Đề tài " Xác định thiệt hại trong trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng " pptx

GVHD: TS. Đoàn Đức Lương SVTH: Lê Mạnh Long

ĐỀ TÀI
Xác định thiệt hại trong trách
nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài
hợp đồng


Giáo viên hướng dẫn : Ts Đoàn Đức Lương
Sinh viên thực hiện : Lê Mạnh Long
Xác định thiệt hại trong trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng 1
GVHD: TS. Đoàn Đức Lương SVTH: Lê Mạnh Long
1.1. Khái quát v trách nhi m b i th ng thi t h i ngoài h p đ ng.ề ệ ồ ườ ệ ạ ợ ồ 5
1.2. Khái ni m chung v b i th ng thi t h i ngoài h p đ ng theo lu t dân s Vi t Nam.ệ ề ồ ườ ệ ạ ợ ồ ậ ự ệ 6
2. i u ki n c a trách nhi m b i th ng thi t h i ngoài h p đ ng.Đ ề ệ ủ ệ ồ ườ ệ ạ ợ ồ 8
CH NG 2: M T S V N V TRÁCH NHI M B I TH NG THI T H I NGOÀI ƯƠ Ộ Ố Ấ ĐỀ Ề Ệ Ồ ƯỜ Ệ Ạ
H P NG.Ợ ĐỒ 12
Xác định thiệt hại trong trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng 2
GVHD: TS. Đoàn Đức Lương SVTH: Lê Mạnh Long
A.PHẦN MỞ ĐẦU
1.Tính cấp thiết của đề tài.
Bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng là một trong những chế định pháp lý
của bồi thường dân sự, trong lịch sử pháp luật việc bồi thường dân sự thường
được giải quyết bằng phạm trù đạo đức, khi xã hội chưa có nhà nước, chưa có
pháp luật vấn đề bồi thường dân sự được giải quyết theo phong tục tập quán của
từng bộ tộc người hoặc của từng nhóm người. Khi xã hội phát triển nhà nước và
pháp luật ra đời, bồi thường dân sự nói chung và bồi thường thiệt hại ngoài hợp
đồng nói riêng được điều chỉnh bởi quan hệ pháp luật dân sự, bồi thường thiệt hại
ngoài hợp đồng theo quy định của bộ luật dân sự thường hết sức da dạng phức
tạp, khó giải quyết, khó xác định các chủ thể tham gia trong quan hệ pháp luật
này, nhưng theo quy định của pháp luật dân sự Việt Nam thì người nào gây thiệt

hại thì người đó phải bồi thường.
Theo quy định của Bộ luật dân sự thì trách nhiệm bồi thường thiệt hại
ngoài hợi đồng khi xảy ra thiệt hại trong các trường hợp sau đây:
- Thiệt hại do tài sản bị xâm phạm.
- Thiệt hại do sức khỏe bị xâm hại.
- Thiệt hại do tính mạng bị xâm phạm
- Thiệt hại do danh dự nhân phẩm và uy tín bị xâm phạm
Người bị thiệt hại có quyền yêu cầu người gây ra thiệt hại phải bồi thường
cho mình nhưng phải theo nguyên tác cơ bản đó là : Phải có thiệt hại xảy
ra,người gây ra thiệt hại phải có lỗi,phải có mối quan hệ nhân quả giữa hành vi và
hậu quả.
Trong thực tế xét xử, Tòa án xác định yếu tố lỗi trong trường hợp này là
hết sức phức tạp, thường là lỗi hỗn hợp, do đó tôi chọn đề tài này nhằm nghiên
cứu giữa lý luận và thực tiễn để đề tài được sôi động hơn.
2. Mục đích nghiên cứu đề tài.
Xác định thiệt hại trong trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng 3
GVHD: TS. Đoàn Đức Lương SVTH: Lê Mạnh Long
Như đã nói ở phần trên, vấn đề bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng là một
phạm trù hết sức phức tạp cả về lý luận và thực tiễn, do đó tôi chọn đề tài này để
đối chiếu so sánh và đưa ra một số giải pháp và kiến nghị để góp phần vào việc
hoàn chỉnh chế định pháp lý của đề tài này.
3. Phương pháp nghiên cứu đề tài.
Đề tài được nghiên cứu trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác Lê Nin,tư
tưởng Hồ Chí Minh về nhà nước và pháp luật,đồng thời nghiên cứu về hiên pháp
của nước cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt nam,quan điểm tư tưởng chỉ đạo của
Đảng và pháp luật nhà nướcđể di sâu nghiên cứu một cách đúng đắng,đề tài cũng
được nghiên cứu, so sánh luật dân sự Việt Nam thời phong kiến và luật dân sự
việt nam hiện đại,để thấy được tính ưu việt của pháp chế xã hội chủ nghĩa.
4/ Kết cấu đề tài:
1/ Phần mở đầu.

2/ Phần kết luận.
Đề tài gồm có 02 chương:
- Chương1: Cơ sở lý luận về trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng.
- Chương2: Một số vấn đề về trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng và
thực tiễn áp dụng pháp luật về trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng.
Xác định thiệt hại trong trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng 4
GVHD: TS. Đoàn Đức Lương SVTH: Lê Mạnh Long
CHƯƠNG I
1.1. Khái quát về trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp
đồng.
Bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng là một chế định pháp lý bắt buộc người
thực hiện hành vi vi phạm pháp luật phải có trách nhiệm bồi thường thiệt hại do
hành vi trái pháp luật của mình gây ra, cho dù hành vi đó là vô ý hay cố ý,hành vi
trái pháp luật đó chưa đến mức phải truy cứu trách nhiệm hình sự của người có
lỗi. Lịch sử pháp luật Việt Nam trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng
có thể khái quát các giai đoạn phát triển như sau :
- Giai đoạn thứ nhất: Thời kỳ cổ đại khi mà xã hội chưa có pháp luật để điều
chỉnh hành vi của con người thì việc bồi thường thiệt hại thường được giải quyết
bằng con đường thương lượng hoặc trả thù hoặc bị bắt làm nô lệ hoặc giải quyết
mâu thuẫn đó bằng bạo lực.
- Giai đoạn thứ 2: Người gây ra thiệt hại có thể chuột bằng tiền hoặc hiện vật có
giá trị tương đương với thiệt hại xảy ra, khi chưa có sự can thiệp của chính quyền
thì các bên tư thõa thuận về tiền chuộc.
Nhờ có sự can thiệp của chính quyền mà các bên trnh chấp buộc phải giải
quyết tranh chấp bằng cách trả cho nhau theo lỗi ngạch gía do pháp luật quy định,
đó là chế độ thục kim bắt buộc, Tiền thục kim này có thể coi như là một hình
phạt. Đồng thời cũng là bồi thường thiệt hại.
- Giai đoạn thứ ba : Chính quyền phân biệt hai loại trách nhiệm hình sự và dân
sự,trước hết chính quyền can thiệp để trừng trị những tội phạm lien quan đến trật
tự xã hội, không liên quan đến cá nhân, sự can thiệp này rất cần thiết. Nếu chính

quyền không can thiệp kịp thời thì sẽ ảnh hưởng đến quyền lợi cá nhân. Sự can
thiệp của chính quyền dân dần được nới rộngđến sự phạm pháp liên quan đến
quyền lợi của các cá nhân liên quan đến các vụ đánh nhau, trộm cắp.Về phương
Xác định thiệt hại trong trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng 5
GVHD: TS. Đoàn Đức Lương SVTH: Lê Mạnh Long
diện hình sự cac nhân mất hết quyền phục thù và chỉ có quyên xin yêu cầu bồi
thường thiệt hại .
Ở Việt Nam, có luật cũng không tách biệt trách nhiệm bồi thường thiệt hại
là việc độc lập mà chỉ giải quyết các vấn đề thuộc trật tự công.Vì vậy các điều
luật trong bộ luật cổ cũng như bộ Quốc triều hình luật của nhà Lê hay Hoàng
Việt luật lệ của Gia Longđều quy định các điều khoản về luật Hình sự.
Ở gian đoạn hiện nay, trách nhiệm bồi thường thiệt hại được quy định và
điều chỉnh bởi luật tục và nguyên tắc tổng quát về trách nhiệm này được dặc ra ở
tất cả các nước, Ở Việt Nam bồi thường thiệt hại hiện nay được hiểu là một trách
nhiệm dân sự mà người có hành vi gây thiệt hại cho người khác thì phải bồi
thường do hành vi trái pháp luật của mình gây ra.
1.2. Khái niệm chung về bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng theo luật dân sự
Việt Nam.
Tại điều 604 Bộ luật dân sự quy định: Người nào có lỗi cố ý hoặc vô ý
xâm phạm đến tính mạng, sức khỏe, danh dự nhân phẩm, uy tín, tài sản, các
quền, lợi ích hợp pháp khác của cá nhân,xâm phạm đến danh dự, uy tín, tài sản
của pháp nhân hoặc các chủ thể khác mà gây ra thiệt hại thì phải bồi thường. Đây
là cơ sở pháp lý đầu tiên và quan trọng trong việc xác định tránh nhiệm bồi
thường thiệt hại ngoài hợp đồng, phân tích điều luật cho thấy, cơ sở chịu trach
nhiệm trong việc bồi thương thiệt hại ngoài hơ đồng khác với quy định người
chịu trách nhiệm hình sự. Yếu tố lỗi ở đây có thể là vô ý hay cố ý của người có
hành vi gây ra thiệt hại cho người khác đều phát sinh trách nhiệm bồi thường.
Còn đối với trách nhiệm hình sự thì người có hành vi vi phạm pháp luật hình sự
thì yếu tố lỗi phải là cố ý mới cấu thành tội phạm.
Xét về mặt lý luận thì nghĩa vụ dân sự và trách nhiệm bồi thường thiệt hại

làm phát sinh nghĩa vụ dân sự và phải bồi thường tạo ra quan hệ nghĩa vụ tương
ứng với khái niệm nghĩa vụ được quy định tai điều 258 Bộ luật dân sự. Kết hợp
điều 258 với điều 609 Bộ luật dân sự có thể định nghĩa trách nhiệm bồi thường
thiệt hại ngoài hợp đồng như sau: Trch nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp
Xác định thiệt hại trong trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng 6
GVHD: TS. Đoàn Đức Lương SVTH: Lê Mạnh Long
đồng là trách nhiệm của một người do lỗi cố ý hoặc vô ý xâm phạm đến tính
mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, uy tín tài sản, quyền và lợi ích hợp pháp
của cá nhân, pháp nhân hoặc các chủ thể khác phải bồi thường thiệt hại do mình
gây ra.
Theo định nghĩa thì việc bồi thường thiệ hại ngoài hợp đồng xảy ra khi các
chủ thể tham gia quan hệ pháp luật không ký kết bất cứ hợp đồng nào. Trách
nhiệm bồi thường thiệ hại ngoài hợp đồng thường phát sinh dưới hai trường hợp:
_ Trường hợp thứ nhất: phát sinh từ việc bồi thường thiệt hại từ vụ án hình sự.
_ Trường hợp thứ hai : Pht từ lỗi vô ý mà ngoài sự kiểm sốt của các chủ thể.Ví
dụ : Trâu bò nhà ông A ăn lúa nhà ông B trong trường hợp này rõ ràng ông A và
ông B không thực hiện giao kết hợp đồng, nhưng nếu ông B yêu cầu ông A bồi
thường thí sẽ phát sinh trách nhiệm bồi thường đối với ông A.
Chủ thể trong trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng có thể là cá
nhân hoặc pháp nhân, hoặc là hộ gia đình, các chủ thể này có thể là nguyên đơn
hay bị đơn trong vụ kiện bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng,mà tùy từng trườn
hợp mà họ phải chịu trách nhiệm riêng rẽ hay chịu trách nhiệm liên đới trong việc
bồi thường.
Cơ sở phát sinh bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng do pháp luật quy định
xuất phát từ những nguyên tắc chung của Hiến pháp. Nguyên tắc quy định trong
điều luật buộc các chủ thể không được xâm phạm đến quyền và lợi ích hợp pháp
của người khác. Nếu xâm phạm do lỗi cố ý hay vô ý thì đều bị pháp luật trùng trị
đồng thời bắt buộc phải khắc phục hậu quả hoặc phải bồi thường bằng tiền hoặc
vật chất có giá trị tương ứng với thiệt hại xảy ra.
Trách nhiệm bồi thường thiệt hại không chỉ nhằm bảo đảm việc đền bù

những tổn that đã gây ra mà còn giáo dục mọi người phải có ý thức tuân thủ pháp
luật, đồng thời còn giáo dục mọi người phải có ý thức bảo vệ tài sản, bảo vệ
quyền và lợi ích hợp pháp cua nhà nước và của công dn được pháp luật quy định.
Vì vậy pháp luật dân sự không thể coi trách nhiệm bồi thường thiệ hại ngoài hợp
đồng là việc áp dụng biện pháp hình sự hay hình phạt phụ. Theo quy định của Bộ
Xác định thiệt hại trong trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng 7
GVHD: TS. Đoàn Đức Lương SVTH: Lê Mạnh Long
luật hình sự thí việc phạt tiền là một hình phạt mà Tòa án có thể áp dụng cho
người có hành vi vi phạm pháp luật hình sự, còn việc bồi thường thiệt hại ngoài
hợp đồng không phải là một hình phạt mà đây là trach nhiệm bồi thường, cả hai
đều cấu thành vật chất nhưng nó được điều chỉnh bởi hai ngành luật khác nhau,
hai quan hệ pháp luật khác nhau.
2.Điều kiện của trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng.
2.1. Điều kiện phát sinh trách nhiệm.
Điều kiện phát sinh trách nhiệm là cơ sở pháp lý quan trọng trong việc xác
định bồi thường. Các điều kiện phát sinh phải được xem xét một cách tổng thể
trên cơ sở thực tế thiệt hại xảy ra, thiệt hai xảy ra phải tuân theo sự thật khách
quan, nghĩa là sự việc xảy ra là khách quan trung thực, không được con người
làm sai lệch sự thật khách quan đó. Ví dụ: Một tài xế do chở hàng quá tải dẫn đên
xe hỏng phanh gây ra tai nạn, như vậy sự thật khách quan của nguyên nhân làm
xe mất thắng là do chở quá tải, do đó trong quá trình điều tra xác minh con người
không được làm thay đổi sự thật khách quan tức là làm cho việc chở quá tải thành
chở không quá tải. Chính vì lẽ đó mà Bộ luật hình sự quy định người nào cố ý
làm lệch hồ sơ vu án là vi phạm pháp luật.
Sự thật khách quan là một trong những nguyên tắc cơ bản để xác định
trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng được quy định trong Bộ luật dân
sự cũng như việc xác định tội phạm và trách nhiệm bồi thường được quy định
trong Bộ luật Hình sự.
Tuy nhiên ngoài sự thật khách quan muốn xác định bồi thường thiệt hại
ngoài hợp đồng cần phải hội tu đủ các điều kiện sau đây:

- Có thiệt hại xay ra: Đây là điều kiện đầu tiên để xác định trch nhiệm bồi
thường. Thiệt hại ở đây được hiểu là thiệt hại thực tế làm giảm sút những lợi ích
vật chất hoặc tinh than được pháp luật bảo vệ, trong thực tế không phải thiệt hại
nào cũng tính được bằng tiền mà có những thệt hại không tính được bằng tiền
chẳng hạn thiệt haị về tinh thần, nhân phẩm, uy tín, danh dự v.v.
Xác định thiệt hại trong trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng 8
GVHD: TS. Đoàn Đức Lương SVTH: Lê Mạnh Long
- Hành vi gây ra thiệt hại phải là hành vi trái pháp luật: Hành vi trái pháp luật là
là cách xủ sự cụ thể của con người được thể hiện thông dua hành động hoặc
không hành động trái với quy định của pháp luật. Trong trach nhiệm bồi thường
thiệt hại ngoài hợp đồng thì hành vi gây thiệt hại phải là hành vi trái pháp luật,
xâm phạm các khách thể được pháp luật bảo vệ, như tính mạng, sức khỏe, tài sản,
danh dự, nhân phẩm của người bị thiệt hại, như vậy hành vi trái pháp luật có thể
là hành vi vi phạm pháp luật hình sự, hành vi vi phạm pháp luật dân sự, hành vi
vi phạm pháp luật hành chính. Ví dụ: Đánh người gây thương tích, người bị đánh
tỉ lệ thương tật trên 10% hoặc dưới mười phần trăm mà thuộc trường hợp phải bị
truy cứu trch nhiệm hình sự. Trường hợp gây thương tích nhưng chưa đến mứ bị
truy cứu trách nhiệm hình sự thì bồi thường thiệt hại theo quy định của Bộ luật
dân sự. Hành vi của ủy ban nhân dân huyện từ chối không ký cấp bìa đỏ cho đân
mà gây thiệt hại thì phải bồi thường đây là hành vi vi phạm hành chính. Việc gây
thiệt hại không phải bao giờ cũng phải bồi thường, trong trường hợp người gây
thiệt hại xảy ra trong trường hợp phòng vệ chính đáng hay gây thiệt hại trong
trường hợp bất khả kháng thi không coi là vi phạm pháp luật, trong trường hợp
phòng vệ chính đáng thì cân phải xem xet hành vi phòng vệ có tương xưng hay
không, trong trường hợp này cần xem xét theo chế định phòng vệ chính đáng
được quy dịnh trong Bộ luật hình sự, nếu quá trình xem xét đánh giá chứng cứ
mà hành vi gây thiệt hại mà vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng thì cững chịu
trách nhiệm bồi thường.
- Mọi hành vi xâm phạm đến quyền và lợi ích hợp pháp của công dân đều bị
pháp luật trừng trị và buộc phải bồi thường, hành vi trái pháp luật có thể ở dưới

dạng hành động hoặc không hành động. Ví dụ: không hành động cứu người đang
trong tình trạng nguy kịch có thể dẫn đến hậu quả người đó chết trong khi người
vi phạm có điều kiện để cứu họ, đây là hành vi không hành động phạm tội.
- Phải có mối liên hệ giữa hành vi trái pháp luật và hậu quả xảy ra: Hậu quả của
thiệt hại xảy ra phải do hành vi trái pháp luật của người vi phạm gây ra,thiệt hại
xảy ra là kết quả tất yếu do hành vi trái pháp luật tuân theo sự thật khách quan.
Xác định thiệt hại trong trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng 9
GVHD: TS. Đoàn Đức Lương SVTH: Lê Mạnh Long
Nếu trong quá trình đánh giá chứng cứ không xác định được mối liên hệ nhân
quả thì không coi là vi phạm, đây là mối liên hệ nội tại và nguyên nhân là cái
luôn diễn ra trước hậu quả trong một thời gian nhất định, khi xác định nguyên
nhân gây thiệt hại cần phải xác định nguyên nhân trực tiếp hay nguyên nhân gián
tiếp để làm cơ sở xác định trách nhiệm bồi thường hặc các định tình tiết tăng
nặng hay giảm nhẹ trong vụ án hình sự.
Nói tóm lại các yếu tố cấu thành trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài
hợp đồng phải phải hội tụ đủ bốn điều kiện sau:
- Phải có thiệt hại xảy ra
- Phải có hành vi trái pháp luật của người gây thiệt hại.
- Người gây thiệt hại phải có lỗi dù là lỗi cố ý hay vô ý.
- Phải có mối lien hệ giữa hnh vi trái pháp luật và hậu quả xảy ra.
Việc xác định trách nhiệm bồi thường bắt buộc phải xem xét đến bốn yếu
tố cấu thành, nhưng yếu tố quan trọng nhất để xem xét mức đọ bồi thường cần
phải đánh giá yếu tố lỗi là cơ bản nhất, nếu hành vi gây thiệt hại chưa đến mức
truy cứu trách nhiệm hình sự mà giải quyết bằng vụ kiện dân sựu, thì yếu tố lỗi là
cắn cứ để xác định mức bồi thường, nếu hành vi gây thiệt hại đến mức truy cứu
trách nhiệm hình sự thì yếu tố lỗi cũng được xem xét khi quyết định hình phạt và
trách nhiệm bồi thường. Ví dụ A là tên thường xuyên ăn trộm tài sản của người
khác,vào ngày 20 tháng 11 năm 2009 lợi dụng ngày nhà giáo Việt Nam, A dột
nhập vào nhà thầy giáo Trần văn N để cướp tài sản, trong khi A đột nhập vào nhà
gặp phải sự kháng cự của thầy giáo N, A liền rút giao mang sẵn trong người chm

liên tiếp nhiều nhát vào người thầy giáo N, thầy giáo N giật lấy được con giao từ
tay A và chém lại A nhiều nhát, gây thương tích cho A. Tại Bản án số 23/HS-ST
ngày 12/2/2011 của Tòa án nhân dân Huyện B tuyên phạt Trần văn N 06 tháng tù
nhưng cho hưởng án treo thời gian thử thách là 12 tháng,qua vụ án này nhận thấy
rằng, thầy giáo N không phải phòng vệ chính đáng, bỡi lẽ: Khi thầy giáo N giật
được con giao từ tay của A, như vậy lúc bấy giờ A không còn khả năng tấn công
N nữa, nhưng nếu A tiếp tục tấn công N bằng tay không thì hành vi đó không
Xác định thiệt hại trong trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng 10
GVHD: TS. Đoàn Đức Lương SVTH: Lê Mạnh Long
nguy hiểm bằng khi A tấn công có hung khí nguy hiểm, như vậy, khi N chém lại
A rõ ràng N không phải phòng vệ chính đáng, mà lẽ ra N không được chém A khi
tước được con giao từ tay A, như vậy N phạm tội trong trương hợp tinh thần bị
kích động mạnh, do đó Tòa án căn cứ vào yếu tố lỗi mà xử phạt N 06 tháng tù
nhưng cho hưởng án treo là phù hợp.Về phần bồi thường dấn sự Tòa án cũng
xem xét đến yếu tố lõi mà giảm cho N một phần bồi thường. Tóm lại khi giải
quyết vấn đề bồi thường thiêt hại ngoài hợp đồng cần phải xem xét đến yếu tố lỗi
thậy thận trong mới giải quyêt vụ an được cong bằng và đúng pháp luật.
2.2 Các nguyên tắc bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng.
a. Nguyên tắc các bên đương sự thỏa thuận được Tòa án chấp nhận.
b. Trong trường hợp các bên dương sự không thõa thuận dược thì Tòa án xem xét
quyết định, nhưng khi quyết định cần phải xem xét điều kiện kinh tế của người
gây ra thiệt hại, xem xét đến vấn đề giá cả tại địa phương tại thời điểm xét xử mà
cĩ phán quyết sao cho phù hợp.
2.3. Năng lực chịu trách nhiệm bồi thường.
Chủ thê chịu trách nhiệm bồi thương là: Bất kỳ ai, trừ trường hợp những
người pháp luật quy định không chịu trach nhiệm bồi thường như : người mất
năng lự hành vi, người chưa đủ tuổi chịu trch nhiệm bồi thường v.v.
Người đủ tuổi thành niên một phần nếu gây thiệt hại thì phải bồi thường
bằng tài sản của mình, trong trường hợp tài sản của người này không đủ thì cha
mệ phải bồi thường.

Người chưa thành niên gây thiệt hại, người mất năng lực hành vi dân sự
gây thiệt hại thì người được giám hộ phải bồi thường, trong trường hợp người
được giám hộ không đủ tài sản hoặc không có khả năng bồi thường thì người
giám hộ phải bồi thường.
Xác định thiệt hại trong trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng 11
GVHD: TS. Đoàn Đức Lương SVTH: Lê Mạnh Long
CHƯƠNG 2: MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ TRÁCH NHIỆM BỒI THƯỜNG
THIỆT HẠI NGOÀI HỢP ĐỒNG.
1. Vấn đề về trách nhiệm bồi thường trong bồi thường.
Nếu trách nhiệm bồi thường thiệt theo hợp đồng bao giờ cũng được phát
sinh trên cơ sở một hợp đồng có trước thì trch nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài
hợp đồng là một loại trách nhiệm pháp lý do pháp luật quy định đối với người có
hành vi trái pháp luật xâm phạm đến quyền lợi và lợi ích hợp pháp của người
khác. Hiện nay pháp luật Việt Nam quy định chủ yếu về trách nhiệm bồi thường
trách nhiệm ngoài hợp đồng đối với hành vi xâm phạm đến tính mạng, sức khỏe,
uy tín , danh dự, nhân phẩm, tài sản của các cá nhân tổ chức khác.
1.1. Trách nhiệm bồi thường thiệt hại vật chất và trách nhiệm bồi
thường thiệt hại về tinh thần.
Căn cứ vào lợi ích bị xâm phạm và những thiệt hại xẩy ra mà trách nhiệm
bồi thường được phân thành trách nhiệm bồi thường thiệt hại về vật chất và trách
nhiệm bù đắp về tinh thần.
Trách nhiệm bồi thường thiệt hại về vật chất và trách nhiệm bồi thường tổn
thất về vật chất thực tế được tính bằng tiền do bn vi phạm gy ra, bao gồm tổn thất
về ti sản, chi phí hợp lý để ngăn chặn, hạn chế, khắc phục thiệt hại, thu thập thực
tế đ mất hoặc bị giảm st.
Trch nhiệm bồi thường thiêt hại về tinh thần được hiểu là người gây thiệt
hại cho người khác do xâm phạm đến tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm,
uy tín của người đó thì ngồi việc chấm dứt hnh vi vi phạm, xin lỗi, cải chính cơng
khai cịn phải bồi thường một khoản tiền để bù đắp những tổn thất về tinh thần
cho người bị thiệt hại như sự buồn rầu, long đau thương…

Xác định thiệt hại trong trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng 12
GVHD: TS. Đoàn Đức Lương SVTH: Lê Mạnh Long
Việc phn biệt hai loại trch nhiệm ny cĩ ý nghĩa trong việc xc định nghĩa vụ
chứng minh thiệt hại xẩy ra v mức bồi thường: Về nguyên tắc người bị thiệt hại
có nghĩa vụ chứng minh thiệt hại xẩy ra va mức bồi thường sẽ bằng mức thiệt
hại. Tuy nhiên nguyên tắc này chỉ có thể áp dụng đối với trường hợp đ l trch
nhiệm bồi thường thiệt hại về vật chất cịn trong trường bồi thường thiệt hại về
tinh thần thì r rng những tổn thất về tinh thần l những tổn thất l khơng thể nhìn
thấy, không thể tính toán và không thể chứng minh được chính vì vậy trong
trường hợp này pháp luật cần quy định một mức nhất định dể cơ quan nhà nước
có thẩm quyền áp dụng trong trường hợp một người có hành vi xâm phạm đến
các quyền nhân thân của người khác.
1.2. Trách nhiệm bồi thường thiệt hại do hành vi của con người gây
ra và trách nhiệm bồi thường bồi thường thiệt hại do tài sản gây ra.
Căn cứ vào nguyên nhân gây ra thiệt hại trách nhiệm bồi thường thiệt hại
được phân chia thành chách nhiệm bồi thường thiệt hại do hành vi của con người
gây ra v trch nhiệm bồi thiệt hại do ti sản gy ra.
Trách nhiệm bồi thường thiệt hại do hành vi của con người gây ra được
hiểu là trách nhiệm bồi thường thiệt hại phát sinh khi thiệt hại xẩy ra là kết quả
tất yếu của hành vi con người gây ra. Trường hợp này người gây thiệt hại đ thực
hiện hnh vi dưới dạng hành động hoặc không hành động và hành vi đó chính là
nguyên nhân trực tiếp gây ra thiệt hại.
Trách nhiệm bồi thường thiệt hại do tài sản gây ra là trách nhiệm bồi
thường thiệt hại phát sinh khi tài sản chính là nguyên nhân gây ra thiệt hại khi
hoạt động của những nguồn nguy hiểm cao độ gây thiệt hại, cây cối đổ gẫy gây ra
thiệt hại, nhà công trình xy dựng bị sạt lở, đổ gây thiệt hại, gia súc gây thiệt hại…
Việc phn loại hai loại trách nhiệm bồi thường thiệt hại này có ý nghĩa trong
việc xác định trong việc căn cứ làm phát sinh trách nhiệm bồi thường thiệt hại:
Đối với trường hợp bồi thường thiệt hại do hành vi gây ra thì một điều không thể
thiếu là hành vi gây ra thiệt hại là hành vi trái pháp luật, trong đó bồi thường thiệt

Xác định thiệt hại trong trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng 13
GVHD: TS. Đoàn Đức Lương SVTH: Lê Mạnh Long
hại do tài sản gây ra vì khơng cĩ hnh vi nn điều kiện này không thể không được
xem xét dến.
Ngồi việc phn loại ny cịn cĩ ý nghĩa trong việc xc định chủ thể chịu trách
nhiệm bồi thường: Về nguyên tắc thi người nào có hành vi trái pháp luật gây ra
thiệt hại thì người đó phải bồi thường thiệt hại do mình gy ra cịn đối bồi thường
thiệt hại do tài sản gây ra thì về nguyn tắc chịu trch nhiệm bồi thường lại thuộc
về chủ sở hữu hoặc người được chủ sở hữu giao quản lý ti sản đó chứ không
phải thuộc về tất cả mọi người đang chiếm giữ tài sản đó.
Hiện nay bộ luật Dân sự Việt Nam chưa quy định về trường hợp một người
chiếm hữu hợp pháp đối với tài sản như chiếm hữu thông qua hợp đồng dân
sự(Ví dụ: thơng qua hợp đồng thuê, mượn, gửi giữ…) hoặc chiếm giứ tài sản do
pháp luật quy định (chiếm hữu tài sản do bị đánh rơi, bỏ quên, gia súc gia cầm bị
lạc…) m ti sản ny gây thiệt hại cho người khác thì ai phải bồi thường thiệt hại.
Xét về nguyên tắc theo quy định của php luật hiện nay thì chủ sở hữu vẫn phải
chịu trch nhiệm bồi thường. Theo tôi thì quy định như vậy sẽ không ph hợp vì
trong trường hợp này chủ sở hữu đ chuyển giao quyền chiếm giữ của mình cho
người khác việc kiểm soát quản lý ti sản đó nằm ngồi ý chí của chủ sở hữu.
Trong trường hợp này pháp luật cần quy định về người phải chịu trách nhiệm bồi
thường thiệt hại là người chiếm hữu hợp pháp bởi lẽ tài sản đang thuộc quyền
nắm giữ quản lý v kiểm sốt của người này.
1.3. Trách nhiệm lien đới và trách nhiệm ring rẽ.
Căn cứ vào mối liên hệ giữa quyền và nghĩa vụ của các chủ thể bồi thường
thiệt hại được phân loại thành trách nhiệm liên đới và trách nhiệm riêng rẽ bồi
thường thiệt hại được phân loại thành trách nhiệm liên đới và trách nhiệm riêng
rẽ bồi thường thiệt hại liên đới được hiểu là trách nhiệm trách nhiệm nhiều người
mà theo đó thì nhữn người trong số những người có trách nhiệm phải chịu trách
nhiệm đối với toàn bộ thiệt hại và mỗi người trong số những người có quyền đều
có quyền yêu cầu người gây thiệt hại phải bồi thương toàn bộ cho mình.

Xác định thiệt hại trong trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng 14
GVHD: TS. Đoàn Đức Lương SVTH: Lê Mạnh Long
Bồi thường thiệt hại riêng rẽ là trách nhiệm nhiều người mà theo đó thì
mỗi người có trách nhiệm chỉ phải chịu trách nhiệm đối với phần thiệt hại do
mình gy ra v mỗi người trong số những người có quyền đều có quyền yêu cầu
người gây thiệt hại bồi thường những tổn thất mà mình phải gnh chịu.
Việc phn loại ny cĩ ý nghĩa trong việc xc định cách thức thực hiện nghĩa
vụ, căn cứ phát sinh, chấm dứt nghĩa vụ để bảo vệ quyền lợi và lợi ích hợp pháp
cảu các bên. Đối với trách nhiệm lien đới thì khi một bn thực hiện xong phần
nghĩa vụ của mình trch nhiệm vẫn chưa chấm dứt mà họ phải chịu trách nhiệm
đối với toàn bộ thiệt hại. Khi một người gây thiệt hại đ thực hiện trch nhiệm bồi
thường thì sẽ pht sinh nghĩa vụ hoàn lại giữa những người có trách nhiệm khác
với người đó và khi một người trong số những người thiệt hại đ yu cầu người
gây thiệt hại bồi thường toàn bộ thiệt hại cho mình thì phải hồn lại phần tương
ứng cho những người bị thiệt hại khác.
Đối với trch nhiệm ring rẽ thi khi một người thực hiện xong phân nghĩa vụ
của mình hoặc một khi người đó có yêu cầu người có nghĩa vụ thực hiện nghĩa vụ
đối với mình thì quan hệ nghĩa vụ của họ đối với người khác sẽ chấm dứt.
1.4. Trách nhiệm hỗn hợp và trách nhiệm độc lập.
Căn cứ vào yếu tố lỗi và mức độ lỗi của người gây thiệt hại và người bị
thiệt hại, trách nhiệm bồi thường thiệt hại có thể phân thành trách nhiệm hỗn hợp
và trách nhiệm độc lập.
Trách nhiệm hỗn hợp là trách nhiệm bồi thường thiệt hại mà trong đó cả
người gây thiệt hại và người bị thiệt hại đều có lỗi.
Trách nhiệm độc lập là trách nhiệm bồi thường thiệt hại mà người bị thiệt
hại là người hoàn toàn không có lỗi.
Việc phn biệt hai loại trch nhiệm ny sẽ cĩ ý nghĩa trong việc xc định trách
nhiệm bồi thường và mức độ thiệt hại thường và mức độ thiệt hại vì theo quy
định tại Điều 617 Bộ luật Dân Sự thì khi người bị thiệt hại cũng có lỗi trong việc
gây thiệt hại thì người gây thiệt hại chỉ phải bồi thường phần thiệt hại tương ứng

Xác định thiệt hại trong trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng 15
GVHD: TS. Đoàn Đức Lương SVTH: Lê Mạnh Long
với mức độ lỗi của mình; nếu thiệt hại xảy ra hoàn toàn do lỗi của người bị thiệt
hại thì người gây thiệt hại không phải bồi thường.
1.5. Trách nhiệm bồi thường của cá nhân, trách nhiệm bồi thường
của pháp nhân, các tổ chức khác và trách nhiệm bồi thường nhà nước.
Căn cứ vào chủ thể chịu trách nhiệm, trách nhiệm bồi thường thiệt hại
được phân loại thành trách nhiệm bồi thường thiệt hại cá nhân, trách nhiệm bồi
thường của cá nhân, trách nhiệm bồi tường của pháp nhân, các tổ chức khác và
trách nhiệm bồi tường của nhà nước.
Trch nhiệm bồi thường thiệt hại của cá nhân được hiểu là trách nhiệm dân
sự mà theo đó thì trch nhiệm bồi thường thiệt hại thuộc về cá nhân người gây ra
thiệt hại hoặc đại diện của người của đó theo pháp luật như cha, mẹ, người giám
hộ.
Trch nhiệm bồi thường của pháp nhn v các tổ chức khác được hiểu là được
hiểu là trách nhiệm dân sự phát sinh do pháp nhân hoặc các tổ chức khác trong
trường hợp người của pháp nhân và các tổ chức gây thiệt hại trong khi thực hiện
pháp nhân hoặc tổ chức giao cho.
Trách nhiệm bồi thường thiệt hại Nhà Nước được hiểu là khi cán bộ công
chức gây thiệt hại thuộc phạm vi bồi thường nhà nước thì nh nước phải bồi
thường thiệt hại cho người bị thiệt hại chứ không phải chính cán bộ công chức
hay cơ quan quản lý cn bộ cơng chức phải bồi thường.
Việc phn loại ny cĩ ý nghĩa trong việc xc định chủ thể phải bồi thường và
việc xác định nghĩa vụ hoàn lại: Đối với trường hợp của người pháp nhân hoặc tổ
chức gây thiệt hại trong khi thực hiện nhiệm cụ được pháp nhân giao do đ hnh vi
của họ được hiểu l hnh vi của php nhn chính vì vậy theo quy định của pháp luật
Dân sự (Điều 618,619,620,621) thì trch nhiệm trước hết thuộc về pháp nhân, tổ
chức. Sau khi người có trách nhiệm bồi thường đ thực hiện xong nếu người gây
thiệt hại cĩ lỗi sẽ lm pht sinh nghĩa vụ hoàn lại của người có hành vi gây thiệt hại
cho pháp nhân, tổ chức đó.

Xác định thiệt hại trong trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng 16
GVHD: TS. Đoàn Đức Lương SVTH: Lê Mạnh Long
Ngồi ra việc phn loại ny cịn cĩ ý nghĩa trong việc xc định trách nhiệm bồi
thường, trình tự, thủ tục bồi thường… bởi lẽ nếu trách nhiệm nhà nước thì sẽ bị
giới hạn phạm vi áp dụng hoặc do đặc thù nhà nước là một chủ thể đặc biệt thực
hiện việc quản lý nh nước, quản lý x hội tiền bồi thường thuộc ngân sách nhà
nước do đó việc thực hiện trình tự thủ tục bồi thường cũng không giống với trch
nhiệm bồi thường thiệt hại thông thường. Trong thời gian tới khi luật Nhà nước
được ban hành sẽ quy định một cách r rng, cụ thể hơn vấn đề này.
Ngoài ra nếu căn cứ vào lĩnh vực bồi thường thi trách nhiệm bồi thường
thiệt hại có thể được phân loại thành bồi thường trong lĩnh vực hành chính, hình
sự, tố tụng hình sự, sở hữu trí tuệ. Căn cứ vào số lượng số chủ thể chịu trách
nhiệm có thể phân trách nhiệm bồi thường thiệt hại thành trách nhiệm một người
và nhiều người; Căn cứ vào điều kiện lỗi có thể phân thành trách nhiệm bồi
thường thiệt hại không cần yếu tố lỗi; Căn cứ vào các yếu tố có lin quan đến pháp
luật nước ngoài hay không có thể phân biệt trách nhiệm bồi thường thiệt hại
thành trách nhiệm bồi thường trách nhiệm trong nước và trách nhiệm bồi thường
thiệt hại có yếu tố nước ngoài… Tuy nhin những cch phn loại ny cịn nhiều ý
nghĩa nn khơng được đề cập đến trong phạm vi bài viết.
2. Cơ sở xác định thiệt hại và nguyên tắc bồi thường trong bồi thường
thiệt hại hợp đồng.
Bồi thương thệt hại là một hình thức trch nhiệm dn sự nhằm buộc bn cĩ hnh
vi gây thiệt hại phải bù đắp, đền bù những tổn thất về mặt vật chất và tinh thần
cho bên bị thiệt hại. Khác với bồi thường thiệt hại do vi phạm hợp đồng dân sự,
trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng phát sinh khơng do sự thỏa
thuận, ý chí của hai bn trong trường hợp thiệt hại gây ra do vi phạm luật hình sự
thi song song tồn tại quan hệ php luật hình sự giữa nh nước và công dân, quan hệ
pháp luật giữa người gây ra thiệt hại và người bị thiệt hại, việc thương lượng của
họ về bồi thường thiệt hịa trong mọi trường hợp không phải bao giờ cũng phải
đạt kết quả nên nhiệm cụ của Tịa n l phải giải quyết tranh chấp về trch nhiệm bồi

Xác định thiệt hại trong trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng 17
GVHD: TS. Đoàn Đức Lương SVTH: Lê Mạnh Long
thường thiệt hại ngoài hợp đồng và cơ sở của việc xác định thiệt hại được căn cứ
chủ yếu vào các điều luật từ 612 đến 616 của bộ luật Dân sự.
2.1. Thiệt hại do ti sản bị xm hại.
Theo quy định của Điều 62 thì việc xc định do tài sản bị xâm hại như sau:
“trong trường hợp tài sản bị xâm phạm thì thiệt hại được bồi thường bao gồm tài
sản bị mất, bị hủy, hoặc bị hư hỏng, lợi ích gắn liền với việc sử dụng khai thc ti
sản chi phí hợp lý để ngăn chặn, hạn chế và khắc phục”.
Tài sản bị xâm phạm do nhiều nguyên nhân khác nhau cả về mặt chủ qua
và khách quan. Trươc đây khi Bộ Luật Dân Sự chưa được ban hành, theo thông
tư số 137 UBNTT ngy 23/03/1973 của Tịa n nhn dn tối cao hướng dẫn xét xử, về
bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng và thông tư số 03 Tịa n tối cao ngy
05/04/1983 thì nguyn tắc khi xc địn thiệt hại do tài sản bị xâm phạm cần phải
thanh toán thỏa đáng tỷ lệ hao mịn của ti sản từ khi con mới nguyn cho đến khi
xẩy ra thiệt hại. Nhưng hiện nay Bộ Luật Dân Sự chưa quy định về tính hợp pháp
của tài sản trong trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng cũng như vấn
đề về khấu hao về tài sản. Chỉ có điều, xung quỹ Nhà nước và do vậy theo quy
định của Bộ Luật Dân Sự thì vấn đề này vẫn chưa được hướng dẫn.
Việc bồi thường thiệt hại về tài sản có thể được thực hiện bằng nhiều cách
theo thỏa thuận của cc bn dưới nhiều hình thức phải bồi thường.
Nhìn chung thiệt hại về tài sản được thực hiện ít khó khăn hơn so với các
thiệt hại khác và hình thức thực hiện việc bồi thường cũng đa dạng hơn.
2.2.Thiệt hại do sức khỏe bị xm hại.
Nếu như thiệt hại về tài sản có khả năng sửa chữa, thay thế bằng một tài
sản khác thì sức khỏe con người là vô giá. Mọi công dân đều được pháp luật bảo
hộ quyền được bảo vệ sức khỏe và Nhà nước đảm bảo thực hiện quyền này bằng
nhiều hình thức được quy định cụ thể trong nhiều văn bản pháp luật khác nhau.
Hiến pháp năm 1992, luật bảo vệ sức khỏe nhn dn, pháp lệnh hành nghề y được
tư nhân… Điều 32 Bộ Luật Dân Sự quy định về quyền được bảo đảm an toàn về

Xác định thiệt hại trong trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng 18
GVHD: TS. Đoàn Đức Lương SVTH: Lê Mạnh Long
tính mạng, sức khỏe thân thể. Không ai được xâm phạm đến tính mạng, sức khỏe,
thân thể người khác.
Vì vậy mọi hnh vi khi xm phạm đến sức khỏe, thân thể của con người
ngoài việc chịu chế tài của pháp luật cịn phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt
hại về sức khỏe cho người mà mình đ gy thiệt hại.
Để thực hiện được nghĩa vụ bồi thường này thì việc xc định cần phải căn
cứ vào Điều 613 của Bộ Luật Dân Sự theo quy định của điều luật này thì thiệt hại
do sức khỏe bị xm phạm được xác định bao gồm các khoản chi phí sau:
• Chi phí hợp lý cho việc cứu chữa, bồi dưỡng phục hồ sức khỏe và chức năng
bị mất, bị giảm sút, bị mất của người bị thiệt hại.
• Thu nhập thực tế bị mất hoặc bị giảm sút của người bị thiệt hại, nêu thu nhập
thực tế của người bị thiệt hại không ổn định và không thể xác định được thì p
dụng mức thu nhập trung bình của lao động cộng lại.
• Chi phí hợp lý v phần thu nhập thực tế bị mất của người chăm sóc của người
bị thiệt hại trong thời gian điều trị, nếu người bị thiệt hại mất khả năng lao động
và cần có người thường xuyên chăm sóc người bị thiệt hại và khoản tiền cấp
dưỡng cho những ngườ mà có nghĩa cụ thiệt hại cấp dưỡng.
• Tùy trường hợp mà Tịa n quyết định người bị xâm phạm đến sứa khỏe của
người khác phải bồi thường một khoản tiền bù đặp về tinh thần mà người đ phải
gnh chịu.
Đối với những khoản tiền thiệt hại ny, theo ý kiến của cc nh nghin cứu thì
cho rằng những thiệt hại do sức khỏe tính mạng bị xâm phạm được phân chia
thành thiệt hại trực tiếp v thiệt hại gin tiếp. Theo hướng dẫn của Tịa n nhn dn tối
cao thi khi cĩ yu cầu bồi thường trách nhiệm ngoài hợp đồng thì tịa n căn cứ vào
các quy định của pháp luật về xác định thiệt hại để giải quyết và Tịa n khơng phn
biệt thiệt hại trực tiếp hay gian tiếp. Về nguyn tắc thiệt hại phải được bồi thường
toàn bộ tức là thiệt hại thực tế bao nhiêu thì phải thực hiện bấy nhiều. Ty từng
trường hợp mà thiệt hại đ được tính cụ thể. Bởi vì theo quy định của điều luật này

thì thiệt hại do sức khỏe bị xm phạm cc định gồm bốn khoản chi phí này mà cần
Xác định thiệt hại trong trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng 19
GVHD: TS. Đoàn Đức Lương SVTH: Lê Mạnh Long
xem xét thiệt hại xẩy ra đến đâu , mức độ thiệt hại thế nào… Những khoản thiệt
hại luôn luôn cần thiết trong mọi trường hợp để xác định. Việc giải quyết các
khoản tiền bồi thường phải căn cứ vào từng vụ việc cụ thể, từng điều kiện hoàn
cảnh cụ thể để án định mức bồi thường thỏa đáng.
Tĩm lại khi sức khỏe bị xm phạm thì ty trường hợp xác định thiệt hại có thể
bao gồm tất cả bốn khoản thiệt hại mà điều luật nêu ra mang tính định hướng
chung nhất mà việc áp dụng phụ thuộc rất nhiều vào thực tế.
2.3.Thiệt hại do tính mạng bị xm phạm.
Điều 614 bộ luật dân sự quy định thiệt hại do tính mạng bị xâm phạm bao
gồm:
• Chi phí hợp lý cho việc cứu chữa, bồi thường chăm sóc người bị thiệt hại
trước khi chết.
• Chi phí hợp lý cho việc mai táng.
• Tiền mai táng cho người mà người bị thiệt hại có nghĩa vụ phải cấp dưỡng.
• Tùy từng trường hợp mà Tịa n quyết định mà người gây thiệt hại do xâm
phạm tính mạng phải bồi thường một khoản tiền bù đắp tổn thất về tinh thần cho
những thân thích của họ nỗi đau đớn, niềm tiếc thương vô hạn. Theo tinh thần
của Bộ Luật Dân Sự thì khơng phải trong mọi trường hợp người gây thiệt hại
phải bồi thường một khoản tiền bù đắp về tinh thần m tùy trường hợp cụ thể để
xem xét quyết định cho việc bồi thường khoản tiền này hay không, nếu có thể
mức bồi thường trong trường hợp cụ thể là bao nhiêu.
2.4.Thiệt hại do danh dự, nhn phẩm, uy tín bị xm hại.
Danh dự, nhn phẩm uy tín cảu c nhn, php nhn l những quyền nhn thn gắn
liền với chủ thể, quyền này được Bộ Luật Dân Sự cụ thể hóa quy định của hiến
pháp 1992 (Điều 33 Bộ Luật Dân sự). Đồng thời Bộ Luật Dân sự cũng quy định
định những biện pháp bảo vệ quyền nhân thân này bằng cách: Yêu cầu người vi
phạm hoặc yu cầu Tịa n buộc người vi phạm chấm dứt hnh vi vi phạm xin lỗi, cải

chính cơng khai, tự mình cải chính trn cc phương tiện thoongtin đại chúng yêu
Xác định thiệt hại trong trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng 20
GVHD: TS. Đoàn Đức Lương SVTH: Lê Mạnh Long
cầu người vi pham yêu cầu tịa n phải bồi thường thiệt hại về vật chất lẫn tinh
thần.
Tùy trường hợp m tịa n buộc chủ thể gy ra thiệt hại phải bồi thường một
khoản tiền tổn thất về tinh thần. Một biện pháp có khả năng phục hồi danh dự,
nhân phẩm, uy tín bị xâm hại đ l trường hợp buộc chấm dứt hành vi vi phạm xin
lỗi, cải chính cơng khai. Trong thực tế cho thấy biện php ny mang lại hiệu quả
nhanh nhất nhằm khơi phục quyền lợi gắn liền với danh dự, nhn phẩm, uy tín.
Tóm lại chế định trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng có lich
sử ra đời và phát triển lu dài đ được Bộ Luật Dân Sự kế thừa v hịa thiện ph hợp
với điều kiện kinh tế - x hội trong giai đoạn hiện nay. Trong cuộc sống giao lưu
dân sự, quan hệ pháp luật dân sự ngoài hợp đồng phát sinh phổ biến giữa cá nhân
với cá nhân; giữa cá nhân với pháp nhân và dù quan hệ pháp luật pht sinh giữa
chủ thể no, do luật no giải quyết thì cũng đều phải giải quyết căn cứ trên cơ sở
pháp lý đầy đủ trên cơ sở thống nhất là chế định trách nhiệm bồi thường thiệt hại
ngoài hợp đồng nói chung và xác định thiệt hại nói riêng của Bộ Luật Dân Sự mà
việc bảo đảm chế định này được thực hiện sẽ bảo vệ quyền lợi và lợi ích của các
chủ thể dân sự khi tham gia vào một bên trong quan hệ pháp luật này, bảo đảm sự
công bằng và bảo đảm pháp chế x hội chủ nghĩa.
2.5.Nguyên tắc bồi thường thiệt hại.
Khi giải quyết tranh chấp về bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng cần phải
thực hiện đúng nguyên tắc bồi thường thiệt hại tại Điều 605 Bộ Luật Dân sự.
Cần phải tôn trọng thỏa thuận của các bên về mức bồi thường, hình thức
bồi thường và phương thức bồi thường, nên thỏa thuận đ khơng tri php luật, đạo
đức x hội.
Bồi thường thiệt hại được thực hiện theo nguyên tắc: Bồi thường “toàn bộ”
và “kịp thời”. Bồi thường toàn bộ thể hiện thiết ý rằng, không ai được lợi từ việc
bị thiệt hại và không ai phải bồi thường vượt quá phần thiệt hại m mình gy ra.

Nguyn tắc ny đảm bảo cho các chủ thể cần có biện pháp phong ngừa hợp lý,
Xác định thiệt hại trong trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng 21
GVHD: TS. Đoàn Đức Lương SVTH: Lê Mạnh Long
tránh tình trạng tạo dựng những tình huống tạo dựng những tình huống gy ra thiệt
hại để kiếm lời.
Tuy nhiên, pháp luật ở một số nước lại cho phép bồi thường gấp 3 lần thiệt
hại thực tế xẩy ra, thậm chí trong nhiều trường hợp pháp luật cịn buộc bồi thường
gấp rất nhiều lần đối với một số hành vi vi phạm nhất định (chẳng hạn vị phạm
quyền lợi của người tiêu dùng) với lý do “răn đe người có hành vi gây thiệt hại”
và “ khuyến khích người bị thiệt hại khởi kiện”.
Khi giải quyết tranh chấp về bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng, cần phải
thực hiện đúng nguyên tắc bồi thường thiệt hại tại điều 605 Bộ Luật Dân sự. Cần
phải tôn trọng thỏa thuận của các bên về mức bồi thường, hình thức bồi thường
và phương thức bồi thường, nếu thỏa thuận đ khơng tri php luật v đạo đức x hội.
Trong trương hợp các bên không tỏa thuận được thì khi giải quyết tranh
chấp bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng cần chú ý: Thiệt hại phải được bồi
thường thiệt hại do tài sản, sức khỏe, tính mạng, danh dự, nhân phẩm, uy tín bị
xâm hại phải căn cứ vào các điều luật tương ứng của bộ luật dân sự quy định
trong trường hợp cụ thể đ thiệt hại bao gồm những khoản no v thiệt hại xảy ra l
bao nhiêu , mức độ lỗi của các bên để buộc người gây thiệt hại phải bồi thường
các khoản thiệt hại tương xứng đó.
Để thiệt hại có thể bồi thường kịp thời tịa n phải giải quyết nhanh chĩng yu
cầu địi hỏi bồi thường thiệt hại trong thời hạn luật định. Trong trường hợp cần
thiết có thể áp dụng một hoặc một số biện pháp cần thiết có thể áp dụng một hoặc
một số biện pháp khẩn cấp tạm thời theo quy định của pháp luật tố tụng để giải
quyết yêu cầu cấp bách của đương sự.
Mức bồi thượng thiệt hại có thể do các bên tự thỏa thuận hoặc tịa n quyết
định tuy nhiên mức bồi thường thiệt hại đ thỏa thuận v giải quyết cĩ thể bị thay
đổi nếu mức bồi thường không thực tế.
3. Thực tiễn xét xử và không hạn chế trong công tác bồi thường thiệt hại

ngoài hợp đồng.
Xác định thiệt hại trong trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng 22
GVHD: TS. Đoàn Đức Lương SVTH: Lê Mạnh Long
3.1.Thực tiễn xt xử cc vụ n về trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp
đồng.
Hiện nay php luật đ quy định khá chi tiết về cách xác định thiệt hại và mức
bồi thường đối với các trường hợp bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng. Theo đó
trách nhiệm bồi thường phát sinh trong các trường hợp bị xâm phạm về sức khỏe,
tính mạng, danh dự, nhân phẩm, uy tín và tài sản. Điều 608 Bộ Luật Dân sự 2005
quy định, người bị thiệt hại tài sản bị xâm phạm được bồi thường các khoản thiệt
hại như sau: tài sản bị mất, bị hủy hoặc bị hư hỏng; lợi ích gắn liền với việc sử
dụng, khai thc ti sản; chi phí hợp lý để ngăn chặn, hạn chế khắc phục thiệt hại.
Theo quy định tại Điều 609 của Bộ Luật Dân sự 2005, người bị thiệt hại do sức
khỏe bị xâm phạm được bồi thường cc khoản thiệt hại: Chi phí hợp lý cho việc
cứu chữa, bồi dưỡng phục hồi sức khỏe và chức năng bị mất, bị giảm sút của
người bị thiệt hại trong thời gian điều trị; bồi thường tổn thất về tinh thần… Điều
610 của Bộ Luật Dân sự 2005 quy đinh, người bị thiệt hại do tính mạng bị xâm
phạm được bồi thường các khoản thiệt hại sau: Chi phí hợp lí cho việc cứu chữa,
bồi sưỡng chăm sóc cho người bị thiệt hại trước khi chết; chi phí hợp lý cho việc
mai tang; tiền b đắp về tổn thất tinh thần cho những người thân thích gần gũi
nhất của người bị thiệt hại; tiền cấp dưỡng cho những người mà người bị thiệt
hại do danh dự, nhân phẩm, uy tín bị xâm phạm được bồi thường các khoản như
sau: Chi phí hợp lý để hạn chế khắc phục thiệt hại; thu nhập thực tế bị mất hoặc
bị giảm sút; khoản tiền bù đắp về tinh thần.
Nhưng trên thực tế, việc giải quyết không chi căn cứ vịa mức độ thiệt hại
mà cịn nhiều yếu tố khác như xác định lỗi của một bên hay hỗn hợp, mức bồi
thường về tổn thất tinh thần như thế nào cho hợp lý… Chẳng hạn, để có thể giải
quyết được vụ án bồi thường thiệt hại do tài sản bị xâm hại, thông thường Tịa n
phải trưng cầu giám định và kết quả giám định là nguồn chứng cứ. Tuy nhiên,
phần lớn các đương sự không chi phí giám định nên rất khó cho Tịa n khi giải

quyết. Trong những vụ n kiểu ny, cĩ Tịa n cịn chấp nhận khoản thiệt hại thực tế đ
xẩy ra như tiền thuê nhà ở nơi khác để ở trong trường hợp nhà bị hư hỏng nặng.
Xác định thiệt hại trong trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng 23
GVHD: TS. Đoàn Đức Lương SVTH: Lê Mạnh Long
Pháp luật không quy định chấp nhận chi phí cúng tế, lễ bái, ăn uống, xây
mộ… đối với người bị xâm phạm về tính mạng. Tuy nhiên một số địa phương
không có phong tục bốc mộ nên quan tài thường dùng quan tài đắt tiền (có thể
gấp mười lần loại bình thường), song tà án vẫn chấp nhận. Có địa phương Tịa n
lại tham khảo chi phí mai tang ở cc cơ sở dịch vụ mai tang. Hay khoản tiền bù
đắp tổn thất về tinh thần cho những người thân thích gần gũi nhất của họ được
giải quyết không giống nhau. Đối với các trường hợp gần như tương tự nhau, có
tịa n buộc bồi thường khoảng 30 tháng lương (theo quy định tối đa là 60 tháng
lương thiểu của nhà nước).
3.2.Một số hạn chế bất cập trong bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng.
Pháp luật hiện hành quy định cơ quan nhà nước có trách nhệm bồi thường
thiệt hại do cán bộ mình quản lý gy ra trong khi thi hnh cơng vụ m khơng xc định
trách nhiệm bồi thường của nhà nươc. Điều này dẫn đến hậu quả như không tạo
điều kiện thuận lợi cho người bị thiệt hại thực hiện quyền yêu cầu bồi thường của
mình do cĩ sự đùn đẩy trách nhiệm giải quyết bồi thường giữa các cơ quan lin đới
( vì trong nhiều trường hợp việc gây ra thiệt hại có thể do lỗi của các cán bộ ở
nhiều cơ quan khác nhau) và rât khó xác định ranh giới trách nhiệm; hoặc là thiếu
khách quan, vô tư trong việc giải quyết bồi thường thiệt hại nếu thủ trưởng có
quan, đơn vị thực hiện bồi thường lại chính là người gây thiệt hại.
Bộ Luật dân sự đ quy định chung về trách nhiệm bồi thường của các cơ
quan nhà nước nhưng các văn bản hướng dẫn thi hành lại quy định không thống
nhất, đồng bộ về giải quyết bồi thường trong các lĩnh vực nhà nước khác nhau.
Cụ thể bồi tường thiệt hại trong hoạt động hành chính áp dụng quy định tại nghị
quyết số 47 ngày 03/05/1997 của chính phủ; bồi thường cho các trường hợp bị
oan trong tố tụng hình sự thì p dụng Nghị quyết số 388 ngy 17/03/2003 của ủy
ban thường vụ quốc hộ; đối với các trường hợp ngoại lệ; đối với các trường hợp

ngoài phạm vi áp dụng Nghị quyết số 388, sẽ theo quy định tại điều 30 bộ luật tố
tụng dân sự, theo bộ luật tố tụng dân sự năm 2004, trách nhiệm bồi thường được
quy định về cho tịa n – đây là một quy định rất tiến bộ của Bộ Luật Tố Tụng dân
Xác định thiệt hại trong trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng 24
GVHD: TS. Đoàn Đức Lương SVTH: Lê Mạnh Long
sự nhưng trên thực tế , người bị thệt hại chưa thể thực hiện quyền được yêu cầu
bồi thường của mình vì cịn thiếu cc quy định cụ thể. Tình trạng php luật ny đ
khơng đảm bảo sự bình đẳng trong việc giải quyết bồi thường thiệt hại do cán bộ
nhà nước gây ra trong lĩnh vực quản lý nh nước khác nhau.
Bên cạnh đó, nội dung của nhiều quy định không hợp lý nn chưa tạo ra cơ
chế hữu hiệu thực hiện trách nhiệm bồi thường của nhà nước. Thứ nhất, chưa quy
định về căn cứ hình thức trch nhiệm bồi thường để xác định trường hợp nào được
bồi thường, trường hợp nào không trên thực tế. Thứ hai, không quy định cụ thể
cơ quan có trách nhiệm giải quyết bồi thường và các trường hợp được bồi
thường của mình. Thứ ba, chưa quy định về phạm vi bồi thường và các trường
hợp được bồi thường khiến cho pháp luật hiện hành về bồi thường thiếu tính chủ
quan. Thứ tư, quy định về trách nhiệm thiệt hại không r gy ra tranh ci trong qua
trình p dụng. Cuối cng thủ tục bồi thường, chi trả bịi thường rườm rà và phức tạp
như thành lập hội đồng tư vấn giải quyết bồi thường (Nghị quyết số 47), đề cao
thương lượng nhưng thời gian giải quyết quá dài (Nghị quyết số 388).
Việc bảo hộ quyền công dân và trách nhiệm cơ quan Nhà nước phải bảo
đảm quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, trong đó có quyền được bồi thường
thiệt hại đ quy định trong hiến pháp và các đạo luật như Bộ Luật Dân Sự, Bộ
Luật Tố Tụng Dân Sự, Luật khiếu nại tố các… thế mà các quy định cụ thể để
thiết lập cơ chế hiệu quả về bồi thường thiệt hại do cán bộ nhà nước gây ra chir
được quy định tại các văn bản dưới luật, có giá trị pháp lý thp. Vì vậy,cần ban
hnh luật về trch nhiệm bồi thường của nhà nước nhằm khắc phục hạn chế nêu
trên của pháp luật hiện hành, đảm bảo tính phù hợp và tạo điều kiện thuận lợi cho
yêu cầu của nhà nước bồi thường của người bị thiệt hại.
Xác định thiệt hại trong trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng 25