nhu cầu và điều kiện tiếp nhận thông tin qua loại hình báo phát thanh của sinh viên học viện báo chí và tuyên truyền

<span class="text_page_counter">Trang 1</span><div class="page_container" data-page="1">

HỌC VIỆN BÁO CHÍ VÀ TUYÊN TRUYỀN KHOA QUAN HỆ CÔNG CHÚNG VÀ QUẢNG CÁO

---TIỂU LUẬN

CÔNG CHÚNG BÁO CHÍ TRUYỀN THƠNG Nhu cầu và điều kiện tiếp nhận thơng tin qua loại hình báo phát thanh

của sinh viên Học viện Báo chí và Tuyên truyền

</div><span class="text_page_counter">Trang 2</span><div class="page_container" data-page="2">

LỜI CẢM ƠN

Chúng em xin được gửi lời cảm ơn chân thành nhất đến TS. Phạm Thị Thanh Tịnh. Trong q trình học tập và tìm hiểu học phần Cơng chúng báo chí truyền thơng, chúng em đã nhận được sự quan tâm giúp đỡ, hướng dẫn tận tình của cơ. Cơ đã giúp chúng em tích lũy thêm nhiều kiến thức để có cái nhìn sâu sắc và tồn diện hơn về mơn học, về ngành nghề cũng như cả những đạo lý trong cuộc sống. Thơng qua bài tiểu luận này, Nhóm 3 xin được trình bày lại những gì mà mình đã tìm hiểu về “Nhu cầu và điều kiện tiếp nhận thông tin qua loại hình báo phát thanh của sinh viên Học viện Báo chí và Tun truyền”.

Trong q trình hồn thành bài tiểu luận, chắc chắn khơng tránh khỏi những thiếu sót. Chúng em rất mong nhận được những góp ý đến từ cơ để bài tiểu luận của Nhóm 3 được hồn thiện hơn.

Kính chúc cơ sức khỏe, hạnh phúc, thành công trên con đường sự nghiệp giảng dạy và rất mong có cơ hội được cơ chỉ dạy trong các học phần tiếp theo ạ.

</div><span class="text_page_counter">Trang 3</span><div class="page_container" data-page="3">

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài:

Trong các loại hình báo chí, phát thanh là loại hình có ưu thế, thơng tin nhanh, q trình tiếp nhận dễ dàng, phương tiện nghe đơn giản, hình thức thơng tin sống động nhờ sử dụng hiệu quả các phương tiện lời nói, tiếng động, âm nhạc. Tuy nhiên trong kỷ nguyên số như hiện nay, các ưu thế của phát thanh giờ đây đã khơng cịn là độc quyền trước sự lên ngơi và có phần lấn lướt của mạng xã hội trên nền tảng công nghệ số. Điều này đặt ra câu hỏi: Liệu công chúng có cịn sử dụng báo phát thanh làm hình thức để tiếp nhận thơng tin ? Cũng như làm thế nào để cơng chúng có thể tiếp nhận thơng tin qua loại hình báo phát thanh một cách hiệu quả nhất ? Các nghiên cứu về phát thanh hiện nay chỉ tổng quan về thực trạng phát thanh hiện nay, chưa có nghiên cứu nào đi sâu vào nhu cầu và điều kiện tiếp nhận thơng tin của nhóm đội tượng sinh viên Học viện Báo chí và Tuyên truyền một cách chi tiết, cụ thể.

Chính vì vậy, chúng em xin phép lựa chọn đề tài: “Nhu cầu và điều kiện tiếp nhận thơng tin qua loại hình báo phát thanh của sinh viên Học viện Báo chí và Tuyên truyền” làm đề tài nghiên cứu.

2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu: 2.1. Mục đích nghiên cứu:

Đề tài nhằm làm rõ nhu cầu và điều kiện tiếp nhận thông tin qua loại hình phát thanh của sinh viên trường Học viện Báo chí và Tuyên truyền hiện nay. Qua việc nghiên cứu, ta sẽ có cái nhìn tổng quát về nhu cầu, xu hướng tiếp nhận thông tin của nhóm đối tượng, từ đó đưa ra những giải pháp nhằm phát triển loại hình phát thanh cũng như nâng cao nhu cầu và điều kiện tiếp nhận thơng tin qua loại hình phát thanh của nhóm đối tượng trên.

2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu:

Để đạt được mục đích nghiên cứu, đề tài cần phải thực hiện những nhiệm vụ sau:

</div><span class="text_page_counter">Trang 4</span><div class="page_container" data-page="4">

- Khái lược lý thuyết cơ bản về về phát thanh.

- Khảo sát và phân tích nhu cầu, tần suất và điều kiện tiếp nhận thơng tin qua loại hình báo phát thanh.

- Phân tích và dự đốn những xu hướng mới trong phát thanh hiện đại. - Đề xuất các giải pháp khắc phục các hạn chế của phát thanh tại Việt Nam hiện nay.

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu: 3.1. Đối tượng nghiên cứu:

Sinh viên Học viện Báo chí và Tuyên truyền chủ yếu trong độ tuổi từ 18 đến 22. 4. Phương pháp nghiên cứu:

- Phương pháp nghiên cứu tư liệu: Nghiên cứu một số sách, báo, tài liệu về ngôn ngữ học, ngôn ngữ báo chí, phát thanh...

- Phương pháp điều tra: Làm bảng hỏi Anket.

</div><span class="text_page_counter">Trang 5</span><div class="page_container" data-page="5">

CHƯƠNG I: GIỚI THIỆU VỀ CÁC HOẠT ĐỘNG TÌM HIỂU CƠNG CHÚNG

I. Nhu cầu tiếp nhận thơng tin phát thanh của nhóm cơng chúng sinh viên Học viện Báo chí và Tuyên truyền:

1. Phát thanh:

Phát thanh là một loại hình truyền thơng đại chúng trong đó nội dung thông tin được truyền tải qua âm thanh Âm thanh bao gồm ba yếu tố: lời nói, âm nhạc và tiếng động.

Phát thanh có 2 loại hình: phát thanh qua sóng điện từ; phát thanh truyền qua hệ thống dây dẫn. Đến thế kỷ XX, vệ tinh xuất hiện đã tạo ra một cuộc cách mạng lớn trong thơng tin đại chúng, tín hiệu phát thanh và truyền hình được truyền đi khắp thế giới một cách rộng khắp và mau lẹ. Con người có thể ngồi trong nhà mình tiếp nhận thơng tin về các sự kiện thuộc đủ các lĩnh vực và mọi nơi trên trái đất một cách trực tiếp.

Một số nhà nghiên cứu về báo chí phát thanh trên thế giới lại đưa ra những dự đoán sáng sủa về tương lai của phát thanh trong bối cảnh bùng nổ các phương tiện truyền thông đầu thế kỷ XXI này. Cơ sở của quan niệm này trước hết dựa trên những ưu thế của phát thanh như tính tiện lợi, kỹ thuật đơn giản, thiết bị gọn nhẹ và phương thức tiếp nhận thông tin rất linh hoạt (đang trong ô tô, trên giường ngủ, đang làm việc... đều có thể nghe phát thanh). Sự đơn giản, gọn nhẹ của thiết bị thu nhận thông tin phát thanh là một ưu thế nổi bật của phát thanh so với các báo khác trong cùng một điều kiện như nhau, vì báo mạng và truyền hình cần thiết bị kỹ thuật cồng kềnh và phức tạp hơn nhiều. Khi cuộc sống ngày càng phát triển, con người ngày càng chịu nhiều áp lực của nhịp sống khẩn trương, hiện đại thì những ưu thế này lại càng phát huy tác dụng.

1.1. Nhóm cơng chúng sinh viên Học viện Báo chí và Tuyên truyền (AJC):

</div><span class="text_page_counter">Trang 6</span><div class="page_container" data-page="6">

Sinh viên Học viện Báo chí và Tuyên truyền chủ yếu trong độ tuổi từ 18 đến 22. Thu nhập chính của nhóm này đa số đến từ sự chu cấp của gia đình và tiền lương từ các công việc làm thêm part-time. Tuy hiện tại đều sinh sống và làm việc tại Hà Nội, nhưng các bạn sinh viên AJC lại đến từ rất nhiều tỉnh thành trên đất nước: từ những thành phố lớn như Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh,... đến những tỉnh thành như Hưng Yên, Bắc Ninh, Nghệ An,...

Học viện Báo chí và Tun truyền (AJC) hay cịn gọi là Trường Đảng là cái nôi tạo ra nhiều tinh anh trong ngành báo chí cho quốc gia. Bên cạnh các chuyên ngành liên quan đến báo chí, Học viên cịn nổi tiếng với nhiều ngành nghề khác như Quan hệ công chúng&Quảng cáo, Quan hệ quốc tế, Xuất bản, Chính trị học, Triết học, Xây dựng Đảng, ...

1.2. Nhu cầu tiếp nhận thông tin phát thanh của sinh viên Học viện Báo chí và Tuyên truyền:

Với nền tảng là sinh viên, đây là nhóm cơng chúng với mức độ dân trí cao và có nhu cầu tiếp cận thơng tin rất đa dạng:

Nhu cầu tiếp nhận thông tin về học tập, công việc, độ tuổi 18-22 là giai đoạn dần chuyển giao từ việc được chu cấp từ gia đình sang độc lập kinh tế, vì vậy, nhu cầu tiếp nhận thơng tin về cơng việc, thị trường việc làm…của nhóm này là rất lớn. Nhu cầu tiếp nhận thông tin về đời sống - xã hội, với tùy đặc thù ngành học, sinh viên Báo chí tiếp nhận những thơng tin về tình hình xã hội Việt Nam và thế giới theo nhiều góc độ khác nhau. Tuy nhiên tựu chung lại nhu cầu này không chỉ xuất phát từ động cơ cập nhật tin tức mà còn là để phục vụ cho công việc và nghiên cứu.

Nhu cầu tiếp nhận những thơng tin khác (như thời trang, giải trí, sức khỏe,...), lớn lên trong điều kiện đủ đầy hơn só với các thế hệ trước, nhóm cơng chúng này cũng có những nhu cầu rất cao trong việc tiếp nhận, tìm hiểu những thơng tin mà bản thân đang quan tâm.

</div><span class="text_page_counter">Trang 7</span><div class="page_container" data-page="7">

Có thể thấy đây nhóm đối tượng đơng đảo với nhu cầu tiếp nhận thông tin lớn, đa dạng chủ đề, lĩnh vực. Tuy vậy, đối mặt vô số sự lựa chọn như mạng xã hội, truyền hình, ... với khả năng cung cấp thơng tin tương tự mà cịn đáp ứng được việc tiếp cận về thị giác, phát thanh dần khơng cịn là lựa chọn ưu tiên khi tiếp cận thông tin của nhóm cơng chúng này nữa.

2. Điều kiện tiếp cận thơng tin của nhóm cơng chúng sinh viên Học viện Báo chí & Tuyên truyền:

2.1. Điều kiện khách quan 2.1.1. Điều kiện về môi trường xã hội

Đầu tiên phải kể đến xu hướng truyền thông đa chiều trong thời đại công nghệ số. Dưới sự phát triển của Internet và các thiết bị điện tử hiện đại, việc tiếp nhận thơng tin của cơng chúng đã có sự thay đổi. Từ vai trò là đối tượng tiếp nhận thụ động công chúng truyền thông đã tiến lên vai trò chủ động trực tiếp tham gia vào tiến trình truyền thơng. Họ có quyền nhất định trong việc chọn lựa những thông tin hấp dẫn, lôi cuốn, phù hợp với thị hiếu của bản thân. Mơ hình truyền thông đại chúng một chiều đứng trước nguy cơ sụp đổ và buộc phải dần chuyển hóa sang khuynh hướng mới. Từ đó, mơ hình truyền thơng đại chúng hai chiều và đa chiều ra đời thay thế cho phương thức cũ.

Sự tồn cầu hóa thơng tin giúp việc tìm kiếm, tiếp cận tin tức khơng cịn là một trở ngại dối với nhóm cơng chúng này. Cơng cụ tiếp nhận thơng tin đã khơng cịn là một trở ngại đối với công chúng, đặc biệt là thế hệ trẻ. Chỉ với một cú click chuột, ta có thể cập nhật thông tin từ mọi nơi trên thế giới.

Theo một báo cáo của We are social về tổng quan thị trường ngành Digital tại Việt Nam (tính đến tháng 2/2022), khi nghiên cứu về các thiết bị được sử dụng để tiếp cận Internet, Smartphone chiếm ưu thế tuyệt đối với 97,6%; tiếp theo đó là Laptop/Máy tính để bàn với 64%; còn lại là các dạng thiết bị khác với tỷ lệ chênh lệch không quá khác biệt.

</div><span class="text_page_counter">Trang 8</span><div class="page_container" data-page="8">

2.1.2. Điều kiện về hệ thống phát thanh<small>:</small>

a. Đa dạng nội dung và cách thức truyền tải thông tin

Hệ thống truyền thông đại chúng ở nước ta phát triển đa dạng, đầy đủ các loại hình và phát triển không ngừng.

Truyền thông phát thanh là một hình thức truyền thơng đặc biệt với phương thức và con đường tác động riêng, trong đó lời nói là phương tiện truyền tải ý nghĩa và tình cảm, gắn liền với âm nhạc và tiếng động minh hoạ.

Ví dụ như, đài Tiếng nói Việt Nam VOV bao gồm rất nhiều kênh phát sóng khác nhau, chúng ta có thể kể đến: Kênh thời sự - tin tức (VOV1), Kênh văn hoá và các vấn đề xã hội (VOV2), Kênh âm nhạc và giải trí (VOV3), Kênh phát thanh Dân tộc (VOV4),... Và với mỗi kênh phát sóng, chất giọng và ngữ điệu của phát thanh viên cũng có sự khác nhau cho phù hợp với nội dung truyền tải.

Chẳng hạn, khi nói chuyện thời sự như kênh VOV1, giọng cần nhanh nhẹn, khỏe khoắn, rõ ràng, trung tính. Khi trong một cuộc chia sẻ, tâm tình như ở chương trình Bạn hãy nói với chúng tơi (VOV2), Cửa sổ tình yêu (VOV2), Câu chuyện tối thứ 7 (VOV Giao thông), giọng điệu cần sâu lắng, giàu cảm xúc, mềm mại, ấm áp. Khi kể về một hồi ức buồn thì tiết tấu chậm, sắc giọng buồn, nhưng nói về tương lai tương sáng thì tiết tấu nhanh hơn, sắc giọng tươi tắn…

b. Các hình thức truyền tải

Với sự xuất hiện lâu đời, không quá ngạc nhiên khi các thông tin phát thanh được thể hiện dưới rất nhiều hình thức như:

Loa phường, là thiết bị truyền thơng tin bằng âm thanh. Mục đích sử dụng loa phát thanh là việc truyền đạt các tin tức về những sự kiện, sự việc trong một khu vực nào đó, nhằm thơng báo, phản ánh hoặc cảnh báo đến người dân. Ngồi ra loa phát thanh có chức năng tuyên truyền các chính sách, quy định, chương trình của Đảng và Nhà nước.

</div><span class="text_page_counter">Trang 9</span><div class="page_container" data-page="9">

<small>Hình ảnh minh họa về Loa phường (nguồn Cổng thông tin Chính phủ)</small> Trước đây, trong các thời kỳ kháng chiến, thời kỳ bao cấp khi khơng có các phương tiện truyền thơng như báo, đài, tivi hay điện thoại, Internet thì loa phát thanh là phương tiện truyền thông quan trọng để thông tin kịp thời đến người dân trong những trường hợp cần thiết, khẩn cấp. Tuy nhiên, hiện nay sự phát triển nở rộ của nhiều phương tiện truyền thông đại chúng đã làm hạn chế vai trò của loa phát thanh.

Radio, là phương thức truyền tín hiệu đi xa bằng sự bức xạ sóng điện từ, và thường được nghe trên sóng FM. Chỉ với một chiếc radio nhỏ, ta có thể tiếp cận được với hơn 600 đài truyền thanh cấp huyện và hàng ngàn hệ thống truyền thanh cấp xã phường trên khắp Việt Nam.

Kết hợp phát thanh cùng với báo mạng điện tử, nhằm đáp ứng nhu cầu tiếp cận thông tin 24/7 của công chúng kể cả khi bận rộn như lái xe, nấu ăn… nhiều trang báo mạng đã tích hợp giữa việc đọc và nghe trong cùng một trang báo.

</div><span class="text_page_counter">Trang 10</span><div class="page_container" data-page="10">

<small>(Nguồn Báo Tiền phong)</small>

Podcast, là sự ghép nối giữa hai từ “iPod” (một thương hiệu máy phát nhạc của Apple) và “broadcast” (phát sóng). Theo Từ điển Oxford định nghĩa, podcast được hiểu là: “Một tập tin âm thanh kỹ thuật số có sẵn trên Internet có thể tải xuống máy tính hoặc thiết bị di động, thường có sẵn dưới dạng series, người dùng có thể đăng ký theo dõi và nhận được các tập tin nội dung một cách tự động”. Hiện nay Podcast đang là một xu thế mới của thế giới âm thanh số hiện đại trên thế giới và cả tại Việt Nam.

2.1.3. Các điều kiện kinh tế, chính trị, văn hố, xã hội trong nước và quốc tế

Điều kiện kinh tế, chính trị, văn hoá, xã hội là yếu tố ảnh hưởng mạnh mẽ đến sự vận động của báo chí. Sự phát triển kinh tế, chính trị, văn hố, xã hội của mỗi nước tự nó đặt ra nhu cầu, địi hỏi về thông tin, giao tiếp giữa các thành viên trong xã hội.

2.2. Điều kiện chủ quan:

Các nhân tố mức sống, học vấn, độ tuổi, giới tính... đều ảnh hưởng tới cách thức, mức độ và mục đích tiếp nhận thơng tin phát thanh của sinh viên học viện Báo chí và Tuyên truyền. Trong đó nghề nghiệp, học vấn là hai nhân tố ảnh hưởng quan trọng nhất đến cách thức ứng xử của công chúng sinh viên học viện Báo chí

</div><span class="text_page_counter">Trang 11</span><div class="page_container" data-page="11">

và Tuyên truyền với báo phát thanh. Muốn thay đổi mơ thức tiếp nhận (thói quen, mức độ, mục đích, cách thức tiếp nhận) của cơng chúng đối với thông tin phát thanh, cần tác động trước hết và quyết định nhất tới hai nhân tố kể trên. Đây là vấn đề có ý nghĩa phương pháp luận và ý nghĩa thực tiễn một cách sâu sắc.

CHƯƠNG II: NGHIỆM THU VÀ ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ KHẢO SÁT Nghiên cứu được thực hiện với những đối tượng khảo sát là sinh viên Học viện Báo chí và Tuyên truyền. Tổng cộng nghiên cứu thu được 256 phiếu khảo sát từ hình thức nghiên cứu bằng bảng hỏi anket online, loại ra những phiếu khảo sát không đạt yêu cầu, còn 251 phiếu, đạt 98,04%. Kết quả khảo sát qua phân tích có thể chỉ rõ một số vấn đề như sau:

1. Kết quả khảo sát về nhân khẩu học:

Về độ tuổi - niên khóa: Trong tổng cộng 251 phiếu khảo sát thu được, sự chênh lệch khơng q lớn giữa các niên khóa này giải thích cho việc tiếp cận thơng tin trên báo phát thanh qua từng khóa gần như là tương tự nhau.

Về ngành học: 251 sinh viên Học viện Báo chí và Tuyên truyền tham gia khảo sát đến từ các ngành học khác nhau như sau :

</div><span class="text_page_counter">Trang 12</span><div class="page_container" data-page="12">

Truyền thơng đa phương tiện 22 người (9%)

Quan hệ chính trị và truyền thông quốc tế 2 người (1%)

Qua khảo sát cho thấy sinh viên các ngành truyền thông và báo chí, đặc biệt sinh viên Báo phát thanh có xu hướng quan tâm và tiếp cận thông tin trên báo phát thanh nhiều hơn là sinh viên các ngành lý luận.

Về quê quán: Trong 251 phiếu khảo sát thu về kết quả có đến 27,8% sinh viên có quê quán là Hà Nội, theo sau là các tỉnh, thành phố khác. Cho thấy đặc biệt ở các thành phố lớn cơ sở vật chất hệ thống phát thanh hiện đại, mức tiếp cận với các bạn sinh viên sẽ cao hơn ở vùng nông thôn do cơ sở vật chất hệ thống phát thanh còn hạn chế, báo phát thanh sẽ tiếp cận với người lớn tuổi qua những phương tiện truyền thống như kênh radio trên TV, radio cầm tay, loa phường,...

Về thu nhập: Dựa trên kết quả khảo sát, có thể chỉ ra, mức thu nhập hàng tháng của các đối tượng tham gia khảo sát đa phần là từ 1-3 triệu đồng (40,3%), thu nhập từ 3 - 5 triệu đồng (26,4%) và sinh viên chưa có thu nhập (23,6%). Trong

</div><span class="text_page_counter">Trang 13</span><div class="page_container" data-page="13">

đó, thu nhập của những đối tượng này chủ yếu đến từ hai nguồn chính là tiền chu cấp từ gia đình và nguồn thu nhập đến từ công việc full-time hoặc part-time.

2. Kết quả khảo sát về nhu cầu tiếp nhận thông tin qua báo phát thanh:

Về tần suất: Tần suất tiếp cận thông tin qua báo phát thanh của nhóm đối tượng tham gia khảo sát rất đa dạng tuy, đa phần sinh viên tiếp cận thông tin trên báo phát thanh với tần suất bình thường chiếm 48,6%, sinh viên ít khi tiếp cận chiếm 40,3%, còn lại là sinh viên tiếp cận với tần xuất đều đặn mỗi ngày, chiếm 11,1% . Bởi sự thay đổi và phát triển của internet và các thiết bị hiện đại cho nên ở mọi thời điểm nào sinh viên cũng có thể tiếp nhận thông tin trên mọi phương tiện. Chủ yếu sinh viên tiếp cận thơng tin qua báo thanh dưới hình thức bị động (do các phương tiện công cộng tác động) với tần suất phát sóng cố định, cịn lại là sinh viên chủ động tiếp nhận thông tin sẽ nghe báo phát thanh với tần suất đều đặn mỗi ngày.

Về nội dung thông tin tiếp nhận trên báo phát thanh: Trong 251 phiếu khảo sát cho nội dung thông tin tiếp nhận trên báo phát thanh cho thấy lần lượt là thơng tin về văn hóa xã hội chiếm 76,4%, thơng tin về giải trí, âm nhạc - đời sống nghệ sĩ với 68,1%. Tình hình giao thơng và chính trị lần lượt theo sau là 36,1% và 30,6%. Sau đó là thơng tin về thể thao với 13,9% và cuối cùng là thông báo về hoạt động của khu dân cư.

Phát thanh hiện đại là thơng tin có chất lượng: Thơng tin có chất lượng là thơng tin chính xác. Tính chân thực là một điều kiện tiên quyết đối với thơng tin đại chúng. Thêm vào đó, các thông tin phải đạt được sự khách quan trong cách tiếp cận sự kiện, trung thực đến từng chi tiết của sự kiện, chính xác tới từng con số đưa ra.

</div>