Tiểu luận lý luận của chủ nghĩa mác – leenin về nhà nước xhcn và liên hệ với việc xây dựng nhà nước pháp quyền xhcn tại việt nam hiện nay

<span class="text_page_counter">Trang 1</span><div class="page_container" data-page="1">

<b>TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT TP. HCM<small>KHOA LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ</small></b>

<b><small>MƠN HỌC: CHỦ NGHĨA XÃ HỘI KHOA HỌC</small></b>

<b>TIỂU LUẬN</b>

<b>LÝ LUẬN CỦA CHỦ NGHĨA MÁC – LEENINVỀ NHÀ NƯỚC XHCN VÀ LIÊN HỆ VỚI VIỆCXÂY DỰNG NHÀ NƯỚC PHÁP QUYỀN XHCN</b>

<b>TẠI VIỆT NAM HIỆN NAY.</b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 3</span><div class="page_container" data-page="3">

<b>PHẦN MỞ ĐẦU...1</b>

1. Lý do lựa chọn đề tài :...1

2. Mục đích nghiên cứu :...1

3. Đối tượng nghiên cứu :...2

4. Phương pháp nghiên cứu :...2

5. Ý nghĩa lý luận vè ý nghĩa thực tiễn của đề tài :...2

<b>PHẦN NỘI DUNG...3</b>

<b>Chương 1 : Quan điểm của chủ nghĩa Mác Lenin về nhà nước XHCN :...3</b>

1.1. Sự ra đời, bản chất, chức năng của Nhà nước XHCN :...3

1.2. Nhiệm vụ của nhà nước XHCN :...5

1.3. Tính tất yếu của việc xây dựng nhà nước XHCN :...6

<b>Chương 2 : Liên hệ xây dựng, hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN ở ViệtNam... 8</b>

2.1. Tính tất yếu của việc xây dựng nhà nước pháp quyền XHCN ở Việt Nam :...8

2.2. Bản chất, chức năng của nhà nước pháp quyền tại Việt Nam :...9

2.3. Cơ sở xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam :...11

2.4. Thực trạng xây dựng nhà nước pháp quyền của Việt Nam :...12

2.5. Giải pháp xây dựng nhà nước pháp quyền XHCN ở Việt Nam :...13

<b>KẾT LUẬN...17</b>

<b>TÀI LIỆU THAM KHẢO...18</b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 4</span><div class="page_container" data-page="4">

XHCN : Xã hội chủ nghĩa

</div><span class="text_page_counter">Trang 5</span><div class="page_container" data-page="5">

<b>PHẦN MỞ ĐẦU</b>

1. Lý do lựa chọn đề tài :

Để đạt được mục tiêu phát huy sức mạnh tồn dân tộc, đẩy mạnh sự nghiệp cơng nghiệp hóa và hiện đại hóa đất nước, xây dựng một xã hội công bằng, dân chủ, văn minh và giàu mạnh, thì việc xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân và vì dân dưới sự lãnh đạo của Đảng là một trong những vấn đề chiến lược. Vì vậy, cần phải làm rõ bản chất, nội dung và đặc trưng của nó, tạo thành hệ thống quan điểm lý luận định hướng cho việc hoàn thiện nhà nước ta trong thời kỳ đẩy mạnh cơng nghiệp hóa và hiện đại hóa đất nước.

Các tư tưởng và học thuyết về nhà nước pháp quyền đã được phát triển ở Châu Âu và trở thành di sản quý báu của văn hóa phương Tây. Tuy nhiên, việc áp dụng chúng ở Việt Nam - một đất nước có nền văn hiến lâu đời với nhà nước và pháp luật đã tồn tại từ xa xưa - đòi hỏi sự cân nhắc và đánh giá kỹ lưỡng. Mặc dù đã có những tiền đề về kinh tế, chính trị và văn hóa để bắt đầu xây dựng một nhà nước pháp quyền, q trình này khơng thể nhanh chóng và yêu cầu sự kiên trì của nhiều thế hệ người Việt Nam.

Chúng em đã chọn đề tài nghiên cứu về lý luận của chủ nghĩa Mác Lênin về nhà nước xã hội chủ nghĩa và liên hệ của nó với việc xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam hiện nay.

2. Mục đích nghiên cứu :

Điều tra và tóm tắt về nguồn gốc, tính chất, vai trị và trách nhiệm của chính quyền xã hội chủ nghĩa.

Để xây dựng một nhà nước xã hội chủ nghĩa, cần nghiên cứu và đúc kết các tính chất cần thiết. Việc áp dụng tư tưởng của Mác Lênin và Hồ Chí Minh là rất quan trọng trong quá trình xây dựng và hoàn thiện nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam. Để hiểu rõ hơn về vấn đề này, cần phân tích những ưu điểm và

</div><span class="text_page_counter">Trang 6</span><div class="page_container" data-page="6">

hạn chế trong công tác xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam, từ đó tìm ra ngun nhân và giải pháp để hoàn thiện nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam.

3. Đối tượng nghiên cứu :

Lý luận của chủ nghĩa Mác Lênin về nhà nước xã hội chủ nghĩa. Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam.

4. Phương pháp nghiên cứu :

Viết tiểu luận bao gồm tra cứu tài liệu, tổng hợp và phân tích thơng tin về thơn xã, đưa ra nhận xét và đánh giá.

Áp dụng phương pháp liên ngành khoa học xã hội và nhân văn, lý luận chính trị, kết hợp với mơ tả và phân tích tổng qt.

Học tập phương pháp của Hồ Chí Minh bằng cách gắn lý luận với thực tiễn trong quá trình cách mạng Việt Nam và kết hợp lý trí cách mạng với tình cảm cao đẹp.

5. Ý nghĩa lý luận vè ý nghĩa thực tiễn của đề tài :

Nghiên cứu về mơ hình nhà nước xã hội chủ nghĩa của Marx-Lenin và sự áp dụng chủ nghĩa này trong việc xây dựng một nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa tại Việt Nam là một đề tài có ý nghĩa quan trọng. Tư tưởng của Hồ Chí Minh cũng được đề cập trong việc này.

</div><span class="text_page_counter">Trang 7</span><div class="page_container" data-page="7">

<b>PHẦN NỘI DUNG</b>

<b>Chương 1 : Quan điểm của chủ nghĩa Mác Lenin về nhà nước XHCN :</b>

1.1. Sự ra đời, bản chất, chức năng của Nhà nước XHCN : 1.1.1. Sự ra đời của nhà nước XHCN :

Sự ra đời về một nhà nước xã hội chủ nghĩa bắt nguồn từ khái niệm rộng hơn về nhà nước xã hội chủ nghĩa, quan điểm chính trị cho rằng giai cấp cơng nhân cần sử dụng quyền lực nhà nước và chính sách của chính phủ để thiết lập một hệ thống kinh tế xã hội hóa. Điều này có thể có nghĩa là một hệ thống trong đó các phương tiện sản xuất, phân phối và trao đổi được quốc hữu hóa hoặc thuộc sở hữu nhà nước, hoặc đơn giản là một hệ thống trong đó các giá trị xã hội hoặc lợi ích của người lao động được ưu tiên về mặt kinh tế. Tuy nhiên, khái niệm nhà nước xã hội chủ nghĩa chủ yếu được ủng hộ bởi những người theo chủ nghĩa Mác-Lênin và hầu hết các nhà nước xã hội chủ nghĩa đã được thành lập bởi các đảng chính trị trung thành với chủ nghĩa Mác-Lênin hoặc một số biến thể quốc gia của chủ nghĩa đó như chủ nghĩa Mao, chủ nghĩa Stalin, hoặc Chủ nghĩa Titô. Một nhà nước, dù là xã hội chủ nghĩa hay không, bị phản đối nhiều nhất bởi những người theo chủ nghĩa vơ chính phủ, những người bác bỏ ý tưởng cho rằng nhà nước có thể được sử dụng để thiết lập một xã hội xã hội chủ nghĩa do tính chất phân cấp và có thể tranh cãi của nó. Khái niệm nhà nước xã hội chủ nghĩa cũng bị coi là không cần thiết hoặc phản tác dụng và bị bác bỏ bởi một số người theo chủ nghĩa Mác cổ điển, theo chủ nghĩa tự do và chính thống, những người theo chủ nghĩa xã hội theo chủ nghĩa tự do và các nhà tư tưởng chính trị xã hội chủ nghĩa khác, những người coi nhà nước hiện đại là sản phẩm phụ của chủ nghĩa tư bản, sẽ khơng có chức năng gì trong một hệ thống xã hội chủ nghĩa.

Người ta không thể hiểu ý nghĩa của chủ nghĩa xã hội nếu không hiểu ý tưởng về chủ nghĩa tư bản. Chủ nghĩa xã hội ra đời đối lập với chủ nghĩa tư bản. Chủ nghĩa tư bản dựa trên khái niệm sở hữu tư nhân về tư liệu sản xuất. Chủ nghĩa tư

</div><span class="text_page_counter">Trang 8</span><div class="page_container" data-page="8">

bản đã dành ưu thế cho người giàu, và người giàu mãi mãi giàu, và người nghèo mãi mãi là người nghèo.

Có thể lần theo nguồn gốc tri thức của chủ nghĩa xã hội từ tác phẩm “Cộng hịa” của Plato, nơi ơng đã đề xuất ý tưởng về xã hội tập thể. Trong thế kỷ 18 và 19, Tây Âu là nạn nhân của nền kinh tế tư bản chủ nghĩa.

Dưới chủ nghĩa tư bản, nhờ sản xuất cơng nghiệp, có bộ phận trở nên giàu có ngay lập tức, nhưng giai cấp công nhân mãi mãi nghèo khổ. Sau Cách mạng Pháp 1789, các nhà tư tưởng xã hội như Karl Marx, Robert Owen và Vladimir Lenin đã đề xuất ý tưởng về chủ nghĩa xã hội. V.I.Lênin đưa ra định nghĩa về chủ nghĩa xã hội.

Chủ nghĩa xã hội có nghĩa là con đường quá độ từ chủ nghĩa tư bản lên chủ nghĩa cộng sản. Nhiều quốc gia hiện đang theo chủ nghĩa xã hội, bao gồm Cuba, Trung Quốc, Việt Nam và Lào. Khi nhà nước Việt Nam dân chủ cộng hòa được thành lập vào năm 1945, chúng ta đã đề cập đến quyền dân chủ của người dân, cho phép họ tham gia bầu cử các thành viên của bộ máy nhà nước.

1.1.2. Bản chất của nhà nước XHCN :

Chủ nghĩa xã hội nói chung có nghĩa là có quyền sở hữu cơng cộng về tư liệu sản xuất.

Quy luật cung cầu không vận hành dưới chủ nghĩa xã hội.

Khơng có giai cấp trong một hệ thống xã hội chủ nghĩa, và mọi người đều được coi là như nhau.

Ý nghĩa của chủ nghĩa xã hội là có sự đảm bảo về cơ hội bình đẳng cho mọi người và những nhu cầu thiết yếu của nam giới được nhà nước cung cấp mà khơng có bất kỳ sự phân biệt đối xử nào.

Trong nền kinh tế xã hội chủ nghĩa, khơng có cạnh tranh trên thị trường vì nhà nước có tồn quyền kiểm sốt tư liệu sản xuất.

</div><span class="text_page_counter">Trang 9</span><div class="page_container" data-page="9">

Ý nghĩa của chủ nghĩa xã hội là nó trốn tránh ý tưởng phân chia giai cấp vì tư liệu sản xuất được phân phối đồng đều.

1.1.3. Chức năng của Nhà nước XHCN :

Trong điều kiện của chủ nghĩa xã hội, khi nhà nước quản lý trực tiếp nền kinh tế và sự phát triển văn hóa xã hội, thì hành chính đứng đầu trong mọi hình thức hoạt động của nhà nước. Do đó, các chức năng của nhà nước xã hội chủ nghĩa được thực hiện chủ yếu thông qua quản lý nhà nước. Hay ở một góc độ khác, khơng một chức năng nào trong số này có thể được thực hiện nếu khơng có sự tham gia của một mắt xích nào đó trong bộ máy hành chính.

Chức năng của nhà nước được chia thành hai loại: chức năng đối nội và chức năng đối ngoại, dựa trên phạm vi tác động của quyền lực nhà nước. Trong khi đó, chức năng của nhà nước xã hội chủ nghĩa được chia thành bốn lĩnh vực chính trị, kinh tế, văn hóa và xã hội, dựa trên lĩnh vực tác động của quyền lực nhà nước. Chức năng của nhà nước được phân chia thành chức năng giai cấp (trấn áp) và chức năng xã hội (tổ chức và xây dựng), dựa trên tính chất của quyền lực nhà nước. Tuy nhiên, trong hiện tại ở Việt Nam, chức năng xã hội là quan trọng hơn vì cơng việc xây dựng và tổ chức được đặt lên hàng đầu của nhà nước. Với nhà nước xã hội chủ nghĩa, tổ chức và xây dựng có ý nghĩa phải đặt lợi ích cho số đơng nhân dân lao động. Mục tiêu của nhà nước xã hội chủ nghĩa là tạo ra một xã hội khơng cịn phân chia giai cấp, nhưng nếu khơng có giai cấp thì sẽ khơng có nhà nước, vì nhà nước là cơng cụ của giai cấp thống trị trong xã hội.

1.2. Nhiệm vụ của nhà nước XHCN :

Nhà nước xã hội chủ nghĩa có nhiệm vụ đảm bảo sự cơng bằng và bình đẳng trong xã hội, đồng thời tạo điều kiện cho toàn dân tham gia vào quản lý và phát triển đất nước. Nó cũng có trách nhiệm cung cấp các dịch vụ cơ bản như giáo dục, y tế, an ninh, và hỗ trợ cho những người có hồn cảnh khó khăn. Ngồi ra, nhà nước xã hội chủ nghĩa còn quản lý và điều hành các ngành kinh tế để đảm bảo sự

</div><span class="text_page_counter">Trang 10</span><div class="page_container" data-page="10">

phát triển bền vững và chia sẻ cơng bằng các lợi ích của nền kinh tế đó cho tồn bộ nhân dân.

Ngoài các nhiệm vụ trên, nhà nước xã hội chủ nghĩa cịn có trách nhiệm đảm bảo an ninh quốc gia, bảo vệ chủ quyền và lãnh thổ của đất nước. Nó cũng phải đảm bảo sự phát triển văn hóa, khoa học và cơng nghệ, để nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân. Đồng thời, nhà nước xã hội chủ nghĩa cịn có trách nhiệm đối ngoại, giao lưu và hợp tác với các quốc gia khác để đưa đất nước ra thế giới và học hỏi kinh nghiệm từ các quốc gia khác.

1.3. Tính tất yếu của việc xây dựng nhà nước XHCN :

Karl Marx và Friedrich Engels cho rằng, để thực hiện sứ mệnh lịch sử của mình, giai cấp cơng nhân phải xóa bỏ tình trạng người bóc lột người và mọi sự tha hóa của con người do chế độ tư hữu sản sinh ra. Trước hết, họ phải cùng nhân dân lao động "phá hủy nhà nước tư sản" để chiếm lấy chính quyền và thiết lập chuyên chính vơ sản. Bởi vì, "giữa xã hội tư bản chủ nghĩa và xã hội cộng sản chủ nghĩa là một thời kỳ cải biến cách mạng từ xã hội này sang xã hội khác. Thích ứng với thời kỳ ấy là một thời kỳ quá độ chính trị, và nhà nước của thời kỳ ấy không thể là cái gì khác hơn là cơng cụ chun chính của giai cấp vô sản.

Sau khi trở thành giai cấp cầm quyền, giai cấp công nhân phải nắm vững cơng cụ chun chính, phải xây dựng nên nhà nước xã hội chủ nghĩa vững mạnh, trở thành một công cụ trấn áp các thế lực đi ngược lại lợi ích của nhân dân để bảo vệ thành quả cách mạng nhằm xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội.

Sự cần thiết tất yếu phải xác lập chun chính vơ sản, xây dựng nhà nước xã hội chủ nghĩa vững mạnh còn xuất phát từ thực tiễn của thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội. Khi đối diện với những kẻ bóc lột và phản động, giai cấp công nhân và nhân dân lao động cần phải được trấn áp bằng bạo lực nếu cần thiết, theo quy định của nhà nước. Theo Vladimir Ilyich Lenin, việc này là điều kiện bắt buộc và tất yếu để thực hiện chuyển đổi xã hội. Ngoài ra, trong giai đoạn chuyển đổi này,

</div><span class="text_page_counter">Trang 11</span><div class="page_container" data-page="11">

các tầng lớp trung gian khác cũng khơng thể tự mình tiến lên chủ nghĩa xã hội do địa vị kinh tế - xã hội của họ. Do đó, giai cấp cơng nhân phải thuyết phục và lôi cuốn họ để tham gia vào cuộc xây dựng xã hội mới. Do đó, nhà nước xã hội chủ nghĩa đóng vai trị là thiết chế cần thiết bảo đảm sự lãnh đạo của giai cấp cơng nhân đối với tồn xã hội.

Theo lý thuyết xã hội chủ nghĩa, việc xây dựng Nhà nước xã hội chủ nghĩa là tất yếu để đạt được một xã hội công bằng, dân chủ và giàu có. Nhà nước xã hội chủ nghĩa sẽ đảm bảo quyền lợi và sự phát triển của tồn bộ nhân dân, giúp tạo ra một mơi trường sống tốt đẹp và bình đẳng cho mọi người. Nó cũng sẽ đóng vai trị quan trọng trong việc phân phối tài nguyên và tránh sự tham nhũng và bất công trong xã hội.

</div><span class="text_page_counter">Trang 12</span><div class="page_container" data-page="12">

<b>Chương 2 : Liên hệ xây dựng, hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN ở ViệtNam</b>

2.1. Tính tất yếu của việc xây dựng nhà nước pháp quyền XHCN ở Việt Nam : Ở Việt Nam, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa là yêu cầu tất yếu của cách mạng cả nước tiến lên độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, thực hiện mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, bình đẳng.

Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng Cộng sản Việt Nam đã kết hợp hiệu quả chủ nghĩa Mác - Lênin với kinh nghiệm quốc tế về dân chủ và vận dụng sáng tạo vào Việt Nam.

Sau sự ra đời của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng Cộng sản Việt Nam đã tổ chức thành công cuộc bầu cử Quốc hội khóa I và thơng qua Hiến pháp năm 1946 nhằm bảo đảm Nhà nước Việt Nam được tổ chức và hoạt động theo nguyên tắc dân chủ, pháp quyền, căn cứ, phù hợp với Hiến pháp và pháp luật.

Sự phát triển của cách mạng và đất nước đòi hỏi phải xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa cả về lý luận và thực tiễn. Khái niệm Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa lần đầu tiên được đề cập tại Hội nghị lần thứ 2 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa VII năm 1991 và được nêu bật trong nhiều văn kiện, trong đó có Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội và Cương lĩnh sửa đổi, bổ sung năm 2011.

Trong Hiến pháp năm 2013, khái niệm đó được làm rõ hơn là “Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân. Nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam do nhân dân làm chủ, tất cả quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân dựa trên khối liên minh công nơng và trí thức. Quyền lực của Nhà nước là thống nhất, được phân cấp, phối hợp và kiểm soát giữa các cơ quan nhà nước để thực hiện các quyền lập pháp, tư pháp và hành pháp.”

</div><span class="text_page_counter">Trang 13</span><div class="page_container" data-page="13">

Hiến pháp 2013 cũng quy định những vấn đề cốt lõi của Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam, trong đó có quyền con người, quyền cơng dân. Đổi mới quản lý quốc gia trong quá trình phát triển và hội nhập quốc tế đòi hỏi phải đẩy mạnh xây dựng Nhà nước kiến tạo. Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ 13 xác định xây dựng, hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa là nhiệm vụ trọng tâm của đổi mới hệ thống chính trị. Điều này cũng nhấn mạnh sự cần thiết của Chiến lược xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.Người dân Việt Nam mong muốn được sống trong Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa. Một người dân nói: “Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa trao tất cả quyền lực cho nhân dân và lấy nhân dân làm trung tâm trong mọi hoạt động. Theo một người dân địa phương, “Dân là chủ nên Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa là của dân, do dân và vì dân.” Một người dân nói: “Nhà nước có biện pháp kiểm sốt quyền lực, chống quan liêu, tham nhũng, lãng phí.

Xây dựng Nhà nước pháp quyền có tầm quan trọng cốt yếu là phục vụ nhân dân và các tổ chức xã hội. Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc, Trưởng Ban Chỉ đạo Đề án “Xây dựng, hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045” cho biết: “Xây dựng, hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam là xu thế tất yếu. của Nhà nước Việt Nam và cũng là nguyện vọng, sự lựa chọn của nhân dân Việt Nam trong công cuộc xây dựng đất nước.”

2.2. Bản chất, chức năng của nhà nước pháp quyền tại Việt Nam : * Bản chất :

Nhà nước pháp quyền ở Việt Nam có bản chất là một chế độ pháp luật, trong đó quyền lực của nhà nước phải được thực hiện dựa trên pháp luật và được giới hạn bởi pháp luật. Các quyền và tự do của công dân cũng được đảm bảo và bảo vệ bởi pháp luật. Việt Nam là một nước cộng hòa xã hội chủ nghĩa, trong đó quyền lực

</div>