01 cac cong thuc thuoc mat

<span class="text_page_counter">Trang 1</span><div class="page_container" data-page="1">

<b> CÁC CÔNG THỨC THUỐC MẮT</b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 2</span><div class="page_container" data-page="2">

<b><small>Tác giả </small></b>

<b><small>Dr Julie McClellandĐại học Ulster</small></b>

<b><small>Fiona Flynn Smith</small></b>

<b><small>Đại học công nghệ DublinThẩm định</small></b>

<b><small>Dr Bruce OnofreyĐại học Houston</small></b>

<b><small>Biên tập</small></b>

<b><small>Viện Thị giác Brien Holden, Ban Y tế công cộng</small></b>

<b><small>Quĩ Viện thị giác Brien Holden (trước đây là ICEE) là một ban Y tế công cộng của Viện thị giác Brien Holden</small></b>

<b><small>COPYRIGHT © 2013 Brien Holden Vision Institute. All rights reserved.</small></b>

<b><small>This publication is protected by laws relating to copyright. Except as permitted under applicable legislation, no part of this publication may be adapted, modified, stored in a retrieval system, transmitted or reproduced in any form or by any process, electronic or otherwise, without the Brien Holden Vision Institute’s (The institute) prior written permission. You may, especially if you are from a not-for-profit organisation, be eligible for a free license to use and make limited copies of parts of this manual in certain limited circumstances. To see if you </small></b>

<b><small>are eligible for such a license, please visit .DISCLAIMER</small></b>

<b><small>The material and tools provided in this publication are provided for purposes of general information only. The Institute is not providing specific advice concerning the clinical management of any case or condition that may be mentioned in this publication, and the information must not be used as a substitute for specific advice from a qualified professional. </small></b>

<b><small>The mention of specific companies or certain manufacturers’ products does not imply that those companies or products are endorsed or recommended by the Institute in preference to others of a similar nature that are not mentioned. The Institute makes no representation or warranty that the information contained in this publication is complete or free of omissions or errors. To the extent permitted by law, the Institute excludes all implied warranties, including regarding merchantability and fitness for purpose, and disclaims any and all liability for </small></b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 3</span><div class="page_container" data-page="3">

<b>Các thuốc</b>

• _{Tác động lên các mô của mắt trên cơ sở:}

<small>−</small> _{Những đặc tính dược động đặc biệt của mắt}

• _{Sự hấp thu phụ thuộc vào:}

<small>−</small> _{Những tính chất phân tử của thuốc} <small>−</small> _{Độ nhớt của chất dẫn}

<small>−</small> _{Tình trạng chức năng của mô tạo thành hàng rào đối với sự}

<small>thâm nhập</small>

</div><span class="text_page_counter">Trang 4</span><div class="page_container" data-page="4">

<b>Các thuốc</b>

<b>Tương tác của các khoang và các hàng rào của mắt có thể dùng để dự đốn:</b>

• _{Sự đưa thuốc vào mắt theo thời gian, và}

• _{Sinh khả dụng ở vị trí tác động mong muốn.}

<b>Vai trị của chuyển hóa:</b>

• _{Loại bỏ các thuốc và các chất phụ độc hại của thuốc}

<small>−</small> _{Ra khỏi mắt} <small>−</small> _{Ra khỏi cơ thể}

</div><span class="text_page_counter">Trang 5</span><div class="page_container" data-page="5">

<b>Dược trị liệu cho bệnh mắt</b>

• _{Các nồng độ cao của thuốc ở các mơ của mắt}

<b>Những u cầu điều trị:</b>

• Nhiễm trùng hoặc viêm bề mặt nhãn cầu: đưa thuốc vào mi mắt, kết mạc, hoặc giác mạc một cách hiệu quả

• _{Viêm màng bồ đào, glơcơm, hoặc viêm võng mạc: các}

mức độ thuốc có tác dụng điều trị ở các vị trí mục tiêu thích hợp nằm sâu trong nhãn cầu

</div><span class="text_page_counter">Trang 6</span><div class="page_container" data-page="6">

<b>Dược trị liệu cho bệnh mắt</b>

<b>Các dung dịch và dịch treo được ưa chuộng hơn thuốc </b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 7</span><div class="page_container" data-page="7">

<b>Dược trị liệu cho bệnh mắt</b>

<b>Nhược điểm:</b>

• _{Thời gian tiếp xúc ở mắt ngắn}

• _{Sự đưa thuốc vào mắt khơng chính xác và khơng phải}

lúc nào cũng giống nhau

• _{Dễ bị tạp nhiễm}

• _{Có thể gây tổn thương mắt do đầu lọ thuốc}

</div><span class="text_page_counter">Trang 8</span><div class="page_container" data-page="8">

<b>Dược trị liệu cho bệnh mắt</b>

<b>Đặc điểm:</b>

• _{Hầu hết chứa trong một tép bằng nhựa trong có nắp bẻ}

gãy được

• _{Có thể chứa tới 7 giọt}

• _{Chỉ dùng một lần, bỏ đi sau khi dùng}

• _{Những hạt thuốc đặt (wafer hoặc insert): có thể hịa tan}

hoặc khơng hịa tan

• _{Dạng hữu ích cho các kháng sinh}

</div><span class="text_page_counter">Trang 9</span><div class="page_container" data-page="9">

<b>Dược trị liệu cho bệnh mắt</b>

<b>Các dạng thuốc: </b>

• _{Các tép dung dịch đơn liều (thí dụ Minims)}

• _{Dung dịch (nước hoặc dầu)/dịch treo dạng đa liều, trong}

lọ nhựa 2,5ml-15ml có nắp xoay

• _{Thuốc mỡ/gel dạng đa liều (tuýp 3-10g). Chỉ dùng cho}

một người, bỏ đi sau 4 tuần.

• _{Những hạt thuốc đặt (wafer hoặc insert) đơn liều, đựng}

trong gói vơ trùng

• Nước rửa mắt: dùng khơng pha lỗng để rửa mắt

</div><span class="text_page_counter">Trang 10</span><div class="page_container" data-page="10">

<b>Các đường dùng thuốc</b>

• _{Đường tồn thân (các phần khác của cơ thể cũng nhận}

được thuốc)

• _{Nhỏ/tra mắt}

<small>−</small> _{Đường duy nhất các nhà khúc xạ nhãn khoa có thể dùng}

• _{Tiêm mắt: thí dụ Lucentis tiêm trong dịch kính điều trị}

thối hóa hồng điểm tuổi già

</div><span class="text_page_counter">Trang 11</span><div class="page_container" data-page="11">

<small>−Được dùng khi cần đưa nhanh chóng một liều thuốc lớn vào một vị trí</small>

<small>•</small> _{Đường tồn thân}

<small>•</small> _{Nhỏ mắt}

</div><span class="text_page_counter">Trang 12</span><div class="page_container" data-page="12">

<small>•</small> _{Thời gian tác dụng ngắn (ưu điểm và nhược điểm)}

<small>•</small> _{Thuốc nhỏ mắt dạng nhớt hoặc dầu, hoặc thuốc mỡ tra mắt}

<small>tăng thời gian tác dụng và tồn tại lâu hơn ở túi kết mạc</small>

<small>•Lượng thuốc bị giới hạn bởi thể tích túi kết mạc (7-10µL)</small>

</div><span class="text_page_counter">Trang 13</span><div class="page_container" data-page="13">

<b>Các đường dùng thuốc</b>

<b>Cơng dụng:</b>

• <b>_{Các thuốc chẩn đốn hoặc dự phòng:}</b>

<small>−</small> _{Thuốc liệt điều tiết}

</div><span class="text_page_counter">Trang 14</span><div class="page_container" data-page="14">

<b>Các đường dùng thuốc</b>

<b>Cơng dụng:</b>

• <b>_{Các thuốc điều trị:}</b>

<small>−</small> _{Điều trị glôcôm}

<small>−</small> _{Điều trị nhiễm trùng và viêm} <small>−</small> _{Nước mắt nhân tạo}

</div><span class="text_page_counter">Trang 15</span><div class="page_container" data-page="15">

• _{Kích thích nhẹ và chảy nước mắt phản xạ khi nhỏ thuốc}

đôi khi vẫn xảy ra với các thuốc ổn định và vô trùng

</div><span class="text_page_counter">Trang 16</span><div class="page_container" data-page="16">

<b>Cơng thức thuốc</b>

• _{Các polymer được thêm vào để chống lại kích thích này}

<small>−</small> _{Tăng độ nhớt của thuốc nhỏ mắt, do đó làm cho nó đặc hơn, thí}

<small>dụ các polymer cellulose (hypromellose). </small>

• _{Các chất khử tác dụng như một chất chống oxy hóa}

<small>−</small> _{Chúng bị ưu ái tác động bởi oxy, do đó để lại thành phần hoạt}

</div><span class="text_page_counter">Trang 17</span><div class="page_container" data-page="17">

<b>Công thức thuốc</b>

<small>−</small> _{Chất đệm (đảm bảo pH cân bằng với nước mắt)}

<small>−</small> _{Chất ổn định (duy trì pH ổn định: thí dụ sodium metabisulphate,}

</div><span class="text_page_counter">Trang 19</span><div class="page_container" data-page="19">

<b>Các chất bảo quản</b>

<b>Những yêu cầu</b>

• _{Hiệu quả nhanh đối với nhiều loại vi khuẩn} • _{Khơng có hại cho mắt}

• _{Tương thích với các thuốc khác}

• _{Ổn định trong khi tiệt khuẩn và bảo quản}

• _{Nằm trong giới hạn hịa tan của nó: để tránh kết tinh ở}

nhiệt độ thấp

</div><span class="text_page_counter">Trang 20</span><div class="page_container" data-page="20">

<b>Các chất bảo quản</b>

• <b>_{Các chất bảo quản thường dùng}</b>

<small>−</small> _{Phenylmercuric nitrate/ acetate 0,002%} <small>−</small> _{Benzalkonium chloride 0,01%}

<small>−</small> _{Chlorhexidine acetate 0,01%} <small>−</small> _{Hydroxybenzoate}

<small>−</small> _{Polixetonium chloride (WSCP)}

</div><span class="text_page_counter">Trang 22</span><div class="page_container" data-page="22">

<b>Tiệt khuẩn các thuốc mắt</b>

Những đặc điểm của lọ thuốc nhỏ mắt thơng thường:

• _{Lọ nhựa có nút vặn}

• Thường làm bằng nhựa trong, màu trắng hoặc đục nếu thuốc nhạy cảm với ánh sáng

• _{Dùng được nhiều lần cho một người duy nhất}

• _{Bỏ đi sau 4 tuần sử dụng, trừ phi được nói rõ cho thời}

gian ngắn hơn

</div><span class="text_page_counter">Trang 23</span><div class="page_container" data-page="23">

<b>Tiệt khuẩn các thuốc mắt</b>

<b><small>Các phương pháp</small></b>

<small>•</small> _{Sấy trong nồi hấp (121 độ trong 15 phút)}

<small>•</small> _{Sấy với chất bảo quản ở 98-100 độ C trong 30 phút}

<small>•</small> _{Lọc bằng các màng lọc vi khuẩn có kích thước lỗ 0,22 +/-}

<small> 0,02 µm (đảm bảo khơng tồn tại trực khuẩn mủ xanh): −</small> _{vi khuẩn nhỏ nht cú ng kớnh 0,5 àm}

<small>ã</small> _{Bc x ion húa: tia gama 2,5-3,5 mRad dùng để tiệt trùng}

<small>các băng giấy fluorescein (Fluorets)</small>

<small>•</small> _{Siêu âm: Cần năng lượng cao, dùng để làm sạch KTX}

</div><span class="text_page_counter">Trang 24</span><div class="page_container" data-page="24">

<b>Tiệt khuẩn các thuốc mắt</b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 25</span><div class="page_container" data-page="25">

<b>Hạn dùng và bảo quản</b>

<b>Hạn dùng</b>

• _{Một dược phẩm phải có hạn dùng cụ thể:}

<small>−</small> _{Để đảm bảo những u cầu tính ổn định}

• _{Dược phẩm bao giờ cũng phải chứa trong khoảng 10%}

nồng độ thuốc cụ thể

</div><span class="text_page_counter">Trang 26</span><div class="page_container" data-page="26">

<b>Hạn dùng và bảo quản</b>

<b>Bảo quản</b>

• _{Hầu hết các thuốc dùng cho mắt có thể được giữ ở nhiệt}

độ trong phịng (8 - 25 độ C)

• _{Một số phải giữ trong tủ lạnh (4 độ C)}

<small>−</small> _{Thí dụ chloramphenicol phải được giữ trong tủ lạnh}

• _{Tất cả các lọ thuốc nhỏ mắt đa liều phải được bỏ đi sau}

khi mở 1 tháng.

</div><span class="text_page_counter">Trang 27</span><div class="page_container" data-page="27">

<b>Sự đưa thuốc vào mắt</b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 28</span><div class="page_container" data-page="28">

Chú ý: hiện nay trong phẫu thuật đục thể thủy tinh, người ta chủ yếu dùng thuốc tê nhỏ mắt

</div><span class="text_page_counter">Trang 29</span><div class="page_container" data-page="29">

<b>Nhỏ mắt</b>

<b><small>Nhược điểm:</small></b>

<small>•</small> _{Khuếch tán vào máu tuần hồn: nguồn gốc chính của tổn thất thuốc} <small>bằng đường nhỏ mắt</small>

<small>•Sự tổn thất thuốc qua tuần hồn tồn thân:</small>

<small>−Thường khơng xâm nhập được vào các cấu trúc phía sau của mắt với nồng độ hữu ích </small>

<small>−Thường khơng có tác dụng điều trị đối với các bệnh của phần sau nhãn cầu</small>

<small>•Đường khuếch tán vào máu:</small>

<small>−</small> _{Các mạch máu kết mạc và thượng củng mạc} <small>−</small> _{Các mạch máu nội nhãn}

<small>−</small> _{Các mạch máu niêm mạc mũi và miệng-hầu sau khi dẫn lưu qua hệ thống lệ mũi}

</div><span class="text_page_counter">Trang 30</span><div class="page_container" data-page="30">

<b>Dung dịch</b>

<b>Đặc điểm:</b>

• _{Phương thức dùng phổ biến nhất của thuốc tại chỗ}

• _{Ít gây mờ mắt}

• _{Khả năng biến chứng ít hơn}

</div><span class="text_page_counter">Trang 31</span><div class="page_container" data-page="31">

<b>Dung dịch</b>

<b>Nhược điểm:</b>

• _{Thời gian tiếp xúc với mắt ngắn}

• _{Sự đưa thuốc vào mắt khơng chính xác và khơng phải}

lúc nào cũng đều nhau

• _{Dễ bị tạp nhiễm}

• _{Có thể bị tổn thương do đầu lọ thuốc chạm vào mắt}

</div><span class="text_page_counter">Trang 32</span><div class="page_container" data-page="32">

<b>Dịch treo</b>

<b>Đặc điểm:</b>

• _{Trước khi nhỏ thuốc, phải lắc lọ thuốc để cho dịch treo}

đồng đều, đảm bảo liều lượng chính xác

• _{Mức độ dịch treo vào mắt khác nhau đáng kể tùy theo}

loại thuốc và theo bệnh nhân

</div><span class="text_page_counter">Trang 33</span><div class="page_container" data-page="33">

<b>Dịch treo</b>

<b>Nhược điểm:</b>

• _{Dịch treo khơng đều: các thuốc corticosteroid}

• _{Dịch treo khơng đủ lượng: một số thuốc gốc steroid}

dạng dịch treo

• _{Dễ bị tắc ở đầu lọ thuốc: một số thuốc gốc}

</div><span class="text_page_counter">Trang 34</span><div class="page_container" data-page="34">

<b>Sử dụng các thuốc mắt</b>

<b><small>Phương pháp:</small></b>

<small>•Thuốc nước: nhỏ 1-2 giọt vào túi kết mạc (0,05-0,1 ml). Bệnh nhân cần ngửa cằm lên và mắt nhìn lên trên, nhỏ thuốc vào túi kết mạc mi dưới, không để đầu lọ thuốc chạm vào các cấu trúc của mắt.</small>

<small>•Trong trường hợp nhỏ thuốc nhiều lần thì các lần nhỏ mắt cách nhau 3 phút</small>

<small>•Thuốc mỡ: bóp một đoạn khoảng 0,5cm vào mặt trong của mi dưới. Dùng tay sạch, đầu tiên bóp thuốc lên ngón tay trỏ. Yêu cầu bệnh nhân nhìn lên và mi dưới được kéo xuống để bộc lộ túi kết mạc dưới. Sau đó đẩy nhẹ đoạn thuốc mỡ vào túi kết mạc. </small>

<small>•</small> _{Nếu dùng cùng với thuốc nước thì thuốc mỡ cần được tra sau thuốc}

<small>nước.</small>

</div><span class="text_page_counter">Trang 35</span><div class="page_container" data-page="35">

<b>Sử dụng các thuốc mắt</b>

<b>Sự đưa thuốc vào mắt:</b>

• _{Thuốc đi vào mắt được hấp thu bởi các mơ của mắt}

• _{Sự hấp thu xảy ra ở cả biểu mô giác mạc và biểu mô kết}

</div><span class="text_page_counter">Trang 36</span><div class="page_container" data-page="36">

<b>Sử dụng các thuốc mắt</b>

<b><small>Sự đưa thuốc vào mắt:</small></b>

<small>•Ở mắt bình thường có thể thủy tinh, khơng có sự khuếch tán vào dịch kính</small>

<small>•</small> _{Ở mắt đã phẫu thuật đục thể thủy tinh, thuốc có thể khuếch tán}

<small>nhưng khơng có ảnh hưởng lâm sàng</small>

<small>•Thuốc ưa lipid thâm nhập vào các tế bào giác mạc hiệu quả hơn thuốc kị lipid</small>

<small>•</small> _{pH ảnh hưởng đến sự thâm nhập của thuốc vào giác mạc} <small>•Thuốc được nhỏ vào cùng đồ dưới</small>

<small>−Dung dịch hịa lẫn nước mắt</small>

<small>−Một phần nhỏ được hấp thu (<5%)</small>

</div><span class="text_page_counter">Trang 37</span><div class="page_container" data-page="37">

<b>Sử dụng các thuốc mắt</b>

<small>Sơ đồ cấu trúc nhãn cầu và các đường động học của thuốc</small>

</div><span class="text_page_counter">Trang 38</span><div class="page_container" data-page="38">

<b>Cấu trúc của mắt cùng với</b>

<b>các đường động học của thuốc</b>

Các số để chỉ các quá trình sau:

1. Ngấm thuốc qua giác mạc từ nước mắt vào tiền phòng

đào trước

3. Đưa thuốc từ máu vào tiền phòng qua hàng rào máu-thủy dịch

4. Thải trừ thuốc khỏi tiền phòng tới vùng bè và ống Schlemm bằng sự luân chuyển thủy dịch

</div><span class="text_page_counter">Trang 39</span><div class="page_container" data-page="39">

<b>Cấu trúc của mắt cùng với</b>

<b>các đường động học của thuốc</b>

The numbers refer to following processes:

5. Thải trừ thuốc khỏi thủy dịch vào tuần hoàn toàn thân qua hàng rào máu-thủy dịch

6. Đưa thuốc từ máu vào phần sau nhãn cầu qua hàng rào máu-võng mạc

7. Tiêm thuốc trong dịch kính

8. Thải trừ thuốc khỏi dịch kính bằng đường phía trước qua hàng rào máu-võng mạc

9. Thải trừ thuốc khỏi dịch kính bằng đường phía trước đến hậu phịng

</div><span class="text_page_counter">Trang 40</span><div class="page_container" data-page="40">

<b>Cách dùng các thuốc mắt</b>

• _{Thể tích của một giọt được ước tính là trong khoảng}

50-70 µl

• _{Túi cùng kết mạc chứa được khoảng 7-10 µl}

• _{Nên nhắm mắt trong 30-60 giây để giảm sự trôi sạch}

• _{Một nghiên cứu gợi ý rằng khoảng 1,5% pilocarpine đã}

được hấp thu bởi các mơ của mắt

• _{Thuốc sẽ bị mất đi ngay}

</div><span class="text_page_counter">Trang 41</span><div class="page_container" data-page="41">

<b>Những yếu tố ảnh hưởng đếnsự đưa thuốc vào mắt</b>

• _{Cay mắt, kích thích, và khóc làm chảy nước mắt nhiều}

hơn, do đó làm tăng sự trơi sạch thuốc

• _{Nên nhắm mắt trong 30-60 giây hoặc ấn chặt lỗ lệ trong}

</div><span class="text_page_counter">Trang 42</span><div class="page_container" data-page="42">

<b>Những yếu tố ảnh hưởng đếnsự đưa thuốc vào mắt</b>

• _{Sắc tố melanin ở mống mắt}

• _{Khơng có để dùng trên các thụ thể}

• _{Giải phóng chậm làm tác dụng kéo dài}

• _{Độ nhớt: cho thêm các chất nhớt hóa (một số polymer)}

để tăng thời gian tồn tại trên bề mặt nhãn cầu và tăng khả năng hấp thu thuốc vào các mô giác mạc và kết mạc

• _{Các gel hoặc thuốc mỡ làm tăng thời gian ở bề mặt: tốt}

cho mắt bị kích thích

</div><span class="text_page_counter">Trang 43</span><div class="page_container" data-page="43">

<b>Những yếu tố ảnh hưởng đếnsự đưa thuốc vào mắt</b>

• _{Giác mạc bị tổn thương sẽ làm tăng sự hấp thu thuốc} • _{Chảy nước mắt phản xạ và sự trơi sạch thuốc}

• _{Thể tích nước mắt và đường dẫn lưu lệ-mũi} • Sự hấp thu bởi sắc tố melanin

• _{Độ nhớt của thuốc}

• _{Tình trạng bề mặt nhãn cầu và ảnh hưởng do tuổi đối}

với dược động học của mắt.

</div><span class="text_page_counter">Trang 44</span><div class="page_container" data-page="44">

<b>Tài liệu tham khảo</b>

• _{Optometrists formulary 2007 edition. The College of}

Optometrists Handbook.

• _{British National Formulary 54th edition.}

• _{ABPI Compendium of data sheets (Association of the}

British Pharmaceutical Industry).

• _{Martindale: The virtual pharmacy, pharmacology and}

toxicology centre. Martindalecenter.com

• _{Doughty M. 2006. Drugs, Medications and the Eye. 14}<small>th</small>

Edition.

• _{Hopkins G, Pearson R. Ophthalmic Drugs – 4}<small>th</small> and 5<small>th</small>

edition 1998 and 2008. Butterworth Heinemann.

</div><span class="text_page_counter">Trang 45</span><div class="page_container" data-page="45">

<b>Tài liệu tham khảo</b>

<small>•</small> _{Liew and Hammond. Optometry Today. 2 Dec 2005.}

<small>Therapeutics in practice. </small>

<small>•</small> _{Buckley, Lawrenson, Hennelly. Optometry Today. 14 Jan}

<small>2005. Therapeutics in clinical practice. Recent developments in drug legislation for optometrists. </small>

<small>•</small> _{Lawrenson. Optometry Today. 3 June 2005. Recent}

<small>changes in the use and supply of medicine by the Optometrist. </small>

<small>•Needle, Petchey, Lawrenson. A survey of the scope of therapeutic practice by UK optometrists and their attitudes to an extended prescribing role. Ophthalmic and </small>

<small>Physiological Optics. 2008 28: 193-203.</small>

</div><span class="text_page_counter">Trang 46</span><div class="page_container" data-page="46">

<b>Tài liệu tham khảo</b>

• _{Hopkins and Pearson. Ophthalmic Drugs. Fifth edition.}

Butterworth Heinemann.

• _{Rathore KS, Nema RK. Review on Ocular Inserts.}

International Journal of Pharm Tech Research. Vol.1, No.2, pp 164-169, April-June 2009.

• _{Prog Retin Eye Res. 1998 Jan;17(1):33-58.}

• _{Bourlais CL, Acar L, Zia H, Sado PA, Needham T,}

Leverge R. Ophthalmic drug delivery systems--recent advances. Progress in Retinal and Eye Research.

Volume 17, Issue 1, January 1998, Pages 33-58.

</div>