nghị luận về một số bài thơ, đoạn thơ 1

Nghị luận về
một bài thơ,
đoạn thơ
GV: Nguyễn Thị Thu Hoài
THPT Kỹ thuật Lệ Thủy
I. Nghị luận về một bài thơ.
1. Đề bài : Phân tích bài thơ "Cảnh khuya" của Hồ Chí Minh.
"Tiếng suối trong nh tiếng hát xa,
Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa.
Cảnh khuya nh vẽ, ng ời ch a ngủ,
Ch a ngủ vì lo nỗi n ớc nhà."

a)Tìm hiểu đề:
-Ni dung ngh lun:Lm rừ giỏ tr ni dung,
ngh thut bi th
-
Thao tỏc: Phõn tớch, so sỏnh, bỡnh ging
-
Phm vi t liờu dn chng: Vn bn Cnh
khuya, phong cỏch, quan im st H Chớ
Minh, cỏc bi th cựng ti
b) Lập dàn ý.
GV: E hãy căn cứ vào
những câu hỏi gợi ý
trong SGK lập dàn ý cho
đề bài trên ?
* Mở bài.
Giới thiệu khái quát v:
-
Tỏc gi
-

Hon cảnh ra đời
-
Khỏi quỏt ni dung, ngh thut
*Th©n bµi:
-
N i dung:ộ
+ Hai câu đầu: Bức tranh thiên nhiên: Cảnh đêm trăng rừng núi
về khuya thơ mộng, đẹp đẽ
Các hình ảnh: suối, trăng, hoa, cây cổ thụ…
Điệp từ “lồng” => Cảnh vật có sự hòa quyện tình tứ
So sánh: Tiếng suối trong như tiếng hát xa  cách so sánh mới
mẻ. “Trong” không chỉ diễn tả màu sắc của nước (thị giác) mà
còn là âm thanh, là sự chuyển động nhẹ nhàng của dòng nước
 ẩn dụ chuyển đổi cảm giác.
+ Hai câu sau: Nhân vật trữ tình hiện ra giữa khung cảnh thiên
nhiên thơ mộng với nỗi trăn trở, thao thức vì “nỗi nước nhà”
Hình ảnh một chiến sĩ, một vị lãnh tụ cách mạng
So sánh: Trong thơ xưa, con người xuất hiện với tâm thế một
ẩn sĩ, lánh đời, thoát tục…
-
Ngh thu t:ệ ậ
+ C đi n: th th t tuy t, hình nh c l , bút ổ ể ể ơ ứ ệ ả ướ ệ
pháp: g i ch không t …ợ ứ ả
+ Hi n đ i: Tinh th n, tâm th nhân v t tr tìnhệ ạ ầ ế ậ ữ
*K t bài:ế
H Chí Minh Nh y c m, tinh t tr c v đ p ồ ạ ả ế ướ ẻ ẹ
thiên nhiên
Canh cánh bên lòng n i lo vì dân, ỗ
vì n cướ
Căn cứ vào cách khai thác đề

bài trên hãy nêu các b ớc nghị
luận về một tác phẩm thơ?
2. Cách làm bài nghị luận một bài thơ
-
Gii thiu khỏi quỏt v bi th (hon cnh sỏng tỏc,
tỏc gi, tỏc phm)
-
Lm rừ giỏ tr ni dung, ngh thut tỏc phm bng
cỏch phõn tớch, bỡnh ging cỏc t ng, hỡnh nh, th
phỏp ngh thut
-
Khỏi quỏt li giỏ tr tỏc phm
II. Nghị luận về một đoạn thơ
- Các b ớc nghị luận cũng giống nh nghị luận về một bài
thơ
- Căn cứ vào văn bản của đoạn thơ cần nghị luận. Hiểu rõ
vị trí và ý nghĩa của đoạn thơ.
Đề bài: Phân tích đoạn thơ sau trong bài "Việt Bắc" của
Tố Hữu:
"Những đ ờng Việt Bắc của ta

Vui lên Việt Bắc, đèo De, núi Hồng".
1- Tìm hiểu đề
- Đoạn thơ miêu tả khí thế ra trận của nhân dân ta trong cuộc
kháng chiến chống thực dân Pháp. Đây là một đoạn thơ hay,
đạt đ ợc những giá trị nghệ thuật đặc sắc.
: HS đọc kỹ đoạn thơ, căn cứ vào
gợi ý SGK nêu yêu cầu của
đề bài và lập dàn ý cho đề
bài trên?

Nhớ về
những niềm
vui chiến
thắng trên
khắp mọi
miền của
đất n ớc (4
dòng cuối)
Về nghệ thuật: sử
dụng nhuần nhuyễn
thể thơ lục bát; giọng
thơ sôi nổi, hào hùng;
hình ảnh, từ ngữ giàu
sức gợi cảm; sử dụng
linh hoạt các biện
pháp tu từ.
Thân bài
- Khí thế của cuộc
k/chiến chống thực dân
Pháp ở VB. Cảnh t ợng đó
đ ợc đặc tả sinh động qua
hình ảnh các con đ ờng
VB trong những đêm
kháng chiến, nổi bật là
sức mạnh và niềm lạc
quan của những lực l ợng
k/chiến.
Mở bài: Giới
thiệu đoạn
thơ, vị trí,

dẫn nguyên
văn đoạn
thơ.
Dàn ý
Kết luận:Đoạn
thơ thể hiện cảm
hứng ngợi ca Việt
Bắc, ngợi ca cuộc
kháng chiến
chống Pháp oanh
liệt của nhân dân
ta.
2- Lập dàn ý
Cách làm bài nghị luận về một đoạn thơ:
Cách làm bài nghị luận về một đoạn thơ:
-
Giới thiệu khái quát về tác giả, tác phẩm,
Giới thiệu khái quát về tác giả, tác phẩm,
đoạn trích
đoạn trích
-
Đặt đoạn trích vào chỉnh thể tác phẩm
Đặt đoạn trích vào chỉnh thể tác phẩm

Phân tích, làm rõ nội dung, nghệ thuật
Phân tích, làm rõ nội dung, nghệ thuật
- Khái quát giá trị đoạn trích->giá trị tác
- Khái quát giá trị đoạn trích->giá trị tác
phẩm
phẩm

IV. Luyện tập
IV. Luyện tập
Đề bài
Đề bài
: Hãy phân tích đoạn thơ sau trong bài
: Hãy phân tích đoạn thơ sau trong bài
"
"
Tràng giang
Tràng giang
" của Huy Cận:
" của Huy Cận:
"Lớp lớp mây cao đùn núi bạc,
"Lớp lớp mây cao đùn núi bạc,
Chim nghiêng cánh nhỏ: bóng chiều sa
Chim nghiêng cánh nhỏ: bóng chiều sa
Lòng quê dợn dợn vời con n ớc
Lòng quê dợn dợn vời con n ớc
Không khói hoàng hôn cũng nhớ nhà"
Không khói hoàng hôn cũng nhớ nhà"
Thảo luận nhóm
Chia lớp làm 4 nhóm. Các nhóm thảo luận làm bài
tập trên trong 5 phút.
Đáp án
Đáp án
:
:
HS có thể trình bày theo nhiều cách khác nhau, song cần
HS có thể trình bày theo nhiều cách khác nhau, song cần
đảm bảo các ý sau:

đảm bảo các ý sau:
- Cảnh chiều xuống trên sông: đẹp nh ng buồn.
- Cảnh chiều xuống trên sông: đẹp nh ng buồn.
- Tâm trạng của nhà thơ: Nỗi buồn nhớ nhà, nhớ quê h
- Tâm trạng của nhà thơ: Nỗi buồn nhớ nhà, nhớ quê h
ơng.
ơng.
- Nghệ thuật:
- Nghệ thuật:
+ Hình ảnh đối lập, gợi cảm: núi mây hùng vĩ/cánh chim
+ Hình ảnh đối lập, gợi cảm: núi mây hùng vĩ/cánh chim
bé nhỏ.
bé nhỏ.
+ âm điệu phù hợp: dập dềnh, mênh mang nh sóng n ớc
+ âm điệu phù hợp: dập dềnh, mênh mang nh sóng n ớc
trên Tràng giang.
trên Tràng giang.
+ Tứ thơ mới mẻ có sự kết hợp giữa bút pháp cổ điển
+ Tứ thơ mới mẻ có sự kết hợp giữa bút pháp cổ điển
của thơ Đ ờng với bút pháp lãng mạn của thơ mới.
của thơ Đ ờng với bút pháp lãng mạn của thơ mới.
4- Củng cố:
4- Củng cố:
Nắm chắc kỹ năng và các b ớc
Nắm chắc kỹ năng và các b ớc
nghị luận về một bài thơ, đoạn thơ.
nghị luận về một bài thơ, đoạn thơ.
5- Dặn dò
5- Dặn dò
:

:
Về nhà hoàn thành các bài viết
Về nhà hoàn thành các bài viết
đã lập dàn ý ở trên, học thụôc phần ghi nhớ.
đã lập dàn ý ở trên, học thụôc phần ghi nhớ.
Soạn bài tiếp theo "Tây Tiến" của Quang Dũng
Soạn bài tiếp theo "Tây Tiến" của Quang Dũng
C¶m ¬n
C¶m ¬n
c¸c thÇy
c¸c thÇy
c« gi¸o
c« gi¸o