Tiểu luận kết thúc học phần cơ sở văn hóa việt nam không gian văn hóa cồng chiên tây nguyên

<span class="text_page_counter">Trang 1</span><div class="page_container" data-page="1">

B GIÁO D<b>ỘỤC VÀ ĐÀO TẠO </b>

<b>TRƯỜNG ĐẠ</b>I H<b>ỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT TP. H CHÍ MINH Ồ</b>

<b>TIỂU LU N K T THÚC H C PH N ẬẾỌẦ</b>

<b>KHƠNG GIAN VĂN HĨA CỒNG CHIÊN TÂY </b>

<b>6. Nguyễn Lê Quang Trường 7. Choi Minh Văn </b>

<b>Giảng viên hướng dẫn: TS.GVC Đỗ Thùy Trang </b>

TP. H Chí Minh, tháng 12 <b>ồnăm 2023 </b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 3</span><div class="page_container" data-page="3">

<b>6 Nguyễn Lê Quang Trường 22110258 100% 7 Choi Minh Văn 22110264 100% </b>

<b>NHÓM TRƯỞNG </b>

KÝ TÊN

</div><span class="text_page_counter">Trang 4</span><div class="page_container" data-page="4">

Chương 1:Cơ sở lí luận chung về cơ sở văn hóa ____________________________ 4

1.1. Khái niệm v ề cơ sở văn hóa ____________________________________ 4 a. Khái niệm __________________________________________________ 4 b. Phân lo i ___________________________________________________ 4 c. Ý nghĩa ____________________________________________________ 5 1.2. Một s di sản văn hóa ở Việt Nam _______________________________ 5 Chương 2:Khi qut về không gian văn hóa cồng chiêng Tây Ngun ___________ 6

2.1. Khơng gian văn hóa cồng chiêng ________________________________ 6 a. Nguồn g c: _________________________________________________ 6 b. Đặc điểm: __________________________________________________ 6 c. Giá tr về lch s và về văn hóa: _________________________________ 7 2.2. Khơng gian văn hóa cồng chiêng trong đời sng người TN ___________ 9 Chương 3:Một s đề xut khai thác di sản trong du lch về văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên ___________________________________________________________ 11

3.1. Thực trng văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên _____________________ 11 3.2. B o t n và phát huy nh ng giá tr vả ồ ữ  ăn hóa cồng chiêng Tây Nguyên ___ 12 C. KẾT LUẬN _____________________________________________________ 14 D. PHỤ L C _______________________________________________________ 15Ụ E. TÀI LIỆU THAM KH O __________________________________________ 16Ả

</div><span class="text_page_counter">Trang 5</span><div class="page_container" data-page="5">

1 A. MỞ ĐẦU

1. Lí do chọn đề tài

Trong b i c nh hi n nay, s c m nh kinh t khơng cịn là y u t m nh nh t chi  ả ệ   ế ế    ph i quy n l c qu ề ự c gia, m “quyền l c mự ềm” quc gia g n v i s c mắ ớ  nh văn hóa ngy càng khẳng đnh vai trị quan tr ng trong quá trình phát tri n c a mọ ể ủ ỗi đt nước. Th c t ự ế cũng đã cho thy, chỉ khi qu c gia - dân t c phát tri n d a trên n n t ng b n s ộ ể ự ề ả ả ắc văn hóa truyền th ng có ti p thu ch n l ế ọ ọc tinh hoa văn hóa nhân loi thì mới bảo đảm các y u t ế  cho phát tri n b n v ng. Nể ề ữ ếu đnh mt b n sả ắc văn hóa hoặc ch d a trên nh ng tràỉ ự ữ o lưu văn hóa du nhập, vay mưn hoặc văn hóa ngoi lai thì một dân tộc có thể sẽ biến mt, chưa nói tới sự phát tri n b n v ng. ể ề ữ

Nhận th c sâu s ắc đưc v  trí, vai trị, ý nghĩa, tầm quan trọng của văn hóa trong s phát tri n c a dân tự ể ủ ộc, đt nước. Nhóm đã đi sâu vào m t trong nh ng di sộ ữ ản văn hóa đưc UNESCO cơng nhận “VĂN HĨA CỒNG CHIÊNG TÂY NGUYÊN” với m c – ụ tiêu lan t a t m quan tr ng c a di sỏ ầ ọ ủ ản văn hóa Việt Nam đ ới v i các b n sinh viên nói  riêng và toàn th nhân dân Vi t Nam nói chung tể ệ ừ đó mong mun thay đổi nh n thậ c của các bn về b o t n và phát triả ồ ển văn hóa Đt nước, chỉ khi đó Đt nước m i có th ớ ể phát tri n m t cách t t nh t. Vể ộ   ới đề ti “KHƠNG GIAN VĂN HĨA CỒNG CHIÊNG TÂY NGUN”, tuy không thể ha hẹn sẽ mang đến cho đọc giả những cái nhìn tt nh t b i nhóm t nh n th y b n thân v n cịn nhi u thi u sót trong ki n th c và kinh  ở ự ậ  ả ẫ ề ế ế  nghi m th c tệ ự ế. Nhưng nhóm có thể chắc ch n rắ ằng đây sẽ là t t c nh ng gì mà m ả ữ ọi thành viên trong nhóm cùng ra sc th c hiự ện, là thành quả của sự n lỗ ực không ngừng. 2. Lch s n đề v

Văn hóa C ng chiêng Tây nguyên ồ – m t trong b y di sộ ả ản văn hóa phi v t th ậ ể Việt Nam biểu tưng cho bản sắc dân tộc Việt tuyệt vờ  c si v đặ ắc. Đến với Tây Nguyên, ai cũng mun đưc thưởng thc nh ng âm thanh tr m b ng c a c ng chiêng gi a n i r ng ữ ầ ổ ủ ồ ữ  ừ đi ngn. C ng chiêng Tây nguyên không chỉ c sc hp dồ ó ẫn đặc biệt b i sự đa dng ở độc đo c a k ủ  thuật di n t u, m c n l ng n i tâm linh, l bi   ị  tiế ó  ểu tưng cho cu c s ng ộ  của con người nơi đây. Mỗi khi nhắc đến Cồng chiêng, mọi người sẽ nhớ đến Tây Nguyên v con người Tây Nguyên.

</div><span class="text_page_counter">Trang 6</span><div class="page_container" data-page="6">

2

Trải qua 15 năm bảo tồn và phát triển, kể từ sau khi đưc UNESCO công nhận là Ki t tác truy n kh u và Di sệ ề ẩ ản văn hóa phi vật th c a nhân lo i ngày 25/11/2005, ể ủ  Khơng gian Văn hóa Cồng Chiêng Tây Ngun đã trở thành một cột mc đnh du văn hóa, du l ch, góp ph n phát tri n kinh t - xã h ầ ể ế ội của vùng đt cao nguyên.

Trải qua năm thng, cồng chiêng đã trở thnh nét văn hóa đặc trưng, đầy sc quyến rũ v hp dẫn của vùng đt Tây Nguyên. Nh ng âm thanh khi ngân nga sâu l ng, ữ ắ khi thôi thúc tr m hùng, hòa quy n v i ti ng su i, ti ng gió và tiầ ệ ớ ế  ế ếng lòng, đã sng mãi cùng đt trời v con người Tây Nguyên. Âm thanh của cồng chiêng như xoa du nỗi bu n, sồ ự đớn đau, nỗi cô đơn trng v ng hay t i h n trong b t hắ ủ ờ  nh. Người giàu sang, k nghèo hèn, già trẻ ẻ, gi trai như b thôi miên, khao khát v c i ngu n, g n k t trong ề ộ ồ ắ ế vũ điệu cồng chiêng say lòng người.

Dẫu th i gian cờ ó trơi qua cho đến năm thng no đi chăng nữa, c l s t n tó ẽ ự ồ i của n só ẽ khơng bao gi b lu m , b i nờ  ờ ở ó đã trở thnh ngu n s ng tinh thồ  ần c a tủ t c ả người dân Tây Nguyên. Vin tưởng một khoảnh khắc văn hóa ny mt đi, khơng biết liệu người dân Tây Nguyên nói riêng v ton th ể người dân trên đt nước Vi t Nam nệ ói riêng s mẽ t đi những gi tr ý, ngh a lĩ ớn đến nhường n o. B i nh c ở ờ ó Văn hóa C ng ồ chiêng Tây Nguyên m  đt nước ta m i thêm m t ph n ph t tri n, ta không th ph ớ ộ ầ  ể ể ủ đnh di sản văn hóa phi v t th ậ ể y đã ó g p ph n to l n trong công cu c ph t triầ ớ ộ  ển đt nước. 3. Đi tư ng v phm vi nghiên cu 

Với m c tiêu giụ p người đọc hi u rể  “Khơng gian Văn hóa C ng chiêng Tây ồ Nguyên”, nhóm đã thực hiện khaỏ st, tm hiểu nội dung phù hp như đng đề ti trên. Nhóm đặc biệt ch trọng đến con người Tây Nguyên cũng như vùng đt Tây Nguyên trải d i trên 5 t ỉnh: Kon Tum, Gia Lai, Đắk Lắk, Đắk Nơng, Lâm Đồng. Nhóm tm hiểu t khừ i niệm, đặc điểm cũng như nguồn gc c a nủ ền văn hóa trên đồng thời tm hiểu v ề thực t i c ủa Văn hóa Cồng chiêng để ể hi u r n ền văn hóa đã ải qua nhtr ững giai đon g , c nh ng kh ó ữ ó khăn như thế  n o v đã vưt qua ra sao để ừng bước đt đư t c th nh  tựu như ngy hôm nay với minh chng s ng l   đưc công nh n mậ ột trong những di sản văn hóa phi vật thể bởi Tổ chc Gio dục, Khoa học v Văn hóa của Liên hiệp quc - UNESCO.

</div><span class="text_page_counter">Trang 8</span><div class="page_container" data-page="8">

4 B. NỘI DUNG

Chương 1: Cơ sở lí luận chung về cơ sở ăn h v óa 1.1. Khái niệm v cề ơ sở ăn h v óa

a. Khái niệm

• Di sản văn ho l sản ph m tinh th n, v t ch t chẩ ầ ậ  a đựng giá tr lâu đờ ề ch i v l s, văn ho, khoa học, đưc lưu truyề ừ nhữn t ng th h ế ệ trước.

• Di sản văn ho hiểu r ng ra chính là t t c nh ng di s n và loộ  ả ữ ả i hnh văn ho ví dụ như di tích, cc loi hình ngh thu t, l hệ ậ  ội… vẫn còn t n tồ i cho đến ngày nay và có giá tr đi v i cớ ộng đồng.

b. Phân l o i

Di sản văn ho đưc chia làm hai lo i là di s ản văn ho vật th và di sể ản văn ho phi vật thể.<small>1</small>

• Di sản văn hóa vật th là s n ph m v t ch t chể ả ẩ ậ  a đựng giá tr l ch s  , văn hóa, khoa h c, bao g m di tích l ch s - ọ ồ   văn hóa, danh lam thắng cảnh, di vật, cổ vật, b o ả vật quc gia<small>2</small>.Di sản văn ho vật thể bao g m nh ng giá tr truy n th ng sau: ồ ữ  ề 

o Di tích lch s

o Di vật, cổ vật, báu vật thu c sởộ hữu qu c gia  o Danh lam thắng cảnh

• Di sản văn ho, di sản văn ho phi vật th là s n ph m tinh th n g n v i cể ả ẩ ầ ắ ớ ộng đồng hoặc cá nhân, vật thể v khơng gian văn hóa liên quan, có gi tr l ch s, văn  hóa và khoa học.<small>3</small>Di sản văn ho phi vật th gể ồm có:

o Tiếng nói, ch vi t ữ ế o Tác phẩm văn học

o Nghệ thuật trình di n dân gian  o Tập quán xã hội v tín ngưỡng o L hội truyền thng

o Làng nghề thủ công

<small>1Theo Điều 1 Luật Di sản văn ho năm 2001,tr. </small>

<small>2 Theo khoản 1 Điều 4 Lu t Di sậản văn ho năm 2001,tr. </small>

<small>3 Theo khoản 2 Điều 4 Lu t Di sậản văn ho năm 2001,tr. </small>

</div><span class="text_page_counter">Trang 9</span><div class="page_container" data-page="9">

5

o Tri thc dân gian về y học cổ truyền, ẩm thực, trang ph c truy n thụ ề ng… c. Ý nghĩa

Di sản văn hóa đóng vai trị quan trọng trong vi c gi gìn và chia s nh ng giá ệ ữ ẻ ữ tr quý báu c a một củ ộng đồng hoặc quc gia. Đây khơng chỉ là những di tích l ch s  hay nh ng b o v t nghữ ả ậ ệ thuật, mà còn là nh ng câu chuy n, th n tho i, và ngôn ng ữ ệ ầ  ữ đưc truyền đưa qua nhiều thế h . Di sệ ản văn hóa l biểu tưng của s nhự t qun v đặc trưng, l bản nền cho sự hiểu biết và tình thân thuộc trong cộng đồng.

Di sản văn ho chính l nét đẹp văn ho truyền thng. Đó l ếk t tinh c a trí tuủ ệ, của tinh hoa mang đậm bản s c b n s c dân t c Vi t. Nh ng tinh hoa ắ ả ắ ộ ệ ữ y đưc lưu truyền qua hàng th p kậ ỷ mà vẫn gi nguyên vữ ẹn đưc những giá tr v n có.  

B o t n di sả ồ ản văn hóa khơng chỉ là vi c duy trì nh ng giá tr l ch s và ngh ệ ữ    ệ thuật, mà còn mang l i nh ng l i ích xã h i và kinh t . Nó t ữ  ộ ế o ra cơ hội cho du lch văn hóa, đóng góp vo nền văn hóa đa phương v ton cầu. Ngồi ra, di sản văn hóa cịn có vai trị quan tr ng trong vi c hình thành và duy trì nh n thọ ệ ậ c văn hóa, gio dục, và tình u q hương. Những nỗ lực bảo tồn di sản văn hóa l sự cam kết trong việc chuyển đời giữa các thế hệ, là sự tôn tr ng và tự hào về quá khọ , đồng thời là nguồn động viên để to ra tương lai phồn thnh v mang đầy những giá tr văn hóa đặc sắc.

1.2. Một s di s n vả ăn hóa ở Việt Nam

Việt Nam có 8 di sản văn hóa thế giới đưc UNESCO cơng nh n, bao gậ ồm: • Hong thnh Thăng Long: quần thể các cơng trình kiến trc cung đnh lch s ở Hà Nội, đư c xây d ng vào th k 11 b i nhà Lý.  ự ế ỷ ở

• Thành nhà H : di tích ki n trúc quân s ồ ế ự ở Thanh Hóa, đưc xây d ng vào th k ự ế ỷ 14 b i nhà H . ở ồ

• Quần th Di tích C ể  đơ Huế: di tích ki n trúc, ngh ế ệ thuật, c nh quan ả ở Huế, đưc xây d ng t ự ừ thế ỷ 17 đế k n th k 19 b i nhà Nguy n. ế ỷ ở 

• Ph ổ ộ c H i An: di tích kiến trc, đơ th, văn hóa ở Quảng Nam, đưc hình thành t ừ thế ỷ 15 đế k n th k 19 là mế ỷ ột trung tâm thương mi quc tế.

• Thnh đa M  Sơn: di tích kiến trc, điêu khắc, tôn giáo ở Quảng Nam, đưc xây d ng t ự ừ thế ỷ 4 đế k n th k 13 bế ỷ ởi nh Chăm Pa.

</div><span class="text_page_counter">Trang 10</span><div class="page_container" data-page="10">

6

• Vnh H Long: di tích thiên nhiên, đa cht, sinh thái ở Quảng Ninh, đưc hình thành từ hàng triệu năm trước với nhiều đảo, hang động, cảnh quan đẹp.

• Quần th danh thể ắng Trng An: di tích thiên nhiên, đa cht, sinh thi, văn hóa ở Ninh Bnh, đưc hình thành từ hàng triệu năm trước với nhiều ni, hang động, sơng sui và di tích lch s . 

• Vườn Qu c gia Phong Nha - Kẻ Bàng: di  tích thiên nhiên, đa cht, sinh thái ở Quảng Bnh, đưc hình thành từ hàng triệu năm trước với nhiều hang động, động vật, thực vật và di tích chi n tranh. ế

Chương 2: Khái qt về khơng gian văn hóa cồng chiêng Tây Ngun 2.1. Khơng gian văn hóa cồng chiêng

a. Nguồn gc:

Khơng gian văn hóa cồng chiêng Tây Ngun bắt nguồn từ nền văn minh Đơng Sơn có cch đây ít nht 3.500-4.000 năm, với hai nhc cụ điển hình là trng đồng và cồng chiêng. Theo các nhà nghiên c u, c ồng chiêng đưc các dân t c thiộ ểu s ở Tây Nguyên s d ng t  ụ ừ thời ti n sề . Ban đầu, cồng chiêng đưc s d ng trong các ho ụ t động săn bắn, hi lưm, sau đó dần trở thành một phần không thể thi u ế trong đờ ng văn i s hóa tinh th n c a các dân t c này. Theo quan ni m cầ ủ ộ ệ ủa người Tây Nguyên, c ng chiêng ồ là ngôn ng giao tiữ ếp hng đầu của con ngườ ới v i th giế ới siêu nhiên. Nó đưc coi là bi u hi n cho tài s n, quy n lể ệ ả ề ực, sự an toàn trong mỗi gia đnh v cộng đồng.

b. Đặc điểm:

<b>Cồng chiêng </b>

C ng chiêng là m t nhồ ộ c cụ kim khí có mặt ở ầ h u hết các dân tộc thiểu s Tây  ở Ngun. Cồng chiêng có nhiều kích thước v hnh dng khc nhau, đưc làm từ đồng, nhôm ho c h p kim cặ  ủa đồng và nhôm.

Cồng chiêng đưc chia thành hai lo i chính: c ng và chiêng. C ng có hình trịn,  ồ ồ đưc làm từ ng, nhơm hoặc h p kim cđồ  ủa đồng và nhôm. Chiêng có hình bầu d c, ụ đưc làm từ ng, nhôm hoặc hp kim c a đồng và nhôm. đồ ủ

Cồng chiêng đưc s d ng trong nhi u l h i, nghi th c quan tr ng c a c ng  ụ ề  ộ  ọ ủ ộ đồng, như l hội mừng lúa mới, l hội đâm trâu, l hội cầu mưa,...

</div><span class="text_page_counter">Trang 11</span><div class="page_container" data-page="11">

7

<b>Các bản nhạc cồ</b>ng chiêng

Các b n nh c c ng chiêng Tây Nguyên rả  ồ t đa dng, phong phú, th ể hiện đời sng tinh th n phong phú c a các dân t c thi u s . Các b n nh c cầ ủ ộ ể  ả  ồng chiêng thường đưc t u trong các l h i, nghi th  ộ c quan trọng c a củ ộng đồng.

Các b n nhả c cồng chiêng Tây Nguyên thường đưc chia thành hai loi chính • Các b n nh c l h i: Các b n nh c l hả   ộ ả   ội thường đư c t u trong các l h i, nghi  ộ thc quan tr ng c a cọ ủ ộng đồng, như l hội mừng lúa m i, l hớ  ội đâm trâu, l hội cầu mưa,...

• Các b n nh c dân gian: Các b n nhả  ả c dân gian thường đưc t u trong các ho t động sinh hot hằng ngày c a cộng đồng, như ht đi đp, ma,... ủ

<b>Những người chơi cồng chiên </b>

Những người chơi cồng chiêng Tây Nguyên thường là những người có kinh nghiệm, k năng cao. Họ đưc đo to t nh và truy n d y cho các th h ừ ỏ ề  ế ệ sau.

Những người chơi cồng chiêng Tây Nguyên thường đưc gọi l "Pơrông". Pơrông l những nghệ nhân có ti năng, đưc cộng đồng kính trọng.

<b>Các lễ h i, nghi th c ộứ</b>

Cồng chiêng đưc s d ng trong nhi u l h i, nghi th c quan tr ng c a các dân  ụ ề  ộ  ọ ủ tộc thiểu s Tây Nguyên,  ở như l ội mừ h ng lúa mới, l ội đâm trâu, l ội cầu mưa,... h h

Trong các l h i, nghi th c này, c ộ  ồng chiêng đưc s d ụng để  t o khơng khí vui tươi, no nhiệt, đồng thời thể hiện niềm tin, ước nguyện của cộng đồng.

Có thể nói, khơng gian văn hóa cồng chiêng Tây Ngun là m t di sộ ản văn hóa phi v t thậ ể vô cùng quý giá c a dân t c Vi t Nam. Nó có nh ng giá tr to l n v l ch sủ ộ ệ ữ  ớ ề  , văn hóa v thẩm m.

c. Giá tr về lch s và về văn hóa:

<b>Giá trị l ch s ịử</b>

Khơng gian văn hóa cồng chiêng Tây Ngun có giá tr lch s to lớn, phản ánh quá trình phát tri n c a các dân t c thi u s Tây Nguyên. C ng chiêng là m t nh c c ể ủ ộ ể  ở ồ ộ  ụ

</div><span class="text_page_counter">Trang 12</span><div class="page_container" data-page="12">

8

có l ch s  lâu đời, có th lên tể ới hng nghn năm. Ban đầu, cồng chiêng đưc s d ụng trong các hot động săn bắn, hi lưm, sau đó dần tr thành m t ph n không thở ộ ầ ể thiếu trong đời sng văn hóa tinh thần của các dân tộc thiểu s ở Tây Nguyên.

C ng chiêng là m t minh ch ng cho sồ ộ  ự giao lưu văn hóa giữa các tộc người ở Tây Nguyên và các vùng khác trong cả nước. Cồng chiêng đã đưc các dân t c thi u sộ ể  ở Tây Nguyên ti p thu và phát tri n, t o nên mế ể  ột nét đặc trưng riêng của văn hóa Tây Ngun.

<b>Giá trị văn hóa</b>

Khơng gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên có giá tr văn hóa to lớn, thể hiện đờ i s ng tinh thần phong phú c a các dân t c thiểu s . C ng chiêng là m t biủ ộ  ồ ộ ểu tưng của văn hóa Tây Nguyên, l niềm tự hào c a các dân t c thi u s và c a c dân t c Viủ ộ ể  ủ ả ộ ệt Nam.

Cồng chiêng đưc s d ng trong nhi u l h i, nghi th c quan tr ng c a c ng  ụ ề  ộ  ọ ủ ộ đồng, như l h i m ng lúa m i, l hộ ừ ớ  ội đâm trâu, l h i cộ ầu mưa,... Trong các l h i, nghi  ộ thc này, cồng chiêng đưc s dụng để o khơng khí vui tươi, no nhiệt, đồ t ng th i th ờ ể hi n niệ ềm tin, ước nguy n cệ ủa cộng đồng.

Cồng chiêng cũng l một biểu tưng c a tinh th n củ ầ ộng đồng, c a sủ ự đon kết của các dân t c thi u sộ ể  ở Tây Ngun. C ng chiêng là m t món q vơ giá mà thiên ồ ộ nhiên đã ban tặng cho người dân Tây Nguyên, là một di sản văn hóa quý gi cần đưc b o t n và phát huy. ả ồ

Dưới đây l một s giá tr văn hóa cụ thể của khơng gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên:

• Giá tr tinh th n: C ng chiêng là m t bi ầ ồ ộ ểu tưng của văn hóa, của tinh th n cầ ộng đồng c a các dân t c thiểu s Tây Nguyên. C ng chiêng là niềm tự hào c a các ủ ộ  ở ồ ủ dân tộc thiểu s và c a c dân t c Vi t Nam.  ủ ả ộ ệ

• Giá tr ngh  ệ thuật: C ng chiêng là m t nh c c có giá tr ngh ồ ộ  ụ  ệ thuật cao. Các bản nh c c ng chiêng Tây Nguyên r ồ t đa dng, phong phú, th hiể ện đờ i s ng tinh th n ầ phong phú c a các dân tủ ộc thiểu s . 

</div>