẽ học thuyết vi hen chỗ quyên din sự của cá nhân, m

13. Sơ lược lich sở phat triển pháp luật Việt Nam về han ch quyền din sw cũa cá

nhân 2

1.4 Hạn chế quyền din av của cá nhân theo quy định một số quốc gia rên thé giới

Tiểu hết chương 1 “

CHƯƠNG 2. QUY ĐỊNH VE HAN CHẾ QUYỀN DAN SỰ CUA CÁ NHÂN TRONG PHÁP LUAT DAN SỰ VIET NAM. 4 221. Các điều kiện áp đụng hen chế quyền din sự của cá nhân 4 311. Thâm quyên áp đụng việc hen ché quyền dân sự của cá nhân, 4

2.1.2. Nguyên tắc thực hiện việc han ch quyền đân sự của cá nhân “2.13. Các biện pháp thục hiện việc hạn chế quyén din sự cũa cá nhân, 02.2. Nội dung quy định pháp luật về hạn chế quyền dân sự của cá nhân. 3

</div>Trang 7<div class="page_container" data-page="7">

3 31. Hạn chế quyên din sựvi lý do quốc phòng 34

22.2, Hạn chế quyên din arly do enninh quốc Ga 56

22.3, Hạn chế quyên din sự của cá nhân vi ly do tất tự an toàn xã hội 922.4, Hen chế quyên din sưvà lý do đạo đức xã hội 6132 5. Hạn chế quyên din suv lý do sức kde của công đồng 6226, Han chế quyền din sự nhắm bảo dim quyén và lợi ich hop pháp chính đángcủa người khác “

Tiêu kết chương 2 66

CHƯƠNG 3. THỰC TIEN VA KIEN NGHỊ HOÀN THIỆN QUY ĐỊNH PHÁP LUẠT VE HAN CHE QUYỀN DÂN SỰ CUA CÁ NHÂN. 6 3.1. Thục tấn th hành pháp uật về hạn chế quyền din nơ cia cá nhân. 6 32. Niving kết quả dat được cùng các giã pháp hoàn thiện các quy định pháp luật

3.21. Những uu diém dat được trong việc thi hành pháp luật về hạn chế quyén din

</div>Trang 8<div class="page_container" data-page="8">

1.Tính cấp thết cia đề

ICCPR là một rong những đều ước quốc té quan tong nhất về quyền con

"người đã được Đại hội đông Liên hop quốc thông qua theo Nghỉ quyết số 2200 A.GOK ngày 16/2/1966. Việt Nam đã gịa nhập ICCPR va ICESCR ngày 24/982

Từ khi them giaICCPR, Nhà made Việt Nam đã có nhống nỗ lực đúng kể đ bảo dima

các quyển din nự và chính tử cơ bản Một trong những nối đăng quan trong được ghỉ

nhận tại những điều đầu tiên oie ICCPR chính là vẫn để hạ chỗ quyền dân sư của cá nhân rong tinh rạng khẫn cấp xây ra de dos nự sống con của quốc gìn

Nhằn ni luật hoe các quy dinh trong ICCPR, Hiền pháp năm 2013 đã đơara những quy din rõ rùng hơn vỀ nguyên tắc hen chế quyền con ngờ. Đây được xem như một bước tiền bộ về mặt ij thuật lập pháp của Việt Nem, Mắc đồ nguyên tắc Than chế quyền cơn người vẫn được thể fn ở các bin Hin pháp trước đó, trong cácquy đính pháp luật song chi dén bản Hi

quyền con người mới được ghi nhận cụ thỄ trong một đề luật

pháp năm 2013, nguyên tắc hạn chế

Tiếp thụ những điểm tién bộ mới trong Hiễn pháp năm 2013 đồng thời tiép

tue nội luật hỏa những quy ảnh trong ICCPR, BLDS năm 2015 làm nỗi bật vẫn để

Hạn chế quyển din ar của cá nhân tei khoăn 2 Điều 2. Việc dua lên mốt trong những điễu luật đầu tiên cia BLDS nim 2015 phin nao cho thấy các nhà lam luật hit aie coi trong nguyên tắc hen chế quyén con người nối chung và quyền din sơ

nổi tng Bãi xét về mất bin chất, hn chế quyền dân sự của cá nhân không phãi là

cách af Nhà nước can thiệp một cách "thô bạo" ảnh hưởng din quyền dân sơ Trái

lạ, đây trở thành cách giải quyit cân bing giữa quyền và lợi ich của các cá nhân

cùng các chủ thể xã hôi khác trong hoàn cảnh mang tinh chit de dọn sự tén vong của cä cơng ding Ngồi nự ghỉ nhân trên, ting chế ảnh cia BLDS năm 2015 cũng

đơn ra những giới hạn riêng trong việc xác lập, thục hiện các quyển din au của cá

nhân nhằn hướng các chủ thé theo một trật tự nhất ảnh trong quá tình them gia

quan hệ din ar

</div>Trang 9<div class="page_container" data-page="9">

Chính những quy ảnh cụ thể

hân náo trở nên hữu hiệu đặc tiệt khi đất nước rơi vào tình trang khẩn cấp do thiên.

thi, dịch bệnh... Do đấy là những tỉnh thể ảnh buồng din sinh mệnh quốc gia, dinấn để hạn chế quyền dân sy của cá nhân

tốc, việc hạn chế quyền đân ar côn cá nhân mang tinh cân thiét nhằm giúp công

đẳng xã hồi tránh khối tin thất năng nỄ hơn thay vì tiếp tue để cho các cá nhân

thoải mi, tự do thục hiện quyển dn sự Mật dã chế định hen ch quyền din sự cia

cá nhân thể hiện nhiều điẫm tiễn bộ xét về kỹ thuật lập pháp nhưng quá tình thực thi phip luật đến ra nhiều thiêu sot lớn. Didu này xuất phát từ nhiều yêu tổ chữ quan in khách quan Mot mặt do cách hidu chưa đúng quy định pháp luật từ mất bộ

phin cá nhân, tổ chúc được Nhà nước trao thẫm quyển Mat khác, quá tinh thụcHiện việc hạn chỗ quyền din ar của cá nhân niy anh nhiẫu trường hop cen thiệp

quá mite cần thất gây ảnh hưởng nghiêm trong din quyén và lợi ích hợp pháp của

các chủ thể tham gia quan hộ din at

Xuất phát từ những thực trang nêu trên việc nghién city tim hiểu, phân tích

để làm rõ cơ sở lý luận, thục trạng pháp luật cũng như thục tấn thi bánh pháp luật

về vẫn để han chế quyền dân sự của cá nhân mét cách có hệ thống và tồn dién là du rất cần thiết mang giá tr cao về mất học tut. Vì vậy, tác giã lựa chon đổ ti

“Ham chế quyên dn sự của cá nhân - Mbt số vẫn đề lý luậu và thực tiễn” cho

Luận vin Thạc đ Luật học chuyên ngành Luật dân nợ và tổ hing dân sơ của minh

nhầm dua ra những

"nghỉ nhn hoàn thiện hon các quy định pháp luật din my trong việc điều chỉnh chếdảnh này,

qgu nghién cửu của bản thin ding thời đề xuất những lẫn

2. Tinh kinh nghiên cứu đề tải

2.1, Thủ hình nghiền cứu trong ước

Quyên din sr vấn df là mốt rong những quyền cơ bên của con nguời. Cho

din nay, nghiên cứu v hạn chế quyển con người là một vin để cơn khá mới Số

lượng các tình khoa học vé vin để này chưa nhiều. Trong nh vực pháp luất dân sợ

sổ lượng các cơng tình nghiên cứu vỉ hạn chế quyền din sự của các nhẫn nói

</div>Trang 10<div class="page_container" data-page="10">

chung cịn rt bạn chế. Các cơng trình nghiên cứu về hạn chế quyển din sw cũa cá thường tập tring vio một số nhóm quyén cụ thể Tác gi chía các cổng tỉnh nghiên

ca thành 02 nhóm nhự say

*Các cơng trình nghiên cứu về hạn chế quyền con người:

1 Nguyễn Văn Hiển, Trương Hẳng Quang 2019), Nguyễn tắc hơn chế quyễn conn, quyển công dân theo Hiễn pháp năm 2013, NXB Tư pháp, Hà Nội

Công tình nghiên cứu này là cơng trình có hệ thống, toàn đền nhất liên quan đắn vấn để hen chế quyền con, quyền công dân trong khuôn khổ Hién pháp năm,

2013, Cơng tình tình bay nhing vin đã luận về hạn chế quyén cơn người, quyển.công din Nghiên cửa nguyên tic hạn chế quyén cơn người. quyển công din theoHiển pháp Việt Nam năm 2013, từ đó dun ra giã pháp gép phần hiện thục hoá"nguyên tắc này,

2. Lê Xuân Minh 2021), Hơn chế quyển cơn người. qp “đều biện phịng chống dich bệnh nạp adm Li hân và thực

cơng dân trongin 6 Hật Nam hiệnnay, Luân vin Thạc Luit học, Trường Dai học Luật Ha Nội, Hà Nội

Luin vin nghiên cửu vé hen chế quyén con người nói chung, đặc biết là hạn

chế quyển cơn người hong đều kiên phịng chống dich bệnh nguy hiểm góp phân

lâm phong phủ thêm lý luận về vin để này trong pháp luật Việt Nam và công ướcquốc ti ma Việt Nam trở thành thành viên Luân vin din giá thực trạng trên cơ sở

đồ đàn ra dinh hướng giải pháp hoàn thiện chế định hạn chỗ quyền con người ở

Việt Nam hiện nay.

3. Tơ Văn Hịa (2018), “Tie trơng hơn chế gn

gun tắc hơn chỗ quyẫn cơ bản hiển nh theo Hiễn pháp năm 2013”, Luật học, @)

con người và nội hing

Bùi nghiên cứu nếu ra lich sử he trông vé mx hạn chế đối với quyển con người, đơa ra một sổ quan điểm khác nhau về nội dung cũa nguyên tắc này. Tác giã cung cấp cách giãi thích riêng đãi với nôi dụng hạn chế quyển cơ bản hiền định theo Hiển pháp năm 2013 và i git các cơ sở cho cách gi thích 46. Quan đm của bai

</div>Trang 11<div class="page_container" data-page="11">

wilt cho rằng nguyên tắc nay có nghĩa là quyền cơ bản hiển định ở Việt Nam có thể tí hen chế bai luật hoặc các văn bin quy pham pháp luật khác với điều kiên nợ hạn

chế đồ đã đoợc tr fi trong luật

44 Nguyễn Vin Quân C01), “Tiêu chỉ lưm chễ quyển cơn người vi ƒ đo trật

nước ° Nghiên cửa lập pháp, (14)

Bis viễt hình bay và phân tích tiêu chi han chế quyển con người lý do tật

he công công trong pháp luật mét.

tur công công rong pháp luật một số nước. Tác giả đưa r các quan niệm vé giới hạn

quyền hiến định, chi ra mỗi quan hộ giữa tật hy công công và quyển, h do cơ bảnva giới han quyển con ngu vi lý do trật tự công công, Dựa vào khái niệm rất tựcông theo thực tiến xit xử của Toe án tei nhiêu quốc gia tiên thế giới, tae giã nêu

Tên vẫn dé sự kiểm soát cia Tòa án đối với vẫn để hạ chỗ quyển

5. Nguẫn Thị Minh Ha, Tạ Đức Hòa G031), "Thin quyển và cách thức áp ing các biên pháp hạn chỗ quyén con người trong tình trang khẩn cấp theo pháp

Trật Diệt Nam”, Quản ly Nhà nước, (2)

Các tác giả nghiên cửu vé thâm quyé

hhan chế quyển con người trong tinh trang khẩn cập để thấy rõ thục trang pháp luật về vẫn đề trên; đồng thời, đặt nó trong mốt quan hệ với hệ thống pháp luật quốc t

a và cách thức áp dung các biên pháp,

dic tiệt là mr phủ hop với các công tức quốc tổ vỀ quyển con người mã Nhà nước

Việt Nam tham gia. Từ đó thấy rõ sự cần tiết phải bệ thống hỏa lạ quy phạm pháp luật đu chỉnh và vin để này, săn đỗi và bổ sang những quy định mới cho phủ hợp với hệ thống pháp luật và tinh hành thực tẾ hiện nay.

*Các cơng tình nghiên cứu hạn chế các quyền dan sw cụ thể:

1. Nguyễn Ngọc Hồng Dương (2017), Giới han quyển sở Hữu công nghiệpai với săng chỗ theo quyy đình của Hiệp đình TRIPS và việc thực thí ở Hit Nam,Luận vin Thạc á Luật học, Đại học Luật Hà Nội, Hà Nội.

Cơng trình lâm sóng tố những vẫn để về lý luôn trong giới hen quyên sỡ hữu.công nghiệp đối với sing ché trên cơ sở Hiệp đính TRIPS. Tử đó, tác giã phân tích,đánh giá việc thục thi các quy định pháp luật và vẫn để này

</div>Trang 12<div class="page_container" data-page="12">

2. Nguyễn Trong Luận, Nguyễn Thi Ngọc Uyén 2019), “Han chế mẫn của

chữ sổ hữu sảng ch - Ngân cứu so sánh pháp luật Tiệt Nam và Pháp”, Khoa học

phép lý, ©

Trong bử viết tác giã tập trung phân tích những truờng hop bạn chế quyểncủa chủ sở hữu sảng chế theo quy đính của pháp luật sở hồu bí tuệ Việt Nam hiệnhhanh, đồng thời chỉ ra nhing bit cập và để xuất hướng hoàn thiện trên cơ sỡ nghiên,cứu so cánh với pháp luật sở hữu tử tê của nước Cơng hịa Pháp

3. Hoing Thị Hài Vin C019), “Mớtzổÿ kônvễ han chi qyằnyêu câu y hin ca người chẳng theo Ludt Hồn nhân và giađmitnữm 2014", Dân chủ và pháp hit, @)

Tác giả đặt ra những vẫn dé cin giải quyết trong trường hop người chẳng bị Than chế quyển yêu câu ly hén kd người vợ sinh con; vợ chẳng lạ có đơn u cầu

thuận tinh ly hơn, mang the hồ vì mục dich nhân đạo, dang mudi con nuối đưới 12tháng tuổi Từ đó, tác gã để xuất loại bổ quy định có tính dành riêng cho giới nam

shim dim bảo mục tiêu bình ding gói

2.2. Tình hình nghiên cứu nước ngồi

Bên canh tinh hình nghiễn cứu trong nước, tin thé giới, vẫn đề hạn chili

han quyền cơn người đã được các học giã Nên hành từ khá lâu, Có thé kể đồn một sổ nghiên cửa tiéu biểu như Jeremy McBride, Preporhonaiig' anh the Buropecn Convention ơn Himan Rights - Tinh hương xứng và Cơng tóc châu Âu về nhân

qun Evelyn Ellis sẻ Hart Publishing 1999); lack Donnelly, Universal Htonan

Rights im Theory mh Practice - Tý luận và thực tiến về nhân quyển toàn câu P1

end Menas Publications 2009) Stefan Sotiewx, Terrorism anh Limited of Rights -The ECHR and the US Constitution - Khủng bổ và giới han côn các quyền Tên én

nhân quyền châu Âu và Hiển phip Hoa Kỹ Glast Publishing 2008)

Nhân chứng, da số các cơng bình của các học giả trong và ngoài nước đềug nghiên

sửa về han chế quyên din sự của cá nhân vấn chưa nhiều. Tuy nhiên, những cơng trình quy báu trén trở thành cơ sở khoa học đổ tác giả kể thi phất huy hiệu quả

hướng đến nguyên tắc hen chế quyền con người, quyền công dân Nhũ

‘trong việc nghiên cứu vẫn để hạn chế quyền din sự của cá nhân trong Luận vin này.

</div>Trang 13<div class="page_container" data-page="13">

3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài“Mục đích nghiền cứu

Việc nghiên cứu đồ tả: “Blan chế quyẩn dân sic cia cá nhân - Một 6 vẫn để Hiển và thức HẾn” nhằm đạt mục tiêu chủ yêu rau đây: Lam rõ một sổ vẫn đề lý

luận cũng như phân tích, đánh giá các quy định hiện hành của pháp Luật Việt Nam

về vin đã han chế quyền din sự cũa cá nhân để từ đỏ chỉ ra những điểm tích cục, hhan chế, vướng mắc trong quy định pháp luật, thi hành pháp luật va đơn ra một sổ

‘én ngủ, giải pháp hoàn thiện hé thing pháp luật lên quan din hạn chế quyén din ty của cá nhân ở nước ta hiện nay đặc biết trong pháp luật din sự Đẳng thời luận

ăn giúp các cơ quan thi hành pháp luật có nhân thúc ding din tồn điên để năngcao chất ượng áp dụng pháp luật khi thục hiện han chế quyền dn sự của cá nhân

*Nhiệm vụ nghiên cắm

Đổ phủ hơp với những mục iêu trên, luận vẫn có những nhiệm vụ sau

Mết la, Nghiên cứa một số vấn đề lý luận vỀ han chế quyền dân ar côn cá

nhân, than khảo kinh nghiện từ nhiêu quốc gia trén thé giới nhim rút ra bãi họccho Việt Nam trong vẫn để này,

Hoi là Nghiên cửu các quy đính của pháp hit liên quan đến hạn chế quyềndân sự của cá nhân

Ba là, Phân tích, đánh giá thực trang pháp luật, vẫn đ th hành pháp luật trong

vide han chế quyền dia sự của cá nhân

Bổn là, ĐỂ xuất những giải pháp, kiến nghị hoàn thiện pháp luật vé han chếyin din sự của cá nhân

4. Đối tuợng nghiên cứu và phạm vì nghiên cứu của đề tài

*Đốt trợng nghiên cin

Đôi tượng nghiễn cứu côa luân văn là những vin để ký luân, quy định pháp luật iện hinh cia Việt Nam, the khảo quy định pháp luật của mốt số quốc gia trên thé 86%, pháp luật quốc tỉ vé hen chế quyền dân nự của cá nhân.

</div>Trang 14<div class="page_container" data-page="14">

"Pham vỉnghiên cin

Trong khuôn khổ của một luận vấn thạc a luật học, tắc gã tập trung nghiên của nhõng nội dụng sau: Khái niêm, dic điểm bạn chế quyén din nự của cá nhân,

nổi dung trong BLDS năm 2015 cùng các vin bên quy phạm pháp luật khác có liênquan đến vẫn để hạn chế quyển din a của cá nhân, sơ sinh đối chiễu với các vấn

‘bin quy phem pháp luật trước đó nhằm chỉ ra những thay đổi qua do phân tích wm và nhược didm từ sự thay đỗ: đó, Đẳng thi, luận vin cing nghiÊn ein sơ sinh các

quy định của pháp luật Việt Nam với quy dinh pháp luật của một sổ quốc gia tiênthé giới vé hạn chế quyền din mx ct cá nhấn

5. Các phương pháp nghiên cứu

*Pimong pháp hậu: Việc nghiễn cứu luận văn trén cơ sỡ phương pháp luậnday vật biện chúng và duy vit ich nữ cia Chỗ nghĩa Mác - Linin, từ tuing Hé ChỉMinh Đây được coi nh kim chỉ nam cho việc định hướng cho các phương pháp

"nghiên cứu cụ thể của tác gã trong qué tỉnh thục hiện luận văn. Phương php này được tác giả sử dụng đã nghiên cửu các vẫn để lý luận trong luận vẫn

*Phrơng pháp nghiên cấm cụ thé: Trên cơ sở phương pháp luận của Chủnghĩa Mác - Lénin, từ tuổng Hỗ Chi Minh, trong qué tinh nghiên cửu luận vấn, tác

gi sổ sử đụng các phương hấp cụ thể như say

Phuong pháp phân tích, bình luân, gu nap để lam rõ những vin để Lý luận và

qguy ảnh của pháp luật hiện hành về hen chế quyền din sự của cá nhân.

Phong pháp ting hợp nhằn khái quát hóa thục trang pháp luật hạn chế quyền

dân nự của cá nhân

Phương pháp so ảnh, than chiêu nhim chỉ ra những điẫm tương đồng và khác ấn trình lịch sử lập pháp và giữa

tiệt giữa quy nh trong pháp luật Việt Nam theo

php luật Việt Nam với pháp luật cia một số quốc gia trên thé giới

Phương pháp lich sở nhằm tỉnh bay diễn tin trong chế định hạn chế quyền

dân nợ của cả nhân qua các th kỹ ich sở trong pháp luật Việt Nam

</div>Trang 15<div class="page_container" data-page="15">

6.¥ nghia khoa học và thục tiền cia đ °F nghĩa khoa học

Ln vin là cơng trình nghiên cửu mốt cách có hệ thống, gop phin đánh giá giúp người nghiên cứu và người đọc có những iễu biét tổng quất vỀ chế din hen chổ quyền din sự ci cá nhân Do đó, những đồng góp về mất khoa học của Iain

văn như saư

Thứ nhất Luân vin xây dụng khó niệm mới vé han chế quyễn din sự của cá hân, qua d6 làm rõ những vấn để lý luận liên quan đẫn ch nh này,

Thứ ba, Luận vin lam rõ nội dung các quy đính của pháp luật din sự Việt[Nam và các vin bản quy pham pháp luật có liên quan và vấn dé hạn chế quyén din

ty của cá nhân, chỉ ra những điểm tích ewe, hạn chỗ trong các vin bản quy phạm,

php luật liên quan din chế Ảnh này:

Thứ ba, Luân vin đơa ra các giải pháp, kiễn nghĩ hoàn thiện pháp luật ViệtNem liên quan dén vin dé hen chế quyên dân sự của cá nhân

* Ý nghữu thực tu của để tit

Từ việc tạo cơ sở khoa học cho chế đ nh hen chế quyển din av côn cá nhân,

luận vin đồng gop ý nghĩa về mất thực tin nh sau

Luận vin là tả liêu 06 gi tri cho các cơ quan có thẳm quyền th bánh pháp luật hoàn thiên đỄ các cn bổ th hành pháp luật nhấn thúc, vin dạng đúng din vào thục

tin thi hành pháp luật

Luận vin trở thành cơ sở khoa học giúp các nhà lâm luật hoàn thiện các quycảnh pháp luật liên quan đến hen chế quyén din x của cá nhân.

Luân văn là tả liêu them khảo hữu ich cho sinh viễn, học viên và các nhà

"nghiên cứu chuyên ngành luật din nr khi tìm hiểu chế đính han chỗ quyền din sơ

của cá nhân,

</div>Trang 16<div class="page_container" data-page="16">

7. Bồ cục hiận văn

Ngoài phân Mé đều, Kết luân, Danh muc tai liêu them khảo, kết cầu Luân vănđược chia thành 03 chương:

Chương 1. Những vin đề ý luân vé hạn chế quyền din ar của cá nhân.

Chương. Hạn chế quyén din ar cin cá nhân theo pháp luật din sự Việt Nam.

Chương 3. Thực t2n thi hành pháp luật và mét số kiễn nghĩ hoàn thiện pháp

Tu vé hạn chế quyền din sự cũa cá nhân

</div>Trang 17<div class="page_container" data-page="17">

CHƯƠNG 1. NHUNG VAN DE LÝ LUẬN VE HAN CHE QUYEN DAN SỰ CUACANHAN

1.1. Khái quát về han chế quyền din ny của cá nhân.

LLL Quyéu con người, quyén đâm sự của cá nhân.

(Ghi nhận quyền cơn người là thành quả đầu tranh trong lich sử nhân loại, được Hình thành trong quả tình vận động xã hơi oi các quốc gia, din tộc, gi cấp tổng lớp cùng các cá nhân rên trả đất Nguy từ thải kỳ xã hối mơng musi, con người

vin ln có những khát vọng nhằm dim bão các lợi ich tối thidu ma bản thân hướng

đến Tuy nhiên xã hội cỗ dai chu hệ thống được quyển con người thành các học thuyết Quyển con người thời kỹ này xuất hiện trong ý niệm nhằm thúc diy việc oi tao, thay đổ xã hội Theo thời gian. để dim bảo cho các quyển từ nhiên tấ thiểu của bản thân khi chẳng có sự xung đốt từ qua tình giao lou zã hồi, con người bắt đầu có sự đầu ranh khơng nging. ĐỂ rồi, cho đến ngày hôn ney, quyền cơn người tờ thành giá ti phổ quát của nhân lon, kết tinh từ các cuộc đẫu tranh qua mốt

chiều dai lich sử các dân tộc trên thé giới. Chính vì sự kết tính đó, quyền cơn ngườitỏ thành một phạm trù vơ cùng phúc tap, da dang bai nd phân ánh diy đã nhất về

các đặc đẫm, thuộc tinh quan trọng trong nhân cách con người. Theo t liều Hi

dip về Nhân quyên của Liên hop quốc (United Nations, Human Rights: Questions

and Ansver) có din gin 50 dinh ngiễa quyền con người đã đuợc công bố Vấn

phang Cao ủy Liên hop quốc đơa ra đnh ngiễa vé quyền cơn người như seu

“Qnyén cơn người là những báo dim pháp ý phd quát có tác đụng bdo về các cá

nhân và nhóm chẳng lại những hành động hoặc sư bố mặc làm tốn hơi dén nhân

phẩm, những sự được pháp và hự do cơ bản của con người”

Các quyên con người được thể giới công nhận và bảo vệ thông qua các văn kiệnhấp lý quan rong đặc biệt là ba vin kiện pháp lý quan trong nhất được coi nh Bộ

luật quốc té về quyền cơn người do là UDHR, ICCPR, Công ước quốc tổ vé các

United Nations (2006), Honan Rights: Questions aod Answers, New York and Geneva, r4.

</div>Trang 18<div class="page_container" data-page="18">

quyền lãnh tế, xã hội và văn hóa năm 1966 ntemetionel Covenant on Economic,Socil and Cultural Rights- ICESCR). Cần cứ vào ba vin kiên quan trong này, chúng

te có thể hân chie quyền con người hành hai nhóm: Các quyền dân my chính bị và

các qun ánh t, vin hóa xã hồi Như vây, quyển din sơ trở thành một bộ phân củaqgyễn con người được ghép luật quốc tổ thừa nhân và được nối luật hóa trong các vấn‘bin quy phạm pháp luật đặc biệt ở các BLDS qua các thi kỳ:

Xét và mặt thuật ngũ; quyền là “Điểmmã pháp luật hoặc xã hội công nhận cho

cược hưởng được làm, được đồi ha? Can din mela “Tiệc thuộc về quan hệ tài sản hơn nhân gia định... do Tịa án vết xử" ®. Từ cíh hiểu mang tinh ngữ ngữa,

có thể hiễu quyên din sơ là những điều chỗ thể được pháp lim trong quan hệ về tai sin và nhân thân Quyễn dân sự nói riêng và quyển trong quan hệ pháp luật nói

chung meng tính chi quan Bối thục chất việc xác lập, thục hiện quyền dựa tin ý

chỉ ci chỗ thể mang quyền mã chủ thể đó có quyên thục hiện h

đồng với cach hiểu trên, quyển dân su theo nghĩa chúng được hiểu như mu. "Kd

ning được pháp xử sự theo một cách nhất di cũa chủ thể trong quan hệ đến sự để

từ bố Tương

thực hiện, bảo về lợi Ích cia min Cịn theo nghĩa sing, quyền din sự là “quyển sữa chủ thi được pháp luật quy đnh nh là nội chang cũa năng lục pháp luật của chủ thễ đó, Như vập, các chữ thi cô năng lục pháp luật din sự khác nhan thi cổ các

din sự khác rhe" Bin cạnh 6, “quyển dân cic hiểu theo ngiấa hẹp là

cia chữ thd trong quan hỗ dân sự nhất dinh mà chủ thể đó đmg tham ga qnyén te min tuc hiện những hành vi nhất dink, quyễn yêu cân người có ngiữa vụ

ˆ Hoàng Phê (2003), Từ didn Ting Việt, NXB. Đà Nẵng, tr815.

| Hoang Phê (2003), Tad, 246, 247

{Vidn Khoa bọc pháp lý - Bộ Tư pháp (2006), Tir

‘Te pháp, Bà Nột, 600, l

ˆ Tường Đại học Luật Hà Nội (1999), Từ in gi tích thui ngữ ind học, NXB Cơng an nhân

din, Hà Nật 104

“Thuong Đại học Luật Hà Nội (1899), Ta, tr 101

in Luật lọc, NEB Từ didn bách khoa và NEB

</div>Trang 19<div class="page_container" data-page="19">

quốc ch) và pháp nhân Quyển din ar của cả nhân khi tham ga vào quan hệ din ty có nhiều đểm khác biết so với pháp nhân Từ cách chủ thể của cá nhân kh tham,

ta quan hệ phép luật din sự thông qua năng lục hành và và năng lực phép luật dnsay Nếu như năng lục pháp luật din sơ côn cá nhân không bị hạn ché thi năng lựcảnh vi din a của cá nhân sẽ chịu sự giới hạn trong một số trường hợp nhất din

theo quy định của luật Tay thuộc vào mức độ giới bạn Ấy, cá nhân sẽ thục hiện

quyền dân sự phủ hợp với bản thân mình.

Từ khá niêm vé quyền din sơ nồi chung ce các chủ thé thơng qua sự phân tích

vi cá nhân trong quan hệ pháp luật dân sự quyén din ar của cá nhân được khá quat

nh sau: Qupén din sự của cá nhôn là lui năng được pháp xử: a theo một cách nhất .Anh của cánhôntreng qu hi dân sự đễ thục hiện bảo v lợi ích của mình

1.12. Ham chễ quyều ân sự cđa cá nhân

Cơng với sơ nở rô các quan diém ihei phông vé cơn ngồi vào thôi ky Khai

sáng ð châu Âu coỗi thé kỳ XVI đến hết thể kỷ XVIH mã tiêu biểu là các nhà he

tưởng nhơ Montesquiew Roussema Voltaire, Diderot, Immanuel Kent, Adam

Smith... các tr trông về han chế quyén con người cing din được hình thành song song với việc bio vệ quyền con người. Tất cả được chuyển hóa vào “Bối yn ngén nhân quyển và din quyển năm 1789 cia Pháp” - văn bên được đánh giá ar thin quả vi dei từ cade Cách mang Pháp vio cuối thé kỹ XXVII, Mặc đã vin bản này chiu ảnh hung stu sắc từ học thuyết về các quyền tự nhiên song vẫn đơa ra

những giới hen cụ thể: “Tie do bao gầm fh năng làm bắt cứ đẫu gì mà khơng gậy

bi cho người khác. Như thể việc Hhực hận các quyằn hr nhiên cũa mdi cá nhân chỉ by gii ham sao cho các cả nhân khác trong xã hội cũng được hướng những quyển

tương he Những git hơn này được quy dh đạp vd bằng luật php! Bin thân

các nhà tr trông thời kỹ khai sáng cũng nhân thúc một cách diy đồ ring khơng có

quyền tr nhiên tuyệt đơi. Trong mét xã hội ln có sự vin đồng không nging, lợi

“Hoang Đạo (1938), “Ý ngiấn suất Cách mệnh Pháp”, Ngày nay, (110), tr10,* Điền 4 Bản uyên ngôn nhân quyền và dn quyền năm 1789 của Phip,

</div>Trang 20<div class="page_container" data-page="20">

ch của người này sẽ ảnh hung din lợi ích cba người khác và cơn người luơn tin soi cách a8 được hưởng nhõng lợi ích tốt nhất cho bin thân mình Néw mốt xã hồi sé ai cũng được hướng nhơng quyền tuyệt đối chắc chắn dẫn dén nguy cơ cảxã hồi

tue do ph cơ tập mới

tết phải cĩ chiếm mới được; vừa là cơ quan vim là kết quả cũa sự tién bổ. Bao

đồ tơi vào sự điệt vong bối lẽ theo như Jules Simon “uyổ

6 cũng phải cĩ git hạn vì bao giờ mỗi lợi chung vớt mỗi lợi nng cũng xung đất

vớt nhac Nhưng mà văn minh cảng phát dat tì cát giớt han ấy cảng phát rồng

ra°* KG thừa thành quả đấu tranh từ Cách mang Pháp cing như tr hưởng từ các

tiết gia thời kỳ Kha sing khoăn 2 Điều 29 UDHR nêu rõ: “Trong Ma hành sirbăng quyén te do cũa minh, ai cũng phát chù những giới hợn do lade pháp đất ra

ngỡ hẳu những quyễn tr do của người khúc cũng được thừa nhận và tổn trong hig đồi hối chính đồng vỗ đạo I, trất hự cơng cơng và am lạc chưng trong mốt xã i dân chủ cũng được théa mãn °. Cịn ICCPR đơa ra những cân cử cụ thể khỉ thục hiện việc han chế các quyển dân sơ chính tỉ: “Trong thit gian cĩ tình rang hn cắp xập ra de doa se rỗng cịn cũa quốc gia và đã được chính thức cơng bd ce quốc gia thành viên cĩ thể dp chong những biến pháp hơn chế các quyẫn nêu ra

trong Cơng tĩc này, trong chừng mục do nữ cds khẫn cấp của tinh hình với đều

Tiên những biện pháp này khơng ái với những neta vụ khác của quắc gia đồ xuất

phát tic luật pháp quốc tễ và khơng chu ding bắt kệ sự phân bidt đắt xữ nào về

ching tốc màu da, gii tinh ngơn ngữ, tơn giáo hộc nguồn gốc xã hỗ °" Các

ăn kiện pháp lý trên phin nào cụ thé hĩa vấn để hạn chế quyền cơn người nĩi chưng quyền din sự nĩi riêng trong một điều kiện nhất đnh Thể nhưng, tắt cä đều hải dim bảo a chit chế khi việc áp đất các biện pháp nhằm hạn chế quyền đân sơ chỉ được diễn ra khi cĩ những ngogi lệ nhất ảnh ảnh buơng din sự tin vong của

một quốc gia đồ

Ngay cf khi đã cĩ những hành lang pháp Lý nhất nh liên quan tới vẫn để hạn chế quyền dân m của cá nhân song vẫn chu cĩ bit cứ một vin bản nào nêu bit

"ales Simon (1874) - Thượng Chi địch (1929), “Tic do luận”, Nam Phong, (101), tr401,“Khoản | Điện 4ICCPR.

</div>Trang 21<div class="page_container" data-page="21">

khái niệm vé vin đề này, Đứng dudi gic đồ ng ngiữa, nhiẫu tác giá vẫn sử dụng Í quyển và giới hạn quyền Từ đến Tiếng Việt của tác gã Hoàng

thuật ngữ han

Phê giả ngiĩa từ hạn ch là “Giữ la, ngăn lại trong tết giớt hơn nhất ảnh không

để cho vượt qua! Còn thuật ngữ giới han được định nghĩa: “Phạm vi, mite đổ dt ảnh; không thể hoặc không được phép vượt qua?, Nếu nhự thuật ng hạn

chỗ là loại động tử th thuật ngữ giới han được ding đưới dang danh từ và/hoặctrong một số trường họp dave ding đưới dang động từ. Nhin vào mặt ngữ nga có

thể thểthây thuật ngũ. “han chế” và “giới hơn” ong Tiếng Việt có sơ phân biệt

‹hơa quá tổ rất tùy thuộc theo ngỡ cảnh của người sử dụng ngôn từ Cả hai thuật

"ngữ này đều thi hiện một pham vi khơng cho ghép các chỗ thể vượt qua. Theo tíng

Thang Quốc, ngÏĩa gốc của chữ “hạn” (FB) là rỡ ng, cách t tương hình của chữ

“bạn” (FB) đến giã lẻ một người muốn quay đầu niên ra xe những bị vách nik cho

chăn tâm nhìn của anh ta, mở rộng ra thành “hen chế", Còn chữ “giới” (5B) thực

chit là bộ "điện" (FB) meng nghĩa là nuông lúa kèm theo mượn âm chữ giới (34)

trong tiếng Hén cổ" Theo ngiĩa này chữ "giới" của tiing Hán chỉ một khoảng

không gian trong mốt phạm vĩ nhất ánh Nhơ vậy. nêu xét dưới gúc đồ ngôn ngữ cả

Tiếng Việt va Trồng Trung đều thể hiện thuật ngữ “han chế” và “giới hơn” có nát

Xhác iệt đối chút với nhan

Đứng dưới góc độ thuật ngữ pháp l, cách sở dụng thuật ng “aan chế” quyền

và “giới hơn” quyển vẫn chưa có nụ thơng nhất giữa các học giả Tác giã Vũ Công

Gino phân biệt nội hàm của khái niệm “hơn chế” và “giới hơn” dun trên lính vụcnhân quyền Theo Luật nhân quyển quốc tẺ, “Limitation of hroncns Rights” nghĩa làgiới han cit quyền Con thuật ng “derogation of inancm Rights” nghĩa là hạn chế

ˆ Roine Phê (200), Ti didnTng Việt NB. Da Wag, 420

Hoing Phê 200) THẢ, tr405. „

ˆ Lý Lac Nghị 1987), Timvé edt nguễn chữ Hin, NB Thể gii, 249.

số ngiẫn ch Hi” của Lý Lạc Ngh ti trang 239, cỡ “isa” (IP) có nga

đốc là áo giáp. Từ Khả thư về sau, lành ch biển đối din mức khó có th giả thích được.

</div>Trang 22<div class="page_container" data-page="22">

việc thục hiện quyin hay tem đính ci/ding thục hiện quyền. Tác giá đã đã đơn ra

kết luân các quyền có th bị giới han những rong song với nổ lá việc thực hiện các

quyền đó cịn có thể bị han chế theo quy đính của luật”. Một số tác giả địch nghĩa "hạn chỗ” và "giỏi hạn” quyền từ thuật ngũ trong Hiến pháp Liên bang NgŠ Qua

quế tình phân tích, tác giã Nguyễn Minh Tuần cho ring với nghĩa Tan chế” quyên

thi có ngữa là hạn chế trong việc thự thị, sở đụng, áp đụng các quyền con người,

còn nghĩa Tới han” được sỡ dạng ki diễn đ việc thiết lập pham ví, ranh giới mã trong khn khổ dé quyén c thé bị han chế trong các điều kiện, hoàn cảnh, mục ich xác Ảnh Tuy nhiên tác giã lạ kết luận nên sỡ dụng thuật ngữ “giớt hơn” dé

phi hợp với Luật Nhân quyén quốc tổ cũng như với Ý tưởng, nổi dụng cơ bản cũa

Hiển pháp Liên bạng Ngà”

Qua nhõng phân ích trên có thể nhận thy, thuật mgt “ơi chế” và “gi hơn có sự khác biệt về mất sắc thei ngữ nghĩa song có những đểm khá gin gi, có mơ

lổng ghép, dan xen nhau Cụ thể, khi gói han một quyền theo một múc 46, ranh:

giới nhất định phụ thuộc vào các mục dich ring các chủ thể chỉ được thục hién

quyền dua rên những ranh giới do luật quy đính Cịn khi cơ quan Nhà nước có

thấm quyền hạn chế quyễn cũng đều đưa trên những mục dich chính đăng để

lot ich cơng công, quốc ga, dân tộc tong một gi hạn nhất dinh nghĩa là cần phải

vvach ra mét ranh giới cho vie giới hạn quyễn Thậm chi, rong một số trường hợp,

các quyin din sự được thực hiện theo một sự giới hạn nhưng vẫn có th bị hen chế dn tên những lý do chính đảng từ Nhà nước, Từ đó có thi nhận thấy phạm ví của

han chế quyền rông hơn phạm vi gii han quyển

"Vi Công Gino C0I3, “Ning nắn bổ và han chế mong chế đụ qd sơn ngườt 0

" Tuất ngấ “ospannom” được dish ng i ‘han chế g áp bi những dn bện sắc đnh đặt

cát gi độ vào Kg hey phom ví nào để" hay “han nh cơ lạc gi bới cất gt, khổ ning gỉgoin ga), đất cát gd vio ung tat lập gót han cho cá gì đố”

“Nguyễn Mink Tn C012), Giót han chính ding đổi với qg ên cơn ngườt quyền cổng din trong._pháp luật quốc tễ và Việt Nam, NXB Dai học Quốc gia Hà Nội, tr94-91.

</div>Trang 23<div class="page_container" data-page="23">

Quan diém của cá nhân te giã luận vin cho ring thu ngỡ “han chế” thường sit dang ki trong ngữ cảnh chi các hành động nhằm hạn ché các quyén cơn người

trong quá hành thục thi pháp luật còn bảnthân nộ tạ các quyên đó đều đã có một“git hen nhất nh yêu cầu các chủ th không được phép vượt qua phạm vi, diycăng a mốt rong cách thức han chế quyền một cách gián tip. Như vậy, ty tùng ngữ

cảnh mà có cách sở dạng thuật ngữ ring Cá nhin tác giã cho ring để thẳng nhất về

cánh thức sử dụng nên cử dạng thuật ng “an chế" để bao quát toàn b6 vin để

Từ cách hiễu và thuật ngỡ “her chế”, trong inh vục dân sự nổi iêng cũng nh qguyễn con người nói chung, việc hạn chế chỉ có thi diễn ra trong những hồn cảnh hit aie đặc iệt Nhơng hồn cảnh đó mang tinh chất quyết đình sự tén vong của

một quốc gia xã hội hay một cổng đồng nhất inh Bồi nh đã phân tích, trong q

trình giao lưo xã hộ, quyền lợi cia con ngi ln có sự mâu thuẫn, xung đột nhan rit lin Bit cử chủ thể nào cũng mong đạt được lợi ích cũa mình một cách tuyệt đắt itu này giy ảnh hưởng nghiêm trong đốn quyển và lợi ch hop pháp của chủ thể Xhác, gây ra nhiễu mâu thuến Néu không thất lập những ranh giới nhất định cho những quyển ct con nguờ th xã hội không thể phát trim được thâm chi dẫn din tình trang hỗn đốn Trong nh ve dân my việc han chỗ các quyén din ar côn cá

nhân cảng trở nôn cần thất. Đối với bit cử xã hối nào, các giá ti ti sẵn và nhân

thin mang ý ng]ĩa lớn chi phốt vào toàn bộ hoạt động của các chủ thể. Q tình vận đơng xã hộ, con người luôn muốn tin moi cách nhằm tha mãn lợi ích vất chất và lợi ich nh thin cia mình Vì những lẽ đó, những tranh chip, xung đột về quan

hộ ti sẵn và quan hệ nhân thân trở thành một đu tất yêu đối với bất kỹ xã hội nào

Bồi đi kèm với sự phat tiễn luôn là những mâu thuẫn xuất hiện trong nội tú. Thể

nên việc han chế quyên din ar của cá nhân mang một ý nghĩa lớn kh phân nào đó

giúp cân bằng lợi ich các chi thé rong xã hội Dẫu vậy, cách thức để han chế quyên

dân nr của cá nhân phải thục shop lý và được thục hiện bối cơ quan có thim

aquyin dai điện cho toàn din dé meng tinh khách quan nhất, dim bảo việc hạn chế

đ được thực hiện trong mốt hoàn cảnh cần thiết Hoàn cảnh đỏ nhất thiét phi vĩ

lot ich chung của toàn xã hồi, dân tộc hay quốc gia, cao hơn nữa là toàn nhân loại

</div>Trang 24<div class="page_container" data-page="24">

Mặc dù váy, hen chỗ quyền din my khác hoàn toàn với tam dimgjtam din chỉ thục

iện quyển VỀ mit lý luân, ban chế quyền din sự cia cả nhân thực chất đã được

i han phạm vi áp đụng nhầm dim bảo cân bằng lợi ích git các chỗ thé trong xãhồi Còn việc tem đờng/hơn dinh chỉ quyền thục chất chỉ là mốt cách thức thực hiện

iếc hạn chế quyén din mơ rong mốt giai đoạn nhất dinh vi những lý do có thé ảnh,

hướng đến cả cơng đồng Sau đó, cá nhân vin được tấp tue phục hỗi quyễn din sơ

của mình Nhung bản thin trong các quyễn din sơ do cũng cỏ những giới hạn nhất

ooh nhẫn khiển các cá nhân không xâm phạm lợi ích cơng đẳng

Từ những phân tích trần, tác gã đa ra kh niệm vi han chế quyền din nự ci cá nhân nh sau: Ham chế quyển đân sie cia cá nhân là cách thức can thập cửa Nhà ước bằng luật pháp đưa trên các trường hop thực a cần thất vì tình trang khẩn sắp, artẫn vong cũa qude gia lợi ích cơng cơng dao đức xã hội đỗ áp đất a hạn

ân sve cla cả nhẫn với mue

chỗ trong việc thas hưởng xác lập, thực hiên các quyễ:

ich cân bằng lợi ich gia ed nhân với quốc gia, cộng đẳng với các cả nhân khác

trong quan hộ pháp uật dân sc

113. ặc điẫm bạn chế quyén đầu sự của cá nhân

Dựa tiên cơ sở ki niện về han chế quyển din sự côn cá nhân, có thé rút ra những đặc điễm như sau

Thứnhẫt việc hơn chễ nyễn dân sự cũa cdr chỉ đỐnra trong trường hợp tee ated thất trong tình tang fin cấp de don si tén vong cia một qiắc gia vì lot Ích

căng cơng lot ich chánh đẳng cũa các chí thể khác trong quan lệ pháp ludt dân sự

Bain chit quyển din sự sinh ra phải được dim bio để thục hiện Song vì ánh những xung đột vỀ mặt lợi ích giữa các chủ thé trong xã hội nên mới cần han chế quyền Nhong việc han chế quyền din sy không được diễn ra mất cách tủy tiên mã chỉ trong nhõng trường hợp nhất dinh Trước hết, nó cần thất khi một ga toi

vo tinh trang khẩn cấp liên quan quan tới sợ sing cịn cơn quốc ga đó Diy la nổi

dàng di được ICCCPR nhân manh Điều đó cho thấy các nha lam lut rên thể giớinhận thức rõ nự nghiêm trong khi một quốc gia rơi vào tín trang khẩn cấp. Nội him

</div>Trang 25<div class="page_container" data-page="25">

vi khả niệm tinh trang khẫn cấp cho din nay đã được nhiễu học gã đơn ra Trong qgu khứ ai niêm nay bộ hep thể hiện tin trang chiến ranh hay mốt in trang quen

trong nào dé nhất định được luật pháp nhiều quốc gia tên thể giới quy dinh Sau

chiến ranh thể giới lên thử hai, khá niệm v tỉnh rang khẫn cấp phần nào mỡ rông

ơn nhằm áp dụng rong tinh thể hòa tinh!” Tác giả Nguyễn Đăng Dung đơn ra hú

niệm vé tinh trang khẩn cấp nhờ saw “Tinh trang khốn cấp là tinh trang che pháp chính quyền đìng những biện pháp đặc bidt dễ dts pho với tình trang dc biệt nhương hơng ph vớt bắt cứ biện phúp nào cũng được áp dàng mà chỉ những biên pháp

cin Hiết cho một tình thể nhất ci mới là hop pháp “® Sử dụng biện pháp it kệ

tác giã Nguyễn V ăn Tho ou thé hơn về khái niệm tinh trạng khễn cấp như saw "Tin trang tin cáp là tình huống hiên nhiên hay do cơn người, dich bệnh ngup liễu gật nn ảnh hưởng đặc biệt ngễm trong đổn ti sân nhà nước, cơ quan tễ chức, nh

xương sức khốc tài sân của cả nhn am nành qiỗc gia và trật han tồn xã hội 29

Nhờ vậy có thé nhận thấy, tin trang khin cấp dường niur để được các học gã phân tich rất kỹ nhằm cho thấy tinh cân thiét để các quốc gia áp dụng việc ban chế quyển ‘oi nó cổ tke động manh mé đốn sự tén vong của mốt quốc gia Thé nhưng để Nhà ước thực hiện các biên pháp hạn ché quyền, theo Điều 4 ICCPR, tinh trạng khẩn cấp phii được công bố. Quy đính này cho thấy tinh trạng khẫn cập meng tinh cục bộ shim giúp ác quốc gia chi động hơn trang việc ứng phó đối với những sy cổ đấn ra

trong nổi tei nước mình Điễo này hit ức cén thiết nu xét rong hoàn cảnh thực hiện

việc hạn chế quyền din ar cia cá nhân Do pháp luật din my đều chỉnh quan hệ nhân

thân và quan hệ tải sân khá rộng lớn kảm theo nhiễu luật chuyên ngành nim tongphp luật din my nên sự chủ đông hạn chế quyên giúp cho các cơ quan Nhà nước có

thấm quyên dễ ding thục hiện khi xây ra xung đột giữa các lợi ích từ những chỗ thé

Xhác trong xã hội lúc xây ra tn trang kh

* Nguyễn Đăng Dung (2000), “Tink mame hn cấp theo guy định cũa Hiến pháp và Cơng óc”,"Nghiên gin Lập pháp, Viện Nghân cửu lập pháp, 18), tr

© Nguyễn Đăng Dung (2000), THẢ, 11

© pe fame guanlyshesmec vụ/2022/05/10fargnyen:cua-se-g93o:sis-mtoe-trọng th tangAhemecapf, buy cập ngày 6/2022

</div>Trang 26<div class="page_container" data-page="26">

Bên cạnh sự tổn vong của quốc ga Io ích cơng cơng được xét đến khi thực hiện việc hạn chế quyển din sự của cá nhân Cho đến nay, thuật ngữ và “Tot ích sống công” (public interes) đã được định ngiĩa thao nhiều cách khác nhau Tờ in Oxford đưa ra một dinh ngiĩa ngắn gon: “Lot ich công công là lợi ich hoặc lợi thé

cia tồn thé cơng đồng. lợi ích cơng ”1 Còn từ én Kinh doanh thương mai Hoa

Kỷ ảnh ngiữa: "Lot ích chung của cổng đồng (rải ngược với tr lợi của một người một nhém người hoặc một công ty) là lợi ich mà trong dé toàn thé xã hội đạt được

về qyễn lợi và nhận được ar cổng nhân thie

chức chính au

ích cơng cơng là một khát miễn quan trong trong khoa học pháp lý đễ chỉ các lợi bảo vẽ của Nhà nước và các tổ

Ích quan trong của xã hội hay cơng đồng có gid trị cao hơn các lợi ích tư (của cá

nhân, tỗ chức) riêng 1°73. Thé nhưng nêu hiểu theo những cách thức trên, tác giả.

shin thấy vẫn chưa đầy đã hết ý nghĩa của loi ích cổng cổng vì nó hiểu a sơ công “hận, bảo về của Nhà nước thông qua các quy dinh pháp luật cụ thé. Bởi néu không

din din tinh tang lạm quyền hoặc

só sự bão vệ bing các văn bản pháp quy rất

một 8 chức chính quyền. Từ những cách đính nghĩa trên, có thé ‘lot ich công.

sống” là những lo ich mang ý ngiấn quan trong chong cũa toàn thé xã hội hay mấtsống đẳng nhất din (phạm vi cao hơn những lợi ích ring lễ cũa một cả nhân hay

16 chức) được Nhà nước công nhãn và bảo vệ bằng các quy định pháp luật. ThÊ nên, từ những lợi ich chưng cia toàn thể xã hi, cơng đẳng mới có cẩn cứ nhữn giúp các cơ quan có thim quyền áp dụng việc hạn chế quyên din sự để duy timột

hội dn nh rong quả bình giao lưu din a

Ngoi những y tổ chung nêu rên vide hạn chế quyển dia sơ côn cá nhân

cịn nhằn dim bảo cho lợi ích chính ding của các chỗ thể khác khi them gia quan

hp Hen oxforddichonavis comdefiition/ybic interest, tuy cập ngày 02/6/2022

` Nạp Thro business: dictionary comldefiubondplic-anterst hal, uy cập ngày 06/2023

» Tran Việt Đồng = Nenyén Ngọc Mai Thu COIS), “Lot ch cổng công” rong luật đầu quốc

-Thực tin giã: quất manh chấp quốc tễ và một sễ đề suất cho Hiệt Nam, Khoa hoc pháp lý, Đạihọc LsậtTP RCM, (1),

</div>Trang 27<div class="page_container" data-page="27">

hộ pháp luật din sự Các chủ

gồm cả nhân và pháp nhân, ngồi ra cịn có một số chủ thể khác như tổ hợp tác, hộ inh bay các tổ chức khác khơng có từ cách pháp nhân Song khác với những lợi

ch chung, những lợi ch của các chỗ thể khác khi tham gia quan hộ pháp luật đân sơ

mang tinh chit hr Tác giả cho ring để đã điều iién thuc hiện việc hạn chế quyển din sự của cá nhân, những loi ích của các chủ thể khác khi tham gia quan hé pháp.

luật din ar cẩn chính ding Hai chữ "chỉnh ding’ ở diy la đúng, phủ hợp với 18

phi” đẳng nghĩa với vie những lợi ích đó dim bão nla cầu tối tiểu cho các chủ

thể, Đối với các chủ thể tham gia quan hộ pháp luật dân sự luôn hướng đân những ợ ich tốt nhất cho bản thân mình mà những lợi ích đồ có thể xăm phan tới Lot ich thâm gia quan hệ pháp luật dân sự chủ yêu bao

của các chủ thể khác Dẫu vậy, quả tình giao lưu dân sự có những lợi ich chínhding bị xâm phạm vi những lý do khách quan hoặc chủ quan thậm chi không phải

do chủ thể xâm pham quyển gây rà Đảm bảo lợi ich chính đáng cho các chủ thể

Xhác khi them gia quan hệ pháp luật din sơ bing bién pháp bạn chế quyền din sơcủa cá nhân cũng là cách dim bảo cho các quyển dân mr được thục hiện một cáchwa vit hơn

Thứ hai việc hen chỗ quyền dân sự của cá nhân chỉ được thực hiện địa trênany Anh của pháp

Đặc iim này thể hiện mot cách thống nhất thông qua UDHR và ICCPR. Đây được xem như một trong những điều kiện tân quyết để Nhà nước hoặc cá tổ chúc chính quyền áp dụng việc han chế quyền din a cia cá nhân Cũng bai quy dinh "ngất nghéo này nên có thể đ dang nhận ra cơ quan được trao thẩm quyén han chế quyền din ar của cá nhân chỉ có thé là Quốc hôưN ghi viên (đãi với các nước theo hệ thống din luậ) hoặc Toe án (đối với các nước theo hệ thẳng thông lui). Day

đều là những cơ quan dsi điện cho Nhà nước thực hiện vai trò lập pháp nhất Ảnh.Tuy nhiên, thuật ngữ ‘by aw" sỡ đụng rong các Công ude quốc té mang li nhiều

cách hiễu khác nhau Theo từ điển pháp luật, “In” có ngữa là hệ thống quy tắc cư

© Hoang Phê (2003), Tad, tr 16).

</div>Trang 28<div class="page_container" data-page="28">

xử do Nhà nước bạn hành shim quản ý xã hội. Nghĩa này tương tơ hư cách hiểu ð 'Việt Nam 1a pháp luật nói chung bao gỗ:

hip lut hướng dẫn duc luật. Bán thin chữ “law” có thể hiểu là các đạo uật docả đạo luật cùng các vin bên quy phạm,

Quốc h6ƯN gh viên ban hành Nhung cũng cỏ những cách hiểu khác cho ring chit“ter” không nhất thiết phải là các đạo luật do Quốc hd ghỉ viện ben hành ma có

thể là những văn bản luật được ban hành bởi bộ máy cơ quan Nhà nước có this quyền nhằm kip thời đu chinh rong trường hop cén thiết Trên thé giới không phii bản Hiến pháp nào cũng ghi nhân những nguyên tắc han chế quyền Theo nhiều nhà nghiên cứu, sở đ Hiển pháp it khi để cập din việc hạn chế quyén bãi các hà la luật mong nhuồn việc han chế quyển phải minh bạch, cụ thể hơn thông qua

các văn bản quy pham pháp luật”, Trái ngược với kỹ thuật lập pháp của quốc tế,

hép luật Việt Nam không những đưa nguyên tắc hạn chế quyền vào Điều 14 Hiển

php nim 2013 ma còn cụ thể hóa trong Điều 2 BLDS 2015. Hơn nữa, quy din côn php luật Việt Nam chi cho pháp han chế quyễn dân sự của cá nhân dựa trên quy lok của luật. Ngiĩa là cơ quan duy nhất thục hiện việc hạn chế quyén chính là Quốc hội - Cơ quan quyển lực Nhà nước cao nhất Sở đi có điều này bởi các nhà

lâm luật ỡ Việt Nam mong muốn dim bảo tdi đa nhất việc trục hiện quyén dân sơ

đẳng thi tránh việc hen chế quyền dân sơ mt cỏch ty tin theo Ơ chi ca cỏc c

ôquan hành phép, tơ pháp thông qua các vin bản quy pham: pháp lut đi luật

Thứ ba việc hạn ché qngẫn dân sự cũa cá nhân

quam hệ nhân thân cũa cá nhôn

ra trong quan hộ tài sn

Đặc diém này mang bin chit đối tượng diéw chỉnh cia ngành dân nợ Việt Nam. Đây là mốt ar cụ thể hóa vé tr tưởng han ché quyền diễn ra trong nổi tạ

hồi chủ nghĩa ViệtNam rất phong phú. đa dang tt dải rên nhiễu tinh vue. Tương ứng với ting fi

"ngành luật din sx. Hệ thống pháp luật cũa nước Công hb

vực là những ngành luật riêng cổ những quy pham pháp luật đều chỉnh cụ thể © Lé Xuân Minh C021), Han chế inn con ngudt quyẫn cổng din trong di liên phòng chẳng.

cách Bệnh mạng Inde ~ Hi uận và thực nên ở Diet Neon luận nay, Laan văn Thạc ã Luật học, Dathọc Lait Ha Nội 29

</div>Trang 29<div class="page_container" data-page="29">

Ngành luật din sơ công nim trong số hệ thông pháp luật Việt Nam. Lĩnh vực mà "ngành luật din sự điều chỉnh rất réng vì luật din su rổ thành nin tăng ct lõi cho hể

thống luật tr. Song với phạm vi nghiên cửu chỉ gi gan trong chế định hạn chếqguyễn din sự cũa cá nhân nên đối tượng điều chỉnh với vẫn để nghiên cửa là nhữngquan hệ ti sin và quan hệ nhân thân của cá nhân.

Thứ tr việc han chỗ quyẫn đân sự cũa cá nhân không làm mắt ban chất của

ain st

Mết trong những vai trị cia phip luật chính là bảo vé qun con người. Còn

tiện pháp han chế quyền thục chit để nhầm cân bing giữa các chủ thé trong quan

hộ xã hội với nhu, Bồi vây, trong Điều 2 BLDS 2015, các nhà lâm luật đặt nhan để

cho đều luật là "Công nhận tổn trong. báo về và bảo đảm quyển din sư” Nội dang bảo dim quyền din ar được đơn lên trước và nhắn mạnh cách thức bảo vệ

qguyễn din ar thông qua Hién pháp và pháp luật Con nội dung liên quan tới việc

han ch quyền din sơ được nêu ở sau nhưng có những lý do thật cự thể đồng thời chỉ cho phép hạn chế quyền din a theo quy dinh của luật Bin chất các đều luật

sinh ra vẫn đi phii được bảo vệ và phát huy. Sự hen chế quyền chỉ được phép thực

iện trong những đều kiện đặc it. Song đã có thục hiện bit cứ biện phip han chế quyin nh thể nào di chăng nữa, bin chất côa bất cử quyén din aw cũng không được ghép thay đỗ, bién độ: Tác giã sử dụng thuật ngữ “Không lam mắt dt bản chất cũa quyén” đ nhân manh cổ cốt lỗi cia các quyền din ny Một số quyền dân sự vẫn đĩ

‘i giới hạn trong nổi tạ các quyển nên khỏ lịng đầm bảo một cách tut đỗ. Những

ia có bi giới hạn ở bit cứ pham vĩ nào, bản chất của qun din sự đó vin khơng hé thay đỗ. Đây đoợc xem như một nguyên tắc bất ai bất dich nhằm tránh nh trang

các cơ quan nhà mage có thẳm quyển vượt quá mie can thiệp cho phép khi thụciện việc han chế quyền din mự cba cá nhân

Thử năm, vide hơn chỗ quyển dn sự cũa cá nhân giúp cân bằng lợi ích giữa

sác chỉ thễ in tham gia quan hệ pháp luật dn sục

</div>Trang 30<div class="page_container" data-page="30">

Bắt cử chủ thé nào tham gia quan hệ pháp luật din sự đều hướng tới những lợi

ích ti da ma mình đạt được trong quan hộ tà sin và quan hệ nhân thân. Kéo theođể là những lợi ich hits hình hoặc vơ hình. Q tình giao lưu din nụ các cá nhân

luôn ham mudn tim moi cách để đạt được những lợi ích tốt nhất cho minh. Về hành, chứng những đều đó có thể xăm pham nghiém trong quyén và lợi ích hợp pháp của các of nhân khác. Vi đụ như trong quá tình sở dụng đất sỉ cũng mong muốn có một lối chung & zao cho thuận tiện để lâm kinh doanh ngoài nh cầu sinh hoạt Những niu chủ sở hồu bất đông sin được hướng quyển quá đời hồi như vậy thì mặc dia pháp luật ln bio vệ quyện lợi chính đáng cho ho 1a quyển dave mỡ lỗi & chung Lửa bit động sin vậy bọc nhưng rẽ giy ra phién luy lớn cho chủ sở hữu bắt

đông sin chiu hưởng quyển Vi nhõng lễ đó, ngồi việc dim bảo cho chỗ sở hữu bắt

đồng sin bng quyền có mốt lối ái chung, pháp luật có quy định liên quan tối việc

hhan chế quyền bằng cách nghiêm cấm việc lạm dụng quyền đối với bất động sinchiv taxing quyển ngồi ra việc kei thác bất đơng sẵn hướng qun chỉ bảo dim

shu cầu hợp lý. Cụ thể hơn nữa, trong quy din quyển về 16: & qua quy ảnh ti Điều 254 BLDS 2015, pháp luật chỉ cho phép lối dk chung dim bảo việc đ lạ và ít J này phần nào cho thây phép luật có những quy định bạn chế quyền để dim bảo quyển và lợi ích cho chủ thể khác khi

gêy phiên ha cho các bên Những quy định cu

chủ thể được bảo vệ quyén tham, gia quan hệ pháp uất dân sợ. Không những vi

phạm ví giới hạn quyền giúp cân bằng lợi ích giữa các chủ thể trong quá bình giao

lu din sự cũng là để bảo vệ quyền dân ar cũa từng cá nhân khác trong xã hộ khi

ấy ta những tác động tiêu cục lâm ảnh hướng din quố: ga, din tộc, cơng đồng ”

Sự cân bằng đó xát cho cing chỉ mang tính chất tương đối sang khi mỗi bên được

Hạn chế bốt các nhủthơa mẫn các lợi ích cia minh phn nào dim bảo ính cơng

‘bing của pháp iit. Dù cho m cơng bằng này có thé ảnh hưởng đến quyền và lợ ich của chủ thể khác nhưng như cầu thự hưông quyền của mi cá nhân luôn là võ hạn.

‘Vay nên pháp luật không thể dim bảo cho tất of các chỗ thể thụ hưởng được tắt cé

3 Me lfepcisssn valnguyen-tac-hoanthien-co-che-lien-quan den

han-che-guyen-con-ngua-o-siefnam, truy cập ngày 7162

</div>Trang 31<div class="page_container" data-page="31">

những như cầu vơ hạn đó mà chỉ tao ra một sợ cân bằng nhất dich & mức cho pháp shim trénh sợhiên ch một cách quá đáng khi các chủ thể thục biện quyền dẫn sự

Thứ sig Nhà nước han chỗ quyển din sự của cả nhân dưới nhhằu cách thức

Thác nheyc Pháp luật quốc tế nổi chung và pháp luật Việt Nam nói riêng đều thể Hiện ý chi thục hiện việc han chế quyễn din mr của cá nhân bing nhiều cách thie

Xhác nhau

Cách thúc thử nhất là nêu rõ vide hạn chế rong ting đều luật Trong ICCPR,

"ngồi Điều 4 meng tính đính hướng chung cho việc hen chế thực hiễn quyền còn một sổ nội đang quy inh về các quyền ow thé bi hạn chi ngay trong nội tử cia quyền đó. Cụ thi, tong khốn 3 Điều 12 ICCPR quy đính về quyền tự do cử trú hop pháp rên ãnh thổ một quốc gia mà không chịu my hạn ché nào nhưng kảm theo cu khoản: “rừ những hạn chế do luật ảnh và là cần thất đ bác vệ m minh quắc gia. trất he công công sức khoš hoặc đạo đức xã hội hoặc các quyễn ne do của người khác, và phat phù hop với những quyển Khác được Công ước này công

hân”. Hay như quyền te do ngân luận quy dinh ở Điều 19 ICCPR có thé bi hạnchế vi những lý do rên Tiệp tha những tién bộ trong kỹ thuật lập pháp của nhênoxi pháp luật Việt Nam cống nổi luật hỏa các lý do hạn chế quyén din su trong các

qgyy định của BLDS 2015. Nhin một cách tổng thể, những lý do để hạn chế quyén dân sự déu rất chính đáng phù hợp với pháp luật quốc tổ, Bởi đối với một quốc gia,

vẫn dé an ninh quốc gia trật hy công công, sửc kde hoặc dao đức xã hồi hoặc các

qguyễn và lợi ích hợp phép của người khác trở thành nên ting để quốc gia dé tén tei đồng thời thúc diy sự phat td

thúc qua đỏ đơa ra những dự iệu nhằm han chế bét những thiét ha xây ra cho mất

với một quốc gia Các nhà lêm luật đã nhận.

một quốc gia Đặc biết, gá ti của những dự liệu đó vẫn con tén tei cho đến thời iim hiện t vi đó đồu là những yêu tổ hit sốc quan trong không chỉ tác đơng din một quốc gia mã có thể ảnh hương dn toàn nhân loại

Cách thức thử hai là những hạn ché meng tinh him ý. Nhông đều khoăn nàythường không nêu rõ thuật ng trong quyền nhưng qua

</div>Trang 32<div class="page_container" data-page="32">

cách ifn giả những điêu luật đỏ thể hiện him y bạn chế quyên Như khoản 1 Điêu 17 1CCBR: “4điơng ai bí cơn thập một cách h tiện hoặc bắt hợp pháp vào đôi sống nếng ts gia ch nhà ở Hatin, hoặc bị vân phạm bắt hop pháp din danh doe và tợ fin” Ham ý hen chế quyền ở đây được thể hiện thông qua thuật ngữ “tùy in". Hay như trong quy dink tạ khoản 1 Điều 176 BLDS 2015: “Chit sở hữu bắt ing sản chỉ được dưng cột mắc, hing rào, trng cây, xây hường ngăn trên phan cất thuộc quyền sie dụng của mình”, thuật ng "chỉ được" ở đầy vin đi thể tiện hàm ý để cá nhân thục hiển quyền tuân theo, Cách thúc thể hiển hạn chế quyén din ty bing việc thể hiện hàm ý dem lạ hiệu quả rất lớn shim phân dn 18 phạm vi giới han quyén, dem lai nơ cân bing về mặt lợi ích cho các chủ thé trong quá tinh

xác lập, thực hiện quyển din sự L# df nhiên, cách thúc này cũng xuất phát từ những

ý do chính đăng nhưng nó mang tinh mém dio, nh host va phù hop với thục tén

Củch thức thứ ba là khơng quy Ảnh tình tụ thủ tục thực hiện quyển Cách

thúc này xuất hiện khá phố bién trong một số trường hợp cụ thé ka pháp luật khơng Xhmuyến khích thục hiện Vi dụ như Điễu 37 BLDS 2015 quy dinh về “Chuyển đổi

giới tình”. Quy định này nim trong ahem quyền nhân thân và pháp luật dân sự quy

din cách thức thục hiện theo quy dinh của luật Điều này có ngiữa là sẽ có luật

chuyên ngành riêng đều chỉnh về chuyễn đổi giới tính song cho din thời điểm hiện tạ vẫn chưa có bit cử đạo luật nào quy dish cụ thể về chuyển đãi gii tính Hơn nữa, việc BLDS không gắn chữ “quyên” cho quy định chuyển đỗi gi tính cho thấy

say hạn chế nhất dinh ita vấn chun có hành lang pháp lý nhằm khun khích nâng

cao việc chuyển đổi giới tính thành mốt quyén rong pháp luật dân ny

Thứ bày, lợt ih cũa vide hơn chỗ quyền dân sự cña cá nhân phải lồn hơn thit bi đo vide hen chỗ đồ gập ra

qguyễn din ar của cá nhân nhằm dim bio lơ ích chung đẳng thời cin bằng lợi ch của các chỗ thể trong xã hồi. Điễu này phn nào thể hiện ễ khác đối Ban chất việc han

mối xung đột giữa Ioi ich quốc gia, ân tộc, lợi ích cơng cơng, các chủ

Với tùng cá hân khí tham gja quan hệ pháp lut dân sợ. Từ đổ thiệt bại xây đồn với

</div>Trang 33<div class="page_container" data-page="33">

cá nhân chiu ar áp dung các biến pháp hạn chế quyền là không thể tránh khối

Những vi nhing yêu tổ liên quan tới sự tốn vong cia quốc gia lợi ich cơng cơnghay quyền và lợi ch chính ding cũa các cá nhân kde thi cần thất phải thục hiện

iệc hen chế do. Vi du nh dim bảo vin để quốc phông an ninh quốc gia trật hự

sntoén xã hội, Nhà nước han ch vide buôn bán võ khi, ting rổ võ khí quân đụng

trở thành một chính sách hop lý đỂ ngin ngừa những hành wi vĩ pham pháp luật có thể xây ra. Những cơng có trường hợp những thiệt hạ do hành vi ban chế quyền din

say của cá nhân gây ảnh huỗng nghiêm trong tới quốc ga như việc hạn chế quyền hrdo tình doanh trong thôi kỹ bao cập gây ra những hệ huy đáng tắc din với nên kinh

tẾ quốc din Bởi khi dit nước bước vào thời bình cing cần thất phii mở của để

go lu lánh tổ thúc An ninh về mặt ánh tổ mang ý ngiềa sống con đổi với mot

quốc gia. Do đó, có thể of đăng nhận thấy chính sách han chế quyền hy do bn

bán, kinh doanh của tùng cá nhân không những không teo ra những lợi ích chúng

xả cơn khiển cho nén kinh tổ đất nước roi vào một thời cj khủng hoàng rất đi Thứ tim, hạn chế quyển dân sự của cả nhân có mức dB phạm vi khá rồng hơng đồng nhất với các biên pháp bảo về quyển

Pham ví hạn chế quyền khá rồng trước hốt về yêu tổ không gian và thời gianViệc bạn chế quyén din sơ có thể áp dung cục bơ rên một phẫn hoặc tồn bộ lãnh.

thổ trong một quốc gia. Ê mất thời gian, các biển pháp han chỗ có thể đn ra rong một thời gien ngắn hoặc dai tùy thuộc vào như cầu thục tiin để các cơ quan nhà lễ là cá nhân có thể bị áp

dang các biên pháp hạn chế quyễn từ việc xác lập cho din việc thục hiện các quyên

dân sw phụ thuộc vio nhồng lý do cơ thể. Cịn về mất hình thie, các tình tự thủ tue thục hiện quyén din ar của cá nhân cũng có thé bi han chế mốt phn hoặc tồn bộ nước có thẩm quyền thực biện VỀ mặt nội dụng chủ

Bên cạnh đó, việc hạn chế quyên dân sự của cá nhân khác hoàn toàn với các

tiện pháp bảo vệ quyền. Bai sắt về bản

được thục hiện khi cá nhân bi các chủ thể khác xâm pham gây ảnh faring tối quyên

à oi ích hop pháp. Con việc hạn chế quyền din mrla sơ căn thiệp tờ Nhà nước đơncác biện pháp bảo vệ quyền dân sự chỉ

trên cơ sỡ của luật và chi thục sợ cần thiết vi nhũng lý do đặc bit nhằn hướng các

</div>Trang 34<div class="page_container" data-page="34">

chỗ thể xác lập, thục hiện quyén din sơ theo một gió: hạn nhất din Biện pháp bảo

Về quyển din nự mang tinh xung đốt riêng còn việc han chế quyền din nợ mang tínhxung đốt chung với các lợi ích cơng cơng hay ch t ngân chin sơ tranh chấp với cáccá nhân với nhau

12. Cơ sở hạc thuyết về hạn chế quyền dan mự của cá nhân

Trên thi giới, af dim bảo tinh cân bằng hop lý cho việc hạn chế quyền có hai học thuyết dai điện cho hai hộ thống pháp luật điễn nh bao gầm,

Hoe thuyết này cơn có tén gọi khác là phương pháp của Hoa Ky?” do nguồn

ắc của nó xuất phát từ Hợp ching quốc Hoa Kj. Đây cũng là học thuyết di diệncho bệ thống pháp luật Anh - Mỹ (cin có tên gọi khác là hệ thống thing lui). Do

đặc đẫm của Hiến pháp Hoa Ky không đổ cập đồn vin đã giới hạn quyền nân khiển

nhiều người lim tưởng diy là các quyền tuyệt đối. Bồi vậy, các Tịa án thơng qua

chức năng giải thích pháp luật của minh đã xác đính việc giới hạn các quyền”

Theo da, các quyền của con người ki được áp dụng các biện pháp hen chỗ tt qua

‘ba mức đồ bio về khác nhaư kiểm tra chit chế šstiet srutim2, kiểm tra trung bình,

(termediate senting) về

Một là mức để liỗm tra chit chỗ được áp đảng cho các quyển cơ bin

(ïmdmnental rights) theo cách lẫn cũa Hoa

tiệt đốt xữ cha tên ching tắc và nguồn gốc xuất thâm, quyển bi mất đồi h quyển

te do ngơn luận quyển bud tình và hột hợp, quyn hư do tôn giáo. quyền tie do ch

Tại và qyn ba ciP®. Đ bạn chế các quyền này cần phải đập ứng ha yêu cầu sau m tr tối thiểu (nindnal seruiny)®

bao gm: quyển khơng bị phân

(Q) vé mục đích, sr giới hạn là thất yếu dé đạt được một muc téu cắp bách của

áp hóa ngyên tắc gt han ẩn cơn người. Cu nhưng chưa

1, Nghiên cứu lập pháp, Viên nghaén ca lập pháp (9), trổ

° Stefan Sottimix (2008), Tnrerm and the Linatation of Rights - The ECHR and the USConstintion Hart Pblishing,» 56

Unuvensity Press, p 508.

`" PavinChenerseky (2011), Constinsional Law: Principles and Policies, Wolters Khuwer Lae &Brsiness, (9, p 554

Bai Tiến Đạt 015), 7

</div>Trang 35<div class="page_container" data-page="35">

"hà nước “; ) vi phương tiện, sự gi hạn phii phủ hợp để det được mục ti

yêu cầu thử hei tương đồng với mốt trong các dic đẫm của việc han chế quyển "nghĩa là giã pháp xim pham quyển phải ð múc thấp nhất đẳng nghĩa với sự giả thiểu tối ổn về thiệt ha xây ra kta các cơ quan có thim quyền thục hiện các biện hấp hen chế quyền Thổ nôn, trong thục tiin áp dụng của pháp luật Hoa Kỹ, nên

hoặc nêu phương tiện bi coi là không phù hợp thi

đao luật hạn chế quyền có thể ti tuyên vi hiển Nhữ vậy, có thể nhận thấy đầy được xem như núc idm tra rt khắc nghiệt vì thục tiến xây ra nhiễu trường hợp Tôn án & Hoa Ky toyên các đạo luật vĩ hiến hay thậm chỉ là những quyết dinh của Tổng thing Mỹ đưa ra vẫn bị Tòa án Mỹ tuyên vi hiển Badu này cũng biểu hiện cho sơ kiểm soit, kiểm chế nho giốa quyền lập pháp, hành pháp và tơ pháp trong, hệ thống chính quyên liên bang Hoa Ky

mục đích bị coi là khơng thiết yế

Tại là mức đổ iném tra ming bình được áp đảng cho quyên bình đẳng giớt anyén bình đẳng của tré em ngồi gi this quyền bình đằng về giáo dục của tr em

auyén te do ngôn luận thương mai và quyển ne do ngôn luận not cổng công”. Đao

uất giới han quyền muốn vuợt qua sự kiểm tra này phãi đáp ứng ha yêu cầu (1) sơ

giới hạn phải “thực sự liên quan tôi một mue tiều quan trong của nhà nước 'È* , 2) có sự liên quan chắc chắn giữa phương pháp giới han và mục tiêu cần đạt được”

Mức độ kiểm trụ trung bình này tuy có a cấp đồ hơn một chứ sơ với mức đồ kiểm tra chit chế nhơng vấn thể hiện sự cén thiét 48 áp dụng cho một mục tie quan trong cia nhà nước. Hon nite, những quyển được áp dang mite độ kiểm tra nay thường thuộc vé những đối tương df bị tổn thương trong xã hồi. Tử đó, chúng tụ có di tương dẾ bị ổn thương thể thiy sự bảo về của pháp luật Hoa Ky đối với những

trong xã hội rất cao. Vì vây, trong trường hop các biện pháp han chế không cổ sơliên quan tới một mục tiêu quan trong của Nhà nước thi các dao luật due ra nhằm áp

dang những biên pháp hen ch quyền có thé bị tun ví hin.

` Eoin Chemerieky 2011), Tad, 554.` Evin Chemerisky 2011), Tad, 554.` Enrin Chemennsley C011) Ta, p 553.Š Envin Chemerssky 2011), Tad, p553,* Aharon Barak (2012), Td, p 511

</div>Trang 36<div class="page_container" data-page="36">

Ba là. mức đồ indm tra tải thẫu, còn được cot là adm tra về tink hop lý

(rational boei tect) được dp chong cho các quyển còn lạ, Đạo luật giới hạn quyền

muốn vượt qua my kiểm tra này phải đáp ứng hei yêu cầu (1) sự giới hạn phi 2ó lý

cio chimg tổ sự liên quan tới một mục tiêu chỉnh đăng cia nhà mie“, Q) phương

tién áp dang là biển pháp hợp lý để đạt được mục tiêu” Ngay cả mde độ kim tra

tối thể trong pháp luật Hoa Ky vẫn thể hiện tinh ngất nghéo trong việc hạn chế

quyền Mức độ này không yêu cầu mr git han có lý do liên quan tối mục tiêu quan

trọng của Nhà nước như mức đồ kiểm tra trung bình No được áp dụng khi chỉ cần

uục tiêu của Nhà nước có tinh chính đáng Tính chính ding ở đây có nghĩa là chỉ

cần lý do đó hop lý đối với Nhà nước thi có hổ được áp dụng biện pháp hạn chế

quyền theo quy đảnh pháp luật

Suy cho cùng đối với pháp luật Hoa Kỹ, để ap dụng các biện pháp han chế aqoyin thi mốt tong những đê tiên quyết nhất chính là nr xuất phát tử yêu cầu hừ ghía Nhà nước. Có thể thấy pháp luật Hoa Ky có những sự chit chế riêng nhằm bạn

ché bớt những giới hen trong quyền con người nói chúng và quyén dân sự nồi riêng,Sự bạn chế chi thục sự đợc áp đụng khi nó có liên quan tới những mục tiêu cia‘Nha nước. Qua nghiên cửu về học thuyết về tinh cân bằng của Hoa Ky, tác giả nhận.

thấy my dim bảo về quyền con người, quyền dân nợ của pháp luật Hoa Kỹ - đi diện cho hệ thing thông luật được diy lần rất manh mổ, những my bạn chế quyền thé iện trong các đạo luật nu khơng có sự giã tình về tính cân thiết cin nó có th bị

Toa én Hoa Kỹ toyên b6 vi tiền kta có diy đã căn cứ1.2.2. Học thuyết tnh cân xứng

Học thuyễt này cịn có tên goi khíc la học thuyết vé tinh cân bằng - hợp lý và

c6 nguồn gốc xuất phát tử nước Cơng hịa Liên bang Đức. Những để dễ đàng phân tiệt với học thuyét cân bing của Hoa Ky, tác gã nữ dng tin gợi học thuyết vé tinh

cân xứng

` Eoin Chemerseky 2011), Tad, p 552.` min Chemenisky C011), Tad, p 552.

</div>Trang 37<div class="page_container" data-page="37">

Thác với học thuyết về tinh cân bing của Hoa Ky áp đụng các múc đồ kiểm tra hủ hợp cho từng nhóm quyề

tốn bước cho moi quyén tương đái Cụ thé bắn bước đó bao gắn:

học thuyết về tính cân xứng áp dụng bài kiểm tra

"Một là mue dich chinh ding (proper prapose/Legitimate am). Mục dich này

xuất phát tir các giá bị din chủ Ở diy, các gá ti din chủ thể hiện bing ar bio vé qguyễn và lợi ích hop pháp chính ding cba cơn người và bảo vệ lợi ích cơng cơng, Ở hân đặc diém của việc han chế quyén din nự của cá nhân tạ tidu mục Ï 1 3, tác giã

đã đã sâu vào phân tích cơ thể vé quyện và lợ ich chính cơn cơn người và lợi ich

cơng cơng Việc phân đnh ra các lot ich chính ding ct cơn người thường dễ đăng

được thục hiễn thông qua một cơ quan tai phán hoặc một cơ quan gai quyết ranh

chấp khác. Nhơng vẫn để xác din lơ ích công trong thục Hn là một cổng việc hết sức khó khẩn Một sổ học giãi đưa ra các yêu tổ thuộc phạm trả lợi ich công nh sự

tên tại của mét nhà nước dân chủ, en ninh quốc gia, trật tr cơng cổng, phịng ngừatối phạm, bảo vệ rể em, súc khie công đẳng, nr khoan dụng bảo vệ tinh cảm con"người, các nguyên tắc của Hiền pháp và các lợi ich khác không gắn với phem trừ

quyền con ngời" Như vậy, pham trừ về lợi ích cơng hết sức rông lớn beo gầm hễu

hit các yêu tổ chung nhất của mét quốc gia hay công đồng Những yêu tổ này đâulâm nén các giá trì din chủ nên mục dich xuất phát tr u tổ lợi ích cơng cơng lnmang mục đích chính đáng

Hat là tinh phic hợp (aatabitiy/appropriateness): Biện pháp áp dụng phi phùhop nhắm dat được mục iêu; mất quan hé nhân quả gin biện pháp áp dng và mục

sifu theo đuổi, vie han chế quyền khơng có mối liên hệ với mục đích 1ä vĩ hiénTM

Bala tính cẩn thất necessity): Biện pháp áp dang là thục sự cân thất để đạt mục tiêu hướng đến. Tỉnh cén thiết khác với tinh phù hợp nêu trên Tỉnh cần thất thể hiện ở việc đời hồi biện pháp là khả đ, tối to nhất đỄ thục hiện việc hen chế quyền Nga là nấu tính phù hop thể hiễn mốt quan hệ nhân quả với mục dich

** Bai Tiền Dat (2015), TH.

ˆ Nguyễn Văn Hiện - Trương Hồng Quang (2019), Ngpfn tắc han chế quyển con người, quyển

sông dân theo Hién pháp năm 2018, NB. Tự pháp, tr 69

</div>Trang 38<div class="page_container" data-page="38">

hướng dén la chính đáng thi tính cần hit như một “nhấp cầu” để đạt được mục iêu thục hiện việc hạn chế quyền

Bin là. cân bằng lợi ch @roportionalty stricto sensi) Thực hiện các tiện ghép nhầm tha được kết qu la tổng lợi ích tho được từ việc hạn chế quyền luôn lớn,

hơn thiệt hai do hen chế quyền gây ra Đây được xem nữ bước khó nhất đồi hồi sự

Tình hoạt của Nhà nước trong việc thục hiên hen chỗ quyển Bởi mỗi quốc gia, din tốc đều có những đặc trong riêng vé lich sỡ, vấn hóa, nhân ching dẫn dén cách thúc thục hiện điẫu chỉnh các quan hệ xã hôi thông qua công cụ là pháp lut không giống nhu Nin việc hạn chỗ quyển không co mét “mẫu số chung” cho tit cả các quốc gia rên thể giới như nhau Điều đó din din những thiệt hei do xâm phạm quyền của cá nhân bị áp dung biện pháp hen chế quyền cũng khác nhau ĐỂ tinh tốn được

vide cân bằng lợi ích khi thục hiện han chế quyền đời hồi các cơ quan Nhà nước có

thấm quyền cần phải cân nhắc rất ý sao cho tránh khối những thiệt ha năng nỄ xây

xe quá mite cin thiết thâm chi la gip nhiều lên lợi ich thu đoợc khi hạn chế quyền

Nhờ vậy, hoc thuyết v tinh cân xúng bình thành thơng qua bén buớc kiểm tra đã đánh giá việc han chế quyền có phủ hợp hay khơng Hoe thuyết này khơng phân.

tiệt nhóm quyển nhưng có tính mệnh để thể hiện mối kiên hệ chit chế trong bốn giai

đoạn kiém tra cia mình Các bước kiểm tr của hoc thuyết về tinh cân ximg cổ tính Tiên kết thứ khơng phân chia rổ tăng vé các cấp độ kiểm tra nh học thuyết v tính

căn bằng Học thuyết này tuy còn khá mới mé s0 với nhiều quốc gia tiên thể giới

dic biệt là ở châu A song đã được mét số nước tiếp tho nus Hàn Quốc, Ấn Độ và

Hồng Kông!

Nhin chung hei học thuyét nếu trên đều thể hiện những đặc trưng tiêng trong iệc han ché quyển dân sự cia cá nhân St khác tiệt lớn nhất nim & cách thúc thục Hiện việc việc kiểm tra, đính giá Nếu như học thuyết về tinh căn bằng phân loại thành các nhóm quyền dé tạo ra các cấp đô đánh giá riêng cho việc thực hiện hen chế quyển dân ar của cá nhân thi học thuyết về tính cân xứng đặt các iêu ch kiểm,

</div>Trang 39<div class="page_container" data-page="39">

tra chung cho tất cã các quyền din sự Đi với hoc thuyết về tinh cân bằng trên co

sở lại ich Nhà nước sẽ phân định tổ răng tinh chất các lý do nh thre hiện các tiện pháp hạn chế quyền din sơ cia cá nhân. Nó tạo ra những ranh giới cu thể để Nha nước thục hiện các biên pháp hen chế quyền din sơ một cách tương ting với những nhóm quyên theo từng cấp độ Điều này thể hiện sự rach ri bi mỗi nhóm qguyễn theo học thuyết vé tính căn bing đều được dinh lượng theo các mục iêu quan trong khác nhau của Nhà nước, Từ đó việc han chế quyền din sự cho thiy tính

tương thích riêng phù hợp với tinh chit quen trong trong các mục tiêu của Nhà nước

để các biên pháp giảm thiểu đến mức tố: đa thiệt hai xây rụ cho chủ thể bi xâm,

pham quyén so với lợi ich chung cia toàn xã hối Can với học thuyết vé tinh cân

xửng các nhóm quyển đu có thé bị bạn chế theo một quy chuẫn chung khi da bio đã bốn bước kid tre, Nhưng để thọc biện được các biển pháp hạn chế quyển din sự của cá nhân, Nhà nước cần thể hiện tính linh động trong việc cân bằng lợi ch công công với thiệt ha do hạn chế quyên gây ra, Việc thực hiện bạn chế quyển

dân sự cđa đối với từng nhóm quyền khơng có mr phân nh rạch ri mã thực hiện

theo một quy tình chung thống nhất từ đầu tới coỗi. Học thuyết về tinh cân xứng ắc thực hiện các. đổi hồi năng lục đánh giá tất cao từ bộ máy Nhà nước để cân n

tiện pháp sao cho phù hợp với thục tiến.

14. Sy lược lich sử phátcá nhân

pháp lật Việt Nam vé hạn chế quyền dân sự cũa

Tự trông hen chỗ quyền din ar của cá nhân không chỉ xuất hiện & thời hiénđủ. Trong lịch stip pháp nước tạ việc hạn chế quyên din sự cia cá nhân đã được

các tiều dai phong kiến đề cập. Điều này khá Hiểu bội lich sở Việt Nam có

truyền thống dung nước và gữ nước. Do năm ở một vị tr chién lược, dit nước ta từ

Xôi mới thành lập phãi ining chiu nhiều cuốc xâm lãng của nhiêu quốc gia láng

ging dic bit 1 Trang Quốc. Hom 1000 năm Bắc thuộc, nước ta vin giữa được nên độc lập, hy chỗ riing côn mảnh Cùng với nén độc lập, tr chỗ đó, các tiểu đi phong iển có mốt sổ vin bản quy phem pháp luệt mang dé điều chỉnh các quan hệ xã hồi nổi chúng chứ chưa phân đnh rõ ring cụ thể một ãnh vục nào

</div>Trang 40<div class="page_container" data-page="40">

Mết rong những Bộ luật thành vin sớm nhất trong lich sử lập phép Việt Nam.

chính là Quốc triều hình luật (Bộ luật Hồng Đức hay Lê triều hình luật) thời nhà Lê

được khối thio từ năm 1428 và hồn thành trong thời vua Lê Thánh Tơng trong

khoảng niên hiệu Hồng Đức (1470 - 1497) với 722 Điều luật”. Bộ luật Hồng Đức

đã quy đảnh các chỗ định về khổ ước (hay còn goi là hợp đồng, thir kế, trách nhiệm din sự chế dinh sở hữu Một dim ding thủ ví của Bồ luật Héng Đúc chính. li những chế tải kim theo các điều luật iên guan ti inh vục din sự ĐỂ dim bio các yêu tổ liên quan tới en ninh quốc gia, chỗ dinh khế wie trong Bộ luật Hồng Đức nghiêm cấm bán mắm muối ra rước ngoài đẳng thin cũng dit ra những lệnh cảm tbuân bán võ khí, các thứ thuốz có thể chỗ hỗn pháo, hỗa tién cho người nước ngoài trong chế dinh về khể ước, Việc han chế về đối tương gieo dich trong khé ước này

xuất phat từ mục dich an nành quốc ge! Con về chế định thừa kể, do ảnh hướng

sâu tắc ofa chế độ Nho giáo, Bộ luật Hồng Đức chiu sơ chi phối cde hơ bưởng đồng hho sâu sắc. Việc han chế quyển din a côn cá nhân thể hiện ð những chế Ảnh vé

hương hơa ki chỉ đích danh thờ tr cho cơn trưởng việc hương ha cia dang họ

được coi trong một cách tiệt để. Điều này phần nào han chế quyền của người phụ nữ đủ rằng Bộ luật Héng Đúc cổ hy tung tiễn bộ là quyén tha kễ cơn trai và con

gi như nhe Việc han chế quyền thờ hy của một số người thừa kế như con thế tồihân biết con vợ l với người vợ cả phân nào xuất phát từ dao đức xã hội thôi bậy

tờ do ảnh hưởng manh mổ từ Chu LỄ bên phương Bắc. Vide thử tr quan trong din

uức hạn chế quyển hưởng di sản của vợ trong trường hop chẳng chất ma khơng cócon thi số tải sin cia riêng người chẳng phu tông điền sả) sé phit chia một nữa

cho người thuộc ho hàng nhà người chồng dé lo iệu việc thờ tự côn một nữa côn li để cho người vợ phụng đưỡng một đời nhưng không được xắc lập quyền sỡ hữu ring v tà sin dy cho người vợ. Dén khi người vợ chất hoặc t gi thi phẫn tà sẵn

đó lạ thuộc về ning người trong ho hàng nhà chẳng” Xét trong bối cảnh xã hồi

“Vit Thị Nga (2003), Qu prin hành honk Quốc ad hin luật Viện khoa bọc pháp ý, 3t, 35“Nguyen Mink Tuần, Khế ude và tite Mf trong Qude mu lònh luận Viện khos bọc pháp lý,

“Dian 375 Quốc kiều lành hật

</div>