Đề tài “Công nghệ sản xuất giống nấm Linh Chi” potx

CÔNG NGHỆ SẢN XUẤT GIỐNG NẤM LINH CHI

ĐỀ TÀI
Công nghệ sản xuất giống nấm Linh Chi
Giáo viên thực hiện :
Sinh viên thực hiện :
- 1 -
CÔNG NGHỆ SẢN XUẤT GIỐNG NẤM LINH CHI
MỤC LỤC
Trang
LỜI NÓI ĐẦU 1
CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN VỀ NẤM 2
I. GIỚI THIỆU KHÁI QUÁT VỀ NGHỀ NUÔI TRỒNG NẤM 2
1.1. Sơ lược về nấm 2
1.2. Đặc điểm của nghề nuôi trồng nấm 3
1.3. Tình hình sản xuất – tiêu thụ nấm ở Việt nam và thế giới 4
II. NẤM LINH CHI 6
2.1. Giới thiệu chung về nấm linh chi 6
2.2. Đặc tính sinh học nấm linh chi 6
CHƯƠNG 2. NHÂN GIỐNG NẤM LINH CHI 9
I. SƠ ĐỒ QUY TRÌNH NHÂN GIỐNG NẤM LINH CHI 9
1.1. Sơ đồ quy trình nhân giống nấm linh chi 9
1.2. Mô tả sơ lược quy trình sản xuất giống nấm 10
II. SẢN XUẤT GIỐNG NẤM CẤP I 15
2.1. Chuẩn bị giống gốc 15
2.2. Chuẩn bị môi trường dinh dưỡng 15
2.3. Cấy chuyền giống nấm cấp I 18
2.4. Nuôi sợi giống nấm cấp I 21
III. NHÂN GIỐNG NẤM CẤP II 22
3.1. Chuẩn bị giống nấm cấp II 22
3.2. Làm môi trường nhân giống nấm cấp II 22

3.3. Cấy chuyền giống nấm cấp II 25
3.4. Nuôi sợi giống nấm cấp II 27
IV. NHÂN GIỐNG NẤM CẤP III 28
4.1. Chuẩn bị giống nấm cấp III 28
4.2. Chuẩn bị môi trường nhân giống nấm cấp III 29
4.3. Cấy chuyền giống nấm cấp III 31
4.4. Nuôi sợi giống nấm cấp III 32
- 2 -
CÔNG NGHỆ SẢN XUẤT GIỐNG NẤM LINH CHI
V. BẢO QUẢN GIỐNG NẤM VÀ VỆ SINH PHÒNG CẤY, THIẾT BỊ, DỤNG CỤ
SAU KHI CẤY 33
5.1. Bảo quản giống nấm 33
5.2. Vệ sinh phòng cấy, thiết bị, dụng cụ sau khi cấy 33

- 3 -
CÔNG NGHỆ SẢN XUẤT GIỐNG NẤM LINH CHI
LỜI NÓI ĐẦU
 & 
gày nay, đời sống ngày càng được nâng cao, kéo theo đó là nhu cầu quan tâm sức
khỏe của con người. Công nghiệp hóa kéo theo hàng loạt vấn đề, nền kinh tế thị
trường đã khiến người kinh doanh bất chấp tất cả để đạt được lợi nhuận cho
mình, thậm chí gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe người khác. Vấn đề rau sạch
hiện nay đã đến mức báo động, người sản xuất muốn nhanh có tiền nên họ sử dụng hàng
loạt thuốc kích thích độc cho sức khỏe con người, người kinh doanh muốn bảo quản rau
được lâu, họ cũng dùng hàng loạt thuốc bảo quản độc hại và hậu quả cuối cùng là do
người tiêu dùng gánh chịu. Khi vấn đề rau sạch đang ở vào tình trạng báo động như hiện
nay thì việc chuyển sang sử dụng nấm thay rau là xu hướng tất nhiên của thời đại.
N
Nấm là thực phẩm tự nhiên, lâu nay được xem là loại rau sạch cung cấp nhiều
protein, lipid, đường và khoáng chất có lợi cho cơ thể. Không chỉ là món ăn ngon mà còn

làm thuốc chữa bệnh, các loại nấm còn có tác dụng tăng cường sức đề kháng cơ thể,
chống lão hóa, làm giảm nguy cơ mắc các bệnh như ung thư, tim mạch
Muốn nuôi trồng nấm phải có giống. Ngày nay, việc nhân các loại giống nấm ăn và
nấm dược liệu bằng phương pháp nuôi cấy mô tế bào đã mang lại hiệu quả kinh tế cao.
Thực tế cho thấy giống sử dụng trong nuôi trồng nấm có ảnh hưởng rất lớn đến chất
lượng, năng suất hay nói cách khác là quyết định đến sự thành bại của nghề trồng nấm.
Do vậy, công tác chọn lựa giống nấm đạt tiêu chuẩn để sản xuất là rất quan trọng và công
việc này rất phức tạp đòi hỏi phải có đội ngũ cán bộ kỹ thuật với tay nghề cao và trang
thiết bị hiện đại và tương đối phức tạp.
Trồng nấm thì khâu quan trọng nhất là quá trình nhân giống, hay làm meo giống.
Nó đòi hỏi phải thật sạch, đong đếm thật chính xác. Trong đó, giống gốc là yếu tố quan
trọng và quyết định đến sản lượng và chất lượng nấm làm ra. Vì vậy em xin thuyết trình
đề tài “Công nghệ sản xuất giống nấm Linh Chi”.
CHƯƠNG I: TỔNG QUAN VỀ
NẤM
I. GIỚI THIỆU KHÁI QUÁT VỀ NGHỀ NUÔI TRỒNG NẤM
- 4 -
Hình 1.1 Quả thể nấm Linh Chi
CÔNG NGHỆ SẢN XUẤT GIỐNG NẤM LINH CHI
Ngành sản xuất nấm ăn đã hình thành và phát triển trên thế giới từ hàng trăm năm
nay. Do đặc tính khác biệt với thực vật và động vật về khả năng quang hợp, dinh dưỡng
và sinh sản, nấm được xếp thành một giới nấm riêng. Giới nấm có nhiều loài, chúng đa
dạng về hình dáng, màu sắc, gồm nhiều chủng loại và sống ở khắp nơi. Cho đến nay, con
người mới chỉ biết đến một số loài để phục vụ cuộc sống.
1.1. Sơ lược về nấm
1.1.1. Khái niệm về nấm
Theo quan niệm cũ, nấm là thực vật, nhưng là thực vật không có
diệp lục tố. Tuy nhiên, những nghiên cứu ngày càng nhiều về sinh lý và
dinh dưỡng, cho thấy nấm khác biệt với thực vật.
- Nấm không có khả năng quang hợp,

nghĩa là không thể tự tổng hợp cácchất hữu
cơ cho cơ thể từ nước và khí CO
2
.
- Vách tế bào chủ yếu là chitin và glucan.
- Nấm dự trữ đường dưới dạng glycogen,
thay vì tinh bột.
*Mặc dù vậy nấm cũng không thể là động
vật vì:
-Nấm sinh sản chủ yếu bằng bào tử (hữu
tính hoặc vô tính)
-Sự sinh trưởng của nấm liên quan đến
hệ sợi nấm. Nấm lấy các chất dinh dưỡng
thông qua màng tế bào của sợi nấm
(tương tự như rễ thực vật ).
Vì vậy, nấm đã được tách ra khỏi giới thực vật và thành lập một giới
riêng, gọi là giới nấm.
Như vậy, nấm là sinh vật có nhân. Cấu tạo của nấm có 2 phần:
- Hệ sợi tơ nấm tương tự như “rễ, thân, lá” của cây trồng.
- Quả thể là “trái” và có “hạt” gọi là bào tử
Trong thiên nhiên, nấm lớn được chia thành ba nhóm chính: nấm ăn
được, nấm không ăn được và nấm độc.
1.1.2. Giá trị dinh dưỡng và giá trị dược liệu của nấm
1.1.2.1. Giá trị dinh dưỡng của nấm
Hầu hết những loài nấm được nuôi trồng và sử dụng rộng rãi hiện nay được xem là
“rau sạch, thịt sạch” bởi ngoài đặc điểm ăn ngon, còn chứa nhiều chất đạm, đường và nhất
là các nguyên tố khoáng và vitamin. Nấm chứa một hàm lượng đạm thấp hơn thịt, cá,
nhưng lại cao hơn bất kỳ một loại rau quả nào khác. Đặc biệt, có sự hiện diện của gần như
đủ các loại axit amin, trong đó có 9 loại axit amin cần thiết cho con người. Do đó sử dụng
nấm sử dụng nấm rất tốt cho sức khỏe, ngoài ra còn góp phần ngăn ngừa và trị bệnh cho

con người.
1.1.2.2. Giá trị dược liệu của nấm
- 5 -
CÔNG NGHỆ SẢN XUẤT GIỐNG NẤM LINH CHI
Nấm không chỉ ăn ngon, giàu chất dinh dưỡng, mà còn không gây xơ cứng động
mạch và không làm tăng lượng cholesterol trong máu như nhiều loại thịt động vật. Một số
loài nấm như Linh chi còn có tác dụng chữa bệnh viêm gan, ruột, cao huyết áp, thậm chí
còn giảm đau và chữa khỏi cho các bệnh nhân ung thư giai đoạn đầu.
Ngoài ra, nấm còn chứa ít muối natri, rất tốt cho cho những người bệnh thận và
suy tim có biến chứng phù. Ở Trung Quốc và các nước phương Đông, người ta còn dùng
nấm để điều trị nhiều bệnh như rối loạn tiêu hóa, rối loạn tim mạch, cao huyết áp, tiểu
đường, bổ xương, chống viêm nhiễm
Có thể nói nấm là loại thực phẩm tốt cho sức khỏe con người.
-Tăng cường khả năng miễn dịch của cơ thể
-Kháng ung thư và kháng virus
-Dự phòng và trị liệu các bệnh tim mạch
-Giải độc và bảo vệ tế bào gan
-Kiện tỳ dưỡng vị
-Hạ đường máu và chống phóng xạ
-Thanh trừ các gốc tự do và chống lão hóa
1.2. Đặc điểm của nghề nuôi trồng nấm
1.2.1. Thuận lợi
- Nguồn nguyên liệu rẻ tiền, dễ kiếm và dồi dào: phế liệu của nông nghiệp như cỏ
dại, rơm rạ, mùn cưa, thân cây, lõi bắp, thân cây đậu, bã mía, phân gà, phân chuồng…
- Vốn đầu tư không cao, tùy thuộc vào mô hình sản xuất.
- Vòng quay vốn nhanh do chu kỳ sản xuất ngắn.Chẳng hạn như nấm rơm thu
hoạch sau 15 ngày nuôi trồng, nấm mèo và bào ngư sau 2 tháng đã có sản phẩm bán ra thị
trường.
- Ít tốn đất, hiệu quả sử dụng đất rất cao vì có thể trồng trên giàn kệ nhiều tầng,
không choán chỗ đất nông nghiệp, tận dụng được đất không trồng trọt được, lại có tác

dụng cải tạo đất bằng bã sau khi thu hoạch nấm.
- Giá trị kinh tế cao: nhiều loại nấm ăn có giá trị xuất khẩu như nấm rơm, nấm
mèo, nấm bào ngư, nấm mỡ, nấm hương.
- Lao động trồng nấm nhẹ nhàng, có thể tận dụng thời gian nhàn rỗi, tậndụng mọi
nguồn lao động.
- Ít tiêu tốn nước hơn so với nhiều loại cây trồng.
- Bã phế liệu sau khi trồng nấm là phân bón tốt cho cây trồng hoặc dùngnuôi giun
cho nuôi gia cầm và cá.
- Trồng nấm không có mùi thối, lại biến phế thải thành chất có ích hợpquy luật tự
nhiên góp phần tích cực cho nông nghiệp bền vững.
- 6 -
CÔNG NGHỆ SẢN XUẤT GIỐNG NẤM LINH CHI
1.2.2. Khó khăn
- Nhiều khó khăn của nông nghiệp nói chung như thời tiết, các yếu tố môi trường,
sâu bệnh làm cho sản lượng nấm không ổn định,…Tuy đã được công nghiệp hóa một
phần, chủ động hơn trong việc khống chế các yếu tố môi trường nhưng nhiều tình huống
vẫn khó tránh khỏi.
- Loại hình sản xuất liên quan chặt chẽ với các vi sinh vật, khâu làm giống phải
làm riêng trong phòng thí nghiệm, đòi hỏi kỹ thuật cao, do đó vấn đề sản xuất giống nấm
đối với người nuôi trồng còn gặp nhiều hạn chế.
- Người trồng nấm khó tìm được nguyên nhân gây bệnh ở nấm, do đó chưa có biện
pháp phòng trừ hoặc khắc phục.
- Nấm tươi cần phải tiêu thụ nhanh, chính vì vậy đòi hỏi người nuôi trồng nấm
phải trang bị kiến thức về các phương pháp bảo quản và chế biến nấm.
- Chưa chú ý đầu tư cơ sở vật chất và kỹ thuật cho nghề nuôi trồng nấm,nước ta
vẫn còn quan niệm đây là nghề phụ, tranh thủ, tận dụng các nguồn phụ phẩm của nông
nghiệp và lao động nhàn rỗi.
1.3.Tình hình sản xuất - tiêu thụ nấm ở Việt Nam và trên thế giới
1.3.1. Tình hình sản xuất và tiêu thụ nấm ở Việt Nam
Tổng sản lượng các loại nấm ăn và nấm dược liệu của Việt Nam hiện nay đạt

khoảng trên 150.000 tấn/năm. Kim ngạch xuất khẩu khoảng 60 triệuUSD/năm. Hiện nay,
Việt Nam đang nuôi trồng 6 loại nấm phổ biến, phân bố ở các địa phương như sau:
- Nấm rơm trồng ở các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long (Đồng Tháp, SócTrăng, Trà
Vinh, Cần Thơ ) chiếm 90% sản lượng nấm rơm cả nước.
- Mộc nhĩ trồng tập trung ở các tỉnh miền Đông Nam Bộ chiếm 50% sản lượng
mộc nhĩ trong toàn quốc.
- Nấm mỡ, nấm sò, nấm hương chủ yếu được trồng ở các tỉnh miền Bắc, sản lượng
mỗi năm đạt khoảng 30.000 tấn.
- Nấm dược liệu: Linh chi, Vân chi, Đầu khỉ mới được nuôi trồng ở một số tỉnh,
thành phố, sản lượng mõi năm đạt khoảng 150 tấn.
Một số loại nấm khác như: Trân châu, Kim châm đang nghiên cứu và sản xuất
thử nghiệm, sản lượng chưa đáng kể. Nghề trồng nấm ở Việt Nam đang phát triển nhưng
còn ở quy mô nhỏ lẻ hộ gia đình, trang trại, mỗi năm sử dụng vài tấn nguyên liệu có sẵn
tới vài trăm tấn ở mỗi cơ sở để sản xuất nấm. Tiềm năng và những điều kiện thuận lợi của
nghề trồng nấm ăn và nấm dược liệu rất phù hợp với người nông dân nước ta vì:
- Nguyên liệu trồng nấm rất sẵn có như rơm rạ, mùn cưa, thân cây gỗ, thân lõi ngô,
bông phế loại ở các nhà máy dệt, bã mía ở các nhà máy đường ước tính cả nước có trên
40 triệu tấn nguyên liệu, chỉ cần sử dụng khoảng 10 – 15% lượng nguyên liệu này để nuôi
trồng nấm đã tạo ra trên 1 triệu tấn/năm và hàng trăm ngàn tấn phân hữu cơ.
- Trong những năm gần đây, nhiều đơn vị nghiên cứu ở các viện, trường, trung tâm
đã chọn được một số loại giống nấm ăn, nấm dược liệu có khả năng thích ứng với điều
- 7 -
CÔNG NGHỆ SẢN XUẤT GIỐNG NẤM LINH CHI
kiện môi trường ở Việt Nam cho năng suất khá cao. Các tiến bộ kỹ thuật về nuôi trồng,
chăm sóc, bảo quản và chế biến nấm ngày càng đượchoàn thiện. Trình độ và kinh nghiệm
của người nông dân được nâng cao. Năng suất trung bình các loại nấm đang nuôi trồng
hiện nay cao gấp 1,5 – 3 lần so với 10 năm về trước.
- Vồn đầu tư để trồng nấm so với các ngành sản xuất khác không lớn vì đầu vào
chủ yếu là công lao động. Nếu tính trung bình để giải quyết việc làm cho 1 người lao
động chuyên trồng nấm ở nông thôn hiện nay có mức thu nhập 800-900 đ/tháng, chỉ cần

một số vốn đầu tư ban đầu khoảng 10 triệu đồng và 100m
2
diện tích để làm lán trại.
- Thị trường tiêu thụ nấm trong nước và xuất khẩu ngày càng được mở rộng. Giá
bán nấm tươi ở các thành phố lớn như Hà Nội, Hải Phòng, Lạng Sơn khá cao. Nhu cầu
ăn nấm của nhân dân trong nước ngày càng tăng. Thị trường xuất khẩu nấm mỡ, nấm
rơm: muối, sấy khô, đóng hộp của Việt Nam còn chưa đáp ứng đủ.
- Phát triển nghề sản xuất nấm ăn và nấm dược liệu còn có ý nghĩa góp phần giải
quyết vấn đề ô nhiễm môi trường. Phần lớn rơm rạ sau khi thu hoạch lúa ở một số địa
phương đều bị đốt bỏ ngoài đồng ruộng hoặc ném xuống kênh rạch, sông ngòi gây tắc
nghẽn dòng chảy. Đây là nguồn tài nguyên rất lớn nhưng chưa được sử dụng, nếu đem
trồng nấm không những tạo ra loại thực phẩm có giá trị cao mà phế liệu sau khi thu hoạch
nấm được chuyển sang làm phân bón hữu cơ, tạo thêm độ phì cho đất.
1.3.2. Tình hình sản xuất và tiêu thụ nấm trên thế giới
Ngành sản xuất nấm ăn đã hình thành và phát triển trên thế giới hàng trăm năm.
Hiện nay người ta đã biết 2000 loài nấm ăn được, trong đó có 80 loài nấm ăn ngon và
đang được nghiên cứu nuôi trồng nhân tạo. Việc nghiên cứu và nuôi trồng nấm trên thế
giới đang ngày càng phát triển mạnh mẽ, đã trở thành một ngành công nghiệp thực phẩm
thực thụ. Sản lượng nấm ăn nuôi trồng năm 2008 đạt 25 triệu tấn nấm tươi.
Ở Châu Âu Bắc Mỹ trồng nấm đã trở thành một ngành công nghiệp lớn được cơ
giới hóa toàn bộ nên năng suất và sản lượng rất cao. Các loại nấm được nuôi trồng chủ
yếu là nấm mỡ, nấm sò theo quy mô dây chuyền công nghiệp chuyên môn hóa cao độ:
Các nhà máy chuyên xử lý nguyên liệu, đã sử dụng robot trong khâu nuôi trồng, chăm sóc
và thu hái nấm.
Nhiều nước ở Châu Á trồng nấm còn mang tính thủ công, năng suất không cao,
nhưng sản xuất gia đình, trang trại với số đong nên sản lượng rất lớn chiếm 70% sản
lượng trên toàn thế giới. Các nước Đông Bắc như Hàn Quốc, Nhật Bản và vùng lãnh thổ
Đài Loan áp dụng kỹ thuật tiên tiến và công nghiệp hóa trong nghề nấm đã có mức tăng
trưởng hàng trăm lần trong vòng 10 năm, Nhật Bản có nghề trồng nấm truyền thống là
nấm Hương mỗi năm đạt gần hàng triệu tấn. Hàn Quốc nổi tiếng với nấm Linh Chi mỗi

năm xuất khẩu thu về hàng triệu đôla.
Nhìn chung nghề trồng nấm phát triển mạnh và rộng khắp nhát trong 20 năm gần
đây. Sản xuất nấm đem lại nguồn thực phẩm, tạo việc làm tại chỗ, vệ sinh môi trường
đồng ruộng, hạn chế việc đốt rơm rạ, đốt phá rừng tạo ra nguồn phân bón hữu cơ co cải
tạo đất, góp phần tích cực vào chu trình chuyển hóa vật chất.
II. NẤM LINH CHI
- 8 -
Hình 1.2 Cấu tạo nấm Linh Chi
CÔNG NGHỆ SẢN XUẤT GIỐNG NẤM LINH CHI
2.1. Giới thiệu chung về nấm Linh Chi
Từ hơn 4000 năm trước ở Trung Quốc, nấm linh chi đã được coi như một loại thần
dược, chỉ dành riêng cho các bậc vua chúa, vì thế linh chi còn có nhiều tên gọi khác như
bất lão thảo, thần tiên thảo, vạn niên, nấm thần linh, cỏ huyền diệu Mỗi tên gọi của Linh
chi gắn liền với một giá trị dược liệu của nó. Linh chi có tên khoa học là Ganoderma
lucidum. Tên tiếng Anh: Varnished Conk hay Ling Chih.
2.2. Đặc tính sinh học nấm Linh Chi
2.2.1. Hình dạng và màu sắc
Cấu tạo quả thể nấm Linh Chi gồm 2 phần: cuống nấm và mũ nấm
-Cuống nấm dài hoặc ngắn, đính bên có hình trụ đường kính 0,5-3cm. Cuống nấm
ít phân nhánh, đôi khi có uốn khúc cong queo. Lớp vỏ cuống màu đỏ, nâu đỏ, nâu đen,
bong, không có lông, phủ suốt lên mặt tán nấm.
-Mũ nấm khi còn non có hình trứng, lớn dần có hình quạt. Trên mặt mũ có gạch
đồng tâm màu sắc từ vàng chanh – vàng nghệ - vàng nâu – vàng cam – đỏ nâu – nâu tím
nhẵn bóng như láng vecni. Mũ nấm đường kính 2-15cm, dày 0,8-1,2cm, phần đính cuống
thường gồ lên hoặc hơi lõm.
Khi đến tuổi trưởng thành thì phát tán bào tử từ phiến có màu nâu sẫm.

2.2.2. Chu trình sống nấm Linh Chi
- 9 -
CÔNG NGHỆ SẢN XUẤT GIỐNG NẤM LINH CHI

2.2.3. Nấm Linh Chi có những lợi ích gì?
- Trị đau nhức.
- Chống dị ứng.
- Phòng ngừa viêm cuống phổi.
- Kháng viêm.
- Kháng khuẩn, chẳng hạn như vi khuẩn staphylocooca, streptocooi, bacillus
pneumoniae. (Có thể do tính tăng cường hoạt động của hệ thống miễn dịch).
- Kháng độc tố, nhờ vào tính đào thải được gốc tự do.
- Chống ung thư.
- Kháng siêu vi.
- Làm hạ huyết áp.
- Trợ tim, làm hạ cholesterrol, làm giảm xơ cứng thành động mạch.
- Giúp thư giãn thần kinh, làm giảm ảnh hưởng của cafeine và làm thư giãn
bắp thịt.
- Long đàm (nghiên cứu ở chuột).
- Chống HIV.
- Làm tăng cường hoạt động của nang thượng thận.
2.2.4. Những yếu tố ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển của nấm Linh Chi
-Nhiệt độ thích hợp:
-Giai đoạn nuôi sợi, nấm linh chi sinh trưởng tốt ở nhiệt độ 20 -30
0
C
- 10 -
CÔNG NGHỆ SẢN XUẤT GIỐNG NẤM LINH CHI
-Giai đoạn hình thành quả thể thích hợp ở nhiệt độ 22 – 28
0
C
-Độ ẩm:

-Độ ẩm cơ chất: 60 - 65%.
-Độ ẩm không khí: trong giai đoạn nuôi sợi là 70-80%, trong giai đoạn ra quả thể
là 80 - 95%.
-Ánh sáng:
-Giai đoạn nuôi sợi: không cần ánh sáng.
-Giai đoạn hình thành qủa thể: cần ánh sáng tán xạ (ánh sáng có thể đọc sách được)
và cường độ ánh phải cân đối từ mọi phía.
-Độ pH: Nấm linh chi thích hợp trong môi trường có pH từ 5,5 - 7.
-Độ thông thoáng: Trong suốt quá trình nuôi sợi và phát triển quả thể,nấm linh chi cần độ
thông thoáng tốt.
-Dinh dưỡng: Sử dụng trực tiếp nguồn cellulose.
CHƯƠNG II: NHÂN GIỐNG NẤM LINH CHI
- 11 -
MT Thạch
(PDA)
MT cấp II
MT dạng hạt
-Lúa
-Hat ngũ cốc
MT dạng que
-Sắn
Quả thể
Tơ nấm Bào tử
Phân lập
MT cấp III
Mùn cưa
-Cấy chuyền
-Nuôi sợi
-Bảo quản
-Cấy chuyền

-Nuôi sợi
-Bảo quản
-Cấy chuyền
-Nuôi sợi
-Bảo quản
-Bảo quản
CÔNG NGHỆ SẢN XUẤT GIỐNG NẤM LINH CHI
I. SƠ ĐỒ QUY TRÌNH NHÂN GIỐNG NẤM LINH CHI
1.1. Sơ đồ quy trình nhân giống nấm Linh Chi
Nhân giống nấm là khâu đầu tiên và quan trọng trong nghề sản xuất nấm, trải qua
nhiều công đoạn và nhiều cấp khác nhau. Quá trình nhân giống đòi hỏi yêu cầu kỹ thuật,
thiết bị dụng cụ tương đối phức tạp.
Quá trình nhân giống nấm Linh Chi được mô tả tổng quát theo quy trình sau:

Nước chiết
Thạch (agar)
Chất bổ sung
Đường




1.2. Mô tả sơ lược quy trình sản xuất giống nấm
1.2.1. Môi trường dinh dưỡng
- 12 -
Giống gốc
Giống cấp I
Giống cấp II
Giống cấp III
Nuôi trồng

Nhân giống
cấp I
Nhân giống
cấp II
Nhân giống
cấp III
Sơ đồ 1: Quy trình nhân giống nâm Linh Chi
Hình 1.3 Cắt khoai tây
CÔNG NGHỆ SẢN XUẤT GIỐNG NẤM LINH CHI
Muốn nuôi cấy hoặc nhân giống bất kỳ loại nấm nào, điều trước tiên là cần có môi
trường dinh dưỡng. Môi trường dinh dưỡng cũng thay đổi theo từng giai đoạn của quá
trình nhân giống: môi trường thạch, môi trường hạt, que và giá môi.
-Meo thạch ngoài việc cung cấp dinh dưỡng dễ hấp thụ cho tơ nấm còn tiện cho
việc quan sát các mầm tạp nhiễm.
-Môi trường hạt làm tăng về số lượng phân bố.
-Môi trường dạng que là dạng trung gian tiện lợi cho việc chuyền giống.
-Môi trường giá môi giúp sợi tơ nấm thích nghi với cơ chất sẽ nuôi trồng.
Môi trường dinh dưỡng cần đảm bảo các yêu cầu thiết yếu:
-Cung cấp đầy đủ dinh dưỡng cần thiết cho nấm.
-Không ảnh hưởng đến sinh lý và khả năng hấp thụ dinh dưỡng của nấm: pH môi
trường, sự tích lũy các chất độc…
-Không làm thay đổi đặc tính của nấm: nhanh già, nhanh lão hóa…
-Dễ thực hiện và tiện dụng
1.2.1.1. Môi trường thạch (MT cấp I)
Môi trường được sử dụng phổ biến nhất là PDA.
Công thức:
Khoai tây: 200g
Đường glucose: 20g
Agar: 20g
Nước cất: 1 lít

Cách pha chế môi trường tiến hành như sau:
-Chọn khoai tây không mọc nầm hoặc không biến màu xanh, gọt vỏ, rửa sạch, thái
hạt lựu khoảng 1-2cm
2
, cho vào nấu với 1 lít nước đến khi chín mềm ra.
-Chiết lấy nước và thêm agar vào nấu thật tan (lưu ý: khi nấu agar, phải khuấy liên
tục để agar không bị lắng dưới đáy, dễ bị khét). Thêm đường glucose vào, quậy tan
đường, bắt xuốngSau khi kiểm tra pH xong cho vào đĩa petri hoặc các ống nghiệm, chai
thủy tinh. Để nguội, làm nút bông quấn giấy bao nút lại.
- 13 -
Hình 1.4 Chai môi trường
CÔNG NGHỆ SẢN XUẤT GIỐNG NẤM LINH CHI
Sau đó hấp khử trùng môi trường
bằng phương pháp hấp áp lực cao
(Autoclave): 121
0
C/1 atm/ 30 phút, lấy ra để
nghiêng (đối với môi trường trong ống
nghiệm) và chờ thạch đông. Để kiểm tra độ
an toàn của môi trường, ta cho các ống (chai)
môi trường đã khử trùng vào tủ ấm, nuôi ủ
35-37
0
C trong 24 giờ, nếu ống nào nhiễm
khuẩn thì loại bỏ. Sau 2-3 ngày, bề mặt môi
trường khô mới tiến hành phân lập giống gốc
hay cấy chuyền giống nấm cấp I.
1.2.1.2. Môi trường cấp II
Môi trường cấp II dùng để nhân giống nấm Linh Chi là môi trường rắn, có thể
dạng hạt (như hạt thóc, bo bo,…) hoặc dạng que (như thân cây sắn,…).

a.Quy trình môi trường dạng hạt
- 14 -
Lúa
Gạo
Đậu
Bo bo
Rửa
Loại hạt lép
Nấu chín
Rửa
Vo
Nấu chín
Loại hạt lép
Nấu chín
Thêm ít nước
Chai hạt (ống hạt)
Cấy giống
Khử trùng 121
0
C/ 1 giờ 30
Phối trộn bột nhẹ
Sơ đồ 2: Quy trình môi trường dạng hạt
Cắt khúc
6-8cm
Bó 3-4que
Cắt khúc
5-6cm
Chặt khúc
6-8cm
Chẻ 2-4

Cắt khúc
10-12cm
Chẻ đôi
Cưa khúc
10-12cm
Chẻ nhỏ
Cưa khúc
12-14cm
Phơi khô
Ngâm vôi 0,5%, 48 giờ
Vớt ra, rửa sạch
Làm ráo nước
Áo cám gạo hoặc cám bắp
Hình 1.5 Chai hạt ngũ cốc
Chặt
khúc6-
8cm
Chẻ 2-4
Chặt khúc
6-8cm
Chẻ 2-4
Cưa khúc
12-14cm
CÔNG NGHỆ SẢN XUẤT GIỐNG NẤM LINH CHI
Các hạt ngũ cốc được rửa và loại hạt lép. Sau
đó, có thể ủ nẩy mầm hoặc không, rồi nấu cho vừa chín
nở. Để nguôi và phối trộn bột nhẹ theo công thức, cho
vào các chai thủy tinh hoặc chai nhựa ( ¾ chai), làm
nút bông và đem đi hấp thanh trùng ở nhiệt độ 121
0

C/
1,5-2 giờ.
b. Quy trình môi trường dạng que
Riêng ở nước ta, trong quy trình nhân giống nấm còn có thêm công đoạn làm
giống que, nhằm giúp đơn giản thao tác cấy từ hạt sang nguyên liệu thô, nhưng quan
trọng hơn là tơ nấm phát triển nhanh và tuổi meo đồng đều hơn (so với cấy hạt).
- 15 -
Thân
cây bắp
Thân
cây đậu
Thân
cây sắn
Thân
gỗ mềm
Chai que hoặc túi que
Cấy giống
Khử trùng 121
0
C/ 2 giờ
Sơ đồ 3: Quy trình môi trường dạng que
Bẹ chuối
Thân cây
bắp
Hình 1.6 Que sắn
CÔNG NGHỆ SẢN XUẤT GIỐNG NẤM LINH CHI
Nguyên liệu sử dụng được xử lý trong nước vôi
1%, trong thời gian 48 giờ. Vớt ra rửa sạch, để
ráo. Sau đó, bổ sung thêm cám gạo hoặc cám
bắp. Cho vào chai thủy tinh hoặc chai nhựa (3/4

chai), làm nút bông và đem đi hấp thanh trùng ở
nhiệt độ 121
0
C/ 1,5-2 giờ.
1.2.1.3. Môi trường cấp III
Môi trường cấp III thường sử dụng các cơ chất gần giống như giá thể trong nuôi
trồng nấm. Mùn cưa của các loại cây gỗ mềm, không có tinh dầu và độc tố. Mùn cưa
không bị nhiễm nấm mốc, không lẫn đất đá, tốt nhất nên sử dụng mùn cưa cây cao su, bồ
đề. Mùn cưa được làm ẩm vơi nước vôi có pH = 12-13, ủ đống 3-4 ngày.
Sau khi sử lý xong, mùn cưa được phối trộn phụ gia theo tỉ lệ: : cám gạo 15%, bột
ngô 15%, bột nhẹ ( CaCO
3
) 1,5%, độ ẩm 65-70%. Cho cơ chất vào túi nilon chiụ nhiệt.
Sau đó làm nút bông và đem đi hấp thanh trùng ở nhiệt độ 121
0
C/ 1,5-2 giờ
1.2.2. Giống nấm
Giống nấm gốc có thể được phân lập từ
mô của các quả thể nấm hoặc từ bào tử nấm.
Giống gốc phải ổn định về các đặc tính di truyền,
đảm bảo năng suất và hiệu quả kinh tế. Thực hiện
cấy chuyền nấm gốc sang môi trường thạch cấp I,
hệ sợi nấm sẽ sinh trưởng tạo thành các ống
giống cấp I. Ta tiến hành lựa chọn các ống giống
cấp I đạt tiêu chuẩn để sử dụng nhân giống cấp II
hoặc đưa vào bảo quản để tạo nguồn giống, sử
dụng dần.
Môi trường cấp II là môi trường rắn, có
thể dạng hạt (như hạt thóc, bo bo,…) hoặc dạng
que (như thân cây sắn,…). Cấy chuyền giống cấp I đã lựa chọn sang môi trường cấp II, hệ

sợi sinh trưởng và mọc lan trên các hạt, que dến khi ăn kín đáy chai, hình thành các chai
giống cấp II. Tiến hành lựa chọn các chai giống đạt tiêu chuẩn để sử dụng nhân giống cấp
III hay đưa vào bảo quản để tạo nguồn giống, sử dụng dần.
Môi trường cấp III có thành phần hoàn toàn giống như môi trường cấp II, nhưng
được đóng vào các túi nilon. Cấy chuyền giống cấp II đã được lựa chọn sang môi trường
cấp III, hệ sợi sinh trưởng và mọc lan trên các hạt, que đến khi ăn kín đáy túi, hình thành
các túi giống cấp III. Tiến hành lựa chọn các chai giống đạt tiêu chuẩn để sử dụng nuôi
trồng nấm. Mục đích của việc nhân giống cấp III là làm tăng số lượng giống nấm.
- 16 -
Hình 1.7 Bào tử nấm Linh chi
Sơ đồ cấy giống
CÔNG NGHỆ SẢN XUẤT GIỐNG NẤM LINH CHI
.
- 17 -
Giống gốc
Giống cấp I
Giống cấp II
Giống cấp III
CÔNG NGHỆ SẢN XUẤT GIỐNG NẤM LINH CHI
II. NHÂN GIỐNG NẤM CẤP I
2.1.Chuẩn bị giống gốc
Khởi đầu của quá trình nhân giống hay làm meo giống là phải có giống gốc. Giống
gốc hay giống ban đầu có thể thực hiện bằng nhiều cách.
-Thu nhận và gây nẩy mầm bào tử nấm
-Tách sợi nấm từ các cơ chất có nấm mọc
-Phân lập từ quả thể nấm
Môi trường dinh dưỡng để nuôi sợi tơ nấm thường sử dụng là môi trường thạch tổng hợp.
Sau khi nuôi cấy ở môi trường dinh dưỡng, từ tơ nấm sẽ ăn lan trên mặt thạch thành lớp
sợi trắng. Những sợi nấm này lan dần ra từ bào tử hoặc từ mô thịt nấm cho đến khi phủ
kín các bề mặt thạch.

Giống được dùng làm giống gốc phải đạt các yêu cầu sau:
-Là giống thuần, không lẫn tạp.
-Tơ mọc khỏe chia nhánh đều.
-Tơ nấm bò sát mặt thạch hoặc ăn vòng thành ống nghiệm, ít tơ khí sinh, tơ rối bông.
Giống gốc là khâu quyết định trong sản xuất và nuôi trồng nấm vì nó được nhân ra với số
lượng lớn và chỉ biết kết quả sau một vài tháng, nghĩa là sau khi thu hoặc nấm. Do đó sơ
suất khi chọn giống gốc sẽ dẫn đến thiệt hại rất lớn.
Tóm lại, giống gốc là khâu quyết định trong sản xuất và nuôi trồng nấm, nên rất
cần sự cẩn thận khi thực hiện.
2.2. Chuẩn bị môi trường dinh dưỡng
2.2.1. Môi trường PDA.
Công thức:
Khoai tây: 200g
Đường glucose: 20g
Agar: 20g
Nước cất: 1 lít
pH = 7,0
Ngoài những thành phần trên một số môi trường thường bổ sung thêm một số nguyên tố
khoáng: K, P, Mg…dưới dạng muối vô cơ, các thành phần này bổ sung với liều lượng
khoảng 1-3g/ lít môi trường, cũng có khi bổ sung thêm vào môi trường tỉ lệ nhỏ các loại
vitamin, kháng sinh…
2.2.2. Các bước tiến hành
2.2.2.1. Chuẩn bị thiết bị, dụng cụ nguyên liệu và hóa chất
 Chuẩn bị thiết bị, dụng cụ
- 18 -
Hình 2.1. Thái lát khoai tây
CÔNG NGHỆ SẢN XUẤT GIỐNG NẤM LINH CHI
- Nồi Autoclave, tủ ấm, tủ cấy vô trùng
- Bếp gas ( hoặc bếp từ, lò vi sóng)
- Nồi nấu môi trường

- Cốc thủy tinh, ống đong, ống nghiệm, chai thủy tinh, đũa thủy tinh
- Cân kỹ thuật
- Máy đo pH, giấy đo pH
- Phễu, giá rót môi trường, rổ, vợt, vải lọc, dao cắt
- Bông không thám nước, giấy báo, nilon, dây cao su.
 Chuẩn bị nguyên liệu
- Nước cất
- Khoai tây: loại tốt, không bị hư hỏng, không nảy nầm
 Chuẩn bị hóa chất
- Agar
- Đường Glucose ( hoặc Sachrose)
- Muối khoáng, vitamin, kháng sinh (nếu cần bổ sung)
2.2.3. Pha chế môi trường cấp I
Tạo môi trường dinh dưỡng nhân giống
nấm cấp I từ hỗn hợp các thành phần theo
công thức hỗn hợp trên
Sau khi tạo hỗn hợp môi trường xong,
phân môi trường vào các ống nghiệm và đậy
bằng nút bông không thấm nước
*Thao tác thực hiện:
Bước 1: Kiểm tra lại các dụng cụ, nguyên liệu
cần thiết
Bước 2: Chiết chất dinh dưỡng từ khoai tây
- Khoai tây gọt vỏ, rửa sạch, cắt thành khối có kích thước 1-2cm
2
- Cân chính xác 200g khoai tây đã cắt thành hình khối cho vào nồi nấu môi
trường
- Đổ 600ml nước cất vào nồi và đun sôi trên bếp ga (hoặc bếp từ)
- Đun cho đến khi khoai tây hơi mềm: dùng dũa bẻ đôi khối khoai tây, đến
khi khối khoai tây gãy đôi là được

- Lọc qua rổ thu dịch lọc
Bước 3: Chuẩn bị dung dịch nước đường
- 19 -
Hinh 2.2.Cho môi trường vào chai thủy tinh Hình 2.3.Dịch chiết khoai tây
CÔNG NGHỆ SẢN XUẤT GIỐNG NẤM LINH CHI
- Đặt cân về vị trí cân bằng, đầy dủ ánh sáng
- Điều chỉnh cân về vị trí cân bằng
- Cân chính xác 20g đường glucose cho vào cốc thủy tinh
- Đong 100ml nước cất cho vào cốc đã có đường
- Khấy tan đường
Bước 5: Nấu môi trường
- Cân 20g agar cho vào dung dịch khoai tây
- Khấy cho agar hòa tan
- Thêm nước cất cho đến khi thể tích đúng 1000ml
- Đun sôi môi trường 3-5 phút (lưu ý: khi nấu agar phải khuấy đều, để agar
không bị lắng dưới đáy, dễ bị khét)
- Thêm dung dịch nước đường vào, ta thu được môi trường cấp I
- Bắt xuống, để nguội
Bước 6: Phân phối môi trường vào ống nghiệm hoăc chai thủy tinh
Đổ môi trường cấp I vào các cốc có miệng để dễ rót vào ống nghiệm, chai
Dùng phễu phân nhanh môi trường vào các ống nghiệm hoặc chai thủy tinh:
đối với ống nghiệm lượng môi trường chiếm khoảng 1/5 ống nghiệm (6-7 ml/1 ống
nghiệm), đối với chai thủy tinh từ 5-10 ml, nấu đổ vào ống nghiệm thì phễu được
cố định trên một giá đỡ.
- 20 -
Hình 2.4 Làm thạch nghiêng
CÔNG NGHỆ SẢN XUẤT GIỐNG NẤM LINH CHI
Bước 7: Làm nút bông cho ống nghiệm, chai thủy tinh đã có môi trường
Lấy một lượng bông vừa đủ: sao cho nút bông sau khi làm xong không quá chắt
hay quá lỏng, phần nút bông trong ống nghiệm tròn đều, phần ngoài không bị xơ

Bước 8: Chuyển các ống nghiệm, chai thủy tinh có môi trường vào nồi khử trùng
2.2.4. Khử trùng môi trường cấp I
Mục đích khử trùng là để tiêu diêt hoàn toàn các nguồn tạp nhiễm trong môi
trường, môi trường sau khi hấp khử trùng xong phải đảm bảo vô trùng tuyệt đối và không
làm giảm chất lượng môi trường
Thiết bị thường áp dụng là nồi hấp Autoclave 121
0
C/25 phút. Sau khi hấp thanh
trùng kết thúc môi trường đang còn ở trạng thái lỏng ta tiến hành làm thạch nghiêng ngay.
*Cách tiến hành:
-Bước 1: Bó ống nghiệm đã có môi trường thành các bó nhỏ: khoảng 7-10 ống
nghiệm/bó.
-Bước 2: Buộc đầu nút bông các bó ống nghiệm, miệng chai thủy tinh bằng giấy báo hoặc
giấy nilon để hạn chế sự thấm nước vào nút bông trong quá trình hấp khử trùng.
-Bước 3: Xếp môi trường vào các dụng cụ đưa vào nôi Autoclave hấp khử trùng 121
0
C/25
phút.
-Bước 4: Lấy môi trường ra khỏi nồi và tiến hành làm
thạch nghiêng.
Dùng que gỗ mỏng đặt lên trên một mặt phẳng
có thể dùng giá nghiêng đã được thiết kế cho tạo môi
trường thạch nghiêng.
Lấy từng ống môi trường sau khi đẫ khử trùng
còn nóng đặt nghiêng trên que gỗ nghiêng 1 góc 40-45
0
Cứ tiến hành cho đến hết các ống môi trường còn
lại
-Bước 5: Để nguội môi trường trong khoảng thời gian
1-2 giờ

-Bước 6: Kiểm tra vô trùng môi trường trước khi sử dungj trong nhân giống:các ống, chai
môi trường sau khi đông rắn ta tiến hành chyển vào tủ ấm ở nhiệt độ 35- 37
0
C ít nhất sau
7 ngày, kiểm tra nếu môi trường không thấy có mặt các vi sinh vật mọc trong môi trường,
màu môi trường không thay đổi thì môi trường đạt yêu cầu. Các ống nghiệm, chai môi
trường được đặt vào tủ lạnh, nhiệt độ 2-10
0
C để dùng dần.
2.3. Cấy chyền giống nấm cấp I
- 21 -
CÔNG NGHỆ SẢN XUẤT GIỐNG NẤM LINH CHI
Cấy chuyền giống nấm cấp I là quá trình chuyển giống nấm từ các ống giống gốc
sang các ống nghiệm, chai thủy tinh chứa môi trường cấp I đã được vô trùng và thao tác
cấy chuyền được thực hiện trong điều kiện vô trùng.
2.3.1. Kiểm tra phòng cấy, tủ cấy và dụng cụ cấy giống
Trước khi tiến hành thao tác cấy chuyền giống yêu cầu: phòng cấy phải được khử
trùng nhằm hạn chế sự xâm nhập nguồn tạp
nhiễm vào giống nấm trong quá trình cấy
chuyền.
-Phòng cấy: phải luôn sạch sẽ, vì vậy cần
phải:
• Quét dọn lau sạch sàn, xung quanh
tường bằng nước sạch trước và sau mỗi
lần cấy giống
• Bậc quạt thông gió
-Tủ cấy:
• Dùng bông thấm cồn lau sạch tủ bên trong, ngoài tủ
• Phủ màn tối kín tủ
• Bật đèn tử ngoại, quạt trong thời gian 15-30 phút

• Lấy màn che khỏi tủ
• Tắt đèn tử ngoại sau thời gian 15-30 phút để đẩy hết khí ozon ra khỏi tủ
• Bật đèn sáng
Tiến hành cấy giống:
Dụng cụ cấy: các dụng cụ sử dụng trong phòng cấy giống (bình tam giác, que cấy,
panh cấy, kéo…) được bao gói và hấp
khử trùng ở nhiệt độ 160-170
0
C, sau khi
khử trùng xong phải để vào vị trí sạch sẽ
nếu chưa sử dụng ngay.
Cấy chuyền từ ống gốc sang môi
trường cấp I
Cách cấy chuyền giống được thực hiện
theo các bước sau:
-Bước 1: Mang bảo hộ: áo bluse, khẩu
trang
-Bước 2: Khử trùng tay: dùng bông thấm cồn lau từ khủy tay đến các ngón tay, kẽ tay
- 22 -
Hình 2.5 Khử trùng bàn cấy
Hình 2.5 Khử trùng que cấy
CÔNG NGHỆ SẢN XUẤT GIỐNG NẤM LINH CHI
-Bước 3: Kiểm tra lại các ống (chai) giống gốc và các ống (chai) môi trường cấp I và
dùng bông thấm lau cồn xung quanh các ống ( chai) giống và ống (chai) môi trường trước
khi đưa vào tủ.
-Bước 4: Chuyển bộ dụng cụ cấy giống, đèn cồn,
bình tam giác có chứa cồn, khay đựng dụng cụ
cấy vào tủ cấy và bố trí sao cho tiện trong quá
trình thao tác trong tủ.
-Bước 5:Ngồi vào vị trí và vệ sinh tay lại một lần nữa bằng cồn và đợi cho tay khô hết

cồn.
-Bước 6: Đốt đèn cồn để đèn cồn cháy tự do trong thời gian 2-3 phút, ngọn lửa đèn cồn
không nên để quá lớn hoặc quá nhỏ, nên cao từ 3-4cm.
-Bước 7: Khử trùng lại các dụng cụ cấy bằng cách nhung vaò cồn và đốt trực tiếp trên
ngọn lửa đèn cồn, thao tác lặp lại 2-3 lần, sau đó để nguội
-Bước 8: Mở nút bông và giữ nút bông của ống gốc và ống môi trường bằng kẽ tay út và
áp út, hơ miệng ống nghiệm trên ngọn lửa đèn cồn, chỉ mở quanh ngọn lửa đèn cồn và ở
tư thế nằm ngang, quay miệng về hướng ngọn lửa.
-Bước 9: Dùng que cấy chuyển một mẫu giống từ ống giống gốc sang ống (chai) môi
trường cấp I
- 23 -
a) Lấy giống gốc b)Chuyển mẫu giống gốc
CÔNG NGHỆ SẢN XUẤT GIỐNG NẤM LINH CHI
-Bước 10: Hơ miệng ống nghiệm trên ngọn lửa đèn cồn và hơ nhanh nút bông của ống
môi trường và đậy nút bông lại.
-Bước 11: Thao tác cứ tiến hành cho đến khi hết lượng giống trong ống giống gốc. Trung
bình một ống giống gốc như vậy ta cấy được khoảng 30-40 ống giống cấp I
-Bước 12: Dùng giấy báo bọc đầu nút bông của ống giống lại.
-Bước 13: Ghi tên loại giống, ngày giờ cấy.
-Bước 14: Xếp các ống giống cấp I trên các giá và chuyển toàn bộ vào phòng nuôi sợi để
trên các giàn kệ nuôi sợi giống.
-Bước 15: Vệ sinh tủ cấy và phòng cấy sau khi cấy giống xong
2.4. Nuôi sợi giống nấm cấp I
Kiểm tra điều kiện phòng nuôi
- Phòng sạch sẽ không có bụi bẩn, rác thải, không bị ẩm mốc
- Phòng càng ít ánh sáng càng tốt,khô thoáng, có đầy đủ hệ thống điện
- Có hệ thống điều chỉnh nhiệt độ khi cần, thường nhiệt độ thích hợp cho việc
nuôi sợi ở nấm Linh Chi là 26
0
C +_2 và thời gian ăn kín ống nghiệm là 10

+_1
Chọn nhiễm và phân lập giống nấm cấp I
Tốc độ sinh trưởng và phát triển hệ sợi nấm cấp I của nấm Linh Chi sẽ phụ thuộc
vào trạng thái sinh lý, chất lượng, độ tuổi giống đem nhân giống cũng như thành phần
môi trường và điều kiện nuôi sợi. Sau thời gian nhất định có những ống giống sợi nấm
phát triển mạnh, ăn kín toàn bộ bề mắt thạch, sợi nấm ăn khỏe và có một màu đồng nhất,
với những ống như vậy ta sử dụng trực tiếp hoặc chuyển sang bảo quản. Tuy nhiên cũng
có những ống giống không đạt yêu cầu:
- Bị nhiễm vi sinh vật khác
- Sợi nấm bị thoái hóa hay lão hóa
- Sợi sinh trưởng kém
Giống cấp I thường nhiễm các loại:
- Nhiễm khuẩn: Trên môi trường thạch có những vết trắng đục như sữa
- 24 -
c)Chuyển giống gốc vào môi trường
Hình 2.6: Thao tác cấy chuyền giống
CÔNG NGHỆ SẢN XUẤT GIỐNG NẤM LINH CHI
- Nhiễm mốc: Trên môi trường xuất hiện những chấm nhỏ nhiều màu, sợi
giống nấm không phát triển được.
Nguyên nhân giống nấm bị nhiễm:
+ Hấp khử trùng môi trường không tốt: Môi trường đã khử trùng, để ở nhiệt
độ bình thường trong khoảng 3-4 ngày có hiện tượng nhiễm khuẩn là do nồi hấp bị
hỏng hoặc chế độ khử trùng không đảm bảo.
+ Ống gốc bị nhiễm: Tất cả các ống cấp I được cấy từ ống giống này đều bị
nhiễm
+ Do thao tác cấy: Trong khi cấy các ống nghiệm để gần ngọn lửa đèn cồn
sẽ làm cho giống chết, thạch bị chảy ra và rất dễ nhiễm khuẩn.
+ Có thể do tủ cấy không đảm bảo vô trùng hoặc phòng cấy không thường
xuyên khử trùng
+ Có thể bị lây nhiễm từ ngoài vào trong quá trình nuôi sợi. Việc lây nhiễm

này chủ yếu là do phòng nuôi sợi, ống nghiệm, nút bông bị ẩm và bị nhiễm bẩn…
Một số biểu hiện của sợi nấm bị thoái hóa?:
+ Sợi nấm co lại không phát triển, hệ sợi nấm dày, màu sợi nấm mờ
+ Tơ tiết có màu từ trắng chuyển sang vàng trong
+ Sợi nấm đổi màu: bình thường sợi nấm màu trắng chuyển sang màu tối,
xám tro, màu nâu
+ Thời gian ăn kín ống nghiệm quá lâu
III. NHÂN GIỐNG NẤM CẤP II
3.1. Chuẩn bị giống nấm cấp I
Giống cấp I phải đảm bảo các yêu cầu sau:
- Sợi nấm ăn kín bề mặt thạch nghiéng
- Hệ sợi phân bố đồng đều
- Không có hiện tượng bị nhiễm trên bề mặt và nút bông
- Sợi nấm không có dấu hiệu bị lão hoá
Giống cấp I trước khi đưa vào nhân giống cấp II phải đượcc kiểm tra thật kỹ đảm
bảo các yêu cầu trên và đang được bảo quản ở nhiệt độ thường. Nếu dùng giống cấp I
được bảo quản ở điều kiện lạnh để nhân giống, trước khi sử dụng phải đưa ra điều kiện
bình thường ít nhất 1- 2 ngày.
3.2. Làm môi trường nhân giống nấm cấp II
Giống cấp II có thể áp dụng nhiều công thức khác nhau, nhưng tất cả đều là môi
trường xốp với nguyên liệu chính: thóc, ngũ cốc, mùn cưa, cám gạo, bột ngô. . . Đối với
linh chi, môi trường nhân giống cấp II là môi trường dạng hạt.
3.2.1. Công thức môi trường cấp II
- Công thức: nhân giống cấp II nấm linh chi
+ Thóc luộc
+ Bột nhẹ (CaCO
3
): 1%
3.2.2. Các bước tiến hành
- 25 -