(Luận án tiến sĩ) Quản Lý Các Trường Đại Học Thành Viên Thuộc Đại Học Thái Nguyên Theo Hướng Tự Chủ

<span class="text_page_counter">Trang 1</span><div class="page_container" data-page="1">

Đ¾I HàC THÁI NGUYÊN

<b>TR¯âNG Đ¾I HâC KINH T¾ VÀ QUÀN TRà KINH DOANH </b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 2</span><div class="page_container" data-page="2">

Đ¾I HàC THÁI NGUYÊN

<b>TR¯âNG Đ¾I HâC KINH T¾ VÀ QUÀN TRà KINH DOANH </b>

<b>LUÀN ÁN TI¾N S) KINH T¾</b>

<b>Ng°ãi h°áng d¿n khoa hãc: PGS. TS. TrÅn NhuÁn Kiên </b>

<b>THÁI NGUYÊN - 2024</b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 3</span><div class="page_container" data-page="3">

<b>LâI CAM ĐOAN </b>

Tôi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cąu căa riêng tơi, là kÁt q ho¿t đáng nghiêm túc, tìm tịi trong q trình nghiên cąu căa tơi. Các nái dung trong luÁn án là hoàn toàn trung thāc, mái trích d¿n đÃu đ°ÿc chỉ rõ nguãn gác. Các thơng tin trích d¿n trong ln án đ°ÿc trích d¿n đÅy đă, chính xác từ các sách, báo, t¿p chí. Nhÿng kÁt quÁ nghiên cąu căa luÁn án đ°ÿc tác giÁ công bá trên các t¿p chí khoa hác và khơng trùng vãi bÃt kỳ cơng trình nào khác.

<i>Thái Ngun, ngày … tháng … năm … </i>

<b>Tác giÁ luÁn án </b>

<b>Zhang Hai Ruo </b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 4</span><div class="page_container" data-page="4">

<b>LâI CÀM ¡N </b>

Trong quá trình thāc hiÉn luÁn án <Quản lý các trường đại học thành viên

<i><b>thuộc Đại học Thái Nguyên theo hướng tự chủ=, tôi đã nhÁn đ°ÿc rÃt nhiÃu sā </b></i>

giúp đỡ, t¿o điÃu kiÉn căa Ban Giám hiÉu, Phòng Đào t¿o và các thÅy cô giáo tr°ång Đ¿i hác Kinh tÁ &QTKD, Ban Giám đác Đ¿i hác Thái Nguyên, các vn phòng và các ban chąc nng, các tr°ång Đ¿i hác thành viên căa Đ¿i hác Thái Ngun. Tơi xin bày tß lịng biÁt ¢n chân thành và nhÿng sā giúp đỡ đó. Tụi xin by tò lũng bit Ân sõu sắc tãi PGS. TS. TrÅn NhuÁn Kiên - ng°åi thÅy trāc tiÁp h°ãng d¿n, chỉ bÁo và giúp đỡ cho tơi hồn thành ln án này. Tơi xin chân thành cÁm ¢n Ban lãnh đ¿o, thÅy cơ và b¿n bè căa tôi t¿i tr°ång Đ¿i hác Kinh tÁ và Qn trß kinh doanh, Đ¿i hác Nơng Lâm, Đ¿i hác S° ph¿m, Đ¿i hác Kỹ thuÁt công nghiÉp, Đ¿i hác Y D°ÿc, Đ¿i hác Khoa hác, Đ¿i hác CNTT và trun thơng và gia đình đã đáng viên, khích lÉ, t¿o điÃu kiÉn giúp đỡ tơi trong st q trình thāc hiÉn và hồn

</div><span class="text_page_counter">Trang 5</span><div class="page_container" data-page="5">

1. Tính cÃp thiÁt căa đà tài ... 1

2. Māc tiêu nghiên cąu căa đà tài ... 3

3. Đái t°ÿng và ph¿m vi nghiên cąu ... 3

4. Nhÿng đóng góp mãi căa luÁn án ... 3

5. KÁt cÃu căa luÁn án ... 4

Ch°¢ng 1. TäNG QUAN NGHIÊN CĄU ... 5

1.1. Tình hình nghiên cąu ... 5

<i>1.1.1. Tình hình nghiên cứu ở Việt Nam ... 5 </i>

<i>1.1.2. Tình hình nghiên cứu ở nước khác ... 11 </i>

1.2. Đánh giá chung và kÁt q căa các cơng trình khoa hác đã nghiên cąu ... 13

1.3. KhoÁng tráng cÅn nghiên cąu ... 17

ChÂng 2. CĂ Sổ Lí LUN V THC TIặN V QUÀN LÝ CÁC TR¯äNG Đ¾I HàC THÀNH VIÊN THUàC Đ¾I HàC VÙNG THEO H¯âNG TĀ CHĂ 19 2.1. C sỗ lý lun v qun lý cỏc trồng i hác thành viên thuác đ¿i hác vùng theo h°ãng tā chă ... 19

<i>2.1.1. Khái niệm, điều kiện thực hiện quản lý theo hướng tự chủ trong các trường đại học công lập ... 19 </i>

<i>2.1.2. Bản chất, vai trị quản lý các trường đại học cơng lập theo hướng tự chủ .... 29 </i>

<i>2.1.3. Quản lý các trường đại học vùng theo hướng tự chủ ... 31 </i>

<i>2.1.4. Nội dung quản lý các trường đại học theo hướng tự chủ ... 37 </i>

<i>2.1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý các trường đại học công lập theo hướng tự chủ 57 </i> 2.2. Bái cÁnh pháp lý và phát triÅn tā chă ... 64

2.3. Kinh nghiÉm quÁn lý các tr°ång đ¿i hác theo h°ãng tā chă ca mỏt sỏ nóc trờn th giói v ỗ ViÉt Nam ... 68

</div><span class="text_page_counter">Trang 6</span><div class="page_container" data-page="6">

<small>II </small>

<i>2.3.1. Kinh nghiệm quản lý các trường đại học theo hướng tự chủ của một số nước </i>

<i>trên thế giới ... 68 </i>

<i>2.3.2. Kinh nghiệm quản lý các trường đại học theo hướng tự chủ ở Việt Nam ... 79 </i>

<i>2.3.3. Bài học kinh nghiệm rút ra về quản lý các trường đại học thành viên thuộc Đại học Thái Nguyên theo hướng tự chủ ... 89 </i>

<i>3.2.6. Hệ thống chỉ tiờu nghiờn cu ... 112 </i>

ChÂng 4. THC TRắNG QUN LÝ CÁC TR¯äNG Đ¾I HàC THÀNH VIÊN THUàC Đ¾I HàC THÁI NGUYÊN THEO H¯âNG TĀ CHĂ ... 115

4.1. Giãi thiÉu chung vÃ Đ¿i hác Thái Nguyên ... 115

4.2. Thāc tr¿ng quÁn lý các tr°ång đ¿i hác thành viên thuác Đ¿i hác Thái Nguyên theo h°ãng tā chă ... 117

<i>4.2.1. Thực trạng quản lý về tổ chức và nhân sự theo hướng tự chủ ... 119 </i>

<i>4.2.2. Thực trạng quản lý về học thuật và hoạt động chuyên môn theo hướng tự chủ128 4.2.3. Thực trạng quản lý về tài chính tài sản theo hướng tự chủ ... 140 </i>

4.3. Đánh giá nng lāc và kÁt quÁ thāc hiÉn quÁn lý các tr°ång đ¿i hác thành viên thuác Đ¿i hác Thái Nguyên theo h°ãng tā chă ... 142

<i>4.3.1. Đánh giá năng lực và kết quả thực hiện quản lý về tổ chức và nhân sự theo hướng tự chủ ... 142 </i>

<i>4.3.2. Đánh giá năng lực và kết quả thực hiện quản lý về học thuật và hoạt động chuyên môn theo hướng tự chủ ... 143 </i>

<i>4.3.3. Đánh giá năng lực và kết quả thực hiện tự chủ về tài chính, tài sản... 152 </i>

<i>4.3.4. Đánh giá năng lực và kết quả thực hiện trách nhiệm giải trình ... 157 </i>

</div><span class="text_page_counter">Trang 7</span><div class="page_container" data-page="7">

<small>III </small>

4.4. Đánh giá tình hình thāc hiÉn quÁn lý theo h°ãng tā chă thông qua Bá chỉ sá

nng lc t ch c sỗ giỏo dc i hỏc ... 158

4.5. ỏnh giỏ cỏc nhõn tỏ nh hỗng đÁn quÁn lý các tr°ång đ¿i hác thành viên thuác Đ¿i hác Thái Nguyên theo h°ãng tā chă ... 161

4.6. Đánh giá theo mơ hình SWOT ... 183

4.7. Đánh giá chung và quÁn lý tr°ång đ¿i hác thành viên thuác Đ¿i hác Thái Nguyên theo h°ãng tā chă ... 187

<i>4.7.1. Những kết quả đạt được ... 187 </i>

<i>4.7.2. Những mặt hạn chế ... 190 </i>

<i>4.7.3. Nguyên nhân của những hạn chế, bất cập ... 197 </i>

Ch°¢ng 5. GIÀI PHÁP TNG C¯äNG QUÀN LÝ CÁC TR¯äNG Đ¾I HàC THÀNH VIÊN THUàC Đ¾I HàC THÁI NGUYÊN THEO H¯âNG TĀ CHĂ 198 5.1. Quan điÅm, ph°¢ng h°ãng, māc tiêu tng c°ång quÁn lý theo h°ãng tā chă cho các tr°ång đ¿i hác thành viên thuác Đ¿i hác Thái Nguyên ... 198

<i>5.1.1. Quan điểm tăng cường quản lý theo hướng tự chủ cho các trường đại học thành viên thuộc Đại học Thái Nguyên ... 198 </i>

<i>5.1.2. Phương hướng tăng cường quản lý theo hướng tự chủ cho các trường đại học thành viên thuộc Đại học Thái Nguyên ... 198 </i>

<i>5.1.3. Mục tiêu tăng cường quản lý theo hướng tự chủ cho các trường đại học thành viên thuộc Đại học Thái Nguyên ... 199 </i>

5.2. GiÁi pháp tng c°ång quÁn lý các tr°ång đ¿i hác thành viên thuác Đ¿i hác Thái Nguyên theo h°ãng tā chă ... 200

<i>5.2.1. Nhóm giải pháp về chính sách pháp lý cấp đại học... 200 </i>

<i>5.2.2. Giải pháp về lộ trình, kế hoạch ở cấp đại học ... 204 </i>

<i>5.2.3. Giải pháp ở cấp độ trường đại học thành viên ... 208 </i>

5.3. KiÁn nghß ... 215

<i>5.3.1. Kiến nghị Bộ Tài chính ... 215 </i>

<i>5.3.2. Kiến nghị Bộ Giáo dục và Đào tạo ... 217 </i>

<i>5.3.3. Kiến nghị đối với Nhà nước ... 219 </i>

KÀT LUÀN ... 221

TÀI LIÈU THAM KHÀO ... 223

</div><span class="text_page_counter">Trang 8</span><div class="page_container" data-page="8">

<small>IV </small>

<b>DANH MĀC CÁC TĆ VI¾T TÂT </b>

<b>STT Tć vi¿t tÃt Ngh*a đÅy đă ti¿ng ViÇt </b>

1 AUN-QA ASEAN University Network - Quality Assurance

3 CNH - HĐH Cơng nghiÉp hóa – hiÉn đ¿i hóa

5 CTĐT Ch°¢ng trình đào t¿o

8 ĐHKTCN Đ¿i hác Kỹ thuÁt công nghiÉp

11 ĐHQGHN Đ¿i hác Quác gia Hà Nái

16 GD&ĐT Giáo dāc và Đào t¿o

20 LKĐTQT Liên kÁt đào t¿o quác tÁ

22 NCKH&CGCN Nghiên cąu khoa hác và chun giao cơng nghÉ

24 NĐ-CP Nghß đßnh Chính phă

</div><span class="text_page_counter">Trang 9</span><div class="page_container" data-page="9">

<small>V </small>

<b>DANH MĀC BÀNG BIÂU </b>

BÁng 3.1. Sá phiÁu điÃu tra hÿp lÉ phân theo khái ng°åi tham gia ... 94

BÁng 3.2. Thang đo tång hÿp đã hiÉu chỉnh đÅ đ°a vào phân tích đßnh l°ÿng ... 96

BÁng 4.1. Tång sá Đái ngũ cán bá viên chąc phân trong DHTNvà các tr°ång đ¿i hác thành viên ... 121

BÁng 4.2. HiÉn tr¿ng Đái ngũ cán bá viên chąc phân trong DHTN ... 122

BÁng 4.3. Sá l°ÿng ngành đào t¿o đ¿i hác, cao đẳng, trung hác chuyên nghiÉp và đào t¿o nghà giai đo¿n 2017-2021 ... 130

Bảng 4.4. Chương trình tiên tiến nhập khẩu trình độ đại học ... 130

Bảng 4.5. Số lượng các chuyên ngành đào tạo sau đại học giai đoạn 2017-2021 ... 131

BÁng 4.6. Báo cáo sá liÉu tiÃm lāc khoa hác và công nghÉ giai đo¿n 2020-2021 ... 132

BÁng 4.7. Các bài báo khoa hác đ°ÿc đng trên các t¿p chí ViÉt Nam và các n°ãc khác ... 135

Bảng 4.8. Tuyển sinh đại học, cao đẳng, trung cấp hệ chính quy giai đoạn 2017 - 2021 của Đại học Thái Nguyên ... 144

Bảng 4.9. Quy mô tuyển sinh sau đại học giai đoạn 2017 - 2021 ... 144

BÁng 4.10. Sá l°ÿng sinh viên tát nghiÉp đ¿i hác, cao đẳng, trung cÃp hÉ chính quy giai đo¿n 2017 - 2021 căa Đ¿i hác Thái Nguyên ... 145

BÁng 4.11. Sá ng°åi tát nghiÉp sau đ¿i hác qua các nm ... 146

BÁng 4.12. Sá l°ÿng nhiÉm vā NCKH, ĐMST các cÃp thāc hiÉn giai đo¿n 2017-2021 ... 148

BÁng 4.13. KÁt quÁ/SÁn phẩm thāc hiÉn các nhiÉm vā KHCN các cÃp giai đo¿n 2017-2021 ... 149

BÁng 4.14. KÁt quÁ kiÅm đßnh đá tin cÁy căa thang đo ... 163

BÁng 4.15. KMO and Bartlett's Test ... 167

BÁng 4.16. KiÅm đßnh sā phù hÿp căa dÿ liÉu và tính đ¢n h°ãng căa thang đo ... 168

BÁng 4.17. Tráng sá hãi quy căa các biÁn quan sát ... 170

BÁng 4.18. HÉ sá t°¢ng quan giÿa các thang đo ... 172

BÁng 4.19. KiÅm đßnh giá trß phân biÉt giÿa các thành phÅn căa thang đo ... 175

BÁng 4.20. Đá tin cÁy tång hÿp và ph°¢ng sai trích ... 178

</div><span class="text_page_counter">Trang 10</span><div class="page_container" data-page="10">

<small>VI </small>

BÁng 4.21. KiÅm đßnh mơ hình ... 179 BÁng 4.22. Tráng sá hãi quy ch°a chuẩn hóa ... 181 BÁng 4.23. HÉ sá hãi quy chuẩn hóa ... 182 BÁng 4.24. BÁng phân tích SWOT và quÁn lý các đ¿i hác thành viên thuác Đ¿i hác

Thái Nguyên theo h°ãng tā chă ... 183 BÁng 4.25. Các kÁt hÿp chiÁn l°ÿc căa SWOT và quÁn lý các đ¿i hác thành viên

thuác Đ¿i hác Thái Nguyên theo h°ãng tā chă ... 186

</div><span class="text_page_counter">Trang 11</span><div class="page_container" data-page="11">

<small>VII </small>

<b>DANH MĀC S¡ Đà, BIÂU Đâ </b>

S¢ đã 3.1. Khung phân tích các nhân tá nh hỗng n qun lý cỏc trồng i hỏc

thnh viên thuác Đ¿i hác Thái Nguyên theo h°ãng tā chă ... 106

S¢ đã 3.2 Quy trình nghiên cąu ... 108

S¢ đã 4.1.C¢ cÃu tå chąc căa DHTN ... 121

BiÅu đã 4.2. BiÅu đã thÅ hiÉn tỷ lÉ các khoÁn thu căa ĐHTN giai đo¿n 2017-2021 .. 156

BiÅu đã 4.3. Đánh giá chung và nng lāc tā chă căa Tr°ång Đ¿i hác KT&QTKD .. 159

BiÅu đã 4.4. Đánh giá chung và nng lāc tā chă căa Tr°ång Đ¿i hác Y d°ÿc ... 160

BiÅu đã 4.5. Đánh giá chung và nng lāc tā chă căa Tr°ång Đ¿i hác Nơng lâm ... 161

Hình 4.6. Mơ hình đo l°ång bÁc 1 ... 169

Hình 4.7. Mơ hình đo l°ång bÁc 2 ... 180

</div><span class="text_page_counter">Trang 12</span><div class="page_container" data-page="12">

<small>1 </small>

<b>Mä ĐÄU 1. Tính cÃp thi¿t căa đÁ tài </b>

Tr°ãc bái cÁnh tồn cÅu hóa và hái nhÁp quác tÁ diÇn ra m¿nh m¿, nhu cÅu và nâng cao chÃt l°ÿng nguãn nhân lāc và ồi mói cụng nghẫ, giỏo dc trỗ thnh nn tÁng t¿o đáng lāc cho sąc m¿nh nái lāc và ngo¿i lāc phát triÅn kinh tÁ xã hái. Các tr°ång đ¿i hác đóng vai trị quan tráng trong hÉ tháng đåi mãi sáng t¿o căa nhà n°ãc ViÉt Nam. Tuy nhiên, c¿nh tranh trong giáo dāc đang diÇn ra m¿nh m¿ giÿa các tr°ång đ¿i hác không chỉ t¿i ViÉt Nam mà còn vãi các quác gia khác.

Tr°ãc tình hình mãi, ĐÁng và Nhà n°ãc ViÉt Nam đặc biÉt quan tâm đÁn phát triÅn giáo dāc và đào t¿o. ViÉt Nam đang chă đáng và tích cāc hái nhÁp, phát triÅn theo từng b°ãc, trong đó chuyÅn đåi các tr°ång đ¿i hác theo h°ãng tā chă đang là xu thÁ mãi, có ý nghĩa quan tráng đÅ giáo dāc đ¿i hác phát huy đ°ÿc sąc m¿nh tái °u, t¿o sā khác biÉt và khẳng đßnh vß thÁ căa các tr°ång đ¿i hác. Song song vãi q trình phát triÅn đó, qun t ch ca cỏc c sỗ giỏo dc i hỏc v thc hiẫn qun lý cỏc c sỗ giỏo dāc đ¿i hác theo h°ãng tā chă đang t¿o nên mát cuác cách m¿ng toàn diÉn. ĐiÃu này cũng t¿o ra môi tr°ång thuÁn lÿi, tác đáng và tng sąc ép đái vãi cÁi cách quÁn lý giáo dāc đ¿i hác trên các mặt. Nghß quyÁt sá 77/NQ-CP nm 2014 căa Chính phă đã đánh dÃu nhÿng bóc khỗi u trong lỏ trỡnh thc hiẫn c ch t ch ca Ân vò s nghiẫp cụng lp, tuy nhiên, trong và sau quá trình thāc hiÉn, ViÉt Nam v¿n đang xây dāng hành lang pháp lý thích ąng vãi sā phát triÅn căa xu h°ãng và yêu cÅu tÃt yÁu căa xu h°ãng tā chă t¿i các tr°ång đ¿i hác công lÁp vãi viÉc ban hành LuÁt giáo dāc đ¿i hác sửa đåi nm 2018, Nghß qut sá 99/2019/NQ-CP căa Chính phă. Đây là điÅm thuÁn lÿi và cũng là thách thąc lãn cho các tr°ång đ¿i hác và đặc biÉt là các tr°ång đ¿i hác vùng tr°ãc xu thÁ phát triÅn tÃt yÁu này. Trong khi đó, tā chă giáo dāc đ¿i hác mát mặt giúp các tr°ång đ¿i hác ch ỏng hÂn trong viẫc quyt ònh mỏt sỏ vn đà nh°ng mặt khác l¿i là thách thąc trong vÃn đà huy đáng các nguãn lāc khác nh° và chun mơn, tài chính, nhân sā, tài sÁn,…

Đ¿i hác Thái Nguyên là mát trong ba đ¿i hác vùng căa cÁ n°ãc, trāc thuác Bá Giáo dāc và Đào t¿o. Đ¿i hác Thái Nguyên quÁn lý bÁy tr°ång đ¿i hác, 2 phân hiÉu, 1 tr°ång cao đẳng, mát tr°ång và 1 khoa trāc thuác và trung tâm trāc thuác. Đ¿i hác Thái Nguyên là c¢ quan quÁn lý phân quyÃn tā chă cho các tr°ång thành viên đÅ thāc hiÉn quÁn lý đ¿i hác đ°ÿc theo h°ãng tā chă.

</div><span class="text_page_counter">Trang 13</span><div class="page_container" data-page="13">

<small>2 </small>

TrÁi qua thåi gian xây dāng và phát triÅn, Đ¿i hác Thái Nguyên đã có nhÿng b°ãc phát triÅn nhÃt đßnh, có nhÿng đóng góp quan tráng trong đào t¿o nguãn nhân lāc, nghiên cąu khoa hác, chuyÅn giao công nghÉ và từng b°ãc thāc hiÉn quÁn lý theo

<i>h°ãng tā chă, phát huy tái đa hiÉu quÁ các nguãn lāc mang l¿i, vãi są mÉnh <là Đại </i>

<i>học Vùng, đào tạo đa ngành, đa lĩnh vực; nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ chất lượng cao; đóng góp cho sự phát triển kinh tế, văn hóa và xã hội của khu vực trung du, miền núi phía Bắc và cả nước.= </i>

Trong nhÿng nm gÅn đây, trao quyÃn tā chă cho các tr°ång thành viên căa Đ¿i hác Thái Nguyên và quÁn lý các tr°ång đ¿i hác thành viên theo h°ãng tā chă đã có nhÿng b°ãc phát triÅn đáng kÅ, song v¿n có nhÿng vÃn đà cịn tãn t¿i, cÅn xem xét và giÁi quyÁt. Tā chă và bá máy và nhân sā còn thiÁu sā quy ho¿ch mang tính chiÁn l°ÿc, chă yÁu thāc hiÉn giÁi pháp tình thÁ cho māc tiêu đà ra, viÉc tā chă và tài chính và tài sÁn cũng gặp nhÿng khó khn nhÃt đßnh d¿n tãi viÉc thāc hiÉn tā chă tài chính, tài sÁn chÁm. Các tr°ång đ¿i hác thuác Đ¿i hác Thái Nguyên mặc dù toàn bá các tr°ång đã mát phÅn tā đÁm bÁo chi th°ång xuyên, tuy nhiên, phÅn lãn các tr°ång ch°a thāc hiÉn tā đÁm bÁo hoàn toàn chi th°ång xuyên và chi đÅu t°. H¢n nÿa, nguãn kinh phí chă yÁu chi cho con ng°åi, mát phn nhò l chi cho c sỗ vt cht, chi cho ho¿t đáng đào t¿o. ViÉc đÁm bÁo chÃt l°ÿng và kiÅm đßnh chÃt l°ÿng cịn mang h°ãng bắt buác theo yêu cÅu, ch°a thāc sā taá đáng lāc đÅ các tr°ång phÃn đÃu… Đây là nhÿng vÃn đà cÃp thiÁt đặt ra cÅn phÁi đ°ÿc nghiên cąu, đánh giá mát cách đúng đắn, đÅ từ đó có các giÁi pháp hÿu hiÉu phát huy các thÁ m¿nh và h¿n chÁ nhÿng mặt yÁu, nhằm quÁn lý các <b>tr°ång thành viên thuác Đ¿i hác Thái Nguyên theo h°ãng tā chă đÁm bÁo phát </b>

triÅn nhanh và vÿng chắc.

Vì vÁy, yêu cÅu cÃp thiÁt đặt ra là phÁi có nghiên cąu đánh giá tång thÅ thāc tr¿ng quÁn lý các tr°ång đ¿i hác thành viên thuác Đ¿i hác Thái Nguyên theo h°ãng tā chă trong giai đo¿n hiÉn nay, đánh giá hiÉu q căa các c¢ chÁ chính sách tā chă đ¿i hác. Đây s¿ là nhÿng cn cą thāc tiÇn quan tráng cho viÉc đà xuÃt giÁi pháp thāc hiÉn hiÉu quÁ quÁn lý các tr°ång đ¿i hác thành viên thuác Đ¿i hác Thái Nguyên trong giai đo¿n mãi và h°ãng tãi tÅm nhìn mãi. XuÃt phát từ đó tác giÁ lāa chán đà tài <Quản lý các

<i><b>trường đại học thành viên thuộc Đại học Thái Nguyên theo hướng tự chủ</b></i><b>= làm đà </b>

tài nghiên cąu luÁn án nhằm góp phÅn thiÁt thāc nâng cao hiÉu quÁ và tính tā chă căa

</div><span class="text_page_counter">Trang 14</span><div class="page_container" data-page="14">

<small>3 </small>

<i>các tr°ång thành viên thuác Đ¿i hác Thái Nguyên và góp phÅn triÅn khai tā chă cho các tr°ång trong giáo dāc đ¿i hác căa ĐÁng và Nhà n°ãc ViÉt Nam. </i>

<b>2. Māc tiêu nghiên cąu căa đÁ tài </b>

<i><b>2.1. Mục tiêu chung </b></i>

Māc tiêu chung căa đà tài là đà xuÃt mát sá giÁi pháp tng c°ång quÁn lý các tr°ång đ¿i hác thành viên thuác Đ¿i hác Thái Nguyên theo h°ãng tā chă trong thåi gian tói trờn c sỗ phõn tớch thc trng, ỏnh giỏ cỏc yu tỏ nh hỗng tói qun lý cỏc tr°ång đ¿i hác thành viên thuác Đ¿i hác Thái Nguyên theo h°ãng tā chă.

<i><b>2.2. Mục tiêu cụ thể </b></i>

- HÉ tháng hoá nhÿng lý luÁn và thāc tiÇn vÃn đà và quÁn lý các tr°ång đ¿i hác thành viên thuác đ¿i hác vùng theo h°ãng tā chă;

- Phân tích các yÁu tá Ánh hỗng n qun lýcỏc trồng i hỏc thnh viờn thuỏc Đ¿i hác Thái Nguyên theo h°ãng tā chă;

- Phân tích, đánh giá thāc tr¿ng quÁn lý các tr°ång thành viên thuác Đ¿i hác Thái Nguyên theo h°ãng tā chă;

- ĐÃ ra đßnh h°ãng và nhÿng giÁi pháp tng c°ång quÁn lý các tr°ång thành viên thuác Đ¿i hác Thái Nguyên trong thåi gian tãi theo h°ãng tā chă.

<b>3. Đái t°ÿng và ph¿m vi nghiên cąu </b>

<i><b>3.1. Đối tượng nghiên cứu </b></i>

Đái t°ÿng nghiên cąu căa luÁn án là các vÃn đà lý luÁn và thāc tiÇn và quÁn lý các tr°ång đ¿i hác thành viên thuác Đ¿i hác Thái Nguyên theo h°ãng tā chă<small>. </small>

<i><b>3.2. Phạm vi nghiên cứu </b></i>

- VÃ không gian: ĐÃ tài đ°ÿc tiÁn hành nghiên cąu t¿i mát sá tr°ång đ¿i hác thành viên thuác Đ¿i hác Thái Nguyên.

- VÃ thåi gian: Nghiên cąu các sá liÉu thą cÃp trong giai đo¿n 2017 - 2021.

- Và nái dung nghiên cąu: VÃn đà tā chă cho các tr°ång đ¿i hác là vÃn đà rÃt ráng, vì vÁy luÁn án chỉ tÁp trung nghiên cąu, giÁi quyÁt các vÃn đà thāc tr¿ng quÁn lý các tr°ång đ¿i hác thành viên căa Đ¿i hác Thái Nguyên theo h°ãng tā chă.

<b>4. Nhÿng đóng góp mái căa luÁn án </b>

Và nái dung, ln án là cơng trình khoa hác có ý nghĩa lý ln và thāc tiÇn thiÁt thāc, là tài liÉu giúp xây dāng c¢ chÁ tā chă cho các tr°ång đ¿i hác thành viên thuác Đ¿i hác Thái Nguyên đÁn nm 2025 và tÅm nhìn đÁn nm 2035;

</div><span class="text_page_counter">Trang 15</span><div class="page_container" data-page="15">

<small>4 </small>

Và ph°¢ng pháp nghiên cąu, luÁn án đã dùng bá chỉ sá đánh giá nng lāc tā chă căa các s¢ sỗ giỏo dc i hỏc cụng lp kho sỏt, đánh giá nng lāc tā chă. Đãng thåi, luÁn án nghiên cąu đÅu tiên sử dāng mơ hình cÃu trúc tuyÁn tính (SEM) đÅ đánh giá mąc ỏ nh hỗng ca cỏc nhân tá đÁn quÁn lý các tr°ång đ¿i hác thành viên thuác đ¿i hác Thái Nguyên theo h°ãng tā chă;

Và thāc tiÇn, luÁn án nghiên cąu khá toàn diÉn và xây dāng hÉ tháng các giÁi pháp có ý nghĩa thiÁt thāc góp phÅn thúc đẩy sā phát triÅn căa các tr°ång đ¿i hác thành viên thuác Đ¿i hỏc Thỏi Nguyờn trờn c sỗ thc hiẫn qun lý các tr°ång đ¿i hác thuác Đ¿i hác Thái Nguyên theo h°ãng tā chă và đái vãi các t°ång đ¿i hác có điÃu kiÉn t°¢ng tā.

<b>5. K¿t cÃu ca lun ỏn </b>

Ngoi phn mỗ u, kt lun, danh māc tài liÉu tham khÁo, phā lāc. LuÁn án đ°ÿc kÁt cÃu thành 4 Ch°¢ng. Cā thÅ:

Ch°¢ng 1: Tồng quan nghiờn cu

ChÂng 2: C sỗ lý luÁn và thāc tiÇn và quÁn lý các tr°ång đ¿i hác thành viên thuác đ¿i hác vùng theo h°ãng tā chă

Ch°¢ng 3: Ph°¢ng pháp nghiên cąu

Ch°¢ng 4: Thāc tr¿ng quÁn lý các tr°ång đ¿i hác thành viên thuác Đ¿i hác Thái Nguyên theo h°ãng tā chă

Ch°¢ng 5: GiÁi pháp tng c°ång quÁn lý các tr°ång đ¿i hác thành viên thuác Đ¿i hác Thái Nguyên theo h°ãng tā chă

</div><span class="text_page_counter">Trang 16</span><div class="page_container" data-page="16">

<small>5 </small>

<b>Ch°¢ng 1 </b>

<b>TäNG QUAN NGHIÊN CĄU 1.1. Tình hình nghiên cąu </b>

<i><b>1.1.1. Tình hình nghiên cứu ở Việt Nam </b></i>

<small> </small> Trong nhÿng nm qua, ỗ Viẫt Nam ó cú khá nhiÃu cơng trình nghiên cu v qun lý cỏc c sỗ giáo dāc theo h°ãng tā chă. Các cơng trình nghiên cąu đó đã luÁn giÁi và nái hàm và quÁn lý theo h°ãng tā chă trong các lĩnh vāc khác nhau, mát sá cơng trình đã quan tâm nghiên cąu chuyên sâu và hình thąc quÁn lý và ph°¢ng pháp thāc hiÉn. Và c¢ bÁn, các tác gi khi nghiờn cu v qun lý cỏc c sỗ giáo dāc theo h°ãng tā chă đÃu dāa trên các quy đßnh hoặc chính sách căa nhà n°ãc ViÉt Nam đÅ thāc hiÉn quÁn lý t¿i các mặt khác nhau. Cā thÅ nh° sau:

<i>1.1.1.1. Về chủ trương, chính sách và tình hình thực hiện </i>

Lâm Quang ThiÉp (2010) ra vi ý tỗng c bn v qun lý tr°ång đ¿i hác trong nÃn kinh tÁ thß tr°ång, cung cÃp vài nét và q trình chun dßch qn lý tr°ång đ¿i hác từ c¢ chÁ tÁp trung quan liêu bao cÃp sang nÃn kinh tÁ thß tr°ång có sā điÃu tiÁt căa Nhà n°ãc. Tài liÉu cũng đã phân tích làm rõ vÃn đà cát lõi nhÃt, làm nÃn tÁng cho quá trình quÁn lý i hỏc theo c ch thò trồng. ú l quyn tā chă và trách nhiÉm giÁi trình. Các giÁi pháp đÁm bÁo cho viÉc thāc hiÉn quÁn lý tā chă và trách nhiÉm giÁi trình đó là thāc th hỏi óng trồng v c ch kim ònh cht l°ÿng cùng quy trình kiÅm đßnh chÃt l°ÿng chặt ch¿, xây dāng mát hÉ tháng quÁn trß đ¿i hác hiÉu quÁ.

TrÅn Khánh Đąc và NguyÇn M¿nh Hùng (2012) đà xt Mơ hình đào t¿o phát triÅn nng lāc và t° duy sáng t¿o trong giáo dāc đ¿i hác chỉ ra các chỉ tiêu nghiên cąu và thāc hiÉn tā chă theo chính sách nhà n°ãc; TrÅn Khánh Đąc (2014) khái quát và vÃn đà giáo dāc đ¿i hác và quÁn trß đ¿i hác. Các tác giÁ đã khái quát quá trình phát triÅn giáo dāc đ¿i hác, hÉ tháng giáo dāc và xu h°ãng phát triÅn giáo dāc đ¿i hác trên thÁ giãi, và qn lý, qn trß đ¿i hác, các mơ hình qn trß đ¿i hác trên thÁ giãi. Sách chun khÁo này cũng giãi thiÉu mơ hình qn trß đ¿i hác căa NhÁt BÁn nh° mát đặc tr°ng căa các n°ãc phát triÅn căa Châu Á, đó là mụ hỡnh qun trò theo hóng tp on húa.

Nguyần Kim S¢n (2013) theo tinh thÅn Nghß quyÁt sá 29- NQ/TW và Nghß quyÁt sá 44/NQ-CP thāc hiÉn nhÃn m¿nh vÃn đà lý luÁn và thāc tiần v qun trò i hỏc v nhng c thù đái vãi tr°ång đ¿i hác cơng lÁp (trong đó chú tráng c¢ cÃu tå

</div><span class="text_page_counter">Trang 17</span><div class="page_container" data-page="17">

<small>6 </small>

chąc; Hái đãng Tr°ång vãi thành phÅn, nhiÉm vā, c¢ cÃu thÁ nào đÅ ho¿t đáng hiÉu quÁ; mái quan hÉ giÿa Hái đãng Tr°ång và ĐÁng ăy; c¢ ch bồ nhiẫm Hiẫu trỗng, Phú Hiẫu trỗng, ...), và mái quan hÉ giÿa Bá Giáo dāc và Đào to vói cỏc bỏ, ngnh, òa phÂng ch qun cỏc c sỗ o to cụng lp.

o Trỏng Thi (2018) thāc hiÉn nghiên cąu mơ hình đ¿i hác tā chă và các giÁi pháp tng quyÃn tā chă, tā chßu trách nhiÉm căa các tr°ång đ¿i hác ç ViÉt Nam giai đo¿n 2018 - 2025, tÅm nhìn 2030 đi sâu làm rõ nhÿng vÃn đà lý luÁn và thāc tiÇn và tā chă đ¿i hác và chính sách tā chă đ¿i hác; và c¢ chÁ và thāc hiÉn tā chă trong lĩnh vāc tå chąc bá máy và nhân sā, trong tuyÅn dāng, sử dāng giÁng viên, trong ho¿t đáng đào t¿o, trong qn lý tài chính - tài sÁn căa các c¢ sỗ o to i hỏc; c sỗ lý lun v thāc tiÇn và vÃn đà hÿp tác quác tÁ trong lĩnh vāc giáo dāc đ¿i hác trong điÃu kiÉn tā chă đ¿i hác và vÃn đà điÃu kiÉn mỗ rỏng t ch i hỏc trong bỏi cnh mói căa ViÉt Nam. Nghiên cąu cũng nhÃn m¿nh vÃn đà và xã hái hóa trong lĩnh vāc giáo dāc đ¿i hác; quÁn lý chÃt l°ÿng đào t¿o, kiÅm đßnh chÃt l°ÿng đào t¿o và vÃn đà kÁt nái doanh nghiÉp trong điÃu kiÉn tā chă đ¿i hác. Bên c¿nh đó, nhiÃu vÃn đà liên quan đÁn quÁn lý, phát triÅn giáo dāc đ¿i hác ViÉt Nam cũng đã đ°ÿc nghiên cąu.

Đß Trung Tá (2018) đã nghiên cąu và vÃn đà tā chă, tā chßu trách nhiÉm căa các tr°ång đ¿i hác (sau đây gái là tā chă đ¿i hác) đang đ°ÿc xã hái quan tâm vãi nhiÃu luãng ý kiÁn khác nhau, đặc biÉt từ khi Qc hái thơng qua qut đßnh sửa đåi, bå sung LuÁt Giáo dāc (2005) và LuÁt Giáo dāc đ¿i hác (2012) trong bài Bàn thêm và tā chă đ¿i hác t¿i diÇn đàn khoa hác và công nghÉ đã nghiên cąu và bÁn chÃt, ý nghĩa căa tā chă đ¿i hác và các lý do đÅ d¿n tãi đà nghß: CÁ Nhà n°ãc và cỏc trồng i hỏc ỗ nóc ta cn cú sā tháng nhÃt từ quan điÅm tãi hành đáng trong vn ny, tróc ht th hiẫn ỗ cỏc vn bÁn có liên quan tãi giáo dāc đ¿i hác đ°ÿc ban hành kÅ từ nm 2018, trong đó có 2 bá luÁt lãn và giáo dāc nói chung, giáo dāc đ¿i hác nói riêng.

Mai Ngác Anh (2020) xuÃt phát từ phía quÁn lý nhà n°ãc đái vãi giáo dāc đ¿i hác khái quát và chi tiÁt bài hác kinh nghiÉm căa Trung Quác, các luÁn cą đ°a ra các quyÁt đßnh giÁi quyÁt nhÿng nhiÉm v, trỡnh ỏ o to, chÂng trỡnh, ònh hóng v các lĩnh vāc và phát triÅn giáo dāc đ¿i hỏc ỗ Viẫt Nam trong nhng nm tip theo.

<i>1.1.1.2. Về phương pháp phân tích thực trạng </i>

Ngun Hÿu Đąc (2020) đã nghiên cąu tång kÁt, nhÁn diÉn các đặc tr°ng và tác đáng căa cuác CMCN 4.0 theo tiÁp cÁn lāc l°ÿng sÁn xuÃt và quan hÉ sÁn xuÃt, đà cao

</div><span class="text_page_counter">Trang 18</span><div class="page_container" data-page="18">

<small>7 </small>

vai trò căa nng lāc nhân vn, đ¿o đąc và các hÉ giá trß. Nghiên cąu tích hÿp lßch sử phát triÅn đ¿i hác thÁ giãi và các cuác cách m¿ng công nghiÉp đÅ đ°a ra nhÁn diÉn khoa hác và bÁn chÃt và đặc điÅm căa đ¿i hác trong bái cÁnh CMCN lÅn thą t°. Đó là đ¿i hác thÁ hÉ ba trên nÃn tÁng căa các công nghÉ mãi nåi. Theo cách tiÁp cÁn này, đà tài có đóng góp vào viÉc điÃu chỉnh cách phân lo¿i các thÁ hÉ đ¿i hác và nhÁn diÉn các thách thąc căa giáo dāc đ¿i hác ViÉt Nam. Đà xt mơ hình đ¿i hác thơng minh đßnh h°ãng đåi mãi sáng t¿o SMARTI vãi 6 thành tá Māc tiêu đào t¿o vãi chuẩn đÅu ra và nng lc sỏ v khỗi nghiẫp; phÂng thc mỗ, linh ho¿t; đáp ąng nhu cÅu cá thÅ hóa; đào t¿o trong môi tr°ång sá; nâng cao nng lāc đo l°ång, đánh giá chÃt l°ÿng đào t¿o và xây dāng hÉ sinh thái đåi mãi sáng t¿o. Đãng thåi, nghiên cąu tÁp trung làm rõ vÃn đà lý luÁn và thāc tiÇn và quy ho¿ch m¿ng l°ãi giáo dāc đ¿i hác; viÉc phân tÅng, xÁp h¿ng tr°ång i hỏc (trong ú cú phõn hiẫu, c sỗ); iu kiÉn thành lÁp nhà tr°ång và điÃu kiÉn đÅ đ°ÿc cho phép ho¿t đáng giáo dāc; thẩm quyÃn, thă tāc thành lÁp hoặc cho phép thành lÁp; cho phép ho¿t đáng giáo dāc, đình chỉ ho¿t đáng giáo dāc; sáp nhÁp, chia tách, giÁi thÅ nhà tr°ång; các mơ hình giáo dāc đ¿i hác, qn trß đ¿i hác trên thÁ giãi, khái quát và hẫ thỏng giỏo dc i hỏc ỗ Viẫt Nam,... t đó đà xt chính sách phát triÅn giáo dāc đ¿i hác trong điÃu kiÉn hái nhÁp.

NguyÇn Vn BÁo (2020) đ°a ra công cā đÅ đánh giá, phân lo¿i, xÁp h¿ng, phân tÅng đ°ÿc các nhóm tr°ång vãi nng lāc thāc hiÉn quÁn lý tā chă và trách nhiẫm gii trỡnh ỗ cỏc mc ỏ khỏc nhau, giúp đßnh hình đ°ÿc bąc tranh thāc tr¿ng nng lāc tā chă rõ ràng, tồn diÉn; đÅ từ đó lm c sỗ xõy dng lỏ trỡnh, k hoch thc hiÉn giao quyÃn cho các CSGDĐH trên toàn quác. KÁt quÁ nghiên cąu căa đà tài cung cÃp c¢ sỗ khoa hỏc nhm bo m thc hiẫn tỏt viÉc kiÅm tra, giám sát căa Nhà n°ãc và cáng đãng và viÉc trao quyÃn và viÉc thāc hiÉn quÁn lý tā chă và trách nhiÉm giÁi trình căa các CSGDĐH; phát huy vai trị căa các đồn thÅ, tå chąc quÅn chúng, đặc biÉt là các hái nghà nghiÉp trong viÉc giám sát viÉc thāc hiÉn quÁn lý tā chă, trách nhiÉm giÁi trình, và sā phát triÅn và chÃt l°ÿng giáo dāc đ¿i hác ca cỏc c sỗ giỏo dc t ch. Kt quÁ nghiên cąu căa đà tài cung cÃp nÃn tÁng, c sỗ khoa hỏc v qun lý t ch ca CSGDĐH và là tài liÉu hÿu ích cho các c quan qun lý nh nóc, cỏc nh hoch ònh chính sách, các chuyên gia và giáo dāc nghiên cąu, xây dāng, ban hành các các vn bÁn quy ph¿m pháp lt nh° Nghß đßnh, Thơng t° quy đßnh và h°ãng d¿n chi tiÁt viÉc thāc thi LuÁt sửa đåi bå sung mát sá điÃu căa LuÁt Giáo dāc đ¿i hác 2018 và điÃu kiÉn

</div><span class="text_page_counter">Trang 19</span><div class="page_container" data-page="19">

<small>8 </small>

trao quyÃn tā chă và thāc hiÉn qun tā chă; các c¢ chÁ, chính sách, cơng cā pháp lý khác nhằm đẩy m¿nh viÉc thāc hiÉn đánh giá nng lāc tā chă và trách nhiÉm giÁi trình căa các CSGDĐH.

<i>1.1.1.3. Các nội dung khác </i>

TrÅn Hãng Quân (1995) đà cÁp tãi mát sá biÉn pháp nhằm đåi mãi ph°¢ng thąc quÁn lý giáo dāc nói chung từ quÁn lý nhà tr°ång, nhà giáo và ng°åi hác, trong đó tÁp trung vào đåi mãi ph°¢ng thąc điÃu hành căa các cán bá quÁn lý giáo dāc. TrÅn Vn Nhung (2003) tÁp trung viÁt và sā cÅn thiÁt và nêu mát sá giÁi pháp đÅ giáo dāc ViÉt Nam có thÅ đåi mãi đáp ąng theo yêu cÅu quác tÁ hóa.

Bành TiÁn Long (2005) khái quát cā thÅ yêu cÅu căa viÉc đåi mãi giáo dāc đ¿i hỏc Viẫt Nam trờn c sỗ phõn tớch nhÿng h¿n chÁ, bÃt cÁp trong giáo dāc đ¿i hác, trong đó tÁp trung vào cơng tác đào t¿o, hÿp tác quác tÁ, nghiên cąu khoa hác d°ãi góc đá căa mát nhà khoa hác giáo dāc, nhà quÁn lý giáo dāc.

Lâm Quang ThiÉp (2006) cung cÃp vài nét và giáo dāc đ¿i hác theo mơ hình ph°¢ng Đơng và l°ÿc sử phát triÅn Giáo dāc đ¿i hác theo mơ hình ph°¢ng Tây từ thÁ kỷ 11 đÁn nay, giãi thiÉu nhÿng thơng tin c¢ bÁn và hiÉn tr¿ng các nÃn Giáo dāc đ¿i hác căa mát sá n°ãc tiêu biÅu và các n°ãc có quan hÉ nhiÃu vãi ViÉt Nam: Hoa Kỳ, V°¢ng Qc Anh, Cáng hịa Pháp, Cáng hòa liên bang Đąc, Liên bang Nga, Cáng hòa nhân dân Trung Hoa, NhÁt BÁn, Hàn Quác, Thái Lan, Singapore, Úc. Xu thÁ phát triÅn giáo dāc đ¿i hác thÁ giãi trong mÃy thÁp niên qua, đặc biÉt trong giai đo¿n có sā tiÁn bá v°ÿt bÁc căa công nghÉ thông tin truyÃn thông, b°ãc quá đá sang nÃn kinh tÁ tri thąc và xu h°ãng q trình tồn cÅu hóa đang diÇn ra m¿nh m¿. Đãng thåi, giãi thiÉu nhÿng thơng tin c¢ bÁn và hiÉn tr¿ng Giáo dāc đ¿i hác ViÉt Nam: c¢ cÃu hÉ tháng trình đá, hÉ tháng tr°ång đ¿i hác, tå chąc và ho¿t đáng căa hÉ tháng Giáo dāc đ¿i hác đó từ thåi kỳ đåi mãi 1987 đÁn nay. Xu thÁ phát triÅn Giáo dāc đ¿i hác ViÉt Nam thÅ hiÉn qua Nghß quyÁt 14 căa Chính phă và <Đåi mãi c¢ bÁn và tồn diÉn Giáo dāc đ¿i hác ViÉt Nam giai đo¿n 2006 - 2020=.

Ph¿m Thß Ly (2008) đã phân tích sâu sắc và giáo dāc đ¿i hác Hoa Kỳ, mụ hỡnh qun trò i hỏc ỗ Hoa K, vai trị căa Hái đãng qn trß trong viÉc qut đßnh các vÃn đà hÉ tráng căa nhà tr°ång nh° māc tiêu chiÁn l°ÿc phát triÅn, vÃn đà tài chính, nhân sā căa nhà tr°ång. Bài viÁt cũng phân tích rõ thāc tr¿ng thāc hiÉn quÁn lý tā ch i hỏc ỗ Viẫt Nam hiẫn nay, s bÃt cÁp và yÁu kém trong ho¿t đáng căa Hái óng trồng

</div><span class="text_page_counter">Trang 20</span><div class="page_container" data-page="20">

<small>9 </small>

ỗ cỏc trồng đ¿i hác cơng lÁp, từ đó đ°a ra mát sá giÁi pháp thúc đẩy viÉc thāc hiÉn tā chă hiÉn nay.

TrÅn Quang Quý (2010) nghiên cąu đà xuÃt các giÁi pháp phát triÅn bÃn vÿng các tr°ång i hỏc ngoi cụng lp ỗ Viẫt Nam lm sỏng tò vn lý lun v thc tiần v qn trß tr°ång đ¿i hác ngồi cơng lÁp và có ván đÅu t° n°ãc ngồi (trong đó chú tráng c cu tồ chc; Hỏi óng qun trò vói thnh phÅn, nhiÉm vā, c¢ cÃu thÁ nào đÅ ho¿t ỏng hiẫu qu; c ch bồ nhiẫm Hiẫu trỗng, Phú Hiẫu trỗng,...)

K yu Hỏi tho khoa hỏc <ồi mói c ch t ch ỏi vói Ân vò s nghiẫp công lÁp= nm 2015. Nái dung chă yÁu căa hái thÁo trao đåi phÅn kinh phí khơng nhß cho nhiẫm v chi ỏi vói cỏc Ân vò s nghiÉp công lÁp, yêu cÅu cÅn thiÁt đái vãi đåi mãi c¢ chÁ tā chă tài chính đái vãi Ân vò s nghiẫp cụng lp, l tin cho Nghò ònh sỏ 16/2015/N-CP ngy 14/02/2015 quy ònh c ch t ch ca Ân vò s nghiẫp cụng lÁp, t¿o quyÃn chă đáng h¢n trong quÁn lý chi tiêu tài chính h°ãng tãi sử dāng các nguãn lc ti chớnh hiẫu qu, óng thồi mỗ rỏng qun lý theo hình thąc tā chă, tā chßu trách nhiẫm ỏi vói cỏc Ân vò s nghiẫp cụng lp.

Kỷ yÁu Hái thÁo <Thực hiện quyền tự chủ ở các trường đại học - Đòi hỏi cơ

<i>bản cho đổi mới Giáo dục đại học Việt Nam= nm 2016, nái dung chă yÁu căa kỷ yÁu </i>

hái thÁo nhằm các yêu cÅu c¢ bÁn cho đåi mãi Giáo dāc đ¿i hác ViÉt Nam, nái dung hồn thiÉn mơ hình và tå chąc qn lý, ch°¢ng trình, nái dung phÂng phỏp ti chớnh v khng ònh quyÃn tā chă, tā chßu trách nhiÉm căa các tr°ång đ¿i hác cao đẳng trong chiÁn l°ÿc đåi mãi hÉ tháng giáo dāc ViÉt Nam đáp ąng nhu cÅu phát triÅn nhà n°ãc ViÉt Nam thåi kỳ hái nhÁp. Đây là mát tài liÉu đÅ có thêm ngn thơng tin tài liÉu thu thÁp, cÁp nhÁt mát cách đa d¿ng và phong phú giúp ích cho đà tài nghiên cąu.

Hái thÁo khoa học <Một số vấn đề tự chủ đại học= t¿i Tr°ång Đ¿i hác Đà L¿t nm 2021, nái dung hái thÁo tÁp trung các khó khn trong viÉc thāc hiÉn lá trình tā chă đ¿i hác căa các tr°ång hiÉn nay và thông qua hái thÁo, các lãnh đ¿o, cán bá quÁn lý, giÁng viên và nhà khoa hác căa các tr°ång hiÅu rõ thêm nhÿng chă tr°¢ng chính sách căa ĐÁng và Nhà n°ãc và các vÃn đà liên quan đÁn tā chă đ¿i hác, tháng nhÃt và nhÁn thąc và hành đáng trong viÉc xây dāng chiÁn l°ÿc phát triÅn tr°ång giai đo¿n 2020 - 2025 và tÅm nhìn nhÿng nm tiÁp theo.

Cơng trình <i><Tự chủ đại học và trách nhiệm giải trình: Thực trạng và giải pháp= căa GS. Đào Tráng Thi, NXb Đ¿i hác Quác gia Hà nái, (2020) cho rằng, mặc </i>

</div><span class="text_page_counter">Trang 21</span><div class="page_container" data-page="21">

<small>10 </small>

dù tā chă đ¿i hác và trách nhiÉm giÁi trình là chă đà đ°ÿc nhiÃu nhà khoa hác quan tâm và nghiên cąu, mát sá mơ hình tā chă trên thÁ giãi (Châu Âu, Ân Đá…) đã đ°ÿc tång kÁt và giãi thiÉu, song viÉc xây dāng mơ hình đ¿i hác tā chă phù hÿp vãi GDĐH ViÉt Nam còn ch°a đă cn cą khoa hác và thāc tiÇn. Các hÉ tháng GDĐH trên thÁ giãi cn bÁn có bán mơ hình qn trß đ¿i hác phå biÁn vãi các mąc đá tā chă khác nhau bao gãm: Nhà n°ãc kiÅm sốt hồn tồn (state control); Bán tā chă (semiautonomous); Bán đác lÁp (semi-independent); Đác lÁp (independent). Tuy nhiên, ch°a rõ mô hình nào phù hÿp vãi qn trß đ¿i hác và tā chă đ¿i hác căa giáo dāc đ¿i hác ViÉt Nam trong bái cÁnh hiÉn nay. Do đó, viÉc nghiên cąu, đánh giá mát cách hÉ tháng, toàn diÉn hiÉn tr¿ng tình hình tā chă đ¿i hác t¿i ViÉt Nam và các mơ hình tā chă đ¿i hác phå biÁn căa các nÃn GDĐH tiên tiÁn trong khu vāc và thÁ giãi là hÁt sąc cÅn thiÁt. Đây là nhÿng cn cą khoa hác và thāc tiÇn đặc biÉt cÅn thiÁt cho viÉc đà xuÃt mơ hình đ¿i hác tā chă cho GDĐH ViÉt Nam mát cách khÁ thi.

T<i>áa đàm khoa hác tā chă đ¿i hác Thực trạng và những vấn đề đặt ra đối với </i>

<i>Đại học Vùng năm 2022 tại Đại học Thái Nguyên do ĐÁng ăy Đ¿i hác Thái Nguyên </i>

phái hÿp vãi Vā Giáo dāc và Đào t¿o, d¿y nghà căa Ban Tuyên giáo Trung ¯¢ng đã nhÃn m¿nh tā chă đ¿i hác là xu thÁ tÃt yÁu, điÃu kiÉn đÅ các tr°ång đ¿i hác và đ¿i hác vùng tãn t¿i và phát triÅn trong xu thÁ c¿nh tranh, hái nhÁp. Nái dung táa đàm cũng bao gãm chă đà và vai trò căa quÁn lý nhà n°ãc trong tā chă đ¿i hác vãi bài hác và tā chă đ¿i hác t¿i NhÁt BÁn, Hàn Quác và Singapore; thách thąc tā chă đ¿i hác t¿i ViÉt Nam hiÉn nay,… Từ đó, đ°a ra đà xuÃt và kiÁn nghß đÅ tā chă đ¿i hác đ°ÿc triÅn khai mát cách đãng bá, thāc chÃt và đúng h°ãng: NhÁn diÉn đúng giá trß căa giáo dāc đ¿i hác trong chiÁn l°ÿc phát triÅn bÃn vÿng; Quy ho¿ch, đÅu t°, thiÁt chÁ (cho chă thÅ đ¿i hác),… và đặt hàng, yêu cÅu, đánh giá; Đßnh l°ÿng giá trß nguãn lāc <chÃt l°ÿng cao= vãi sā tng trỗng, phỏt trin bn vng do giỏo dc i hác đem l¿i…; Chuyên nghiÉp cao đá trong quÁn trß đ¿i hác (đái xử theo đặc tính ho¿t đáng); Hẫ thỏng quy ònh, phỏp lut ( khÂi dy tính chÃt thúc đẩy sáng t¿o).

Các đà tài nghiên cąu đã đà cÁp hÅu hÁt các vÃn đà cát lõi, quan tráng liên quan đÁn quÁn lý, phát triÅn giáo dāc đ¿i hác nói chung, và quÁn lý theo h°ãng tā chă nói riêng. KÁt quÁ căa cỏc nghiờn cu ny s lm rừ c sỗ lý luÁn khoa hác và thāc tiÇn và nhiÃu vÃn đà liên quan đÁn quÁn lý, phát triÅn giáo dāc i hỏc; t ú lm c sỗ xut đ°ÿc giÁi pháp toàn diÉn, đãng bá đÅ phát triÅn giáo dāc đ¿i hác trong bái cÁnh

</div><span class="text_page_counter">Trang 22</span><div class="page_container" data-page="22">

<small>11 </small>

kinh tÁ - chính trß - xã hái mãi căa ViÉt Nam, nhằm đáp ąng nhu cÅu hác tÁp căa nhân dân, nâng cao chÃt l°ÿng đào t¿o, phù hÿp vãi māc tiêu đào t¿o nguãn nhân lāc trình đá cao, thāc hiÉn māc tiêu phát triÅn bÃn vÿng, phāc vā sā nghiÉp cơng nghiÉp hóa, hiÉn đ¿i hóa và hái nhÁp quác tÁ căa đÃt n°ãc.

<i><b>1.1.2. Tình hình nghiên cứu ở nước khác </b></i>

HiÉp hái Đ¿i hác châu Âu đã chỉ ra bán yÁu tá cÅn thiÁt giúp cho tr°ång đ¿i hác có khÁ nng ra qut đßnh và các vÃn đà căa mình trong Tuyên bá Lisbon (2007), bao gãm tā chă và c¢ cÃu tå chąc quy trình ra quyÁt đßnh lāa chán Hiẫu trỗng/ngồi ng u, Hỏi óng qun trò/Hỏi đãng tr°ång; tā chă tài chính; tā chă và hác thuÁt (đào t¿o và khoa hác công nghÉ); tā chă và nguãn nhân lāc là viÉc tā quyÁt đßnh tuyÅn dāng và điÃu hành nguãn nhân lāc sao cho phù hÿp vãi lÿi ích căa tr°ång.

Theo Anderson và Johnson (1998), khái niÉm tā chă đ¿i hác bao gãm 7 thành phÅn hay lĩnh vāc ho¿t đáng sau: Cán bá: tuyÅn dāng, thng tiÁn, t° cách cán bá giÁng d¿y và cán bá hành chính cÃp cao; Sinh viên: tuyÅn sinh, tiÁn trình hác tÁp, kỷ lt; Ch°¢ng trình đào t¿o và ho¿t đáng giÁng d¿y: ph°¢ng pháp, thi/kiÅm tra, nái dung, giáo trình; Các tiêu chuẩn chuyên môn: tiêu chuẩn bằng cÃp, tiêu chuẩn đánh giá chÃt l°ÿng và kiÅm đßnh; Nghiên cąu và xuÃt bÁn: đào t¿o sau đ¿i hác, °u tiên cho đà tài nghiên cąu, tā do xuÃt bÁn; ĐiÃu hành: các hái đãng, phòng ban, hái sinh viên; Hành chính và tài chính: ngân quỹ, chi phí vÁn hành, chi phí thiÁt bß vÁt t°, cơng viÉc thåi vā, nguãn quỹ ngoài ngân sách, các quy đßnh trách nhiÉm.

Báo cáo tång quan và xu thÁ quÁn trß đ¿i hác trên thÁ giãi căa World Bank (2008) khái qt bán mơ hình qn trß đ¿i hác vãi các mąc đá tā chă khác nhau, từ mơ hình Nh nóc kim soỏt hon ton (state control) nh ỗ Malaysia, đÁn các mơ hình bán tā chă (semi - autonomous) nh ỗ Phỏp v New Zealand, mụ hỡnh bỏn ỏc lp (semi - independent) ỗ Singapore, v mụ hỡnh ỏc lp (independent) ỗ Anh, c. Mc dù vÁy, trong mơ hình Nhà n°ãc kiÅm sốt thỡ c sỗ GDH vn c hỗng mỏt mc đá tā chă nhÃt đßnh vì nhÿng lý do tài chính và thāc tiÇn, Nhà n°ãc khơng thÅ kiÅm soỏt c tt c cỏc hot ỏng ca c sỗ GDĐH; bên c¿nh đó, ngay trong mơ hình đác lÁp thì v¿n có nhÿng mặc đßnh ngÅm và qun căa Nhà n°ãc nắm giÿ mát sá kiÅm soát và mặt chiÁn l°ÿc và có qun u cÅu tính gii trỡnh cao ỗ cỏc c sỗ GDH.

Neave (1988) đ°a ra mát hÉ tháng phân lo¿i khác và các hình thąc tā chă: 1) mơ hình Kant, trong đó nhà n°ãc chỉ can thiÉp vào mát sá vÃn đà nhÃt đßnh; 2) mơ

</div><span class="text_page_counter">Trang 23</span><div class="page_container" data-page="23">

<small>12 </small>

hình Humboldt, trong đó vai trị nhà n°ãc là vai trị hß trÿ; 3) mơ hình Napolean, quan niÉm rằng vai trò đ¿i hác rõ ràng phÁi phā thuác vào nhà n°ãc; và mơ hình Anh, trong đó các tÁp đoàn hác giÁ có tài sÁn đ°ÿc nhà n°ãc hß trÿ mà khơng can thiÉp. Vãi nhÿng diÇn giÁi này, sā tham gia căa nhà n°ãc có thÅ có nhÿng hình thąc khác nhau, từ hÉ tháng kiÅm soát căa nhà n°ãc đÁn sā vắng bóng hoàn toàn và sā kiÅm soỏt, nhng tiờu im ỗ õy l bo vẫ tā do cá nhân trong viÉc thāc hiÉn nghà giÁng viên và nhà nghiên cąu (theo dßch giÁ Vũ Thò PhÂng Anh).

Su Yan Pan (2009) tp trung phân tích q trình tā chă đ¿i hác, nhà n°ãc v nhng thay ồi xó hỏi ỗ Trung Quỏc. Nghiên cąu đã trình bày khá chi tiÁt, sâu sắc l°ÿc sử và qun tā chă, các mơ hình tā chă đ¿i hác trên thÁ giãi. Tài liÉu cũng đà cÁp đÁn tā chă đ¿i hác. Từ đó khái niÉm, h°ãng đi mãi bắt đÅu đ°ÿc quan tâm v tha nhn ỗ Trung Quỏc - mỏt quỏc gia vãi sā kiÅm soát hÉ tháng giáo dāc từ c¢ quan có thẩm qun cao nhÃt là Bá giáo dāc.

Don Anderson Richard Johnson (1998) nghiên cąu và mái quan hÉ giÿa nh nóc v cỏc trồng i hỏc ỗ 20 quác gia trên thÁ giãi, có liên hÉ so sánh vãi n°ãc Úc. Báo cáo đánh giá mąc đá can thiÉp pháp lý căa nhà n°ãc đÁn các tr°ång đ¿i hác. Báo cáo cũng phân tích và tā chă căa 3 nhóm n°ãc có truyÃn tháng tā chă khác nhau: nhóm Anh - Mỹ, nhóm Châu Âu và nhóm các n°ãc châu Á. Hauptman, A.M (2007) nghiên cąu và trình bày bán kßch bÁn cho sā phát triÅn căa giáo dāc đ¿i hác trên thÁ giãi dāa vào sā phā thuác và tài chính căa các tr°ång đ¿i hác vào nhà n°ãc. Thomas estermann, Terhi nokkala & Monika steinel (2010) trình bày và hình thąc quÁn lý t ch cỏc i hỏc ỗ 22 quỏc gia khác nhau thuác Châu Âu. Thông qua khÁo sát căa mình báo cáo đã phân tích so sánh điÅm chung cũng nh° khác biÉt và quyÃn tā chă đ¿i hỏc ca cỏc quỏc gia ỗ cỏc lnh vc nh°: quyÃn tā chă và tå chąc, quyÃn tā chă và tài chính, quyÃn tā chă và hác thuÁt và quyÃn tā chă và nhân sā. Chan Da-Wan (2017) trình bày và lßch sử phát triÅn qun tā ch i hỏc ỗ Malaysia. i hỏc u tiờn ca Malaysia ra ồi vo nm 1962 trờn c sỗ tā chă cao, đây cũng có thÅ coi là kỷ nguyờn vng ca t ch i hỏc ỗ t n°ãc này. Từ nm 1969, giáo dāc đ¿i hác Malaysia bắt đÅu có sā can thiÉp căa nhà n°ãc làm cho tā chă căa các tr°ång đ¿i hác bß h¿n chÁ. KÅ từ nm 2003, Bá đ¿i hác Malaysia đ°ÿc thành lÁp l¿i đãng nghĩa vãi viÉc quÁn lý tā chă đ¿i hác đ°ÿc hãi sinh m¿nh m, mụ hỡnh qun trò i hỏc ỗ Malaysia c thay

</div><span class="text_page_counter">Trang 24</span><div class="page_container" data-page="24">

<small>13 </small>

đåi từ h°ãng kiÅm soát sang hÿp tác và t°¢ng trÿ. Tuy nhiên, tā chă đ¿i hác ç Malaysia nhìn chung là h¿n chÁ nhiÃu so vãi các quác gia khác trên thÁ giãi.

Erona Bennetot Pruvit (2022) đã phân tích, so sánh đÅy đă và tình hình thāc hiÉn tā chă đ¿i hác trong 35 hẫ thỏng giỏo dc i hỏc ỗ chõu u. Vãi nghiên cąu trên bán khía c¿nh căa tā chă và tå chąc, tài chính, nhân sā, hác thuÁt, đóng góp quan tráng cho phép quy đßnh cā thÅ các khung pháp lý, báo cáo cũng đ°a ra các xu h°ãng đáng chú ý dāa trên các hÉ tháng chỉ tiêu nghiên cąu liên quan đÁn viÉc thay đåi mơ hình qn lý, căng cá bái cÁnh giáo dāc đ¿i hác, hÿp tác giÿa các tr°ång đ¿i hác xuyên quác gia cũng nh° các thách thc v vỏn, c sỗ vt cht, s phỏt trin và hác thuÁt và các vÃn đà liên quan đÁn quác tÁ hóa.

<b>1.2. Đánh giá chung vÁ k¿t q căa các cơng trình khoa hãc đã nghiên cąu </b>

Da trờn nghiờn cu tồng quan ỗ trờn, tài nghiên cąu rút ra các kÁt luÁn đánh giá quan tráng sau:

(1) C¢ chÁ trao quyÃn t ch cho cỏc c sỗ GDH Viẫt Nam l cÃp thiÁt, là con đ°ång đúng đắn, phù hÿp vãi nhu cÅu thāc tiÇn hái nhÁp quác tÁ, điÃu kiÉn kinh tÁ - chính trß - xã hái ViÉt Nam hiÉn nay.

(2) LuÁt sửa đåi bå sung mát sá điÃu căa LuÁt Giáo dāc Đ¿i hác 2018 đã quy đßnh các điÃu kiÉn đÅ các c sỗ GDH thc hiẫn qun lý t ch; tuy nhiên, hiÉn đang thiÁu các vn bÁn nh° Nghß đßnh, Thơng t° d°ãi Lt đÅ quy đßnh và h°ãng d¿n chi tiÁt và viÉc thāc thi LuÁt và điÃu kiÉn trao quyÃn tā chă, và và viÉc thāc hiẫn qun lý t ch ti cỏc c sỗ GDĐH.

(3) HiÉn nay, đã có mát sá nghiên cąu trong n°ãc b°ãc đÅu thÁo luÁn và điÃu kiÉn đÅ đ°ÿc trao quyÃn tā chă cũng nh° các yêu cÅu nng lāc đÅ thāc hiÉn thành cụng qun lý t ch ti cỏc c sỗ GDH. Tuy nhiên, ch°a có nghiên cąu nào tiÁn hành xem xét nng lāc thāc hiÉn tā chă mát cách đÅy đă và tồn diÉn d°ãi cÁ góc đá lý thuyÁt và thāc nghiÉm và các nái dung liên quan nh° nái hàm, yÁu tá cÃu thành căa nng lāc thāc hiÉn tā chă; đánh giá - phân cÃp nng lāc thāc hiÉn tā chă và các giÁi pháp đÅ nâng cao nng lāc thāc hiÉn tā ch ti c sỗ GDH trong bỏi cnh Viẫt Nam hiÉn nay. Mát sá nghiên cąu quác tÁ đ°ÿc tång quan mãi chỉ tÁp trung xây dāng công cā đánh giá, phân cÃp mąc đá tā chă đ¿i hác căa mát hÉ tháng giáo dāc đ¿i hác.

(4) Trong các mơ hình qn lý theo h°ãng tā chă đang áp dāng hiÉn nay có thÅ l°u ý hai mơ hình c¢ bÁn đó là kiÅu doanh nghiÉp (corporate model) (cũng th°ång

</div><span class="text_page_counter">Trang 25</span><div class="page_container" data-page="25">

<small>14 </small>

đ°ÿc gái là mơ hình Anh - Mỹ) và kiÅu dßch vā dân sā (civil service model) (th°ång đ°ÿc xem là mơ hình Châu Âu lāc òa). Trong mụ hỡnh theo kiu doanh nghiẫp, cỏc c sỗ giỏo dc i hỏc c qun lý nh các cơng ty. Mßi tr°ång có mát hái đãng tr°ång quyÁt đßnh są mÉnh và đßnh h°ãng chiÁn l°ÿc căa tr°ång, phê duyÉt ngân sách, chỉ đßnh nhân s qun lý cao cp, bao góm hiẫu trỗng, hiẫu trỗng xõy dng bỏ mỏy qun lý ca mỡnh. Trong mụ hỡnh dòch v dõn s, cỏc c sỗ giỏo dc i hỏc l nhng 8cỏnh tay9 đắc lāc căa chính phă, đ°ÿc bá chă quÁn quÁn lý, giáo chąc là công chąc, nhà tr°ång chỉ khác các bá phÁn khác căa chính phă là đ°ÿc cung cÃp các c¢ chÁ đÅ đÁm bÁo tā do hác tht (academic freedom). Theo mơ hình này các bá ngành quyÁt đßnh và viÉc bå nhiÉm hiÉu trỗng, phõn bồ ngõn sỏch theo hng mc, phờ duyẫt cÃu trúc ch°¢ng trình, q trình thi cử ... Mặc dù vÁy, nhà tr°ång v¿n đ°ÿc trao quyÃn tā do hác thuÁt theo các cách thąc khác nhau. Cỏc mụ hỡnh qun lý i hỏc hiẫn nay ỗ Trung Quỏc, Nht Bn v nhiu quỏc gia ỗ Đơng Nam Á…có thÅ đ°ÿc xem là các mơ hình 8lai9 căa mát hoặc hai mơ hình trên. Qua viÉc quan sát xu thÁ phát triÅn và quÁn trß giáo dāc đ¿i hác trên thÁ giãi trong thåi gian lßch sử lâu dài có thÅ thÃy hiÉn t°ÿng đan xen căa quÁn lý giáo dāc đ¿i hác dao đáng hai bên vß trí cân bằng, giÿa qun lāc đ°ÿc chia sẻ vãi sā tham gia căa giãi hác thuÁt và quyÃn lāc tÁp trung vào nhà nóc v bỏ mỏy lónh o c sỗ giỏo dāc đ¿i hác.

(5) Các nghiên cąu phân tích kÁt quÁ viÉc triÅn khai thí điÅm trao quyÃn t ch cho mỏt sỏ c sỗ GDH trong n°ãc vừa qua đã đ°a ra mát sá nhÁn đßnh quan tráng sau:

- ViÉc trao quyÃn tā chă cho cỏc c sỗ GDH cn cú lỏ trỡnh, tng giai đo¿n vãi các mąc đá tā chă khác nhau, phù hÿp vãi mąc đá hoàn thiÉn hÉ tháng pháp lý, nng lāc quÁn lý nhà n°ãc và quÁn lý giáo dāc đ¿i hác, và phù hÿp nng lāc, tính trách nhiÉm, nng đáng, sáng t¿o căa từng c sỗ GDH thc hiẫn thnh cụng t ch và đÁm bÁo thāc hiÉn tát trách nhiÉm giÁi trình t°¢ng ąng;

- Nhà n°ãc cÅn tiÁn hành ỏnh giỏ, phõn nhúm, xp hng cỏc c sỗ GDH theo mąc đá điÃu kiÉn/nng lāc thāc hiÉn tā chă và trách nhiÉm giÁi trình; đÅ từ đó nghiên cąu xây dāng, ban hành các c¢ chÁ, chính sách, công cā phù hÿp, hiÉu quÁ nhằm đẩy m¿nh viÉc thāc hiÉn trao quyÃn tā chă cho các c sỗ GDH cng nh bo m vai trũ kiÅm tra, giám sát căa Nhà n°ãc và cáng đãng; phát huy vai trị căa các đồn thÅ, tå chąc quÅn chúng, đặc biÉt là các hái nghà nghiÉp trong viÉc giám sát sā phát triÅn và chÃt l°ÿng giáo dāc đ¿i hác căa các tr°ång tā chă;

</div><span class="text_page_counter">Trang 26</span><div class="page_container" data-page="26">

<small>15 </small>

- Bên c¿nh đánh giá kiÅm đßnh chÃt l°ÿng, viÉc đánh giá nng lāc thāc hiÉn quÁn lý tā chă và trách nhiẫm gii trỡnh ca cỏc c sỗ GDH l ch sá tái quan tráng đÅ c¢ quan nhà n°ãc cú k hoch trao quyn t ch ỗ cỏc mc ỏ phự hp cho tng c sỗ.

(6) PhÂng pháp thāc hiÉn tā chă trong quÁn lý t¿i các c sỗ GDH trờn th giói l rt a d¿ng và nhÁn thąc, hình thąc, bÁn chÃt và nái dung. ViÉc tå chąc và vÁn hành mơ hình tā chă đ¿i hác cÅn có mơ hình và b°ãc đi phù hÿp, thích ąng vãi đặc tr°ng bái cÁnh căa từng vùng, từng quác gia, và điÃu kiÉn ca tng c sỗ; cn xột n cỏc iu kiÉn và trình đá nng lāc và các yêu cÅu thc t khỏch quan bò ch ònh v tÂng tác vãi các chă thÅ nái bá và chă thÅ bên ngoài, đặc biÉt là Nhà n°ãc.

(7) CÅn nhÁn thąc rõ là khi thāc hiÉn mơ hình tā ch (dự ỗ cp ỏ no) thỡ vn quan tráng là phÁi chÁ đßnh đãng bá, hÿp lý v hiẫu qu mỏi quan hẫ tÂng hò v quyÃn, nghĩa vā, trách nhiÉm và lÿi ích căa các chă thÅ liên quan, nhÃt là giÿa nhà tr°ång vãi các chă thÅ bên ngoài vãi t° cách mát Ân vò t ch; óng thồi nh trồng, v phía nái bá, phÁi chÁ đßnh đãng bá, hÿp lý và hiÉu quÁ và quyÃn, nghĩa vā, trách nhiÉm v li ớch gia cỏc Ân vò v cỏ nhõn gắn vãi kÁt quÁ và chÃt l°ÿng ho¿t đáng. TÃt cÁ nhÿng nái dung và các mái quan hÉ trên cÅn đ°ÿc nghiên cąu và chÁ đßnh phù hÿp đái vãi điÃu kiÉn đang chuyÅn đåi c¢ chÁ ç ViÉt Nam, phù hÿp vãi tính chÃt và trình đá căa mßi lo¿i tr°ång [9].

(8) Thāc hiÉn quÁn lý theo h°ãng tā chă cÅn xác đßnh rằng nái dung tā chă hác tht có tính māc tiêu chi phái và đßnh h°ãng phát triÅn theo nhÿng tiêu chí đặt ra; tā chă và tå chąc, biên chÁ, nhân sā là điÃu kiÉn trāc tiÁp và phù hÿp đÅ thāc hiÉn các nhiÉm vā chun mơn đặt ra; cịn tā chă và tài chính là điÃu kiÉn đÅ thāc hiÉn có hiÉu quÁ cÁ hai nái dung tā chă trên [12].

(9) T¿i ViÉt Nam, khi xem xét c¢ chÁ tā chă cho cỏc cỏc c sỗ GDH cn nhn thc các điÃu kiÉn có tính đặc tr°ng sau: Trình đá phát triÅn căa nÃn kinh tÁ - xã hái cịn t°¢ng đái thÃp; trình đá phát triÅn căa nÃn giáo dāc đ¿i hác còn nhiÃu h¿n chÁ; thÅ chÁ và trình đá quÁn lý nhà n°ãc trong giáo dāc đ¿i hác cịn t°¢ng đái thÃp, cịn nhiÃu bÃt cÁp, còn mang nhiÃu yÁu tá quÁn lý - quÁn trß truyÃn tháng và đang trong giai đo¿n tip tc ồi mói v hon thiẫn; nh hỗng ca c¢ chÁ kÁ ho¿ch hóa tÁp trung quan liêu bao cÃp cịn khá nặng cÁ trong nhÁn thąc, c¢ chÁ chính sách và thāc tiÇn ho¿t đáng (cÁ ç tÅng vĩ mô và tÅng vi mô là các tr°ång) và ViÉt Nam đang trong quá trình đåi mãi - phát triÅn đÃt n°ãc và tồn cÅu hóa - hái nhÁp quác tÁ, trong đó có giáo dāc, nhÃt là

</div><span class="text_page_counter">Trang 27</span><div class="page_container" data-page="27">

<small>16 </small>

giáo dāc đ¿i hỏc, bỗi vy nhu cu phi ồi mói mnh m thÅ chÁ phát triÅn giáo dāc, đặc biÉt c¢ chÁ tā chă đ¿i hác là tÃt yÁu [12].

(10) Đánh giá nng lāc tā chă nên xem xét d°ãi các góc đá sau:

- Cơng cā đánh giá nng lāc thāc hiÉn tā chă và trách nhiÉm gii trỡnh ca c sỗ GDH nờn c xõy dng ỗ ba cp ỏ góm: cp nh trồng, cp bá phÁn, và cÃp cá nhân đÅ thāc hiÉn tát cÁ ba nái dung tā chă gãm tā chă trong hác thuÁt, trong ho¿t đáng chuyên môn, tā chă trong tå chąc và nhân sā; tā chă trong tài chính và tài sÁn.

- Các nng lāc thành phÅn cÅn đánh giá gãm: nng lāc tā chă tå chąc bá máy, nng lāc tă chă hác thuÁt, nng lāc tā chă tài chính - tài sÁn, và nng lāc thāc hiÉn trách nhiÉm giÁi trình căa tr°ång.

- T¿i cÃp đá nhà tr°ång, nng lāc thāc hiÉn tā chă và trách nhiÉm giÁi trình cÅn đ°ÿc đánh giá qua các khía c¿nh: tå chąc quÁn lý; con ng°åi quÁn lý; hÉ tháng công c hò tr qun lý; c sỗ vt chÃt phāc vā đào t¿o, nghiên cąu khoa hác; Hái đãng Tr°ång/Hái đãng QuÁn trß; Ban Giám hiÉu; các quy đßnh và phân cÃp, phân quyÃn; các quy chÁ và chính sách (và quÁn lý, đào t¿o, nghiên cąu, tài chính và nhân sā); hÉ tháng quÁn lý chÃt l°ÿng; nguãn thu tài chính căa tr°ång; vn hóa tā chă; vn hóa giÁi trình, …

- T¿i cÃp đá bá phÁn, nng lāc thāc hiÉn tā chă cÅn đ°ÿc đánh giá qua các khía c¿nh: tå chąc quÁn lý; con ng°åi quÁn lý; hÉ tháng cụng c hò tr qun lý; c sỗ vt chÃt phāc vā đào t¿o, nghiên cąu khoa hác; ch°¢ng trình đào t¿o; các quy đßnh và phân cÃp, phân quyÃn; các quy chÁ và chính sách (và quÁn lý, đào t¿o, nghiên cąu, tài chính và nhân sā); hÉ tháng quÁn lý chÃt l°ÿng; nguãn thu tài chính căa bá phÁn; vn hóa tā chă; vn hóa giÁi trình, …

- T¿i cÃp đá cá nhân, nng lāc thāc hiÉn tā chă cÅn đ°ÿc đánh giá qua các khía c¿nh gãm: nng lāc chuyên môn, nng lāc quÁn lý, đ¿o đąc nghà nghiÉp, nhÁn thąc và tā chă và trách nhiÉm giÁi trình, vn hóa tā chă và vn hóa giÁi trình, …

- Nng lāc thāc hiÉn trách nhiÉm giÁi trình: và c¢ bÁn nên đ°ÿc hiÅu là nng lāc và con ng°åi, và tå chąc, và cơng cā hß trÿ trong tr°ång đÅ thāc hiÉn tát quÁn lý tā chă và trách nhiÉm giÁi trình.

- CÃu trúc cơng cā đánh giá nng lāc tā chă nên gãm mát bá chỉ sá đánh giá chung và các bá chỉ sá đánh giá phā. Bá chỉ sá chung là sử dāng cho tÃt các các mơ hình tr°ång đ¿i hác, trong khi đó, các bá chỉ sá đánh giá phā là đÅ đánh giá bå sung đái vãi từng lo¿i hỡnh c sỗ o to khỏc nhau vói cỏc c tr°ng căa chúng.

</div><span class="text_page_counter">Trang 28</span><div class="page_container" data-page="28">

<small>17 </small> - Đái t°ÿng sử dāng Bá chỉ sá đánh giá:

(1) Cỏc c sỗ GDH ang cú k hoch thc hiẫn qun lý t ch hoc cỏc c sỗ GDĐH đang triÅn khai quÁn lý theo hình thąc tā chă nh°ng muán đ°ÿc trao quyÃn tā chă nhiu hÂn, ỗ mc ỏ cao hÂn.

(2) Cỏc c quan qun lý nh nóc hò tr viẫc kiÅm tra, giám sát viÉc triÅn khai quÁn lý theo hình thąc tā chă và trách nhiÉm giÁi trình xã hái căa các c sỗ GDH.

<b>1.3. Khong trỏng cn nghiên cąu </b>

Các cơng trình nghiên cąu đã thāc hiÉn phân tích và đåi mãi trong quÁn lý các tr°ång đ¿i hác và tā chă đ¿i hác, c¢ chÁ quÁn lý h°ãng tā chă t¿i các tr°ång đ¿i hác nói chung và đai hác thành viên thuác đ¿i hác vùng nói riêng, đánh giá nng lāc tā chă v trỏch nhiẫm gii trỡnh, a ra c sỗ lý luÁn chung và tā chă đ¿i hác, gắn vãi thāc tiÇn t¿i ViÉt Nam, đãng thåi đánh giá đ°ÿc thāc tr¿ng thāc hiÉn hình thąc quÁn lý các tr°ång đ¿i hác thành viên thuác đ¿i hác Thái Nguyên theo h°ãng tā chă.

<i><b>(1) Khoảng trống về nội dung nghiên cứu </b></i>

Các cơng trình đ°ÿc tång quan ch°a đi sâu nghiên cąu và thāc tr¿ng t¿i Đ¿i hác Thái Nguyên và các thành viên, do đặc điÅm điÃu kiÉn tā nhiên, kinh tÁ xã hái căa quác gia khác nhau và căa Thái Nguyên so vãi các đ¿i hác vùng khác cũng có điÅm riêng biÉt, nên khi nghiên cąu cũng cÅn tÁp trung giÁi quyÁt các vÃn đà cā thÅ, đÁn nay cũng ch°a có cơng trình nghiên cąu nào đi sâu vào nghiên cąu cā thÅ và quÁn lý các tr°ång đ¿i hác thành viên t¿i Đ¿i hác Thái Nguyên theo h°ãng tā chă. Trong khi đây l nỏi dung quan trỏng nh hỗng n s phỏt triÅn căa Đ¿i hác Thái Nguyên tr°ãc xu thÁ hỏi nhp v cnh tranh. Trờn c sỗ tip thu thành quÁ căa nhÿng nghiên cąu tr°ãc, tác giÁ tÁp trung giÁi quyÁt các vÃn đà ch°a làm rõ đÅ có cái nhìn tång qt, tồn diÉn đÁn quÁn lý các tr°ång đ¿i hác thành viên thuác Thái Nguyên.

Tuy nhiên, còn khá nhiÃu vÃn đà đặt ra đái vãi Đ¿i hác Thái Nguyên trong quá trình quÁn lý các tr°ång đ¿i hác thành viên theo h°ãng tā chă và giao quyÃn tā chă cho các tr°ång đ¿i hác thành viên trên cÁ bán ph°¢ng diÉn: quyÃn tā chă và hác thuÁt và ho¿t đáng chuyên môn, quyÃn tā chă và tå chąc bá máy và nhân sā, quyÃn tā chă và tài chính và tài sÁn, trách nhiÉm giÁi trình. Đặc biÉt và quyÃn tā chă và hác thuÁt và ho¿t đáng chuyên môn, quyÃn tā chă và tå chąc bá máy và nhân sā, quyÃn tā chă và tài chính và tài sÁn cÅn có lá trình thāc hiÉn nhÃt đßnh và phù hÿp vãi đặc điÅm đ¿i hác

</div><span class="text_page_counter">Trang 29</span><div class="page_container" data-page="29">

<small>18 </small>

vùng nh° Đ¿i hác Thái Nguyên v¿n còn ch°a đ°ÿc các đà tài đã nghiên cąu giÁi quyÁt triÉt đÅ nhằm cā thÅ hóa các chă tr°¢ng và tng c°ång tā chă đ¿i hác; tháo gỡ các khó khn, v°ãng mắc trong thāc tiÇn triÅn khai, cũng nh° đẩy m¿nh thāc hiÉn phân cÃp, phân quyÃn, tā chă gắn vãi trách nhiÉm giÁi trình, nâng cao chÃt l°ÿng giáo dāc đ¿i hác, viÉc thāc hiÉn nghiên cąu và quÁn lý các tr°ång Đ¿i hác thành viên thuác Đ¿i hác Thái Nguyên theo h°ãng tā chă, tÁn dāng tát c¢ hái này đÅ từng b°ãc đåi mãi công tác quÁn lý theo h°ãng tā chă, từ đó thúc đẩy thāc hiÉn tā chă trong thåi gian sãm nhÃt.

<i><b>(2) Khoảng trống về phương pháp nghiên cứu </b></i>

ĐÅ phân tích các vÃn đà liên quan đÁn quÁn lý các đ¿i hác thành viên thuác đ¿i hác Thái Nguyên theo h°ãng tā chă, tÁp trung phân tích thāc tr¿ng, kÁt hÿp sử dāng ph°¢ng pháp phân tích nhân tá khẳng đßnh (CFA), kiÅm đßnh l¿i giÁ thuyÁt nghiên cąu bằng mơ hình cÃu trúc tun tính (SEM) thāc hiÉn kim ònh cỏc nhõn tỏ nh hỗng tói qun lý các tr°ång đ¿i hác thành viên thuác Đ¿i hác Thái Nguyên nhằm hoàn thiÉn đ°ÿc māc tiêu nghiên cąu căa luÁn án đã đà ra và giÁi quyÁt đāÿc mát phÅn thiÁu sót căa nhÿng nghiên cąu tr°ãc đây.

</div><span class="text_page_counter">Trang 30</span><div class="page_container" data-page="30">

<small>19 </small>

<b>Ch°¢ng 2 </b>

<b>C¡ Sä LÝ LUÀN VÀ THĀC TIÄN VÀ QUÀN LÝ CC TRõNG ắI HõC THNH VIấN THUịC ắI HõC VNG THEO H¯àNG TĀ CHĂ 2.1. C¢ så lý luÁn vÁ quÁn lý các tr°ãng đ¿i hãc thành viên thußc đ¿i hãc vùng theo h°áng tā chă </b>

<i><b>2.1.1. Khái niệm, điều kiện thực hiện quản lý theo hướng tự chủ trong các trường đại học công lập </b></i>

<i>2.1.1.1. Khái niệm tự chủ trong các trường đại học công lập </i>

Theo từ điÅn tiÁng ViÉt: <Đ¿i hác là bÁc hác trên trung hác, d°ãi cao hác= [35]. Vãi ý nghĩa này có thÅ hiÅu đ¿i hác là mát cÃp hác cao có sā thu nhÁn kiÁn thąc, luyÉn tp k nng c truyn ti bỗi ngồi thy hoc t sỏch vỗ. Trờn c sỗ thc tiần ca Hoa Kỳ và châu Âu, tr°ång đ¿i hác nói chung đ°ÿc hiÅu là cáng đãng căa nhÿng ng°åi theo đuåi tri thąc, tąc giÁng viên và sinh viên. Nó đ°ÿc xem là <n¢i cung cÃp kiÁn thąc=, <ngôi đÃn căa tri thąc=, <trung tâm căa quyÃn lāc trí tuÉ=, <n¢i bÁo vÉ quyÃn lāc căa mái lo¿i tri thąc=, và là mát <trung tâm sáng t¿o tri thąc, xem xét l¿i mái tri thąc, phå biÁn tri thąc, chuyÅn giao và ąng dāng tri thąc=. [22]

Còn theo LuÁt Giáo dāc Đ¿i hác 2012 đßnh nghĩa đ¿i hác là tr°ång đ¿i hác bao gãm tå hÿp các tr°ång cao đẳng, tr°ång đ¿i hác, viÉn nghiên cąu khoa hác thành viên thuác các lĩnh vāc chuyên môn khác nhau, tå chąc theo hai cÃp đÅ đào t¿o các trình đá căa giáo dāc đ¿i hác [30]. Giáo dāc đ¿i hác (tiÁng Anh: higher education - giáo dāc bÁc cao) là giai on giỏo dc thồng diần ra ỗ cỏc trồng i hác, viÉn đ¿i hác, đ¿i hác, tr°ång cao đẳng, hác viÉn và viÉn công nghÉ. Giáo dāc đ¿i hác nói chung bao gãm các bÁc sau trung hác nh° cao đẳng, đ¿i hác và sau đ¿i hác, gãm cÁ mát sá tr°ång bÁc đ¿i hác hay cao đẳng nh° các tr°ång huÃn nghÉ và tr°ång kinh doanh có trao vn bằng hác thuÁt hay cÃp chąng chỉ chuyên nghiÉp.

Tā chă đ°ÿc hiÅu theo nghĩa đåi th°ång là khÁ nng tā làm chă bÁn thân căa mát sā vÁt, hiÉn t°ÿng trong cuác sáng. Hay nói cách khác, tā chă là tā mình có qun và có thÅ kiÅm sốt đ°ÿc nhÿng cơng viÉc căa mình. Theo từ điÅn tiÁng ViÉt thì: <Tā chă là tā điÃu hành, qn lý mái cơng viÉc căa mình, khơng bß ai chi phái= [35]. Nh° vÁy, tā chă là khÁ nng tā điÃu hành, quÁn lý công viÉc căa mát cá nhân hay mát nhóm ng°åi trong tå chąc đÅ đ¿t đ°ÿc hiÉu q trong cơng viÉc. Nói tóm l¿i, tā chă là

</div><span class="text_page_counter">Trang 31</span><div class="page_container" data-page="31">

<small>20 </small>

khÁ nng tā điÃu hành và quÁn lý mái công viÉc căa mát cá nhân hay mát tå chąc nhằm thāc hiÉn nhiÉm vā đ°ÿc giao đ¿t hiÉu quÁ cao nhÃt có thÅ.

Theo hai tác giÁ Anderson and Johnson, Tā chă đ¿i hác (university autonomy) đ°ÿc đßnh nghĩa là sā tā do căa mát tr°ång đ¿i hác trong viÉc điÃu hành các công viÉc căa tr°ång mà khơng có sā chỉ đ¿o hoặc tác đáng từ bÃt cą cÃp chính qun nào [51].

<i>Cịn theo báo cáo đà d¿n căa Debreczeni (2002) trong Hái thÁo quác tÁ <Tự chủ và tự </i>

<i>chịu trách nhiệm của tổ chức= thì tā chă thÅ chÁ (institutional autonomy) là điÃu kiÉn </i>

cho phép mát tå chąc giáo dāc đ¿i hác điÃu hành ho¿t đáng căa tå chąc mà khơng có sā can thiÉp từ bên ngoài. Tā chă căa tr°ång đ¿i hác hồn tồn khơng có nghĩa là nó nằm ngồi sā chi phái căa lt pháp. Nó là tā chă có điÃu kiÉn và các điÃu kiÉn ny c xỏc ònh bỗi mỏi quan hẫ gia Nhà n°ãc, xã hái và tr°ång đ¿i hác. Tā chă đ°ÿc phân lo¿i nh° sau:

- Tā chă thāc chÃt (substantive autonomy): tr°ång đ¿i hác có quyÃn xác ònh cỏc chÂng trỡnh hỏc tp v mc ớch căa nhÿng ch°¢ng trình này.

- Tā chă thă tāc (Procedural autonomy): tr°ång đ¿i hác có qun xác đßnh các ph°¢ng tiÉn cÅn thiÁt đÅ hồn thành các °u tiên đáp ąng vãi các nhiÉm vā nằm trong chính sách quác gia.

- Tā chă tå chąc (Organic autonomy): tr°ång đ¿i hác có qun xác đßnh các tå chąc hác thuÁt căa mình, nên dāa vào các Khoa và Phòng/Ban hay các tr°ång, các viÉn nghiên cąu,... Các lĩnh vāc mà Nhà n°ãc có vẻ nh° đang giÁm dÅn sā kiÅm sốt q trình tÁp trung vào các mÁng nh° phân bå ch°¢ng trình, hã s¢ chuyên ngành đào t¿o, phân bå sinh viên giÿa các chuyên ngành, các điÃu kiÉn, các ph°¢ng tiÉn và các nguãn lāc tham gia vào quá trình đào t¿o. Tuy nhiên, các hình thąc cÃp kinh phí sau thẩm đßnh, giám sát thāc hiÉn và thāc hiÉn đánh giá chÃt l°ÿng đ°ÿc sử dāng nhiÃu h¢n l¿i thÅ hiÉn rằng có sā gia tng kiÅm sốt sÁn phẩm. Nh° đã trình bày thì tā chă đ¿i hác không phÁi là mát sÁn phẩm tā thân mà nó gắn liÃn vãi các chÁ đá xã hái khác nhau. Các nghiên cąu và các mơ hình qn trß đ¿i hác trên thÁ giãi nói chung v ỗ Viẫt Nam núi riờng thồng tp trung vào mái quan hÉ giÿa Nhà n°ãc (c¢ quan chă quÁn) và tr°ång đ¿i hác cho thÃy mąc đá tā chă dāa trên mąc đá kiÅm soát căa Nhà n°ãc đái vãi tr°ång đ¿i hác đó. T¿i các quác gia rÃt khác nhau, giáo dāc đ¿i hác chòu nh hỗng ca th ch chớnh trò, hỡnh thái lßch sử, kinh tÁ, xã hái khác nhau nên tính tā chă đ¿i hác cũng s¿ khác nhau. ĐiÅn hình trong báo cáo tång quan và xu thÁ quÁn trß đ¿i

</div><span class="text_page_counter">Trang 32</span><div class="page_container" data-page="32">

<small>21 </small>

hác trên thÁ giãi căa World Bank 2008, báo cáo đã khái qt bán mơ hình qn trß đ¿i hác vãi các mąc đá tā chă khác nhau, từ mơ hình Nhà n°ãc kiÅm sốt hồn tồn (state control) nh° ç Malaysia, đÁn các mơ hình bán tā chă (semi-autonomous) nh ỗ Phỏp v New Zealand, mụ hỡnh bỏn ỏc lp (semi-independent) ỗ Singapore, v mụ hỡnh ỏc lp (independent) ỗ Anh, c. Tuy nhiờn, trong mụ hỡnh do Nhà n°ãc kiÅm sốt thì tr°ång đ¿i hác vn c hỗng mỏt mc ỏ t ch nht ònh vì nhÿng lý do tài chính và thāc tiÇn và điÃu quan tráng nÿa là Nhà n°ãc không thÅ kiÅm soát đ°ÿc tÃt cÁ các ho¿t đáng căa tr°ång đ¿i hác. Trong khi đó, mơ hình đác lÁp thì v¿n có nhÿng mặc đßnh ngÅm và qun căa Nhà n°ãc nắm giÿ mát sá kiÅm soát và mặt chiÁn l°ÿc và có qun u cÅu tính gii trỡnh cao ỗ cỏc trồng i hỏc.

Theo Anderson và Johnson (1998)[51], các thành tá trong tā chă đ¿i hác gãm: - Tā chă nguãn nhân lāc: Vãi tā chă này, tr°ång đ°ÿc quyÃn quyÁt đßnh và các vÃn đà liên quan đÁn điÃu kiÉn tuyÅn dāng, l°¢ng bång, sử dāng nguãn nhân lāc, bå nhiẫm, miần nhiẫm cỏc vò trớ trong khu vc hỏc thuÁt và khu vāc hành chính,...

- Tā chă trong các vÃn đà liên quan đÁn tuyÅn sinh và quÁn lý sinh viên.

- Tā chă trong các ho¿t đáng hác tht và ch°¢ng trình giáo dāc nh° ph°¢ng pháp giÁng d¿y, kiÅm tra đánh giá kÁt quÁ hác tÁp căa sinh viên, nái dung ch°¢ng trình và giáo trình hác liÉu,...

- Tā chă trong các chuẩn māc hác thuÁt, nh° các tiêu chuẩn căa vn bằng, các vÃn đà liên quan đÁn kiÅm tra và kiÅm đßnh chÃt l°ÿng.

- Tā chă trong nghiên cąu và xuÃt bÁn, giÁng d¿y và h°ãng d¿n hác viên cao hác, các °u tiên trong nghiên cąu và quyÃn tā do xuÃt bÁn.

- Tā chă trong các vÃn đà liên quan đÁn quÁn lý hành chính và tài chính, quÁn lý và sử dāng ngân sách, các nguãn tài chính căa tr°ång.

Cịn t¿i Liên Bang Nga, sā tā chă đái vãi các tr°ång đ¿i hác liên quan tãi sā phân quyÃn hóa và t° nhân hóa. Tính tā chă đ°ÿc đà nghß theo kiÅu: tā chă hồn tồn, hoặc tā chă mát phÅn trong vịng kiÅm sốt căa chính qun liên bang hoặc chính qun bang. Càng tng tính tā chă cho các tr°ång đ¿i hác, các tr°ång đ¿i hác càng đ°ÿc phép thiÁt lÁp chính sách, các ch°¢ng trình và sử dāng tiÃn mát cách hÿp lý. Nh°ng, vãi chính sách phân qun hóa, các tr°ång đ¿i hác l¿i có thÅ sử dāng sā °u ái này đ°a ra cỏc quyt ònh nh hỗng tói chớnh sỏch chung và hÉ tháng giáo dāc đ¿i hác căa cÁ n°ãc. Tính tā chă căa các tr°ång đ¿i hác c xem xột ỗ mỏt sỏ vn sau:

</div><span class="text_page_counter">Trang 33</span><div class="page_container" data-page="33">

<small>22 </small>

- Vai trũ ca hiẫu trỗng, ban điÃu hành, giám đác viÉn nghiên cąu đ°ÿc tng c°ång đái vãi nhân viên thuác quyÃn.

- Bằng cÃp và ch°¢ng trình đào t¿o.

- Tiêu chuẩn và qn lý và các ch°¢ng trình đào t¿o cũng nh° sá l°ÿng sinh viên cho mßi lãp hác.

- Sā kÁt hÿp giÿa các khoa, tr°ång đ¿i hác vãi các nhà tuyÅn dāng vãi nhÿng điÃu kiÉn và hác thuÁt và đÁm bÁo và công viÉc.

- Sā sử dāng kinh phí, nguãn ván, ngân quỹ hÿp lý căa tå chąc, cá nhân và các khoÁn chi khác…

Tā chă đ¿i hác cũng đ°ÿc các n°ãc Châu Á thāc hiÉn theo xu h°ãng chun dßch dÅn từ mơ hình Nhà n°ãc kiÅm sốt sang các mơ hình có mąc đá tā chă cao h¢n, từ Nhà n°ãc kiÅm sốt (state control) sang Nhà n°ãc giám sát (state supervison). ĐiÅn hình nh ỗ Nht Bn thụng qua o lut Hiẫp hỏi Đ¿i hác Quác gia nm 2003 trao quyÃn tā chă và mặt pháp lý cho tÃt cÁ các tr°ång đ¿i hác vãi quyÃn lāc nhiÃu h¢n cho Giám ỏc/Hiẫu trỗng v Ban qun trò trồng. Nm 2005, Singapore cũng thơng qua mát lt t°¢ng tā trao qun tā chă cho 3 tr°ång đ¿i hác căa n°ãc này [23].

Tính tā chă căa tr°ång đ¿i hác đ°ÿc diÇn giÁi khác nhau trong lßch sử do sā phát triÅn khác nhau căa các hÉ tháng giáo dāc đ¿i hác. Theo Neave 1998 và ph¿m trù lßch sử căa các mơ hình tā chă đ¿i hác, đã có các mơ hình Bologna, mơ hình Paris, mơ hình Humboldt, và mơ hình Anh. Mơ hình Bologna xem tā chă là tā do hác hßi căa ng°åi hác. Mơ hình Paris xem tā chă là tā do căa ng°åi d¿y, chă yÁu có liên quan đÁn giãi hàn lâm. Ngn gác căa mơ hình Bologna và mơ hình Paris có từ thÁ kỷ 11 và 12 (Neave 1998). Mụ hỡnh xut hiẫn trầ hÂn l mụ hình Humboldt vãi ý niÉm và tā do hác thuÁt. Theo Ashby (1966), tā do hác thuÁt là mát đặc quyÃn rÃt rõ ràng và đ°ÿc công nhÁn trên toàn thÁ giãi căa ng°åi giÁng viên đ¿i hác (Lehrfreiheit), và cũng là đặc quyÃn căa nhà nghiên cąu (Lernfreitheit) đã đ°ÿc đ°a ra t¿i Đąc vào thÁ kỷ 19. Khái niÉm này có liên quan đÁn tā do căa mát hác giÁ đÅ theo đuåi chân lý trong viÉc giÁng d¿y và nghiên cąu dù chân lý này có d¿n đÁn n¢i nào, mà khơng sÿ bß trừng ph¿t hoặc bß đi viÉc do ó xỳc phm n mỏt t tỗng chớnh thỏng nào và chính trß, tơn giáo hoặc xã hái (Ashby 1966). Mơ hình Anh có thÅ mơ tÁ là tÁp đồn hác giÁ có tài sÁn, n¢i đó Hái đãng cÃp kinh phí cho tr°ång đ¿i hác là òa bn thÂng lng gia nh nóc v trồng đ¿i hác, nh°ng quyÃn kiÅm soát thuác và nhà tr°ång [77]. Theo

</div><span class="text_page_counter">Trang 34</span><div class="page_container" data-page="34">

<small>23 </small>

ph¿m trù căa Neave, yÁu tá chă chát là trao quyÃn tā do cho các thành viên căa nhà tr°ång mà khụng cú s cn trỗ t bờn ngoi.

Bỏo cỏo tång quan và xu thÁ quÁn trß đ¿i hác trên thÁ giãi căa World Bank (2008) khái quát bán mơ hình qn trß đ¿i hác vãi các mąc đá tā chă khác nhau, từ mơ hình Nhà n°ãc kim soỏt hon ton (state control) nh ỗ Malaysia, n các mơ hình bán tā chă (semi - autonomous) nh ỗ Phỏp v New Zealand, mụ hỡnh bỏn ỏc lp (semi - independent) ỗ Singapore, v mụ hỡnh ỏc lp (independent) ỗ Anh, c [76]. Mặc dÅu vÁy, trong mơ hình Nhà n°ãc kiÅm soỏt thỡ c sỗ GDH vn c hỗng mỏt mc đá tā chă nhÃt đßnh vì nhÿng lý do tài chính và thāc tiÇn, Nhà n°ãc khơng thÅ kiÅm sốt đ°ÿc tÃt cÁ các ho¿t đáng căa c¢ sỗ GDH; bờn cnh ú, ngay trong mụ hỡnh ỏc lÁp thì v¿n có nhÿng mặc đßnh ngÅm và quyÃn căa Nhà n°ãc nắm giÿ mát sá kiÅm soát và mặt chiÁn l°ÿc và có quyÃn yêu cÅu tớnh gii trỡnh cao ỗ cỏc c sỗ GDH.

Viẫt Nam trÁi qua nhiÃu giai đo¿n phát triÅn khác nhau thì tā chă đ¿i hác cũng có nhÿng b°ãc phát triÅn đáng kÅ. Theo quy đßnh căa LuÁt Giáo dāc 2005, tr°ång đ¿i hác đ°ÿc tā chă trong 05 ho¿t đáng: xây dāng ch°¢ng trình, giáo trình, kÁ ho¿ch giÁng d¿y, hác tÁp đái vãi các ngành nghà đ°ÿc phép đào t¿o; xây dāng chỉ tiêu tuyÅn sinh, tå chąc tuyÅn sinh, tå chąc quá trình đào t¿o, công nhÁn tát nghiÉp và cÃp vn bằng; tå chąc bá máy nhà tr°ång, tuyÅn dāng, quÁn lý, sử dāng, đãi ngá nhà giáo, cán bá, nhân viên; huy đáng, quÁn lý, sử dāng các nguãn lāc; hÿp tác vãi các tå chąc kinh tÁ, giáo dāc, vn hóa, thÅ dāc, thÅ thao, y tÁ, nghiên cąu khoa hác trong n°ãc và n°ãc ngoài. LuÁt Giáo dāc Đ¿i hác 2012 tái khẳng đßnh quyÃn tā chă căa các tr°ång đ¿i hác, theo đó, tr°ång đ¿i hác đ°ÿc tā chă trong các ho¿t đáng chă yÁu thuác các lĩnh vāc tå chąc và nhân sā, tài chính và tài sÁn, đào t¿o, khoa hác công nghÉ, hÿp tác quác tÁ, bÁo đÁm chÃt l°ÿng giáo dāc đ¿i hác. Nghß quyÁt sá 77/NQ-CP ngày 24/10/2014 căa Chính phă và thí điÅm đåi mãi c¢ chÁ ho¿t đáng đái vãi các tr°ång đ¿i hác cơng lÁp giai đo¿n 2014-2017, quy đßnh tr°ång đ¿i hác công lÁp khi cam kÁt tā bÁo đÁm tồn bá kinh phí ho¿t đáng chi th°ång xun và chi đÅu t° đ°ÿc thāc hiÉn tā chă, tā chßu trách nhiÉm tồn diÉn trên các mặt: thāc hiÉn nhiÉm vā đào t¿o và nghiên cąu khoa hác; tå chąc bá máy và nhân sā; tài chính; chính sách hác bång, hác phí vãi đái t°ÿng chính sách; đÅu t°, mua sắm; các nái dung tā chă khác theo quy đßnh căa pháp luÁt.

</div><span class="text_page_counter">Trang 35</span><div class="page_container" data-page="35">

<small>24 </small>

T¿i Nghß đßnh sá 16/2015/ND-CP ngày 14 tháng 02 nm 2015 có nêu rõ: <C¢ chÁ t ch ca Ân vò s nghiẫp cụng l cỏc quy đßnh và quyÃn tā chă, tā chßu trách nhiÉm trong viÉc thāc hiÉn nhiÉm vā, tå chąc bá mỏy, nhõn s v ti chớnh ca Ân vò sā nghiÉp cơng=. Theo đó, các tr°ång đ¿i hác cơng lp l mỏt Ân vò s nghiẫp cụng lp thì đãng nghĩa vãi viÉc các tr°ång cũng có qun tā chă, tā chßu trách nhiÉm trong viÉc thāc hiÉn nhiÉm vā, tå chąc bá máy, nhân sā và tài chính. Tā chă đ¿i hác đ°ÿc quy đßnh t¿i KhoÁn 1, ĐiÃu 32 căa LuÁt Giáo dāc đ¿i hác nm 2012 và LuÁt sá 34/2018/QH14 sửa đåi, bå sung mát sá điÃu căa LuÁt Giáo dāc đ¿i hác nh° sau:

<i><Trường đại học tự chủ trong các hoạt động chủ yếu thuộc các lĩnh vực tổ chức và nhân sự, tài chính và tài sản, đào tạo, khoa học và công nghệ, hợp tác quốc tế, bảo đảm chất lượng giáo dục đại học. Trường đại học thực hiện quản lý tự chủ ở mức độ cao hơn phù hợp với năng lực, kết quả xếp hạng và kết quả kiểm định chất lượng giáo dục= [30]. </i>

Còn theo tác giÁ NguyÇn Minh ThuyÁt t¿i DiÇn đàn giáo dāc quác gia nm 2017 thì tā chă đ¿i hác là quyÃn căa tr°ång đ¿i hác quyÁt đßnh są m¿ng và ch°¢ng trình ho¿t đáng căa mình, cách thąc và ph°¢ng tiÉn thāc hiÉn są m¿ng và ch°¢ng trình ho¿t đáng đó, đãng thåi tā chßu trách nhiÉm tr°ãc cơng chúng và pháp lt và mái quyÁt đßnh cũng nh° ho¿t đáng căa mình.

Khái niÉm khác cho rằng: <Tự chủ là một hệ giải pháp có cấu trúc chặt chẽ

<i>nhắm đến việc cải thiện môi trường giáo dục để nâng cao chất lượng dạy và học. Hạt nhân của khái niệm tự chủ là văn hoá quản lý phân quyền. Sự phân cấp về trách nhiệm cơng việc và trách nhiệm giải trình trong học thuật cũng như là trong các chức năng quản lý được tiến hành đồng thời là điều thiết yếu để đảm bảo sự thành công trong tự chủ= [16]. Trong thāc tÁ căa giáo dāc đ¿i hác thÁ giãi, chúng ta đã nhìn thÃy </i>

nhÿng tr°ång đ¿i hác tā chă hóa thành cơng nhå vào nng lāc lãnh đ¿o, thiÁt lÁp đ°ÿc các nÃn tÁng vÿng chắc và ho¿ch đßnh đ°ÿc lá trình, trong khi mát sá tr°ång khác không dám dÃn thân vào cuác thử nghiÉm. Nh° chúng ta đã biÁt, các yÁu tá cÅn thiÁt đÅ đÁm bÁo chÃt l°ÿng giáo dāc là nng lāc, thái đá hác tÁp căa sinh viên; tÅm nhìn và tính nng đáng căa hÉ tháng quÁn lý, đãng thåi là sā tín nhiÉm căa xã hái đái vãi sÁn phẩm đào t¿o sau khi tát nghiÉp. BÁn thân sā tā chă không phÁi là mát bÁo đÁm và chÃt l°ÿng cao và không t ch khụng cú ngha l ngn trỗ cỏc ci cách. Tā chă vãi mát ý nghĩa là cho phép và t¿o ra mát nÃn tÁng đÅ phát triÅn nhÿng nng lāc căa cá

</div><span class="text_page_counter">Trang 36</span><div class="page_container" data-page="36">

<small>25 </small>

nhân và tÁp thÅ nhà tr°ång h¢n là mát hÉ tháng phā thuác l¿n nhau vãi tÃt cÁ nhÿng điÃu kiÉn mâu thu¿n làm kéo giÁm chÃt l°ÿng giáo dāc đ¿i hác. Nh° vÁy, tā chă là mát hÉ giÁi pháp có cÃu trúc chặt ch¿ nhằm đÁn viÉc cÁi thiÉn môi tr°ång giáo dāc đÅ nâng cao cht lng dy v hỏc trờn c sỗ nng lāc căa từng tr°ång.

Cho nên <i><tự chủ đại học= là viÉc mát tr°ång đ¿i hác thāc hiÉn ho¿t đáng tā </i>

chă trong các lĩnh vāc, ho¿t đáng căa tr°ång nh° tå chąc, nhân sā, tài chính, tài sÁn, đào t¿o, khoa hác, công nghÉ, hÿp tác quác tÁ, đÁm bÁo chÃt l°ÿng giáo dāc đ¿i hác.

<i><b>Trong đó tiÁn trình tā chă đặt d°ãi sā kiÅm sốt nái bá căa các tr°ång đ¿i hác. </b></i>

<i>2.1.1.2. Khái niệm Quản lý các trường đại học công lập theo hướng tự chủ </i>

Và viÉc trao quyÃn tā chă cho các tr°ång đ¿i hác, chă yÁu trao quyÃn tā chă cho các tr°ång đ¿i hác công lÁp là xu thÁ tÃt yÁu đÅ phát triÅn giáo dāc và hái nhÁp vãi quác tÁ. Giao quyÃn cho các tr°ång đ¿i hỏc cụng lp l mỏt xu th tt yu bỗi 3 lý do chính sau đây [15]:

Thą nhÃt, vì phÁi đáp ąng các quy lt giá trß và quy luÁt c¿nh tranh căa nÃn kinh tÁ thß tr°ång. Thą hai, đÅ có sÁn phẩm đa d¿ng, có phå chÃt l°ÿng phù hÿp, nhằm đáp ąng vãi mái nhu cÅu căa thß tr°ång. Thą ba, vì khơng cịn đ°ÿc bao cÃp ngn lāc hồn tồn. Thą t°, đÅ các tr°ång chă đáng trong viÉc nâng cao không ngừng chÃt l°ÿng, hiÉu quÁ và hiÉu suÃt căa mình.

Tuy nhiên, cũng cÅn nhìn nhÁn rằng, giáo dāc đ¿i hác đ°ÿc hiÅu đó là mát dßch vā cơng phāc vā cho lÿi ích cáng đãng mà tr°ãc hÁt là quyÃn lÿi ng°åi hác và ng°åi d¿y. Đãng thåi c¢ chÁ tā chă đ¿i hác v¿n đặt d°ãi sā giám sát căa nhà n°ãc thông qua viÉc cÃp ngân sách, tài trÿ hác bång, chính sách māc tiêu phát triÅn giáo dāc đ¿i hác cũng nh° công tác kiÅm đßnh chÃt l°ÿng giáo dāc. Do đó và ngun tắc quÁn lý nhà n°ãc đái vãi các tr°ång đ¿i hác công lÁp và t° thāc là nh° nhau. ĐiÅm khác biÉt rõ nét nhÃt đó chính là gỏc sỗ hu ca trồng i hỏc cụng lp l c¢ quan quÁn lý nhà n°ãc (c¢ quan chă quan), do đó viÉc thāc hiÉn quÁn lý tā chă căa các tr°ång này có nhiÃu rào cÁn mang tính thă tāc h¢n các tr°ång đ¿i hác t° thāc.

VÃn đà thiÁt yÁu là tā chă nên đ°ÿc xem nh° là mát con đ°ång đÅ tìm kiÁm ph°¢ng cách thúc đẩy sā xuÃt sắc trong hác thuÁt, trong qn lý tài chính, và trong qn trß căa các tr°ång. Đi chÉch ra khßi quỹ đ¿o đó, có thÅ kÁt luÁn mát cách chắc chắn rằng tā chă đã đ°ÿc sử dāng mát cách sai lÅm. Tā chă trong hác thuÁt là sā tā do căa tr°ång đ¿i hác trong viÉc quyÁt đßnh nhÿng vÃn đà thuác và hác thuÁt nh° là

</div><span class="text_page_counter">Trang 37</span><div class="page_container" data-page="37">

<small>26 </small>

ch°¢ng trình, tài liÉu giÁng d¿y, ph°¢ng pháp s° ph¿m, kỹ thuÁt đánh giá thành quÁ hác tÁp căa sinh viên. Tā ch trong qun trò l s t do ca c sỗ o to trong viẫc sp xp v tồ chąc các sā kiÉn, các mái quan hÉ liên quan đÁn công viÉc lÁp kÁ ho¿ch, tå chąc và điÃu phái. Sā tā do trong công viÉc nh° vÁy s¿ thúc đẩy sā nng đáng và sā phát triÅn căa từng cá nhân và kéo theo đó là sā vÿng m¿nh căa tr°ång đ¿i hác. Sā tā chă và tài chính là sā tā do căa c¢ sỗ o to trong viẫc s dng cỏc nguón lc tài chính theo chiÁn l°ÿc °u tiên mà mình lāa chán. Tā chă và tā chßu trách nhiÉm là hai mặt căa mát vÃn đà duy nhÃt. Trách nhiÉm giÁi trình khiÁn các tr°ång đ¿i hác phÁi điÃu chỉnh sā tā do đã đ°ÿc trao cho há theo con đ°ång căa sā tā chă [14].

Từ các khái niÉm và tā chă và tā chă đ¿i hác có thÅ thÃy quÁn lý tā chă t¿i các tr°ång đ¿i hác đ°ÿc hiÅu theo nghĩa phân chia trách nhiÉm giÿa các c¢ quan, các bá phÁn cÃu thành nên mát hÉ tháng.

ỉ góc đá nhà tr°ång, nó đ°ÿc hiÅu là khÁ nng tā ra các quyÁt đßnh và quÁn lý căa nhà tr°ång trong khn khå các quy đßnh cho phép.

ỉ góc đá quác gia, tā chă phÁn ánh mái quan hÉ giÿa nhà tr°ång vãi các c¢ quan quÁn lý nhà n°ãc trong viÉc thāc hiÉn các māc tiêu ho¿t đáng căa mình.

Xét và mặt thāc chąng, quÁn lý đ¿i hác theo h°ãng tā chă đ°ÿc hiÅu là các quy đßnh căa pháp luÁt phÁn ánh mái quan hÉ giÿa nhà n°ãc vãi các tr°ång đ¿i hác trong viÉc thāc hiÉn māc tiêu tā do hác thuÁt, tā chă quÁn trß và các điÃu kiÉn giÁi trình bắt buác đÅ thāc hiÉn tā chă căa mình.

Nh° vÁy có thÅ thÃy tā chă khơng có māc đích tā thân mà nó là mát cơng cā quÁn lý do nhà n°ãc giao cho các tr°ång vãi niÃm tin rằng mát khi nhà tr°ång đã đ°ÿc tā quyÁt đßnh các vÃn đà có liên quan trāc tiÁp đÁn tå chąc và ho¿t đáng căa mình thì chÃt l°ÿng và hiÉu quÁ o to s c nõng cao. Vn ỗ õy là các tr°ång s¿ thāc hiÉn tā chă đó nh° thÁ nào. ViÉc thāc hiÉn tā chă căa các tr°ång thơng th°ång s¿ theo mát vịng lặp phÁn hãi cho nhà tr°ång có thơng tin cÅn thiÁt trong viÉc đ°a ra các qut đßnh căa mình. Vịng lặp này thông th°ång gãm Tā chă (Autonomy), Đánh giá (Assessment), GiÁi trình (Accountability), th°ång đ°ÿc gái là mơ hình 3A trong quÁn lý giáo dāc hiÉn nay [22].

ViÉc quÁn lý các tr°ång đ¿i hác theo h°ãng tā chă: Và mặt pháp lý, vÃn đà tā chă và trách nhiÉm xã hái căa các tr°ång đ¿i hác đ°ÿc đ°a vào lÅn đÅu tiên trong LuÁt Giáo dāc nm 1998 và tiÁp tāc đ°ÿc khẳng đßnh trong LuÁt Giáo dāc sửa đåi nm

</div><span class="text_page_counter">Trang 38</span><div class="page_container" data-page="38">

<small>27 </small>

2005. QuyÃn tā chă căa cỏc c sỗ giỏo dc i hỏc c c th hóa thêm mát b°ãc nÿa trong LuÁt giáo dāc i hỏc nm 2012. Trờn c sỗ ú, Chớnh ph cũng đã ban hành Nghß quyÁt sá 14/2005/NQ-CP đåi mãi c¢ bÁn và tồn diÉn giáo dāc đ¿i hác ViÉt Nam; Nghß qut 77/NQ-CP ngày 24/10/2014 và thí điÅm đåi mãi c¢ chÁ ho¿t đáng đái vãi cỏc c sỗ giỏo dc i hỏc cụng lp giai đo¿n 2014-2017. ĐÁn nay khi LuÁt 34/2018/QH18 và sửa đåi bå sung mát điÃu căa LuÁt Giáo dāc đ¿i hác và Nghß đßnh sá 99/2019/NĐ-CP quy đßnh chi tiÁt và h°ãng d¿n mát sá điÃu căa LuÁt này đã lt hóa hÅu hÁt nái dung theo Nghß quyÁt 77/NQ-CP căa Chính phă đái vãi các tr°ång đă điÃu kiÉn và nng lāc tā chă đ¿i hác. Nh° vÁy vãi mát thåi gian dài thì đßa vß pháp lý căa hai chă thÅ quan tráng t¿o thnh c ch qun trò i hỏc theo hóng t ch l Hỏi óng trồng v Hiẫu trỗng c quy đßnh trong Lt 34/2018/QH14 đó là sā tång kt thc tiần, trờn c sỗ tip thu quan im căa ĐÁng và đåi mãi cn bÁn toàn diÉn giáo dāc và đào t¿o đáp ąng yêu cÅu công nghiÉp hóa, hiÉn đ¿i hóa trong điÃu kiÉn kinh tÁ thß tr°ång đßnh h°ãng XHCN và hái nhÁp quát tÁ theo Nghß quyÁt sá 29-NQ/TW ngày 4/11/2013. Đặc biÉt là quan điÅm căa ĐÁng và tiÁp tāc đåi mãi hÉ tháng tå chąc và quÁn lý, nâng cao chÃt l°ÿng và hiÉu quÁ ho¿t đáng căa cỏc Ân vò s nghiẫp cụng lÁp theo Nghß quyÁt sá 19-NQ/Twngày 25/10/2017. Cā thÅ là cỏc c sỗ giỏo dc i hỏc u phi nõng cao hiẫu qu, cht lng hot ỏng. C sỗ giáo dāc đ¿i hác công lÁp phÁi tiÁn tãi tā chă hồn tồn. C¢ chÁ và qn lý căa tr°ång đ¿i hác tā chă s¿ giáng nh° doanh nghiÉp. Và mặt quÁn lý, cùng vãi HiÉu trỗng, Hỏi óng trồng vói vò trí, vai trị, ý nghĩa là mát c¢ quan trong c¢ cÃu tå chąc bá máy căa tr°ång đ¿i hác đã đ°ÿc đà cÁp từ rÃt lâu. Trong các vn bÁn nhà n°ãc, hai chă thÅ này đã từng b°ãc có sā thay đåi theo h°ãng tng thẩm quyÃn, trách nhiÉm, có thāc quyÃn căa Hái đãng tr°ång, ngày càng thÅ hiÉn rõ nét là c¢ quan qun trò, c quan quyn lc quyt ònh và chßu trách nhiÉm và mái ho¿t đáng căa tr°ång đ¿i hác. ĐiÃu đó cũng đãng nghĩa quyÃn căa Hiẫu trỗng ó tng bóc chuyn giao, gim dn tÁp trung vào nhiÉm vā điÃu hành, tå chąc thāc hiÉn. Đây chính là mơ hình qn trß đ¿i hác thÅ hiÉn đúng tinh thÅn Nghß quyÁt 19-NQ/TW, đáp ąng yêu cÅu đåi mãi, tā chă, tā chßu trách nhiÉm căa tr°ång đ¿i hác đ°ÿc cā thÅ hóa trong Lt 34/2018/QH14. Tuy nhiên tā chă hồn ton ỗ õy khụng cú ngha l khụng cn phỏp lut, mòi Ân vò o to u l mỏt bá phÁn hÿp thành căa mát xã hái có trÁt tā, th°ÿng tơn pháp lt. cũng khơng có nghĩa nhà n°ãc s¿ khơng đÅu t°, nhà n°ãc bng lßng không quÁn lý.

</div><span class="text_page_counter">Trang 39</span><div class="page_container" data-page="39">

<small>28 </small>

QuÁn lý đ¿i hác theo h°ãng tā chă là quá trình xây dāng và tÁp hÿp các quy tắc, hÉ tháng nhằm qn lý và kiÅm sốt tồn bá ho¿t đáng căa mát tr°ång đ¿i hác theo h°ãng tā chă. Các nhà quÁn lý đ¿i hác s¿ chßu trách nhiÉm tr°ãc Nhà tr°ång, cáng đãng và ng°åi hác và sā tin cÁy, tính thích ąng và hiÉu quÁ chi phí qn lý thơng qua viÉc phân chia trách nhiÉm, ngn lāc và kiÅm sốt tính hiÉu lāc và hiÉu quÁ. Các nái dung căa quÁn lý đ¿i hác liên quan đÁn các ho¿t đáng: Ho¿ch đßnh, tå chąc, lãnh đ¿o và kiÅm soát ąng vãi các cÃp quÁn lý khác nhau. ViÉc quÁn lý giáo dāc đ¿i hác theo h°ãng tā chă cÅn phÁi đ°ÿc triÅn khai giáng nh° t¿i mát doanh nghiÉp, nghĩa là ln phÁi chă đáng thích ąng vãi các u tá thāc tiÇn từ xã hái trong khi v¿n phÁi đÁm bÁo đßnh h°ãng, chiÁn l°ÿc đã đà ra. ViÉc quÁn lý đ¿i hác theo h°ãng tā chă là thay ồi t ch ỏ th trỗng sang ch đá tÁp thÅ lãnh đ¿o, Hái đãng tr°ång có vai trị qut đßnh đÅ phát huy trí tuÉ tÁp thÅ, tiÁp thu tính phÁn biÉn nhằm đ¿t đÁn nhÿng qut đßnh khách quan, tồn diÉn. Cũng chính vì vÁy mà Lt 34/2018/QH14 quy đßnh thành phÅn tham gia Hái đãng tr°ång phÁi đÁm bÁo đ¿i diÉn cho tÃt cÁ các bên liên quan (c¢ quan chă qn, ĐÁng uỷ, BGH, cơng đồn, giÁng viên,viên chąc NLĐ, ng°åi hác) và thành viên là ngồi ngoi trồng khụng ớt hÂn 25%. Hiẫu trỗng cú vai trò điÃu hành, tå chąc thāc hiÉn đÅ phát huy tính nng đáng, sáng t¿o, kßp thåi. Tuy nhiên, dù Hái đãng tr°ång vãi vai trò quÁn trò, hay Hiẫu trỗng vói nhiẫm v iu hnh thỡ cũng cÅn xác đßnh tÃt cÁ cơng viÉc căa mát tr°ång đ¿i hác là công viÉc chung. ViÉc pháp luÁt xác đßnh đßa vß pháp lý căa từng chă thÅ; Quy chÁ tå chąc ho¿t đáng căa tr°ång phân đßnh chąc nng nhiÉm vā, căa từng cÃp điÃu hành và quÁn lý trong tr°ång (Hái óng trồng, Ban giỏm hiẫu, cỏc Ân vò chc nng, khoa chun mơn….) là đÅ đÁm bÁo tính tháng nhÃt căa mát hÉ tháng, không chãng chéo nâng cao vai trò, trách nhiÉm căa từng chă thÅ khi thāc thi công viÉc, đặc biÉt là khi đ°a ra các quyÁt đßnh.

<i>2.1.1.3. Điều kiện thực hiện quản lý các trường đại học công lập theo hướng tự chủ Quyền tự chủ: Theo khoÁn 11 ĐiÃu 4 LuÁt Giáo dāc đ¿i hác 2012 (sửa đåi, bå </i>

sung 2018), quyn t ch l quyn ca c sỗ giỏo dc đ¿i hác đ°ÿc: - Tā xác đßnh māc tiêu và lāa chán cách thąc thāc hiÉn māc tiêu;

- Tā qut đßnh và có trách nhiÉm giÁi trình và ho¿t đáng chuyên môn, hác thuÁt, tå chąc, nhân sā, tài chính, tài sÁn v hot ỏng khỏc trờn c sỗ quy ònh ca phỏp lut v nng lc ca c sỗ giỏo dāc đ¿i hác.

</div><span class="text_page_counter">Trang 40</span><div class="page_container" data-page="40">

<small>29 </small>

Trong đó, c sỗ giỏo dc i hỏc l c sỗ giỏo dāc thuác hÉ tháng giáo dāc quác dân, thāc hiÉn chąc nng đào t¿o các trình đá căa giáo dāc đ¿i hác, ho¿t đáng khoa hác và công nghÉ, phāc vā cáng đãng (Theo khoÁn 1 ĐiÃu 4 LuÁt Giáo dāc đ¿i hác 2012 (sửa đåi, bå sung 2018).

<i>Điều kiện thực hiện quản lý cơ sở giáo dục đại học theo hướng tự chủ: </i>

Các điÃu kiẫn thc hiẫn t ch ca cỏc c sỗ giáo dāc đ¿i hác đ°ÿc quy đßnh t¿i khoÁn 2 ĐiÃu 32 LuÁt Giáo dāc đ¿i hác 2012 (sửa đåi, bå sung 2018) cā thÅ nh° sau:

- Đã thành lÁp hái đãng tr°ång, hái đãng đ¿i hác; đã c cụng nhn t chun cht lng c sỗ giỏo dc i hỏc bỗi tồ chc kim ònh cht l°ÿng giáo dāc hÿp pháp;

- Đã ban hành và tå chąc thāc hiÉn quy chÁ tå chąc và ho¿t đáng; quy chÁ tài chính; quy chÁ, quy trình, quy đßnh qn lý nái bá khác và có chính sách bÁo đÁm chÃt l°ÿng đáp ąng tiêu chuẩn do Nhà n°ãc quy đßnh;

- Thāc hiÉn phân quyÃn tā chă và trách nhiÉm giÁi trình đÁn từng Ân vò, cỏ nhõn trong c sỗ giỏo dc đ¿i hác;

- Công khai điÃu kiÉn bÁo đÁm chÃt l°ÿng, kÁt quÁ kiÅm đßnh, tỷ lÉ sinh viên tát nghiÉp có viÉc làm và thơng tin khác theo quy đßnh căa pháp lt.

<i><b>2.1.2. Bản chất, vai trị quản lý các trường đại học công lập theo hướng tự chủ </b></i>

<i>2.1.2.1. Bản chất quản lý tự chủ cho các trường đại học công lập </i>

BÁn chÃt quÁn lý đ¿i hác theo h°ãng tā chă thÅ hiÉn mái quan hÉ giÿa nhà và nhà tr°ång thông qua mái quan hÉ kiÅm soát và mąc đá kiÅm soát thÅ hiÉn mąc đá tā chă căa nhà tr°ång, đ°ÿc thÅ hiÉn qua nhÿng nái dung c¢ bÁn sau:

<i>- Thứ nhất, thÅ hiÉn tính đác lÁp căa nhà tr°ång trong viÉc quyÁt đßnh các vÃn </i>

đà liên quan đÁn vÁn mÉnh căa mình. Nh° đã trình bày phÅn trên thì đ¿i hác ván là

<i><ngơi đền của tri thức=, là n¢i tÁp hÿp tā nguyÉn căa các nhà khoa hác, giáo viên </i>

cùng nhau sáng t¿o ra tri thąc d¿n dắt sā phát triÅn căa xã hái. Tuy nhiên, sā ra đåi căa các tr°ång đ¿i hác đÅu tiên trên thÁ giãi từ thåi trung cå đÁn phong kiÁn đÃu gắn chặt vãi sā Ánh hỗng, kim soỏt bỗi giỏo hỏi, nh thồ v nh n°ãc đÅ phāc vā cho các māc tiêu xây dāng, phát triÅn lÿi ích căa giáo hái và nhà n°ãc. Do đó, đÅ thāc hiÉn

<i>đ°ÿc māc tiêu ban đÅu căa mình là <sáng tạo ra tri thức= phāc vā cáng đãng và d¿n </i>

dắt xã hái thì các tr°ång đ¿i hác phÁi có tính đác lÁp cao trong mái quan hÉ vãi nhà n°ãc, đó chính là thāc thi quÁn lý tā chă.

</div>