Luận văn thạc sĩ Luật học: Điều kiện có hiệu lực của di chúc theo quy định của Bộ luật Dân sự năm 2015

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (8.37 MB, 96 trang )

Trang 1<div class="page_container" data-page="1">

NGUYEN VÂN SAN

ĐIỀU KIEN CÓ HIỆU LỰC CUA DI CHÚC THEO QUY ĐỊNH CỦA BỘ LUẬT DÂN SỰ NĂM 2015

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUAT HỌC. (Định hướng ứng dụng)

HÀ NỘI, NĂM 2021

</div>Trang 2<div class="page_container" data-page="2">

NGUYEN VAN SAN

DIEU KIỆN CÓ HIỆU LỰC CUA DI CHÚC THEO QUY ĐỊNH CUA BỘ LUẬT DÂN SỰ NĂM 2015

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HOC

“Chuyên ngành: Luật dân sự và Tổ tung dan sự

Nguời hướng dẫn khoa học: TS. Hoàng Thị Thuý Hằng

HÀ NỘI, NĂM 2021

</div>Trang 3<div class="page_container" data-page="3">

Các số lid trích dfn trong luận văn là trong thọc, hồn toan có cơ sở vàđược trích din đứng theo quy định. Những phân tích, kết luận khoa hoc trong luận.văn này chữa được công bổ trong bất cử mốt công tinh nào khác

TÁC GIẢ LUẬN VAN

Nguyễn Van San

</div>Trang 4<div class="page_container" data-page="4">

Bộ luật Dân sơ

Bộ luật Dân sự cũa nước CHXHƠN Viét Nem năm 1995

TBộ luật Din sự cũa nước CHXHƠN Viét Nem năm 2005

TBộ luật Dân sự cia nước CHXHƠN Việt Nem năm 2015

Nhà xuất bản

Phip luật din sợ

‘Tos én nhân din

Toe én nhân din Tố cao Trang

Ủy ban nhân din

</div>Trang 5<div class="page_container" data-page="5">

LOT CAM DOAN

DANH MỤC TỪ VIET TAT

PHANMG DAU 1

1.. Tính cấp thiết cũa việc nghiền cứu đề tài 1

2. Tình hình nghiền cứu đề tài 2

3. Phạm vi nghiên cứu cia hận văn 44. Mục dich nghiền cứu của hận vẫn 45. Phương pháp nghiên cứu s

6. Kết quả đạt được và những điểm mới cia hiện vẫn. Ũ

7. Kếtcâu của hận văn 6

CHVONG 1 MOT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ DIEU KIEN CÓ HIỆU LỰC

KET LUẬN CHƯƠNG 1. 31 'CHƯƠNG 2 THỰC TRANG QUY ĐỊNH CUA BO LUAT DAN SỰ NĂM. 2015 VE DIEU KIEN CÓ HIỆU LỰC CỦA DI CHÚC. 2

2.1. Điều kiện để ải chúc có tinh hợp pháp 3

2.4. Năng lục chit thé cña người lập di chúc 32

2.1.3. Nội dung cha di chúc 39

22. Điều kiện để ải chúc phát sinh hiệu lục và đuợc thi hành “

</div>Trang 6<div class="page_container" data-page="6">

2.24, Người thừa kế không bị toe quyên hog di sin thừa kế Z

2.2.5, Người thừa kế có tu trong di chúc không từ chỗi quyều hưổng d'sin 56

2.2.6. Dĩ chúc không bị thất lạc, không bị lu lu a7

KET LUẬN CHƯƠNG 2. 59 CHVONG 3 THỰC TIEN ÁP DUNG PHÁP LUAT VE DIEU KIEN CO HIEU LỰC CUA DI CHÚC VÀ MỘT SỐ KIEN NGHỊ HOÀN THIỆN... 0 3.1. Thục tin áp dung các quy định pháp luậtvề điều kiện có hiệu lục của di chúc, xhững khó khăn, vướng mắc và ngun nhân oo

42.Mạ nghị hồn thiện các quy định pháp uit kiện có hiệuTục của đi chúc n

KET LUẬN CHƯƠNG 3 76 KET LUẬN CHUNG 7ï DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 78

</div>Trang 7<div class="page_container" data-page="7">

con nguời khi còn sống lao động dé tạo ra của cũ, vật chất nhằm phục vụ nhủ cầu

của bin thin của xã hội va mong muôn ki chất & ning tải săn họ tch lấy đượcsẽ được chuyển cho những người cịn sống khác có ý ngiĩa rất quan trong với cảnhân đó. Q trình dich chuyển tài sản nay được pháp luật đảm bảo theo trình tự

thửa kế theo đủ chúc. Dị xuất hiện sau tình tự thừa kề theo pháp luật nhưng tinh tr nhân chie i sẵn thừa kế theo đủ chúc lại phổ biễn và được áp dụng réng ri hơn Xu hướng lập di chúc để định đoạt tải sin trước khi chất ngày cảng nhiều xuất phat từ

việc nhận thúc về quyển tr Ảnh đoạt tai sẵn cũa cá nhân dang din ting lên “Dr

chic là su thl hin ý chí của cá nhân nhằm chug tà sẵn cũa mình cho người khác

sau lồn chết” (Điều 624 BLDS năm 3015) Túi sin được nh dost cho ai? Phân

chia như thi nào đều được thể hiện trong dt chúc. Do vậy, khi cá nhân lip đ chúc

thi ho luôn hướng tới mục dich là di chúc của ho được pháp luật công nhận và bio

đâm thọc hiện ĐỂ thục hiện đoợc điễu này thi di chúc được lập ra ph thôa mãn

các đi kiện co có hiệu lục ma pháp luật uy din

Tai Việt Nam, mỗt giá đoạn lịch số mỗi hệ thống pháp luật khác nhau đâucó những quy din khác nhau về đều liên có hiệu lục của đ chúc, từ pháp lệnh

thửa kế 1990, BLDS nim 1995, BLDS năm 2005 và sau cùng la BLDS 2015. Trong

đó, BLDS năm 2015 là BLDS hiện hành, được ban hành và cổ hiệu hue pháp hut từ

ngày 01/01/2017, trăn cơ sẽ có sự kế thin và bổ sng những quy đình mới về đu Xiện có hiệu lực cd đ chúc nhằm đầm bảo sw phù hợp với sự phát tiễn của xã hội

“Tuy nhiên, trong thục tién áp dụng pháp luật và giải quyết các tranh chấp ién

quan đến đề kiên có hiệu lực của di chúc còn chưa thực sự hiệu quả và gip phithiểu vướng mắc

Những tranh chip liên quan din việc xác định hiệu lục cia dt chúc do người

chất af lẻ là loại tranh chấp xây ra phổ biển trên thục tý, chiếm tỷ trọng lớn trong

các vụ tranh chấp về thừa kê. Nguyên nhân của tinh trang này là do bản thân người

lập i chúc chưa nhân thie diy đã và toàn điện các quy định pháp luật và việc lập di

chúc, công như các quy định liên quan Mặt khác, các quy định pháp luật uôn được

</div>Trang 8<div class="page_container" data-page="8">

din việc d chúc không hợp pháp trong nhiều trường hợp, Bén canh đó, thục té hoạtđồng giải quyŠt tranh chấp của cơ quan nhà nước có thẩm quyền đổi húc chữa đạthiệu qui. Điều này xuất phát từ việc quy định pháp luật hiện hành chưa thực sự rõring, còn nhiễu điểm bit hop lý. BLDS nản 2015 vẫn tổn tei một số hạn chế và

vướng mắc nhất nh, gây khỏ khẩn cho việc giải quyết các tranh chấp lên quan Đồng thời việc hiểu và áp dụng các quy ảnh

quan có thim qun cơn cổ sơ khác nhau tạo ra nhiing vướng mắc khi giã quyết

lâu lục của đi chúc của các cơ

‘ren chấp các vụ én về điều kiên có hiéu lục của d chúc

“Từ những thục treng trên cho thấy, việc nghiên cứu nhằm hoàn thiện quy.inh pháp luật về điều kiện có hiệu lục của d chúc là cân t

chọn di tài “Điều kiện có hiệu lực của dt chúc theo quy dinh của Bộ luật Dân sự.rm 2015" làm luận văn cao học là một yêu cầu cấp thiết, mang lei những giá ti lý

tudo và thực tin sâu sắc

2. Tình hình nghiên cứu đề tải

“Thừa kí un lá vấn đ rất quan trong trong PLDS Việt Nem, đặc iệt là nội dang về đều kiện có hiệu lực của đi chúc. Do da, đã có khơng it những cơng nghiên

sửa v vin dé này ö nhiều cập bậc khác nhu nhưy luận án, luận văn tình luận tạpthí

6 nước tạ pháp luật trải qua các thất kỹ khác nhau nên có những quy Ảnh, Xhác nhau về điều kiện có hiệu lực oie đ chúc được ghi nhận rong Thống tr SI/TANDTC ngày 2407/1981 hướng din gai quyét các ranh chấp về thir ké,

Pháp lệnh thir kế năm 1990, sau đó là các BLDS năm 1995, BLDS năm 2005 vàBLDS nim 2015

Đã có nhiều cơng tình nghiên cửu khoa học tỉnh bay về vẫn dé nay đặc iệt à sau khi BLDS nim 2015 ra đi, tiêu biểu nar

Luận én tin a luật học của Hoàng Thi Loan (2019) vé "Điễu kiện có hiệulục của đã chúc theo quy định của php luật din sơ Việt Nan

tương đối diy đã về mất lý luận về vẫn dé đi chúc và điều kiện có hiệu lục của di

Luận án giải quyết

</div>Trang 9<div class="page_container" data-page="9">

đổ, tác giả đ cập đến thực tiễn, chỉ ra những bất cập và hướng hoàn thiên các quy

cảnh pháp luật về didu kin có hiệu lực của đi chú trong BLDS năm 2015

Luận vấn thạc đ luật học của Trinh Hữu Toàn C016) vé “Điều kiên có hiệu

lục của đã chúc" Luận vin để cập tối một vả nôi dong và Lý luận các đều én có

liệu lực ce di chúc, phân tích thụ trăng quy ảnh pháp uật thục định hai nhóm,

du kiện: Một là, đều liên để d chúc cổ tính hop pháp, Hai lá đi chúc không thuộc trường hop bi thất hiệu Ngoài ra, luân vin để cập tai thục Ấn áp dụng đồng

thời để xuất một vai gi pháp hoàn thiện quy ảnh pháp luật về điêu kiện có hiệulục của di chúc Tuy nhiên, công tỉnh được nghiên cửa khi BLDS năm 2005 vẫn.dang côn hiệu lực nên chưa di sâu vio quy nh mới của BLDS năm 2015

Luận văn thạc a luật học của Bùi Thị Phương Tủ 2016) về

uất của đã chúc — Một sổ vấn dé lý luân và thụ tấn". Luận văn a cập ti một sốnổi dang lý luân vé di chúc, đẳng thời phn tích thực trang quy dinh của pháp luật

ai chúc hợp pháp, thời đẩm có hiệu lục cơn ot chúc và dt chúc võ

hiệu cũng nh khơng có bid lực pháp it.

Luận văn thạc a luật học cia Lê Thị Mỹ Lạnh (2018) v “Điều kiện có hiệulục của i chúc theo quy dinh của Bộ luật Dân sơ năm 2015" Luân vin có để sậpliệu lực pháp

vi điều kiện

tối một sô vẫn để lý luận vé di chúc, điều kiên có hiệu lục oda đ chúc. Đẳng thời, hân tch và thục trang giải quyết tranh chấp về điều kiện có hiệu lục của đ chúc theo quy định của BLDS năm 2015. Tiên cơ sở đó, đưa ra kiến nghỉ hoàn thiện quy cảnh của pháp luật về điều kiên có hiệu lục cin i chúc. Tuy nhiên, tác giá vấn chưa gi quyết sâu được các vẫn dé Lý luận và thục tin của vin để điều kiện có hiệu lục

của đ chúc

Ngồi các cơng tỉnh nghiên cứu nói rên, cịn nhiều cơng trình nghiễn cứuhoa học dé cập vé vin dé nay nur loận án luận vấn, khóa luận, sách, tạp chỉ

như Luận én tin đ của Pham Vn Tuyết (2003) với đề tai “Thin kd theo di chúc

theo quy nh cia Bộ luật Dân sự Thét Nam’; tác giã Phùng Trang Tập, Những qua

inh cia Bổ luật din ste (Dự tháo) về sự sữn đỗ, bỗ aimg thay thé dk chíc và hiệu

</div>Trang 10<div class="page_container" data-page="10">

Tuy nhiên, những công tinh nghiên cứu trên chủ yêu nghiên cứu về thừa kế ởpham vi tông hoặc dé cập đến đều kiện có hiệu lực cũa di chúc một cách khổ quát

Hon nữa, trong bối cảnh BLDS năm 2015 sau vai nếm có hiệu lực vẫn cịn nhiệu vướng mắc và chua phi hợp với sự phát tiễn của xã hồi hiện nay, Vì vây, để tai “Điẫu kiện có dt che theo quy đình của Bộ luật dân sur năm 2015” sẽ được tác giã

"nghiên củu tồn đến, chun sâu, đầm bảo tính hệ thống và tinh mới so với nhữngcơng tình nghiên cửu khoa học đã được công bổ trước đây

3. Phạm vi nghiên cứu của hận văn“Phạm vi nghiên cứu về không gian

Luận vin khơng nghiễn cứu tồn điện những quy đính của pháp Toit chishthửa kế mã chỉ tập rung lâm rõ những quy Ảnh cia BLDS năm 2015 về đều lận

có hiệu lục ct đi chúc. Trong đã, luận vẫn chủ yéu di sêu vào be nhóm điều kiện chính: điều kiên a oi chúc hợp pháp, đều kiện để oi chúc phát ảnh hiệu lực phép Init và điu liện để d chúc được thi hành.

Pham vĩ nghiên cứn về thời giơ,

Ln vin chủ u phân tích, định ga bình ln các quy định v điều kiện có

liệu lục cơn i chúc, Bên cánh dé là nự so ánh, chi ra nhõng mất phủ hợp hay chưa

phù hợp của một số điểm mới trong BLDS năm 2015 so với các BLDS trước đó. Hon nữa, luân vin cũng nghiên cứu về thục tin dựa tiên những lý luân và

thục trang pháp luật Tác gã đơa ra những bản án cụ thể để đánh giá được pháp luật

Tiện hành và một số iển nghị để hoàn thiện hơn các quy định pháp luật đều kién

có hiệu lực ca di chúc

4. Mục dich nghiên cứu của luận văn

Luận vấn tập trung nghiên cứu một cách hệ thống và cụ thi về các đều liên có hiệ lục của di chúc trang BLDS năm 2015. Đông thờ, làn rõ về mặt ý luận và thực tấn, khá quát được quá tình hình thinh và nhất biễn, đưa ra các khá niệm về (đu liện có hiệu của đ chúc cũng nh đánh giá được thục tẾn áp dụng những quy

đánh của BLDS năm 2015 về vin đề trên

</div>Trang 11<div class="page_container" data-page="11">

sửa đã, bỗ sing trong các quy định vé thừa kế theo đ chúc

Hơn nữa, luôn văn cũng đưa vào phần thực tiễn áp dung nhỗng bản án đã

được xét xử trên thực tô cùng những kién nghị để đảnh giá được những vướng mắc

trong host động xát xở cũng như gop phn hồn thiên hơn các quy định của phápuất cơn thiêu sot về đẫu kiện có hiệu lực của di chúc

5. Phương pháp nghiên cứu

Luận vấn được nghiên cửu theo phương pháp luân duy vit biện chúng và duy,vâtịch sử của chủ ngiấn Mác -Lénin

Ngoài ra để làm sing tổ các vấn để cần giải quyết rong luận văn thi luận

ăn đã kết hợp với các phương pháp nghién cứu khác như. phân tính, tình luận,đánh giá, so sinh, tổng hợp

6. Kết quả đạt được và những điểm mới cũa hận văn

Việc nghiên cứu luận văn một cách cỏ hệ thẳng đã góp phân tim hiểu tồn cđận hơn vé những quy định về đều liên có hiệu ive cm đ chúc theo quụ định của

Bộ luật dn sự năm 2015. Qua đó thay được vẫn tên tại những bat cập, vướng mắc.

tên thực 8 cần được hoàn thiện hơn

Luin vin có thể mang đến một sơ đẫm mới nhờ sm:

tấn vi điều kiện có hiệu lực của đi

= Xác dinh được cơ sở lý huận và thục

~ Xác Ảnh, phân ích và bình luận các nhóm điều kiện tha min điều kiện

có hiệu lục cia đi chúc

- Đính gia uw dim, nhược dim cia các quy định v tùng đu tiện có hiện

lực của d chúc

- Léng ghép s0 sánh với một sổ quy dinh của pháp luật các quốc gia khác

tiên thể giới dB chỉ ra những diém khác biệt nhõng dim tién bộ hay chưa phủ hợptrong quy dinh vi điều lên có hiệu lục của di chúc côn pháp luật ước tạ

- Chỉ ra các điểm bắt cập, còn bạn chế trong các quy dinh về điều kiện có

Hiệu lực của d chúc rong BLDS năm 2015, Nêu ra một số trường hợp cụ thể mà

</div>Trang 12<div class="page_container" data-page="12">

‘bin hướng dẫn cin hit

7 Kết

Ngoài phin mỡ đầu kếtHuận, danh mục tả liêu tham khảo, nội đụng cia luận‘van bao gim 3 chương,

của hận văn.

“Chuơng 1. Một sổ vẫn để lý luân về điều kiện có hiệu lực cs d chúc

Chương 2. Thục trang quy inh của Bộ luật Dân sự 2015 về điều kiện có

hiệu lực cũa đi chúc

Chương 3. Thục tin ép đụng phip luật về đều kiận có hiệu lực của đ chúc và một số tiến nghị hoàn thiện

</div>Trang 13<div class="page_container" data-page="13">

DIEU KIEN CÓ HIỆU LỰC CỦA DI CHÚC

Di chúc là thuật ngữ đã tổn tử rất lâu với nhiễu tên gợi khác nhau nh. đi ngôn, d nguyên ý nguyên, chúc thư hay chúc ngơn... Trong q bình sống thi các cá nhân đã tạo ra các của cũ, vật chất một các cách hợp phip dé đáp ứng như cầu của băn thân và xã hội Các ti sẵn ấy sẽ trở thành sở hữu của họ khi côn sống và trở thành oi sẵn hi chất Khi chất đi họ có mong mun dé lại cá ti sẵn ie mình cho những người khác, có thể là những người thân tht, cùng huyét thống hay những tổ

chức, cá nhân khác cịn sống và cịn tn te. Bằng một hình thức pháp Lý nhất din,

theo tình tự thừa ké cia Nhà nước, việc cá nhân thể hiện ý chi cia mình vé việc dich chuyén di sân seu lồi chất được gi là đã chúc

Tới góc đồ xã hội thì & chúc là "sự dần lại ca mộtngười rước lúc chết với

quen thuộc xuất hiện từ lâu đồi, nó được higu mơ cẩn din của một người trước khí chất lời căn din ấy có thé là lời din những ngu còn séng phải lâm điều này hey du lúa thay họ hoặc dé Iai tải sin nào cho a hoặc đổi khi cũng chỉ la lời đặn đò về

cách sống Đặc biệt, ở Việt Nam trước đây do tii sản không lớn, cùng với những

truyền thẳng yêu thương, tin tuing lấn nhu giữa hàng xóm, người thân thích rast

thất nên nhiều người trước khí chết thường khơng ngiĩ dén chuyên hân chia di sẵn

in những ngu trong xã hồi khi giao dich din nr cịn khơng quan tâm din giấy tờ

nhiều mà họ. ng vữ theo tâm, theo nga theo tình” va lay chữ “từ” làm trọng thi

uồng chỉ những người cùng đồng máu, cing trong một gia Ảnh lại có chun tranh, ảnh ti sản với nhau. Vì vậy, nhiễu trường hợp mot ngu khi hip hối, họ chỉ din cơn chit sống hôn thuận, yêu thương và dim bọc lẤn nhau nh một lõi tring rối cuối cũng Do đó, nếu có những tranh chip về việc chia d sản th không thể áp

dang áp dung dã chúc đơ được mà cần phấ có my can thiệp côn pháp luật Bai thé,

Viện Ngôn ngữ học 2000), Từ đền tông Việt hổ thông, Nxb Đã Nẵng, tr 136

</div>Trang 14<div class="page_container" data-page="14">

Tối te tưởng này, không at nghĩ :ẽ cô chuyên tranh chấp, liện hing xậy ra giữabăng người ruột tị: T thể mốt người trước li nhu mắt thường ngÌấ rằng theoTơi ăn lại cũa mình những người còn séng sẽ cử thể mã thực hiện và trương sân

mốt cách hịa thiên tiên chúc mà người chất dé lại da phần chi là những lồi trăng tr, người tit quan tâm đẫn hình thức thể hiện lêi dần đồ đỏ phải như thể

rio, phat hiển thì những gì mã pháp luật đã quay cv

Voi sự phát tiễn không ngàng của nén lánh tế xã hội thi ngày nay di sẵn mà

"ngời chất dB tet có giá trị lớn hơn rit nhiều. Di sẵn đó có thể là tiên bạc, nhà của, xe cổ, bất đông sản hay vốn đầu tư, cỗ phần của công ty... V ei khối tài sẵn lớn như vây, thi người ta buộc phi ngĩĩ din việc lập di chúc đ hân chia tai sẵn để phân

ok ti sẵn còn ei cho ai, cho nh thé nào. Ho có th tự lập đi chúc hoặc nhờ đến

atta giúp của Vin phịng cơng chứng, V ăn phòng luật nr sao cho di chúc vừa thể

Tiện được ý chi ci mảnh mét cách đăng đến nhất li vừa có sự thích hop theo quy

đính của pháp luật. Tuy nhiên, trong một vai trường hợp đi chúc đủ thể

đăng ý chi của người lập công không thể thục thi trên thuc tô những nguyên nhânXhác như đi chúc thất hiệu người buông ct sản thi kế chất trước hoặc cùng thời

iim với nguờ lập i chúc hoặc di chúc bị thất lạc

Tới góc đổ khoa học pháp Ij khả niềm di chúc đã được hình thành trongghép luật thot kỳ La Mã cỗ de (rth kĩ thứ VII tuớc CN dn th id thứ VI - VIL

seuCN), được ghi nhận là căn cử đều tiêu dé thục hiện việc hân chia d sin thửa kế. Trong luật của người La Mã tổn tạ ha loại thừa kế là thừa kế theo pháp luật (testatc) và thừa kế theo đ chúc (Testato), Một nghiên cửu vé pháp luật thôi kỳ

này, PTS sở học Nguyễn Ngọc Đào vit rằng “Theo Lut La mat hoàn tàn nd ch

chúc là aự “giao dịch” (negoho) dom phương hey nu cách khác đö là sự thể Inf chi cũa người viết di chúc" Một quan đẫm khác cia Ulgian - một luật ga Le Mã nỗi tỗng thi: "Di chúc là sự thể hơn ý chí ia chứng ta và ÿ củ đỗ được thực hiện

én được

"Pham Vin Tuyết 2007), Thin I heo quy đnh ca pháp lita thục tấn áp dụng, Nib

Chin tị quốc ga, Hà Nội, tr 131

</div>Trang 15<div class="page_container" data-page="15">

Việt Nam, mỗi thơ kỹ khác nhau lại có các quy định pháp init về di chúc Xhác nhu. Ở thời kỹ phong kién, điễn hình là Bộ Quốc tiểu Hình luật (Bộ luật Héng Đức) dưới triều đụ Nhà Lê đã quy Ảnh về chế dinh thừa kế. Cụ thể tong một sổ điều luật từ Điều 574 din Điều 399 và nim rãi rác ở một số điều khác. Trong đồ

có điều 380 có nội dung cha, me nhiễu,

để lạ ti sản cho con cá tránh tranh chấp tài sân về sau, nêu ông ba, cha me có lập

chúc tin thì phi tn theo quy đnh của pháp luật vé hành thúc đã dim bão tinh

Xhách quan và tránh gã mao chúc thư... Ở thời ky này, Nhà nước để đặt ra trách nhiệm lập chúc thư (đi chic) để chia tả sản với các cá nhân, đồng thời đưa ra các u cầu v tính hình thức của chúc thư Như vây, có thể thầy Bỏ luật Hỏng Đúc đã

thể hiện ar tién bổ và là nên ting lớn cho những quy định của các bộ luật thot kỳỀ giả có trách nhiệm lo lâm chú: thư.

lit Trung Kỹ đều có điểm tương đối giống shaw, déu được phân chia thành những

phin chang, có thir kể theo di chúc và thửa kế theo pháp luật... Đặc biệt có thé

thấy 2 bộ luật Bắc Ky và Trung Kỷ đã cổ những đm tién bộ hơn so với pháp luật phong kin ở chỗ, người để lạ dã sản không bit buộc phải lập di chúc hay quyện lợi của người vo cũng được chủ trong hơn: “Người cha được lập ra chúc thự để xử trị

tài sin cũa minh ti theo ÿ minh nhưng phi giữ quyển lợi cho người vợ, và nd

chinh minh là thừm tt lại phải trao cũa hương hỗa để ena truyễnviệc plang tr tổ

điên cho người thi he theo luật đnh” (Điều 320 Bộ Dân luật Bắc Ks). Hay tạ

Điều 323 Bộ Dân luật Bắc Ky 1931 cũng có quy định: “Chúc thue phat làm thành tờ Nguyễn Đình Huy (2001), Quyền thửa kế trong Luật La Mã cỗ đại, tap chí Khoa học pháp

1ý sô 042001 của Trường Đại học Luật thành phơ Hồ Chí Minh, tr. 27

"hoa Luật Trường Đại học Tổng hợp (1994), Luật La Ma, Hà Nội, tr 161

</div>Trang 16<div class="page_container" data-page="16">

chữ hoặc do nỗ - te lập hoặc làm thành chứng the có hay khơng có viên chức tự

thực”, điều đó thể hiện pháp luật thời kỷ này đã quy định chỉ chấp nhân hình thúc

của chúc thea văn bản

Sau Cách mang thing Tâm thành công và nước Việt Nam Dân chủ Công hoe

xe đi, chủ tịch Hồ Chi Minh đã ký nhiễu sắc lành bốt cảnh dit nước văn giảnh độc lip. Trong do phối i din Sắc lệnh số 47/SL vào ngày 10/10/1945, theo đó, "Cho in lồn ban hành những bộ luật pháp day nhất cho toàn cõi mước Tiệt Nam, các Trật lệ hin hành ö Bắc, Thang và Nam bộ vẫn tam thir giữ nguyên như cũ”, nêu

những quy định trong các lut lệ cũ "ing trá với nan đốc lập cia nước TTệt Nemvà chính thễ dn chỉ cơng hod!” Như vậy, những vẫn đề vé d chúc trong giai đoạn

nay vẫn đoợc ép dụng ba bộ luật Bộ Din luật Bắc kỹ năm 1931, B Dân luật Trung

Kỹ năm 1936 và Bộ Dân luật giản yêu Nam Kỹ năm 1883

Sau năm 1954, miễn Bắc hồn tồn được giã phóng miễn Nam nước te bi để quốc Mỹ và chính quyền ty sử thông tr, Vi vậy, hai miễn Đắc, Nam cite nước

te thời gian từ năm 1954 din năm 1975 (nim miễn Nam được gii phơng) có hồthống pháp luật khác nhu.

Tai miễn Nam, Bồ Dân luật năm 1972 của Cơng hịa miền Nam Việt Nam do Tổng thơng Nguyễn V ăn Thiệu ban hành bing Sắc luật số 028 — TT ~ SUU ngày

20/13/1972 sau khi đã tuyên bô “nay bãi bổ tắt cả các Bộ luật Gia Long Tuất giãn

ấn sắc luật Bộ Dân luật Bắc bi, Trung bì cùng tắt cả các văn bản sẵn đối hạy bỗ túc”. Trong bộ luật mới này khơng có điều luật nào đính nghĩa về di chúc, những

Bộ Dân luật 1972 lại quy ảnh rõ tử Điều 573- “Chúc thư có thể làm đưới ba hànhthức: chic th tet chúc tư cơng chính và chức th bí mat". Các hành thức cũa

chúc thư này được quy định tai Điều 574, Điều 575 và Điều 578 của Bộ luật này Cụ thể theo Điều 574 thì “Chúc thuene td là chúc thue do chính người lấp chúc ne tay vidtra, đề ngày thắng và ý tôn Chỉ như vật là hợp lệ, không edn phat hành thức gi

finde vữa “Ta Điều 515 quy đ nh “Chúc tuy cơng chính là chúc thu làm trước

luring chễ hay chúc thư được nhà chức trách cơ thẫm quyền tị thu”. Cịn theo Điều 578 Bộ luật này: “Chúc dc bí mất là chúc thar niêm phong kin do người lập chúc trình cho chưởng khễ trước mất hơi nhân ching và Hơi rằng đỗ là chúc thar sữa mình do mình viễt lấp và th ký. Chưởng ki lập biên bản np nhận nễu người

</div>Trang 17<div class="page_container" data-page="17">

Tập chắc vũ lễ gì khơng thể hý vào biên bản thi cũng phải gia rổ”. Cĩ thể thiy chỉ ba

tình thức 1é từ tả, cơng chính và bi mật được thừa nhân là chúc thư bằng văn bản.Tú: bây gi theo quy dinh của Bộ din Luật năm 1972

Ngày 30/4/1975 giả: phĩng miễn Nem, dit nước hồn tồn thống nhất.Việc

xây đụng và cũng cổ hệ thống pháp luật chung trên cả nước lúc này là hit sĩc quantrọng, đặc rệt là pháp luật về thir kế. Vì vây, Thơng tr của Tịa án nhân dân Tối

cao, Pháp lệnh của Héi đẳng Nhà nước đã được thánh lập sm đĩ để điều chỉnh những vin để liên quan din thin kê Thơng tr số S1/1981/TANDTC ngày,

24771981 cia TANDTC hướng dẫn giải quyét các ranh chấp về thie ké và PhápTênh Thừa kế ngày 30/8/1990 cite Hội đồng Nhà nước là những vin bản pháp luật

cĩ những quy dinh mới về chế đan thùa kế lúc bay giờ. Cụ thé tử đm A mục 1V của Thơng tư số 81 quy dink: “Di chúc cĩ thể la chúc the vết hoặc là đi chúc rừng"; PLTK quy nh tei Điều 10 “Cổng din cĩ quyển lập ot chíc đỗ chagrin anyén s hữu một phẩn hộc tồn bộ tà sản cũa mình cho một hoặc nhẫn người

trong hoặc ngồi các hàng thừa kễ theo pháp luật cũng như cho Nhà mise, cơ

quam Nhà nước tổchức vã hội tổ chức lanh tế

Tiếp tục kể thir và phát hiển pháp luật dân sơ Việt Nam thì BLDS nắm

Bồ luật dân sơ đầu tiên cơn nước ta và BLDS năm 2005 ra đời. Chỗ định về199.

can bat

‘Tuy nhiên, sau nhiễu năm thi hành thi cả hai bộ luật đã bộc lộ nhiễu đi

cap, han ché và khơng cịn phù hợp với thực tỉ xã hội Bồi vay, sự cĩ mặt của BLDS

êm 2015 là hết sĩc cần thiết. Tại đều 624 BLDS năm 2015 cĩ quy đánh “Di chúclàn Jn chí cũa cá nhấn nhằm chuyẫn tài sẵn cũa mình cho người khác sau Xi chất” Riêng về khá niệm đã chúc được gi nguyên như lần đều ghi nhận trong

BLDS nim 1995 Di chúc chính là nự bày tơ ý chỉ cũa mot người khi cơn sống nhằmcảnh dost một phin hoặc tồn bộ tài sẵn cũa mình cho những người thir kế ngu th.

chất Sự bày tố ý chi này cĩ thể được thục hiện bing nhiễu hình thúc là văn bản

"hoặc lời nĩi nén gọi chung bằng thuật ngữ "đi chúc”

Ninr viy, qua nghiên củu về hai gĩc độ xã hồi và lập pháp cũng nh các

những quy định về oi chúc từ thoi La Mã đến xuyên suốt quá tình phat iển pháp

</div>Trang 18<div class="page_container" data-page="18">

uất của Việt Nam có thi nhận định rằng Di chúc là hành vi pháp lý đơn phương, thể in ÿ chí dịch chuyển tii sẵn cũa ngi trước khi chất cho người côn sống sau ôi họ chất: Cũng c thể hiễu rằng: “Di chúc nên hiểu là phương tên thé hận mong muốn của cá nhân nhằm mục dich dich cluyẫn tà sản cũa mình cho người khác cen

Di chúc là một dang đặc biệt của giao dich din ax, nó thể hiện ý chí đơn

hương của mốt bản chủ th, cơ thể là cá nhân lập d chúc Nó khác với hop đồng -lost giao dich din ar giữa hei hay nhiêu bên (hop đổng song phương hay daphusong) - sự thỏa thuận vé ý chỉ của các bên chi thé

Trong các chủ thể của quan hệ pháp luật dân sự nh cá nhân, pháp nhân, hộ

ga Ginh cử đụng dit hay Nhà nước thủ chỉ có cá nhân có quyền lập di chúc, điều này xuất phát từ bản chất của di chúc là quyền định đoạt tài sẵn riêng của cả nhân saa Xôi chất Hiện nay, ngoài cá nhân thi pháp luật Việt Nam chưa cơng nhận một chữ thể nào khác có quyển lập i chúc. Với trường hợp di chúc chung cia ve chẳng

truớc đây tong BLDS năm 1995 và BLDS 2005 cổ quy dint, cho phép ve, chống

cùng lập d chúc đỀ nh đoạt khố tải sẵn chung của v chẳng Tuy nhiên đến

BLDS năm 2015 thi quy đính này đã khơng cịn nữa Việc bố những quy đảnh về dichúc dung của vợ chẳng rong BLDS năm 2015 khá người‘bin khốn lý giải. BLDS năm 2005 có quy ảnh cụ thể về vin dé này tại Điệu 663,

Điều 664 va 668 cho pháp vợ chẳng lập di chúc chung sin đỗ, bỗ mang thay thi,

hủy bô đi chúc chung và nêu rõ về hiệu lực của di chúc chung của vợ chẳng Quy

oh này đã gây ranh cdi khi áp dụng trên thọc tổ, đặc biệt là vẫn để hiệu lục tat

c&âu 668 BLDS năm 2005: “Dĩ chúc chưng cia vo, chẳng có hiệu lục từ thời dimngười sau cũng chết hoặc tại thời đẫm vo, chẳng cũng chết" Co quan điểm cho

ring hiéw lực của di chúc chung ci vợ chẳng là thời điểm nguùi su cing chất sẽ

lâm ảnh hung din quyền lợi của những người thừa ké và phúc tap khi giải quyết

ft ngờ và khiến nhiề

Hoang Thị Loan (016), Những vấn dé lý luận và đi chúc và hi he côn di chức, Tạp chỉ

Luật he số 12018, 3Ô

</div>Trang 19<div class="page_container" data-page="19">

các ranh chấp rên thực tỉ Tuy nhiên nếu xét tiên góc độ khác th rễ thấy “To íchia Hiên cia việc lập đi chúc chhưng cũa vơ chẳng là tao điễu abn cho kh tài sản

chưng được đạp trì Ngồi ra với any nh về thời diém có hậu lực cũa ct chúc chương cũ vợ chẳng người còn sẵng được bảo vệ rắt tốt am toàm trong Kid tài sản

chương cho đồn li họ qua dix. Đây cũng là một tm việt ca a chúc chang cũa vo

tinh nhân vin Bai nêu quy định di chúc chung ci vợ chẳng có hiệu lục ngay sau Xôi vợ hoặc chẳng chất trước thi ngời vợ hoặc ching còn lại sẽ bị ảnh hướng rat

nhiều Ching hạn, vợ chẳng co ba người cơn và chỉ có tủ sin là mốt ngơi nhà, Vo

chống lập đ chúc chung a định đoạt di sản thin kể. Nếu chống chất rước và di chúc đó phát ảnh hiéu lực ngay sẽ dẫn din việc ngôi nhà bị chia thành nhiễu phân

nhỏ cho những nguời được thừa kế Lúc này, nguời vợ còn sống dit được hưởng

một phần di sản cũng không đã tần để mua mốt ngồi nhà mới

lợi cia người vợ lóc nay khơng được dim bảo nên quy định tei điều 668 BLDS2005 là họp lý.

Tuy nhiên, vin đề vé di chúc chung của vợ chẳng không được quý Ảnh trong BLDS năm 2015 là do div? Theo tác gã luận vấn, sơ xuất hiện quy định về quyền

hướng dụng rong BLDS năm 2015 ma trước đây chum ting ghỉ nhân rong BLDS

năm 1995 hay BLDS năm 2005 đã làm cho các quy định về di chúc chung cia vợ chống trở nên không cần thiết Điễu 257 BLDS năm 2015 quy nh “Quon hướng chong là quyễn của chủ thé được kh thác công chong và hưởng hoa lt, lợi tức đổi ớt tà sẵn thuậc quyễn sở hữu của chỉ thé khúc trong một thời hơn nhất nh” và

căn cử xác lập quyên hường đụng là theo luật nh: theo thôa thuận hoặc theo dt

chúc Như vây, “Quy inh về căn cứ xe lập quyển hưởng chong theo di chức là một dt bằng việc hướng.

chong mà không phả là người được chhyễN giao tài sốn và quyển sở hữu tải sân

cho nguời vợ hoặc ching còn sống quyền ining dụng đối với d sân của ngời để

Vi vậy, quyền

cãi cách căn bản trong việc khai thác tài sản của người đã cl

“Đố Văn Đại (2016), Những bắt ngờ và hướng xã lý khi không con quy nh về di chúc

hung cia vợ chồng, Tạp chỉ Nghisn cứu Lập tháp s5/2016, r7

“Phùng Trung Tập (2020), Những khi canh pháp lý của quyên hưởng dụng, Tạp chỉ

"Nghiên cứu Lập pháp số 06/2020, tr 43

</div>Trang 20<div class="page_container" data-page="20">

thửa kế trong mét thời han nhất định hoặc đến hit đời theo quy định tại khoản 1

Điều 260 BLDS năm 2015: “Thời hơn của quyển hưởng chang do các bin théa thuận hoặc do luật qy dinh nhưng tối đa dẫn hết cốc đồi cũa người hướng chong

cầu tiên nễu người hướng đụng là cả nhân...” Sau khi quyền buồng dang chimit thi isin thừa kế mới được chia cho những người thửa kể. Như vậy, việc quy

cảnh vi quyển huông dụng là diém mới rong BLDS năm 2015 đã cho thấy những

quy dinh vé đi chúc ching của vo chẳng trước đỏ là không cần thiết, đồng thôi

"thắc phục sự thiễu vắng những guy din mang tình khách quam và phù hop với đời

sống vã hội"

Mit khác, d chúc luôn thể hiện avy chi đơn phương ofa nguời lập a chúc

‘bat họ có thể tự do quyết din "chuyển dich tài sân” cho ei, cho bao nhiêu, cho nh

thể nào bay truit quyên hưỗng oi sẵn của ai... Ngo ra những ngu có tên trong

& chúc không nhất thiết phi cố quan hé hôn nhân, quan hộ huyết thống hay thân

thich với ngời lập đ chúc. Họ có thé ting di sin cho một cá nhân, phip nhân hay

Nha nước hoặc cơng có thể lâm từ thiên.. theo mong muốn của họ. Điễu đó cho thấy, ngu lập đi chúc hồn tồn có quyển tr do quyét dinh nộ: đụng của d chúc i, ban bạc hoặc được sự đồng tinh của các cá nhân hay

phip nhân khác, Bắt kỉ sự cũ thiệp nào din ý chí hay ar hynguyên cia người lập đ‘ma khơng cần có sự trao

chúc đổu vũ phạn pháp luật và có thể âm cho di chúc vơ hiệu

Nhữ vậy, di chúc là hình thúc 48 gh lại ý chí của người lip ok chúc về việc dich chuyển tài sin của họ sang cho một người khác sau khi chất. Qua việc lập di

chúc, cả nhân có ý đính xác lập mốt gieo dich din sơ về thừa kế thơng qua việc

chuyển giao một phân hoặc tồn bổ di sẵn cia mình cho người đã được xác dinh trong di chúc Tuy nhiễn, di chúc chỉ thể hiện ý chỉ cũa người để li d sin, còn ý chỉ của bên cath chưa biết và cũng không cần biết

Thứ hai, dt chie nhằm dich chingười khác

"Thống thường một nguôi sẽ chi lập đi chúc khi người đó sỡ hiếu một khổi tàisản nhất ảnh và muốn định dost khối tii sin đó cho người khác bing ý chỉ hy4Ä sân của người chất sang cho những:

“Phòng Trang Tập 2020), Những khía cạnh phap ý cũa quyên hưởng đụng, Tạp chỉ

Nghiên cứu Lập phép s 0600020, tr 4

</div>Trang 21<div class="page_container" data-page="21">

"nguyện của mish. Bai vậy, trang di chúc có thi chứa đụng nh nội dung khắcnhau v các vẫn đỀ khác nha trong đối ống những chủ yêu vẫn là my chuyển dichtii ân thuộc sở hữu của người đó sang người khác người khác - những người có tên

trang di chúc. Việc “chuyén tá sin’ trong khá niệm di chúc tạ Điễu 624 BLDS

2015 có thể su bao gồm: chuyển quyền sỡ hữu tải sẵn cho người thừa kế công nar "người được di tăng: chuyển quyển hưởng đụng, quyền bê mặt hay quyển sở dụng ti

sin ding đỂ thờ cũng Đảng thot trong di chúc cũng cỏ thể để cập din một sổ vấnđể khác nin trait quyền huống di sản, chi dink người quân lý, nguồi phân chie dtsản Nên đi chúc không nhằm thể hiện ý chí của nguờ lậpviệc "chuyển tảisâu cho người người khác ma chi ghi lại những lời dặn do con cháu, khuyên ấn vềTổisống.. thi sẽ không chu sự điều chỉnh của ghép luật thir kế nói chung lúc này”chúng sẽ thuộc sự đều chỉnh cia đạo đúc. Điều do có nghĩa la di chúc này khơng

thể ở thánh cần cứ để chữa đ sin tit kế

Thứ ba ot chic ln phẩi in theo một nh thúc nhất nh

THình thúc không phi là điều liện bắt buộc để giao dich din av cổ hiệu lục php luật trừ một sổ trường hợp có quy đính cia pháp luật về tinh hình thie. Cịn đối với di chúc thì hình thức la là yêu tổ quan trong, là một trong những điều kiện. bit buộc để di chúc đó có hiệu lục. Đây cũng là mốt điểm khác iệt cia di chúc sơ

với các loại giao dich dân sự khác, Theo quy định của BLDS năm 2015 thì người

lập i chúc có thể thể hiện ý chỉ của minh bảng lời nổi hoặc vin bản, tương ứng với

Ios dt chúc bing văn bản va di chúc niệng

Việc yêu cầu quy dinh chất chế về hình thức của di chúc nhằm dim bảo tinhxác thục và tổ ring của i chúc, sao cho có thé thục hiện được trên thục tổ. Bồi sơGok dost ti sản cin chỗ sở hồu sang cho người khác smu ki chốt thơng qua hình

thúc di chúc có thể xây ra nhiều tranh chấp khi chia di sẵn hoặc giữa những người

thửa kể với nhau néu i chúc khơngrõ ring, mảnh bach, mà khi đó th khơng thể xác

nh chính xác được ý ch của người lập dã chúc, vi họ khơng cịn sống nữa The thời iim mo thừm kẻ là tời đm người lập cae chết

Kihi một sá nhân chất sẽ 1a căn cử chẩn đót quyển và ngiấa vụ cit ho Và thời điển này cơng chính là thơi điểm d chúc phát snk hiệu lực. KỂ tử thời điểm

này trở thi những người thừa kể có tin trong đi chúc có thể cùng nhau phân chia

</div>Trang 22<div class="page_container" data-page="22">

dk sin thừa kế và thực hiện những quyền, ngiấa vụ khác được người Tap đi chúc chỉ cảnh hoặc yêu cầu Đây có lễ la mét đặc dim đặc biết của đ chúc so với cá loại geo dich nự khác, Néu như thời điển phát sinh hiệu lục của hợp đồng là thời diém

ký kết cin các bên (rử trường hợp các bên cỏ thơn thuận hoặc pháp luật có quy din,

Xháo th thỏi idm có hiệu lọc ci đẻ chúc ai là thôi đễm mã cá nhân lập chúc ch chứ không phã thời diém di chúc được xác lập Bồi vậy, khi ck chúc đã được lập nhưng người lập di chúc cịn sống thi có ho hồn tồn có thé cho hoặc bản... với

những ti sin đã để cập trong di chúc ma không ai được pháp ngắn cén họ. Thâmthay thé hoặc thân chí hủy bở bản di chúc nay cho phùhop với mơi trường tình cảm, hồn cảnh, phù hop với ÿ chỉ ct ho, vi lóc này họchi, họ cũng có thể sửa

vn là chủ sở hữu của tà sản "Nn tke chữ sở hữu tà sẵn cổ quyẫn ch doa tà

sn cia minh là cơ 26 để đồ người lập d chúc có quyển hp bố ch che đã lập“? 12. Khái quát chung về điều kiện có hiệu lực cia di chúc

1.2. Khái niệm điều liện có hiệu lục cia di chúc

ĐỂ di chúc có thể thi hành trên thực tẾ thi di chúc phi phát sinh hiệu lục

phip loật Hiểu lục cũa dt chúc có ý ngiễa võ cing quan trong đối với việc chuyển

tài sẵn từ người lập di chúc sang những người thửa kể, nó sẽ quyết định trực tigp tới trình tự ci thin kế được áp đụng là thin kế theo đi chúc hay thừa kế theo pháp

uất từ đó rổ lâm lợi ích của những người được hưởng d săn cũng bị ảnh hưởnghông nhỏ. Vay hiệu lực của d chúc là gi? Điều kiện có iệu lực của di chúc là gi?

Hiệu lực được hiểu theo Từ điển tiếng Việt với nghĩa chúng nhất là “tác dung

thục tỉ, ding như yêu cầu". Nh vậy có thể hiểu một di chúc có kha năng thực hiệntrên thực là di chúc có hiệu lục

C6 quan điểm cho ring “Biểu lực của chic là giá trị bắt buộc tht hành: trên thực tễ theo ding nội chong cũa dt chủe và phù hep với guy Ảnh ca pháp

Huật 1Ð Theo quan điểm này thi khi một di chúc có hiệu lực pháp luật, nó có giá trí

‘it bude th hành trên thực tổ với mọi chủ thé trong quan hệ thừa kế đó, Tuy nhiễn, «quan đn trên dun ra ei chưa thục sự chính xác, bởi trong một số trường hop, khi Pham Văn Tuyết (1995), Di chic và vẫn a hiệu lục của di chức, Tạp chí luật học số

6/1995, wr 4L n is

'® Bùi Phương Tả (016), Hiệu hn của chức - Một số vn dé Ibu va thực ti, Luận

vấn tae silt hoe, rỡ

</div>Trang 23<div class="page_container" data-page="23">

GE chúc phát sind hiệu lực thi người thửa kế vẫn có quyển từ chỗ nhận os, lúc

nly di chúc không thể thi hành rên thục tổ theo đúng toàn bộ những nội dang của di

chúc được. Điễu dé có ngiấa ring, “bit bude” khơng beo him trong trường hợp"hy Việc từ chối nhận dã sẵn làmốt quyễn mà pháp luật cho phép họ được làm và

Xhơng có chỗ ti nào với họ trong trường họp này, Do vậy, diy cũng chính làXhác tiệt cơn i chúc so với các loại hợp đẳng khác, Bit quyền va nghĩa vụ cũa các

chủ thể sẽ phat sinh khi hop đồng phát ảnh hiệu lục, Con chi đã chúc phất ảnh hiệu te dã lim phat ảnh quyền và ngần vụ cia một số chủ thể nhất din

Mặt khác lạ có quan điểm cho rằng, “Hiệu lee pháp luật cũa d chúc là gá

trị pháp If rồng buộc quyển ng)ĩa vụ cia các chỉ thỄ trong quan hệ thừa ke.Đẳng

thời buộc các chủ thể có liên quan phéi tơn trong và đâm bảo thực thí bản ch chic Theo quan đểm này thi hiệu lục pháp luật cia đi chúc là giá t phép lý

Tay nói các khác là bằng chứng 1a cơ sỡ pháp lý để di chúc được th hành trên thục tế Lúc này, quyền va ngiĩa vụ của những người thin kế và các chủ thể khác được

thị nhận trong d chúc và rang buộc với nhau.

C6 thể thấy, quan điểm thứ hei sử đụng những từ ngữ toàn điện hơn nên thể Hiện tổ bin chất của hiệu lục pháp luật cia di chúc sơ với quan diém du tiên Vi

Xơi một giao dich dân sự nói chung được thi hành là giao dich đ đã phất sin hiệu

lực pháp luật Ma để có thể phát sinh biện lực thì chắc chin giao dich đó phãi thơn

amin các đu kiên có hiệu lực Lúc này, đều kiện có hiệu lực của gao dich din sơTà những quy nh ma pháp luật đã xây dựng bắt bude các giao dich phi tuân theo

Thi các giao dich din sơ đã dip ting diy đã các điều kiện mà luật đnh có thể sẽ nhất sinh hiệu lực vào thời đm ma các bin đã thôa thuận, thời điểm giao kết hoặc thời điển mà luật ảnh (Điễu 401 BLDS năm 2013). Di chúc cũng là một giao dich

dân ng vi vậy cần thôa mãn những điều kiện phá sin hiệu lực cũa giao dich din

sx Đồng thời, di chúc là nó mang những đặc đẫm khác iệt sau

Thứ nhất, d chúc hợp pháp là di chúc vừa phải tuân thi các đều kiện có

Hiệu có hiệu lực của giao dich dân sơ quy dinh tei Điều 117 BLDS năm 2015, vừa

hải thie mãn các điều kiện quy định tai Điều 630 BLDS năm 2015. Tuy nhiên,

`" Hoàng Thị Loan (2018), Những vấn để lý luân về di chúc và hiệu lực cũa đi chúc, Tap

chí laật học số 32018, tr 35

</div>Trang 24<div class="page_container" data-page="24">

không phit mọi trường hợp di chúc hop pháp đều phát sinh hiệu lục, điều này là rim khác iệt so với hop đồng Đi với đi chúc thì tinh hop pháp và tính hiệu lực không đồng nhất là một. Bi trin thụ té vẫn xuất hiện nhiễu lý do khách quan và chủ quan din đốn việc d chúc hợp pháp không thé phát sinh hiệu lực và thi hành

trên thọ tổ. Vi dụ nhơ trường hop: Người thi kế từ chối nhân đ: sẵn hoặc đi sẵn

Xhông côn tr thời đễm mỡ tha kế

Thứ hai, d chúc chỉ phát sin hiệu lực khi ngu lập d chúc chất Thời điểm "ngời lập i chúc chất là thời đểm mỡ thửa ik, đây cũng chính là thời đểm đ chúc

phat ảnh hiệu lực. Vi nêu người lập đ chúc con sống th ý chí của họ được thể hiện,

trong di chúc có thể thay đổ, lúc này ho có thể sẵn đỗ, hãy bổ bên di chúc theo mong muôn sau cing cia mình nén di chúc khơng thé phát sinh hiệu lục cho đờ bản

hoặc thôa thuận trong hợp ding túc là điều liận và thơi did có hiệu hục là khác

Thứ ba, đi chúc đoợc th hành trên thục tổ nd thôi đẫm mỡ thir kế: đi

sin thir kế con tén và cá nhân, pháp nhân hưởng di sản thừa kế cịn sống hoặc cơn tổn tạ, Co thể so sánh dé chúc với hợp đồng trong trường hợp này, Nếu một hợp đẳng phát ảnh hiệu lục thi gi ti thị hinh cũa nó vẫn được áp đụng với nghy cả các

cá nhân đã chất nêu như quyền và nghĩa vụ cia cá nhân đó có thể chuyển giao cho các chỗ thể con sống khác. Còn với di chúc hop pháp nhưng chủ thể có tên trong dt

chúc, được chỉ ảnh huống d sin hiv kể chất trước kh di chúc phi ảnh iu lực

thi đ chúc dé không được thi hành. Ngồi hai troờng hợp trên thì vẫn con có mốt sổ trường hợp khác cũng dẫn tới việc đi chúc hợp pháp công không thé thi hành trên

thụ tý do a

-Ngiồi chi ảnh hung tha kế từ chỗi nhận đi sản @iéu 620 BLDS nấm

2015)

</div>Trang 25<div class="page_container" data-page="25">

-Ngrời chi inh hung thừa kế không được quyển hưởng di săn (Khoản 1

Điệu 621 BLDS năm 2015)

Di chúc bị ly hai @iéu642 BLDS năm 2015)

Niur vậy, di BLDS năm 2015 khơng có định ngiễa cụ thé về khái niệm hiệu lục của di chúc ma chỉ tập chung xắc Ảnh thời đễm phát sinh hiệu hue cũa d chúc,

iu kiện có hiệu lọc của di chúc cơng như nêu ra các trường hợp ảnh hưởng đến

liệu lục ce di chúc nhưng qua phân tích các khía canh trên có thé hiễu ring Ziển

lực pháp luật ca dt chúc là giá trí pháp lý rừng buộc quyển ngtia vụ cia nhữngngười think và các chủ thé liên quan, dim báo cho di chi được thực th trênthực tổ

Xi về cum từ "đu hin’, didn thing Việt có đưa ra khú niệm “du kiếm

diéu kiện là yêu cầu cần được đáp ứng nột sự việc, sự kiên có thé xây ra

một quan điển khoa học cho rằng, "Did én có hiểu lực cũa ch chức là tổng thể

hing quy din của pháp luật mà mt di chute miễn phát sinh Inés lực pháp lý ph

théa mãn đầy đã các dd liện đỡ"! V đ các ảnh ngĩa trăn thi đầu tiên có tiện

Tục của di chúc dave hiểu là những quy định của pháp lut ma di chúc cân đập ứng

Tuy nhiên, nếu điều kiện của d chúc chỉ nhằm mục đích đi chúc phát inh

liệu học pháp it thị chưa đầy đồ Bồi như đã phân tích ở rên thi nhiễu lôi d chúc

nhất sinh hiệu lục trên những khơng thé thí hành trên thực t vì có nhiễu nguyên

nhân khách quan khác như. người thin kể theo đã chúc chất trước người lập dichúc... Điều này din din việc di chúc không vô hiệu và ý chi của người lập được

thể hin trong di chúc không thể thành hiện thực. Do đó, nêu muỗn dim bão được ý “Viện ngôn ngữ học (000), Ti din Tiếng Việt Nib Đà Nẵng, Trung tim từ điển học Hà

Nội- Đã Ningtr 163 .

Tring Đại hoc Luật Hà Nội (1999), Tử didn giải thích thuật ngữ luật học, Nxb Cơng an

nhân dan, Hà Nội, tr 56

“Trinh Hữu Toản (2016), Điều kiên có hiệu lực của di chúc, Luân văn thạc sĩ, Đại hoc

Luật Ha Nội 19

</div>Trang 26<div class="page_container" data-page="26">

chỉ ci người lip d chúc thi pháp luật cần phải dim báo các điều kiện đỗ đã chúc hop php, điều kiện để di chúc phát sinh hiệu lực pháp loật và điều kiện a8 đ chúc được thi hành Vì vậy, có thé kết luận rằng: Didw luận có hiệu lực của đ chức là tổng thể những quy ảnh cia pháp luật mà một de chúc mudn phát sin hưu lực pháp lý và thục tr trân ta tế phat thơn mãn độ: đĩ

1.2.3. Điều kiện có hiệu lực của di chúc

1.2.2.1. Điền kiện dé di chúc hợp pháp

Các đều kiện được php luật dt ra đ xát tính phù hợp và đúng din côn dt chúc roe coi là dw kiện để di chúc hợp pháp

Thứ nhắt người ập chúc

Đây là điều kiện đều tiên để xác din mất đ chúc có hợp pháp hay khơng Vi

d& chúc là "sự thể hiên ý chí cũa cá nhân" nên pháp luật quý định chỉ có cá nhấn

uới có quyền lập đề chúc, đây là điểm khác khác tiệt so với các oxi giao dich din skh. Một cá nhân đã đều tiên lập i chúc nêu đáp ứng những điều kiện sau

+ Điều kiên vé độ tub:

Theo quy dink tei Điều 625 BLDS năm 2015 “Người thành niên có đi đầu

Tiên theo aug nh tại đẫm a khoán 1 Điẫu 630 cũa Bộ luật này có quyền lập ch

chúc để Ảnh đoạt tài sốn cia mình”. Người thành niên là người từ đã 18 tabi trở

lên Việc quy định độ tuỗi được lấp di chúc là hoàn toàn hop lý vì khi din độ tuỗi trường thành thi cá nhân mới có thể kiểm sốt được hành vi của mình, nhận thúc

được hành vũ và hậu qua của hành vi mà ho thực hiện

Bén canh đó, pháp luật cing cho phép “Người đi mười lắm hiổi én chien it mai tâm tub được lập ải chức, nẫn được cha me hoặc người giảm hồ đẳng ÿ

vềvide lập di chúc”. Việc thâm cum từ "đng vé việc lập đ che” trong qu địnhnay khắc phục được phin nào những vướng mắc cia BLDS năm 2005. Theo đỏ,

những đối tương chưa thành niên từ đã 15 tuổi đốn chưa đồ 18 tuỗi có th lập di chúc nêu có my đồng ý của che, me hoặc người giám hộ. Tuy nhiên, vẫn con những thấc mắc vé vide mz đồng ý này được thể hiện dui hình thúc nao? Có cần thể hiện say ding ý đưới dang vin bin không? Phải đẳng ý trước hay sau khi người chưa

thành niên lập di chic?

+ Điều tiện vé khš năng nhận thúc

</div>Trang 27<div class="page_container" data-page="27">

Néu điều kiện về tudi là điều liên cân thi điễu kiận về khả năng nhận thức của la điều kiện đủ đỄ cá nhân do có thể lấp đi chúc. Túc là ki đã đã đề kiện về đồ tuổi thủ cá nhân còn phải đáp ứng các đu kiện khác về khả năng nhận thức và trang thai tink thin ti thời didm lập di chúc. Đối với các truờng hop di đã đồ 18 tuổi nhumg bi mắt ning lục hành vi din sự có khó khăn trong nhân thie, làm chữ

ảnh vi và hạn chế năng lục hành vi din sợ thi công không đu luận đổ lập đ chúc

Vio sf không nhận thức hoặc kiểm soát được hành vi lập di chúc cũa mình, khơng tiết nhơng tải sân minh đang sỡ hw hay chia 8 lạ những tà sin đó cho gỉ mau khi

Ngồi ra để di chúc có thể đúng ý chí của cá nhân th tei thơi dm lập dt chúc “Người lập di chúc minh mẫn, sáng suốt tong HH lập che: không bi lina i, de doa cưỡng áp” theo đẫm & khoản 1 Điều 630 BLDS năm 2021. Đây cing

layst quan rong hi xé tinh hợp pháp của đi chúcThứ lơ, ý chỉ tynguyện của người lập đ chúc

Mết diéw khác rất quan trong để di chúc hợp chính là u tổ vì ÿ chỉ he ngun của người lập di chúc. Theo quy định của pháp luật tại dié

630 BLDS năm 2015 thi “người lập đ chức ph minh mẫn sáng ut rong hia lập cả chúc: khơng bi lim đốt, de doa. cưỡng áp”. Vì vây, tả thời điễm lập a chúc nên

cá nhân không mắc các bệnh làm ảnh huồng din bộ nấo, ảnh hướng dn khả năng

shin nhận vẫn để xung guanh như bệnh tâm thin hay lún... và cũng không bị tác

đông từ bên ngồi lâm ảnh hưởng đến ý chí ce mink thi di chúc đó mới được coi là

hop pháp. Xet về mất bản chất thi việc thống nhất giữa ÿ chí va bay tơ ý chí chính là

a khoản 1 Điều,

a từ nguyện Hay nối cách khác, muỗn xem một di chúc có thể hiện ý chỉ te

"nguyện của người lập di chúc hay không cần due vào sự thống nhất biện chứng

giữa hai phạm trù: Ý chỉ của người lập di chúc và sự thể hiện ý chi bên trong di chúc đồ Bởi vậy, néu nguời lập di chúc khơng mình min, sing sudt hoặc có kỉ

ảnh vi nào nh lim đố, de doa, cing ép nguời lập d chúc, lâm mất & sợ khách.

quan trong mong muốn hay ¥ chí tơngun của ho th d chúc đó la di chúc đổ là di

chúc bất hop phép.

Thứ ba nội dang của d chúc

</div>Trang 28<div class="page_container" data-page="28">

Tắt ef những vin để được di nhận rong đi chúc được goi lá nội dụng cơn d.

chúc. Cá nhân có thé hy do thể hiện ý chí của minh trong dh chúc vi việc cho sỉhướng thừa kẾ? Cho mức nào? Truất quyền ining di sin thia kế cũa của a?

“Thậm chỉ là có thêm nhống nơi ding khơng mang tỉnh chuyển giao tả sân nh lời din đồ con chit mà pháp luật không cen thiệp, Tuy nhiên, phá luật vẫn đặt ra quy

inks tri đễm b khoản | Điều 630 BLDS năm 2015 “Mới đóng của di chúc không vi

phạm đỗ cẩm cũa luật không trả: đạo đức xã hội " a đầm bio đi chúc được lập ra không vi các điều cm của luật công như ln tơn trong đạo đúc, truyền thẳng vin

hóa xã hội của dân tộc. Những nội đang của di chúc vĩ phạm các điều mã pháp luật

hông cho phép các chủ thể thọc hiện hay vi phạn những chun mu ứng xi côn xã

hồi, được cä công đồng tôn trong thục hiện thì sé di chúc do sẽ khơng được thừanhận là hợp phép

The: bình thúc của di chúc

Hình thúc là phương tiện để ý chí cơn người lập đi chúc được thể hiện Nóicách khác, sự phân ảnh trung thục nhất cia ý chí của cá nhân lập di chúc được got

li hình the cia di chúc. Hình thúc la didu kiện bất buộc dé xã din tinh hop pháp

của một d chúc, Đây công là mr khác biệt giữa di chúc va gao dich din mt Tiên

thé gid, mỗi quốc đều có những quy định khác nhau về hình thức lập đ chúc, tủy, thuộc vào tình độ phát biển vin hóa, xã hội của ho. Chẳng hạn, Cơng hòa liên beng

Nga ch thửa đ chúc bing vin bản, cơn Cơng hịn liên beng Đức lại gh nhận hình.thức của di chúc da dang hơn với: di chúc núệng, di chúc bing vin bin và of dichúc ght âm, ghỉ hình

Tei Việt Nam, ha hình thức của di chúc được ghi nhân là dt chúc bằng vấn ân và d chúc miệng Di chúc bằng vấn bản gồm các Losi: khơng có người lờ

chứng, có người lâm chúng có cơng chứng hoặc chúng thuc; có ga bị như di chúcđược công chúng hoặc chứng thục Dĩ chúc bằng vin bản có ưu dim 1a thể hiệnzõ

xăng nhất về ý chí cia người để la di sẵn nênthuờng co giá tị pháp lý cao, được sử dang là bằng ching khi giãi quyết ranh chấp xây ra. Còn đ chúc miệng thường ít

được các nước trên thé gói thir nhận trong BLDS. Với BLDS nim 2015 của nướcte chi cho phép d chúc migng được lập ti tinh meng một người bị cái chất de doa

vi không thể lập di chúc bing vin bản Đặc trừng của hình thúc này ln đời hồi có

</div>Trang 29<div class="page_container" data-page="29">

hha người làm chứng Ngồi r mỗi hình thúc d chúc cụ thể đều cĩ những quy dnt Xhác vé chữ viết chữ ký, thi tue cơng ching chúng thục hay những yêu cầu về "người làm chứng... Việc quy định chất chế về hình thúc cũa d chúc giúp cho bản chúc được lập đúng pháp luật và cĩ dim bão thục ti trén thục tế

13:2. Điền kiện dé di chúc phat sink hiện lực và được thi hành

Mắt di chúc chi phát sinh hiệu bực khi tuân thổ nhing yêu cầu khách quancủa pháp luật quy định, từ đĩ ghi nhân quyén và ngiĩa vụ của các chỗ thể trong

quan hệ thi ké, đây chính Ia điều kiện để đã chúc phát ánh hiệu lực + Điễu kiện để dt chức phát nh ân lực

Thứ nhất người lập a chúc thất

Thời idm cá nhân chết được coi là thời đm mở thin kế và “Dĩ chúc cĩ hiệu lực từ thời điểm mở thừa kế” theo khoản 1 Điều 643 BLDS năm 2015. Như thời đễm cá nhân chất là thời đểm di chú: hát sinh iu lục. Đây là thời dim rất quan trong đổ xem xét tinh hiệu lục cũa i chúc vì khơng phải đẻ chúc hợp

hấp nào cũng phát sinh hiệu lục pháp luật Việc xác định hiệu lục cũa di chúc cần

dion vio thơi đễm cá nhân chết thực # hoặc theo ngày ma Tịa én tuyên bổ cá nhân

chấttrường hop khác nhau sẽ cần cách tính đơn vị thơi gian cá nhân ởnhau vi ngày, đề, phút giây,

Thứ lụa, người được chỉ inh huơng thin kế theo d chúc cịn sing, cịn tén

t vào thời did mỡ thừa kế

Néu cá nhân được chi định hưởng thi kế theo di chúc khơng cịn sống hoặctỔ chúc được ining d sân thừa kể khơng con tén tet vào thời điểm mỡ thừa kế thicq tình chuyỄn tải sân của oi chúc trở nên vơ nghĩa và khơng thi hành được. Lúc

nay, phẫn di sin chia cho tổ chức khơng cịn tén tai hay cho cá nhân chất truởc hoặc chất cũng thơi đm với người lập di chúc vơ hiệu nơn phần d sin đỏ được chia

thừa kế theo pháp hit

Thứ ba, sản thừa kê được định đoạt trong d chúc cịn ổn ti vào thời điển

mở thir kế

Di chúc sẽ khơng thé phát sinh hiệu lực nêu di sin được định đoạt rong dt cúc khơng cịn tên tạ vào thời đểm m thừa kỉ, Từ hơi đm lập đi chúc đến thoi điểm mỡ thi kệ là mốtkihộng thời gian nhất định Thời gia này dai bay ngắn phụ

</div>Trang 30<div class="page_container" data-page="30">

thuộc vào đu kiện chủ quan cia nguôi lập d chúc hoặc đều kiên khách quan

Trong thời gian này ti sản ofa ngườ lập đ chúc định đoạt hit hoặc tả sin bi mắtuất, hơ hing do trở lực khách quan... Nếu di săn bị hur hing hoặc không con vào

thời đễn mỡ thừa kế thi mong muốn chuyển tử sẵn cho người thừa kế của người

lập di chúc lúc này không thục hiện được nên di chúc sĩ khơng có hiệu lục Hơnnấu di sân không con trên thục tẺ do bất kỳ nguyên nhãn khách quan hay chỗquan nào thi người thừa kế sẽ khơng được bng phân di săn đó cho nên phần nội

dang này không thể thi hành được. Do vậy, cần xác định điều kiên này vừa là đều iện đổ đi chúc phát ảnh hiệu lục, vữa à đều kiên để đi chúc được thi hành.

+ Điều hiện dé dt chic được th hành

Những yêu cầu mà pháp luật đặt ra đỂ bản di chúc được thí hành đúng như ý nguyện của người lip d chúc duve xác dink là các điều liên để di chúc được thi hành Dù đi chúc đã hop pháp và phát sinh hiệu lục pháp lật thi vấn có những trường hop di chúc không thể th hành trên thục t vi một số yêu tổ chủ quan và

Xhách quan khác nhục

(MGta yêu tổ khách quan: ngoi hai điều lận về người được chỉ nh hướng

thừa kế theo đ chúc cịn sống, cơn tổn tạ vào thời

kế được định đoạt trong đã chúc còn tén tei vio thời đm mở thừa kệ thi đều liên vi bin di chúc không bị In bai, thất lạc cũng là đều kiện quan trong đ có thể thi hành vie chia thir kế theo đ chúc một cách chính xác nhất

là yê

Nui thừa kế có tên trong đ chúc khơng từ chỗi quyển faxing đi sản Nếu

hư hợp đồng phát sinh hiệu lục thi các bên them gia giao kết hợp đồng phải thục iện nghĩa vụ theo những nội dụng trong hop đồng và được nhận về những quyển

lo nhất nh thi đối với đ chúc Ie không phi vậy. Di chúc là ý chí đơn phương

của người để lạ di sân nên di chúc có th hành trân the tế được hay khơng cịn phụ

thuộc mét phần vào sơ hr do ý chỉ cia người thửa kế. Theo khoản 1 Điều 620

BLDS năm 2015 quy định “Người thừa ke chốt nhân dsc trừ trường hep việc hầm trẫn tránh việc thực hiện ngÌấa vụ tài sân cũa minh đổi với người

ác” thi người thừa kế hồn tồn có quyển từ chéi nhận đi sản trừ trường hopmỡ thửa kế và đi sản thừa

chủ quan:

"người dé tr chối i trén tránh tách nhiệm thực hiện nghĩa vụ ti sản với người

</div>Trang 31<div class="page_container" data-page="31">

Xhác Lúc nay, phẫn d chúc chia cho người tr chốt nhận d sản số vô hiệu và phần,

Gk sin đô được chia theo pháp it.

- Người thừa kế có tên trong đi chúc khơng bị toớc qun huing d sin: Pháp

luật tê trong quyên tự do ý chỉ cũa cá nhân trong việc lập di chúc hay hưởng d sẵn

thừa kế. Tuy nhiên, để từ

đặc, truyền thẳng cit dn tc thì pháp lut vẫn có những quy ảnh đ hước b6 quyênhướng di sin của những người thừa kể có tên rong di chúc nếu ho cổ những hành vi

vã phem pháp hit. Khi đó, nêu người lập di chúc không biết hành vĩ này và vẫn cho

hho hưởng di sin thi việc thi hành di chúc sẽ khơng được dim bão

- Bên cạnh đó, di chúc cần có nối dụng rõ răng nữ đụng những ngơn từ df

Hiểu và dế thông nhất để tránh trường hop có nhơng tranh chip khơng đáng có vé

vin để này

1.23. Đặc điểm điều kiện có hiệu lục cũa di chúc

Vi di chúc cũng là một giao dich din sơ nên đã chúc cũng phã tuân thủnhững điều kiên có hiệu lực của mốt giao dich đân sợ (Điễu 117 BLDS năm 2015)

Như vậy, các đặc điểm chung của chúc gi

“Một là là aự tác động cia pháp luật tới ÿ chỉ cũa người lập ok chức, nhằmbảo đâm stench trong các mỗi quan hệ xã hột

Néu nh một giao dich din sự thông thường sẽ lim phát sinh quyền và ngiấa ‘va gin các chủ thể đổi lập nhau trong giao dich đó thi guan hệ thùa kề theo di chúc lại khơng phải vây. Bởi vì di chúc chỉ phat sinh hiệu lực khi người lâp di chúc chết

nên quyin và ngiấn vụ lúc này cỉ phát sinh giữa người thừa kế và những chủ thể

Xhác cóliên quan mã khơng beo gồm người lập d chúc. Các quy đính của pháp luật Ine này sẽ nhậm giải quyét các yêu cầu và vide chine sin và thực hiện các nghia vụ

inh các truyện thơng văn hóa dao

vi ti sin cña người lập đi chúc để lạ. Con với người lập đi chúc, pháp luật chỉ có

thể tác động tố ý chí cũa họ kh lập đi chúc

Hanh vĩ xác lap một giao dich din sự hay lập di chúc đều chu tác động cũa

php luật nhằm Gn Ảnh các méi quan hệ trong xã hối và hướng tới bảo vệ lợi ich

của các chỗ thể liên quan cũng như lợi ích chung của ea xi hội Pháp luật cơng quy cánh và năng lục chủ thể xác lập cũng nh tham gia gao dich để nhầm én Ảnh hơn

các giao dich din sự Ngoii ra, với những giao dich có gi tr kinh tổ lớn thi pháp

</div>Trang 32<div class="page_container" data-page="32">

uất cũng đơa ra những quy dinh chất chế hơn về hình thức cũng như các tỉnh bự

thủ tục để tránh rõ ro về ranh chấp Dac iệt các tranh chấp về thù kế theo đi chúc

cũng là loại tranh chip xảy ra phổ bién tiên thực tổ và chiêm ti trong lớn trongnhững vụ tranh chấp và thừa kể. Bối vậy, quy định chit chế của pháp luật vé thừaici nối chung hay điều kiên về giao dich din sự nồi riêng là ht sóc cân hit

Em là báo đâm sự hr nguyên trong j chỉ cũa người lập ck chúc

Nguyên tắc te nguyên trong viễc xác lập và tham gia giao dich din sự nói

chúng và d chúc nói riêng là nguyên tắc cơ bản được ghi nhận tạ khoản 2 Điễu 3

BLDS nim 2015: “Cá nhân pháp nhân xác lập, đe luận chấm dứt quyển ngiữa

vụ dân sự của minh trên cơ sở edo, re nguyện cam kết thôa thuận, Mot cam hết thôa thuận không vi phan điều cần của luật không td dao đc xã hội có hiệu lực

thực hiện db với các bên và phat được chủ thể khác tôn trong

Pháp luật luôn tôn trong my tr nguyên trong Ý chi cũa người lập di chúc lôitrao cho ho các quyền tr quyết Ảnh như chỉ định nguời hướng sin, giao nghĩa

vụ cho người ining d sản thi ké, để d sin i ting hoặc thờ cũng... Do đó bắt kì một di chúc hay gieo dich din sự nào đều phi thé hiện đợc ý chi hy nguyễn cũa chỗ thể xác lập thi mới đợc pháp luật coi là hop pháp. Trong trường hợp có các Hành vi lửa đi, đe dọa, cuống áp... với người lip d chúc, dẫn đến d chúc không thể hiện được đúng ý chi của họ thi d chúc sf vô hiệu và không phát sinh hiệu lực

Tu muễn chứng minh khơng có sự thống nhất giữa ý chi của người lập đi chú: với

nổi dung được thể hiên trong di chúc hay nói cách khác là di chúc khơng có sự tư

"nguyện của người lập thi cần phis đơa ra các chúng cứ đ chúng minh có dẫu hiệucủa hành vi lửa đố, de dos hoặc cưống áp Moi hành v nhằm lờa déi, de doa,

cuống áp mốt cá nhân lập i chúc đều bi coi là hành vi tri pháp luật Ball dion bảo quyễn và lọt ích cũa một sổ chỉ thể khác liên quan

Kihi mét giao dich din ar hợp pháp và phát sinh hiệu ue thi các quyển lợi

ch của các chỗ thé liên quan rong giao dich luôn được pháp luật dim bio. Tuy nhiên, các chủ thể này khi thực hiện các quyén và nghĩa vụ của minh trong giao dich din sự cũng cần phải dim bảo nguyên tắc cơ bản cia luật dân sự quy định tỉ khoản 4 Điều 3 BLDS năm 2015: “Tộc vác lập thu hiện chấm dit quyển ngiữa

</div>Trang 33<div class="page_container" data-page="33">

vụ đân sự cng được xâm phưm đến lon ích quốc gia dân tốc, li ich cổng công

“hyễn và lợi ich hep php của người khác

Theo đó, pháp luật ngồi việc tô trong ý chi oda ngườ lập di chúc thi cũng

luôn phất bảo dim các quyển và lợi ich của các chủ thể khác có liên quan. Bai vấy,

niu ý chỉ ofa người lập di chúc có ảnh ing tới quyển lợi của nhiing người khác

thi pháp Init cần có sự can thiệp, Ching han vie dinh đoạt d sin của người lập d

chúc có ảnh hưởng tới phần di sẵn cia những người không piu thuộc theo a chúc

(Điễu644 BLDS nim 2015) thi lúc này pháp luật quy định phii để lạ cho một phần,

& sin bing 2/3 một uất thửa kế theo pháp luật cho họ. Đây là phin di sin bit budehii chia cho các đổi tuong thuộc Điễu 644. Do vậy, các đổi tương khác đượchướng di sin theo đi chúc có th sẽ phải bích một khoăn một phẫn di săn đã được

hướng phù hợp để dim bảo lợi ích cho các đối tượng trấn Đây cũng chỉnh là trường

hop mã ¥ chỉ của người lập ở chúc trên thực tỉ không được dim bảo thục hiện hoàn,to

Ngoài ra, di chúc thể hiện ý chi đơn phương của người lip đ chú: và chỉ

phat sinh hiệu lục khi người lập di chúc chất Bai vây, bin cạnh việc dip ứng các

tinh chung của một giao dich dân mr thủ điều kién có hiệu lục của đ chúc vẫn có nhũng điễn riêng nh sau

Thứ nhất các yêu cầu trong bản d chúc chỉ được xúc ảnh khi người lập đ chúc chất

Như đi phân tích ở trên thi thời điểm người lập đ chúc chất thải để quan trong, Đây chính là thời đễm mở thừa kế hay nói cách khác là thời đểm để xác dinh tố các yêu cầu cụ thể vé di sản cũng như những người thừa hưởng đ sẵn thửa kế có tin trong di chúc. Có như vay thi ý chỉ vé việc địch chuyỂn tải sin cũa "người lập dt chúc mới thục hiện được Đây công chính là một điểm khác biết ga

tu liên cổ hiệu hục cin dẻ chúc và điều lên có hiệu le cũa giao dich din sự Bồi

cu liên cổ hiệu hục cin gao dich din sư có thé xác Ảnh tạ thời điẫn giao kết do

ai bên thôn thuận hoặc do luật đnhh Còn với di chúc thị mốt rong những đu liênđã di chúc cổ hiệu lực chính1à sợ kiên cá nhân lập di chúc chết

Thứ hơi, quy dint chặt chế hơn so với đều kiên có hiệu lục của giao dichdân ne

</div>Trang 34<div class="page_container" data-page="34">

So oi đều liên có hiệu lực cin đi chúc được quy inh nghiêm ngất hơn zơVới đầu liên có hiệu cũa giao dich din nla do đặc đẫm: đi chúc phát ánh hiệu tue

ic từ thời điểm người lập d chúc chất Việc quy đính chit chế hơn sẽ dim bảo việc dich chuyễn tả sin từ người chất sang những cá nhân, pháp nhân cịn sống và cơn

tổn trí được thục hiện ding ý chỉ cũa ngờ lập d chúc. Nhồng quy định chất hơn.vi các vẫn để sm:

= Điểu hận về ar minh mẫn và sáng sudt ủi một người lập d chúc

MGt cá nhãn có diy đã năng le hành vi dân nợ và năng vi pháp luật theođăng quy Ảnh của pháp lut din s thì...có thé tham gia vào mốt giao dich din arthông thường Tuy nhiên nêu vẫn là cá nhân dy, khơng bi Tịa én tun mất hoặchan chế năng lực hành v din sự lập dẻ chúc thi chữa chắc d chúc ấy đã có hiệu lục

php luật Vi có thể trong lửi lập di chúc họ khơng đã minh mẫn và nh táo

Su mình mẫn và inh táo là mốt quy định côa pháp luật nhắm thể hiện sơ đôi

tiên thục t, những người lập oi chúc đầu được coi a trong tinh rạng mình mẫn và

sáng mốt chỉ din khi có những nghĩ ngờ, tranh chấp xiy ra thi người nào cho ring vào thời diém lập di chúc, người để Ini d sản không đủ nic khỏa, din đến ảnh hướng về ý ci, sự mình mẫn và sáng mốt thi người đó phi đưa ra những chúng cứ để chúng minh Việc chứng minh này thường khó khăn, bởi nó phải đựa trên thực tế trong thời diém người lập d chúc đang xác lập bản ct chúc này: Một số nguyên nhân chủ yêu dẫn din việc chúng minh mr mink mẫn của một người lap di chúc gp

nhiều vướng mắt lẽ

trong mốt vin bản pháp luật nào, Trân thụ te, nhiéu trường hợp sẽ dua vào một sổ

tệnh thường gặp le: lú lấn hay các bệnh lim Lit não... 48 chứng minh ý chí cũa

"ngời lập di chúc lúc đó khơng cơn sing muốt và di chúc đợc xác lập trong thời

Š nào là "mình mẫn và sáng mốt" không được quy định cơ thể

đến này là vô hiệu

</div>Trang 35<div class="page_container" data-page="35">

@ Trước khi lập đi chúc ho ít khí ác

lúc đó nên khơng có giấy xác nhận của các bệnh viện hay các cơ sở ý tẾ lâm căn cử.

tra về tinh trạng sức Khe của họ

chứng mình

(Gi) Khi xác đính vé se mình mẫn oie người lập đi chúc là thời dim mỡ

Chính vi những í do trần mã việc chúng minh mr sing coốt mình mẫn của cá

shin lập đẻ chúc là rất khó khăn và dẫn dn nhiễu vụ tranh chip vẫn đã này tạ các

Tòa én các cấp

= Bid kuận về hành thức là cds lan bắt buộc

khác với đu liên có hiệu lục của giao dich dẫn sơ hình thúc là yêu tổ bất

thừa kế nôn lúc này nguồi để lự di sản đã

thuộc khi xem xit hiệu lục ead chúc Hình thúc có u tổ vơ cùng quan trong rong

d4 chúc, là phương tên để thể hiện những y chi cơn người lập đi chúc, từ đó có thể

"minh thi cho nhing người khác thấy đuợc nối đang của bản đ chúc. Hơn nữa, nhờcó hình thie ma pháp luật cũng of ding xác định được tinh hợp pháp của dtchúc Trong các vin bản quy phem pháp luật tử thời La Mã tới nay đều ghi nhân tínhquan trọng cia hình thúc rong oi chúc. Quy định của nhà mage ta về hình thức của

dé chúc được thể hiện qua các loại hành thức khác nhau và những điễu kiện để tùng Ios hình thie được thừa nhân la rit chit chế ma các dt chúc muốn hợp pháp đều

hải tn thi Đây chính là điểm khác cơn dẻ chúc so với giao dich din ar

Voi các giao dich din sợ, pháp iit thir nhận ba hình thie hợp pháp lẽ vẫnbên, miễng và hành vi. Nhưng với di chúc thi loại hành thúc hành vĩ lại chưa tơng

được quy đính Hanh vi ð diy khơng được hiễu là sự thể hiện của lới nói hoặc vấn

bên. Ma hành vi tong trường hợp này là một hành đồng mang tỉnh chất hương tơ

hư các hoạt đồng đơn thuần của con người. Chẳng hạn, hành vĩ mua nước ð mấy”

bản nước bơ động Vi hank vi này thi người thục hiện hành vĩ h

It hợp đông với những yêu cầu và nổi dụng mà một bên đã dun ra sấn Tuy nhiễn,Với đi chúc thi inh thúc hành vi là hồn tồn khơng phù hợp. Vì chỉ ki người lậpđả chúc chất dé chúc mới được thục hiện Lúc nay hành vĩ của người chốt để thực

du rõ và ngằm lí

hiện ma khơng thể hiện thơng qua lời nói hay vin bản khiên cho những người cịn sống khơng thể hiễu hết được những ý chỉ ci người lip di chúc, tử đó có thể

tới trường hợp ý nguyên cũa ho khống dave thuc hiện hoặc thục hiện không

</div>Trang 36<div class="page_container" data-page="36">

đăng trên thục tổ Vi viy, sơ quy dinh về hình thúc cồn đ chúc chi bằng lời nói vàvăn bản là để thể hiện được đúng nhất nối dung chính xác ma người lập muốn xáclập trong đã chúc, giúp cho việc thục hiện chia di sin thừa kế trở nên mình bạch và

chỉnh xác hơn

6 nước te hình thúc cia đi chúc được quy ảnh cụt

Hoặc di chúc bing vin bản, Đổi vớ đi chúc bằng vin bản, phấi tuân theo những quy

đánh về hình ty cũng nh thủ mã pháp luật yêu cầu. Chẳng hạn thi tục lip đi chúc thí tổ chức hành nghề công ching hoặc Ủy ban nhân din cập xã được quy định rõ

thi Điều 636 BLDS năm 2015

ng di chúc miếng,

C6 thể thấy, di chúc vi mang những nét chung trong điều kiện có hiệu lụccủa giao dich din my vim có những nét riêng biết cũa điều kiên có hiệu lục cit di

chúc Tất cả những ar khác bidt và thời điễm có hiệu lục của d chúc, tính trong Hình thúc hay quy nh nghiêm ngất hơn vé nự mảnh mẫn, sáng muốt với chủ thé lập

dé chúc đều giúp di chúc rở nên minh bach hon, đồng thời giúp cho việc giết quyết

chin thir kế theo chúc hay gi quyết các ranh chấp Hiên quan được thục hiện một cách ding và minh bach

</div>Trang 37<div class="page_container" data-page="37">

KÉT LUẬN CHƯƠNG 1

“Thông qua việc nghiên cứu những quan hệ xã hồi, những quan điểm khoa

học của các nhà lý luân và phân tích các quy dinh của pháp luật từ thời xe xua chotới pháp luật biện hành, học viên đã đưa ra những khái quát chung nhất về một số

vẫn để lý luận về các vin đề () khát niệm di chúc qua các thời kỹ, đặc của đichúc, i) khả niệm và ý nghĩa của đu kiện có hiệu lực cin dã chúc, ii) những đặc

idm chung và né iêng tiệt của did kiện có hiệu lực của di chúc so với các giao

dich din sgkhác.

Qua những nghiên cứu rên có thi thấy “a chúc là sự thế hận ý chỉ cá nhân

hầm chhyễn tài sân của mình cho người khác sau Hi chết”. Đẳng thi & chúc cũng la hành vi pháp lý đơn phương thể hiện nhiễu đểm khác it sơ với các geo

dich din my khác, Ngoai ra những điều kiện có hiệu lục cũa di chúc vừa mang tinh

chit chung ofa giao dich din sự lạ vùa mang những nét riêng biết, quy dinh chất

chế hơn trong hình thúc và yếu tổ minh mẫn cia cả nhấn lập di chúc Việc làm,mang ý ngiấa quan trong, giúp cho di chúc minh bạch hơn cũng như việc đánh giátinh hop pháp côn d chúc trở nên df ding

Mit khác, nghiên cứu những điều kiện có hiệu lực của di chúc cũng giúp

chúng ta cổ cá nhân su sắc và tổng quit hơn về hệ thống pháp luật quy định về di chúc nói chung và điều liên có hiệu lục cơn đi chúc nổi ơng từ đó hiểu và thực hiện đơng những quy đính của luật pháp, Đồng thỏi, việc nghiên của cũng sẽ tạo tiin để vững chắc việc phát Hiếp tue phát huy cũng nh tim tha

trong các quy ảnh cia pháp luật hiện hành về vẫn để này, nhằm tim ra các giãnhững hạn chế

pháp, kiến nghị đổ phip lut din sự nước ta ngày căng chất chế và phù hop với xã

hội hiện tử

</div>Trang 38<div class="page_container" data-page="38">

CHUONG 2

VE DIEU KIỆN CÓ HIỆU LỰC CỦA DI CHÚC

‘Theo những phân tích & chương 1 thi đều kiện có hiệu lực cũa đi chúc gém

sắc nhóm didu kiện cơ băn: Điều kiện đễ di chúc hợp pháp, đều kiện để i chúc

phát sinh hiệu lực và được thí hành.

21.ÐẺ Š di chúc có tính hợp pháp

1. Năng lực chủ thé của người lập di chúc

Vi đá chúc là mốt giao dich đân sự nên muén được coi là hợp pháp di chúc đóphải đáp ứng được các điều kiện hop pháp của giao dich dân sr được quy dink tạiiu 117 BLDS năm 2015, Theo đó, đều liện về người xác giao dich hay người lập& chúc phải là: “Chữ thể có năng lục pháp luật dân sự: năng lực hành vi đân sự

phù hop với giao dich dân sự được xác lấp” (điểm a khoăn 1 Điều 117 BLDS năm.

2015), Nhữ vây, nguờilâp giao dich dân sự phải là ngưới có năng lực pháp luật din

sự và ning lực hành din sự phù hop. Với quy định này thi npthi hiện ý chỉ của nhà tước đỄ điều chỉnh những quan hệ xã hội thông qua pháp luật được hiện Hữu rất rõ

'Bên cạnh đó, vì đi chúc có những nét đặc biệt hơn một giao dich dân sự nên.php luật cũng cổ những quy inh chit chế hơn vé các cá nhân lập i chúc Quy dn

cu thể tủ đều 625 BLDS năm 2015

ˆ1 Người thành min có đã điễu kiện theo guy đụ tại đễn a khốn 1 Điều 630 cia BG luật này cơ quyẫn lập ải chúc đỗ Ảnh đoạttài sẵn cia minh:

3 Người tệ đĩmười lãm tc đỗn chưa đủ mười tám hi: được lập che,

nau được cha me hoặc người giảm hỗ đẳng ÿ về việc lập d chúc.

Va đm « khoản 1 Điều 630 BLDS nim 2015 quy ảnh về đều kiện để đi chúc hop pháp như sau: “Người lập dk chúc minh mẫn sáng siỗt rong hia lập dk chúc: Không bị lừa đỗ, de dọa, cưỡng ép

“Thông qua những quy định trên có thể thấy, đỂ xác định đề kiện người lập

cả chủc tủ phai xác Ảnh qua hai yêu cầu: độ tuổi và kh năng nhận thúc

3.111 Yến tổ v8 độ mỗi

Theo quy định tạ đu 20 BLDS năm 2015

</div>Trang 39<div class="page_container" data-page="39">

“1 Người thành min là người ti đi nười tâm h

2. Người thành viễn cô năng lực hành vi đến sự để? đã, trừ trường hợp ony

inh tạ các đẫu 22, 23 và 24 cña Bộ luật nay

“Theo BLDS năm 2015 thi người thành niên là người đã từ18 tui tr ln, có

đây đã năng lực hành vi din nx Vi vấy, họ cỏ thi than gla vio moi giao dich din ar cũng như việc lip di chúc. Lập di chúc là việc mét nguời chuyển tit sẵn cho "ngời khác sau khi chất nên pháp luật yêu cầu họ phii có diy đã năng lực hành vi

dân nn

Vide quy din một cá nhân đạt đô tdi nhất nh khi lập di chúc khơng chỉđược quy đính tei BLDS hiện hành cũa nước ta mã còn được quy nh trong nhiễu

bổ luật của các quốc gia khác nhau chẳng hạn: Điều 961 BLDS Nhật Bin quy dink “Bắt người nào trên mười lãm tudi đều có thể lập di chúc“ hay Điều 903 BLDS

Pháp quy dink: “Người chưa thành niên đướt nười sáu tad khơng có gu

oat” Điều này cho thấy dù quy định của các nước là khác nhau về độ tui chính,

xác được lập ck chúc. Vide quy Ảnh độ tuỗi được lập i chúc khác nhau ð các nước

co thể ly giải là do: sự phát hiển tâm sinh ý của cơn người ở mất vùng có nét khác

tiết sự ảnh hướng cơn

Hóa chính t của mỗi quốc gia... Ở Việt Nam, vie pháp luệt quy ảnh tudi 1§ là đồ tuỗi ma cá nhân có thé thục hiên quyén lập di chúc của mình Lúc này mỗt cả nhân đều di phát tin toàn diện về mặt thể chất cơng nh nhận thúc vi vậy ho có thể châu rách nhiêm trước những quyét đính và hành vi cia mình trước pháp luật Hon nit khi đã thành niên, các cá nhân có thể tham gia moi giao dich dân ng them

i văn hóa hay sy chênh léch về điều kiện kính tổ - vin

ga vào lao đơng sin xuất và tích ly tải sin nên ho có thể đổ lạ ải sin cũa mình

cho những người khác trước kh chất

Ngoài ra pháp luật cing cho pháp người từ đã mười lấn tui đến chưa đồ nui tam tuổi được lập đi chúc, nếu được che, me hoặc nguôi giám hô đồng ý vỀ

việc lập ot chúc. Việc cho phép cá nhân từ đồ 15 tudi đến chưa đã 18 tudi lập di

chúc không ph là quy định mới, nó đã xuất hiện trong các vin bản quy phạm pháp Tuật trước đây như BLDS năm 1995 hay BLDS năm 2005. Tuy nhiên, để giải quyết những vướng mắc trong các bộ luật of trước diy vé quy định này thi BLDS năm 2015 đã quy dint cụ thé và rõ ring hơn về việc cho các cá nhân từ đã 15 tuổi én

</div>Trang 40<div class="page_container" data-page="40">

chưa di 18 tuổi lập di chúc nêu được che, me hoặc nguời gián hô đồng ÿ vỀ việc

lập i chúc. Việc thêm cum từ "dingy vé việc lập dt chúc" cho thậy pháp luật ngắn

cắm các trường hop cen thiệp đến nội dung cũa di chúc Vì đi chúc thể hiện ý chỉ don phương của mỗi cá nhân nên việc he mong muốn chia ải sin của mình cho ei,

cho nlur thể nào là quyền của ho, chi cf không vi phạm pháp luật thi sẽ được pháp,Tuậtvi, Do do, my đẳng ý cin bổ me hoặc người giám hộ về wie lập di chúc makhông dave can thiệp vào nội đang cũa di chúc là vô cùng hợp lý. Quy dinh nay có

thể lý gi như sau

(Mét la, mx phat tin về thể chất và nhận thúc cũa người thi lửa tuổi từ 15 din uci 18 là trẻ vị thành niên, đây là độ tuổi gần sát với tuổi thành nién Do đó, pháp. luật cho pháp những đối ượng này thục hiện quyên giống nh người trường thành, ca thể là quyền lip ot chúc và từ uyết Ảnh nối dung trong dt chúc. Tuy nhiên bổ

sme hoặc người gián hô phải biết và đẳng ý vé việc cá nhân nay lập do chúc

“Heal, & tuỗi đã có khã năng tao ra thu nhập nhờ lao động Thất vậy, khoăn.

1 Điều 3 Bộ luật Lao đông nim 2019 cho phép người đã tử 15 tuổi trở lân có thể them ga lao đơng, trừ một số trường hop “. Đồ hổi lao đồng ti tiểu của người ao đồng là it 15 MÃ, trừ tường hop quy ink tai Mie 1 Chương XI của Bộ luật

nảy”. Điều này có ngữa là người từ đã 15 tuổi đến chưa đã 18 tuỗi có thể tự laođồng tao ra thu nhập và có sở hữu ti sẵn hop pháp. Hom nữa, những đổi tượng này

cũng có thể có những tải sin khác thuộc sở hữu của mình do được thừa ki, được

tăng cho... Chính vi những Lý do này ma pháp luật đã dự liệu dén trường hop nhữngcá nhân này có thi lập d chúc và

tinh meng bi de dos

Có thể

din chưa 4318

íc bệnh hiểm nghéo hoặc ơi vào truờng hop

niu có ar đồng ÿ của cha me hoặc người giám hồ nhằm

sé rộng tối đa và bão vệ tdi ru quyền tơ đnh đoạt tải sẵn cũa chính họ

Tuy nhiên, quy dinh vỀ sơ ding ý lập đi chúc ofa cha, me hoặc người giảm Hồ với cá nhân tử đã 15 đến chan đủ 18 tuổi vẫn chưa thực mr thuyết phục bi chưa

xác dinh rõ về

"Một là, hình thúc cơn sự đồng - Mét trong những đặc đm của đ chúc lat

trong hình thức. Tuy nhién trong quy định tạ khoản 2 ĐiÊu625 BLDS năm 2015 lạ

</div>