(Luận án tiến sĩ) Các Biện Pháp Hình Sự Phi Hình Phạt Dưới Góc Độ So Sánh Luật

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.42 MB, 233 trang )

Trang 1<div class="page_container" data-page="1">

Bè T¯ PHÁP Bè GIÁO DơC VÀ ĐÀO T¾O TR¯ìNG Đ¾I HàC LT HÀ NèI

</div>Trang 2<div class="page_container" data-page="2">

Bè T¯ PHÁP Bè GIÁO DơC VÀ ĐÀO T¾O TR¯ìNG Đ¾I HàC LT HÀ NèI

Đỉ THÞ ÁNH HâNG

CÁC BIâN PHÁP HÌNH SĀ PHI HÌNH PH¾T D¯êI GĨC Đè SO SÁNH LUÀT

LUÀN ÁN TI¾N S) LUÀT HàC

Chuyên ngành: Luật Hình să và tá tÿng hình să Mã sá: 9380104

Ng°íi h°ëng d¿n khoa hác: 1. TS. Ngun Tut Mai

2. TS. Đào Lá Thu

Hà Néi – 2023

</div>Trang 3<div class="page_container" data-page="3">

LìI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu khoa học đác lập cāa riêng tôi.

Các kÁt quả nghiên cứu trong Luận án này ch°a đ°ợc công bá trong bất kỳ cơng trình nào khác. Các sá liáu đ°ợc sÿ dÿng trong Luận án là trung thăc, có ngn gác rõ ràng, đ°ợc trích dẫn đúng theo quy đánh.

Tơi xin cháu trách nhiám về tính chính xác và trung thăc cāa Luận án này.

Tác giÁ luÁn án

ỗ Thò nh Hóng

</div>Trang 4<div class="page_container" data-page="4">

LìI CÀM ¡N

Để hồn thành Luận án ny, tụi xin by tò lũng bit Ân chõn thnh đÁn TS. Nguyßn TuyÁt Mai và TS. Đào Lá Thu đã tận tình truyền đ¿t kiÁn thức và h°ãng dẫn tôi thăc hián Luận án. Tôi xin đ°ợc gÿi låi cảm ¢n tãi Khoa Pháp luật Hình să, Phòng Đào t¿o sau đ¿i học, Vián Luật so sánh và Ban Giám hiáu Tr°ång Đ¿i học Luật Hà Nái đã t¿o điều kián tát nhất để tôi hồn thành Luận án. Tơi cũng xin gÿi låi cảm ¢n chân thành đÁn các nhà khoa học, các thầy cơ giáo đã đóng góp ý kiÁn, giúp đé, đáng viên, khích lá tơi trong q trình thăc hián Luận án. Tơi xin cảm ¢n gia đình, đßng nghiáp và b¿n bè đã giúp đé, đáng viên tơi trong q trình học tập và thăc hián Luận án này.

Tác giÁ luÁn án

ỗ Thò nh Hóng

</div>Trang 5<div class="page_container" data-page="5">

DANH MơC Tú VI¾T TÂT

Bá luật liên bang : BLLB Bßi th°ång thiát h¿i : BTTH Bián pháp hình să : BPHS

Ng°åi ch°a thành niên : NCTN

Trách nhiám hình să : TNHS

</div>Trang 6<div class="page_container" data-page="6">

MơC LơC

4. Ph°¢ng pháp ln, cách ti¿p cÁn và cỏc phÂng phỏp nghiờn cựu 7

5. Cõu hòi nghiên cùu, giÁ thuy¿t nghiên cùu 10

6. Ý ngh*a khoa hác và thāc tián c÷a đÁ tài luÁn án 11

PHÄN TäNG QUAN VÀ VÂN ĐÀ NGHIÊN CøU 13

1.1. Các cơng trình nghiên cùu khoa hác trong n°ëc 13

1.1.1. Những vấn đề lý luận về các biện pháp hình sự phi hình phạt trong các

1.1.2. Những bình luận về thực trạng pháp luật liên quan đến các biện pháp hình

1.1.3. Những đề xuất hoàn thiện quy định pháp luật liên quan đến các biện pháp

1.2. Các cơng trình nghiên cùu khoa hác ngoài n°ëc 22

1.2.1. Những vấn đề lý luận về các biện pháp hình sự phi hình phạt trong các

1.2.2. Những bình luận về thực trạng pháp luật liên quan đến các biện pháp hình

1.2.3. Những đề xuất hoàn thiện quy định pháp luật liên quan đến các biện pháp

2. Đánh giá tình hình nghiên cùu đÁ tài và nhÿng vÃn đÁ luÁn án k¿ thûa, bå

2.1. Đánh giá tình hình nghiên cùu đÁ tài và nhÿng vÃn đÁ luÁn án k¿ thûa 32

2.2. Nhÿng vÃn đÁ luÁn án ti¿p tõc bå sung, phát trißn 35

</div>Trang 7<div class="page_container" data-page="7">

K¿t luÁn phÅn Tång quan vÁ vÃn đÁ nghiên cùu 36

CHĂNG 1. NHỵNG VN Lí LUN V CÁC BIâN PHÁP HÌNH SĀ

1.1. Khái niãm biãn pháp hình sā và biãn pháp hình sā phi hình ph¿t 38

1.2. Hã tháng các biãn pháp hình sā phi hình ph¿t 56

1.2.2. Yêu cầu và nguyên tắc xây dựng hệ thống các biện pháp hình sự phi hình

1.2.3. So sánh quan điểm về phân loại các biện pháp hình sự phi hình phạt 58

1.3. So sỏnh quan iòm v cỏc thnh tỏ cÂ bn cữa các biãn pháp hình sā phi

1.3.1. So sánh quan điểm về chủ thể áp dụng các biện pháp hình sự phi hình phạt 62 1.3.2. So sánh quan điểm về đối tượng bị áp dụng các biện pháp hình sự phi hình

1.3.3. So sánh quan điểm về điều kiện áp dụng và nội dung của các biện pháp hình

1.4. Ý ngh*a c÷a các biãn pháp hình sā phi hình ph¿t 68

1.4.1. Ý nghĩa đối với đối tượng bị áp dụng các biện pháp hình sự phi hình phạt 69

1.5. Phân biãt các biãn pháp hình sā phi hình ph¿t vëi hình ph¿t 72

1.6. CÂ sù cữa vióc quy ònh cỏc bión phỏp hình sā phi hình ph¿t trong luÁt hình

</div>Trang 8<div class="page_container" data-page="8">

1.7. Các y¿u tá tác đéng, chi phái viãc xây dāng quy đßnh vÁ các biãn pháp hình

CH¯¡NG 2. CÁC BIâN PHÁP HÌNH SĀ PHI HÌNH PH¾T TRONG LUÀT

2.1. Các biãn pháp hình sā phi hình ph¿t trong luÁt hình sā Đùc 96

2.1.4. Về đối tượng bị áp dụng các biện pháp hình sự phi hình phạt 98

2.1.5. Về điều kiện áp dụng và nội dung của các biện pháp hình sự phi hình phạt100

2.2. Các biãn pháp hình sā phi hình ph¿t trong luÁt hình sā Nga 113

2.2.4. Về đối tượng bị áp dụng các biện pháp hình sự phi hình phạt 115

2.2.5. Về điều kiện áp dụng và nội dung của các biện pháp hình sự phi hình phạt 117

2.3. Các biãn pháp hình sā phi hình ph¿t trong luÁt hình sā Hoa Kỳ 120

2.3.4. Về đối tượng bị áp dụng các biện pháp hình sự phi hình phạt 124

2.3.5. Về điều kiện áp dụng và nội dung của các biện pháp hình sự phi hình phạt 125

2.4. Các biãn pháp hình sā phi hình ph¿t trong luÁt hình sā Thái Lan 132

2.4.4. Về đối tượng bị áp dụng các biện pháp hình sự phi hình phạt 134

2.4.5. Về điều kiện áp dụng và nội dung của các biện pháp hình sự phi hình phạt 135

</div>Trang 9<div class="page_container" data-page="9">

2.5. Các biãn pháp hình sā phi hình ph¿t trong luÁt hình sā Viãt Nam 139

2.5.4. Về đối tượng bị áp dụng các biện pháp hình sự phi hình phạt 143

2.5.5. Về điều kiện áp dụng và nội dung của các biện pháp hình sự phi hình phạt 144

CH¯¡NG 3. SO SÁNH CÁC BIâN PHÁP HÌNH SĀ PHI HÌNH PH¾T TRONG LT HÌNH SĀ MốT S QUC GIA V NHỵNG XUT HON

3.1. So sánh các biãn pháp hình sā phi hình ph¿t trong luÁt hình sā mét sá quác

3.1.4. Về đối tượng bị áp dụng các biện pháp hình sự phi hình phạt 162

3.1.5. Về điều kiện áp dụng và nội dung của các biện pháp hình sự phi hình phạt 165

3.2. Nhÿng đÁ xt hồn thiãn quy đßnh vÁ các biãn pháp hình sā phi hình ph¿t

3.2.1. Nhÿng ngun tÃc đßnh h°ëng viãc đÁ xt hồn thiãn quy đßnh vÁ các biãn pháp hình sā phi hình ph¿t trong luÁt hình sā Viãt Nam 171

3.2.2. Nhÿng đÁ xt cõ thß hồn thiãn quy đßnh vÁ các biãn pháp hình sā phi hình ph¿t trong luÁt hình sā Viãt Nam 174

3.2.2.1. Đề xuất bổ sung định nghĩa pháp lý về biện pháp hình sự phi hình phạt 174 3.2.2.2. Đề xuất hoàn thiện quy định về hệ thống các biện pháp hình sự phi hình phạt 175

3.2.2.3. Đề xuất hoàn thiện quy định về chủ thể áp dụng các biện pháp hình sự phi

3.2.2.4. Đề xuất hoàn thiện quy định về đối tượng bị áp dụng các biện pháp hình sự

</div>Trang 10<div class="page_container" data-page="10">

3.2.2.5. Đề xuất hoàn thiện quy định về điều kiện áp dụng và nội dung của các biện

DANH MơC TÀI LIâU THAM KHÀO

DANH MơC CƠNG TRÌNH ĐÃ CƠNG Bà CưA NGHIÊN CøU SINH LIÊN QUAN Đ¾N ĐÀ TÀI LUÀN ÁN

</div>Trang 11<div class="page_container" data-page="11">

PHÄN Mỵ ĐÄU 1. Lý do lāa chán đÁ tài

Há tháng các bián pháp hình să (BPHS) bao gßm há tháng hình ph¿t (HP) và há tháng các BPHS phi HP. Trong đó, các BPHS phi HP đóng vai trò quan trọng, đ°ợc áp dÿng đác lập vãi hình ph¿t hoặc áp dÿng thay thÁ hay kèm theo hình ph¿t1, góp phần phát huy tái đa mÿc đích phịng ngừa hành vi ph¿m tái. Viác nghiên cứu về các BPHS phi HP là vô cùng cần thiÁt vì các lý do sau đây:

Thứ nhất, dưới góc độ lý luận, ở Việt Nam chưa có cơng trình nào nghiên cứu một cách có hệ thống về các BPHS phi HP dưới góc độ so sánh. Cÿ thể, BPHS phi

HP là khái niám đã xuất hián trong khoa học luật hình să cāa mát sá qc gia, tuy nhiên cịn ít đ°ợc đề cập trong khoa hc lut hỡnh s ỗ nóc ta. Vo giai on cuỏi th kò XIX, trờn cÂ sỗ học thuyÁt phòng ngừa xã hái và học thuyÁt về nguyên nhân tái ph¿m; cùng vãi să phát triển cāa triÁt lý <phúc lợi=, triÁt lý <phÿc hßi= và triÁt lý <cáng đßng= trong xÿ lý hành vi ph¿m tái2, khái niám BPHS phi HP đã xuất hián trong các nghiên cứu cāa tr°ång phái Xã hái (Social School)3 d°ãi tên gọi <security

measures= (các bián pháp bảo đảm an toàn) hay <non-punitive measures= (các BPHS

phi HP)4. Trải qua quá trình biÁn đái lâu dài cāa lách sÿ và phù hợp vãi xu h°ãng nhân đ¿o, bảo vá quyền con ng°åi, các nhà khoa học luật hình să trên thÁ giãi ngày càng chú trọng nghiên cứu về các BPHS phi HP vì các bián pháp này có ý nghĩa quan trọng đái vãi đái t°ợng bá áp dÿng các bián pháp này, đái vãi xã hái cũng nh° nền t° pháp hình să. Các nhà nghiên cứu cũng nhận ra rằng HP khơng cịn là BPHS duy nhất, thay vào đó cần đẩy m¿nh nghiên cứu về các BPHS phi HP áp dÿng phù hợp vãi nhiều đái t°ợng khác nhau5vì các bián pháp này có mÿc đích thiên về h°ãng tác

dân, Hà Nái, tr. 11.

2 Về các triÁt lý này, xem: Hồng Xn Châu (2021), <Các triÁt lí phá biÁn trong xÿ lí ng°åi ch°a thành niên

ph¿m tái trên thÁ giãi – Kinh nghiám cāa Anh, xứ Wales và gợi ý cho Viát Nam=, Tạp chí Luật học, (2), 3-15 và Đào Lá Thu (Chā nhiám đề tài) (2022), Triết lý xử lý người chưa thành niên vi phạm pháp luật và sự thể

hiện trong thực tiễn lập pháp của một số quốc gia trên thế giới, ti khoa hc cp cÂ sỗ, Trồng i hc

Luật Hà Nái, Hà Nái, tr. 32-38.

khác)=, European Scientific Journal, 8(2), 98-108.

4Joseph Heffner & Oriel Feldman Hall (2019), <Why we don’t always punish: Preferences for non-punitive responses to moral violations (T¿i sao không phải lúc nào cũng áp dÿng hình ph¿t: Viác °u tiên áp dÿng các

bián pháp hình să phi hình ph¿t đái vãi hành vi xâm ph¿m nhân phẩm)=, Scientific Report, 9, 13219, 1-13.

5 Joseph Heffner & Oriel Feldman Hall (2019), <Why we don’t always punish: Preferences for non-punitive responses to moral violations (T¿i sao khơng phải lúc nào cũng áp dÿng hình ph¿t: Viác °u tiên áp dÿng các

bián pháp hình să phi hình ph¿t đái vãi hành vi xâm ph¿m nhân phẩm)=, Scientific Report, 9, 13219, 1-13.

</div>Trang 12<div class="page_container" data-page="12">

đáng trăc tiÁp nhằm <triệt tiêu, hạn chế các yếu tố có thể góp phần tạo ra nguyên

nhân tái diễn hành vi phạm tội=6. Tuy nhiên, khác vãi HP đã có mát há tháng (đ°ợc tháng nhất về tên gọi), các BPHS phi HP l¿i đ°ợc đề cập trong các nghiên cứu cāa các nhà khoa hc lut hỡnh s ỗ mỏt sỏ quỏc gia trờn thÁ giãi vãi các tên gọi khác nhau. Các học giả ng°åi Đức sÿ dÿng thuật ngā các bián pháp xÿ lý cải thián và bảo

đảm an toàn (Measures of reform and security)7; trong khi các chuyên gia luật hình

să ng°åi Nga gọi là các bián pháp pháp luật hình să khác (Other Measures of a

Criminal-Law Nature)8; hay các nhà nghiên cứu t¿i Hoa Kỳ cho rằng đó là các BPHS

phi HP (Non-punitive Measures)9 hoặc các BPHS trung gian thay thÁ hß trợ

(Intermediate and Alternative Sanctions)10; giãi khoa học luật hình să Thái Lan gọi

là các bián pháp bảo đảm an toàn (Measures of Safety)11; cịn t¿i Viát Nam, có mát sá quan điểm cho rằng các BPHS phi HP bao gßm nhóm các bián pháp t° pháp có tính chất là các BPHS khác và các bián pháp giám sát, giáo dÿc12. Vì vậy, trong Luận án này, nghiên cứu sinh (NCS) s¿ quy °ãc sÿ dÿng thuật ngā <các BPHS phi HP= là thuật ngā chung để chß các bián pháp mang tính chất cāa các bián pháp này. æ Viát Nam, các nhà khoa học luật hình să chā u chß đ°a ra các phân tích, bình luận riêng về các bián pháp giám sát, giáo dÿc (áp dÿng trong tr°ång hợp ng°åi d°ãi 18 tuái ph¿m tái đ°ợc mißn trách nhiám hình să (<TNHS=)13) hoặc các bián pháp t° pháp

T° pháp, Hà Nái, tr. 28.

Prisons: The Landmark Decision of the Federal Court of Justice from November 28, 2019 (2 StR 557/18) (Trách nhiám hình să cāa quản giáo trong cỏc nh tự ỗ c: Phỏn quyt mang tớnh b°ãc ngoặt cāa Tòa án T°

pháp Liên bang Đức ngày 28 tháng 11 nm 2019 (2 StR 557/18))=, German Law Journal, 23, 625-636.

8 Tatiana V. Nepomnyashchaya (2017), <Other measures of a criminal-law nature: Definition, Legal nature,

System (Đánh nghĩa, Bản chất pháp lý, và Há tháng các bián pháp pháp luật hình să khác), Law Enforcement

Review, 1(1), 114-121.

9 Joseph Heffner & Oriel Feldman Hall (2019), <Why we don’t always punish: Preferences for non-punitive responses to moral violations (T¿i sao không phải lúc nào cũng áp dÿng hình ph¿t: Viác °u tiên áp dÿng các

bián pháp hình să phi hình ph¿t đái vãi hành vi xâm ph¿m nhân phẩm)=, Scientific Report, 9, 13219, 1-13.

10 Voncile B. Gowdy (1992), Intermediate Sanctions (Biện pháp hình sự trung gian), U.S. Department of

Justice, Office of Justice Programs, National Institute of Justice, USA; và Paul Marcus (1994), <Alternative

Penal Sanctions (Bián pháp hình să thay thÁ)=, American Journal of Comparative Law Supplement, 1137, 703–

715.

11 Alessandro Stasi (2021), General Principles of Thai Criminal Law (Những nguyên tắc chung của luật hình sự Thái Lan), Springer, Singapore, tr. 17.

dân, Hà Nái, tr. 10.

chính là tác đáng đÁn các yÁu tá thuác nguyên nhân cāa hành vi ph¿m tái mà NCTN đó thăc hián. Bỗi l, khỏc vói ngồi thnh niờn l ngồi ó phát triển hồn chßnh về thể chất và trí t, NCTN ph¿m tái có ít kinh nghiám trong cc sáng, đặc biát là khả nng nhận thức và quan niám về pháp luật cāa NCTN ph¿m tái ch°a hình thành đầy đā hoặc bá lách l¿c. (Xem: Đặng Thanh Nga (2008), <Mát sá đặc điểm tâm lí cāa NCTN ph¿m tái=,

</div>Trang 13<div class="page_container" data-page="13">

đ°ợc quy đánh trong Bá luật Hình să (<BLHS=) mà ch°a quan tâm nghiên cứu mát cách có há tháng các vấn đề lý luận và thăc tr¿ng pháp luật về các BPHS phi HP. Bên c¿nh đó, các cơng trình khoa học lut hỡnh s ỗ nóc ta hiỏn nay cng chò nghiên cứu trong ph¿m vi quy đánh pháp luật cāa từng quác gia cÿ thể mà ch°a nghiên cứu d°ãi góc đá so sánh luật về các BPHS phi HP. Điều đó dẫn tãi h¿n chÁ là ho¿t đáng lập pháp hình să thåi gian qua bá r¢i vào tình tr¿ng: mát sá tr°ång hợp <bắt ch°ãc= mát cách máy móc, thiÁu chọn lọc quy đánh cÿ thể cāa n°ãc ngoài; mát sá khác l¿i tham khảo và quy đánh mang tính hình thức trong khi ch°a thăc să hiểu rõ bản chất cāa vấn đề, từ đó ch°a phản ánh đúng nái dung vấn đề vào trong luật quác gia. Vì vậy, viác nghiên cứu các BPHS phi HP d°ãi góc đá so sánh là vơ cùng quan trọng để có mát góc nhìn khách quan, sâu sắc, tồn dián h¢n về vấn đề này cũng nh° phù hợp vãi xu h°ãng cāa khoa học luật hình să thÁ giãi trong viác nghiên cứu phát triển các BPHS phi HP bên c¿nh HP.

Thứ hai, nghiên cứu so sánh pháp luật về các BPHS phi HP là vô cùng cần thiết để khắc phục những hạn chế tồn tại trong luật hình sự Việt Nam. Cÿ thể, xem

xét và đánh giá về thăc tr¿ng luật hình să Viát Nam, có thể thấy các BPHS phi HP về c¢ bản đã đ°ợc quy đánh trong BLHS nh°ng vẫn cịn tßn t¿i nhiều bất cập, h¿n chÁ nh° sau: (i) ch°a có đánh nghĩa pháp lý chính thức mang tính há tháng về các BPHS phi HP dẫn tãi hiểu không đúng hoặc không đầy đā về bản chất, mÿc đích và ý nghĩa cāa các bián pháp này; (ii) ch°a đáp ứng đ°ợc các yêu cầu và nguyên tắc trong xây dăng há tháng các BPHS phi HP, từ đó khơng đảm bảo đ°ợc tính tồn dián, tháng nhất về các mặt trong nái t¿i các BPHS phi HP và giāa các BPHS phi HP vãi HP cũng nh° vãi các chÁ đánh khác trong pháp luật hình să; (iii) quy đánh về chā thể có thẩm quyền xem xét mißn TNHS và quyÁt đánh áp dÿng mát trong các bián pháp giám sát, giáo dÿc đái vãi ng°åi d°ãi 18 ti ph¿m tái khơng chß có Tịa án mà cịn có các c¢ quan khác nh° C¢ quan điều tra (<CQĐT=), Vián Kiểm sát (<VKS=) là trái vãi HiÁn pháp 2013 cāa Viát Nam14; (iv) ch°a quy đánh đầy đā về đái t°ợng bá áp dÿng các BPHS phi HP; và (v) quy đánh không đầy đā, rõ ràng về điều kián áp dÿng

Tạp chí Luật học, 1, 39-44.) Điều này là các yÁu tá chính t¿o nên tái ph¿m liên quan đÁn NCTN. Do đó, viác

áp dÿng các BPHS phi HP để giáo dÿc, nâng cao ý thức, nhận thức về pháp luật đái vãi NCTN ph¿m tái thể hián mÿc đích phịng ngừa trăc tiÁp hành vi ph¿m tái.

năm 2017 (Phần chung), NXB T° pháp, Hà Nái, tr. 395.

</div>Trang 14<div class="page_container" data-page="14">

và nái dung cāa từng lo¿i BPHS phi HP cÿ thể, khiÁn cho các bián pháp này không đ¿t đ°ợc hiáu quả hoặc ch°a tái °u hố mÿc đích phịng ngừa hành vi ph¿m tái đề ra. Vì vậy, viác học tập kinh nghiám lập pháp cāa các quác gia trên thÁ giãi để khắc phÿc nhāng h¿n chÁ đó là hồn tồn cần thiÁt. Tuy nhiên, cần phải l°u ý rằng tiÁp thu kinh nghiám ç đây khơng có nghĩa là sao chép hay <bê nguyên= cách quy đánh cāa quác gia khác để áp dÿng cho Viát Nam, mà cần phải chắt lọc đ°ợc nhāng <h¿t nhân hợp lý, phù hợp vãi trình đá phát triển chính trá, kinh tÁ - vn hóa - xã hái, các giá trá pháp luật truyền tháng cāa dân tác và các yêu cầu khác cāa quá trình phát triển đất n°ãc=15.

Thứ ba, nghiên cứu so sánh luật để hoàn thiện quy định pháp luật về các BPHS phi HP tại Việt Nam là phù hợp với đường lối của Đảng Cộng sản Việt Nam về cải

cách tư pháp, xây dựng Nhà nước pháp quyền và hội nhập quốc tế. Tr°ãc đây, trong

giai đo¿n 2005-2020, Nghá quyÁt sá 49/NQ-TW ngày 02/6/2005 về ChiÁn l°ợc cải cách t° pháp đÁn nm 2020 đã chß rõ mát trong nhāng nái dung cāa nhiám vÿ hồn

thián chính sách, pháp luật hình să là: <... đề cao hiệu quả phịng ngừa và tính hướng

thiện trong việc xử lý người phạm tội&= TiÁp đó, Nghá qut Đ¿i hái đ¿i biểu tồn

qc lần thứ XIII cāa Đảng ngày 01/02/2021 cũng đã đề ra sáu nhiám vÿ trọng tâm, trong đó xác đánh Viát Nam cần tiÁp tÿc xây dăng nền t° pháp chuyên nghiáp, hián đ¿i, công bằng, nghiêm minh... Vãi tinh thần này, t¿i Hái thảo <Cải cách t° pháp t¿i Tòa án nhân dân đÁn nm 2030, đánh h°ãng đÁn nm 2045=, Ban Chß đ¿o Cải cách t° pháp Trung °¢ng đã khẳng đánh n°ãc ta cần tiÁp tÿc thăc hián mát sá nhiám vÿ đúng đắn đã đ°ợc Nghá quyÁt sá 49-NQ/TW đề ra nh°ng ch°a đ°ợc triển khai thăc hián16. Thêm vào đó, KÁt luận sá 19-KL/TW ngày 14/10/2021 cāa Bá Chính trá về Đánh h°ãng ch°¢ng trình xây dăng pháp luật nhiám kỳ Quác hái khóa XV (2021-2026) cũng đã nhấn m¿nh: cơng tác xây dăng pháp luật, hồn thián thể chÁ phải đ°ợc các c¢ quan, tá chức trong há tháng chính trá chú trọng, đáp ứng yêu cầu đái mãi, hái nhập quác tÁ, phát triển đất n°ãc nhanh, bền vāng. Do vậy, viác đẩy m¿nh nghiên cứu, tiÁp thu có chọn lọc kinh nghiám từ pháp luật cāa các quác gia trên thÁ giãi để

Đ¿i học Quác gia Hà Nái, Hà Nái, tr. 195.

16Vy Thảo (2022), <Tiếp tục đẩy mạnh cải cách tư pháp nhằm đáp ứng yêu cầu trong tình hình mới=, Báo đián

tÿ Đảng Cáng sản Viát Nam, truy cập ngày 02/05/2022.

</div>Trang 15<div class="page_container" data-page="15">

hoàn thián quy đánh pháp luật Viát Nam là hoàn toàn đúng đắn và phù hợp vãi đ°ång lái cāa Đảng ta.

Từ nhāng lý do khách quan nêu trên, có thể thấy, các BPHS phi HP phải đ°ợc quy đánh trên c¢ sỗ thỏng nht nhn thc v bn cht v mc đích cāa các bián pháp này. Đßng thåi, cần có să so sánh, tham khảo có chọn lọc kinh nghiám lập pháp cāa nhiều quác gia trên thÁ giãi; từ đó, đ°a ra các đề xuất hồn thián quy đánh về các BPHS phi HP trong luật hình să Viát Nam. Bên c¿nh đó, cùng vãi lý do chā quan: phù hợp vãi công viác nghiên cứu, giảng d¿y cāa NCS và să tă nhận thức về tính mãi, tính cấp thiÁt, să thú vá và ý nghĩa quan trọng cāa vấn đề cần nghiên cứu, điều đó càng thơi thúc trong NCS niềm đam mê và quyÁt tâm lăa chọn và thăc hián đề tài

<Các biện pháp hình sự phi hình phạt dưới góc độ so sánh luật= để làm đề tài luận

án tiÁn sĩ cāa mình.

2. Mõc đích và nhiãm võ nghiên cùu

Mục đích nghiên cứu: Mÿc đích cāa luận án là hồn thián lý luận về các BPHS

phi HP và hoàn thián quy đánh cāa luật hình să Viát Nam về các BPHS phi HP.

Nhiệm vụ nghiên cứu: Để đ¿t đ°ợc mÿc đích nghiên cứu đã đề ra, luận án có

nhāng nhiám vÿ nghiên cứu sau đây:

Thứ nhất, luận án nghiên cứu so sánh các quan điểm khác nhau cāa các nhà

nghiên cứu Viát Nam và mát sá quác gia trên thÁ giãi về các BPHS nói chung và các BPHS phi HP nói riêng. Từ đó, luận án làm sáng tß nhāng vấn đề lý luận nh° xác đánh rõ khái niám BPHS (đánh nghĩa, đặc điểm cāa các BPHS), khái niám BPHS phi HP (đánh nghĩa, đặc điểm cāa các BPHS phi HP), khái niám há tháng các BPHS phi HP, xác đánh yêu cầu và nguyên tắc xây dăng há tháng các BPHS phi HP, phân lo¿i các BPHS phi HP, chā thể áp dÿng các BPHS phi HP, đái t°ợng bá áp dÿng các BPHS phi HP, điều kián áp dÿng và nái dung cāa các BPHS phi HP, ý nghĩa cāa các BPHS phi HP, phân biỏt cỏc BPHS phi HP vói HP, cÂ sỗ ca viác quy đánh các BPHS phi HP trong luật hình să; các yÁu tá tác đáng, chi phái viác xây dăng quy đánh về các BPHS phi HP.

Thứ hai, luận án làm sáng tß nái dung và đánh giá, bình luận về nhāng quy

đánh hián hành cāa luật hình să Đức, Nga, Hoa Kỳ, Thái Lan v Viỏt Nam trờn cÂ sỗ cỏc tiờu chớ so sánh bao gßm đánh nghĩa pháp lý về BPHS phi HP, há tháng các BPHS phi HP, chā thể áp dÿng các BPHS phi HP, đái t°ợng bá áp dÿng các BPHS phi HP,

</div>Trang 16<div class="page_container" data-page="16">

điều kián áp dÿng và nái dung cāa các BPHS phi HP thy c nhng im tÂng òng và khác biát; lý giải nguyên nhân cāa nhāng t°¢ng đßng và khác biát đó.

Thứ ba, luận án chß ra nhāng h¿n chÁ, bất cập trong quy đánh cāa BLHS Viát

Nam hián hành về các BPHS phi HP. òng thồi, trờn cÂ sỗ soi chiu vói cỏc vn đề lý luận về các BPHS phi HP và tiÁp thu có chọn lọc nhāng h¿t nhân hợp lý từ kinh nghiám lập pháp cāa Đức, Nga, Hoa Kỳ và Thái Lan, luận án đ°a ra nhāng đề xuất hoàn thián quy đánh về các BPHS phi HP trong luật hình să Viát Nam.

3. Đái t°óng và ph¿m vi nghiên cùu

Đối tượng nghiên cứu cāa luận án là: (i) nhāng quan điểm khác nhau liên

quan đÁn các vấn đề lý luận về các BPHS phi HP; (ii) các quy đánh hián hành cāa luật hình să Đức, Nga, Hoa Kỳ, Thái Lan và Viát Nam về các BPHS phi HP d°ãi góc đá so sánh.

Phạm vi nghiên cứu:

- Về nái dung: LuÁn án đ°óc ti¿p cÁn và đ°óc thāc hiãn d°ëi góc đé lt hình sā so sánh. Các khía c¿nh nghiên cứu chā yÁu về các BPHS phi HP đ°ợc khai

thác thông qua nhāng vấn đề lý luận về các BPHS phi HP; nhāng quy đánh trong luật hình să hián hành cāa mát sá quác gia về đánh nghĩa pháp lý về BPHS phi HP, há tháng các BPHS phi HP, chā thể áp dÿng, đái t°ợng bá áp dÿng, điều kián áp dÿng và nái dung cāa các BPHS phi HP. Ph¿m vi cāa luận án khơng bao gßm các vấn đề liên quan đÁn luật tá tÿng hình să cũng nh° thăc tißn áp dÿng và thi hành các BPHS phi HP vì: (i) trong quá trình thăc hián luận án, NCS khơng có đā điều kián tãi các quác gia đ°ợc lăa chọn so sánh để tìm hiểu về các vấn đề này; (ii) mÿc đích nghiên cứu cāa luận án này là đ°a ra nhāng đề xuất hoàn thián quy đánh về các BPHS phi HP trong luật hình să Viát Nam trờn cÂ sỗ hai khớa cnh ú l soi chiÁu vãi các vấn đề lý luận về các BPHS phi HP và tiÁp thu có chọn lọc nhāng h¿t nhân hợp lý từ kinh nghiám lập pháp cāa Đức, Nga, Hoa Kỳ và Thái Lan; (iii) NCS cho rằng vấn đề liên quan đÁn thăc tißn áp dÿng và thi hành các BPHS phi HP là mát đề tài phức t¿p, cần phải đ°ợc tập trung nghiên cứu trong mát đề tài luận án khác để giải quyÁt đ°ợc toàn dián và chuyên sâu.

- Về không gian: Nm quác gia Đức, Nga, Hoa Kỳ, Thái Lan và Viát Nam đ°ợc lăa chọn để so sánh về từng khía c¿nh liên quan đÁn các BPHS phi HP. Nguyên nhân là bỗi vỡ nhng quỏc gia c la chn mang tớnh đ¿i dián về mặt đáa lý gßm châu

</div>Trang 17<div class="page_container" data-page="17">

Âu, châu Á và châu Mỹ. Đặc biát, có nhāng qc gia điển hình cho các truyền tháng pháp luật nái tiÁng trên thÁ giãi và có nh hỗng cng nh nhng im tÂng òng v khác biát nhất đánh đái vãi pháp luật Viát Nam nh° Đức (là đ¿i dián tiêu biểu cāa truyền thỏng Civil Law), Nga (chỏu nh hỗng ca truyn thỏng Civil Law17và tr°ãc đây thuác há tháng pháp luật xã hái chā nghĩa trong Liên Xô cũ), Hoa Kỳ (là đ¿i dián tiêu biểu cāa truyền tháng Common Law) v Thỏi Lan (chỏu nh hỗng ca c truyn tháng Civil Law và truyền tháng Common Law). Các quác gia trên đã xây dăng cho mình đ°ợc mát há tháng các BPHS phi HP trong luật hình să quác gia khá phát triển, tiÁn bá, xứng đáng để Viát Nam học hßi kinh nghiám.

- V thồi gian: ỏi vói cÂ sỗ lý lun, luận án nghiên cứu mát sá học thuyÁt, triÁt lý và quan điểm cāa các nhà khoa học luật hình să liên quan đÁn các BPHS phi HP theo tiÁn trình ra đåi và phát triển trong lách sÿ. Còn đái vãi các vn bản pháp luật cāa Viát Nam và nhāng quác gia đ°ợc lăa chọn nghiên cứu s¿ là các vn bản đang có hiáu lăc t¿i thåi điểm nghiên cứu.

4. Ph°¢ng pháp luÁn, cách ti¿p cÁn và các ph°¢ng pháp nghiên cùu

Phương pháp luận: NCS sÿ dÿng ph°¢ng pháp luận cāa chā nghĩa duy vật

bián chứng và chā nghĩa duy vật lách sÿ trong triÁt học Mác-Lênin, thể hián ç viác: (i) Nghiên cứu các BPHS phi HP trong mái liên há vãi các BPHS. Các BPHS nói chung, HP và các BPHS phi HP nói riêng, nhìn d°ãi góc đá triÁt học có mái quan há nái t¿i, t°¢ng tác vãi nhau. Đây là mái quan há giāa cái riêng và cái chung, trong đó HP và các BPHS phi HP là nhāng cái riêng, cịn các BPHS là cái chung. Chính vì lý l¿ đó, NCS cho rằng, muán hiểu đ°ợc khái niám BPHS phi HP thì nhất thiÁt phải nhận thức đ°ợc khái niám chung về BPHS. (ii) Nghiên cứu các BPHS phi HP trong mái liên há mật thiÁt vãi hình ph¿t (trong mát sá tr°ång hợp nhất đánh, các BPHS phi HP đ°ợc áp dÿng thay thÁ hoặc kèm theo HP). (iii) Nghiên cứu các học thuyÁt và các triÁt lý tiÁn bá trong luật hỡnh s hỡnh thnh cÂ sỗ lý lun ca viác quy đánh các BPHS phi HP trong luật hình să. (iv) Nghiên cứu nhāng khía c¿nh pháp lý cÿ thể cāa từng BPHS phi HP và mßi bián pháp trong táng thể há tháng các BPHS phi HP

17 Terre des homes (2021), Access to justice for children Country fact sheet: Russia (Tờ thông tin quốc gia về tư pháp người chưa thành niên ở Nga),

, truy cập ngày 26/01/2022.

</div>Trang 18<div class="page_container" data-page="18">

đ°ợc quy đánh trong luật hình să và các điều kián bảo đảm thăc hián phù hợp vãi mßi giai đo¿n phát triển cāa Nhà n°ãc và xã hái. Đßng thåi, để thăc hián các nhiám vÿ

nghiên cứu đã đặt ra, luận ỏn vn dng t tỗng Hò Chớ Minh v Nh n°ãc và pháp

luật, các quan điểm cāa Đảng và Nhà n°ãc ta về xây dăng nhà n°ãc pháp quyền, cải cách t° pháp và hái nhập quác tÁ đ°ợc thể hián trong các Nghá quyÁt sá 49/NQ-TW ngày 02/6/2005 về ChiÁn l°ợc cải cách t° pháp đÁn nm 2020; Nghá quyÁt Đ¿i hái đ¿i biểu toàn quác lần thứ XIII cāa Đảng ngày 01/02/2021 và KÁt luận sá 19-KL/TW ngày 14/10/2021 cāa Bá Chính trá về Đánh h°ãng ch°¢ng trình xây dăng pháp luật nhiám kỳ Qc hái khóa XV (2021-2026). Ngồi ra, lý lun lut hỡnh s cng l cÂ sỗ phÂng pháp luận quan trọng để NCS nghiên cứu quy đánh cāa luật hình să về các BPHS phi HP trong ph¿m vi mßi quác gia và đánh giá quy đánh cāa các quác gia (Đức, Nga, Hoa Kỳ, Thái Lan và Viát Nam) trong mái t°¢ng quan so sỏnh vói nhau.

Bỗi l, <lý lun phỏp lut nghiờn cứu nội dung bên trong và mối tương quan của cỏc

quy phm phỏp lut=18v lý lun ỗ bc cao hÂn cú th l cÂ sỗ phÂng phỏp lun cho viỏc nghiờn cu nhng vn ỗ bc thp h¢n.

Cách tiếp cận nghiên cứu đề tài là cách tiÁp cận đa ngành, liên ngành: kÁt

hợp chuyên ngành luật hình să thăc đánh vãi cách tiÁp cận luật hình să so sánh, chính

sách pháp luật hình să.

Các phương pháp nghiên cứu cÿ thể đ°ợc sÿ dÿng trong luận án bao gßm:

Phương pháp so sánh luật học: Đây là ph°¢ng pháp quan trọng nhất, là kim

chß nam trong st q trình nghiên cứu luận án. Ph°¢ng pháp này thể hián tính chun sâu và có khả nng đánh giá đúng đắn, tồn dián về đái t°ợng nghiên cứu. Cÿ thể, t¿i Ch°¢ng 1 cāa luận án, ph°¢ng pháp so sánh đ°ợc sÿ dÿng trong viác tìm hiểu các quan điểm khác nhau về khái niám BPHS và BPHS phi HP, về chā thể áp dÿng, đái t°ợng bá áp dÿng, điều kián áp dÿng và nái dung cāa các BPHS phi HP, về phân lo¿i các BPHS phi HP; nghiên cứu să khác biát giāa các BPHS phi HP vãi HP và các bián pháp c°éng chÁ có liên quan đÁn tái ph¿m. T¿i Ch°¢ng 3 cāa luận án, ph°¢ng pháp so sánh luật đ°ợc NCS sÿ dÿng tỡm ra nhng im tÂng òng v khỏc biát trong quy đánh cāa luật hình să Đức, Nga, Hoa Kỳ, Thái Lan và Viát Nam (đã đ°ợc phân tích t¿i Ch°¢ng 2 cāa luận án) trên c¢ sỗ nm tiờu chớ so sỏnh: (i) v

18 Hoàng Thá Kim QuÁ (2007), <TriÁt học pháp luật trong há tháng các khoa học pháp lý=, Tạp chí Khoa học

Đại học Quốc gia Hà Nội, 23, 49-56.

</div>Trang 19<div class="page_container" data-page="19">

đánh nghĩa pháp lý về BPHS phi HP; (ii) về há tháng các BPHS phi HP; (iii) về chā thể áp dÿng các BPHS phi HP; (iv) về đái t°ợng bá áp dÿng các BPHS phi HP; (v) về điều kián áp dÿng và nái dung cāa các BPHS phi HP. Luận án cũng chß ra nguyên nhân ca nhng im tÂng òng v khỏc biỏt ú v đánh giá các quy đánh cāa pháp luật Viát Nam hián hành về các BPHS phi HP, từ đó đ°a ra nhāng đề xuất hay bài

học kinh nghiám để giải quyÁt mát sá vấn đề mà luận án đặt ra.

Phương pháp phân tích: đ°ợc sÿ dÿng để luận giải, làm sáng tß các vấn đề lý

luận, thăc tr¿ng quy đánh cāa pháp luật hình să về các BPHS phi HP, lập luận về các đề xuất nhằm hồn thián quy đánh cāa luật hình să Viát Nam về các BPHS phi HP.

Phương pháp tổng hợp: đ°ợc sÿ dÿng để tập hợp hóa các quan điểm khác nhau

về các BPHS phi HP, làm cÂ sỗ cho viỏc ỏnh giỏ v a ra kt luận về vấn đề nghiên cứu.

Phương pháp logic: đ°ợc sÿ dÿng để đảm bảo să t°¢ng thích, tháng nhất trong

tồn bá luận án. Cÿ thể, t¿i Ch°¢ng 1 cāa luận án, há tháng các BPHS phi HP vãi t° cách là cái chung đ°ợc nói tr°ãc, tiÁp sau khái niám bián pháp hình să phi hình ph¿t, tr°ãc nói về các thành tá c¢ bản cāa bián pháp này (chā thể áp dÿng, đái t°ợng bá áp dÿng, điều kián áp dÿng và nái dung cāa các BPHS phi HP). T¿i Ch°¢ng 2 cāa luận án, các BPHS phi HP trong luật hình să Đức, Nga, Hoa Kỳ, Thái Lan và Viát Nam lần l°ợt đ°ợc phân tích theo mát logic nhất quán, mát trật tă tháng nhất đó là: đánh nghĩa pháp lý, há tháng các BPHS phi HP, chā thể áp dÿng, đái t°ợng bá áp dÿng, điều kián áp dÿng và nái dung cāa các BPHS phi HP. Đây chính là tiền đề cho viác so sánh quy đánh luật hình să cāa các quác gia nói trên về các BPHS phi HP t¿i Ch°¢ng 3 cāa luận án. Theo đó, nhāng đề xuất hồn thián luật hình să Viát Nam cũng đ°ợc thể hián theo logic nói trên vãi nhāng lập luận có cÂ sỗ lý lun v thc tiòn lp phỏp.

Phng pháp hệ thống: đ°ợc sÿ dÿng để xâu chußi các thông tin liên quan

đÁn từng nái dung thuác ph¿m vi nghiên cứu cāa luận án trong mát chßnh thể tháng nhất. Từ đó, luận án bảo đảm să tháng nhất giāa các vấn đề lý luận và thăc tr¿ng pháp luật, giāa nhāng h¿n chÁ và nhāng đề xuất hồn thián quy đánh cāa luật hình să

Viát Nam về các BPHS phi HP.

Phương pháp lịch sử: đ°ợc sÿ dÿng để nghiên cứu mát sá học thuyÁt, triÁt lý

và quan điểm cāa các nhà khoa học luật hình să liên quan đÁn các BPHS phi HP theo tiÁn trình ra đåi và phát triển trong lách sÿ; nghiên cứu să thay đái trong chính sách

</div>Trang 20<div class="page_container" data-page="20">

hình să và să phát triển quy đánh về các BPHS phi HP trong luật hình să cāa nm

quác gia đ°ợc lăa chọn so sánh.

5. Câu hßi nghiên cùu, giÁ thuy¿t nghiên cùu 5.1. Câu hßi nghiên cùu

Để có thể nghiên cứu mát cách toàn dián nhất về các BPHS phi HP d°ãi góc đá so sánh luật, luận án tập trung giải quyÁt các câu hßi nghiên cứu nh° sau:

Thứ nhất, há tháng lý luận về các BPHS phi HP đã đầy đā, hoàn thián và tháng nhất hay ch°a? Quan điểm cāa các học giả về các BPHS phi HP có gì giáng và khác nhau?

Thứ hai, so sánh, đánh giá quy đánh về các BPHS phi HP trong luật hình să cāa Đức, Nga, Hoa Kỳ, Thái Lan và Viỏt Nam, cú th thy nhng im tÂng òng, khỏc biát và nhāng °u điểm, h¿n chÁ gì? Nguyên nhõn ca nhng im tÂng òng v khỏc biỏt này là gì?

Thứ ba, cần phải có nhāng đề xuất gì để hồn thián quy đánh về các BPHS phi HP trong luật hình să Viát Nam?

5.2. GiÁ thuy¿t nghiên cùu

Vãi cách hiểu <giả thuyết là nhận định, là câu trả lời sơ bộ cho câu hỏi nghiên

cứu của đề tài, là kết luận giả định của nghiên cứu=, hoặc <giả thuyết là luận điểm cần chứng minh=19; NCS xác đánh giả thuyÁt nghiên cứu cāa luận án nh° sau:

Thứ nhất, há tháng lý luận về các BPHS phi HP ch°a đầy đā, quan điểm cāa các nhà khoa học luật hình să về các BPHS phi HP ch°a tháng nhất. Do đó, cần hồn thián há tháng lý luận về các BPHS phi HP.

Thứ hai, quy đánh về các BPHS phi HP trong luật hình să cāa Đức, Nga, Hoa Kỳ, Thái Lan và Viát Nam cú nhng im tÂng òng, khỏc biỏt, u im v h¿n chÁ nhất đánh về đánh nghĩa pháp lý về BPHS phi HP, há tháng các BPHS phi HP, chā thể áp dÿng, đái t°ợng bá áp dÿng, điều kián áp dÿng và nái dung cāa các BPHS phi HP. Nhng im tÂng òng v khỏc biỏt này xuất phát từ các nguyên nhân chā quan và khách quan khác nhau liên quan đÁn quan điểm lập pháp, chính sách hình să, điều kián kinh tÁ, xã hái, vn hóa, să phát triển về khoa học kỹ thuật - cơng nghá cāa mßi qc gia c la chn so sỏnh ỗ tng thồi k khác nhau.

(585), dẫn theo truy cập ngày 21/06/2021.

</div>Trang 21<div class="page_container" data-page="21">

Thứ ba, cần đ°a ra nhāng đề xuất cÿ thể hoàn thián quy đánh về đánh nghĩa pháp lý về BPHS phi HP, há tháng các BPHS phi HP, chā thể áp dÿng, đái t°ợng bá áp dÿng, điều kián áp dÿng và nái dung cāa các BPHS phi HP.

6. Ý ngh*a khoa hác và thāc tián c÷a đÁ tài luÁn án

Đây là mát cơng trình khoa học đầu tiên t¿i Viát Nam ç cấp đá luận án tiÁn sĩ luật học tiÁp cận mát cách tồn dián và có há tháng về các BPHS phi HP d°ãi góc đá so sánh luật. Cơng trình này khẳng đánh tính tất u ca viỏc nghiờn cu da trờn cÂ sỗ tip cận luật hình să so sánh, mát trong nhāng cách tiÁp cận đa ngành, liên ngành đÁn luật hình să. Do đó, kÁt quả nghiên cứu cāa luận án t¿o ra tri thức mãi, đóng góp cho lĩnh vc khoa hc chuyờn ngnh, th viỏc ỗ viỏc to ra và khẳng đánh nhāng hiểu biÁt đa ngành, liên ngành, mang tính há tháng về các BPHS phi HP d°ãi góc đá so sánh luật, góp phần làm sâu sắc h¢n lý luận luật hình să nói chung, luật hình să so sánh nói riêng. Cÿ thể, luận án làm sáng tß nhāng vấn đề lý luận về các BPHS phi HP. Nhāng nái dung ny s c hon thiỏn trờn cÂ sỗ nghiờn cu các học thuyÁt, triÁt lý và giải quyÁt các vấn đề hián cịn có nhiều quan điểm khác nhau ca cỏc nh khoa hc lut hỡnh s ỗ Viát Nam và mát sá quác gia trên thÁ giãi về các BPHS phi HP. Vì vậy, luận án s¿ là mát tài liáu tham khảo bá ích, phÿc vÿ cho viác nghiên cứu, giảng d¿y và học tập cāa các nhà khoa học, các giảng viên luật và ng°åi học (thuác chuyên ngành luật hình să) ti cỏc cÂ sỗ o to lut ỗ Viỏt Nam.

Mt khỏc, trờn cÂ sỗ phõn tớch quy ỏnh v các BPHS phi HP trong luật hình să cāa nm quác gia Đức, Nga, Hoa Kỳ, Thái Lan và Viát Nam, NCS so sánh, đánh giá theo các tiêu chí: đánh nghĩa pháp lý về BPHS phi HP; há tháng các BPHS phi HP; chā thể áp dÿng, đái t°ợng bá áp dÿng, điều kián áp dÿng và nái dung cāa các BPHS phi HP. Theo đó, luận án rút ra nhāng bài học kinh nghiám cāa các quác gia đ°ợc lăa chọn so sánh và chß ra nhāng °u điểm, h¿n chÁ trong quy đánh cāa pháp luật hình să Viát Nam về các BPHS phi HP cũng nh° nguyên nhân cāa nhāng h¿n chÁ, bất cập đó. Từ đó, luận án góp phần luận chứng nhāng vấn đề cần hồn thián trên ph°¢ng dián pháp luật hình să thăc đánh và cao h¢n là hồn thián chính sách pháp luật hình să về chā đề nghiên cứu bằng cách đ°a ra nhāng đề xuất hoàn thián quy đánh về các BPHS phi HP trong luật hình să Viát Nam gắn vãi yêu cầu xây dăng nhà n°ãc pháp quyền xã hái chā nghĩa, cải cách t° pháp v bo vỏ quyn con ngồi ỗ nóc ta hián nay. Nh° vậy, về ý nghĩa thăc tißn, các nhà lập pháp có thể tham khảo

</div>Trang 22<div class="page_container" data-page="22">

nhāng kÁt quả nghiên cứu cāa luận án để sÿa đái và bá sung quy đánh pháp luật về các BPHS phi HP trong luật hình să Viát Nam. Đßng thåi, luận án cũng có giá trá tham khảo đái vãi các c¢ quan có thẩm quyền để áp dÿng pháp luật về các BPHS phi HP mát cách đúng đắn và hiáu quả h¢n.

7. CÃu trúc c÷a ln án

Ngồi phần mỗ u; phn tỏng quan v vn nghiờn cu; phần kÁt luận và danh mÿc tài liáu tham khảo; phần nái dung, kÁt quả nghiên cứu gßm ba ch°¢ng:

Ch°¢ng 1. Nhāng vấn đề lý luận về các bián pháp hình să phi hình ph¿t Ch°¢ng 2. Các bián pháp hình să phi hình ph¿t trong luật hình să mát sá qc gia

Ch°¢ng 3. So sánh các bián pháp hình să phi hình ph¿t trong luật hình să mát sá quác gia và nhāng đề xuất hồn thián luật hình să Viát Nam

</div>Trang 23<div class="page_container" data-page="23">

PHÄN TäNG QUAN VÀ VÂN ĐÀ NGHIÊN CøU 1. Tình hình nghiên cùu đÁ tài

1.1. Các cơng trình nghiên cùu khoa hác trong n°ëc

Có thể khẳng đánh rằng, khoa học luật hình s ỗ Viỏt Nam cha cú mỏt cụng trỡnh nào nghiên cứu mát cách có há tháng và chuyên sâu về các BPHS phi HP d°ãi góc đá so sánh luật, mà chā u chß có các cơng trình nghiên cứu riêng về từng nhóm các bián pháp t° pháp và nhóm các bián pháp giám sát, giáo dÿc (áp dÿng trong tr°ång hợp ng°åi d°ãi 18 tuái ph¿m tái đ°ợc mißn TNHS) đ°ợc quy đánh trong BLHS Viỏt Nam. Trờn cÂ sỗ tỡm hiu và phân tích, có thể thấy nhāng nái dung liên quan đÁn các BPHS phi HP đã phần nào đ°ợc các cơng trình trong n°ãc nghiên cứu, đó là: (i) Nhāng vấn đề lý luận về các BPHS phi HP; (ii) Nhāng bình luận về thăc tr¿ng pháp luật liên quan đÁn các BPHS phi HP; (iii) Nhāng đề xuất hoàn thián quy đánh pháp luật liên quan đÁn các BPHS phi HP.

1.1.1. Những vấn đề lý luận về các biện pháp hình sự phi hình phạt trong các nghiên cứu trong nước

Nhāng vấn đề lý luận về các BPHS phi HP mà các cơng trình trong n°ãc nghiên cứu bao gßm: đánh nghĩa khoa học về BPHS phi HP; quan điểm về há tháng các BPHS phi HP, về chā thể áp dÿng các BPHS phi HP, về đái t°ợng bá áp dÿng các BPHS phi HP, về điều kián áp dÿng và nái dung cāa các BPHS phi HP.

Thứ nhất, định nghĩa khoa học về BPHS phi HP đ°ợc thể hián trong các

cơng trình đ°ợc cơng bá d°ãi d¿ng sách chuyên khảo và bài viÁt đng tải trên các t¿p

chí khoa học chuyên ngành luật, tiêu biểu nh°: Sách chuyên khảo Trách nhiệm hình

sự, Hình phạt và các biện pháp hình sự khác, NXB T° pháp, Hà Nái, 2022 do tác giả

Nguyßn Ngọc Hòa làm chā biên; Bài viÁt <Bàn về khái niệm biện pháp hình sự phi

hình phạt trong mối quan hệ với hình phạt=, T¿p chí Kiểm sát, (11), 2022, cāa tác giả

Hoàng Hải YÁn. Đặc biát, phải kể đÁn cuán sách Trách nhiệm hình sự, hình phạt và

các biện pháp hình sự khác. Đây là cuán sách duy nhất t¿i Viát Nam hián nay quan

tâm nghiên cứu và chß rõ bản chất, đặc tr°ng, mÿc đích phòng ngừa trăc tiÁp cāa các BPHS phi HP; qua đó xác đánh đánh nghĩa về BPHS phi HP. Đáng chú ý, trong mÿc 1.6. Há tháng BPHS (thc Ch°¢ng 1. Trách nhiám hình să d°ãi góc đá lý luận) cāa cuán sách, tác giả Nguyßn Ngọc Hòa đã đề cập đÁn triÁt lý <phúc lợi= trong xÿ lý hành vi ph¿m tái gắn vãi các bián pháp pháp luật hình să khác (các BPHS phi HP)

</div>Trang 24<div class="page_container" data-page="24">

và mát sá vấn đề lý luận khác về các BPHS phi HP, phân biát các BPHS phi HP vãi HP cũng nh° bình luận về mái quan há giāa các BPHS phi HP và HP. Vì vậy, cơng trình này đóng vai trị vơ cùng quan trọng và là kim chß nam để NCS thăc hián đề tài luận án.

Thứ hai, nhāng quan điểm về hệ thống các BPHS phi HP đ°ợc thể hián trong

các cơng trình đ°ợc công bá d°ãi d¿ng sách chuyên khảo, luận án tiÁn sĩ, cÿ thể nh°:

Sách chuyên khảo Những vấn đề lý luận của việc đổi mới pháp luật hình sự trong

giai đoạn hiện nay, NXB Công an nhân dân, Hà Nái, 1994 cāa Vián Nghiên cứu Nhà

n°ãc và Pháp luật do tác giả Đào Trí Úc làm chā biên; Luận án <Các hình phạt bổ

sung trong Luật hình sự Việt Nam=, cāa tác giả Tránh Quác Toản, Khoa luật, Đ¿i học

quác gia Hà Nái (nay là Tr°ång Đ¿i học Luật, Đ¿i học Quác gia Hà Nái), Hà Nái,

2010. Trong sá đó, Luận án <Các hình phạt bổ sung trong Luật hình sự Việt Nam=

đã sÿ dÿng thuật ngā <các bián pháp c°éng chÁ hình să khác= để chß các BPHS phi HP và phân tích há tháng các bián pháp c°éng chÁ hình să khác bằng cách phân lo¿i các bián pháp này thành ba nhóm nh° sau: (i) các bián pháp c°éng chÁ hình să khác đ°ợc áp dÿng đái vãi nhāng ng°åi có hành vi nguy hiểm cho xã hái nh°ng khơng cấu thành tái ph¿m, ví dÿ nh° bián pháp điều trá cho ng°åi nghián r°ợu, ma túy trong tr°ång hợp mất nng lăc nhận thức hoặc mất nng lăc điều khiển hành vi mà không phải do lßi cāa mình gây ra&; (ii) các bián pháp c°éng chÁ hình să khác đ°ợc áp dÿng đái vãi nhāng ng°åi ph¿m tái nh°ng họ không phải cháu HP, ví dÿ nh° nhāng bián pháp giáo dÿc đái vãi ng°åi ch°a thành niên (NCTN) ph¿m tái&; (iii) các bián pháp c°éng chÁ hình să khác đ°ợc áp dÿng đái vãi nhāng ng°åi ph¿m tái phải cháu TNHS, ví dÿ nh°: thu hßi cấp phép lái xe. Vãi nái dung nêu trên, cơng trình này chính là ngn tham khảo hāu ích để NCS tiÁp tÿc nghiên cứu trong luận án.

Thứ ba, nhāng quan điểm về chủ thể áp dụng các BPHS phi HP đ°ợc thể

hián trong các cơng trình đ°ợc cơng bá d°ãi d¿ng giáo trình về luật hình să c s

dng ging dy ti cỏc cÂ sỗ o to lut ỗ nóc ta, ti nghiờn cu khoa học. Nái

bật là Giáo trình sau đ¿i học <Những vấn đề cơ bản trong khoa học luật Hình sự

(Phần chung)=, cāa Khoa Luật, Đ¿i học Quác gia Hà Nái (nay là Tr°ång Đ¿i học

Luật, Đ¿i học Quác gia Hà Nái), NXB Đ¿i học Quác gia Hà Nái, Hà Nái, 2019 do

tác giả Lê Vn Cảm làm chā biên; Đề tài khoa học xã hái cấp nhà n°ãc <Cải cách

các cơ quan tư pháp, hoàn thiện hệ thống các thủ tục tư pháp, nâng cao hiệu quả và

</div>Trang 25<div class="page_container" data-page="25">

hiệu lực xét xử của Toà án trong Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân, vì dân=, Hà Nái, 2006, do tác giả Uông Chu L°u làm chā nhiám đề tài. Trong

đó, Đề tài khoa học xã hái cấp nhà n°ãc <Cải cách các cơ quan tư pháp, hoàn thiện

hệ thống các thủ tục tư pháp, nâng cao hiệu quả và hiệu lực xét xử của Toà án trong Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân, vì dân= đã phân tích mát sá

quan điểm khác nhau trong viác xác đánh há tháng các c¢ quan t° pháp hình să. Cÿ thể, có quan điểm khẳng đánh rằng quyền t° pháp hình să là quyền xét xÿ; do đó, Tịa án là c¢ quan t° pháp hình să duy nhất – đây là quan điểm quyền lăc t° pháp nhất nguyên; hay có quan điểm khác l¿i nhận đánh rằng quyền t° pháp hình să bao gßm quyền xét xÿ và quyền cơng tá (mát sá n°ãc có thêm quyền kiểm sát); vì vậy, c¢ quan t° phỏp hỡnh s bao gòm To ỏn v cÂ quan cụng tỏ (hoc VKS ỗ mỏt sỏ quỏc gia) - đây là quan điểm quyền lăc t° pháp nhá ngun. Mặc dù cơng trình này khơng đề cập trăc tiÁp đÁn chā thể áp dÿng các BPHS phi HP; tuy nhiên, nhāng quan điểm về quyền t° pháp hình să đ°ợc các tác giả phân tích đã giải thích nguyên nhân dẫn tãi să khác biát trong các quan điểm về chā thể áp dÿng các BPHS phi hình giāa các nhà khoa học luật hình să cāa từng qc gia nhất đánh. Do đó, đây s¿ là ngn tài liáu tham khảo có liên quan chặt ch¿ tãi đề tài luận án.

Thứ t°, trong khoa học luật hình să Viát Nam, nhāng quan điểm về đối tượng

bị áp dụng các BPHS phi HP đ°ợc thể hián trong các cơng trình đ°ợc công bá d°ãi

d¿ng bài viÁt đng tải trên các t¿p chí khoa học chuyên ngành luật và đề tài nghiên

cứu khoa học nh°: Bài viÁt <Các học thuyết về cơ sở trách nhiệm hình sự của pháp

nhân=, T¿p chí Nhà n°ãc và Pháp luật sá 6/2011, cāa tác giả Trần Vn Đá; Bài viÁt

<Các triết lí phổ biến trong xử lí người chưa thành niên phạm tội trên thế giới – Kinh

nghiệm của Anh, xứ Wales và gợi ý cho Việt Nam=, T¿p chí Luật học, (2), 2021, cāa

tác giả Hoàng Xuân Châu; Đề ti khoa hc cp cÂ sỗ <Trit lý x lý người chưa thành

niên vi phạm pháp luật và sự thể hiện trong thực tiễn lập pháp của một số quốc gia trên thế giới=, Tr°ång Đ¿i học Luật Hà Nái, Hà Nái, 2022 do tác giả Đào Lá Thu

làm chā nhiám đề tài. Trong đó, Bài viÁt <Các học thuyết về cơ sở trách nhiệm hình

sự của pháp nhân= đã chß rõ và phân tích nhāng học thuyt lm nn tng cÂ sỗ lớ lun

cho viỏc quy đánh trách nhiám hình să cāa pháp nhân - mát trong nhāng đái t°ợng bá áp dÿng các BPHS phi HP mà Luận án s¿ nghiên cứu. Bên c¿nh đó, Đề tài khoa học

<Triết lý xử lý người chưa thành niên vi phạm pháp luật và sự thể hiện trong thực

</div>Trang 26<div class="page_container" data-page="26">

tiễn lập pháp của một số quốc gia trên thế giới= đã đ°a ra nhāng nghiên cứu khái

niám NCTN trong pháp luật hình să cāa các quác gia trên thÁ giãi và các triÁt lí phá biÁn trong viác xÿ lí NCTN ph¿m tái; trong đó, triÁt lý <phúc lợi=, triÁt lý <phÿc hßi= và triÁt lý <cáng đßng= chớnh l nhng cÂ sỗ lý lun quan trng ca viác quy đánh về các BPHS phi HP. Nh° vậy, vãi nhāng nái dung nói trên, đây là nhāng ngn tài liáu

tham khảo có giá trá và liên quan chặt ch¿ tãi đề tài luận án.

Thứ nm, nhāng quan điểm về điều kiện áp dụng và nội dung của các BPHS

phi HPđ°ợc thể hián trong các cơng trình đ°ợc cơng bá d°ãi d¿ng sách chun khảo, luận án tiÁn sĩ luật học, bài viÁt đng tải trên các t¿p chí khoa học chuyên ngành luật

hay chuyên đề trong đề tài nghiên cứu khoa học nh°: Sách chuyên khảo Quyền con

người: Tiếp cận đa ngành và liên ngành khoa học xã hội, NXB Khoa học Xã hái, Hà

Nái, 2010 cāa Vián Khoa học Xã hái Viát Nam do tác giả Võ Khánh Vinh làm chā

biên; Luận án <Chế định biện pháp tư pháp trong luật hình sự Việt Nam – Những vấn

đề lý luận và thực tiễn=, cāa tác giả Hà Lá Thuỷ, Tr°ång Đ¿i học Luật Hà Nái, 2020;

Bài viÁt <Áp dụng biện pháp tư pháp=, T¿p chí Toà án nhân dân, kỳ II sá 18 tháng 9, 2015, cāa tác giả Mai Bá; Bài viÁt <Bảo vệ quyền con người bằng pháp luật hình sự

trong tiến trình nội luật hóa Cơng ước chống tra tấn và trừng phạt hoặc đối xử tàn nhẫn, vô nhân đạo làm mất phẩm giá khác=, T¿p chí Dân chā & Pháp luật, Sá 4,

2017, cāa tác giả Lê Lan Chi. Trong sá đó, Luận án <Chế định biện pháp tư pháp

trong luật hình sự Việt Nam – Những vấn đề lý luận và thực tiễn= đã phân biát các

BPHS phi HP vãi HP; qua đó phân tích điều kián áp dÿng và nái dung cāa các BPHS phi HP d°ãi góc đá lý luận. Vì vậy, cơng trình này có giá trá tham khảo cao để NCS có thể phát triển h¢n nāa luận án cāa mình.

1.1.2. Những bình luận về thực trạng pháp luật liên quan đến các biện pháp hình sự phi hình phạt trong các nghiên cứu trong nước

Nhāng bình luận về thăc tr¿ng pháp luật liên quan đÁn các BPHS phi HP mà các cơng trình trong n°ãc nghiên cứu bao gßm: nhāng bình luận về quy đánh pháp luật liên quan đÁn chā thể áp dÿng các BPHS phi HP, đái t°ợng bá áp dÿng các BPHS phi HP, điều kián áp dÿng và nái dung cāa các BPHS phi HP.

Thứ nhất, nhāng bình luận về quy đánh pháp luật liên quan đÁn chủ thể áp

dụng các BPHS phi HP đ°ợc thể hián trong các cơng trình đ°ợc cơng bá d°ãi d¿ng

sách chuyên khảo và bài viÁt đng tải trên các t¿p chí khoa học chuyên ngành luật.

</div>Trang 27<div class="page_container" data-page="27">

Đáng chú ý là Sách chuyên khảo Tìm hiểu Bộ luật Hình sự nước Cộng hịa xã hội

chủ nghĩa Việt Nam (phần chung), NXB Lao đáng, Hà Nái, 2002 do tỏc gi Trn

Minh Hỗng lm ch biờn v Bài viÁt <Giáo dục bắt buộc áp dụng đối với người

chưa thành niên phạm tội theo quy định của Bộ luật Hình sự Liên bang Nga và gợi mở cho Việt Nam=, T¿p chí Nghiên cứu Lập pháp, 09(433), 2021, cāa tác giả Mai Thá

Thāy. Trong đó, Bài viÁt <Giáo dục bắt buộc áp dụng đối với người chưa thành niên

phạm tội theo quy định của Bộ luật Hình sự Liên bang Nga và gợi mở cho Việt Nam=

đã phân tích quy đánh về chā thể có thẩm quyền áp dÿng các bián pháp hình să khác nói chung và các bián pháp giám sát, giáo dÿc đái vãi ng°åi ch°a thành niên ph¿m tái nói riêng theo BLHS Nga và BLHS Viát Nam hián hành. Vì Nga là mát trong nm quác gia đ°ợc lăa chọn so sánh nên cơng trình này là ngn tài liáu có giá trá để

NCS tham khảo.

Thứ hai, nhāng bình luận về quy đánh pháp luật liên quan đÁn đối tượng bị áp

dụng các BPHS phi HP đ°ợc thể hián trong các công trình đ°ợc cơng bá d°ãi d¿ng

sách chun khảo và luận vn th¿c sĩ luật học, cÿ thể nh°: Sách chuyên khảo Bình

luận khoa học những điểm mới của Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017), NXB Hßng Đức, Hà Nái, 2017 do tác gi Nguyòn Thỏ PhÂng Hoa v Phan

Anh Tun òng chā biên; Sách chuyên khảo Bình luận khoa học Bộ luật Hình sự hiện

hành (Bộ luật Hình sự năm 2015, được sửa đổi, bổ sung năm 2017) Tập 1 - Những quy định chung, NXB T° pháp, Hà Nái, 2019 do tác giả Nguyßn Minh Khuê làm chā

biên; Luận vn <Biện pháp tư pháp bắt buộc chữa bệnh trong luật hình sự Việt Nam

– Trên cơ sở các số liệu địa bàn TP Hồ Chí Minh=, cāa tác giả Ngơ Thanh S¢n, Khoa

Luật, Đ¿i học Qc gia Hà Nái (nay là Tr°ång Đ¿i học Luật, Đ¿i học Quác gia Hà

Nái), Hà Nái, 2013. Đặc biát, trong Luận vn <Biện pháp tư pháp bắt buộc chữa bệnh

trong luật hình sự Việt Nam – Trên cơ sở các số liệu địa bàn TP Hồ Chí Minh=, tác

giả đã thể hián quan điểm riêng về TNHS cāa ng°åi thăc hián tái ph¿m trong tình tr¿ng say hoặc nghián do dùng r°ợu hoặc do nhāng chất kích thích m¿nh khác. Cÿ thể, viác buác mát ng°åi phải cháu trách nhiám hình să về viác thăc hián tái ph¿m trong tình tr¿ng say hoặc nghián do dùng r°ợu hoặc do nhāng chất kích thích m¿nh khác là să quy kÁt tái ph¿m khách quan hợp pháp, có ý nghĩa tác đáng giáo dÿc m¿nh m¿ khơng chß đái vãi ng°åi ph¿m tái mà cịn có tác dÿng phịng ngừa chung đái vãi cáng đßng trong viác quá l¿m dÿng r°ợu, bia đßng thåi thể hián thái đá nghiêm khắc,

</div>Trang 28<div class="page_container" data-page="28">

să lên án đái vãi hián t°ợng tiêu căc này cāa Nhà n°ãc và xã hái. Do đó, tác giả đã phân tích các quy đánh về viác áp dÿng bián pháp l°u trú bắt buác trong tr¿i cai nghián đái vãi các đái t°ợng này theo BLHS Đức. Mặc dù vậy, BLHS Viát Nam hián hành vẫn ch°a quy đánh viác áp dÿng bián pháp t°¢ng tă nào khác đái vãi nhāng ng°åi ph¿m tái trong tr°ång hợp có nng lăc lßi mặc dù nng lăc nhận thức hoặc nng lăc điều khiển hành vi có thể bá mất t¿m thåi do sÿ dÿng chất kích thích (nh° ma túy, r°ợu&). Do vậy, cơng trình này s¿ là ngn tham khảo có giá trá để NCS tiÁp tÿc nghiên cứu trong luận án.

Thứ ba, nhāng bình luận về quy đánh pháp luật liên quan đÁn điều kiện áp

dụng và nội dung của các BPHS phi HP đ°ợc thể hián trong các cơng trình đ°ợc

cơng bá d°ãi d¿ng sách chuyên khảo, luận vn th¿c sĩ luật học và bài viÁt đng tải

trên các t¿p chí khoa học chuyên ngành luật, nái bật là: Sách chuyên khảo Bình luận

khoa học Bộ luật Hình sự năm 2015, NXB Lao đáng, Hà Nái, 2016 do tác giả Cao

Thá Oanh và Lê Đng Doanh làm chā biên; Luận vn <Biện pháp tư pháp giáo dục

đối với người chưa thành niên phạm tội trong Luật hình sự Việt Nam=, cāa tác giả

Nguyßn Thá Minh Nguyát, Khoa Luật, Đ¿i học Quác gia Hà Nái (nay là Tr°ång Đ¿i

học Luật, Đ¿i học Quác gia Hà Nái), Hà Nái, 2016; Bài viÁt <Biện pháp giáo dục tại

xã, phường, thị trấn và biện pháp tư pháp giáo dục tại trường giáo dưỡng áp dụng đối với người dưới 18 tuổi phạm tội theo quy định của Bộ luật Hình sự năm 2015=,

T¿p chí Tồ án nhân dân, (3), 2019, cāa tác giả Phùng Vn Hồn. Trong đó, bài viÁt

<Biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn và biện pháp tư pháp giáo dục tại trường

giáo dưỡng áp dụng đối với người dưới 18 tuổi phạm tội theo quy định của Bộ luật Hình sự năm 2015= đã tập trung phân tích các bián pháp giám sát, giáo dÿc áp dÿng

đái vãi ng°åi d°ãi 18 tuái ph¿m tái đ°ợc mißn TNHS theo quy đánh t¿i Mÿc 2 Ch°¢ng XII và bián pháp t° pháp giáo dÿc t¿i tr°ång giáo d°éng áp dÿng đái vãi ng°åi d°ãi 18 tuái ph¿m tái t¿i Mÿc 3 Ch°¢ng XII cāa BLHS Viát Nam hián hành và chß ra mát điểm h¿n chÁ trong các quy đánh này đó là có thể trên thăc tÁ, mát sá gia đình đã giám sát, giáo dÿc con cāa mình ch°a tát, nên mãi xảy ra viác ph¿m tái

cāa nhāng ng°åi d°ãi 18 tuái, <nay lại tiếp tục giao người dưới 18 tuổi cho gia đình

họ, liệu rằng có thể đảm bảo gia đình người phạm tội sẽ khơng để tình trạng này tiếp

</div>Trang 29<div class="page_container" data-page="29">

diễn?=20. Có thể thấy, vãi ngn tài liáu này, NCS có thể tham khảo và tiÁp tÿc nghiên cứu trong luận án.

1.1.3. Những đề xuất hoàn thiện quy định pháp luật liên quan đến các biện pháp hình sự phi hình phạt trong các nghiên cứu trong nước

Nhāng đề xuất hoàn thián quy đánh pháp luật liên quan đÁn các BPHS phi HP trong các nghiên cứu trong n°ãc bao gßm: nhāng đề xuất bá sung quy đánh pháp luật liên quan đÁn há tháng các BPHS phi HP; nhāng đề xuất hoàn thián quy đánh pháp luật liên quan đÁn chā thể áp dÿng các BPHS phi HP; nhāng đề xuất bá sung quy đánh pháp luật liên quan đÁn đái t°ợng bá áp dÿng các BPHS phi HP, điều kián áp dÿng và nái dung cāa các BPHS phi HP.

Thứ nhất, những đề xuất bổ sung quy định pháp luật liên quan đến hệ thống

các BPHS phi HPtrong các cơng trình đ°ợc cơng bá d°ãi d¿ng bài viÁt đng tải trên các t¿p chí khoa học chuyên ngành luật và bài tham luận trong hái thảo khoa học nh°:

Bài viÁt <Thực trạng các quy định của pháp luật hình sự Việt Nam về hệ thống hình

phạt và phương hướng hồn thiện=, T¿p chí Khoa học Đ¿i học Quác gia Hà Nái,

Kinh tÁ - Luật, 24, 2008, cāa nhóm tác giả Lê Vn Cảm và Tránh TiÁn Viát; Tham

luận <Học thuyết về hồn thiện hệ thống pháp luật hình sự - nền tảng lý luận của

chiến lược phát triển pháp luật hình sự=, Hái thảo khoa học cấp Quác gia <Cải cách

t° pháp trong lĩnh văc t° pháp hình să=, 2021, cāa tác giả Lê Cảm. Trong đó, Bài

viÁt <Thực trạng các quy định của pháp luật hình sự Việt Nam về hệ thống hình phạt

v phng hng hon thin= ó chò ra phÂng hóng hoàn thián đái vãi các quy

ph¿m về há tháng HP, há tháng bián pháp t° pháp và kiÁn nghá bá sung điều luật mãi

về há tháng các bián pháp t° pháp t¿i ch°¢ng riêng về bián pháp t° pháp trong BLHS

nm 1999, cÿ thể nh° sau: <Ngoài các biện pháp tư pháp áp dụng đối với người chưa

thành niên phạm tội được quy định tại Điều ___ (tức Điều 70 BLHS năm 1999), các biện pháp tư pháp được quy định tại Điều này bao gồm: a) Tịch thu vật, tiền trực tiếp liên quan đến tội phạm; b) Trả lại tài sản, sửa chữa hoặc bồi thường thiệt hại; buộc

công khai xin lỗi; c) Bắt buộc chữa bệnh <...==21. Mặc dù đề xuất này đ°ợc đ°a ra để

20Phùng Vn Hoàn (2019), <Bián pháp giáo dÿc t¿i xã, ph°ång, thá trấn và bián pháp t° pháp giáo dÿc t¿i tr°ång giáo d°éng áp dÿng đái vãi ng°åi d°ãi 18 tuái ph¿m tái theo quy đánh cāa Bá luật Hình să nm 2015=,

Tạp chí Tịa án nhân dân, (3), 26-31, tr. 31.

tháng hình ph¿t và ph°¢ng h°ãng hồn thián=, Tạp chí Khoa học Đại học Quốc gia Hà Nội, Kinh tế - Luật,

24, 206-217, tr. 214.

</div>Trang 30<div class="page_container" data-page="30">

hoàn thián BLHS Viát Nam nm 1999; tuy nhiên, NCS vẫn nhận thấy nhāng giá trá khoa học trong viác xây dăng mát mơ hình cÿ thể để xác đánh rõ há tháng các BPHS phi HP, để phân biát các BPHS phi HP vãi HP và các bián pháp c°éng chÁ có liên quan đÁn tái ph¿m. Vì vậy, cơng trình nói trên s¿ là tài liáu tham khảo hāu ích liên quan đÁn viác đề xuất hoàn thián BLHS Viát Nam hián hành về các BPHS phi HP trong luận án.

Thứ hai, những đề xuất hoàn thiện quy định pháp luật liên quan đến chủ

thể áp dụng các BPHS phi HP trong các cơng trình đ°ợc công bá d°ãi d¿ng sách

chuyên khảo và bài viÁt đng tải trên các t¿p chí khoa học chuyên ngành luật nh°:

Sách chuyên khảo Bình luận khoa học Bộ luật Hình sự năm 2015 được sửa đổi, bổ

sung năm 2017 (Phần chung), NXB T° pháp, Hà Nái, 2017 do tác giả Ngun Ngọc

Hịa làm chā biên và Bài viÁt <Hình phạt và biện pháp tư pháp trong luật hình sự

Việt Nam=, T¿p chí Dân chā và Pháp Luật, (8), 2000, cāa tác giả Lê Cảm. Trong đó,

Sách chun khảo Bình luận khoa học Bộ luật Hình sự năm 2015 được sửa đổi, bổ

sung năm 2017 (Phần chung) đã đánh giá mát sá quy đánh cāa BLHS Viát Nam hián

hành về chā thể ỏp dng cỏc BPHS phi HP v gi mỗ cho NCS mát sá đề xuất về vấn đề này. Cÿ thể, tác giả phân tích theo Điều 92 BLHS Viát Nam hián hành, thẩm quyền xem xét mißn TNHS và áp dÿng mát trong các bián pháp giám sát, giáo dÿc ng°åi d°ãi 18 tuái ph¿m tái thc cả ba c¢ quan: CQĐT, VKS, Tịa án. Tuy nhiên, theo HiÁn pháp nm 2013 cāa Viát Nam thỡ chò cú Tũa ỏn mói l cÂ quan cú thẩm quyền tuyên bá mát ng°åi có tái hay khơng nên viác quy đánh thẩm quyền mißn TNHS cho các c¢ quan khác khơng phải là Tịa án là khơng phù hợp. Có thể nói, đây là mát trong nhāng đánh giá quan trọng để NCS tham khảo trong quá trình đ°a ra đề xuất sÿa đái quy đánh về chā thể áp dÿng các BPHS phi HP trong luật hình să Viát Nam.

Thứ ba, những đề xuất bổ sung quy định pháp luật liên quan đến đối tượng

bị áp dụng các BPHS phi HP trong các cơng trình đ°ợc cơng bá d°ãi d¿ng bài viÁt

đng tải trên các t¿p chí khoa học chuyên ngành luật và đề tài nghiên cứu khoa học,

đáng chú ý là Bài viÁt <Hoàn thiện quy định về trách nhiệm hình sự của pháp nhân

thương mại phạm tội trong Bộ luật hình sự năm 2015=, T¿p chí Luật học, Sá đặc biát

về Bá luật hình s nm 2015, 2016, ca tỏc gi Nguyòn Thỏ PhÂng Hoa; Đề tài

nghiên cứu khoa học cấp tr°ång <Các biện pháp tư pháp và giám sát, giáo dục theo

pháp luật hình sự Việt Nam, qua thực tiễn thực hiện tại Thừa Thiên Huế và Đà Nẵng=,

</div>Trang 31<div class="page_container" data-page="31">

Tr°ång Đ¿i học Luật – Đ¿i học HuÁ, 2019, do tác giả Hà Lá Thāy làm chā nhiám đề

tài. Trong đó, Bài viÁt <Hồn thiện quy định về trách nhiệm hình sự của pháp nhân

thương mại phạm tội trong Bộ luật hình sự năm 2015= đã phân tích mát sá điểm h¿n

chÁ liên quan đÁn TNHS cāa pháp nhân th°¢ng m¿i ph¿m tái (pháp nhân th°¢ng m¿i phải cháu TNHS)22 trong BLHS Viát Nam nm 2015 và đ°a ra các kiÁn nghá cÿ thể để khắc phÿc nhāng h¿n chÁ đó. Trong đó, tác giả đã kiÁn nghá sÿa Điều 76 về ph¿m vi phải cháu TNHS cāa pháp nhân th°¢ng m¿i theo hóng mỗ rỏng phm vi TNHS ca phỏp nhân đái vãi tái rÿa tiền quy đánh t¿i Điều 324 BLHS nm 2015. Viỏc mỗ rỏng phm vi phải cháu TNHS cāa pháp nhân th°¢ng m¿i theo đề xuất nói trên cũng chính là đề xuất liên quan đÁn đái t°ợng bá áp dÿng các BPHS phi HP. Do vậy, cơng trình này cũng mang l¿i giá trá nhất đánh để NCS tiÁp tÿc nghiên cứu trong luận án.

Thứ t°, những đề xuất bổ sung quy định pháp luật liên quan đến điều kiện

áp dụng và nội dung của các BPHS phi HP trong các cơng trình đ°ợc cơng bá d°ãi

d¿ng sách chun khảo, bài viÁt đng tải trên các t¿p chí khoa học chuyên ngành luật

nh°: Sách chuyên khảo Sửa đổi Bộ luật Hình sự - Những nhận thức cần thay đổi?,

NXB T° pháp, Hà Nái, 2015, do tác giả Ngun Ngọc Hịa làm chā biên; Bài viÁt

<Thực trạng quy định của pháp luật hình sự về các biện pháp tư pháp: Thực tiễn áp

dụng và một số đề xuất=, T¿p chí Nhà n°ãc và Pháp luật, sá tháng 2, 2010, cāa tác

giả Tr°¢ng Quang Vinh. Trong đó, Bài viÁt <Thực trạng quy định của pháp luật hình

sự về các biện pháp tư pháp: Thực tiễn áp dụng và một số đề xuất= đã có nhāng phần

riêng để phân tích điều kián áp dÿng và nái dung cāa mát sá bián pháp t° pháp mang tính chất cāa các BPHS phi HP và đ°a ra các đề xuất khắc phÿc nhāng h¿n chÁ cũng nh° hoàn thián quy đánh pháp luật về các BPHS phi HP theo luật hình să Viát Nam. Cÿ thể, đái vãi bián pháp bắt buác chāa bánh, tác giả chß ra viác quản lý, điều trá cho nhāng đái t°ợng bá áp dÿng bián pháp này trong cựng mỏt cÂ sỗ chuyờn khoa y t vãi nhāng ng°åi bá tâm thần khác không phải là mát giải pháp hợp lý và đề xuất nhāng ỏi tng ú cn phi c cha trỏ ỗ nhng nÂi riờng biỏt, òng thồi phỏp lut cn quy đánh rõ quy trình, thā tÿc giao nhận, quản lý và điều trá ng°åi bá bắt buác chāa bánh, cng nh quyn v ngha v ca cÂ sỗ chuyờn khoa y tÁ này khi thi hành

bá áp dÿng các BPHS phi HP là pháp nhân th°¢ng m¿i phải cháu TNHS t¿i Viát Nam để phù hợp vãi quy đánh cāa BLHS Viát Nam hián hành.

</div>Trang 32<div class="page_container" data-page="32">

bián pháp t° pháp bắt buác chāa bánh. Nh° vậy, các tài liáu nói trên s¿ là ngn tham khảo rất hāu ích để NCS tiÁp tÿc nghiên cứu trong quá trình đ°a ra nhāng đề xuất hồn thián pháp luật Viát Nam về các BPHS phi HP.

1.2. Các cơng trình nghiên cùu khoa hác ngồi n°ëc

Trên thÁ giãi, khi nhận thức rằng cần có mát bián pháp hāu hiáu đ°ợc áp dÿng đác lập hoặc thay thÁ hay kèm theo HP, các nghiên cứu liên quan đÁn các BPHS phi HP ngày càng đ°ợc phát triển. Bên c¿nh đó, các nghiên cứu cịn rất đa d¿ng về thể lo¿i và nái dung, ph¿m vi nghiên cứu. Điều này t¿o nên mát há tháng các cơng trình nghiên cứu khoa học ngồi n°ãc phong phú h¢n, tiÁp cận d°ãi nhiều quan điểm h¢n so vãi các cơng trình nghiên cứu trong n°ãc về vấn đề này. Có thể thấy nhāng nái dung liên quan đÁn các BPHS phi HP đã đ°ợc các cơng trình ngồi n°ãc nghiên cứu, đó là: (i) Nhāng vấn đề lý luận về các BPHS phi HP; (ii) Nhāng bình luận về thăc tr¿ng pháp luật liên quan đÁn các BPHS phi HP; (iii) Nhāng đề xuất hoàn thián quy đánh pháp luật liên quan đÁn các BPHS phi HP.

1.2.1. Những vấn đề lý luận về các biện pháp hình sự phi hình phạt trong các nghiên cứu ngồi nước

Nhāng vấn đề lý luận về các BPHS phi HP mà các cơng trình ngồi n°ãc nghiên cứu bao gßm: đánh nghĩa khoa học về BPHS phi HP; quan điểm về há tháng các BPHS phi HP, về chā thể áp dÿng các BPHS phi HP, về đái t°ợng bá áp dÿng các BPHS phi HP, về điều kián áp dÿng và nái dung cāa các BPHS phi HP.

Thứ nhất, định nghĩa khoa học về BPHS phi HP đ°ợc thể hián trong các

cơng trình đ°ợc cơng bá d°ãi d¿ng sách chuyên khảo và bài viÁt đng tải trên các t¿p chí nghiên cứu chuyên ngành luật, tiêu biểu nh°: Ch°¢ng 28 Phần 4 <A Non-Punitive Alternative to Retributive Punishment (Bián pháp hình să phi hình ph¿t thay thÁ cho

hình ph¿t)=, Handbook of Philosophy and Science of Punishment (Cẩm nang Triết lý

và Khoa học về Hình phạt), NXB Routledge, Anh quác, 2022, cāa tác giả Gregg D.

Caruso và Derk Pereboom, đã sÿ dÿng thuật ngā các BPHS phi HP (non-punitive alternative to retributive punishment hoặc non-punitive measures) và Bài viÁt

<Punishment and other penal measures (Hình phạt và các biện pháp hình sự khác)=,

European Scientific Journal, 8(2), 2012, cāa tác giả Maizer Chankseliani, đã sÿ dÿng thuật ngā các BPHS khác (other penal measures) hoặc các bián pháp bảo đảm an toàn (security measures) để đ°a ra đánh nghĩa về BPHS phi HP. Đßng thåi, các cơng trình

</div>Trang 33<div class="page_container" data-page="33">

này cũng đã phân tích và so sánh các BPHS khác vãi HP trên nhiều ph°¢ng dián cÿ thể. Có thể nói, đây là các cơng trình nghiên cứu vô cùng quý giá khi đ°a ra các quan điểm thể hián đánh nghĩa về BPHS phi HP và s¿ là ngn tham khảo hāu ích để NCS tiÁp tÿc khai thác trong luận án cāa mình.

Thứ hai, nhāng quan điểm về hệ thống các BPHS phi HP đ°ợc thể hián trong

các cơng trình đ°ợc công bá d°ãi d¿ng sách chuyên khảo, luận vn th¿c sĩ, nái bật

là: Sách chuyên khảo Alternatives to prison sentences: Experiences and

developments (Các biện pháp thay thế hình phạt tù: Kinh nghiệm và sự phát triển),

NXB Kugler Publications, New York, 1994, cāa tác giả Josine Junger-tas; Luận vn <Alternative Sanctions through Rehabilitation of Offenders (Các biện pháp hình sự

thay thế thơng qua cải tạo người phạm tội)=, cāa tác giả Monsicha Bunnag, Tr°ång

Đ¿i học Dhurakif Pundit, Thái Lan, 2012. Trong đó, Sách chuyên khảo Alternatives

to prison sentences: Experiences and developments (Các biện pháp thay thế hình phạt tù: Kinh nghiệm và sự phát triển) đã đề cập đÁn há tháng các BPHS phi HP

(non-punitive criminal measures system) d°ãi d¿ng: há tháng các BPHS thay thÁ

(alternative sanctions system), há tháng các BPHS trung gian (intermediate sanctions

system), há tháng các BPHS có tính cáng đßng (community sanctions system) hay há tháng các BPHS mang tính chất nhiám vÿ (task-sanctions system). Há tháng các bián

pháp nói trên đ°ợc nhiều nhà khoa học luật hình să cāa mát sá quác gia ph°¢ng Tây đề cập đÁn và xây dăng từ thÁ kỷ XX vãi mÿc đích chā yÁu cāa các BPHS phi HP là nhằm giám sát và phòng ngừa khả nng đái t°ợng bá áp dÿng các bián pháp này thăc hián hành vi ph¿m tái trong t°¢ng lai. Có thể nhận đánh rằng, cơng trình nghiên cứu này s¿ mang l¿i nhāng giá trá tham khảo lãn cho luận án.

Thứ ba, nhāng quan điểm về chủ thể áp dụng các BPHS phi HP đ°ợc thể

hián trong các cơng trình đ°ợc cơng bá d°ãi d¿ng bài viÁt đng tải trên các t¿p chí nghiên cứu chuyên ngành luật, bài tham luận trong hái thảo khoa học nh°: Bài viÁt

<Alternative Sanctions: Myth and Reality (Các biện pháp hình sự thay thế: lý thuyết

và thực tế)=, European Journal on Criminal Policy and Research, 2(1), 1994, cāa tác

giả Josine Junger-tas; Tham luận <The concept and content of criminal law measures

(Khái niệm và nội dung của các biện pháp hình sự)=, State and Law at the Turn of

the Century: Criminology, Criminal Law, Judicial Law: Proceedings of the All-Russian Conference (Kỷ yÁu Hái thảo: Nhà n°ãc và pháp luật vào thåi điểm chuyển

</div>Trang 34<div class="page_container" data-page="34">

giao thÁ kỷ: Tái ph¿m học, Luật hình să, Luật t° pháp), 2001, cāa tác giả Zemlyukov

S.V. Đáng chú ý, trong Tham luận <The concept and content of criminal law

measures (Khái niệm và nội dung của các biện pháp hình sự)= đã nhận đánh rằng bên

c¿nh Tịa án, chā thể áp dÿng các bián pháp pháp luật hình să khác cịn có thể là c¢ quan điều tra. Vãi nái dung này, cơng trình nói trên s¿ là ngn tài liáu tham khảo có

giá trá đái vãi luận án.

Thứ t°, nhāng quan điểm về đối tượng bị áp dụng các BPHS phi HP đ°ợc

thể hián trong các cơng trình đ°ợc cơng bá d°ãi d¿ng sách chuyên khảo, bài viÁt đng trên t¿p chí khoa học chuyên ngành luật và báo cáo khoa học. Tiêu biểu là Ch°¢ng

<Alternatives to Punishment (Các bián pháp thay thÁ hình ph¿t)=, The Oxford

Handbook of Philosophy of Criminal Law= (Cẩm nang Oxford về Triết lý luật hình sự), NXB Oxford University Press, Oxford, 2011, cāa tác giả Stephen P. Garvey; Bài

viÁt <Criminal sanctions for corporate illegality (Các biện pháp hình sự áp dụng đối

với pháp nhân thương mại phải chịu trách nhiệm hình sự)=, The Journal of Criminal

Law & Criminology, 69(1), 1978, cāa tác giả Stephen A. Yoder; <Survey of in-state

Community Based Programs (Khảo sát các Chương trình Hỗ trợ Cộng đồng của các tiểu bang)=, Report on juvenile offenders (Báo cáo về ng°åi ch°a thành niên ph¿m

tái), Kansas Criminal Justice Coordinating Council, 1994, cāa tác giả Philip D.

Knapp. Đặc biát, trong báo cáo <Survey of in-state Community Based Programs

(Khảo sát các Chương trình Hỗ trợ Cộng đồng của các tiểu bang)=, tác giả chú trọng

nghiên cứu các BPHS phi HP áp dÿng đái vãi NCTN ph¿m tái. Theo đó, tác giả phân tích nhāng đặc điểm riêng về khả nng nhận thức pháp luật cāa NCTN ph¿m tái và nhấn m¿nh rằng viác áp dÿng các bián pháp mang tính chất cāa các BPHS phi HP là vô cùng cần thiÁt trong hỏ thỏng x lý NCTN phm tỏi bỗi cỏc biỏn pháp này t¿o c¢ hái cho NCTN ph¿m tái nâng cao nhận thức về viác tuân thā pháp luật, thay đái hành vi cāa mình và có mát lái sáng tích căc h¢n. Vì vậy, các cơng trình nghiên cứu nêu

trên có liên quan chặt ch¿ tãi đề tài luận án.

Thứ nm, nhāng quan điểm về điều kiện áp dụng và nội dung của các BPHS

phi HP đ°ợc thể hián trong các cơng trình đ°ợc công bá d°ãi d¿ng sách chuyên khảo

hay bài viÁt đng trên t¿p chí khoa học chuyên ngành luật nh°: Sách chuyên khảo

Alternative Sentencing, Intermediate Sanctions and Probation (Quyết định áp dụng các biện pháp hình sự thay thế, các biện pháp hình sự trung gian và quản chế), NXB

</div>Trang 35<div class="page_container" data-page="35">

Anderson Publishing Co., Cincinnati, Ohio, 1997, cāa tác giả Andrew R. Klein; Bài

viÁt <On the Conception of the Causes of Crime in Socialist Society (Về quan niệm

nguyên nhân tội phạm trong xã hội xã hội chủ nghĩa)=, Soviet Law and Government,

15(4), 1977, cāa tác giả Sakharov, A. B.; Bài viÁt <Crime and Punishment as

Historical Problem (Tội phạm và Hình phạt - Một vấn đề lịch sử)=, Journal of Social

History, 11(4), 1978, cāa tác giả Patricia O'Brien; Bài viÁt <Rehabilitation Theory

(Triết lý cải tạo phúc lợi)=, SAGE Publications, Inc., 2005, cāa tác giả Mary

Bosworth. Trong sá đó, Bài viÁt <Rehabilitation Theory (Triết lý ci to phỳc li)=

ó phõn tớch mỏt cÂ sỗ lý luận quan trọng cāa các BPHS phi HP đó là triÁt lí <phúc lợi=; theo đó, hành vi nguy hiểm cho xã hái đ°ợc coi là mát <cn bánh= và đái t°ợng cāa viác <chāa trá= và <cải t¿o= chính là ng°åi thăc hián hành vi nguy hiểm cho xã hái hay pháp nhân phải cháu TNHS. Do đó, điều kián áp dÿng c¢ bản cāa các BPHS phi HP đó là: để có thể áp dÿng các BPHS phi HP, chā thể có thẩm quyền còn phải cn cứ vào nhāng yÁu tá có thể ngn ngừa hành vi nguy hiểm cho xã hái thay vì tập trung vào nhāng yÁu tá xã hái tác đáng đÁn mát ng°åi khiÁn họ thăc hián hành vi nguy hiểm cho xã hái. Có thể nói, đây chính là ngn tài liáu có liên quan chặt ch¿

tãi đề tài luận án.

1.2.2. Những bình luận về thực trạng pháp luật liên quan đến các biện pháp hình sự phi hình phạt trong các nghiên cứu ngồi nước

Nhāng bình luận về thăc tr¿ng pháp luật liên quan đÁn các BPHS phi HP mà các cơng trình ngồi n°ãc nghiên cứu bao gßm: nhāng phân tích liên quan đÁn đánh nghĩa pháp lý về BPHS phi HP; nhāng bình luận về quy đánh pháp luật liên quan đÁn há tháng các BPHS phi HP, chā thể áp dÿng các BPHS phi HP, đái t°ợng bá áp dÿng các BPHS phi HP, điều kián áp dÿng và nái dung cāa các BPHS phi HP.

Thứ nhất, nhāng phân tích liên quan đÁn định nghĩa pháp lý về BPHS phi HP

đ°ợc thể hián trong các cơng trình đ°ợc cơng bá d°ãi d¿ng luận vn th¿c sĩ luật học và bài viÁt đng trên t¿p chí khoa học chuyên ngành luật nh°: Luận vn <Application

of Safety Measures in Criminal Cases (Áp dụng các biện pháp bảo đảm an toàn trong các vụ án hình sự)=, cāa tác giả Cattleya Wisesrat, Tr°ång Đ¿i học Dhurakif Pundit,

Thái Lan, 2006; Bài viÁt <The mismeasure of punishment - Alternative measures of

punitiveness and their (substantial) consequences (Hạn chế của hình phạt - Các biện pháp hình sự thay thế và kết quả (trọng yếu) của các biện pháp này)=, Punishment &

</div>Trang 36<div class="page_container" data-page="36">

Society Journal, 10(3), 2008, cāa tác giả Natasha A. Frost. Trong đó, t¿i Luận vn

<Application of Safety Measures in Criminal Cases (Áp dụng các biện pháp bảo đảm

an tồn trong các vụ án hình sự)=, tác giả đã phân tích đánh nghĩa các bián pháp bảo

đảm an tồn (measures for safety) trong luật hình să Thái Lan. Theo đó, mặc dù

BLHS Thái Lan khơng quy đánh cÿ thể về đánh nghĩa pháp lý về các bián pháp này nh°ng dăa trên nhāng đặc điểm thể hián qua quy đánh về từng bián pháp cÿ thể, các bián pháp bảo đảm an toàn đ°ợc hiểu là các BPHS thay thÁ cho HP, đ°ợc c¢ quan nhà n°ãc có thẩm quyền áp dÿng đái vãi ng°åi ph¿m tái để bảo vá quyền và lợi ích cho các cá nhân, tá chức khác, phòng ngừa tái ph¿m và bảo đảm trật tă an toàn xã hái. Vì Thái Lan là mát trong nm qc gia đ°ợc lăa chọn so sánh nên cơng trình này là ngn tài liáu có giá trá để NCS tham khảo.

Thứ hai, nhāng bình luận về quy đánh pháp luật liên quan đÁn hệ thống các

BPHS phi HP đ°ợc thể hián trong các công trình đ°ợc cơng bá d°ãi d¿ng sách

chun khảo và bài viÁt đng trên t¿p chí khoa học chuyên ngành luật nh°: Sách

chuyên khảo Alternative Penal Sanctions (Các biện pháp hình sự thay thế hình phạt),

NXB Faculty Publications, William và Mary Law School, 1994, cāa tác giả Marcus

Paul; Bài viÁt <Security Measures in Russia and Germany: Comparative Legal

Analysis (Các biện pháp bảo đảm an toàn ở Nga và Đức: Phân tích dưới góc độ so sánh luật)=, Mediterranean Journal of Social Sciences, MCSER Publishing,

Rome-Italy, 2015, cāa tác giả T. F. Miniazeva và A. V. Serebrennikova. Trong đó, bài viÁt

<Security Measures in Russia and Germany: Comparative Legal Analysis= (Các biện

pháp bảo đảm an tồn ở Nga và Đức: Phân tích dưới góc độ so sánh luật) đã chß ra

rằng há tháng các BPHS phi HP đ°ợc mát sá quác gia châu Âu sÿ dÿng vãi nhiều thuật ngā chß tên gọi riêng nh°: há tháng các bián pháp xÿ lý cải thián và bảo đảm an toàn (Đức); há tháng các bián pháp bảo đảm an toàn (Ý, Tây Ban Nha và Somalia); há tháng các bián pháp pháp luật hình să khác (Nga); hay há tháng các bián pháp phịng ngừa (Áo). Bên c¿nh đó, hai nhà nghiên cứu này cũng phân tích và đánh giá chuyên sâu về từng bián pháp mang tính chất cāa các BPHS phi HP theo BLHS Đức và Nga ç các khía c¿nh bao gßm: há tháng các bián pháp xÿ lý cải thián và bảo đảm an toàn (Đức) và há tháng các bián pháp pháp luật hình să khác (Nga); đái t°ợng bá áp dÿng và chā thể áp dÿng các bián pháp này. Vì Đức và Nga là hai trong sá nm

</div>Trang 37<div class="page_container" data-page="37">

quác gia đ°ợc NCS lăa chọn so sánh nên cơng trình này chính là ngn tài liáu tham khảo có giá trá và liên quan chặt ch¿ tãi luận án.

Thứ ba, nhāng bình luận về quy đánh pháp luật liên quan đÁn chủ thể áp dụng

các BPHS phi HPđ°ợc thể hián trong các cơng trình đ°ợc công bá d°ãi d¿ng luận

vn th¿c sĩ luật học và bài viÁt đng trên t¿p chí khoa học chuyên ngành luật; tiêu

biểu đó là: Luận vn <Juvenile Justice in the Russian Federation (Tư pháp người

chưa thành niên ở Liên bang Nga)=, cāa tác giả Una Kirstine Hakvåg, Tr°ång Đ¿i

học Oslo, Na Uy, 2009; Bài viÁt <Incapacitation (Các biện pháp hình sự phi hình

phạt có tước tự do)=, Encyclopedia of Criminology and Criminal Justice, Springer,

New York, 2014, cāa tác giả Shawn D. Bushway. Theo đó, trong Luận vn <Juvenile

Justice in the Russian Federation (Tư pháp người chưa thành niên ở Liên bang Nga)=, tác giả đã phân tích quy đánh cāa luật hình să Nga về các chā thể áp dÿng các bián pháp pháp luật hình să khác áp dÿng đái vãi NCTN ph¿m tái. Cÿ thể, tr°ãc đây, Nga đã có mát há tháng <xÿ lý kép= đái vãi các vÿ án liên quan tãi NCTN ph¿m tái. Bên c¿nh Tòa án, các Āy ban đáa ph°¢ng về quyền và các vấn đề liên quan tãi NCTN cũng có thẩm quyền trong viác xem xét mißn TNHS và quyÁt đánh áp dÿng mát trong sá các BPHS đái vãi NCTN ph¿m tái. Tuy nhiên, mát sá học giả luật hình să t¿i Nga cho rằng thẩm quyền xem xét mißn TNHS cho NCTN ph¿m tái cāa Āy ban nói trên là vi hiÁn vì Khoản 1 Điều 118 HiÁn pháp Liên bang Nga quy đánh chß có Tịa án mãi có thẩm quyền tuyên bá mát ng°åi có tái hay khơng. Có thể nói, vì Nga cũng là mát trong sá nm quác gia đ°ợc lăa chọn so sánh nên cơng trình này cũng là ngn tài liáu tham khảo hāu ích cho NCS.

Thứ t°, nhāng bình luận về quy đánh pháp luật liên quan đÁn đối tượng bị áp

dụng các BPHS phi HP đ°ợc thể hián trong các cơng trình đ°ợc cơng bá d°ãi d¿ng

sách chuyên khảo và bài viÁt đng trên t¿p chí khoa học chuyên ngành luật, đáng chú ý là: Sách chuyên khảo Combining Substance Abuse Treatment with Intermediate

Sanctions for Adults in the Criminal Justice System (Kết hợp các biện pháp hình sự trung gian trong hệ thống tư pháp hình sự và điều trị cho người thành niên lạm dụng chất gây nghiện), Trung tâm trá liáu cho ng°åi nghián, l¿m dÿng chất gây nghián

thuác Bá Y tÁ và Dách vÿ nhân sinh Hoa Kỳ, 1994, cāa tác giả Robert B. Aukerman và M.S.W. Peggy McGarry; Bài viÁt <Sentencing Options against Corporations (Các

lựa chọn kết án đối với pháp nhân thương mại)=, Criminal Law Forum, 1990, cāa tác

</div>Trang 38<div class="page_container" data-page="38">

giả Brent Fisse. Đặc biát, trong Bài viÁt <Sentencing Options against Corporations

(Các lựa chọn kết án đối với pháp nhân thương mại)=, tác giả đã phân tích mát sá

h¿n chÁ nhất đánh cāa HP tiền (trong luật hình să Hoa Kỳ) khi ỏp dng ỏi vói phỏp nhõn thÂng mi bỗi đái t°ợng này th°ång sẵn sàng đánh đái viác phải chấp hành án ph¿t tiền để có đ°ợc mát lợi ích kinh tÁ lãn h¢n; qua đó cho thấy să cần thiÁt trong viác tng c°ång quy đánh các BPHS phi HP áp dÿng đái vãi pháp nhân phải cháu TNHS t¿i quác gia này để đ¿t hiáu quả phịng ngừa tái ph¿m cao h¢n. Có thể thấy, Hoa Kỳ là mát trong sá nm quác gia đ°ợc lăa chọn so sánh; do đó, cơng trình này có liên quan chặt ch¿ tãi đề tài luận án.

Thứ nm, nhāng bình luận về quy đánh pháp luật liên quan đÁn điều kiện áp

dụng và nội dung của các BPHS phi HP đ°ợc thể hián trong các cơng trình đ°ợc

cơng bá d°ãi d¿ng sách chuyên khảo nh°: Sách chuyên khảo Community-Based

Corrections (Các biện pháp xử lý dựa vào cộng đồng), Cengage Learning, Boston,

2015, cāa tác giả Leanne Fiftal Alarid; Sách chuyên khảo The Treatment and

Rehabilitation of Offenders (Biện pháp trị liệu bắt buộc và cải tạo dành cho người phạm tội), Sage Publishing London, United Kingdom, 2001, cāa tác giả Iain Crow.

Trong đó, Sách chuyên khảo Community-Based Corrections (Các biện pháp xử lý

dựa vào cộng đồng đã phân tích chi tiÁt về điều kián áp dÿng và nái dung cāa từng

BPHS trung gian áp dÿng đái vãi ng°åi thành niên ph¿m tái và các bián pháp phòng ngừa hành vi ph¿m tái cāa NCTN theo luật hình să cāa các tiểu bang khác nhau t¿i Hoa Kỳ, dăa trên bái cảnh lách sÿ - xó hỏi ti quỏc gia ny. Bỗi l, Hoa Kỳ cũng là mát trong sá nm quác gia đ°ợc NCS lăa chọn so sánh; do vậy, cuán sách này có giá trá tham khảo lãn đái vãi đề tài luận án.

1.2.3. Những đề xuất hoàn thiện quy định pháp luật liên quan đến các biện pháp hình sự phi hình phạt trong các nghiên cứu ngồi nước

Nhāng đề xuất hoàn thián quy đánh pháp luật liên quan đÁn các BPHS phi HP trong các nghiên cứu ngồi n°ãc bao gßm: nhāng đề xuất hồn thián quy đánh pháp luật liên quan đÁn đánh nghĩa pháp lý về BPHS phi HP; nhāng đề xuất bá sung quy đánh pháp luật liên quan đÁn há tháng các BPHS phi HP; nhāng đề xuất hoàn thián quy đánh pháp luật liên quan đÁn chā thể áp dÿng các BPHS phi HP; nhāng đề xuất bá sung quy đánh pháp luật liên quan đÁn đái t°ợng bá áp dÿng các BPHS phi HP, điều kián áp dÿng và nái dung cāa các BPHS phi HP.

</div>Trang 39<div class="page_container" data-page="39">

Thứ nhất, những đề xuất hoàn thiện quy định pháp luật liên quan đến định

nghĩa pháp lý về BPHS phi HP trong các cơng trình đ°ợc cơng bá d°ãi d¿ng bài

viÁt đng tải trên các t¿p chí khoa học chuyên ngành luật. Trong đó, đáng kể đÁn là:

Bài viÁt <What Do Alternative Sanctions Mean? (Tìm hiểu về các biện pháp hình sự

thay thế hình phạt)=, The University of Chicago Law Review, Chicago, 1996, cāa tác

giả Dan M. Kahan; Bài viÁt <Institute of Substitution of Punishment and Other

Measures in Criminal Law of Russian Federation and Foreign Countries (Khái quát các biện pháp hình sự thay thế hình phạt và các biện pháp khác trong luật hình sự Liên bang Nga và các quốc gia trên thế giới)=, Advances in Economics, Business

and Management Research, 131, Atlantis Press, 2019, cāa tác giả Svetlana Zakharova, Lyudmila Budanova, Sergey Rihanov, Ulyana Gromova và Andrei Shcherbakov. Đặc biát, trong Bài viÁt <Institute of Substitution of Punishment and

Other Measures in Criminal Law of Russian Federation and Foreign Countries (Khái quát các biện pháp hình sự thay thế hình phạt và các biện pháp khác trong luật hình sự Liên bang Nga và các quốc gia trên thế giới)=, các tác giả đã thảo luận và làm rõ

chính sách hình să về viác quy đánh các bián pháp mang tính chất cāa các BPHS phi HP trong luật hình să Nga và mát sá quác gia khác nh° Mexico, New Zealand, Thÿy Sĩ, Singapore... và đ°a ra mát sá kiÁn nghá hoàn thián BLHS Nga, đặc biát là đề xuất bá sung đánh nghĩa pháp lý về các bián pháp pháp luật hình să khác. Vãi nhāng nái dung nói trên, cơng trình này chính là ngn tài liáu tham khảo hāu ích cho luận án.

Thứ hai, những đề xuất bổ sung quy định pháp luật liên quan đến hệ thống

các BPHS phi HPtrong các cơng trình đ°ợc cơng bá d°ãi d¿ng bài viÁt đng tải trên

các t¿p chí khoa học chuyên ngành luật, tiêu biểu là: Bài viÁt <Alternative Sanctions

in Germany: An Overview of Germany’s Sentencing Practices (Các biện pháp hình sự thay thế hình phạt: Tổng quan về thực tiễn tuyên án tại Đức)=. National Institute of Justice Research Preview, US Department of Justice, 2, 1996, cāa Jeremy Travis. Theo đó, tác giả đã phân tích nhāng lý do Đức cần phát triển há tháng các BPHS phi HP, đặc biát là các BPHS phi HP áp dÿng đái vãi NCTN ph¿m tái. Cÿ thể, từ kÁt quả cāa cuác điều tra thăc tÁ cho thấy viác nhāng ng°åi trẻ tuái đ°ợc áp dÿng BPHS phi HP mang tính chất giáo dÿc hay cải thián có xu hóng tỏi hũa nhp cỏng òng nhanh hÂn v ít tái ph¿m tái h¢n nhāng đái t°ợng bá áp dÿng HP, đặc biát là HP tù. Do đó, viác xây dăng mát há tháng các BPHS phi HP chuyên biát đái vãi NCTN t¿i quác

</div>Trang 40<div class="page_container" data-page="40">

gia này là hoàn toàn phù hợp và phát huy hiáu quả phịng ngừa tái ph¿m. Có thể nhận đánh rằng, cơng trình này là ngn tài liáu hāu ích để NCS tham khảo và tiÁp tÿc nghiên cứu.

Thứ ba, những đề xuất hoàn thiện quy định pháp luật liên quan đến chủ thể

áp dụng các BPHS phi HP trong các cơng trình đ°ợc cơng bá d°ãi d¿ng sách chuyên

khảo và bài viÁt đng tải trên các t¿p chí khoa học chuyên ngành luật, tiêu biểu nh°:

Sách chuyên khảo Intermediate Sanctions in Corrections (Các biện pháp hình sự

trung gian trong xử lý tội phạm), NXB University of North Texas Press, Texas, 2004,

cāa tác giả Gail A. Caputo; Bài viÁt <Secure Preventive Detention in Germany:

Incapacitation or Treatment Intervention? (Biện pháp lưu trú bắt buộc trong trại bảo đảm an toàn ở Đức: Hạn chế quyền tự do hay sự can thiệp điều trị?)=, Behavioral

Sciences and the Law, 2013, cāa tác giả Kirstin Drenkhahn. Trong đó, t¿i sách chuyên

khảo Intermediate Sanctions in Corrections (Các biện pháp hình sự trung gian trong

xử lý tội phạm), tác giả đã đề cao să phái hợp linh ho¿t cāa các c¢ quan trong viác áp

dÿng các BPHS trung gian t¿i Hoa Kỳ và kiÁn nghá cần tiÁp tÿc phát huy mơ hình này trong viác phịng ngừa và kiểm sốt tái ph¿m. Cÿ thể, bên c¿nh Tịa án có vai trò quyÁt đánh áp dÿng các BPHS, các c¢ quan cải huấn thăc hián các BPHS trung gian thơng qua kiểm sốt, giam giā và giám sát ng°åi ph¿m tái để tái °u hóa hiáu quả áp dÿng các bián pháp này trên thăc tÁ. Nh° vậy, có thể thấy rằng cơng trình nói trên là ngn tài liáu tham khảo có giá trá để NCS thăc hián đề tài luận án.

Thứ t°, những đề xuất bổ sung quy định pháp luật liên quan đến đối tượng

bị áp dụng các BPHS phi HP trong các cơng trình đ°ợc cơng bá d°ãi d¿ng sách

chuyên khảo và báo cáo khoa học, cÿ thể là: Sách chuyên khảo Kriminaltherapie

heute: Forschungsberichte zur Behandlung von Delinquenten und Drogengeschädigten (Điều trị pháp lý hiện nay: báo cáo nghiên cứu về điều trị pháp lý đối với người phạm tội và nạn nhân liên quan tới tội phạm về ma túy), NXB Walter

de Gruyter GmbH & Co KG, Berlin, 2019, cāa tác giả Müller-Dietz, H.; Báo cáo

khoa học <Comparative analysis of criminal law, procedures and practice

concerning liability of entrepreneurs (Phân tích so sánh luật hình sự, tố tụng hình sự và thực tiễn về trách nhiệm hình sự của pháp nhân thương mại)=, Protection of the

Rights of Entrepreneurs in the Russian Federation from Corrupt Practices Project (Dă án bảo vá quyền cāa các pháp nhõn thÂng mi ỗ Liờn bang Nga v thc tiòn phòng

</div>