Đề tài nghiên cứu khoa học cấp Trường: Hoàn thiện pháp luật về ứng phó với biến đổi khí hậu tại Việt Nam

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (62.29 MB, 217 trang )

Trang 1<div class="page_container" data-page="1">

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT HÀ NỘI

ĐÈ TÀI NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CÁP TRƯỜNG

HOÀN THIỆN PHAP LUẬT VE UNG PHO

VOI BIEN DOI KHI HAU TAI VIET NAM MA SO:

Chi nhiém dé tai: TS Vii Thi Duyén Thay Thu ky dé tai: Th.S Nguyén Thi Hang

TRUNG TAM THONS TIN THU VIEN

TRƯƠNG ĐẠI HOC_LUAT HÀ NỘI

PHÒNG DọC_ 224 _

Hà Nội - 2016

</div>Trang 2<div class="page_container" data-page="2">

DANH SÁCH THÀNH VIÊN THỰC HIỆN DE TÀI

TT ¡x4 sẻ \ TÊN CHUYỂN DE NGƯỜI THỰC HIỆN

Khai, atthe ‘ee đơi khí hậu va ứng phó với biến đồi Sử Thạcsỹ

LÍ Rậu! bà va a is q tạ. PhamThi Mai Trang

Những van dé lý luận vê pháp luật ứng phó với biên Bi | ee 7N “eal

2 khi hau “) Vi Thi Duyên Thủy

Các quy định pháp luật vê lông ghép nội dung ứng phó “sPiên sỹ

3 với biên đơi khí hậu vào chiến lược. quy hoạch. kế hoạch | Nguyễn Văn Phuong,

phát triên kinh tế xã hội.

Các quy định pháp luật về quản lý phát thải khí nhà kính Tiên sỹ 4 Lưu Ngọc Tố Tâm

Các quy định pháp luật vê quan lý các chat làm suy giảm Thạc sỹ 5 tầng ozon Nguyễn Thị Hang

Các quy định pháp luật về phát triên năng lượng tái tạo Cử nhân

6 Trân Công Thiết Các quy định pháp luật vê sản xuất và tiêu thụ sản phâm Thạc sỹ 7 thân thiện với môi trường Nguyễn Thị Hằng

Các quy định pháp luật về thu hôi năng lượng từ chat thai Tiên sỹ

8 Vũ Thị Duyên Thuy

Các quy định pháp luật vê phát triên và ứng dụng khoa Thạcsỹ

ụ học cơng nghệ ứng phó với biến đơi khí hậu Phạm Thị Mai Trang

Các quy định pháp luật vê quyên và trách nhiệm của Thạc sỹ '

10 doanh nghiệp và cộng đồng trong ứng phó với biến đơi | Dang Hồng Son

khí hậu.

Các quy định pháp luật về quyên và trách nhiệm của Nha Thạc sỹ

1] nước trong ứng phó với biến đồi khí hậu. Đặng Hồng Sơn

Lơng ghép nội dung ứng phó với biên đơi khí hậu vào Tiên sỹ

12 trong các quy định của pháp luật Đầu tư Nguyễn Văn Phương

Lông ghép nội dung ứng phó với biên đơi khí hậu vào Tiên sỹ

J3: trong các quy định của pháp luật Dat dai Nguyễn Văn Phuong

</div>Trang 3<div class="page_container" data-page="3">

DANH SÁCH THÀNH VIÊN THỰC HIỆN ĐÈ TÀI

TÊN CHUYEN DE

NGƯỜI THUC HIỆN

Khái quát về biên đơi khí hậu và ứng phó với biến đơi khí

. Các quy định pháp luật vê lông ghép nội dung ứng phó

| với biến đổi khí hậu vào chiến lược, quy hoạch, kế hoạch- phát triển kinh tế xã hội.

Tiên sỹ

Nguyễn Văn Phương. Các quy định pháp luật về quản lý phát thai khí nhà kínhTiên sỹ

thân thiện với mơi trường

Các quy định pháp luật vê phát triên năng lượng tái tạo Cử nhân

Các quy định pháp luật vê phát triên và ứng dụng khoa

học cơng nghệ ứng phó với biến đổi khí hậu

ThạcsỹPhạmThị Mai Trang

trong các quy định của pháp luật Đầu tư

Các quy định pháp luật về quyên và trách nhiệm của Thạc sỹdoanh nghiệp và cộng đồng trong ứng phó với biến đổi | Đặng Hồng Sơn

khí hậu.

Các quy định pháp luật về quyên và trách nhiệm của Nhà Thạc sỹ. nước trong ứng phó với biến đổi khí hậu. Đặng Hồng Sơn

Lơng ghép nội dung ứng phó với biển đổi khí hậu vào Tiên sỹNguyễn Văn PhươngLơng ghép nội dung ứng phó với biển đơi khí hậu vào

trong các quy định của pháp luật Đất đai

Tiên sỹ

Nguyễn Văn Phương

</div>Trang 4<div class="page_container" data-page="4">

BAO CÁO PHÚC TRINH

</div>Trang 5<div class="page_container" data-page="5">

QUY UOC MOT SO TỪ VIET TAT

BDKH Biến đổi khí hậu

BVMT Bảo vệ mơi trường

KHCN Khoa học cơng nghệ

IPCC Uy ban liên chính phủ về biến đổi

khí hậu

</div>Trang 6<div class="page_container" data-page="6">

MỤC LỤC

908.9571171. ::‹g. 3 Phan thứ nhất. NHỮNG VAN DE CHUNG VE UNG PHO VỚI BIEN DOI KHÍ HẬU VÀ PHAP LUAT UNG PHO VỚI BIEN DOI KHÍ HAU4

1.1. Những van dé chung về biến đổi khí hậu và ứng phó với biến đổi khí hậu. ..4 1.1.1 Những vấn dé chung về biến đổi khí hậu...-- + cs+ceccec: 4 1.1.2. Những van dé chung về ting phó với biến đối khí hậu... 6 1.2. Những van dé chung về pháp luật ứng phó với biến đổi khí hậu... 7 1.2.1. Khái niệm pháp luật ứng phó với biến đơi khí hậu. ... 7 12.2. Các yêu câu đặt ra đối với pháp luật về ung phó với biến đổi khí hậu.8 1.2.3. Nội dung điều chỉnh của pháp luật ứng phó với biến đổi khí hậu. .9 1.3. Kinh nghiệm của một số nước trong ứng phó với biến đổi khí hậu... 12 1.3.1. Kinh nghiệm của Trung QUỐC. ...--2- 2c ceSc+E+teEerercveei 12 1.3.2. Kinh nghiệm của Han Quốc và Philipine..c.cccccccccscscesseessesesseeseees 12

1.3.3. Kinh nghiệm cua Cộng hịa liên bang ĐỨC:... ..«---««s+++s 13

1.3.4. Kinh nghiệm của Hoa KyQ...cccccsccccscesssecesseeseneeenceenneeeeaeetseeesneenneens 14

Phan thứ hai. THUC TRẠNG PHÁP LUẬT VE UNG PHO VỚI BIEN

DOI KHÍ HẬU TẠI VIỆT NAM...Ả.- 6 Scc E2 EEEeEEEEsErrerrrrerrree 15

2.1. Thực trạng các quy định pháp luật về long ghép nội dung ứng phó với biến đổi khí hậu...--ctvt nhàn HH ghe 15

2.1.1. Lơng ghép nội dung ứng phó với biến đổi khí hậu vào chiến lược,

quy hoạch, kế hoạch phát triển kinh tế xã hội...--.---5-©cz se l6 2.1.2. Lơng ghép nội dung ứng phó với biến đổi khí hậu vào trong các quy định của Luật Đất đ ai. ... - 5S EEkSEE3VEEEEESEEEEEEErkerrkerrkereeo 14 2.1.3. Lơng ghép nội dung ứng phó với biến đổi khí hậu vào trong các quy định của Luật ĐM CU, ceccccccsccscscscscscsevscsesessvacsesesvacsesssssscststsacseacseaeen 16 2.2. Thực trạng các quy định pháp luật về quan lý phat thải khí nhà kính va các chất làm suy giảm tầng OZOn...-- - 25225222 EEEEEEEEEEErErrkerrered 19

2.2.1. Thực trạng các quy định pháp luật về quản lý phát thải khí nhà

</div>Trang 7<div class="page_container" data-page="7">

2.3. Thực trạng các quy định pháp luật về phát triên năng lượng tái tạo và thu hồi năng lượng từ chat thải...-- ¿15t SE k1 E1 x1 ExEExckrreea 2l

2.3.1. Các quy định pháp luật vẻ phát trién năng lượng tdi tạo ... ai 2.3.2. Các quy định pháp luật về thu hôi năng lượng từ chất thải... 22 2.4. Thực trạng các quy định pháp luật về sản xuất và tiêu thụ sản phẩm

thân thiện với mỗi trườỜng... - -‹ -c c1 1 1. v1 111g t1 ng ven 23

2.5. Thực trạng các quy định pháp luật về phát triển và ứng dung khoa học cơng nghệ ứng phó với biến đối khí hậu... --- 2-52 ¿55+ xvcsczxezsered 23

2.6. Thực trạng các quy định pháp luật về quyền và trách nhiệm của nhà

nước, doanh nghiệp và cộng đông dân cư trong ứng pho với biên đôi khi

Phần thứ ba. CÁC GIẢI PHÁP HỒN THIỆN PHÁP LUAT VE UNG

PHO VỚI BIEN DOI KHÍ HẬU TẠI VIỆT NAM ...--.--- 27 3.1. Hoàn thiện các quy định pháp luật về lỗng ghép nội dung ứng phó với 0151510841811 08A.Ẻ...aa... 27 3.2. Hồn thiện các quy định pháp luật về quản lý phát thải khí nhà kính và các chất làm suy giảm tang OZOn...--- 5 <Sk+E2SE+EEEEESEEEEEEEEEkerkrrkrkere 28 3.3. Hoàn thiện các quy định pháp luật về phát triển năng lượng tái tạo và

thu hồi năng lượng từ chất thải...¿ 5-6 5skeEE+ESEEEEEevEkrrkkerkerrxee 30

3.4. Hoàn thiện các quy định pháp luật về sản xuất và tiêu thụ sản phẩm

thân thiện với môi tƯỜng ...-- -- + 13313111119 111 11 1y g g nrrưếp 31 3.5. Hoàn thiện các quy định pháp luật về quyên và trách nhiệm của nha

nước, doanh nghiệp và cộng đồng dân cư trong ứng phó với biến đổi khí

00 ... 33

KẾT LUẬN...---- ¿S2 S221 1211512132111 52111311 111111311 1113011151111 g1 tre. 35

CAC CHUYEN ĐÈ NGHIÊN CỨU...- ¿5c Set keEkeEkEEkerkrrrerkerxee

Chuyên đề 1. KHÁI QUÁT VE BIEN DOI KHÍ HẬU VA UNG PHO VỚI BIEN ĐƠI KHÍ HAU ... 6 St St2ESEEEEEESEEEEESESEEEEEEEEEEEEkSkEEkrkekevee 37

Chuyên dé 2. NHUNG VAN DE LÝ LUẬN VỀ PHAP LUẬT... 51

UNG PHO VOI BIEN DOI KHÍ HẬU...-5- 5-52 5556 sEs£ekerrsceee 47

Chuyén dé 3. CAC QUY DINH PHAP LUAT VE LONG GHEP NOI

DUNG ỨNG PHO VỚI BIEN DOI KHÍ HẬU VÀO CHIEN LƯỢC, QUY HOẠCH, KE HOẠCH PHAT TRIÊN KINH TE, XA HỘI. ... 59

</div>Trang 8<div class="page_container" data-page="8">

Chuyên đề 4. CÁC QUY ĐỊNH PHÁP LUAT VE QUAN LÝ PHÁT THÁI

KHÍ NHÀ KÍNH...- St TT T11 1x 1 1101111111 1111111111112 erre. 70

CHUYEN DE 5. PHÁP LUẬT VE QUAN LÝ CÁC CHAT LAM SUY

GIAM TANG Ô-DÖN... tt E121 51011118112111110111111 1111111151. Te. 85 CHUYEN DE 6. CÁC QUY ĐỊNH PHÁP LUẬT VE PHÁT TRIEN

NĂNG LƯỢNG TAI TẠO... tt E1 1117111111111 111. re. 92 Chuyên đề số 7. CÁC QUY ĐỊNH PHÁP LUẬT VỀ SẢN XUẤT VÀ TIỂU THU SAN PHAM THÂN THIEN VỚI MOI TRƯỜNG... 105 Chuyén dé 8. CAC QUY DINH PHAP LUAT VE THU HOI NANG

LƯỢNG TỪ CHAT THAL ooccececcccsccsessecsescsssscevesesresecsesassesassseassecarsensneans 113

Chuyén dé 9. CAC QUY DINH PHAP LUAT VE PHAT TRIEN VA

UNG DUNG KHOA HOC CONG NGHE UNG PHO VỚI BIEN DOI KHÍ HẬU... - - St SkSEEkEE SE 1111111111111 111111111111 1e51 1x x2 123 Chuyên dé 10. CÁC QUY ĐỊNH PHAP LUẬT VỀ QUYỀN, TRÁCH

NHIỆM CUA DOANH NGHIỆP VA CONG ĐÔNG TRONG ỨNG PHG VỚI BIEN ĐƠI KHÍ HẬU...- -- 2-56 S<£Ek2EEEkEEEEkSEEEEEEEErrkerkrreee 135 Chuyên đề 11. CÁC QUY ĐỊNH PHÁP LUẬT VE QUYEN VÀ TRÁCH NHIỆM CUA NHÀ NƯỚC TRONG UNG PHO VỚI BIEN DOI KHÍ PHA scsinsaus cncsnannsonanananasnaremasaseatanesssskonnyitedltuilad sanermessownmasorenaniiosannlecntnsie’ 145

Chuyên dé 12. LONG GHÉP NOI DUNG UNG PHO VỚI BIEN DOI KHÍ

HẬU VÀO TRONG CÁC QUY ĐỊNH CUA PHAP LUẬT DAU TU ....154 Chuyén dé 13. LONG GHEP NOI DUNG UNG PHO VOI BIEN DOI KHI

HẬU VÀO TRONG CÁC QUY ĐỊNH CUA PHAP LUẬT DAT ĐAI..169

DANH MỤC TÀI LIEU THAM KHẢO... --- 5-5555 ccccscceee 180

PHU LLỤCC...--- 2 - S2 2< SE E9 E11 2EE11111111171E15 1115111111111 1X 187

Phụ lục 1. Tổng hợp, phân loại chính sách về tăng trưởng xanh, BDKH bảo đảm phát triên bên vững được quy định trong các văn bản pháp luật về tài

HgUVÊH VÀ HƠI ÍFWỜH... Go nọ HT nọ Hà 187

Phụ lục 2. PHIẾU KHAO SÁTT...- ¿S5 Sc St St SESESEEEEEEEkrkrkrrereksed 192 Phụ lục 3. BAO CÁO KET QUA KHẢO SÁTT...--5- 5s s+zsresee 196

</div>Trang 9<div class="page_container" data-page="9">

LOI MỞ DAU 1. Tính cấp thiết của việc nghiên cứu dé tài

Biến đổi khí hậu trái đất là sự thay đổi của hệ thống khí hậu gồm khí quyền. thuỷ quyền. sinh quyền. thạch quyền hiện tại và trong tương lai. Nguyên nhân chính làm biến đổi khí hậu trái đất là do sự gia tăng các hoạt động tạo ra các chất thải khí nhà kính. các hoạt động khai thác quá mức các bể hấp thụ và bé chứa khí nhà kính như sinh khối, rừng. các hệ sinh thái biển, ven bờ và đất liền khác.

Ở nước ta. biến đổi khí hậu thể hiện rõ nhất ở sự gia tăng các hiện tượng

thời tiết cực đoan và thiên tai, cả về số lượng lẫn cường độ. Trong khi tình trạngnăng nóng gay gắt kéo dài vào mùa hè kéo theo hạn hán dữ dội trên diện rộng thìtrong những năm gân đây số cơn bão có cường độ mạnh cũng xuất hiện nhiều hơn.Nhiều cơn bão có quỹ dao di chuyển bat thường. phức tạp. khó dự đoán và mùamưa bão cũng kết thúc muộn hơn. Cùng với sự nóng lên của bề mặt trái đất, nhiệt

độ trung bình của các khu vực ở nước ta cũng tăng lên. Đáng chú ý là ở những vùng

hay xảy ra hạn hán như Bắc Trung Bộ và Trung Trung Bộ, hạn hán có thể cịn tăng lên cả về cường độ và diện tích. Hiện tượng biến đổi khí hậu ở nước ta đã và đang tác động, ảnh hưởng tiêu cực đến mọi lĩnh vực liên quan đến đời sống con người.

Trong những năm qua, cùng với những nỗ lực hội nhập quốc tế về phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường, các hoạt động ứng phó với biến đổi khí hậu đã được

triển khai ở Việt Nam. Tuy vậy, cơ sở pháp lý cho các hoạt động ứng phó với biếnđổi khí hậu cịn bộc lộ một số bat cập nên hiệu quả thực hiện pháp luật về thích ứng

và giảm thiểu biến đối khí hậu đạt được khá hạn chế. Phần lớn các quy định pháp luật hiện hành về ứng phó với biến đổi khí hậu ở Việt Nam chỉ dừng lại ở quy định chung hoặc khuyến khích các tổ chức, cá nhân mà chưa có quy định cụ thể để có thể

áp dụng thống nhất trên thực tế. Bên cạnh đó, vẫn cịn tình trạng các quy định pháp

luật năm rải rác ở nhiều văn bản khác nhau nên gây khơng ít khó khăn cho các chủ

thể có liên quan khi thực thi các quy định này. Vì vậy, đây là vấn đề cần được nhìn

nhận đánh giá một cách khoa học để nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước trong lĩnh

vực này ở nước ta hiện nay cũng như trong thời gian tới.

Thực tiễn nêu trên cho thấy, việc nghiên cứu một cách hệ thống, toàn diện

các quy định pháp luật về ứng phó với biến đổi khí hậu là hết sức cần thiết. Vì vậy. nghiên cứu dé tài: “Hồn thiện pháp luật về ứng phó với bién đơi khí hậu tại Việt Nam” khơng chỉ có ý nghĩa đối với việc xây dựng và hoàn thiện pháp luật mơi trường mà cịn có ý nghĩa quan trọng trong việc đáp ứng các yêu cầu toàn cầu của

bảo vệ môi trường, đảm bảo chất lượng môi trường sống và sự phát triển bền vữngđất nước.

2. Tình hình nghiên cứu đề tài.

Phát triển kinh tế đi đôi với bảo vệ môi trường là con đường phát triển hiện đại và đang được chú trọng triển khai ở hầu khắp các quốc gia trên thế giới. Theo con đường đó, các hoạt động phát triển ln được triển khai trên cơ sở bảo ton và cải thiện môi trường, ứng phó với những biến đổi của mơi trường. Tuy nhiên, ở Việt Nam, các cơng trình nghiên cứu khoa học liên quan đến pháp luật về ứng phó với biến đổi khí hậu lại được thực hiện chưa nhiều. Phần lớn các cơng trình nghiên cứu

</div>Trang 10<div class="page_container" data-page="10">

trong lĩnh vực này ở nước ta thời gian qua mới chi tập trung nghiên cứu chung về

biến đơi khí hậu và những ảnh hướng của nó đến các yếu tố môi trường.

Tại Việt Nam. một số cuốn sách và đề tài nghiên cứu khoa học đã nghiên cứu

thành công về biến đối khí hậu đã được cơng bó. Đó là: cuốn sách “Biển đổi khí

hậu và tác động ở Việt Nam” của các tác giả Nguyễn Văn Thắng, Trần Thục. Nguyễn Trọng Hiệu. NXB Khoa học kỹ thuật năm 2010; cuốn “Tac động của biến

đôi khi hậu đến tài nguyên nước Việt Nam” của Trần Thanh Xuân, Trần Thục,

Hoàng Minh Tuyển. NXB Khoa học kỹ thuật năm 2010; cuỗn “Hướng dẫn đánh

giá tác động của biến đơi khí hậu và xác định các biện pháp thích ứng” của Viện

Khoa học khí tượng thủy văn và Mơi trường, NXB Tài ngun mơi trường và bản

đồ năm 2011; cuỗn “7ích hợp van dé biến đôi khi hậu vào kế hoạch phát triển kinh tế xã hội” của Viện Khoa học khí tượng thủy văn và môi trường, NXB Tài nguyên môi trường và bản đồ Việt Nam ấn hành năm 2012; Bài viết “ Nghiên cứu cập nhật kịch ban biến đôi khi hậu, nước biên dâng cho Việt Nam" của các tác giả Trần Thục. Nguyễn Văn Thăng. Hoàng Đức Cường, Nguyễn Xuân Hiển đăng trên Tạp

chỉ Khoa học, Các khoa học trái đất - Đại học quốc gia Hà Nội năm 2011; Bài việt

“ Tổng quan về biến doi khí hậu và những thách thức trong phân tích kinh tế về

biến đơi khí hậu ở Việt Nam” của Nguyễn Mậu Dũng đăng trên tạp chi Khoa học va Phát triển 2010 (Tập 8. số 2), Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội; Đề tài nghiên cứu khoa học mã số KC08/13-06.10 do tác giả Nguyễn Văn Thắng làm chủ nhiệm “ Nghiên cứu ảnh hưởng của biến đổi khí hậu đến các điều kiện tự nhiên, tài nguyên thiên nhiên và dé xuất các giải pháp chiến lược nhàm phịng tránh, giảm nhẹ và thích nghỉ phục vụ phát triển bên vững kinh tế xã hội ở Việt Nam”

Các cơng trình nghiên cứu của nước ngồi về lĩnh vực này cũng chủ yếu đề cậpđến những vấn dé chung về biển đổi khí hau, những ảnh hưởng của nó đến mơi

trường tự nhiên và chính sách đảm bảo phát triển bền vững trong điều kiện biến đổi khí hậu. Có thể kể đến một số cơng trình nghiên cứu bằng tiếng Anh như: ấn phẩm

Vietnam and Climate change: Policy for Sustainable Human Development do Lién

hợp quốc ấn hành năm 2009; ấn phẩm Adapting to Coastal Climate Change: Aguidebook for development planners cia USAID (Co quan Phat Trién Quéc Té

Hoa Ky) nam 2009.

Như vậy, ở trong và ngoài nước hiện đã có một số cơng trình nghiên cứu khoa

học đê cập đên chính sách phát triên bên vững trong bơi cảnh biên đơi khí hậu. Tuy

nhiên, các cơng trình này chưa nghiên cứu một cách chuyên sâu, hệ thống và tồn

diện về pháp luật về ứng phó với biến đổi khí hậu mà chỉ đề cập một hoặc một vài

khía cạnh của vấn đề trong mối liên hệ với nhiều biện pháp khác để đảm bảo pháttriên bên vững.

3. Mục đích nghiên cứu đề tài

— Mục đích của việc nghiên cứu dé tài là làm sáng tỏ những vấn dé lý luận về

biên đơi khí hậu, pháp luật ứng phó với biên doi khí hậu; đánh giá thực trạng phápluật ứng phó với biên đơi khí hậu làm cơ sở cho việc hồn thiện pháp luật ứng phó

với biên đơi khí hậu ở Việt Nam.4. Nội dung nghiên cứu

Dé tài nghiên cứu các nội dung sau:

</div>Trang 11<div class="page_container" data-page="11">

- Nghiên cứu những vẫn đề lý luận về biến đồi khí hau, pháp luật ứng phó

với biến đơi khí hậu

- Đánh giá thực trạng pháp luật và một số kết quả thực tiễn của việc thực hiện

các quy định pháp luật ứng phó với biên đơi khí hậu ở Việt Nam thời gian qua.

- Dé xuất các giải pháp góp phần hồn thiện pháp luật ứng phó với biến đổi

khí hậu ở Việt Nam

5. Phạm vi nghiên cứu đề tài

Đề tài nghiên cứu những vấn đẻ lý luận về biến đối khí hậu: pháp luật ứng phó

với biến đổi khí hậu và nghiên cứu pháp luật của một số nước về lĩnh vực này. Dé tàicũng nghiên cứu. đánh giá việc tiến hành các hoạt động nhằm ứng phó với biến đồi

khí hậu từ khía cạnh pháp luật thực định và thực tiễn pháp lý làm cơ sở cho việc đề

xt các giải pháp hồn thiện pháp luật ứng phó với biên đơi khí hậu tại Việt Nam.

6. Phương pháp nghiên cứu đề tài

Đề tài sử dụng tổng hợp nhiều phương pháp nghiên cứu như: phương pháp

phân tích và khái quát hoá, phương pháp lịch sử, phương pháp chuyên gia; phương

pháp so sánh, phương pháp điêu tra xã hội học... Trong đó, phân tích, thơng kê, so

sánh và chứng minh được xác định là những phương pháp nghiên cứu chủ yêu củađê tài. Cụ thê như sau:

- Phương pháp phân tích được sử dụng ở tất ca các chương, mục của dé tài

đê thực hiện mục đích và nhiệm vụ của đê tài.

- Phương pháp thống kê được sử dụng để tập hợp. xử lý các tài liệu, số liệu...

phục vụ cho việc nghiên cứu đê tải.

- Phương pháp so sánh được sử dụng để đối chiếu, đánh giá các quan điểm khác nhau của một sô quốc gia trên thế giới, của các tổ chức quốc tế và Việt Nam

về BDKH; so sánh quy định của pháp luật một số quốc gia với quy định của pháp

luật Việt Nam về BĐKH...

- Phương pháp tông hợp, quy nạp được sử dụng chủ yếu trong việc đưa ra

những kết luận . đánh giá của đề tài.

- Phương pháp điều tra xã hội học được sử dụng để tiến hành hoạt động khảo

sat và xây dựng báo cáo khảo sát của đê tai.

7. Nội dung báo cáo kết quả nghiên cứu đề tài

Ngồi lời nói đầu, kết luận, phụ lục, báo cáo kết quả nghiên cứu dé tài được

chia làm 2 phân: Báo cáo phúc trình và 13 báo cáo chuyên đê, trong đó báo cáophúc trình gơm 3 nội dung chính sau đây:

- Phan thứ nhất: Những van dé chung về ứng phó với biến đổi khí hậu và

pháp luật ứng phó với biên đơi khí hậu

- Phần thứ hai: Thực trạng pháp luật về ứng phó với biến đổi khí hậu tại Việt

- Phần thứ ba: Các giải pháp hoàn thiện pháp luật về ứng phó với biến đổi

khí hậu tại Việt Nam.

</div>Trang 12<div class="page_container" data-page="12">

Phần thứ nhất

NHỮNG VAN DE CHUNG VE UNG PHO VỚI BIEN DOI KHÍ HẬU VA PHAP LUAT UNG PHO VOI BIEN DOI KHi HAU

1.1. Những van dé chung về biến đổi khí hậu và ứng pho với biến đơi khí

1.1.1.Những van dé chung vê biến đổi khí hậu.

Theo quy định tại Điều 1 Cơng ước khung của của Liên Hợp quốc về biến đổi khí hậu (BĐKH) năm 1992, BDKH là những ảnh hưởng có hại của việc thay đơi khí hậu. Đây là những thay đổi trong mơi trường vật lí hoặc sinh học do sự thay

đối khí hậu mà có những ảnh hưởng có hại đáng kể đến thành phần mơi trường, khảnăng phục hồi hoặc sinh sản của các sinh thái tự nhiên, hoạt động phát triển kinh tế- xã hội. sức khỏe và phúc lợi của con người. Sự thay đổi này của hệ thống khí hậu

là do sự tác động trực tiếp hoặc gián tiếp từ hoạt động của con người. sự biến động tự nhiên của khí hậu quan sát được trong những thời kì làm thay đổi thành phan của khí quyền tồn cầu. Cũng theo Ủy ban liên chính phủ về BĐKH (IPCC), BDKH là

sự thay đổi trạng thái của hệ thống khí hậu. có thể được nhận biết qua sự biến đổi về

sự hoạt động bình thường và sự biến động các thuộc tính của nó, được duy trì trong một khoảng thời gian đủ dài, điển hình là hàng thập kỉ hoặc lâu hơn.

BĐKH có thể tạo ra những tác động tích cực song cũng gây ra khơng ít những tác động tiêu cực cho môi trường và sự phát triển của con người. Nhiều người ở các nước tương đối lạnh với nền khí hậu ơn đới sẽ được hưởng lợi từ BĐKH; nhờ đó chỉ phí sưởi ấm đối với các tịa nhà vào mùa đông dài và lạnh sẽ giảm. Tại những khu vực cỏ đủ nước và chất dinh dưỡng, hoa màu sẽ có năng suất

cao hơn khi nhiệt độ tăng và những mùa vụ cũng kéo dài hơn. Ngành lâm nghiệp sẽđược lợi nhờ cây cối mọc nhanh hơn. Mặt khác ít băng giá và ít bão tuyết cũng sẽlàm cho đường xá va giao thông thuận lợi hơn và giảm được chi phí trong việc don

dẹp đường xá trong mùa băng tuyết. Đồng thời giảm thời gian bị lạnh ở một số khu vực nhất định sẽ có lợi cho sức khỏe con người hơn, giảm các bệnh về đường hô hấp đặc biệt với người già và trẻ em. Mặt khác ở một số khu vực khí hậu sẽ trở nên am ướt hơn. nhờ đó van dé khan hiếm nước sẽ được giải quyết phần nao, tạo điều kiện để con người được tiếp cận với những dịch vụ xã hội cơ bản. Bên cạnh đó, trong lĩnh vực vận chuyên đường biển, BDKH cũng mở ra những tuyến đường biển thương mại mới nôi liền giữa các châu lục, đem lại nguồn. lợi nhuận đáng kể cho

các quốc gia, tiết kiệm quãng đường và thời gian vận chuyển. Theo các nhà nghiên

cứu đại dương, vận chuyển hàng hóa đi qua Bắc Băng Dương đang dần trở nên phố

biến và những lộ trình này khiến cho châu Á xích lại gần với châu Âu hơn. Chặngđường từ cảng Kirkenes của Na Uy tới Trung Quốc đi qua Bắc Băng Dương ngăn

bang một nửa so với lộ trình thơng thường — tương đương 15 ngày trên biển. Trong

vịng 100 năm (1906 — 2006) chỉ có 69 tàu — chủ yêu là tàu của các nhà thám hiểmđi qua vùng đại dương băng giá này. Tuy nhiên đến năm 2009 con số này đã lên tới

24 chiếc '. Tuy nhiên cũng như những hậu quả tiêu cực của sự nóng lên tồn cầu,

' class="text_page_counter">Trang 13<div class="page_container" data-page="13">

những lợi ích này cũng được phân bố khơng đều. Những khu vực chủ yếu được

hương lợi từ những anh hướng tích cực của BDKH là Hoa Ky. Canada. Bac Au vàphía băc châu A.

Tuy vậy, BĐKH đã và đang gây ra nhiều hệ lụy, ảnh hưởng nghiêm trọngđến cuộc sống của con người và các loài sinh vật trên Trái Đất. Các báo cáo gân đâycủa IPCC đã chỉ ra những tác động tiêu cực của BĐKH đang diễn ra với tốc độngày càng nhanh chong, mang đến những ảnh hưởng khốc liệt cho thế giới. Do là

tỉnh trạng băng tan ở hai cực, mực nước biển ngày cảng dâng cao; Nắng nóng gay

gat, hạn hán kéo dai; Bão lụt; Dịch bệnh: Các tác hại đến nền kinh tế; Chiến tranhvà xung dot...

Việt Nam là một trong những quốc gia dễ bị tổn thương nhất do ảnh hưởng

của BĐKH. Theo nghiên cứu, 67 nước (trong đó có Việt Nam) sẽ chịu tác động hơn

hết của BDKH chiếm đến 31% GDP vào năm 2025 (44.000 tỷ USD) so với 21% hiện nay. Theo Bảng chỉ số về mức độ tổn thương do BĐKH (Maplecrof công bố hàng năm từ năm 2008), 10 quốc gia bị tác động mạnh nhất bao gồm Bangladesh.

Guinea Bissau, Sierra Leone, Haiti, Sudan, Nigeria, CHDC Congo, Campuchia,Philipines và Indonesia. Trong nhóm có nguy cơ cực cao có Ân Độ (hạng 20),

Pakistan (hang 24) va Viét Nam (hang 26) ˆ. Với địa hình đa dang, đường bờ biển

dai và các đồng bằng sông rộng lớn. hoạt động nông nghiệp của Việt Nam đang

chịu ảnh hưởng lớn từ những thay đổi của khí hậu và các thảm họa thiên nhiên như

bão, lụt, hạn hán. Cụ thé trong 50 năm qua nhiệt độ trung bình trên phạm vi cả nước

đã tăng khoảng 0,5 độ C/năm. Riêng năm 2015, do tác động của hiện tượng Elnino

nên nhiệt độ đã tăng khoảng 0,5 — 1 độ C so với trung bình nhiều năm và có số ngày

nắng nóng kéo dài hơn. Lượng mưa có xu hướng giảm ở phía Bắc và tăng ở phía

Nam lãnh thổ. Trên khu vực biển Đơng, bão và áp thấp nhiệt đới có xu hướng lùi dần về phía Nam lãnh thổ nước ta. Đặc biệt tần suất hoạt động của bão mạnh, siêu bão ngày càng gia tăng với mức độ ảnh hưởng lớn, mùa mưa bão sẽ kết thúc muộn hơn so với trước đây. Đồng thời hạn hán và nắng nóng có xu hướng tăng lên, không

đồng đều giữa các khu vực, nhất là ở Trung Bộ và Nam Bộ Ỷ. Từ năm 1994 — 2013,

trung bình mỗi năm Việt Nam có 392 người chết và thiệt hại hơn 1% GDP do các

thảm họa liên quan đến BDKH gây ra. Chỉ tính riêng năm 2015, nắng nóng gay gắt

với nên nhiệt cao ki lục ở Bắc Bộ đến Nam Trung Bộ đã khiến hơn 190.000 ha lúa bị hạn hán và hơn 44.000 gia súc, gia cầm bị chết. Cơn mưa lớn lịch sử ở một số địa phương. đặc biệt tại tỉnh Quảng Ninh đã gây thiệt hại gần 3 tỷ đồng, hàng trăm căn nhà bị đỗ sập, hàng nghìn hecta hoa màu, diện tích ni trồng thủy hải sản bị ngập

Có thể nói cũng giống như bức tranh chung của toàn cầu, BDKH thực sự đã

làm cho các thiên tai, đặc biệt là bão. lũ lụt và hạn hán ngày càng xảy ra dày đặc và

ác liệt hơn ở Việt Nam. Kịch bản BĐKH và nước biển dâng cho thấy, vào cuối thế

kỉ XXI, nhiệt độ trung bình của nước ta sẽ tăng 2 — 3 độ C, kéo theo đó mực nước: http:

//biendoikhihau.gov.vn/vi/chi-tiet/viet-nam-xep-hang-26-ve-muc-ton-thuong-do-bien-doi-khi-hau-158878. html

? . vn/Tin-tuc/Moi-truong/8083 |

1/viet-nam-truoc-thach-thuc-cua-bien-doi-khi-hau-nhan-đien-dung-de-no-luc-hanh-dong

</div>Trang 14<div class="page_container" data-page="14">

biên có thé dâng lên khoảng Im. Khi đó hậu quả là khu vực Đồng bang sơng Cửu

Long sẽ ngập 39% diện tích. riêng Thành phố Hồ Chi Minh sẽ ngập 20% diện tích,

các tinh ven biển ở Đồng băng sơng Hồng ngập 10% diện tích. các tinh miền Trung

là 3%. Đồng thời sẽ có khoảng 10 — 12% dân số của Việt Nam sẽ chịu tác động trực

tiếp của BDKH di cùng với những tổn thất về kinh tế là 10% GDP/năm. Đó là

những con số đáng báo động về những hiểm họa khôn lường mà BDKH có thé anh

hưởng tới Việt Nam trong thời gian tới. Do đó ứng phó với BĐKH được đề cao và

nhìn nhận là vấn đề có ý nghĩa sơng cịn hiện nay đối với Việt Nam trong q trình

phát triển kinh tế và hội nhập tồn cau.

1.1.2. Những van đề chung về ứng phó với biến doi khí hậu.

Ứng phó với BDKH là những sự đối phó, thay đối nhanh nhạy, kịp thời với

những sự thay đổi mới của hệ thống khí hậu. Hoạt động ứng phó với BĐKH bao

gơm hai khía cạnh: thích ứng với BĐKH và giảm nhẹ BĐKH. Dé ứng phó với

BĐKH. trước hết cần thích ứng được với những sự thay đối (chủ yếu là theo chiều

hướng tiêu cực) của hệ thống khí hậu đó. Theo Từ điển tiếng Việt” thuật ngữ “thich

ứng ` được định nghĩa là việc “có những thay doi cho phù hợp với điều kiện mới, yêu cau moi”. Từ cách dịnh nghĩa trên, có thê hiểu thích ứng với BĐKH là sự điều chỉnh hệ thống các yếu tố vật chất tự nhiên, các yếu. tố nhân tạo và con người đối với hồn cảnh hoặc mơi trường khi có sự thay đổi về hệ thống khí hậu nhằm mục đích làm giảm khả năng bị ton thương do tác động của BDKH va tận dụng triệt dé

các cơ hội do BĐKH mang lại. Bên cạnh việc thích ứng với BĐKH, hoạt động ứng

phó với BĐKH cịn muốn nhắn mạnh đến hoạt động giảm nhẹ những tác động của BDKH tới môi trường và cuộc sống của con người. Theo đó hoạt động giảm nhẹ được hiểu là sự can thiệp của con người nham giam thiểu và loại trừ những tác nhân

tiêu cực gây ra BDKH và cải thiện, nâng cao các hoạt động nhăm ứng phó với tình

trạng BĐKH.

Từ những năm 1980, BDKH đã dan trở thành mối quan tâm của các nhà lãnh

đạo. Năm 1987, Ủy ban Brundtland của Liên hợp quốc cho rằng phát triển kinh tế khơng đạt hiệu quả vì ngày càng có nhiều người rơi vào nghèo đói, đồng thời mơi

trường ngày càng suy thối. Sau đó, Nghị định thư Montreal ra đời, bắt buộc các

nước cat giảm vỆ các chất làm suy giảm tầng ozon. Tiếp đến trong Hội nghị Môi

trường và phát triển được tổ chức ở Rio De Janeiro (Brazil) năm 1992, chính phủ

các quốc gia đã thống nhất một kế hoạch hành động chung không bắt buộc —

Chương trình Nghị sự 21 — nhằm giải quyết các vấn đề mà Ủy ban Brundtland đưa

ra thông qua khái niệm “phát triển bên vững”. Năm 1998 Nghị định thư Kyoto rađời đã quy định giới hạn phát thải khí nhà kính cho các nền kinh tế phát triển. Các

hiệp định môi trường này thực sự rất quan trọng, tuy nhiên chúng chỉ là lựa chọn chứ khơng có tính bắt buộc. Nước Mỹ nhất định không chấp nhận Nghị định thư Kyoto, Trung Quốc và Nhật Bản cũng có thái độ dè chừng tương tự. Chính bởi

những khó khăn trong việc cân nhắc, lựa chọn giữa bài toán kinh tế và mơi trường

nên dù có những cam kết. hiệp định, điều ước quốc tế về môi trường nhưng khả

* Nhà xuất bản Giáo dục, Từ điển tiếng Việt, Ha Nội, 2013, tr.20

</div>Trang 15<div class="page_container" data-page="15">

năng đề các quốc gia cùng đồng thuận thực hiện những cam kết có lợi đó cho mơi

trường vẫn cịn rất nhiều thách thức.

Tại Hội nghị thượng đỉnh của Liên Hợp quốc về BĐKH hơn 130 Chính phủ. doanh nghiệp. nhóm đại diện của xã hội dân sự và người dân bản địa đã cam kết bảo vệ lá phối của Trái Đất thông qua việc giảm một nửa nạn phá rừng vào năm 2020

trước khi chấm dứt hoàn toàn vào năm 2030. Cũng tại Hội nghị này đã thông quaTuyên bố New York về rừng, kêu gọi khôi phục 350 triệu ha rừng và đất nơngnghiệp với diện tích lớn hơn lãnh thổ của Ấn Độ.

Nhận thức rõ được những tac động của BDKH đến quốc gia. Việt Nam đãsớm tham gia Công ước khung của Liên Hợp quốc về BĐKH năm 1992, Nghị định

thư Kyoto năm 1998. Bộ Tài nguyên và Môi trường chính là cơ quan đầu mơi của

Việt Nam chịu trách nhiệm chính trong việc đảm bảo thực thi các điều ước quốc tếnày. Năm 2008 Thủ tướng Chính phủ kí quyết định số 158/QD — TTg phê duyệtChương trình mục tiêu qc gia về ứng phó với BĐKH. Đây là lần đầu tiên chúng

ta tiền hành xây dựng và công bố kế hoạch về ứng phó với BĐKH. Quyết định sơ

2139/QD - TTg ngày 5/12/2011 vừa phê duyệt Chương trình quốc gia về BDKH.

Theo đó bốn mục tiêu cụ thể của chiến lược được xác định là: (i) đảm bảo an ninhlương thực. an ninh năng lượng, an ninh nguồn nước, xóa đói giảm nghèo, bình

đẳng giới, an sinh xã hội, sức khỏe cộng đồng, nâng cao đời sống. bảo vệ tài nguyên

thiên nhiên trong bối cảnh BĐKH; (ii) Nên kinh tế cacbon thấp, tăng trưởng xanh

trở thành xu hướng chủ đạo trong phát triển bền vững: (iii) Nâng cao nhận thức,

trách nhiệm và năng lực ứng phó với BĐKH của các bên liên quan, phát triển tiềm

lực khoa học và cơng nghệ, chất lượng nguồn nhân lực, hồn thiện thể chế, chính

sách, tận dụng các cơ hội từ BDKH để phát triển kinh tế xã hội; (iv) Góp phan tích cực với cộng đồng quốc tế trong ứng phó với BĐKH.

1.2. Những van đề chung về pháp luật ứng phó với biến đối khí hậu.

1.2.1. Khải niệm pháp luật ứng phó với biến đối khí hậu.

Để dam bảo các hoạt động nhằm thích ứng và giảm thiểu biến đổi khí hậu

được thực hiện một cách thống nhất và hiệu quả, sự can thiệp của nhà nước là hết

sức cần thiết. Bằng nhiều công cụ khác nhau, nhà nước định hướng, tơ chức và ràng buộc các chủ thể có liên quan thực hiện các hoạt động nhằm thích ứng ứng và giảm

thiểu biến đổi khí hậu. Pháp luật ứng phó với biến đổi khí hậu là một cơng cụ kháhữu hiệu trong số đó. Đây là một bộ phận của pháp luật môi trường, bao gồm cácquy phạm pháp luật điều chỉnh những môi quan hệ phát sinh trong q trình conngười tiến hành các hoạt động nham thích ứng và giảm thiếu biến đối khí hậu.

Phù hợp với mục tiêu thích ứng và giảm thiểu biến đổi khí hậu, pháp luật

ứng phó với biến đổi khí hậu thường điều chỉnh các vấn đề cơ bản như: quản lý các chất làm suy giảm tầng ozon; quản lý phát thải khí nhà kính; sản xuất và tiêu dùng

thân thiện với môi trường; sử dụng năng lượng tái tạo... Các quy phạm này điều

chỉnh những mối quan hệ xã hội nảy sinh trong quá irinh con người tiến hành các

hoạt động có liên quan các thành phần mơi trường nhăm hạn chế phát thải, phòng ngừa, giảm thiểu những ảnh hưởng xâu đến mơi trường nói chung va bầu khí quyền

nói riêng. bảo vệ chất lượng mơi trường sống của con người. Thông qua việc địnhhướng xử sự cho các cơ quan nhà nước và các tổ chức, cá nhân. đồng thời ràng

</div>Trang 16<div class="page_container" data-page="16">

buộc các chủ thé này bằng những ché tài cụ thê. pháp luật ứng phó với biến đổi khí hậu khơng chỉ hướng dan cho mọi chủ thê có liên quan cách thích nghi với biến đồi khí hậu khi tiến hành các hoạt động của mình mà cịn phịng ngừa và giảm bớt những yếu tố có thé làm gia tăng nguy cơ biến đổi khí hậu. Dé đạt được mục đích

này, Nhà nước ln coi pháp luật ứng phó với biến đổi khí hậu là một định chế quan

trọng, dù có thé ban hành một đạo luật riêng điều chỉnh về biến đổi khí hậu hay chỉ điều chỉnh về ứng phó với biến đối khí hậu bang các quy định trong Luật bảo vệ

mơi trường. Pháp luật ứng phó với biến đổi khí hậu được xác định là một bộ phậnkhông thé thiếu của pháp luật môi trường ở hầu hết các quốc gia trên thé giới.

Với cách tiếp cận như trên. có thể định nghĩa pháp luật ứng phó với biến đổi

khí hậu như sau: “Pháp luật ứng phó với biến đối khí hậu là một bộ phận của phápluật môi trường, bao gôm các quy phạm pháp luật điều chỉnh những mơi quan hệphát sinh trong q trình con người tiến hành các hoạt động nhăm thích ứng vàgiảm thiểu biến đổi khí hậu”.

Tại Việt Nam. pháp luật ứng phó với biến đổi khí hậu ra đời muộn hơn sovới hầu hết các nước trên thé giới và trong khu vực. Trước năm 1993, Việt Nam hầuchưa có một văn bản pháp luật nào điều chỉnh ứng phó với biến đổi khí hậu. Với sự

ra đời của Luật Bảo vệ mơi trường năm 2005, pháp luật ứng phó với biến đổi khí hậu ở Việt Nam đã bước đầu định hình. Tiếp do, với sự ra đời của Luật Bảo vệ môi trường 2014, lần đầu tiên quy định riêng về ứng phó với biến đổi khí hậu ở Việt Nam đã được ban hành tại một chương riêng, đánh dấu bước phát triển quan trọng của hệ thống pháp luật này.

1.2.2. Các yêu cầu đặt ra đối với pháp luật về ứng phó với biến đổi khí

Biển đổi khí hậu là hiện tượng khá phức tap. Vì vậy, dé dam bảo thích img và giảm thiểu biến đổi khí hậu, pháp luật ứng phó với biến đổi khí hậu cần phải đáp

ứng những yêu cầu cơ bản sau:

Mot là: Pháp luật ứng phó với biến đổi khí hậu phải tạo điều kiện thuận lợi

cho việc huy động tối đa các nguồn lực kỹ thuật và tài chính cho ứng phó với biến

đổi khí hậu. Để thực hiện tốt yêu câu này, các quy định pháp luật ứng phó với biến đổi khí hậu cần tạo những điều kiện thuận lợi nhất cho các chủ thé đầu tư tiền vốn

và ứng dụng khoa học kỹ thuật nhằm giảm thiểu chất thải, thu hồi hiệu quả nguồn năng lượng từ chất thải hay sử dụng tối ưu các nguồn năng lượng tái tạo. Bên cạnh đó. các quy định khuyến khích thực hiện những hoạt động trên cũng cần được ban hành. Quy định về chính sách ưu đãi thuế cho các doanh nghiệp sử dụng công nghệ

thân thiện với môi trường, sản xuất sản phẩm thân thiện với môi trường; quy định

về các biện pháp hỗ trợ đối với các cơ sở thu hồi năng lượng từ chất thải hay nghiên cứu ứng dụng khoa học công nghệ nhằm ứng phó với biến đổi khí hậu... là cần thiết để tạo lực kích thích kinh tế cần thiết với các tổ chức, cá nhân, thúc đây họ tích cực thực hiện các hoạt động giảm thiểu biến đổi khí hậu.

Hai là: Pháp luật ứng phó với biến đổi khí hậu phải là cơng cụ định hướngchun mơn cho các hoạt động ứng phó với biến đổi khí hậu. Thoả mãn yêu cầunay, những quy tắc xử sự được đưa ra trong các quy phạm pháp luật ứng phó với

biến đối khí hậu phải thật sự hợp lý, khoa học và dé hiểu. Chúng không chi tạo điều

</div>Trang 17<div class="page_container" data-page="17">

kiện thuận lợi cho các chủ thê trong quan hệ pháp luật ứng phó với biến đơi khí hậu thực hiện tốt yêu câu ứng phó với biến đổi khí hậu mà cịn đảm bảo hiệu quả điều chỉnh của chính các quy phạm pháp luật â ay. Các :. quy phạm hướng dẫn kỹ thuật cũng cần được quan tâm xây dựng để đáp ứng yêu cầu này. Những hướng dẫn này là sự

bổ trợ cần thiết mang tính chất định hướng chun mơn cho các tơ chức, cá nhân

cũng như các cơ quan nhà nước trong q trình thực hiện ứng phó với biến đổi khí

Ba là: Pháp luật ứng phó với biến đổi khí hậu phải đảm bảo vai trò quản lý thường xuyên của Nhà nước. Với những đòi hỏi cao về kỹ thuật và chi phí cho ứng phó với biến đổi khí hậu, khó có thé trơng chờ vào ý thức tự giác của các tô chức, cá nhân trong việc thực hiện những u cầu an tồn cho mơi trường và sức khoẻ cộng

đồng. Vì thế, pháp luật ứng phó với biến đơi khí hậu phải ln đảm bảo sự quản lýthường xuyên của Nhà nước đối với các hoạt động này. Dé đáp ứng được yêu cầuđó, quy định chỉ tiết, thống nhất và khoa học về thiết chế thực thi pháp luật ứng phó

với biến đối khí hậu là không thể thiếu. Các hoạt động thực thi pháp luật ứng phó với biến đổi khí hậu, hoạt động giám sát thực thi pháp luật ứng phó với biến đổi khí

hậu và cưỡng chế thực thi pháp luật ứng phó với biến đổi khí hậu của hệ thống cơquan nha nước trong lĩnh vực này cần được điều chỉnh chi tiết bằng các quy phạmpháp luật ứng phó với biến đổi khí hậu.

1.2.3. Nội dung điều chỉnh của pháp luật ứng phó với bién đổi khí hậu. Để thích ứng và giảm thiểu biến đổi khí hậu, pháp luật ứng phó với biến đổi

khí hậu điều chỉnh các nội dung cơ bản sau:

Một là, van dé lông ghép nội dung ứng phó với biến doi khí hậu.

Dé dam bảo có thé triển khai đồng thời các hoạt động thích ứng và giảm thiểu biến đổi khí hậu với các hoạt động phát triển kinh tế, văn hóa xã hội, các nội

dung ứng phó biến đổi khí hậu phải được lồng ghép vào các chiến lược, quy hoạch

kế hoạch phát triển kinh tế xã hội cũng như các quy định pháp luật về đầu tư hay

pháp luật đất đai. Bởi lẽ, tác động của biến đổi khí hậu tới kinh tế, xã hội và môitrường rất phức tạp và đa dạng. Vì vay, việc áp dụng các giải pháp riêng rẽ khó có

thể đem lại hiệu quả. Nó địi hỏi sự lồng ghép, đan xen với các hoạt động phát triển

kinh tế xã hội. Điều đó có nghĩa, trong từng giai đoạn thực hiện các hoạt động phát

triển kinh tế, xã hội, vấn đề thích ứng và giảm thiểu biến đối khí hậu sẽ được kiếm

sốt và thực hiện thống nhất, phù hợp nhăm dam bảo ca mục tiêu phát triển kinh tế

xã hội lẫn mục tiêu giảm thiểu nguy cơ biến đổi khí hậu do chính các hoạt động phát triển kinh tế xã hội gây nên.

Điều chỉnh về vấn đề này, pháp luật về ứng phó với biến đổi khí hậu thường

quy định chung về Các van đề mang tính ngun tắc trong ứng phó với biến đối khíhậu như: Sử dụng tiết kiệm. hiệu quả tài nguyên, đặc biệt là loại tài nguyên không

thé tái tao, gin giữ và cai thiện môi trường sông; xây dựng xã hội học tập; xây dựng

lỗi sống thân thiện môi trường. sản xuât và tiêu dùng bên vững; công nghệ hiện đại,sạch và thân thiện với môi trường cần được ưu tiên sử dụng rộng rãi trong các

ngành sản xuât...

Hai la, van dé quan lý phát thải khí nhà kính va cdc chất làm suy giảm tang

ozon.

</div>Trang 18<div class="page_container" data-page="18">

Khí nhà kính là những khí có kha năng hấp thụ các bức xạ sóng dài (hồngngoại) được phản xạ từ bề mặt Trái Đất khi được chiếu sáng bang ánh sáng mặt trời.sau đó phân tán nhiệt lại cho Trái Dat. gây nên hiệu ứng nhà kính. Nguyên nhân

chính làm biến đổi khí hậu Trái đất là do sự gia tăng các hoạt động tao ra các chất thải khí nhà kính, các hoạt động khai thác quá mức các bể hấp thụ khí nhà kính như sinh khối, rừng, các hệ sinh thái biển. ven bờ va đất liền khác. Sáu loại khí chủ yeu gây nên hiện tượng nha kính bao gồm: CO2, CH4. N20, HFCs, PFCs và SF6°.

Giảm phát thải khí nhà kính và quản lý các chất làm suy giảm tầng ozon là

yêu cầu bắt buộc dé giảm thiêu biến đổi khí hậu. Vì vậy, đây cũng là một nội dung không thé thiếu của pháp luật về ứng phó với biến đổi khí hậu. Điều chỉnh vê vân

dé này, pháp luật về ứng phó với biến đổi khí hậu thường quy định các van đề như:

trách nhiệm của các chủ thể có liên quan trong quản lý khí nhà kính và các chất làmphá hủy tầng ozon; các ưu đãi, hỗ trợ đối với các hoạt động giảm thiểu khí nhà kính;

sản xuất sạch hơn...

Ba là, van dé phát triển năng lượng tdi tạo và thu hồi năng lượng từ chất

Năng lượng tái tạo là năng lượng được khai thác từ nước, gió. ánh sáng mặt

trời, địa nhiệt, sóng biến, nhiên liệu sinh học và các nguồn tài nguyên năng lượng có

khả năng tái tạo khác. Đây là năng lượng từ các nguôn tài nguyên được bo sung liên

tục và không thể bị cạn kiệt, chăng hạn như năng lượng mặt trời, thủy điện, gió, địa nhiệt, đại dương và sinh học. Chúng là một nguồn năng lượng sạch, khơng gây ơ nhiễm khơng khí, và khơng đóng góp vào sự nóng lên của khí hậu tồn cầu, hiệu

ung nhà kính. Vì các ngn năng lượng nay là tự nhiên nên chi phí nhiên liệu va

bảo dưỡng thấp. Những ngn Năng lượng tái tạo có thể khai thác và sử dụng trong

thực tế đã được nhận diện đến nay gồm: thủy điện nhỏ, năng lượng gió, năng lượng

sinh khối. năng lượng khí sinh học, nhiên liệu sinh học, năng lượng từ nguôn rácthải sinh hoạt, năng lượng mặt trời, và năng lượng địa nhiệt.

Để thích ứng và giảm thiểu biến đổi khí hậu, pháp luật về ứng phó với biến đổi khí hậu của hầu hết các quốc gia trên thé giới đều điều chỉnh theo hướng khuyến

khích các tổ chức, cá nhân sử dụng năng lượng tái tạo, thu hồi năng lượng từ chấtthai trong quá trình tiến hành các hoạt động của mình. Theo đó, việc sản xuất, nhậpkhẩu. sử dụng máy móc. thiết bị, phương tiện giao thông dùng năng lượng tái tạo

hay các hoạt động thu hồi năng lượng từ chất thải đều được khuyến khích. Bon là, vấn dé sản xuất và tiêu thụ sản phẩm thân thiện với môi trưởng Sản phẩm thân thiện với môi trường là sản phẩm đáp ứng các tiêu chí nhãn sinh thái và được chứng nhận nhãn sinh thái”. Như vậy, khi người tiêu dùng lựa chọn những sản phẩm thân thiện với môi trường sẽ làm giảm những tác động tiêu cực tới mơi trường gây ra từ q trình sản xuất và tiêu dùng. Điều đó cũng có nghĩa, việc sử dụng các sản phẩm thân thiện với môi trường (tiêu dùng xanh) sẽ gián tiếp

” Nghị định số 19/2015 ngày 14/2/2015 quy định chỉ tiết thi hành một số điều của Luật Bảo vệ môi trường

2014

</div>Trang 19<div class="page_container" data-page="19">

thúc đây sản xuất thân thiện với môi trường (sản xuất xanh). Đây cũng là giải pháp hữu hiệu cho việc giảm thiểu nguy cơ biến đổi khí hậu.

Tuy nhiên. thực hiện tiêu dùng xanh và sản xuất xanh không phải là vẫn đề đơn giản. Nó tùy thuộc khơng nhỏ vao ý thức và điều kiện kinh tế của người tiêu dùng cũng như nhận thức trách nhiệm và khả năng tài chính của nhà sản xuất. Vì vậy, đề thúc đây tiêu dùng xanh và sản xuất xanh. không thể thiếu sự can thiệp của

nhà nước bằng các quy phạm pháp luật. Điều đó cũng lý giải tại sao các quy định về

sản xuất và tiêu thụ sản phẩm thân thiện với môi trường lại là một nội dung khơng

thể thiếu của pháp luật về ứng phó với biến đổi khí hậu. Trách nhiệm của nhà nước,

của các tổ chức cá nhân nói chung và doanh nghiệp nói riêng trong sản xuất, tiêu thụ sản phâm thân thiện với mơi trường: những ưu đãi hỗ trợ về tài chính, về đất đai hay hỗ trợ tiêu thụ, quảng bá sản phẩm... là những vấn đề sẽ được điều chỉnh bằng các quy phạm pháp luật cụ thé.

Năm là, vấn dé phát triển và ứng dụng khoa học công nghệ ứng phó với bién đơi khí hậu

Trong các phương thức và biện pháp để ứng phó với biến đổi khí hậu, phát triển và ứng dụng khoa học công nghệ được coi là một trong những cách thức đem lại nhiều hiệu quả tích cực khi đặt trong bối cảnh ky nguyên năng lượng như hiện nay. Phát triển và ứng dụng khoa học cơng nghệ trong ứng phó với biến đổi khí hậu khơng chỉ giải quyết các van dé liên quan đến giảm phát thải mà còn giữ vai trị vơ

cùng quan trọng trọng khai thác và sử dụng hợp lý tài nguyên thiên nhiên, đặc biệtlà khai thác và sử dung năng lượng tái tạo — chìa khóa cho việc thích ứng và giảm

thiểu biến đổi khí hậu.

Điều chỉnh về phát triển và ứng dụng khoa học cơng nghệ trong ứng phó vớibiến đối khí hậu, pháp luật ứng phó với biến đổi khí hậu điều chỉnh nhiều hoạtđộng. hướng tới giải quyết nhiều vấn đề khác nhau như: Phát triển ngành và liênngành khoa học vé quản lý, đánh giá, giám sat va dự báo tác động của biến đổi khíhậu đối với phát triển kinh tế - xã hội, môi trường, sức khỏe cộng đồng; điều tra,

nghiên cứu khoa học cơ bản và ứng dụng, phát triển và chuyển giao công nghệ hiện

đại trong giảm nhẹ khí nhà kính, thích ứng với biến đổi khí hậu; tăng cường sứccạnh tranh của các ngành kinh tế, sản xuất trọng điểm. phát triển nền kinh tế

các-bon thấp và tăng trưởng xanh...

Sáu là, quyên và trách nhiệm cua nhà nước, doanh nghiệp và cộng dong dâncu trong ung phó với biên đơi khi hậu.

Ứng phó với biến đổi khí hậu là hoạt động địi hỏi sự nỗ lực chung của mọi chủ thể trong xã hội. Vì vậy, thích ứng và giảm thiểu nguy cơ biến đổi khí hậu khơng chỉ là quyền mà cịn là trách nhiệm của nhà nước, doanh nghiệp. hộ gia đình,

cá nhân và cộng đồng dân cư. Dé đảm bảo sự định hướng đúng dan và tạo điều kiện

thuận lợi cũng như ràng buộc các chủ thé đó vào việc thực hiện các hoạt động ứng

phó với biến đổi khí hậu, pháp luật về ứng phó với biến đổi khí hậu xác lập và bao vệ các quyền lợi hợp pháp của các cơ quan nhà nước và các tổ chức, cá nhân trong lĩnh vực này. Song hành với các quy định đó. trách nhiệm cụ thể của họ cũng được xác định cùng với các biện pháp chế tài phù hợp. Đó là các trách nhiệm như: thực

</div>Trang 20<div class="page_container" data-page="20">

hiện Đánh giá tác động môi trường: giảm thiêu chât thải; sản xuât và tiêu thụ các

sản phâm thân thiện với môi trường...

1.3. Kinh nghiệm của một số nước trong ứng phó với biến đỗi khí hậu 1.3.1. Kinh nghiệm của Trung Quốc.

Năm 2005, Luật năng lượng tái tạo được thông qua, định hướng cho sự phát

triển của năng lượng tái tạo ở Trung Quốc. Bộ luật này đã được sửa đổi bổ sung vào

ngày 26-12-2009. Nội dung của bộ luật đã cung cấp một loạt các ưu đãi tài chính vàđã thành lập một quỹ qc gia nhăm cho vay, ưu đãi về thuế cho các dự án nănglượng tái tạo và yêu cầu các nhà khai thác lưới điện mua nguyên liệu từ các nhà sản

xuất năng lượng tái tạo đã đăng ký. Sự kết hợp giữa đầu tư và các chính sách ưu đãi đã tạo điều kiện cho những bước tiến lớn trong việc phát triển năng lượng gió và năng lượng mặt trời ở Trung Quốc. Một năm sau đó ủy ban phát triển và cải cách quôc gia Trung Quốc đã ban hành các biện pháp tạm thời về quản lý thuế và phân bổ phí năng lượng tái tạo. Cùng với luật năng lượng tái tạo. các quy định về khuyến

khích giảm giá năng lượng gió đã tạo ra những mơ hình giá cả cạnh tranh đấu thầu

được sử dụng cho thị trường điện gió ở qc gia này. Việc liên tiếp ban hành các

chính sách ưu đãi và hỗ trợ về năng lượng tái tạo đã tạo tiền đề cho tốc độ tăngtrưởng năng lượng gió hàng năm của Trung quốc đạt hơn 100% giai đoạn

2005-2009 riêng trong năm 2005-2009 đạt 13.8 GW. Tham vọng phát triển ngành này của

chính phủ Trung Quốc còn thể hiện ở mục tiêu nâng công suất lên 100 GW năm

1.3.2. Kinh nghiệm của Han Quốc.

Hàn Quốc đã xây dựng cho mình một Chiến lược tăng trưởng xanh, phát thải

it cac-bon (Green, low carbon growth strategy) trong vịng 60 năm tới với các cơng

cụ chính là cơng nghệ, chính sách và thay đơi lỗi sống. Đối với lãnh đạo đất nướcnày, tăng trưởng xanh không phải là một sự lựa chọn mà là sự lựa chọn duy nhất.

Một trong những mục tiêu mà Chiến lược dé ra là đến 2050, Hàn Quốc sẽ hồn tồn

khơng bị phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch và giải pháp chính là tăng cường năng

lượng hạt nhân, phát triển năng lượng tái tạo. Năng lượng sinh học đang được tích

cực nghiên cứu, phát triển ở đất nước này với mục tiêu đến năm 2030 năng lượngtái tạo sẽ đạt 11%, trong đó năng lượng từ sinh khối sẽ đạt 7,12%. Ngồi các cơng

nghệ chế tạo biogas thơng thường như từ sinh khối, từ chất thải chăn nuôi, Hàn Quốc đang tích cực phát triển biogas từ bùn thải. Theo tính tốn của các nhà khoa học thì cứ 100kg COD bùn thải (từ hệ thống xử lý nước thải) khi đi vào bê yếm khí sẽ cho ra 40-45m3 khí mé-tan, 5kg bùn và nước thải có chứa 10-20kg CODŠ. Để đạt được nhưng mục tiêu đề ra thì Hàn Quốc đã thực hiện chính sách quan trọng và các giải pháp tài chính bao gồm việc cải tơ trong giá năng lượng. Thiết lập một thị

trường thông qua các cải cách thuế, thấp hơn thuế phải chịu do tiêu dùng các sảnphẩm hàng hóa cacbon thấp. và những khuyến khích tài chính để khuyến khích đầutư vào các lĩnh vực xanh

“ theo TCDL chuyên dé thé giới điện cập nhật ngày 10-02-2013"http:/.www.totha.vn/effect_ detail.php?id=l 53

</div>Trang 21<div class="page_container" data-page="21">

1.3.3. Kinh nghiệm cua Cộng hòa liêng bang Đúc:

Ngày | tháng 4 năm 2000 là một ngày đáng ghi nhớ trong nước Đức. Vàongày đó. một dao luật bắt đầu có hiệu lực, làm đảo lộn thị trường năng lượng tạiĐức: Đạo luật về ưu tiên cho năng lượng tái sinh, thường được gọi tắt là Luật Nănglượng Tái sinh (Erneuerbare-Energien-Gesetz — EEG).

Với mục đích tạo một cuộc cách mạng trên thị trường điện. nhiên liệu và

sưởi âm, Đạo luật bảo đảm giá điện tái sinh trong vòng 20 nam, các doanh nghiệp vận hành mạng lưới điện phải có nhiệm vụ kết nối và thu mua điện tái sinh với giá

đã được quy định trước. Do giá mua điện tái sinh cao hơn giá điện thông thường

nên họ được phép phân bỗ phí tốn phát sinh thêm về đến người tiêu dùng điện.

Và thật sự là đạo luật này đã có nhiều tác dụng. Qua đó nhà nước đã tăng cao

nhu cầu xây dựng cánh quạt gió và thiết bị sản xuất quang điện. Nước Đức biến đối

trở thành nước Cộng hòa sinh thái Đức. Tuy than và nguyên tử, dầu và khí đốt vẫn

cịn chiếm ưu thế, nhưng bước ngoặt năng lượng đã bắt đầu: Tỷ lệ năng lượng tái

sinh ở Đức tăng liên tục từ năm này sang năm khác, trong sản xuất điện đã là 15%.”

CHLB Đức là một trong những nước luôn tiên phong trong việc đưa ra các

chủ trương khuyến khích đối với van dé này. Những biện pháp khuyến khích sẽ

được áp dụng đối với cả các nguồn năng lượng xanh khác như: năng lượng gió biến,

các nhà máy thuỷ điện lớn. Với các chủ trương được hậu thuẫn về mặt chính trị chỉ

trong vịng một thập niên, năng lượng gió đã trở thành nguồn cung cấp điện hiệuquả. Lĩnh vực năng lượng xanh cịn tạo được việc làm cho hơn 135.000 nghìn người

lao động, đồng thời kinh nghiệm của CHLB Đức cho thấy: Sự phát triển rộng rãi chưa từng thấy của năng lượng tái tạo không phải là kết quả của sự bao cấp của Nhà nước, mà ngn kinh phí cung cấp cho quá trình sản xuất điện với giá thành cao hơn trước, chính là kết quả phân bé các khoản đóng góp cho tất cả những người tiêu

thụ điện. '9

1.3.4. Kinh nghiệm của Hoa Kỳ

Tại Hoa Kỳ, bảo vệ môi trường là vấn đề đã được quan tâm từ khá sớm. Trong những năm qua, với những tác động và ảnh hưởng của biến đổi khí hậu, Hoa

Ky đã kip thời có những chính sách phù hợp để thích ứng và giảm thiểu nguy cơnày. Bên cạnh các quy định chặt chẽ vê bảo vệ mơi trường nói chung, tại quốc Bia

nay, các dao luật diéu chinh vé quan ly chat thai va năng lượng tái tao bao gồm' Luật phục hồi và tái đầu tư; Luật Thuế cứu trợ năm 2012; Đạo luật Chính sách năng lượng; Luật điều tiết tiện ích cơng cộng (PURPA) năm 1978; Đạo luật phát triển và Nghiên cứu sinh khối năm 2000; Đạo luật điện liên bang; Luật Thuế Vụ.

Quy định về trách nhiệm của nhà nước và các tổ chức, cá nhân, đặc biệt là

doanh nghiệp trong việc quản lý chất thải, thu hồi năng lượng từ chất thải hay cácchủ trương điều tiết thơng qua chính sách thuế, các ưu đãi hỗ trợ... là công cụ pháp

* cập nhật

ngày 10-12-2009

'' ø/waste-energy-produces-clean-renewable-a2984

</div>Trang 22<div class="page_container" data-page="22">

lý quan trọng đề Hoa Kỳ giải quyết các van dé liên quan đến biến đơi khí hậu trong

q trình phát triển kinh tế xã hội. Chăng hạn. Luật về chính sách năng lượng, trong

đó quy định ưu đãi thuế cố định là 10% đối với vốn đầu tư cho thiết bị sử dụng

năng lượng mặt trời và địa nhiệt. Băng cách đó đã tạo được cơ sở để các nhà máy

điện sử dụng năng lượng truyền thống va Các nguồn năng lượng tái tạo. Trong những

năm gần đây, chương trình “Gió cung cấp năng lượng cho Mỹ” đã được đưa vào thực

hiện với nguồn trợ cấp hàng năm của Bộ Năng lượng Mỹ là 33 triệu USD. Mỹ còn là một trong những quốc gia dẫn đầu trong lĩnh vực sử dụng năng lượng mặt trời với

mục đích thương mại. Trong 20 năm qua, Mỹ đã chi hơn 1,4 ty USD cho việc

nghiên cứu triển khai các công nghệ sử dụng năng lượng mặt trời để sản xuất điện.

Hiện nay, trên 10.000 ngôi nhà ở Mỹ sử dụng năng lượng mặt trời.

Từ kinh nghiệm của các nước nêu trên trong ứng phó với biến đổi khí hậu.

có thê rút ra một sơ vân đê cơ ban dé nghiên cứu và áp dụng cho Việt Nam là:

- Chú trọng tăng trưởng xanh. Đây cần được xem là sự lựa chọn tối ưu để

thích ứng và giảm thiêu biên đơi khí hậu ở Việt Nam trong điêu kiện đây mạnh

cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa.

- Khun khích sử dung năng lượng tái tao và thu hồi năng lượng từ chất

thải. Chính sách này cân được áp dụng với mọi đơi tượng có liên quan, đặc biệt là

các doanh nghiệp.

- Chú trọng các chính sách ưu đãi, hỗ trợ cho các hoạt động giảm thiếu khí

nhà kính. sử dụng công nghệ xanh hay sử dụng sản phâm thân thiện với môi trường.

- Nâng cao nhận thức của doanh nghiệp và người tiêu dùng, tạo điều kiện thuận lợi cho việc thực hiện sản xuất xanh và tiêu dùng xanh cũng là vấn dé cần

được quan tâm xứng đáng.

</div>Trang 23<div class="page_container" data-page="23">

Phần thứ hai

THUC TRẠNG PHAP LUẬT VE

UNG PHO VOI BIEN DOI KHi HAU TAI VIET NAM

2.1. Thue trang cac quy dinh phap luat về lồng ghép nội dung ứng phó

với biên đối khí hậu.

sỉ... Lơng ghép nội dung ứng phó với biễn đổi khí hậu vào chiến lược,

quy heach, kế hoạch phát triển kinh té xã hội.

Lan đầu tiên, Luật BVMT quy định về lồng ghép nội dung ứng phó với biếnđổi khí hậu vào chiến lược. quy hoạch. kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội tại Điều40 Luật BVMT 2014. Theo đó, nội dung của những chiến lược, quy hoạch, kếhoạch phát triển có nghĩa vụ thực hiện đánh giá mơi trường chiến lược (DMC) phảithé hien nội dung về ứng phó với BĐKH. Một trong những nội dung của Báo cáoDMC là phải “Đánh giá, dự báo xu hướng tác động của biến đổi khí hậu trong việc

thực hiện chiến lược, quy hoạch, kế hoạch” (Điều 15 Luật BVMT 2014).

Điều 40 khoản 2 Luật BVMT 2014 cũng đề cập tới việc tích hợp nội dung ứng phó với biến đổi khí hậu trong chiến lược, quy hoạch. kế hoạch phát triển kinh tế - x¿ hội, quy hoạch phát triển ngành. lĩnh vực phải dựa trên cơ sở đánh giá tác

động qua lại giữa các hoạt động của chiến lược, quy hoạch, kế hoạch với mơitrường. biến đổi khí hậu và xây dựng hệ thống giải pháp bảo vệ mơi trường, ứngphó vơi biến đối khí hậu. Tuy nhiên, khơng phải nội dung tất cả các loại quy hoạch

có thể lồng phép vẫn đề ứng phó với BĐKH. Có những lĩnh vực trong nội dung của quy hoạch, kế hoạch cũng có liên quan đến ứng phó với BĐKH. Ví dụ như Điều 35

Luật Đất đai 2013 quy định về nguyên tắc lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất

phải theo nguyên tặc “Khai thác hợp lý tài nguyên thiên nhiên và bảo vệ mơi

trường; thích ứng với biến déi khí hậu.”

Như vậy, lồng ghép nội dung ứng phó với biến đổi khí hậu vào chiến lược.

quy hoạch, kế hoạch phát triển kinh tế xã hội đã được thực hiện ở Việt Nam. song vẫn cén một số hạn che sau:

- Trên thực té'*, nhiều hoạt động phát triển thường chưa được tích hợp nội dung BDKH. Một sé yéu tố khí tượng, khí hậu đã cân nhac trong q trình chọn lựa giông cây trồng, đến thiết kế đường giao thông và các cơng trình năng lượng, nhưng

khơng phải tất cả các rủi ro khí hậu đã được cân nhắc trong các quyết định. Lồngghép nội dung ứng phó với biến đổi khí hậu vào chiến lược, quy hoạch, kế hoạch

phát triển kinh tế xã hội

- Các Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội, xóa đói giảm nghèo, phát triển của ngành/địa phương thường không xét đến BDKH mà chỉ chú trọng đến rủi ro của khí héu ở hiện tại, cũng như thiếu các hướng dẫn thực hiện chiến lược. Nhiều kế hoạch chỉ chú trọng đến tầm nhìn ngăn hạn mà chưa xem xét đến dài hạn.

- Da xuất hiện một số chồng chéo, trùng lắp, hiện tượng chưa đánh giá kết

quả thực hiện văn bản hiện hành thì đã ban hành văn bản mới, làm cho việc phân

'“ Lê Nguyên Tường, Lồng ghép biến đối khí hậu vào chính sách phát triển,

htip:⁄/www.vacne.org.vn/long-ghep-bIzn-doi-khi-hau-vao-chinh-sach-phat-trien/27530.html (theo Báo Dau tu)

</div>Trang 24<div class="page_container" data-page="24">

công. phân cấp co quan đâu mỗi. cơ quan chủ trì. cơ quan phối hợp chưa thực sự rõ ràng. mạch lạc. gây khó khăn trong quá trình triển khai thực hiện”. Tình tranh chồng chéo mâu thuẫn trong nội dung của các chiến lược. quy hoạch. kế hoạch ở các cấp. các ngành. các địa phương khác nhau diễn ra tương đối phố biến

- Quy hoạch của các đô thị chưa tốt. chưa lồng ghép biến đối khí hậu

(BDKH) trong quy hoạch nên nguy co bị tác động bởi thiên tai, đặc biệt là ngập lụt

do mưa cực đoan và nước biển dâng `.

- Việc lồng ghép ứng phó với BĐKH đã được quy định tại Điều 40 LuậtBVMT 2015. Tuy nhiên. quy định nay chí áp dụng cho các chiến lược. quy hoạch, kế hoạch phát triển phải thực hiện ĐMC. Do đó, một khoảng trống rất lớn là các chiến lược. quy hoạch, kế hoạch không phải xem xét tới vấn đề ứng phó với BĐKH, nếu các quy định về nội dung chiến lược, quy hoạch, kế hoạch của các luật chuyên ngành không dé cập.

Beil 2s Long ghép nội dung ứng pho với biến đổi khí hậu vào trong các quy

định cua Luật Dat dai.

* Long ghép ing phó với BĐKH trong quy hoạch, kế hoạch sử dung dat

Những nguyên tắc lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất được quy định tạiĐiều 35 Luật Đất đai 2013 có dé cập đến BĐKH và bảo vệ môi trường gồm việcbảo đảm các nguyên tắc: Khai thác hợp lý tài nguyên thiên nhiên và bảo vệ mơitrường; thích ứng với biến đổi khí hậu và bảo đảm ưu tiên quỹ đất cho mục đíchquốc phịng, an ninh, phục vụ lợi ích quốc gia, công cộng, an ninh lương thực vàbảo vệ môi trường.

Một trong những nội dung thâm định quy hoạch sử dụng đất được quy định

tại Điều 44 khoản 3 điểm c Luật Dat dai 2013 là hiệu quả kinh tế - xã hội, môi

trường hay việc điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất chỉ được thực hiện trong các trường hợp do tác động của thiên tai, chiến tranh làm thay đổi mục dich, cơ cấu, vị trí, điện tích sử dụng đất (Điều 46 khoản | điểm c Luật Dat đai 2013)

Từ các quy định trên của Luật Dat dai 2013 cho thấy, vấn dé ứng phó với BĐKH mi chỉ được quy định mang tính nguyên tắc trong lập, sửa đổi, điều chỉnh quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất mà chưa được thé hiện cụ thé trong nội dung của

quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất. Duong như van dé ứng phó với BDKH được hiểu

là một trong các nội dung về bảo vệ môi trường trong nội dung cụ thể của quy hoạch. kế hoạch sử dụng đất. Nếu hiểu theo cách này thì ứng phó với BĐKH đã

được quy định trong nội dung của quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất.

Ngồi ra, Thơng tư 29/2014/TT-BTNMT ngày 02/6/2014 của Bộ Tài nguyênvà Môi trường quy định chi tiệt việc lập. điêu chỉnh quy hoạch, kê hoạch sử dụngdat (sau đây gọi là Thông tư 29/2014/TT-BTNMT) cũng đã quy định tương đôi đây

13Bao Chau, Cần lồng ghép, xây dựng nhóm chính sách về biến đổi khí hậu,

http://dwrm. gov.vn/index.php?language=vi&nv=news&op=Hoat-dong-cua-Cuc- Tin-lien-quan/Can-long-ghep-xay-dung-nhom-chinh-sach-ve-bien-doi-khi-hau-3742

Ngập theo “trang máu", class="text_page_counter">Trang 25<div class="page_container" data-page="25">

đủ việc lồng ghép van dé ứng phó với BDKH trong việc lập. điều chinh quy hoạch.

kế hoạch sử dụng đất. Bên cạnh những nội dung liên quan đến tác động qua lại giữaquy hoạch. kế hoạch sử dụng đất và vấn đề bảo vệ mơi trường nói chung. Thơng tư

này cịn dé cập cụ thé đến nội dung ứng phó với BDKH như: Nước biển dang, xâm

nhập mặn: Sa mạc hóa. xói mịn, sạt lở đất được xác định là một trong những nội

dung quan trọng của việc phân tích các điều kiện để lập, điều chỉnh quy hoạch, kế

hoạch sử dụng đất.

* Long ghép ứng phó với BĐKH trong các van dé khác của pháp luật đất dai

- Nhóm quy định về giao đất, cho thuê đất. chuyển mục đích sử dụng đất,

quy định vê thu hơi dat:

Các quy định về giao đất, cho thuê đất chuyển mục đích chỉ đề cập tới các

căn cứ vào quy hoạch và nhu cầu sử dụng đất sử dụng đất của tô chức, cá nhân. Nhu

cầu này được thể hiện trong dự án đầu tư hoặc trong đơn xin giao đất, thuê dat, chuyền: mục đích sử dụng đất. Như vậy, trong trường hợp do BĐKH mà người sử

dụng đất không hoặc khó có thé “str dụng đất đúng mục đích”, là một trong những

nghĩa vụ chung của người sử dụng đất theo quy định tại Điều 170 khoản 1 Luật Dat

đai 2013, thì người sử dụng đất vẫn phải làm thủ tục chuyên đổi mục dich sử dụng

và người sử dụng đất phải thực hiện nghĩa vụ tài chính theo quy định của pháp luật.

Một van đề phát sinh từ hiện tượng BDKH, mực nước biển dâng là trường hop mat dat (do sụt, lở) hoặc bị ngập úng. Như vậy, với trường hợp mat đất do BĐKH xảy ra thì Nhà nước có thu hồi đất khơng và có thực hiện chính sách bồi thường. hỗ trợ, tái định cư theo quy định của pháp luật đất đai khơng? Theo quy định của pháp luật đất đai thì Nhà nước không thực hiện thu hồi đất và không thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư. Trường hợp ngập úng dẫn đến người sử dụng đất không thể sử dụng được với bất cứ mục đích nào cũng có tính chất

tương tự.

- Nhóm quy định về quyền và nghĩa vụ của tổ chức, cá nhân được nhà nước

giao đất, cho thuê đất:

Quyền và nghĩa vụ chung của người sử dụng đất được quy định từ Điều 166 đến Điều 172 Luật Dat đai. Các quyền và nghĩa vụ của người sử dụng đất mang tính

chuyên biệt áp dụng cho từng nhóm chủ thể sử dụng đất được quy định từ Điều 173đến Điều 187 Luật Dat đai.

Xét về mặt lý luận thì đất đai là một thành phần cơ bản của mơi trường. Do

đó. các quyền và nghĩa vụ của người sử dụng đất không chỉ được hiểu là các quyền

và nghĩa vụ xuất phát từ quyền sử dụng đất là tài sản đặc biệt mà cịn phải được

nhìn nhận là một thành phần cơ bản của mơi trường tự nhiên. tác động tới khí hậu

và chịu sự tác động của khí hậu. Do đó. các quyển và nghĩa vụ này cũng cần tích

hợp các yếu t6 tác động của mơi trường, trong đó có BĐKH đối với việc sử dụng

đất đai. Đây có thé là một trong những khiếm khuyết trong việc tích hợp các van dé

mơi trường (đất bị 6 nhiễm. suy thối) và BĐKH vào pháp luật đất đai.

2.1.3. Léng ghép nội dung ting phó với biến đổi khí hậu vào trong các quy

định của Luật Dau tu.

* . 2» pe ; 3 : : - —Quy định về chính sách đâu tư kinh doanh TRUNG TÂM THONS TIN THY VIỆN

17 \ TRƯỜNG ĐẠI HỌC Pye NỘI

</div>Trang 26<div class="page_container" data-page="26">

Điều 5 Luật Đầu tư quy định về chính sách đầu tư kinh doanh đã đề cập tới

van dé sử dung tai nguyén va dinh huong phat tiên nền kinh tế. Mặc dù khơng đề

cập trực tiếp đến vấn đề ứng phó với BĐKH nhưng quy định này cũng đã dẫn chiếu

tới việc “sử dụng đất đai và tài nguyên khác theo quy định của pháp luật” (khoản 2).

Khi các “quy định của pháp luật” trong sử dụng đất dai và các nguồn tài ngun có “tích hợp” các giải pháp ứng phó với BĐKH thì đương nhiên các nhà đầu tư, kinh

doanh này phải thực hiện các quy định này. Muốn phát triển bền vững, các nhà đầutư không chỉ xem xét tới các yêu tố kinh tế - xã hội mà cịn phải xem xét tới vấn dé

mơi trường. trong đó có van dé ứng phó với BĐKH.

* Ouy định vê ngành, nghệ kinh doanh

Thứ nhất, ngành. nghề cắm đầu tư, kinh doanh

Điều 6 Luật Đầu tư quy định về các ngành, nghề cắm đầu tư kinh doanh.

Theo đó, cắm kinh doanh các loại hóa chất, khống vật gây hưởng tới mơi trườngnói chung và là ngun nhân gây BDKH nói riêng, ví dụ như các chất: Các hợp chấtLewisite (chứa Arsen). Các chất khí gây bỏng chứa Lưu huỳnh. Amiang màu thuộc

nhóm Amphibol....

Khoản 1 điểm c quy định cắm kinh doanh mẫu vật các loại thực vật, động vật

hoang dã theo quy định tai Phụ lục | của Công ước về bn bán quốc tế các lồi

thực vật, động vật hoang đã nguy cấp... Quy định này chủ yếu hướng tới các quy

định bảo vệ các loài động, thực vật hoang dã nguy cấp, bảo vệ đa dạng sinh học.

Tuy nhiên, việc thực thi tot các quy định này cũng góp phan báo vệ các hệ sinh thái

(rừng, biển) và từ đó cũng có thé góp phần ứng phó với BDKH.

Các quy định về ngành nghề, lĩnh vực cam đầu tư chủ yếu là những quy địnhgián tiép tới vân đê BDKH.,

Thứ hai, Ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện

Theo Điều 7 Luật Đầu tư, ”Ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện là

ngành. nghề mà việc thực hiện hoạt động đầu tư kinh doanh trong ngành, nghề đó

phải đáp ứng điều kiện vì lý do quốc phịng, an ninh quốc gia, trật tự, an tồn xã

hội, đạo đức xã hội, sức khỏe của cộng, đồng”. Theo quy định này, vấn đề mơitrường nói chung và vấn đề BDKH nói riêng khơng phải là một lý do để xác địnhngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện. Tuy nhiên, các yếu tố: “vi lý do an toàn xã hội, sức khỏe cộng đồng”, là nguyên nhân can xác định hoạt động đầu tư, kinh doanh cần có những điều kiện, cũng đã hàm chứa các yếu tố về môi trường và

Khi xem xét lĩnh vực ngành, nghề đầu tư, kinh doanh có điều kiện, chúng ta thấy có chứa những yếu tố mơi trường, BVMT và ứng phó với BĐKH. Tuy nhiên, mức độ tích hợp (lông phép) các yêu tố này đến đâu trong điều kiện đầu tư, kinh doanh lại phụ thuộc vào các quy định của pháp luật quy định về điều kiện đầu tư

kinh doanh.

Thứ ba, Ngành. nghề ưu đãi đầu tư và địa bàn ưu đãi đầu tư

Ngành. nghề ưu đãi đầu tư và địa bàn ưu đãi đầu tư được quy định tại Điều

16 Luật đầu tư. Theo đó. ngành, nghề ưu đãi đầu tư (khoản 1) liên quan đến vấn đề

</div>Trang 27<div class="page_container" data-page="27">

mơi trường nói chung và BDKH nói riêng gồm các lĩnh vực như: Hoạt động công nghệ cao. sản phâm công nghiệp hỗ trợ công nghệ cao; hoạt động nghiên cứu và

phát triên: Sản xuât vật liệu mới, năng lượng mới, năng lượng sạch. năng lượng táitao; sản xuất sản phẩm có giá trị gia tăng từ 30% trở lên. sản phẩm tiết kiệm nănglượng: Thu gom. xử lý, tái chế hoặc tái sử dụng chất thai..

Khi so sánh các chính sách của Đảng và Nhà nước cvề van dé ứng phó với

BDKH với Luật BVMT 2014, các luật chuyên ngành khác và Luật Đâu tu có thêthây, các chính sách này đã được thê chê hóa một cách tương đơi đây đủ.

Từ so sánh những quy định về ứng phó với BĐKH (hoặc có liên quan đến

ứng phó với BĐKH) theo Luật BVMT 2014 và các quy định tương ứng (liên quan

đến ứng phó với BĐKH- trực tiếp hoặc gián tiếp) theo Luật Dau tư 2014 có thể

thay, các chính sách và lĩnh vực sau đây được Luật BVMT 2014 đề cập nhưng ca

được lông ghép trực tiếp trong Luật Đầu tư 2014: Chính sách Khuyến khích; Chính sách ưu tiên; Chính sách ưu đãi hỗ trợ.

Việc chưa được lông ghép trực tiếp những yêu cầu BVMT nói riêng và vẫn

đê ứng phó với BDKH nói riêng trong các quy định của Luật Đâu tư 2014 có thêđược lý giải bởi những lý do sau đây:

Mộ: là. một số chính sách theo quy định của Luật BVMT có thể được thực

thiện băng các chính sách khác mà khơng cân và khơng thuộc. khơng cân thiệt thêhiện (lơng ghép) trong các chính sách đâu tư được quy định trong Luật Đâu tư.

Hai la, mặc dù quy định của Luật Đầu tư không quy định trực tiếp nhưng

một sô yêu tô cầu thành nên nội dung được đê cập trong Luật BVMT đã được quyđịnh trong Luật Đâu tư.

2.2. Thực trạng các quy định pháp luật về quản lý phát thái khí nhà

kính và các chat làm suy giảm tang ozon.

2.2.1. Thực trạng các quy định pháp luật về quản lý phát thái khí nhà kính Tại Việt Nam, để thực hiện quản lý phát thải khí nhà kính, khá nhiều văn bản pháp luật đã được ban hành. Chăng hạn như: Luật Bảo vệ môi trường: Luật sử dụng

năng lượng tiết kiệm và hiệu qua năm 2010; Nghị định 102/2003/ND — CP ngày 03tháng 09 năm 2003 về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả; Quyết định số3119/QD — BNN - KHCN phê duyệt Dé án giảm phát thải khí nhà kính trong nơng

nghiệp, nơng thơn đến năm 2020 Quyết định số 01/2006/QD — TTg của Thủ tướng Chính phủ ngày 03 tháng 01 năm 2006 về việc ban hành Chiến lược ứng dụng năng lượng ngun tử vì mục đích hịa bình... Các quy định này khơng chỉ là cơ sở để thực hiện những vấn đề chung về quản lý phát thải khí nhà kính mà cịn được áp dụng cụ thé dé giảm phát thải khí nhà kính trong một số lĩnh vực như: công nghiệp, nông nghiệp, giao thông vận tải... Tuy nhiên, các quy định này cũng cho thay một số hạn chế sau:

- Pháp luật môi trường mới chỉ dừng lại ở việc quy định chung về trách nhiệm

phịng ngừa ơ nhiễm mơi trường. tn thủ quy chuẩn kĩ thuật mơi trường mà chưacó các quy định nhằm hạn chế, nghiêm cam sử dụng các nguyên, vật liệu sản xuấtcác loại hàng hóa gây ảnh hưởng đến mơi trường khơng khí, làm gia tăng hàm

lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính.

</div>Trang 28<div class="page_container" data-page="28">

- Các loại nguyên liệu bị cắm sử dụng trong sản xuất, kinh doanh (như cam sử dụng xăng pha chì. cắm sử dụng amiang trong sản xuất vật liệu xây dựng...) còn quy định rải rác trong nhiều văn bản pháp luật khác nhau. gây khó khăn cho các chủ thé trong việc tuân thủ pháp luật

- Trừ các quy định tiết kiệm điện trong trụ sở của các cơ quan nhà nước. chiều sáng công cộng là mang tính bắt buộc, các quy định khác về tiết kiệm điện năng mới chỉ dừng lại ở mức khuyến khích: thiểu văng các quy: chuẩn về tiêu thụ năng

lượng đôi với các loại thiết bị (công suất tối đa hoặc hiệu suất sử dụng năng lượng).

- Các quy định về sử dụng tiết kiệm năng lượng hiện nay mới chỉ được nhìn

nhận và đánh giá dưới góc độ kinh tế mà chưa coi trọng đúng mức những tác động

của nó tới mơi trường nói chung và van dé giảm phat thải khí nhà kính nói riêng.

Bên cạnh đó. các quy định về khai thác, sử dụng các loại năng lượng khác như than

đá, dầu mỏ cũng chỉ mới dừng lại ở mức là khai thác. sử dụng hợp lí và tiết kiệm

mà chưa có các quy định mang tính kĩ thuật như hiệu suất khai thác, định mức kĩ

thuật của các thiết bị tiêu thụ nhằm triển khai chính sách tiết kiệm năng lượng trong

hoạt động khai thác, sử dụng than đá. dầu mỏ.

2.2.2. Thực trạng các quy định pháp luật về quản lý làm suy giảm tang

* Các quy định vé nhập khẩu, xuất khẩu, tạm nhập, tải xuất các chất làm suy

giảm tâng ô dôn

Để thực hiện hạn chế việc suy giảm tầng ozon, Việt Nam đã có nhiều quy

định về van dé này. Luật bảo vệ môi trường 2014 tại Điều 42 quy định về việc quản lý các chất làm suy giảm tầng ô-dôn quy định nguyên tắc, cũng như chính sách

chung của Nhà nước ta ve van dé này. Tiếp đó, dé quản lý việc xuất nhập khẩu cácchất làm suy giảm tầng ô-dôn bộ Tài chính cùng bộ Tài ngun mơi trường đã ban

hành thông tư liên tịch số 47/2011/TTLT- BCT-BTNMT ngày 30 tháng 12 nam

2011: Quy định việc quản lý nhập khẩu, xuất khẩu và tạm nhập, tái xuất các chất

làm suy giảm tầng ô-dôn theo quy định của Nghị định thư Montreal về các chất làm

suy giảm tầng ô-dôn.

Những quy định này đã góp phan đáng ké trong việc từng bước hạn chế sử

dụng các chất làm suy giảm tầng ô-dôn. Tuy nhiên, cũng giống như một số nước

đang phát triển, chất HCFC-22 là môi chất lạnh được ưa dùng trong các hệ thống và cơ sở làm lạnh (đặc biệt đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ) vân đang tồn tại (ej

Việt Nam. Va van xảy ra tình trang bn lậu các chất năm trong danh mục cắm

nhập khẩu.

* Các quy định về xử ly ô nhiêm tại các cơ sở đê giảm thiêu các loại bụi và

khi độc hại.

Để điều chỉnh vấn đề này, Nhà nước ta đã sớm ban hành nhiều văn bản như

Luật Bảo vệ môi trường 2014, tập trung vào các quy định về quản lý chất thải, quảnlý khí thải, các quy định về ĐTM. các quy định về quy chuẩn kỹ thuật môi trường..

Ngồi những quy định trong Luật BVMT, Nhà nước cịn ban hành nhiều văn bản

hướng dan dé thực hiện hiệu quả công tác xử ly 6 nhiễm tại các cơ sở dé giảm thiểu

các loại bụi và khí độc. Điển hình như Quyết định số 1788/QĐ-TTg ngày | tháng

</div>Trang 29<div class="page_container" data-page="29">

10 năm 2013 phê duyệt Ké hoạch xu lý triệt de các cơ sở gây ô nhiễm môi trường

nghiém trong dén năm 2020. trong đó bao gồm các cơ sở sản xuất. kinh doanh. dịch

vụ (không bao gồm làng nghé, làng có nghề)...

Tuy nhiên trên thực tế theo báo cáo của Tống cục Môi trường, việc xử lý ô

nhiễm các cơ sở sản xuất. dịch vụ gặp nhiều khó khăn. Chính qun địa phương nhiều nơi cịn thiếu quyết liệt trong công tác chi đạo va xử ly các vi phạm do tâm lý

e ngại ảnh hưởng đến sự phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. mặc dù quy định

đã có đủ chế tài xử lý nghiêm hành vi không thực hiện đúng nội dung. yêu cầu. tiễn

độ xử lý ô nhiễm môi trường.

Hơn nữa là phần lớn các doanh nghiệp. cơ sở, địa phương chưa chủ động xây

dựng dự án và quan tâm bố trí kinh phi từ ngân sách địa phương dé xử lý ơ nhiễm

mơi trường, mà vân cịn tư tưởng trơng chờ vào sự hỗ trợ của trung ương. Như

chúng ta biết, kinh phi dé tiến hành xử ly 6 nhiễm tại các cơ sở. doanh nghiệp là rất

lớn. đặc biệt đối với các cơ sở có mức độ ơ nhiễm mơi trường lớn vì vậy nhiều CƠ sở. nhiều địa phương cịn khó khăn lung túng trong việc này. Do vậy kết quả tiến

hành xử lý ô nhiễm tại các cơ sở còn chưa đạt được hiệu quả như mong muốn

2.3. Thực trạng các quy định pháp luật về phát triển năng lượng tái tạovà thu hồi năng lượng từ chất thải

2.3.1. Các quy định pháp luật vê phát triển năng lượng tái tao

Để khuyến khích và tạo hành lang pháp lý thuận lợi cho việc phát triển năng lượng tái tạo, tại Việt Nam, một số văn bản pháp luật đã được ban hành trong thời gian qua. Các văn bản này điều chỉnh các vấn đề liên quan đến phát triển năng

lượng mặt trời, năng lượng điện gió, năng lượng sinh khối, nhiên liệu sinh học,

năng lượng thủy điện... Có thể kể đến một số văn bản pháp luật như: Quyết định số 37/QD-TTg ngày 29 tháng 6 năm 2011 'Š về Cơ chế hỗ trợ phát triển các dự án điện

gió tại Việt Nam; Quyết định s61208/QD- TTg của Thủ tướng Chính phủ ngày 21

tháng 7 năm 2011 phê duyệt Quy hoạch phát triển điện lực quôc gia giai đoạn

2011-2020 có xét đến năm 2030; Thơng tư số 06/2013/TT-BCT ban hành ngày08/03/2013quy định về nội dung, trình tự, thủ tục lập, thâm định và phê duyệt quy

hoạch phát triển điện gió; Thơng tư 96/2012/TT-BTC vào ngày 8 tháng 6 năm 2012 nhằm hướng dẫn cơ chế tài chính hỗ trợ giá điện đối với dự án điện gió nối lưới; Quyết định số 24/2014/QĐ-TTg về cơ chế hỗ trợ phát triển các dự án điện sinh khối tại Việt Nam; Quyết định 177/2007/QD-TTg về việc phê duyệt “Đề án phát triển nhiên liệu sinh học đến năm 2015, tầm nhìn đến năm 2025”..

Với những quy định của pháp luật trên sẽ góp phan thuận tiện cho các nhađầu tư đầu tư vào các dự án phat triển năng lượng tái tạo với những chính sách, hỗtrợ, ưu đãi của chính phủ thơng qua Quỹ bảo vệ môi trường. Tuy nhiên, các quyđịnh về phát triển năng lượng tái tạo ở nước ta hiện nay còn một số hạn chế sau:

- Chưa quy định rõ ràng về các thông số về môi trường cho phép của dự án

khí sinh học và kinh phí hỗ trợ cho các dự án khí sinh học thiếu cụ thé.

'ŠQuyết định số 37/QD-TTg của Thủ tướng Chính phủ ngày 29 tháng 6 năm 2011 quy định về cơ chế hỗ trợ

phát triển các dự án điện gió

</div>Trang 30<div class="page_container" data-page="30">

- Việc quy định nhà phân phôi độc quyên điện là EVN đã khiến cho các nhà

đầu tư bị phụ thuộc quá nhiều đến quyết định của EVN là nguồn tiêu thụ điện duy

nhất hiện nay. Bên cạnh đó. vẫn cịn q ít các văn bản hướng dẫn về nguồn năng

lượng tái tạo sinh khối này.

- Cịn q ít các nghị định. thông tư hướng dẫn chỉ tiết về thủy điện và các biện pháp bảo vệ môi trường dành cho dự án này. Cụ thể chỉ mới hai văn bản có quy định liên quan đến bảo vệ môi trường là Nghị định số 134/2013/NĐ-CP ngày 17 tháng 10 năm 2013 của Chính phủ Quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực điện lực. an tồn đập thủy điện. sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả và Luật Điện lực ngày 03 tháng 12 năm 2004 và Luật sé 24/2012/QH13 sửa đổi, bô sung một số điều của Luật Điện lực.

2.3.2. Các quy định pháp luật về thu hôi năng lượng từ chat thai

Thu hồi năng lượng từ chất thải là “quá trình thu lại năng lượng từ việc chuyền hóa chất thải”'". Q trình này có thé được thực hiện bởi nhiều chủ thé khác nhau, từ các cơ sở xử lý chất thải đến các tơ chức, hộ gia đình, cá nhân là chủ nguồn thải. Dé khuyến khích và tao cơ sở pháp lý thống nhất cho hoạt động này, tại Việt

Nam, các quy định pháp luật về thu hồi năng lượng từ chất thải đã được ban hành,

tuy không nhiều và còn nằm rải rác ở khá nhiều văn bản pháp luật khác nhau. Có

thé kế đến một số văn ban pháp luật cơ bản như: Luật Bảo vệ môi trường 2014;

Luật sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả; Nghị định số 38/2015/NĐ-CP ngày 24 tháng 4 năm 2015 của Chính phủ vé quản lý chất thải và phế liệu (sau đây gọi là Nghị định số 38/2015/NĐ-CP); Nghị định số 19/2015/NĐ-CP ngày 14 tháng 2 năm 2015 của Chính phủ quy định chỉ tiết thi hành một số điều của Luật Bảo vệ môi trường: Quyết định số 34/QD-TTg ngày 5 tháng 5 năm 2014 của Thủ tướng Chính

phú quy định về cơ chế hỗ trợ phát triển các dự án phát điện sử dung chat thải rắn

tại Việt Nam; Thông tư số 02/2014/TT-BCT của Bộ trưởng Bộ Công Thương ngày 16 tháng 01 năm 2014 quy định các biện pháp sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả cho các ngành công nghiệp; Thông tư số 19/2013/TT-BNNPTNT của Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn ngày 15 tháng 3 năm 2013 hướng dẫn biện pháp sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả trong sản xuất nông nghiệp.

Các vẫn đề cơ bản được điều chỉnh tại các văn bản pháp luật này liên quan đến thu

hồi năng lượng từ chất thải bao gồm: (i) Các quy định chung; (ii) Các quy định

hướng dẫn thu hồi năng lượng từ chat thải trong một số lĩnh vực; (iii) Các quy định

về khuyến khích hoạt động thu hồi năng lượng từ chat thải.

_ Các quy định pháp luật nêu trên cho thấy, thu hồi năng lượng từ chất thải là

vân đê đã được quan tâm ở Việt Nam nhăm ứng phó với biên đơi khí hậu. Song,thực tiên áp dụng các quy định này cũng cho thây một sơ hạn chê sau:

¬ Thiếu quy định về yêu câu kỹ thuật, quy trình quản lý thu hồi năng lượng từ

chât thải nguy hại.

'® Khoản 15, Điều 3 Nghị Định số 38/2015/NĐ-CP ngày 24 thang 4 năm 2015 về quản lý chat thai và phế

liệu.

</div>Trang 31<div class="page_container" data-page="31">

¬ Thiếu hướng dẫn kỹ thuật. quy trình quản lý nhằm thu hồi năng lượng từ

chât thải răn sinh hoạt

- Thiếu quy định về yêu cầu kỹ thuật. quy trình quản lý trong việc thu hồi

năng lượng từ chât thải răn công nghiệp thông thường

Hiên tại. các quy định pháp luật về trách nhiệm của cơ quan nhà nước trongthu hồi năng lượng từ chất thải còn khá sơ sài. Hầu hết các hướng dẫn cụ thế tronglĩnh vực này chưa được ban hành. Vì vậy. việc thu hồi năng lượng từ chất thải còn

thiếu các cơ sở pháp lý dé có triển khai hiệu quả và thống nhất trên thực tế.

2.4. Thực trạng các quy định pháp luật về sản xuất và tiêu thụ sản phẩm

thân thiện với môi trường

Việc sản xuất và tiêu thụ các sản phẩm xanh, các sản phẩm thân thiện với môi

trường đã rất phát triển ở các quốc gia trên thế giới và xu thế này sẽ ngày càng phát

triển ở Việt Nam, trở thành xu hướng tất yếu góp phân quan trọng vào chống biến đổi khí hậu. Khung pháp lý về van dé này đã được nhiều văn ban pháp luật quy định như

Luật BVMT 2014; Nghị định số 19/2015 ngày 14 tháng 2 năm 2015 quy định chỉ tiết

thi hành một số điều của Luật Bảo vệ môi trường 2014; Luật Thuế bảo vệ môi

trường 2012; Quyết định 1419/QĐ-TTg ngày 7 tháng 9 năm 2009 phê duyệt chiến

lược phát triển sạch hơn trong công nghiệp đến năm 2020... Các văn bản này đã có

nhiều quy định nhăm thúc day việc sản xuất và tiêu thụ các sản phẩm thân thiện với

môi trường tại Việt Nam. Song các quy định này cũng bộc lộ một sơ điểm hạn chế

- Các tiêu chí Nhãn xanh Việt Nam con rất hạn chế về mặt số lượng. Bộ Tài nguyên và Môi trường mới chỉ ban hành một số tiêu chí đối với một số loại sản

phẩm nhất định. Tiêu chí Nhãn xanh Việt Nam là cơ sở pháp lý để doanh nghiệp

cũng như cơ quan nhà nước xem xét, đánh giá, thâm định sản phẩm có phải là sản phẩm thân thiện với mơi trường hay khơng. Nếu tiêu chí Nhãn xanh Việt Nam đối với một loại, nhóm loại sản phẩm nào đó chưa được ban hành thì loại, nhóm loại sản phẩm đó khơng có cơ hội được gắn Nhãn xanh Việt Nam và loại sản phẩm, nhóm hàng hóa đó khơng thể được công nhận là sản phẩm thân thiện với môi

trường. Hơn nữa theo quy định pháp luật hiện này nước ta cũng chưa có quy định bắtbuộc đối với một số sản phẩm đặc thù.

- Các quy định về ưu đãi, hỗ trợ đối với sản phẩm thân thiện đối với môi

trường theo Nghị định số 19/2015 chủ yếu là những quy định dẫn chiếu. Tuy nhiên,

khi xem xét những quy định khác của pháp luật thì nhiều quy định chỉ mang tính

chất chung chung, hoặc ủy quyền cho cơ quan nhà nước tiếp tục quy định hoặc

quyết định mức ưu đãi, hỗ trợ. Các cơ quan nhà nước được ủy quyền quy định mức

hỗ trợ lại chậm hoặc chưa ban hành những quy định này. Do đó, các doanh nghiệp

khó có thể năm bắt được những ưu đãi, hỗ trợ mà mình được hưởng khi đầu tư, sản

2.5. Thực trạng các quy định pháp luật về phát triển và ứng dụng khoa

học cơng nghệ ứng phó với biến đối khí hậu

Pháp luật về phát triển và ứng dụng khoa học cơng nghệ (KHCN) ứng phóvới BDKH được quy định ở rất nhiều các văn bản pháp luật khác nhau. Một số văn

</div>Trang 32<div class="page_container" data-page="32">

bản pháp luật điều chỉnh chủ yếu về vấn dé này là Luật Bao vệ môi trường: Luật

Khoa học Công nghệ; Nghị định số 19/2015/NĐ-CP hướng dẫn thi hành một số

điều của Luật Bảo vệ môi trường: quyết định số 158/2008/QD-TTg của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt chương trình mục tiêu quốc gia ứng phó với biến đổi khí

Thực thi các văn bản pháp luật nêu trên, trong thời gian qua, Việt Nam tuy

đã đạt được một số thành tựu trong công tác ứng dụng KHCN vào việc xây dựng và hoàn thiện cơ sở vật chất kĩ thuật dé ứng phó với BDKH song hoạt động này van còn tồn tại một số bat cập. Cụ thé như sau:

Mội la, ngày 02/12/2008 Thủ tướng Chính phủ đã ban hành quyết định số158/2008/QD-TTg phê duyệt chương trình mục tiêu quốc gia ứng phó với biến đổi

khí hậu. Theo đó, 2 phiên bản kịch bản biến đổi khí hậu và nước biển dâng đã đượccông bố vào các năm 2009 và 2011. Tuy nhiên độ chính xác của hai kịch bản

BĐKH này cịn rất nhiều thiếu sót. So với kịch bản năm 2009 thì kịch bản năm 2011 đã chi tiết hơn về mức độ phân bố khơng gian nhưng vẫn cịn tồn tại một số hạn chế như:

- Khong rõ các ban đồ trong kịch bản BĐKH năm 2011 được xây dựng dựa

trên nguôn sô liệu nào

- Sự mập mờ trong việc lựa chọn phương pháp xây dựng kịch bản (không rõ“chi tiêt hóa thơng kê ” là phương pháp gì)

- Hệ thống các bản đỗ trong kịch bản BDKH năm 2011 chỉ thuần túy là nội

suy các giá trị nhận được từ mạng lưới trạm bằng phần mềm nào đó, tức là cịn tiềm

ân sai sO nội suy do khơng thể đưa vào sự ảnh hưởng của các nhân tố địa lý (biếnthiện của nhiệt độ theo độ cao, sự bất đồng nhất lớn của lượng mưa theo

Hạn chế này xuất phát từ những thiếu thốn về trang thiết bị cơ sở vật chất kĩ

thuật cịn lạc hậu do kinh phí đầu tư cho xây dựng và làm mới trang thiết bị máy

móc phục vụ cho cơng tác quản lí, đánh giá, giám sát và dự báo tác động củaBĐKH đối với phát triển kinh tế xã hội, môi trường, sức khỏe cộng đồng còn nhiều

hạn chế.

Hai là, vẫn đề ưu tiên cho BVMT nói chung và ứng phó với BĐKH nói riêngcịn gặp nhiều khó khăn do áp lực phát triển kinh té.

Mặc dù năm 2010 Việt Nam đã bước vào ngưỡng quốc gia có thu nhập trungbình, thốt khỏi nhóm quốc gia nghèo và lạc hậu. Tuy nhiên sự tăng trưởng này vâncòn thiếu bền vững mà chủ yêu dựa vào xuất khẩu tai nguyên thô, lao động gia rẻ,

đặc biệt là dựa vào vốn. Nói cách khác, chúng ta vẫn còn đang trong giai đoạn mà nên kinh tế cịn chưa ơn định, vẫn đang loay hoay tìm hướng đi đúng cho một cơ cau kinh tế hợp lí. Và đương nhiên đặt trong bối cảnh đó thì các van đề mơi trường, trong đó có BĐKH cũng gặp phải khơng ít các khó khăn do áp lực từ phía phát triển

kinh tê.

Ba là, nguồn lực tài chính cho BVMT nói chung và đầu tư cho KHCN để

ứng phó với BĐKH nói riêng cịn gặp nhiều khó khăn.

</div>Trang 33<div class="page_container" data-page="33">

Hiện nay Việt Nam đã và đang dành nguồn chi thường xuyên cho hoạt động BVMT. Tuy nhiên do là nguôn chi thường xuyên dựa vào Nhà nước nên kinh phí từ nguồn thu này khơng thê bố trí để dau tư giải quyết triệt để các vấn đề môi trường bức xúc đang ngày càng gia tăng. Mặc dù Nhà nước đã có chính sách pháp luật về ưu đãi. hỗ trợ những doanh nghiệp có sáng kiến. hành động tích cực trong BVMT nhưng các chính sách ưu đãi. hỗ trợ này chưa đề cập cụ thê tới việc phát triển và

ứng dụng KHCN trong bảo vệ mơi trường nói chung và ứng phó với BĐKH nói

riêng mà mới chỉ đề cập tới một số vấn đề như ưu đãi. hỗ trợ về cơ sở ha tầng và đất

đai; về vốn và thuế: hỗ trợ về giá và tiêu thụ sản phẩm; quảng bá sản phẩm. phân

loại rác tại nguồn...

2.6. Thực trạng các quy định pháp luật về quyền và trách nhiệm của nhà

nước, doanh nghiệp và cộng đồng dân cư trong ứng phó với biến đỗi khí hậu.

Thích ứng và giảm thiểu nguy cơ biến đổi khí hậu khơng chỉ là quyền mà còn là trách nhiệm của nhà nước, doanh nghiệp. hộ gia đình, cá nhân và cộng đồng

dan cư. Các văn bản pháp luật chủ yếu điều chỉnh về van dé này là: Luật Bảo vệ

môi trường: Nghị định sô 19/2015/NĐ-CP hướng dẫn thi hành một số điều của Luật

Bảo vệ môi trường; Nghị định số 18/2015/NĐ-CP quy định về quy hoạch bảo vệ môi trường, đánh giá môi trường chiến lược, đánh giá tác động môi trường và kế

hoạch bảo vệ mơi trường. Theo đó, để đảm bảo sự định hướng đúng đắn và tạo điều kiện thuận lợi cũng như ràng buộc các chủ thể đó vào việc thực hiện các hoạt động ứng phó với biến đổi khí hậu, pháp luật về ứng phó với biến đổi khí hậu xác lập và

bảo vệ các quyền lợi hợp pháp của các cơ quan nhà nước và các tổ chức, cá nhântrong lĩnh vực này. Đồng thời với các quyên đó, trách nhiệm cụ thể của họ cũngđược xác định cùng với các biện pháp chế tài phù hợp. Đó là các trách nhiệm như:

thực hiện Đánh giá tác động môi trường; giảm thiểu chất thải; sản xuất và tiêu thụ các sản phẩm thân thiện với môi trường...

Các quy định pháp luật nêu trên đã góp phan khơng nhỏ trong việc định hướng và ràng buộc các cơ quan nhà nước, cá tổ chức, hộ gia đình cá nhân trong ứng phó với biến đổi khí hậu. Tuy nhiên, cũng. cần sớm khắc phục một số hạn chế

sau trong các quy định pháp luật hiện hành về quyền và trách nhiệm của các cơ

quan nhà nước, doanh nghiệp, cộng đồng dân cư trong ứng phó với BĐKH:

- Trong Luật bảo vệ môi trường 2014, tuy đã dành một chương riêng quy

định về ứng phó với biến đổi khí hậu, song những quy định trên còn thiếu cụ thé

chưa đồng bộ và chưa lô-gic. Chăng hạn, điều 46 Luật bảo vệ môi trường quy định

quyền và trách nhiệm của cộng đồng trong ứng phó với biến đổi khí hậu là rất

chung nhưng lại chưa mang tính báo quát và thiếu cụ thé. Tương tự như vậy thì quy

định vê quản lý các chất làm suy giảm tầng ô dôn, phát triển năng lượng tái tạo

(Điều 42, Điều 43 Luật bảo vệ mơi trường) cũng cịn rất chung chung và khơng xácđịnh được trách nhiệm quản lý Nhà nước trong lĩnh vực này.

- Việc triển khai thực hiện các nội dung của chiến lược quốc gia về thích

nghi và ứng phó với biến đổi khí hậu cịn chậm, nhiều địa phương chưa có nhữngchính sách và hành động cụ thể để triển khai các chương trình quốc gia về thíchnghi. ứng phó với biến đổi khí hậu cho phù hợp với địa phương mình.

</div>Trang 34<div class="page_container" data-page="34">

- Nhà nước chưa triên khai một cách sâu rộng và hiệu qua các dự án dau tư

cụ thể cho việc ứng phó và thích nghi với biến đồi khí hậu. nguồn vốn giành cho

các dự án trong lĩnh vực này còn rất thiểu. Những dự án đang can vốn trong lĩnhvực này như: Dự án về xây dựng cơng trình bao đảm phát triển sản xuất nơngnghiệp trong điều kiện biến đổi khí hậu. dự án về giảm thai, xử lý khí gây hiệu ứngnhà kính. dự án về phát triển năng lượng tái tạo...vv. Đây là những loại dự án mà

Nhà nước cần triển khai đầu tư và quản lý có hiệu quả trong thời gian tới để bảo đảm ứng phó một cách hiệu quả với biến đồi khí hậu.

- Việc lập và phê duyệt một sỐ quy hoạch. kế hoạch về phát triển kinh tế-xã

hội chưa thực sự đáp ứng u cầu về ứng phó với biến đổi khí hậu. đặc biệt trong

thời gian qua Nhà nước đã phê duyệt và cho phép triển khai nhiều dự án nhà máy

thủy điện, nhiệt điện dường như đi ngược lại mục tiêu quốc gia về ứng phó với biến

đổi khí hậu.

Tóm lại. pháp luật về ứng phó với biến đổi khí hậu mặc dù ngày càng được

quan tâm, song vẫn không tránh khỏi những hạn chế. Vì vậy, việc thực hiện sớm

các giải pháp khắc phục chúng là cần thiết để nâng cao hiệu quả thích ứng và giảmthiểu biến đổi khí hậu ở nước ta trong thời gian tới.

</div>Trang 35<div class="page_container" data-page="35">

Phần thứ ba

CÁC GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN PHÁP LUẠT VE UNG PHO VỚI BIEN DOI KHÍ HẬU TẠI VIỆT NAM

3.1. Hoàn thiện các quy định pháp luật về lồng ghép nội dung ứng phó

với biên đơi khí hậu.

Để long phép các nội dung ứng phó với biến đổi khí hậu vào các quy hoạch,

chiến lược phát triên kinh tế xã hội hay các quy định pháp luật về đất đai, các quy

định pháp luật về đầu tu, cần thực hiện một số giải pháp sau:

(i) Dé bảo dam thong nhất về mặt nội dung, bảo đảm tinh khả thi va có thé lồng phép với BDKH, cân xây dựng các quy định (có thể là Luật hoặc Nghị quyết

của Quốc hội) về lập. phê duyệt (trong đó có nội dung lồng ghép với BĐKH) chiếnlược. quy hoạch, kế hoạch một cách thống nhất, như Dự thảo Luật Quy hoạch sẽđược xem xét và dự kiến thông qua trong kỳ họp của Quốc hội vào tháng 10/2015

(ii) Hoàn thiện pháp luật đất đai nham góp phan nâng cao hiệu quả ứng phó

với BDKH với những nội dung sau:

Thứ nhất, đối với việc lập. phê duyệt và thực hiện quy hoạch, kế hoạch sử

dụng đât các câp.

Các cơ quan nhà nước có thâm quyền lập. phê duyệt và thực hiện quy hoạch,kế hoạch sử dụng đất cần xem xét day đủ, can trọng các tác động của BDKH đốivới việc sử dụng đất đai để đề ra các biện pháp ứng phó với BDKH một cách cóhiệu quả. Trong q trình này, các cơ quan nhà nước có thẩm quyền cần tham khảocác kịch bản về BĐKH và Chương trình ứng phó với BDKH đã được Thủ tướng

Chính phủ phê duyệt. Bên cạnh đó, các cơ quan nhà nước cần có những chính sách

về kinh tế - xã hội để người dân (người sử dụng đất) có thể thực hiện có hiệu quả

các biện pháp ứng phó với BĐKH đã được đề ra trong quy hoạch, kế hoạch sử dụng

dat; tiền hành tuyên truyền nhằm nâng cao hiểu biết của người dân về BDKH và các biện pháp ứng phó với BĐKH trong quy hoạch, kế hoạch sử dụng dat.

Thứ hai, đối với việc lồng ghép ứng phó BDKH vào các quy định khác của

pháp luật đât đai:

- Cần có những nghiên cứu sâu hơn nham phân định giữa quyền của chủ sở

toàn dân đối với đất đai và quyền của người sử dụng đất với tư cách là một loại tài

sản (đặc biệt) để từ đó có cơ sở khoa học, pháp lý giải quyết những trường hợp phát

sinh do tác động của mơi trường nói chung và BDKH nói riêng.

Theo quan điểm của tác giả, trong nhưng trường hợp này cân coi những rủi

ro phát sinh bởi môi trường. BDKH là rủi ro cho chủ sở hữu đất đai (ma Nhà nước là người đại diện) và người sử dụng đất là “người chủ sở hữu đối với quyền tài sản - quyền sử dụng đất” chịu tác động từ những rủi ro này nên được Nhà nước bồi thường. hỗ trợ. tái định cư theo các quy định về những trường hợp thu hồi dat có bơi thường. hỗ trợ. tái định cư.

- Cần quy định miễn việc thực hiện nghĩa vụ tái chính (hoặc quy định là

khơng phải thực hiện nghĩa vụ tái chính) đơi với những trường hợp phải chuyên

</div>Trang 36<div class="page_container" data-page="36">

mục dich sử dụng đât vì lý do khơng có khả năng (về mặt khách quan) sử dụng đất

theo đúng mục dich do hậu quả bởi BDKH.

- Can quy định chuyên mục đích sử dụng đất do tác động khách quan của

BDKH (kiến nghị hai nêu trên) là quyền của người sử dụng đất và cơ quan nhànước phải thực hiện.

- Can quy định tuân thủ những biện pháp nhằm ứng phó với BDKH là một

trong những nghĩa vụ chung của người sử dụng đât.

ily Hoan thién phap luat về ưu đãi đầu tư. Theo do, cần chú trọng tới những

vân đề sau đây:

Mộ: là, phải bảo đảm tính thống nhất, tính đồng bộ và minh bạch khi quy định về điều kiện được hưởng ưu đãi đầu tư giữa pháp luật môi trường, pháp luật đầu tư và các quy định trong các lĩnh vực khác như pháp luật đất đai, pháp luật thuế.... đặc biệt là tránh những dẫn chiếu lòng vòng như hiện nay.

Hai là, mức hỗ trợ, ưu đãi đầu tư phải bảo đảm tạo nên động lực cho các nhà đầu tư. doanh nghiệp thay đổi hành vi. Các chi phí đầu tư cũng như chuyển déi lĩnh

vực sản xuat, kinh doanh thông thường là lớn hon so với lĩnh vực san xuất kinh

doanh truyền thống. Nếu những ưu đãi, hỗ trợ này thấp hơn chỉ phí phải bỏ ra thì sẽ giảm sức hút đầu tư, kinh doanh trong các lĩnh vực được khuyến khích.

Ba là, cần có những biện pháp nhằm tạo ra thị trường cho việc tiêu thụ những sản phẩm trong các lĩnh vực ưu đãi đầu tư, đặc biệt là những sản phẩm thân thiện với môi trường thông qua các quy định về các biện pháp như: Nâng cao nhận thức của người tiêu dùng, Quy định sử dụng bắt buộc trong trường hợp sử dụng

ngân sách nhà nước

3.2. Hoàn thiện các quy định pháp luật về quản lý phát thải khí nhà kính

và các chit làm suy giảm tang ozon.

* Hồn thiện các quy định pháp luật về quản lý phát thải khí nhà kính

Xuất phát từ những hạn chế về quy định pháp luật, trong thời gian tới cần rà

soát, điều chỉnh và bổ sung hệ thống văn bản quy phạm pháp luật; cơ chế, chính

sách phục vụ cơng tác quản lí nhà nước về quản lí phát thải khí nhà kính và quản lí

các hoạt động kinh doanh tín chỉ cacbon ra thị trường thế giới phù hợp với tình hình phát triển qua từng thời kì. Cụ thể như sau:

Thứ nhất: Xác định rõ các mục tiêu, cách thức thực hiện ứng phó BDKH nói chung và giảm phát thải khí nhà kính nói riêng chỉ tiết, cụ thé; thể hiện chỉ tiét trong hệ hồng pháp luật mơi trường

Phar luật mơi trường về ứng phó biến đổi khí hậu nói chung và giảm phát thải khí nhà knh nói riêng cịn thiếu một chương trình thực hiện cụ thể, chi tiết. Phan

lớn các mục tiêu, kế hoạch đặt ra trong Chương trình mục tiêu quốc gia về ứng phó

với biến dối khí hậu, Đề án giảm phát thải khí nhà kính...mới chỉ dừng lại ở việc

khái quát nóa. chỉ ra tầm nhìn giải quyết những van dé trên trong tương lai chứ chưa

đi vào ch tiết hóa phương thức để đạt các mục tiêu đó. Bởi vậy để hệ thong phap

luật khả tii. hiệu quả. chat chế; trước hết cần phải xác định rõ tư tưởng và kể hoạch

chi tiết, ca thé trong vấn đề ứng phó biến đổi khí hậu, giảm phát thải khí nhà kính

</div>Trang 37<div class="page_container" data-page="37">

bởi day là một cuộc chiên lâu dài. can có thời gian và phương pháp dung dan mớicó thê dem lại kêt qua cao.

Thứ hai: Bồ sung một số quy định pháp luật cụ thê trong giảm phát thải khí

nhà kính

+ Bồ sung khái niệm “bién đổi khi hậu”, “giảm phát thải khí nhà kính”,

“quan lí phat thai khí nhà kính ` vào hệ thống pháp luật môi trường Việt Nam nhằm tạo cách hiểu đồng bộ và thống nhất trong hệ thống pháp luật. Hiện nay Luật bảo vệ

môi trường năm 2014 mới chỉ quy định khái niệm “khí nhà kính” và “ứng phó biến

đổi khí hậu”. Các khái niệm này đã tương đối đồng nhất với cách hiểu và quan điểm của quốc tế về vấn đề này. Do đó để nội luật hóa sâu rộng hơn, tạo điều kiện

thực thi các cam kết quốc tế có hiệu quả cần chỉ tiết hóa các khái niệm trên để tạo

cách hiểu thống nhất cũng như làm rõ được tính chất, phương thức của hoạt động

quản lý phát thải khí nhà kính.

+ Ban hành một số quy chuẩn kỹ thuật môi trường về năng suất, hiệu suất sử dụng năng lượng của các thiết bị, công cụ. phương tiện sản xuất phù hợp với ngành nghé, lĩnh vực sản xuất nhằm kiểm sốt được lượng khí nhà kính thải ra mơi trường.

Khi đó việc giữ CO2 ở mức ôn định khi thải ra môi trường sẽ được coi là nghĩa vụ bắt buộc đối với các tổ chức va cá nhân thực hiện hoạt động sản xuất kinh doanh

làm phát sinh khí thải.

+ Can quy định sử dụng tiết kiệm năng lượng nói chung, bao gồm cả sử dụng

năng lượng tại các địa điểm công cộng, trường học, bệnh viện, cơ quan và sử dụng

năng lượng cá nhân tại các hộ gia đình là nghĩa vụ bắt buộc đối với các tổ chức, cá

nhân, hộ gia đình... Đồng thời quy định rõ về chính sách hỗ trợ, ưu đãi của Nhà

nước đối với các doanh nghiệp thực hiện tốt chế độ tiết kiệm năng lượng, cơ chế hỗ trợ dau tu dây chuyền sản xuất xanh. sạch, hỗ trợ quá trình sản xuất và tiêu thụ sản

phẩm thân thiện với môi trường.

+ Can bé sung quy định về kiểm soát việc xả thải đối với phương tiện giaothông là xe máy bởi hiện nay đây là loại phương tiện giao thông phố biến nhất ở

Việt Nam — đồng nghĩa với việc là nguồn phát thải khí nhà kính lớn. Ở Singapore cơ chế giám sát việc thải khí của xe máy sẽ được thực hiện thơng qua cơ chế kiểmtra định kì và kiểm tra đột xuất của cảnh sát giao thông. Chủ phương tiện định ki 1năm/lần sẽ mang phương tiện của mình đến cơ quan có thấm quyền để thực hiệncuộc kiểm tra. Nếu đạt tiêu chuẩn thì sẽ được dán tem chứng nhận. Mặt khác trong

q trình lưu thơng. chủ phương tiện cũng có thể bị yêu cầu dừng xe kiểm tra độtxuất về lưu lượng xả thải của phương tiện. Nếu không đạt mức quy chuẩn theo quyđịnh có thể bị áp dụng các hình thức xử phạt tương ứng. Đây cũng là phương thức

mà Việt Nam có thể tham khảo và áp dụng.

* Hoàn thiện các quy định pháp luật về quan lý các chất làm suy giảm

tang ozon

Để giảm thiểu biến đổi khí hậu, các quy định pháp luật về quản ly các chất

làm suy giảm tâng ozon cân được hoàn thiện theo các nội dung sau:

- Về các quy định nhập khâu, xuất khẩu, tạm nhập. tái xuất các chất làm suy

giảm tang ô dôn quy định rõ đê tránh tình trạng các thương nhân tận dụng kế hở của

</div>Trang 38<div class="page_container" data-page="38">

pháp luật để buôn lậu các chất làm suy giảm tầng ô dôn. Như quy định về công tác

thanh tra. kiêm tra hoạt động xuât nhập khâu của các thương nhân; có các quy định

pháp luật về xử lý vi phạm trong lĩnh vực nay.

- Về quy định hạn chế sử dụng năng lượng hạt nhân. tăng cường phát triển và

sử dụng năng lượng sạch. năng lượng tái tạo: Nhà nước cần sớm ban hành văn bản

quy định cơ chế đặc thù hỗ trợ chỉ tiết cho các dự án phát triển năng lượng sạch, năng lượng tái tạo. Tiếp tục hoàn thiện các quy định cụ thể để hỗ trợ đầu tư cho các chương trình điều tra, nghiên cứu, chế tạo thử, xây dựng các điểm điển hình sử dụng năng lượng mới và tái tao; ưu đãi thuế nhập thiết bị, công nghệ mới, thuế sản

xuất. lưu thông các thiết bi: bảo hộ quyền tác giả cho các phát minh, cải tiễn kỹ

thuật có giá trị. Các cá nhân, tổ chức kinh tế trong và ngoài nước được Nhà nướccho phép phối hợp đầu tư khai thác nguồn năng lượng mới và tái tạo, trên cơ sở đơi

bên cùng có lợi. Tạo ra một hệ thống chính sách pháp luật đồng bộ. tạo điều kiện

thuận lợi nhất cho các nhà đầu tư đầu tư phát triển lĩnh vực này.

- Về quy định về xử lý ô nhiễm tại các cơ sở để giảm thiểu các loại bụi và

khí độc hại. Quy định rõ hơn cơ chế, chính sách hỗ trợ kinh phí, hỗ trợ nguồn nhân

lực, hỗ trợ công nghệ cho các cơ sở cần xử lý ô nhiễm để tạo điều kiện thuận lợi

nhất cho các cơ sở thực hiện quy định này.

- Về một số quy định liên quan khác: Có các quy định để cắm việc cấp phép

đầu tư, thành lập mới các doanh nghiệp sản xuất xốp cách nhiệt sử dụng ga R141b.

Hạn chế và tiễn tới chấm dứt lắp đặt mới các thiết bị lạnh (thiết bị cấp đông, kho

lạnh, máy đá, điều hịa khơng khí, làm lạnh nước) sử dụng ga lạnh R22 trong lĩnh vực chế biến thủy san; và các lĩnh vực khác.

3.3. Hoàn thiện các quy định pháp luật về phát triển năng lượng tái tạo

và thu hồi năng lượng từ chat thai

* Hoàn thiện các quy định pháp luật về phát triển năng lượng tái tạo.

Để đảm bảo việc phát triển năng lượng tái tạodc thực hiện một cách hiệu

quả, các quy định pháp luật trong lĩnh vực này cân được hoàn thiện theo hướng sau:

Thứ nhất: Cần phải có các quy định của pháp luật về chính sách cho các nhà

đầu tư cho các du án năng lượng tái tạo. Theo các nhà đầu tư. trở ngại lớn nhất hiện

nay là chính sách phát triển, thu xếp nguồn vốn, đặc biệt là giá bán điện. Việc chưa có văn bản quy phạm pháp luật ở mức cao (như luật, nghị định) để khuyến khích nhà đầu tư phát triển năng lượng tái tạo; chưa có chiến lược/quy hoạch cụ thể phát

triển nguồn năng lượng này ở câp quốc gia được xem là thách thức dẫn đến việc

chậm triển khai các dự án đã cấp phép và thu hút đầu tư mới.

Thứ hai: Sớm ban hành Luật năng lượng tái tạo nhằm tạo ra những điều kiện

thuận lợi có tính đột phá để đây mạnh khai thác sử dụng và phát triển các nguồnnăng lượng này. Chỉ khi có được sự quan tâm thực sự của Quốc hội băng những

hành động cụ thể được luật hóa thì mới tạo ra được thị trường cho năng lượng tái

tạo phát triển. Trong bối cảnh hội nhập quốc tế hiện nay, với chính sách hỗ trợ hợp

lí của Chính phủ, tranh thủ tối đa sựgiúp đỡ và hợp tác quốc tế, chắc chắn Việt nam có thể nhanh chóng phát triển nguồn năng lượng tái tao, gop phần phát triển bền

vững hệ thống năng lượng quốc gia.

</div>Trang 39<div class="page_container" data-page="39">

Thứ ba: Tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật đất đai cũng là một trong

những biện pháp cap bach dé bảo vệ môi trường hiện nay ở Việt Nam vi các dự ánnang lượng tái tạo cân phải có Quy hoạch sử dụng đất và kế hoạch sử dụng đất. Xác

lập cơ chế cung — cau, chia sẻ lợi ích. phát triển bên vững tài nguyên nước và bảo

dam an ninh nguồn nước dé có thé sản xuất nguồn năng lượng điện từ nước thânthiện với môi trường. Day nhanh tiến độ ban hành các văn bản pháp luật thay thế

các nghị định cũ trong các lĩnh vực về năng lượng tái tạo sau khi luật bảo vệ mơi

trường 2014 đã có hiệu lực pháp luật 1/1/2015

Thứ tư: Ban hành các quy định của pháp luật về thực hiện việc quản lý, khai

thác. sử dụng các tài nguyên thiên nhiên, nguyên liệu để sản xuất ra năng lượng tái

tạo sao cho thân thiện đối với môi trường từ các khâu trong quá trình sản xuất và tiêu thụ năng lượng tái tạo. Các văn bản này cần phải có thể các trách nhiệm pháp lý

cho các chủ dự án nếu vi phạm các cam kết bảo vệ mơi trường.

* Hồn thiên các quy định pháp luật về thu hồi năng lượng từ chất thaié quy định pháp lu¢ g lượng

Để ràng buộc và khuyến khích các tổ chức, hộ gia đình. cá nhân thực hiện

thu hơi năng lượng từ chât thải, các quy định pháp luật hiện hành trong lĩnh vực nàycân được hoàn thiện như sau:

_ Bồ sung quy định một số trường hợp bắt buộc thực hiện thu hồi năng lượng

từ chât thải như:

+ Thu hồi năng lượng từ chất thải chăn nuôi tại các hộ gia đình. Đây là

trường hợp mà việc thu hồi năng lượng từ chất thải có thể được thực hiện khơng q

phức tạp, khơng địi hỏi u câu kỹ thuật cao và sự đầu tư tài chính lớn. Tuy nhiên,yêu câu này cân được thực hiện đồng thời với việc ban hành hướng dẫn kỹ thuật cụ

thể để đảm bảo u cầu an tồn cho mơi trường và sức khỏe cộng đồng.

+ Thu hồi năng lượng từ chất thải tại các khu/cụm cơng nghiệp. Hoạt động

này có thé địi hỏi yêu cầu kỹ thuật va đầu tư tài chính cao, song với lượng chất thải

là khá lớn hiện đang phát sinh từ các khu/cụm công nghiệp, yêu cầu này lại rất cần

thiết và có thể đem lại hiệu quả kinh tế cao.

- Ban hành quy định về yêu cau kỹ thuật, quy trình quản lý thu hồi năng lượng

từ chât thải nguy hại.

_ Ban hành hướng dẫn kỹ thuật. quy trình quản lý nhằm thu hồi năng lượng từ

chât thải răn sinh hoạt.

- Ban hành quy định về yêu câu kỹ thuật, quy trình quản lý trong việc thu hồinăng lượng từ chất thải ran công nghiệp thông thường.

3.4. Hoàn thiện các quy định pháp luật về sản xuất và tiêu thụ sản phẩm

thân thiện với môi trường

Nhăm day mạnh việc sản xuất và tiêu dùng san phẩm thân thiện với môi

trường tại Việt Nam trong thời gian tới. cân sớm thực hiện các giải pháp sau:

Một là, tiếp tục hoàn thiện các quy định pháp luật trong lĩnh vực sản xuất và

tiêu dùng sản phẩm thân thiện với mơi trường phù hợp với tình hình mới và pháp luật

quốc tế.

</div>Trang 40<div class="page_container" data-page="40">

- Đối với các quy định về ưu đãi. hỗ trợ đối với hoạt động đầu tu, sản xuất sản phâm. thân thiện với môi trường là những quy định dẫn chiếu. chưa có hướng

dẫn cụ thể thì cơ quan chức năng cần nhanh chóng có những văn bản hướng dẫn ápdụng. tạo thuận lợi và động lực cho doanh nghiệp thực hiện các dự án dâu tư sản

xuất các sản phẩm thân thiện với mơi trường.

- Tiếp tục hồn thiện các quy định về mua sắm công xanh đề việc mua sam công xanh đạt kết quả tốt hơn trong thời gian tới.

- Nghiên cứu. bổ sung thêm các quy định về sản xuất sạch hơn cho các

ngành công nghiệp đặc thù mà hiện nay chưa có quy định như lĩnh vực sản xuất caosu, chế bién cà phê...

Hai la, nhà nước cần có kế hoạch và thực hiện việc tuyên truyền nâng cao nhận thức của các doanh nghiệp. người tiêu dùng nhăm định hướng sự lựa chọn tiêu dùng các sản phẩm đã được công nhận nhãn Xanh Việt Nam. Cân chú trọng vào công tác giáo dục và đào tạo đỗi ngũ cán bộ chun mơn, hiểu biết và có năng lực hoạt động cho lĩnh vực sản phẩm thân thiện với môi trường. Các doanh nghiệp cần đầu tư hơn nữa vào tìm kiếm và hỗ trợ, khuyến khích cán bộ chun mơn tham gia vào doanh nghiệp mình. Hiện nay, những người am hiểu về sản xuất sạch hơn khơng nhiều, do đó cho họ tham gia các khóa tập huấn nước ngoài để học hỏi kinh nghiệm các nước phát triển, nhằm ứng dụng tôt hơn vào doanh nghiệp mình. Ngồi

ra, chúng ta nên học hỏi thêm về thiết kế sản phẩm bền vững cũng như nhãn sinh thái.

Nhật Bản, EU... là những ví dụ điển hình trong lĩnh vực này.

Nhằm góp phan thực hiện thành cơng chiến lược sản xuất sạch hon trong công nghiệp. Bộ Công Thương và các Sở Công Thương cần tiếp tục nỗ lực thực

hiện các giải pháp như nâng cao nhận thức cho doanh nghiệp về SXSH trên bằng

các hình thức tuyên truyện, nhân rộng áp dụng các mơ hình điển hình thành công,khân trương xây dựng các hướng dẫn kỹ thuật SXSH đặc thù cho từng ngành, cũng

như bố trí, phân bé kinh phí ở địa phương cho phù hợp vàcó cơ chế hỗ trợ phù hợp

hơn cho các doanh nghiệp.

Ba la, Nhà nước cần có các biện pháp để chủ động khai thác các nguồn lực,

nhất là nguồn nội lực, đồng thời tạo điều kiện thu hút vôn, công nghệ từ nước ngoài đểnâng cao hiệu quả và sức cạnh tranh của nền kinh tế, của các doanh nghiệp phù hợpvới yêu cầu phát triển và hội nhập. Bên cạnh đó, Nhà nước cần tiếp tục cải thiện

mơi trường đầu tư bình đăng giữa các nhà đầu tư trong và ngồi nước, khuyến khích

đây mạnh việc thu hút vốn đâu tư trực tiếp nước ngoài cho các hoạt động sản xuất

phù hợp; có chính sách hỗ trợ liên doanh liên kết giữa các doanh nghiệp Việt Nam

với những doanh nghiệp nước ngồi nhăm tranh thủ nguồn vốn, kinh nghiệm va

cơng nghệ. Chẳng hạn, trong lĩnh vực năng lượng tái tạo thì Đan Mạch và Đức là hai

sự lựa chọn đúng đắn cho chúng ta. Việt Nam cũng nên thu hút nguồn vốn dau tư từ các tơ chức chính phú. phi chính phủ, các cá nhân trong và ngồi nước.

Bốn là, các doanh nghiệp cần phải thay đổi phương thức quản lý môi trường

theo cách tiếp cận hệ thống. Đây là phương thức quản lý còn rất mới đối với cácdoanh nghiệp Việt Nam. Đó là áp dụng các hệ thông quan lý môi trường doanh

nghiệp như ISO 14.000.... Các doanh nghiệp cần có định hướng phát triển các sản

phẩm thân thiện với môi trường. Định hướng này liên quan đến cả việc thiết kế sản

</div>

Đề tài nghiên cứu khoa học cấp Trường: Hoàn thiện pháp luật về ứng phó với biến đổi khí hậu tại Việt Nam

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT HÀ NỘI

ĐÈ TÀI NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CÁP TRƯỜNG

HOÀN THIỆN PHAP LUẬT VE UNG PHO

VOI BIEN DOI KHI HAU TAI VIET NAM MA SO:

Chi nhiém dé tai: TS Vii Thi Duyén Thay Thu ky dé tai: Th.S Nguyén Thi Hang

PHÒNG DọC_ 224 _

DANH SÁCH THÀNH VIÊN THỰC HIỆN DE TÀI

Khai, atthe ‘ee đơi khí hậu va ứng phó với biến đồi Sử Thạcsỹ

LÍ Rậu! bà va a is q tạ. PhamThi Mai Trang

Những van dé lý luận vê pháp luật ứng phó với biên Bi | ee 7N “eal

Các quy định pháp luật vê quyên và trách nhiệm của Thạc sỹ '

BAO CÁO PHÚC TRINH

DOI KHÍ HẬU TẠI VIỆT NAM...Ả.- 6 Scc E2 EEEeEEEEsErrerrrrerrree 15

2.1.1. Lơng ghép nội dung ứng phó với biến đổi khí hậu vào chiến lược,

2.6. Thực trạng các quy định pháp luật về quyền và trách nhiệm của nhà

Phần thứ ba. CÁC GIẢI PHÁP HỒN THIỆN PHÁP LUAT VE UNG

thu hồi năng lượng từ chất thải...¿ 5-6 5skeEE+ESEEEEEevEkrrkkerkerrxee 30

3.4. Hoàn thiện các quy định pháp luật về sản xuất và tiêu thụ sản phẩm

nước, doanh nghiệp và cộng đồng dân cư trong ứng phó với biến đổi khí

CAC CHUYEN ĐÈ NGHIÊN CỨU...- ¿5c Set keEkeEkEEkerkrrrerkerxee

Chuyên dé 2. NHUNG VAN DE LÝ LUẬN VỀ PHAP LUẬT... 51

Chuyén dé 3. CAC QUY DINH PHAP LUAT VE LONG GHEP NOI

Chuyên đề 4. CÁC QUY ĐỊNH PHÁP LUAT VE QUAN LÝ PHÁT THÁI

CHUYEN DE 5. PHÁP LUẬT VE QUAN LÝ CÁC CHAT LAM SUY

Chuyén dé 9. CAC QUY DINH PHAP LUAT VE PHAT TRIEN VA

Chuyên dé 12. LONG GHÉP NOI DUNG UNG PHO VỚI BIEN DOI KHÍ

HẬU VÀO TRONG CÁC QUY ĐỊNH CUA PHAP LUẬT DAT ĐAI..169

bang một nửa so với lộ trình thơng thường — tương đương 15 ngày trên biển. Trong

chịu ảnh hưởng lớn từ những thay đổi của khí hậu và các thảm họa thiên nhiên như

hưởng tới Việt Nam trong thời gian tới. Do đó ứng phó với BĐKH được đề cao và

các quốc gia đã thống nhất một kế hoạch hành động chung không bắt buộc —

Chương trình Nghị sự 21 — nhằm giải quyết các vấn đề mà Ủy ban Brundtland đưa

được thực hiện một cách thống nhất và hiệu quả, sự can thiệp của nhà nước là hết

chỉnh những mối quan hệ xã hội nảy sinh trong quá irinh con người tiến hành các

thụ điện. '9

tại Điều 44 khoản 3 điểm c Luật Dat dai 2013 là hiệu quả kinh tế - xã hội, môi

nghĩa vụ chung của người sử dụng đất theo quy định tại Điều 170 khoản 1 Luật Dat

17 \ TRƯỜNG ĐẠI HỌC Pye NỘI

thực vật, động vật hoang đã nguy cấp... Quy định này chủ yếu hướng tới các quy

Theo Điều 7 Luật Đầu tư, ”Ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện là

Khi so sánh các chính sách của Đảng và Nhà nước cvề van dé ứng phó với

2.2. Thực trạng các quy định pháp luật về quản lý phát thái khí nhà

2011: Quy định việc quản lý nhập khẩu, xuất khẩu và tạm nhập, tái xuất các chất

dụng các chất làm suy giảm tầng ô-dôn. Tuy nhiên, cũng giống như một số nước

Ngồi những quy định trong Luật BVMT, Nhà nước cịn ban hành nhiều văn bản

thuật cịn lạc hậu do kinh phí đầu tư cho xây dựng và làm mới trang thiết bị máy

loại rác tại nguồn...

vực sản xuat, kinh doanh thông thường là lớn hon so với lĩnh vực san xuất kinh

và thu hồi năng lượng từ chat thai

Thứ hai: Sớm ban hành Luật năng lượng tái tạo nhằm tạo ra những điều kiện

này có thé địi hỏi yêu cầu kỹ thuật va đầu tư tài chính cao, song với lượng chất thải

Tài liệu liên quan

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về