Luận văn: Giải pháp phát triển sản xuất kinh doanh các doanh nghiệp chế biến lúa pot

Luận văn
Giải pháp phát triển sản xuất
kinh doanh các doanh nghiệp chế
biến lúa gạo của thành phố Cần
Thơ đến năm 2020

1
MỞĐ ẦU
I. LÝDONGHIÊNCỨU
VùngĐBSCLcódiệntíchtựnhiênkhoảng3,97triệuha(chiếmkhoảng12%
diệntíchđấtcủacảnước),dânsốtrên17,7triệungười,chiếmhơn20%dânsốcả
nước,GDPcủavùngchiếmkhoảng27%GDPcủacảnước.Hàngnămtoànvùngsản
xuấthơn50%sảnlượnglúavàhơn90%lượnggạoxuấtkhẩucủacảnước,thuvề
nguồn ngoạitệkhoảng2,7 tỉUSD/năm.Vìvậy,cóthểkhẳngđịnhsảnxuấtvàchế
biếnlúagạolàthếmạnhcủavùngĐBSCL.Sảnxuấtvàchếbiếnlúagạođãgópphần
rấtlớnvàoviệcđảmbảoanninhlươngthựcchođấtnước,làtiềnđềchoquátrình
côngnghiệphóa hiệnđạihóa đấtnướcnóichungvàthànhphốCầnThơnóiriêng.
VớivịtrílàtrungtâmcủavùngĐBSCL,thànhphốCầnThơlànơihộitụcủa
nhiềutuyếngiaothôngthủy,bộvàhàngkhôngquantrọng.Cóhaiconsônglớnlà
sôngTiềnvàsôngHậutrảidàikhắpcáctỉnh,thànhtrongvùng,hệthốngcáccảng
biểnlớnnhấtvùngnhưcảngCáiCui,cảngCầnThơ,đặcbiệtlàcókênhQuanChánh
BốchotàutrọngtảilớnravàosôngHậuđãđượckhởicôngvàonăm2009vàdựkiến
hoànthànhvàonăm2012.Quốclộ1AđitừTP.HCMđếnCầnThơvàđếntỉnhCà
Mau,nơitậncùngcủatổquốc;cáctuyếnquốclộtừCầnThơđiđếncáctỉnhVĩnh
Long, Sóc Trăng, Đồng Tháp, Kiên Giang, An Giang hướng về Phnôm Pênh
(Campuchia);cùngvớiđólàsânbayCầnThơđượcđầutưnângcấpđểtrởthànhsân
bayquốctế,hoànthànhvàđưavàokhaithácđầunăm2011.Vớinhữnglợithếtrên,

thànhphốCầnThơcóđủđiềukiệnđểpháttriểncôngnghiệpchếbiếnlúagạovàtrở
thànhtrungtâmchếbiếnlúagạocủavùngĐBSCL.
TrongthờigianquacácdoanhnghiệpchếbiếnlúagạocủathànhphốCầnThơ
đãcónhữngbướcpháttriểnđángkhíchlệnhư:giátrịsảnxuấtkinhdoanhcủanăm
sauđềutăng caoso vớinămtrước,kimngạch xuấtkhẩu gạo tăngtrưởngkhácao
trongnhiềunămliền,thịtrườngxuấtkhẩuđượcmởrộng,chấtlượngvàmẫumãsản
2
phẩmngàycàngđượccảitiến,quađóđãgópphầnlàmnângcaohiệuquảkinhdoanh
củacácdoanhnghiệpvànângcaođờisốngchongườitrồnglúa.
Tuyvậy,nếusovớinhữngtiềmnăngvàyêucầucủaquátrìnhhộinhậpkinh
tếquốctếthìcácdoanhnghiệpchếbiếnlúagạocủathànhphốCầnThơcònrấtnhiều
hạnchếnhư:quymôcủacácdoanhnghiệpchếbiếnlúagạonhỏ,cácdoanhnghiệp
còn gặpkhó khănvềvốn, chấtlượngnguồnnhân lựcchưacao,trongkhi trìnhđộ
côngnghệ còn thấp; côngtácnghiên cứu thị trường,quảng cáo, xâydựng thương
hiệuchưađượccácdoanhnghiệpquantâmđúngmức,tìnhtrạngtranhmuatranhbán
giữacácdoanhnghiệpvớinhauvẫncòndiễnra;vấnđềônhiễmmôitrườngtrong
sảnxuấtvàchếbiếnđãlàmảnhhưởngkhôngnhỏđếnmôitrườngsinhtháitựnhiên
vàđờisốngcủangườidân.Vìvậy,đểhộinhậpvớikinhtếquốctế,nhấtlàsaukhi
ViệtNamđãgianhập Tổchứcthươngmạithếgiới(WTO),cácdoanhnghiệpchế
biếnlúagạocủathànhphốCầnThơcầnphảicóchiếnlượcpháttriểndàihạn,bền
vững,tậndụngtốiđanhữngtiềmnăng,lợithếsẵncó,khắcphụcnhữngyếukém,tồn
tạicủamìnhnhằmnângcaonănglựcsảnxuấtkinhdoanh,thúcđẩykinhtếxãhội
pháttriểnvàgópphầnnângcaothunhậpchongườidân,nhấtlàđốivớingườitrồng
lúa.Đâychínhlàlýdothôithúctôichọnđềtài“Giảipháppháttriểnsảnxuấtkinh
doanh cácdoanhnghiệpchếbiếnlúagạocủathànhphốCầnThơđếnnăm2020”
đểlàmluậnántiếnsĩnhằmgópphầnpháttriểnbềnvữngcácdoanhnghiệpchếbiến
lúagạotrongthờigiantớivàsựpháttriểnđósẽgópphầnthúcđẩyquátrìnhcông
nghiệphóa hiệnđạihóanôngnghiệp,nôngthôncủathànhphố.
II.MỤCTIÊU NGHIÊNCỨU
1.Mụctiêuchung

Mụctiêuchungcủaluậnánlàkháiquáttổngquanvềhoạtđộngsảnxuấtkinh
doanhlúagạo,cùngvớihệthốnghóacáclýluậnvàthựctiễnđểthấyđượcvaitrò
củacácdoanhnghiệpchếbiếnlúagạotrongbốicảnhpháttriểnkinhtếcủathànhphố
CầnThơvàtoànvùngĐBSCLhiệnnay.Thôngquanhữngkếtquảđiềutra,luậnán
đánhgiáthựctrạngsảnxuấtkinhdoanhcácdoanhnghiệpchếbiếnlúagạocủathành
phốCầnThơ,từđóđềxuấtnhữngđịnhhướng,mụctiêuvàxâydựngcácgiảipháp
3
nhằmpháttriểnsảnxuấtkinhdoanhcácdoanhnghiệpchếbiếnlúagạocủathànhphố
CầnThơđếnnăm2020.
2.Mụctiêucụt hể
Đểgiảiquyếtmụctiêuchung,luậnánnghiêncứubamụctiêucụthểsau:
Thứnhất: Kháiquáttổngquan vềhoạtđộng sảnxuấtkinhdoanh lúagạo,
cùngvớihệthốnghóacáclýluậnvàthựctiễnđểkhẳngđịnhviệcpháttriểnsảnxuất
kinhdoanhcácdoanhnghiệpchếbiếnlúagạolàphùhợpvớitìnhhìnhthựctiễnvà
quátrìnhhộinhậpkinhtếquốctế,nhấtlàsaukhiViệtNamđãlàthànhviêncủaTổ
chứcthươngmạithếgiới(WTO).
 Thứ hai: Thông qua kết quả điều tra, phân tích thực trạng sản xuất kinh
doanhcácdoanhnghiệpchếbiếnlúagạothànhphốCầnThơ.Từđó,đánhgiánhững
thànhcôngvàhạnchếcủacácdoanhnghiệptrongthờigianqua.
Thứba:Đềxuấtcácgiảiphápđểpháttriểnsảnxuấtkinhdoanhcácdoanh
nghiệpchếbiếnlúagạocủathànhphốCầnThơđếnnăm2020nhằmgópphầnvào
việcthúcđẩykinhtếxãhội củathànhphốvàcảvùngpháttriểnmộtcáchbềnvững.
III.ĐỐITƯỢNGVÀPHẠMVINGHIÊNCỨU
1.Đốitượngnghiêncứ ucủaluậná n:Làquátrìnhhìnhthànhvàpháttriển
củacácdoanhnghiệpchếbiếnlúagạoTP.CầnThơ.
2.Phạmv inghiêncứucủaluậnán:Làcácdoanhnghiệpchếbiếnlúagạo
trênđịabànTP.CầnThơ.Sốliệunghiêncứucủaluậnántậptrungtừnăm2000đến
năm2009,cácgiảiphápđềxuấtsẽđượcápdụngtừnayđếnnăm2020,giaiđoạnmà
nướctađẩymạnhpháttriểncôngnghiệpđểcơbảntrởthànhmộtnướccôngnghiệp
hóa,hiệnđạihóa.

IV.TỔNGQUANTÌNHHÌNHNGHIÊNCỨUCÓLIÊNQUANĐ ẾNĐỀTÀI
Thờigianqua,việcnghiêncứungànhhànglúagạođãđượcnhiềutácgiảquan
tâm.Donhữnghạnchếvềthôngtinvàđiềukiệnnghiêncứu,dướiđâytácgiảxinnêu
mộtsốcôngtrìnhnghiêncứucóliênquanđếnluậnán.
4
 Tác giả Nguyễn Công Thành (2010), Viện lúa ĐBSCL, trong công trình
nghiêncứu“Đánhgiávàpháttriểnsảnxuất, xuấtkhẩulúagạovàtậphuấ nnâng
cao nhận thứccho các thànhviêntronghoạtđộngnàytại tỉnhHậu Giang”,đã
phântích,đánhgiátìnhhìnhsảnxuất,xuấtkhẩulúagạovàthựctrạngvềnhậnthức
củatấtcảcácthànhviêncóliênquan.Từđótậphuấnnhằmnângcaonhậnthứcvàsự
hiểubiết củahọđểđẩymạnhhoạtđộngsảnxuất, xuất khẩulúa gạo của tỉnh Hậu
Giangtrongthờigiantới.
Trongcôngtrìnhnghiêncứunày,tácgiảcũngđãđiềutravàphântíchchiều
hướngpháttriển,tốcđộtăngtrưởng,sựổnđịnhtrongsảnxuất,xuấtkhẩulúagạo;
hiện trạng về sản xuất và xuất khẩu; thuận lợivà khó khăn củanôngdân, cán bộ
khuyến nông, thương lái vànhà xuấtkhẩu;hiệntrạngvềsựnhậnthứccủacánbộ
khuyến nông,nông dân và các thành viên trong hệ thống thu mua, chế biến, xuất
khẩulúagạo.
Từnhữngnộidungnghiêncứutrênđềtàiđãxâydựngcácgiảiphápthiếtthực
nhằmthammưucho chính quyền địa phương trong việcđiều chỉnh chính sách và
hoạtđộngđểphụcvụtốthơnchosảnxuất,xuấtkhẩulúagạovàcảithiệnđờisống
ngườinôngdân.Đâylàđềtàinghiêncứumộtcáchtổnghợptừsảnxuấtđếntiêuthụ
lúagạo,đốitượngnghiêncứubaogồmnôngdân,cánbộkhuyếnnông,thươngláivà
nhàxuấtkhẩu.Tuynhiên,đềtàinghiêncứunàykhôngcóphântíchvàkhôngcóđưa
ragiảiphápnàođốivớilĩnhvựcchếbiếnlúagạo[37].
 Tácgiả Cao Minh Nghĩa(2005), Viện Kinhtế TP.HCM,trong công trình
nghiêncứu“Đánhgiáthựctrạngvàđịnhhướngpháttriểnngànhcôngnghiệpchế
biến thực phẩm trênđịabànTP.HCM”, đãđánh giá rõ thực trạngphát triển của
ngànhcôngnghiệpchếbiếnthựcphẩmtrênđịabànthànhphố,phântíchsâunhững
lợithếvàtồntạitrongpháttriểncủangành,nguyênnhâncủanhữngtồntại,đặcbiệt

làcácnguyênnhânlàmgiảmtốcđộtăngtrưởngngànhchếbiếnthựcphẩmvàlàm
giảmtỷtrọngcủangànhsovớitổnggiátrịsảnxuấtcôngnghiệptrongcácnăm2003
và2004.Quađóđịnhhướngpháttriểnngànhcôngnghiệpchếbiếnthựcphẩmtrong
thờigiantới,đồngthờiđềxuấtcácgiảiphápnhằmđẩymạnhpháttriểnngànhcho
5
tươngxứngvớivịtrícủangànhtrongtổnggiátrịsảnxuấtcôngnghiệptrênđịabàn
thànhphốHồChí Minh.
Cácnộidungđượcđềcậpđếntrongđềtàinàybaogồm:phântíchthựctrạng
tăngtrưởngngànhCNCBthựcphẩmcủaTP.HCMgiaiđoạn19952004vàđưara
cácsosánhvớicảnướcvàvùngkinhtếtrọngđiểmphíaNam;phântíchthựctrạng
tăng trưởngbảyngànhchếbiến thựcphẩmtrênđịabàn thànhphốnhư:ngànhchế
biếnthịt,chếbiếnthủyhảisản,chếbiếndầuthựcvật,chếbiếnbơ,sữa,sảnxuấtsản
phẩm từ tinh bột(mì ăn liền), sản xuất bánh, kẹo, sản xuất rượu, bia, nước uống
khôngcồn.
Từnhữngphântíchđó,tácgiảđãđềxuấthệthống9giảiphápđểnângcao
nănglựccạnhtranhcủasảnphẩmvàcáckiếnnghịvớiChínhphủ,Bộ,ngànhđểđẩy
mạnhtăngtrưởngbảyngànhchếbiếnthựcphẩmnêutrên.Tuynhiên,đềtàiđãkhông
sửdụngphươngphápphântíchSWOTvàphươngphápchuyêngiađểphântích,để
trêncơsởđóđưaracáchệthốnggiảipháp.Vìđâylàđềtàinghiêncứuvềngành
CNCBthựcphẩmnêntrongđềtàikhôngcónghiêncứuvềchếbiếnlúagạo[20].
Tác giả LêVănGiaNhỏ(2005), trongcôngtrìnhnghiêncứu“Phân tích
ngànhhànglúagạothơm tỉnhLongAnvàlúagạocao  sảntỉnh An Giang”,đã
phântíchhiệuquảkinhdoanhcủacáctácnhânthamgiangànhhànglúagạo,phân
tíchtácđộngchínhsáchcủaChínhphủđếnngànhhànglúagạoxuấtkhẩu,đánhgiá
lợithếsosánhcủabốnnhómmặthànggạoxuấtkhẩu:gạothơmđặcsản,gạochất
lượngcao,gạochấtlượngtrungbìnhvàgạochấtlượngthấp,từđóđềxuấtcácchính
sáchhỗtrợquátrìnhsảnxuất,chếbiếnvàxuấtkhẩugạo.
Kếtquảnghiêncứuđãchứngminhrằng,nôngdânlàđốitượngđạtđượclợi
ích nhiềunhất trong các tác nhân tham gia ngànhhàng lúa gạo. Bên cạnhđó,các
chínhsáchcủaNhànướcliênquanđếnsảnxuất,chếbiếnvàxuấtkhẩugạogầnnhư

không ảnhhưởngđángkểđếnlợinhuậncủacáctácnhânthamgiatrongquátrình
sảnxuấtvàxuấtkhẩugạo.Ngoàira,nghiêncứucũngchothấy,việcsảnxuấtvàxuất
khẩugạocủaViệtNamcólợithếsosánhcao,đặcbiệtlànhómgạothơmđặcsảnvà
nhómgạochấtlượngcao.
6
Từnhữngphântíchđó,tácgiảđãđềxuấtbachínhsáchđốivớiChínhphủ.
Mộtlà,tậptrungvàoviệcpháttriểnvùngnguyênliệuvàchếbiếnxuấtkhẩugạođặc
sảnvàgạochấtlượngcao.Hailà,khuyếnkhíchtưnhânthamgiaxuấtkhẩunhằm
làmtăngkhảnăngcạnhtranhtrongthịtrườngthumualúagạovàtăngkhảnăngtìm
kiếmthịtrườngxuấtkhẩugạotrênthếgiới.Balà, cácchínhsáchliênquanđếnvấn
đềquotaxuấtkhẩu,đólà:tổchứcđấuthầuquotaxuấtkhẩuvàChínhphủsửdụng
khoảnthutừđấuthầunàyđểhỗtrợnghiêncứukhoahọcchosảnxuất,chếbiếnvà
xuấtkhẩu,đồngthờichophépcácdoanhnghiệpxuấtkhẩutrongtrườnghợpnhucầu
xuấtkhẩugạolớnhơnhạnngạchnhưngphầnxuấtkhẩuvượttrộinàyphảichịuthuế
xuất khẩu. Tuy nhiên, trong đề tài này, tác giả đã không phân tích thực trạng và
khôngđưaragiảipháp nàođốivớilĩnhvựcchếbiếnlúagạo[21].
TácgiảNguyễnNgọcChâu(2008),trongcôngtrìnhnghiêncứu“Phântích
chuỗigiátrịgạocủathànhphốCầnThơ,đãphântíchvềdoanhthu,chiphívàhiệu
quảsảnxuất,kinhdoanhcủacáctácnhânthamgiatrongchuỗigiátrịgạo,gồmcó:
nôngdân,thươnglái,doanhnghiệpchếbiến,xuấtkhẩugạovànhàbánlẻ.Đồngthời,
tácgiảđãphântíchkinhtếchuỗigiátrịgạoởhaitrườnghợp:gạotiêuthụnộiđịavà
gạo xuất khẩu. Trong công trình nghiên cứu có sử dụng phương pháp phân tích
SWOTvềtìnhhìnhsảnxuấtlúacủanôngdân,phântíchmôhìnhnămáplựccạnh
tranhcủaMichaelPorterđốivớicácdoanhnghiệpchếbiếnvàxuấtkhẩugạo,phân
tíchlợithếsosánhvàlợithếcạnhtranhcủasảnphẩmgạoCầnThơcũngđượctác
giảđềcậpđến.
Kếtquảnghiêncứuchothấy,dùgạotiêuthụnộiđịahayxuấtkhẩu,lợiíchcủa
ngườinôngdânđạtđượctrênmỗikggạonhiềuhơnsovớinhữngtácnhâncònlại.
Tuynhiên,đờisốngcủabàconnôngdânvẫncònnghèo,nguyênnhânchủyếulàdo
diệntíchđấtcanhtácít(bìnhquân0,5ha/hộ).Trongkhiđó,thươnglái,doanhnghiệp

chếbiến,xuấtkhẩugạovànhàbánlẻcólợiíchđạtđượctrênmỗikggạothấphơn
nôngdânnhưngdokhôngbịgiớihạntựnhiênvềsảnlượngtiêuthụ,nănglựctốtthì
tiêuthụnhiều,nănglựckhôngtốtthìtiêuthụítchonêntổnglợinhuậnhọcóthểthu
về là rất lớn. Bêncạnh đó,nghiên cứu cũngchỉra rằng, trongtình hình hiện nay
7
chuỗigiátrịgạoxuấtkhẩuhiệuquảhơnchuỗigiátrịgạotiêuthụnộiđịa.Chínhvì
vậy, các doanhnghiệp chếbiến, xuất khẩu gạoquan tâm tìm kiếm hợpđồng xuất
khẩunhiềuhơnlàkhaithácthịtrườngnộiđịa.
Từnhữngphântíchtrên,tácgiảđã đềxuấtcácgiảiphápnângcaochuỗigiátrị
gạocủathànhphốCầnThơ,baogồm:giảiphápnângcaohiệuquảsảnxuấtlúa,giải
phápnângcaohiệuquảcủahoạtđộngchếbiến,phânphốivàgiảiphápnângcaogiá
trịtăngthêmchotoànchuỗi.
Domụctiêunghiêncứucủađềtàilàphântíchchuỗigiátrịgạocủathànhphố
CầnThơchonêntrongphầnphântíchthựctrạngtácgiảkhôngnghiêncứusâuvào
hoạtđộngchếbiến,màchỉtrìnhbàykháiquátlàmcơsởbổsungđểđềxuấtmộtsố
giảiphápnângcaochuỗigiátrị gạo[6].
TácgiảDiệpHoàngSơn(2008),trongcôngtrìnhnghiêncứu“Hoạchđịnh
chiến lược marketing mặt hàng gạo xuất khẩu đồng bằng sông Cửu Long”, đã
phântích,đánhgiácácnộidungnhư:đánhgiátìnhhìnhsảnxuấtlúagạokhuvực
ĐBSCL,phântíchhiệntrạngchếbiếnvàkinhdoanhgạoxuấtkhẩucủacácdoanh
nghiệpđóngtrênđịabàn,tìmhiểutìnhhìnhsảnxuất,tiêuthụgạotrênthếgiớivàxây
dựngchiếnlượcmarketingxuấtkhẩugạo.
KếtquảcủacôngtrìnhnghiêncứuđãchỉrarằngĐBSCLcónhiềutiềmnăng
sảnxuấtlúagạo,đủcungcấpnhucầuanninhlươngthựctrongnướcvàcódưđể
xuất khẩutừ4đến4,5 triệutấngạođếnnăm2015,ViệtNamxếphạngtrêntrung
bìnhsovớicácnướcxuấtkhẩugạo,nhucầutiêuthụgạocủathếgiớitrongthờigian
tớirấtcaonênsẽthuậnlợichoviệcxuấtkhẩugạocủacácdoanhnghiệpViệtNam.
Tuynhiên,sảnxuấtlúaởđâyvẫncònmanhmún,nguồnnguyênliệumangtínhthời
vụcao,hệthốngkhobãidựtrữthiếu,hoạtđộngmarketingtrongcácdoanhnghiệp
kinhdoanhxuấtkhẩugạochưađượcxâydựnghoànchỉnhvànghiêmtúc,hệthống

thôngtinchưahoànthiện.
Trên cơ sở của những đánh giá đó, tác giả tiến hành xây dựng chiến lược
marketinghỗnhợp,baogồm:sảnphẩm,giácả,phânphốivàchiêuthị.Đồngthời,
8
kiếnnghịmộtsốgiảiphápcầnphốihợpđồngbộcácthànhphần:nôngdânsảnxuất
lúa,doanhnghiệpkinhdoanhxuấtkhẩugạo,hệthốngtíndụngvàNhànước[25].
Quacáccôngtrìnhnghiêncứutrên,cóthểthấyrằngchưacómộtcôngtrình
nàonghiêncứumộtcáchkhoahọc,cóhệthốngvàđềxuấtcácgiảiphápcótínhchiến
lượcnhằmpháttriểnsảnxuấtkinhdoanhcácdoanhnghiệpchếbiếnlúagạo.
V.PHƯƠNGPH ÁPNGHIÊNC ỨU
Đềtàisẽđượckếthợpgiữalýluậnvàthựctiễndựatrênnhữngquyluậtphát
triểnkháchquanvềkinhtếxãhội,cácquanđiểmvàchínhsáchcủaNhànướcvề
lĩnhvựclúagạo.
Phươngphápnghiêncứuđượcsửdụngtrongluậnánlàphươngphápthốngkê
môtả,phântíchthốngkê,sosánhtổnghợp,phươngphápđiềutravàphươngpháp
chuyêngia.
VI.NHỮNGĐÓNGGÓPKHOAHỌCCỦALUẬNÁN
Luậnánlàmộtcôngtrìnhnghiêncứunghiêmtúccủatácgiả.Kếtquảnghiên
cứucủaluậnánsẽcónhữngđónggópkhoahọcsau:
Mộtlà,rútrađượcnhữngbàihọckinhnghiệmđốivớisựpháttriểnsảnxuất
kinhdoanhcủacácdoanhnghiệpchếbiếnlúagạoTP.CầnThơtrongthờigiantới.
Hailà,gópphầnđánhgiáthực trạngpháttriểncủacácdoanhnghiệpchế
biếnlúagạoTP.CầnThơtronggiaiđoạntừnăm2000đếnnăm2009.Quađó,rútra
đượcnhữngđiểmmạnh,điểmyếu,cơhộivàtháchthứccủacácdoanhnghiệpchế
biếnlúagạotrongbốicảnhpháttriểnkinhtếcủađấtnướcnóichungvàTP.CầnThơ
nóiriêng.
Balà,đềxuấtcácgiảiphápđồngbộvàkhảthiđểpháttriểnsảnxuấtkinh
doanhcácdoanhnghiệpchếbiếnlúagạoTP.CầnThơnhanhvàbềnvững;trêncơsở
khaithácmộtcáchhợplýcácnguồnnguyênliệucủađịaphươngvàvùngĐBSCL.
Bốnlà,xácđịnhđượcmứcđộquantrọngcủacácgiảipháp,nhằmgiúpcác

danhnghiệpchếbiếnlúagạocủaTP.CầnThơxâydựngchiếnlượcpháttriểnsản
9
xuấtkinhdoanhđếnnăm2020.Ngoàira,kếtquảnghiêncứucònlàmtàiliệutham
khảobổích cho cácnghiêncứukhoahọcliênquanđếnlĩnhvựcchếbiến củacác
ngànhhàngkháctrongvùngĐBSCLvàcảnước.
VII.KẾTCẤUCỦA LUẬNÁN
Kếtcấucủaluậnángồm03chương ngoàiphầnmởđầuvàkếtluận:
Chương1:Tổngquanvềhoạtđộngsảnxuấtkinhdoanhcủacácdoanhnghiệp
chếbiếnlúagạo.
Chương2:Đánhgiáthựctrạngsảnxuấtkinhdoanhcácdoanhnghiệpchếbiến
lúagạocủathànhphốCầnThơtrongthờigianqua.
Chương3:Giảipháppháttriểnsảnxuấtkinhdoanhcácdoanhnghiệpchếbiến
lúagạocủathànhphốCầnThơđếnnăm2020.
Vìthờigianvàtrìnhđộcủanghiêncứusinhcònhạnchếnênluậnánkhông
thểtránhđượcnhữngthiếusótnhấtđịnh,rấtmongđượcsựgópýcủaquýthầycôvà
cácbạn.
10
CHƯƠNG 1
TỔNGQUANVỀHOẠTĐỘNGSẢNXUẤTKINHDOANH
CỦACÁCDOANHNGHIỆPCHẾBIẾNLÚAGẠO
Vớiphươngphápnghiêncứu nêuởphầnmởđầu,chương1sẽtrìnhbàysự
hìnhthànhvàpháttriểncủacácdoanhnghiệpchếbiếnlúagạo,đặcđiểmhoạtđộng
sảnxuấtkinhdoanh,vaitròcủacácdoanhnghiệpđốivớinềnkinhtếquốcdân,cũng
như những nhân tố ảnh hưởngđến hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh
nghiệp.Trongchươngnày,cũngsẽnghiêncứukinhnghiệmpháttriểnsảnxuấtkinh
doanhlúagạocủamộtsốdoanhnghiệptrongnướcvàtrênthếgiớinhằmrútracác
bàihọckinhnghiệmđểcóthểvậndụngchocácdoanhnghiệpchếbiếnlúagạocủa
thànhphốCầnThơtrongthờigiantới.
1.1.KHÁINIỆMVỀHOẠTĐỘNGSẢNXUẤTKINHDOANH
Trongnềnkinhtếthịtrường,hoạtđộngsảnxuấtkinhdoanhluôngắnliềnvới

xãhộiloàingười;mỗidoanhnghiệpcầnphảinắmbắtđượcnhucầu,thịhiếucủathị
trường và đưa ra những chiến lược đúng đắn nhằm đạt được những mục tiêu mà
doanhnghiệpđãđềra.
Hoạtđộngsảnxuất kinhdoanhcócácđặcđiểmsau:
Domộtchủthểthựchiệnvàgọilàchủthểkinhtế,chủthểkinhtếcóthểlà
cánhân,hộgiađình,doanhnghiệp.
Khácvớihoạtđộngtựtúctựcấpphikinhdoanh,độngcơvàmụcđíchcủa
hoạtđộngsảnxuấtkinhdoanhlàsảnxuấtsảnphẩmvậtchấthaydịchvụkhôngphải
đểtựtiêudùngmàđểphụcvụchonhucầucủangườikhácnhằmthulợinhuận.
Sảnphẩmcủahoạtđộngsảnxuấtkinhdoanhcóthểcân,đong,đođếmđược,
đólàsảnphẩmhànghóađểtraođổitrênthịtrường.Ngườichủthểsảnxuấtphảichịu
tráchnhiệmđốivớisảnphẩmcủamìnhsảnxuấtra.
11
Hoạtđộngsảnxuấtkinhdoanhcầnphảihướngtớithịtrường.Trongđó,các
chủthểkinhtếcómốiquanhệmậtthiếtvớinhau,đólà:quanhệvớicácbạnhàng,
vớichủthểcungcấpcácyếutốđầuvào,vớikháchhàng,vớicácđốithủcạnhtranh
vàvớiNhànước.Cácmốiquanhệnàygiúpchodoanhnghiệpduytrìhoạtđộngsản
xuấtkinhdoanhvàgiúpdoanhnghiệpngàycàngpháttriển.
 Hoạt động sảnxuất kinhdoanhphải luônnắm được các thông tin vềsản
phẩmcủadoanhnghiệptrênthịtrườngnhưcácthôngtinvềsốlượng,chấtlượng,giá
cảsảnphẩm,thôngtinvềxuhướngtiêudùngcủakháchhàng,thôngtinvềkỹthuật
côngnghệ,vềchínhsáchkinhtếtàichính,phápluậtNhànướccóliênquanđếnsản
phẩmcủadoanhnghiệp.
Hoạtđộngsảnxuấtkinhdoanhphảicósựvậnđộngcủađồngvốn:Vốnlà
yếutốcóvaitròquyếtđịnhrấtlớnđếnhoạtđộngsảnxuấtkinhdoanh,làcơsởđánh
giátiềmlựccủadoanhnghiệp.Khôngcóvốnthìkhôngthểcóhoạtđộngsảnxuất
kinhdoanh.Chủthểkinhtếsửdụngvốnđểmuanguyênliệu,thiếtbịsảnxuất,thuê
laođộng,…
Hoạtđộngsảnxuấtkinhdoanhluônthúcđẩymởrộngsảnxuấtvàtiêudùng
xãhội,tạođiềukiệnchotíchlũyvốnpháttriểnsảnxuất,pháttriểnkinhtếxãhội,

pháttriểnkhoahọckỹthuật,mởrộngquanhệgiaolưuhànghóa,tạorasựphâncông
laođộngxãhộivàcânbằngcơcấusảnxuấttrongnềnkinhtế.
Mụcđíchchủyếuvàbaotrùmcủamọihoạtđộngsảnxuấtkinhdoanhđólà
lợinhuận.
Từnhữngđặcđiểmcủahoạtđộngsảnxuấtkinhdoanhnêutrên,cóthểhiểu
kháiniệmhoạtđộngsảnxuấtkinhdoanh:
Hoạtđộngsảnxuấtkinhdoanhlàcáchoạtđộngkin htếtr ongđiềukiệntồn
tạinềnkinhtếthịtrường,gồmtổngthểnhữngp hươngpháp,hìnhthứcvàphương
tiệnmàchủthểkinhtếsửdụngđểthựchiệncáchoạtđộngk inhtếcủamình(bao
gồm quá trình đầutư,sản xuấ t,vậntải,thươngmại, dịch vụ, )trên cơsở vận
dụng quyluậtgiátrịcùngvớicá cquyluậtkhác,nhằmđạtmụctiêuvốnsinhlời
nhiềunhất[1].
12
1.2.SỰHÌNHTHÀNHVÀPHÁTTRIỂNCỦACÁ CDOANHNGHIỆPCHẾ
BIẾNLÚAGẠO
Theochiềudàilịchsử,lúcđầunềnkinhtếcủamỗinướcđềulànềnkinhtếtự
nhiên,mangnặngtínhtựcấp,tựtúc,đasốsốngbằngnghềnông.Ngoàiviệctrồng
trọt,chănnuôi,đánhbắt,khaithácđểcósảnphẩm,ngườinôngdânđãtựmìnhbảo
quản,chếbiến,thậmchítựmìnhchếtạoracảcôngcụlaođộng.Trongdâncưhầu
nhưkhôngcóhoặccórấtítsựphâncônglaođộngxãhộivàsựtraođổisảnphẩm.
Dần dần, lực lượng sảnxuất và năng suất lao động tăng lênxuất hiện sản
phẩmthừavàdonhữngyêucầucủacuộcsốngdẫnđếnnhucầutraođổisảnphẩm
thừađóvớinhau.Traođổitácđộngtrởlạisảnxuấtvàthúcđẩysựphâncôngxãhội.
Sựhìnhthànhcácloạilaođộngsảnxuấtđãlàmchosảnphẩmcủatừngloạilaođộng
đóchuyểnthànhhànghóa,thànhnhữngvậtnganggiávớinhau,dùnglàmvậtphẩm
traođổivớinhauvàhình thànhthị trường.Kinh tếhànghóapháttriển,thị trường
từngbướcmởrộngra,đưađếnchỗngàytăngthêmnhữngngànhcôngnghiệpriêng
biệttáchrakhỏinôngnghiệp.Theođó,CNCBtáchratrởthànhmộtngànhkinhtế
độclập.Ngànhnàycómặtởcáchoạtđộngchếbiếnkhácnhau,tạoranhiềuloạisản
phẩmhànghóađápứngnhiềunhucầukhácnhauvàchínhtừđâyngànhCNCBcác

sảnphẩm từ nôngnghiệp như: lúa gạo, lúamì,ngũ cốc,hoaquả,…đãđượchình
thành.
Nhưvậy,sựhìnhthànhvàpháttriểncủaCNCBnóichung,CNCBlúagạonói
riênglàdoquátrìnhphâncônglaođộngxãhộidướitácđộngcủaquátrìnhpháttriển
lựclượngsảnxuấtđượcdiễnraởmộtsốquốcgiatrênthếgiới.
Ngàynay,trongđiềukiệnthếgiớiđãdiễnracuộccáchmạngkhoahọccông
nghệ,xuhướngquốctếhóa,khuvựchóasảnxuấtvàdịchvụdiễnramạnhmẽ;trình
độlựclượngsảnxuấtvàxãhộihóalaođộngởmứcrấtcao,mọilĩnhvựctrongnền
kinhtếcủacácnướcđềuchịutácđộngsâusắcbởicácnhântốquốctế,thìsựhình
thànhvàpháttriểnCNCBởmỗinướccũngkhôngthểtáchrờicáctácđộngquốctế
đó.Chínhnhờnhữngtácđộngđó,cácnướcđisaucóđiềukiện“đitắt”,rútngắncác
giaiđoạnpháttriểnCNCBhơnsovớicácnướcđitrước.
13
ỞViệtNam,vàocuốithếkỷXVIII,sảnxuấtnôngnghiệpđãđạtđượcnhững
kếtquảđángkể.Lúagạolàmrakhôngnhữngđápứngnhucầutiêudùngcủamỗigia
đình,mỗiđịaphươngmàcònthừamộtkhốilượnglớnđểbánđinơikhác.Đểphục
vụchoviệcsảnxuấtlúagạo,nghềđóngcốixayrađờiởkhắpcácvùngtrongcảnước
vàpháttriểnrấtnhanhchođếnkhingườiPhápnắmđộcquyềnngànhxayxátlúagạo
vớinhữngnhà máyxayxá tlúagạohiệnđạira đờivàonửa cuốithếkỷXIX.
Ngàynay,dướisựtácđộngcủacuộccáchmạngkhoahọccôngnghệcácnhà
máyxayxátlúagạopháttriểnrấtnhanh,nókhôngdừnglạiởhoạtđộngxayxátmà
cònthêmvào đócáccôngđoạn khácnhư:đánhbónggạo,phânloạihạtgạo,phân
loạigạovớitấmvàcám,đónggói,bảoquản,…Vớisựbổsungnhữngcôngđoạnđó
thìcácnhàmáyxayxátlúagạotrởthànhcácdoanhnghiệpchếbiếnlúagạo.
Hiệnnay,ViệtNamlàquốcgiađangpháttriển,cónhiềuưuthếvượttrộiso
vớicácquốcgiapháttriểnnôngnghiệptrongkhuvựcđểpháttriểnmặthànglúagạo,
mởrộngthịtrường,giatăngtíchlũyvốnphụcvụcôngnghiệphóa,hiệnđạihóađất
nước.Dođó,sảnxuấtvànângcaosứccạnhtranhmặthànglúagạotrênthịtrường
khôngchỉcóýnghĩakinhtếđơnthuầnmàcònluôngắnkếtvớisựổnđịnhkinhtế,
chínhtrịxãhộiđốivớisựpháttriểncủađấtnước.Đểnângcaosứccạnhtranhcủa

mặthànglúagạo,cácdoanhnghiệpchếbiếnlúagạođóngvaitròrấtquantrọng.Có
thểnóisauhơnmộtthếkỷhìnhthànhvàpháttriển,thờigiantớisẽlàgiaiđoạnphát
triểnnhanhchóngcủacácdoanhnghiệpchếbiếnlúagạo,sựpháttriểnnàysẽtheo
cácxuhướng như:
Cácdoanhnghiệpchếbiếnlúagạosẽpháttriểntheomôhìnhkhuliênhợp
chếbiếnlúagạođểnângcaochấtlượngsảnphẩmsauchếbiến.Khuliênhợpsẽthực
hiệntấtcảcácchứcnăngtừsấylúachođếnxayxát,chếbiếnvàtồntrữlúagạo.Các
côngnghệđượcsửdụngtrongkhuliênhợpnàylànhữngcôngnghệhiệnđại,đáp
ứngđượccácyêucầuvềtiêuchuẩnchấtlượngsảnphẩmtrongnướcvàquốctế.
Cácdoanhnghiệp sẽgắnkếtvớinôngdânsảnxuấtlúađểxâydựngvùng
nguyênliệuchodoanhnghiệpnhằmổnđịnhsảnxuấtkinhdoanhvàhướngtớiphát
triểnmộtcáchbềnvững.
14
CácdoanhnghiệppháttriểntheohìnhthứcCôngtycổphần;trongđó,nông
dân,cáchợptácxãnôngnghiệpsẽlànhữngcổđôngcủacôngtynhằmgópphầnlàm
nângcaochuỗigiátrịngànhhànglúagạo[28].
1.3.ĐẶCĐIỂMHOẠTĐỘNGSẢNXUẤTKINHDOANHCỦACÁCDOANH
NGHIỆPCHẾBIẾNLÚAGẠO
1.3.1.Quytrìnhchếbiếnlúa gạo
Quytrìnhchếbiếnlúagạohiệnnayđượcthểhiệnởbiểuđồ1.1dướiđây:
Lúa
nguyênliệu
Sàngtạp
chất
Bócvỏ Thùngrê Sàng
phânly
Sàngtách
đá
Cân,
Đónggói

Máy
táchmàu
Thùngchứa
thànhphẩm
Trống
chọnhạt
Máy
đánh
bóng
Máysát
trắng
Nguồn:Khảosát củatácgiảtạiCôngtyNôngnghiệpSôngHậu,2009
Biểuđồ1.1:Sơđồquytrìnhc hếbiếnlúagạo
Lúanguyênliệusaukhiquasàngtạpchấtđểtáchcáctạpchấtnhưrác,dây,
kimloạisẽquahệthốngbócvỏ(vỏlúacòngọilàtrấu),kếtiếplúasaukhibócvỏsẽ
đượcđưaquathùngrêrồiđếnsàngphânlyvàsàngtáchđá…Tiếptheo,quacông
đoạnxáttrắngđểtáchbớtlượngcámtrướckhivàohệthốngmáyđánhbóngnước
kiểuphunsươngnhằmcảithiệnđộbóngbềmặtgạo.Kếtiếp,gạođượcđưavàohệ
thốngtrốngphânloạihạttheochiềudàiđểphânlythànhtừngloạinhư:gạothành
phẩm,tấm1,tấm2,tấm3vàđưavàocácsilochứariêngbiệt.Tạiđây,tùytheoyêu
cầu,gạođượcđưaquamáytáchmàuđiệntửđểloạiracáctạpchấtmàulẫntronggạo
nhưhạtđen,hạtđỏ,hạtvàng,hạtbạcbụng.Cuốicùng,gạothànhphẩmsẽvàothiết
bịcânvàđónggóitựđộngtheoyêucầutrọnglượngchotrướcđểxuấtkho.
Quytrìnhcôngnghệnóitrênlàquytrìnhđiểnhình,tiêntiến.Đâylàquytrình
khépkíntừkhâunguyênliệuđếnkhâuthànhphẩm,mứcđộtựđộnghóacao,dễvận
hành,thuđượcgạothànhphẩmđạttiêuchuẩnchấtlượngxuấtkhẩuvàhoàntoàncó
khảnăngcạnhtranhđượcvớicácsảnphẩmgạohiệncótrênthịtrườngthếgiới.
15
Hiệnnay,mộtsốdoanhnghiệpchếbiếnlúagạotrênđịabànTP.CầnThơđã
đầutưtrangbịcácthiếtbịchếbiếnlúagạotiêntiếncủacáchãngsảnxuấtcóuytín

nhưBùiVănNgọ,Sinco,Satake, Thiếtbịchếbiếnlúagạocủacáchãngnàycóđộ
tincậycao,sảnphẩmquachếbiếnđạtnhữngyêucầucơbảnnhưđộxáttrắng,tỷlệ
thóc,tỷlệtấm,độẩm,hạtmàu,độđồngđều,vệsinhvàhạnchếtốithiểutạpchất
trướckhiđónggói.
1.3.2.Nguy ênliệusử dụngtrong cácdoanhng hiệpchếbiếnlúagạo
Nguyên liệu sử dụng trong các doanh nghiệp chế biến lúa gạo gồm có lúa
hàng hóavà gạobánthànhphẩm,dođóđểđảmbảonguồnnguyênliệuổnđịnhthì
vấnđềquyhoạchvùngsảnxuấtlúavàquyhoạchdiệntíchđấttrồnglúacóýnghĩa
rấtquantrọng.
(1) Nguồn nguyên liệu là lúa hàng hóa: Lúa được người nôngdân trồng ở
khắpcáctỉnh,thànhtrongcảnước,vớisảnlượnghàngnămđạtgần40triệutấnvà
vùngĐBSCLlànơisảnxuấtlượnglúahànghóalớnnhấtcủacảnước,vớisảnlượng
hàngnămđạttrên20triệutấn.
Bảng1.1:Sảnlượnglúa cảnămvùngĐBSCLvàcảnướcgiai đoạn2005 2009
ĐVT:Tấn
Nơisảnxuất 2005 2006 2007 2008 2009
1/VùngĐBSCL
2/Cảnước
19.385.620
35.832.900
18.075.036
35.849.500
19.221.771
35.942.700
21.166.627
38.729.800
20.483.400
38.895.500
Nguồn:Tổngcục Thốngkê,2010 [26]
(2) Nguồn nguyên liệu là gạo bán thành phẩm: Gạo bán thành phẩm được

cungcấpbởicácnhàmáyxayxátlúagạocóquymônhỏ.Lúasaukhitrãiquacác
côngđoạnnhưsàngtạpchấtvàbócvỏthìđượcgọilàgạobánthànhphẩm(haycòn
gọilàgạongu yênliệu ).Từgạonguyênliệu,sẽquacácnhàmáychếbiếncóquymô
16
lớnhơnđểthựchiệncáccôngđoạntiếptheochođếncôngđoạncuốicùnglàđóng
góivàđượcgọilàgạothànhphẩmđểphụcvụnhucầucủangườitiêudùng.
1.3.3.Máymóc ,thiếtbịtrongcácdoanhnghiệp chếbiếnlúagạo
Cácmáy vàmócthiếtbị chủyếucủadoanhnghiệpchếbiếnlúagạobaogồm:
Máylàmsạchlúa:Đâylàmáythựchiệncôngđoạnđầutiêncủaquátrìnhchế
biến,nócónhiệmvụloạibỏcáctạpchấtnhư:đá,rơmrạ,kimloại, lẫntronglúađể
làmsạchlúatrướckhiđivàochếbiến.
Máybócvỏ:Lúasaukhiquacôngđoạnlàmsạchsẽquamáybócvỏđểtách
lớpthócbênngoàicủahạtlúa,đâylàcôngđoạnrấtquantrọngcủaquátrìnhchếbiến,
nócóảnhhưởngrấtlớnđếnchấtlượnggạonhưảnhhưởngsốlượnghạtbịgãy,số
lượngtấmsaukhibócvỏ.
Máyxáttrắng:Lúasaukhibócvỏsẽquacôngđoạnxáttrắngđểtáchbớt
lượngcámởtronghạtgạotrướckhiđánhbóng.
Máyđánhbóng:Máyđánhbóngcóchứcnănglàmchohạtgạotrắngbóng,
giúpnângcaochấtlượngvàgiátrịcủahạtgạo.
Máyphânloạihạt:Máyphânloạihạtcóchứcnăngphânloạigạothànhcác
loạinhưgạothànhphẩm,tấm1,tấm2,tấm3.
Máytáchmàu: Sau khiphân loạigạovớicác loạitấm,gạođượcđưaqua
máytáchmàuđểloạiracáctạpchấtmàucònlẫntronggạonhư:hạtđen,hạtđỏ,hạt
vàng,hạtbạcbụng.
Thiếtbịcânvàđónggói:Saucáccôngđoạnnêutrên,cuốicùnggạothành
phẩmsẽquathiếtbịcânvàđónggóitựđộngtheoyêucầutrọnglượngđểtiêuthụ
trênthịtrường.
Nhưvậy,máymócvàthiếtbịchínhcủacácdoanhnghiệpchếbiếnlúagạogồm
có:máysàngtạpchất, máybócvỏ,máyxáttrắng,máyđánhbóng,máyphânloạihạt,
máytáchmàu,thiếtbịcântựđộngvàđóng gói.

Hiệnnay,cácmáymócvàthiếtbịnàycótrênthịtrườngkháđadạngvềmẫu
mã,tínhnăngsửdụngvàtrìnhđộvềcôngnghệlàkháhiệnđại.Dovậy,đểtạorasản
17
phẩmgạođạtchấtlượngcao,cácdoanhnghiệpcầnphảiquantâmđổimớimáymóc,
thiếtbịvàcôngnghệmộtcáchhợplý.
1.3.4.Laođộngtrongcácdoanhnghiệpchếbiếnlúagạo
Laođộngtrongcác doanhnghiệp chếbiến lúa gạocóthểchialàm03 nhóm
chính:
(1)Nhómcánbộquảnlývàkinhdoan h:Doyêucầuhộinhậpkinhtếquốctế
ngàycàngcao,dođócánbộquảnlývàkinhdoanhphảicótrìnhtrìnhquảnlýcủa
ngườiCEO,phảicóhiểubiếtvềkinhdoanhtrongmôitrườngtoàncầuhóa.Vìvậy,
cácdoanhnghiệpphảithườngxuyênquantâmđếncôngtácđàotạođộingũcánbộ
nàymớiđápứngđượcyêucầucủacôngviệc,chứkhôngthểtuyểndụngmớilàcóthể
sửdụngđượcngay.
(2)Nhómkỹsưkỹthuậtvàcôngnhânkỹthuậtbậccao:Đâylàcáckỹsư,công
nhân kỹthuật bậc cao của cácngành cơ khí,điện, côngnghệ,… nhữngngườinày
thườngđảmđươngcôngtáctạibộphậnkỹthuật,chuyênphụtráchcáccôngviệcvề
cơkhí,điện,vậnhànhvàsửachữacácmáymóc,thiếtbịtrongcácphânxưởngchế
biến. Ngày nay, với yêu cầu đổi mới công nghệ theo hướng hiện đại, đòi hỏi lực
lượnglaođộngnàyphảithườngxuyênđượcđàotạođểnângcaotrìnhđộtaynghề
nhằmtheokịpvớixuhướng pháttriển rất nhanhvềkhoahọc công nghệnhưhiện
nay.
(3)Nhómcôngnhânlaođộngphổthông:Nhữnglaođộngnàythườnglàmcác
côngviệcliênquannhiềuđếnchântaynhưđónggói,bốcxếp,quảnlýkhotàng,bến
bãi,…cáclaođộngnàythườngkhôngđòihỏicaovềtrìnhđộchuyênmôn,chỉyêu
cầucósứckhỏetốt,nhiệttìnhtrongcôngviệc.Côngtácđàocholựclượnglaođộng
nàykháđơngiản,chỉlàđàotạonghiệpvụchocáccôngviệcthườnglàmhàngngày
vàtrongthờigianngắnhạn.
1.3.5.Vốntrongcácdoanhng hiệpchếbiếnlúagạo
Hoạt động sảnxuất kinhdoanh của các doanh nghiệp chế biến lúa gạo phụ

thuộcvàothờivụsảnxuấtlúa,trongnămcóhaimùavụlúachính,đólà:ĐôngXuân
vàHèThu.Vìvậy,cácdoanhnghiệpcầnphảicómộtlượngvốnlưuđộngrấtlớnđể
18
thumua lúanguyênliệunhằm giúp cho cácdoanhnghiệpchủđộnghơntrongquá
trìnhsảnxuấtkinhdoanhcủamình.Mặtkhác,rấtnhiềudoanhnghiệpcóquymôsản
xuấtnhỏ,côngnghệlạchậu,muốnmởrộngquymôsảnxuấtkinhdoanhvàđổimới
máymóc,thiếtbịcácdoanhnghiệpnàycầnphảicómộtlượngvốnkhálớn(cóthể
lênđếnhàngchụctỷđồng),nhưnghiệntạiđaphầncácdoanhnghiệpđềugặpkhó
khănvềvốn.
1.3.6.Thịtrườngcủacácdoanhnghiệpchếbiếnlúagạo
Thịtrườngtiêuthụcủacácdoanhnghiệpchếbiếnlúagạobaogồmthịtrường
trongnướcvànướcngoài.
1.Đốivớithịtrườngtrongnước:ViệtNamcódânsốkhoảng87triệungười,
hàngnămtiêudùngướckhoảng17triệutấngạo,đâylàthịtrườngrấtrộnglớnvàổn
địnhcủacácdoanhnghiệpchếbiếnlúagạo.Dựbáotrongthờigiantớithịtrườngtiêu
thụtrongnướcsẽtănglênrấtnhanh,nguyênnhânlàdodânsốtăng(ướcđạtkhoảng
100triệungườivàonăm2020)vàdocácngànhCNCBkhácpháttriểnrấtnhanh,mà
cácngànhnàysửdụnglúagạolànguyênliệuđầuvàocủaquátrìnhsảnxuất.
Hiệnnay,vớisảnlượnglúahàngnămđạtkhoảng39triệutấn(tươngđương23
triệutấngạo),ngoàiđápứngnhucầutiêudùngtrongnướcvàđảmbảoanninhlương
thựcquốcgiathìchúngtavẫncòndưtrêndưới6triệutấngạochoxuấtkhẩu.
2. Đối với thị trường nước ngoài: Thị trường xuất khẩu gạo của các doanh
nghiệp ViệtNam gồmnhiềunướcởnhiềuchâu lụckhácnhaunhư: ChâuÁ, Châu
Âu,ChâuPhi,TrungĐông(xembảng1.2).Trongnăm2009,cácdoanhnghiệpcủa
ViệtNamđãxuấtkhẩuhơn5,95triệutấngạo,đạtkimngạchxuấtkhẩugần2,7tỷ
USD,chiếmkhoảng15%thịphầncủathịtrườngxuấtkhẩugạothếgiới.Trongđó,
cácdoanhnghiệpxuấtkhẩugạotrênđịabànthànhphốCầnThơđãxuấtkhẩuđược
557ngàntấn,đạtkimngạchtrên240triệuUSD.
Dự báo trong thời giantới thị trường xuất khẩu gạo chủ yếu của các doanh
nghiệpViệtNamvẫnlàcácnướcởkhuvựcChâuÁ,ChâuPhi,ChâuÂuvàmộtsố

nướcởkhuvựcTrungĐông.
19
Bảng 1.2: Cơ cấu thị trườn g xuất khẩu gạo của doanh nghiệp Việt Nam giai
đoạn2005 2 009
ĐVT:%
Stt Thịtrường
Năm
2005 2006 2007 2008 2009
1 ChâuÁ 49,8 48,9 56,9 74,4 55,2
2 ChâuPhi 43,9 43,3 27,9 15,2 24,3
3 ChâuÂu 5,2 0,7 5,1 6,3 13,1
4 TrungĐông 1,1 6,8 7,1 2,1 4,8
5 ChâuMỹ 0,0 0,0 2,9 0,1 1,4
6 ChâuĐạiDương 0,0 0,2 0,1 1,8 1,2
Nguồn:TrungtâmThôngtinPháttriểnNôngnghiệp Nôngthôn,2010[29]
1.4.VAITRÒCỦA CÁCDOANHNGHIỆPCHẾBIẾNLÚAGẠOĐỐIVỚI
NỀNKINHTẾQUỐCDÂN
1.4.1.Cungcấpvà đảmbảoanninhlư ơngthực
TấtcảngườidânViệtNamđềusửdụnglúagạolàmlươngthựcchính,từgạo
có thể chếbiến thành các sản phẩm khác nhưbột,phở,bún và rấtnhiều loại thực
phẩmkhácđược làmtừgạo. Vìvậy, lúagạođã trở thànhnguồnlương thựcchính
trongđờisốnghàngngàycủamỗingườidân.
ViệtNamtrongnhiềunămliềnđượcxếpvàonhómcácnướcdẫnđầuvềxuất
khẩugạo,luônhoànthànhtốtnhiệmvụđảmbảoanninhlươngthựcquốcgiavàquốc
tế.Cóthểnói,lúagạođóngvaitròrấtquantrọngtrongviệccungcấplươngthựccho
ngườidân,ngoàiracònlàngànhkinhtếtạoranhiềucôngănviệclàmchongườilao
động,đặcbiệtlàlaođộngởnhữngvùngnôngthôn,quađóđãgópphầntíchcựcvào
việc xóa đói giảmnghèo. Trong những năm gầnđây chính sáchphát triểnkinhtế
nôngnghiệp,nôngdânvànôngthôncủaNhànướcluôngắnliềnvớipháttriểnngành
hànglúagạo.

20
1.4.2.Gó pphầ nnângcaothunhậpchongườinôngdânvàhiện đạihóakhuvực
nông thôn 
Chếbiếnlúagạogiúpchogiátrịsảnphẩmcủangườinôngdânsảnxuấtrađược
nânglên,từđólợinhuậntừsảnxuấtlúađạtđượccaohơn,ngườinôngdântrồnglúa
sẽchuyêntâmđầutưchosảnxuấttốthơnlàmchosảnlượngvàchấtlượnglúangày
đượcnângcao.Dothunhậpngàyđượcnânglên,ngườidâncóđiềukiện cùngvới
Nhànướcđầu tư xây dựng cơ sởhạ tầng khu vựcnông thônnhưhạ tầng về giao
thông,điện,nước,thủylợi, ngàycàngtốthơnđểphụccácyêucầucủasảnxuấtvà
đờisốngngườidân.
Bảng1.3:Lợinhuậntừsảnxuất lúacủanôngdân giaiđoạn2005 2009
ĐVT:Triệuđồng
Lợi nhuận
Năm
2005
Năm
2006
Năm
2007
Năm
2008
Năm
2009
Lợi nhuậnthuđượctừ
01halúa
19,37 22,47 24,86 26,50 28,26
Nguồn:ViệnNghiêncứulúaĐBSCL,2010[40]
Ghichú:Lợinhuậnnàyđượctínhchohaivụlúachínhtrongnămlà ĐôngXuânvàHèThu .
1.4.3.Gópphầngiảiquyếtviệclàm ởkhuvựcnôngthôn
Các doanhnghiệp chếbiến lúa gạo đã gópphần giải quyết việc làm cho lao

độngnhànrỗiởkhuvựcnôngthôn.Năm2009,sốlaođộngđanglàmviệctrongcác
doanhnghiệpchếbiếnlúagạotrênđịabànTP.CầnThơkhoảng22.000ngànngười,
trongđólaođộngcótrìnhđộchuyênmônthấpchiếmkhoảng70%tổngsốlaođộng
(lựclượnglaođộngnàychủyếuởkhuvựcnôngthôn),vớimứcthunhậpbìnhquân
khoảng2,6triệuđồng/tháng.
Ngoàira,cácdoanhnghiệpcòngópphầnlàmtănggiátrịsảnxuấtcôngnghiệp,
quađóthúcđẩy chuyểndịchcơcấukinhtếởkhuvựcnôngthônvàlàmtăngtỷtrọng
củakhuvựccôngnghiệptrongcơcấukinhtếởđịaphương.
21
1.4.4. Gópphầntạonguồnthungoạitệchođấtnước
Trongnhiều năm liền, sảnphẩm lúa gạo Việt Nam luôn giữ vị trí cao trong
danhsáchcácmặthàngcógiátrịxuấtkhẩulớnnhấtđấtnước,năm2009xuấtkhẩu
gạođứngvịtríthứ5(saudệtmay,dầukhí,dagiày,thủysản)vớikimngạchxuất
khẩuđạtkhoảng2,7tỷUSD.ViệtNamđãtrởthànhnướcxuấtkhẩugạolớnthứhai
thếgiớichỉsauTháiLan,đãgópphầntíchcựcvàoviệcđảmbảoanninhlươngthực
chothếgiớivàlàmchovịthếcủaViệtNamtrênthếgiớingàycàngđượcnângcao.
Bảng1.4:SốlượngvàkimngạchxuấtkhẩugạoViệtNamgiaiđoạn20 05 2009
Chỉtiêu ĐVT Năm
2005
Năm
2006
Năm
2007
Năm
2008
Năm
2009
1. Số lượng gạo xuất
khẩu
Triệu

tấn
5,25 4,50 4,56 4,83 5,95
2. Kim ngạch xuất
khẩugạo
Triệu
USD
1.407 1.238 1.490 2.910 2.700
Nguồn:Tổngcụcthốngkê,2010[26]
1.4.5.Thúcđẩynhiềungànhkinh tếkhácpháttriển
Lúagạolànguồnnguyênliệu chính cho cácngànhchếbiếnlươngthực,thực
phẩm.Vìvậy,khicácdoanhnghiệpchếbiếnlúagạopháttriểnmộtcáchbềnvữngsẽ
tạonguồnnguyênliệuổnđịnhchocác ngànhchếbiếnnàypháttriển.
Bêncạnhđó,sựpháttriểncủacácdoanhnghiệpchếbiếnlúagạosẽtácđộng
dâychuyềntớisựpháttriểncủacơsởvậtchấtphụcvụnónhư:ngànhcungứngvật
tư,điện,nước,thươngmại,dịchvụ,…Nócũngthúcđẩycácngànhkinhtếkhácphát
triểnnhư:xâydựng,vậntải,khobãi,tàichính,tíndụng,bưuchính,viễnthông,khoa
họccôngnghệ,…Quađó,gópphầnlàmchuyểndịchcơcấukinhtếtheohướngcông
nghiệphóa hiệnđạihóa.
1.4.6.Gópphầnlàmổnđịnhchí nhtrịxãhội
22
Cácdoanhnghiệpchếbiếnlúagạopháttriểnđãthúcđẩy hoạtđộngsảnxuấtlúa
pháttriển,mộtkhisảnxuấtlúapháttriểnthìsẽgópphầnvàoviệcđảmbảoanninh
lươngthựcquốcgia,giảiquyếtviệclàm,nângcaothunhậpcủangườinông dân.
Chínhtừnhữngđónggóprấtquantrọngnêutrên,cóthểnóicácdoanhnghiệp
chếbiếnlúagạođãgópphầntíchcựcvàoổnđịnhchínhtrịxãhộicủađấtnước.
1.5. NHỮNGYẾU TỐ ẢNHHƯỞNGĐẾN SẢN XUẤT KINH DOANH CỦA
CÁCDOANHNGHIỆPCHẾBI ẾNLÚAGẠO 
Cónhiều yếutốảnhhưởngđếnsựpháttriểncủacácdoanhnghiệpchếbiến
lúagạo,nhưngcóthểphânthànhhainhómyếutốchủyếulà:nhómyếutốbênngoài
vànhómyếutốbêntrong.

1.5.1.Nhó m yếutốmôitrườngbênngoài
1.5.1.1.Môitrườngvĩmô
Bấtcứhoạtđộngsảnxuấtnàotrongquátrìnhhoạtđộngcủamìnhcũngchịu
sựtácđộngnhấtđịnhcủamôitrườngvĩmô.Đốivớicácdoanhnghiệpchếbiếnlúa
gạo, các yếu tố môi trường vĩ mô có ảnhhưởng lớnđến sự phát triển củadoanh
nghiệpbaogồmcácyếutốcơbảnnhưsau:
(1)Đườnglối,chủtrươngpháttriểncôngnghiệp:Chínhphủmỗinướcđềucó
đườnglối,chủtrươngpháttriểncôngnghiệpriêngphùhợpvớibốicảnhkinhtếxã
hội và môi trường của mỗi nước, vídụ nhưSingapore lúc đầuhọphát triển công
nghiệpnhẹ,sauđópháttriểncácngànhcôngnghệkỹthuậtcao;NhậtBản,HànQuốc
ngaytừđầucôngnghiệphóahọđãđivàopháttriểncácngànhcôngnghiệpnặng,vì
thếhọ đã cócácngành côngnghiệptầmcỡquốctế nhưsản xuấtthép, côngnghệ
đóngtàu,côngnghệôtô,côngnghệđiệntử…
ỞViệtNam,đườnglốipháttriểncôngnghiệpđượcthựchiệnvàthayđổiqua
nhiềuthờikỳ.Ởthờikỳ1975đến1986thựchiệnchínhsáchưutiênpháttriểncông
nghiệpnặng.Giaiđoạn1986đến1990đãcósựđiềuchỉnhvềđườnglốipháttriển
côngnghiệp,ưutiênpháttriểncôngnghiệpchếbiếnlàchính.Từnăm2001đếnnay,
đangthựchiệnđườnglốicôngnghiệphóahiệnđạihóatheoNghịquyếtĐạihộiIX
và Đại hộiX, nhằmxâydựng nước ta trởthànhnướccôngnghiệp pháttriểntheo
23
hướnghiệnđạivàonăm2020 [13];trongđó,chútrọngpháttriểncôngnghiệpchế
biếnnônglâmthủysản,cácngànhcôngnghiệpsửdụnghàmlượngcôngnghệcao
như: điệntử,côngnghệphầnmềm,côngnghệôtô,…
(2)CácchínhsáchcủaNhà nướcđốivớidoanhnghiệp:Mỗimộtquốcgiađều
cóchínhsáchvềpháttriểnkinhtếriêngcủamình,trongđócóchínhsáchliênquan
đếndoanhnghiệp.Mộtsốnướctrongthờikỳđầuthựchiệnđườnglốicôngnghiệp
hóa,đểthựchiệncácchiếnlượcpháttriểnkinhtếxãhội,họđãthànhlậpnhiềutổng
côngty ởnhiềulĩnhvực,màcáclĩnhvựcnàycóảnhhưởngđếnchínhsáchpháttriển
kinh tếquốc gia nhưnănglượng,dầukhí,viễnthông,… Mộtsốquốc gia khácthì
trongthờikỳđầu,họưutiênchocácdoanhnghiệpnhỏvàvừađểkhaitháctốtcác

nguồnnguyênliệusẵncótrongnước.ChínhsáchpháttriểncủaViệtNamhiệnnay
bêncạnhtậptrungpháttriểncácTổngcôngty,cácTậpđoànkinhtếlớnởnhữnglĩnh
vựckinhtếthenchốtnhưđiện,dầukhí,đóngtàu,…ViệtNamcònchútrọngphát
triểncácdoanhnghiệpquymônhỏvàvừanhằmpháthuynhữnglợithếvềnguồn
nguyênliệu,laođộngởcácđịaphương;trongđó,đặcbiệtquantâmđếnpháttriển
cácdoanhnghiệpchếbiếnnônglâmthủysản,vìViệtNamcóthếmạnhvềnguồn
nguyênliệuphụcvụchocácdoanhnghiệpchếbiếnnày.
(3)Mứcđộhộinhậpkinhtếquốctế:Mứcđộhộinhậpkinhtếquốctếcủamỗi
nướccóảnhhưởnglớnđếnviệcpháttriểncủacácdoanhnghiệp.Vớicácquốcgiađã
trởthànhthànhviêncủaTổchứcThươngmạithếgiới(WTO)thìchắcchắnsẽgặp
nhiềutháchthứctrongcạnhtranhquốctế,nhưngđồngthờicũngmởranhiềucơhội
chocác doanhnghiệpvươnrathịtrườngthếgiới.
(4)Mứcđộpháttriểncơsởhạtầng:Cơsởhạtầnglàtổngthểcáccôngtrình
vàlàyếutốrấtquantrọngchosựpháttriểnkinhtếxãhội.Cơsởhạtầngbaogồmcơ
sởhạtầngkỹthuậtcầnthiếtchoquátrìnhsảnxuấtnhư:nhàxưởng,hệthốnggiao
thông,điện,nước,bưuchính,viễnthông,…vàcơsởhạtầngxãhộiphụcvụđờisống
dâncưnhưnhàở,trườnghọc,cơsởytế,cơsởvănhóa,dịchvụ,…
ViệtNamlàmộtnướcđangpháttriển,cơsởhạtầngcònyếukém.Dođó,để
pháttriểnnhanhcácngànhkinhtế,cơsởhạtầngcầnđitrướcmộtbước,cầnđầutư
hoànchỉnhhệthốngcơsởhạtầngnhư:cảngbiển,giaothôngthủy,bộ,cảnghàng
24
không,nănglượng,…Trongthờigianqua,Nhànướcđãhếtsứcquantâmđếnđầutư
pháttriểncơsởhạtầngvàbướcđầuđãcónhữngcảithiệnrấtđángkể.
(5)Tácđộngcủa cáckhuvựckinhtếkhác:Cáckhuvựckinhtếkháctrongcơ
cấukinhtếcóảnhhưởngquantrọngđếnsựpháttriểncủa cácngànhcôngnghiệp,
trongđó có cácdoanhnghiệp củangành CNCB lúa gạo. Nôngnghiệpgiữ vai trò
quantrọng,làngànhcungcấpnguyênliệuchủyếuchocácdoanhnghiệpchếbiếnlúa
gạo.Cácngànhkhácnhưtàichính,viễnthông,điện,…cótácđộnglớnđếnhoạtđộng
củacác ngànhkinhtếvàhỗtrợchocácngànhnày pháttriển.Vídụnhưnếukhôngcó
ngànhngânhànghayđiệnlựcthìtấtcảcácngànhkháckhôngthểpháttriển.

1.5.1.2.Môitrườngvimô
Cácyếutốcủamôitrườngvimôđượcthểhiệntheomôhìnhnămtáclựccủa
MichaelE.Porterdướiđây:
Biểuđồ1.2:MôhìnhnămtáclựccủaM ichaelE.Porter(1980)[42]
Nhà
cungcấp
Đốithủ
mớitiềm
năng
Những đốithủcạnh
tranhtrongngành
Cạnhtranhgiữacác
đốith
ủhiệnhữu
Sảnphẩm
thaythế
Khách
hàng