bài giảng nguyên nhân gây bệnh

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (803.58 KB, 68 trang )

Trang 1<div class="page_container" data-page="1">

NGUYÊN NHÂN GÂY BỆNH

ThS.BS. Võ Thanh Phong

</div>Trang 2<div class="page_container" data-page="2">

Nội dung

1. Cơ chế phát bệnh2. Lục dâm

</div>Trang 3<div class="page_container" data-page="3">

Chương 1

Cơ chế phát bệnh

</div>Trang 4<div class="page_container" data-page="4">

Đấu tranh chính tà cơ sở phát bệnhChính khí bất túc

Tà khí gây bệnh

- Tính chất, kiểu, đặc điểm phát bệnh- Bệnh tính

</div>Trang 5<div class="page_container" data-page="5">

Bên ngồi

- Khí hậu: Lục khí  Lục dâm; Tương ứng thiên nhân

- Địa lý: khí hậu, thổ nhưỡng, sản vật, tập quán khác nhau- Hoàn cảnh sinh hoạt

Bên trong

- Thể chất- Tinh thần

- Dinh dưỡng, rèn luyện- Tiên thiên

Nhân tố ảnh hưởng phát bệnh

</div>Trang 6<div class="page_container" data-page="6">

Đột phátPhục phátTừ phát

Kế phát: bệnh cũ chưa khỏi + bệnh mớiHợp bệnh và tính bệnh

</div>Trang 7<div class="page_container" data-page="7">

Tà chính thịnh suy  chuyển hóa hư thựcTà chính thịnh suy  phát triển, hồi phục

- Tà trục chính suy- Tà thịnh chính hư- Tà chính cầm cự- Chính hư tà lui

Chuyển hóa hàn nhiệt

Chuyển hóa

</div>Trang 8<div class="page_container" data-page="8">

Xuất nhập bệnh tà

- Biểu tà nhập lý- Lý bệnh xuất biểu

</div>Trang 9<div class="page_container" data-page="9">

Chương 2

Lục dâm

</div>Trang 10<div class="page_container" data-page="10">

Khái niệm

10

</div>Trang 11<div class="page_container" data-page="11">

Tính chất lục dâm gần giống lục khí

Đặc điểm gây bệnh của lục dâm liên hệ đặc tính lục khí

Phân biệt ngoại cảm lục dâm với nội sinh ngũ tà

Khái niệm

</div>Trang 12<div class="page_container" data-page="12">

Tính ngoại cảm: cơ biểu, miệng, mũi vào trongTính theo mùa

Tính khu vựcTính kết hợpTính biến hóa

Khái niệm

12

</div>Trang 13<div class="page_container" data-page="13">

Con đường xuất nhập ngoại tà

Tà khí

Bì maoMũi, họng

Ăn uốngGiao hợpDị vật xuyên

Phát hãnHắt hơi, ho

Dũng thổTả hạLợi thủyÂm đạo

</div>Trang 14<div class="page_container" data-page="14">

Dương tà

Chủ khí mùa xnMộc khí thơng Can

Phong tính nhẹ, thăng tán, khai tiếtPhong di chuyển, biến hóa

Phong chủ động

Các tà khác dựa vào phong để xâm nhập

Đặc tính phong tà

14

</div>Trang 15<div class="page_container" data-page="15">

Âm tà

Chủ khí mùa đơng, thủy khí thơng ThậnHàn dễ tổn thương dương khí

Hàn tính ngưng trệHàn tính thu dẫn

Hàn thủy tràn lan gây phù thũng

Đặc tính hàn tà

</div>Trang 16<div class="page_container" data-page="16">

Dương tà

Chủ khí mùa hạ (hạ chí đến lập thu)Dương thử, âm thử

Thử tính hỏa nhiệtThử tính thăng tán

Thử thương tân hao khí, nhiễu động tâm thầnThử thường kèm thấp

Đặc tính thử tà

16

</div>Trang 17<div class="page_container" data-page="17">

Đặc tính thấp tà

</div>Trang 18<div class="page_container" data-page="18">

Dương tà trong âm, ơn táo, lương táoChủ khí mùa thu, tương ứng với PhếTáo tính khơ sáp, dễ thương tân dịchTáo dễ thương phế

Đặc tính táo tà

18

</div>Trang 19<div class="page_container" data-page="19">

Hỏa dễ sinh phong, động huyết

Hỏa nhiễu tâm thần, Hỏa dễ gây loét nát

Đặc tính hỏa tà

</div>Trang 20<div class="page_container" data-page="20">

Khả năng thích ứng

Sức chống đỡTRÁI

THƯỜNGThái quá,

bất cậpKhơng đúng thời

Biến hóa nhanh

CHỨNG HẬU

TÊN TÀ KHÍ VỊ TRÍ BỆNH

MỨC ĐỘ

</div>Trang 21<div class="page_container" data-page="21">

Chương 3

Thất tình

</div>Trang 22<div class="page_container" data-page="22">

Tác nhân gây bệnh từ bên trong là các nhân tố tình chí và hành vi của con người vượt mức bình thường, tác động trực tiếp đến tạng phủ

Thất tình: hỉ, nộ, ưu, tư, bi, kinh, khủng

Bình thường thất tình phản ánh tình chí khác nhau của cơ thể do tác động của sự vật bên ngồi, khơng gây bệnh

Khái niệm

Bành Văn Khìu (2002), Những học thuyết cơ bản của y học cổ truyền, NXB Y Học.

</div>Trang 23<div class="page_container" data-page="23">

Quan hệ giữa tình chí với cơ thể

Tạng phủ

ThầnTình

</div>Trang 24<div class="page_container" data-page="24">

Quan hệ giữa tình chí với tạng phủ

Giovanni Maciocia (2015), The foundations of Chinese medicine: a comprehensive text, Elsevier, Edinburgh.

Hỷ khắc ưu/tư

Tư khắc kinh/khủng

Bi khắc nộNộ khắc tư

Kinh/khủng khắc hỷ

</div>Trang 25<div class="page_container" data-page="25">

Quan hệ giữa tình chí với Tâm

Kinh, KhủngThương

ThậnTâm

</div>Trang 26<div class="page_container" data-page="26">

Tình chí đột ngột mạnh và kéo dài, vượt quá mức điều tiết của cơ thểKhả năng điều tiết và mức độ chịu đựng của cơ thể

Thất tình ảnh hưởng trực tiếp tạng phủ; trái lại lục dâm xâm phạm biểu rồi mới vào tạng phủ

Cơ chế bệnh sinh

Bành Văn Khìu (2002), Những học thuyết cơ bản của y học cổ truyền, NXB Y Học.

</div>Trang 27<div class="page_container" data-page="27">

Cơ chế gây bệnh

Tình chí Tạng phủ

Lục dâm Biểu Tạng phủ

TÌnh chí thất điềuTạng phủ

thất điều

</div>Trang 28<div class="page_container" data-page="28">

Tình chí tác động lên tạng phủ:

• Vui quá hại Tâm• Buồn quá hại Phế• Ưu tư quá hại Tỳ• Giận quá hại Can

• Kinh khủng q hại Thận

Tình chí tác động hoạt động của khí

• Vui thì khí hỗn• Buồn khí tiêu• Ưu tư khí kết• Nộ khí thượng• Khủng khí hạ• Kinh thì khí loạn

Cơ chế bệnh sinh

Bành Văn Khìu (2002), Những học thuyết cơ bản của y học cổ truyền, NXB Y Học.

</div>Trang 29<div class="page_container" data-page="29">

Cơ chế gây bệnh

KếtHạ

</div>Trang 30<div class="page_container" data-page="30">

Giovanni Maciocia (2015), The foundations of Chinese medicine: a comprehensive text, Elsevier, Edinburgh.

• Ảnh hưởng tạng Can• Gây khí thượng

• Triệu chứng: đau đầu, chóng mặt, ù tai, mặt đỏ, cứng cổ• Gây can khí uất (nếu tức giận

</div>Trang 31<div class="page_container" data-page="31">

Vui mừng

• Ảnh hưởng Tâm• Gây khí hỗn

• Triệu chứng: hồi hộp, kích động, mất ngủ, khơng n, đầu lưỡi đỏ

• Vui mừng q đột ngột thì cũng như kinh

</div>Trang 32<div class="page_container" data-page="32">

Giovanni Maciocia (2015), The foundations of Chinese medicine: a comprehensive text, Elsevier, Edinburgh.

• Ảnh hưởng Phế và Tâm• Gây khi tiêu

• Triệu chứng: Khó thở, mệt mỏi, khó chịu ở ngực, trầm cảm, khóc

• Đơi lúc cũng gây Can huyết hư

</div>Trang 33<div class="page_container" data-page="33">

Lo lắng

• Ảnh hưởng Phế và Tỳ• Gây khí kết

• Triệu chứng (Phế: cảm thấy khó chịu ở ngực, khó thở nhẹ, vai co cứng, sắc mặt nhợt, thở dài

• Triệu chứng (Tỳ): chán ăn, cảm giác khó chịu thượng vị, chướng bụng, mệt mỏi, sắc mặt nhợt

</div>Trang 34<div class="page_container" data-page="34">

Suy nghĩ

Giovanni Maciocia (2015), The foundations of Chinese medicine: a comprehensive text, Elsevier, Edinburgh.

• Ảnh hưởng Tỳ• Gây khí kết

• Triệu chứng: chán ăn, khó chịu thượng vị, chướng bụng, mệt mỏi, sắc mặt nhạt

</div>Trang 35<div class="page_container" data-page="35">

• Ảnh hưởng Thận• Gây khí hạ

• Triệu chứng: tiểu đêm, tiểu khơng tự chủ, tiêu chảy

• Đơi lúc gây khí thượng: hồi hộp, mất ngủ, đạo hãn, khơ miệng, nóng phừng mặt

</div>Trang 36<div class="page_container" data-page="36">

Giovanni Maciocia (2015), The foundations of Chinese medicine: a comprehensive text, Elsevier, Edinburgh.

• Ảnh hưởng Tâm• Gây khí loạn

• Triệu chứng: hồi hộp, khó thở, mất ngủ

</div>Trang 37<div class="page_container" data-page="37">

Chương 4

Bất nội ngoại nhân

</div>Trang 38<div class="page_container" data-page="38">

Lao nhànĂn uống

Ngoại thươngBệnh do thuốc

Bệnh do thầy thuốcNhân tố tiên thiên

Các nhân tố gây bệnh nhóm bất nội ngoại nhân

Bành Văn Khìu (2002), Những học thuyết cơ bản của y học cổ truyền, NXB Y Học.

</div>Trang 39<div class="page_container" data-page="39">

Lao động mức độ vừa phải làm khí huyết lưu thơng, cơ thể khỏe mạnhNghỉ ngơi đúng giúp cơ thể giải trừ mệt nhọc

Lao động quá mức hoặc an nhàn quá mức đều có thể gây bệnh

Lao nhàn

</div>Trang 40<div class="page_container" data-page="40">

Lao động thể lực quá mức kéo dài làm tổn thương khí của cơ thểLao động trí óc q mức tổn hao Tâm huyết, tổn thương Tỳ khíPhịng dục q độ tổn hại tinh khí trong Thận

Nhàn hạ quá mức làm vận hành khí huyết rối loạn  khí trệ huyết ứ

Lao nhàn

Bành Văn Khìu (2002), Những học thuyết cơ bản của y học cổ truyền, NXB Y Học.

</div>Trang 41<div class="page_container" data-page="41">

Ăn uống quá nhiều vượt quá khả năng vận hóa của Tỳ Vị ây ứ trệ, tổn thương Tỳ vị. Thực tích lâu ngày sẽ hóa nhiệt, tụ thấp thành đàm

Q đói khơng đủ sinh thành khí huyết

Ăn uống khơng hợp vệ sinh gây bệnh trường vị, nhiễm KST

Ăn thiên lệch một vị quá mức gây q thừa hay q thiếu một chất nào đó

Thích ăn quá lạnh thì tổn thương Tỳ dương; quá nóng thì tích nhiệt Vị trường, nặng thì hóa hỏa thương âm

Ăn uống

</div>Trang 42<div class="page_container" data-page="42">

Bị thương do dạn, gươm dao, ngã, sai khớp: tổn thương trực tiếp gân, mạch, cơ, cốt, hoặc tạng phủ  huyết ứ, gãy xương, trật khớp, xuất huyếtBị bỏng do nhiệt/lạnh

</div>Trang 43<div class="page_container" data-page="43">

Dùng thuốc quá liềuBào chế không đúngPhối ngũ không đúng

Dùng không đúng phương pháp

Bệnh do thuốc

</div>Trang 44<div class="page_container" data-page="44">

Nhân tố tiên thiên

Giovanni Maciocia (2015), The foundations of Chinese medicine: a comprehensive text, Elsevier, Edinburgh.

Bào thai

Bẩm tố tiên thiênThụ thai

Mang thai

Bị ảnh hường bởi:-Sức khỏe cha mẹ-Tuổi của cha mẹ

-Tình trạng của cha mẹ lúc thụ tinhBị ảnh hường bởi:

-Uống thuốc, rượu-Hút thuốc lá

-Tình chí căng thẳng

</div>Trang 45<div class="page_container" data-page="45">

Chương 5

Nội tà

</div>Trang 46<div class="page_container" data-page="46">

Nội phongNội hànNội thấpNội táoNội hỏa

Nội sinh ngũ tà

46

</div>Trang 47<div class="page_container" data-page="47">

Nội phong

Nội phong

Nhiệt cực sinh phong

Can dương hóa phong

Âm hư sinh phong

Huyết hư sinh phong

Huyết táo sinh phong

Nhiệt thiêu đốt huyết, dịch

Âm không liễm được dương

Âm hư cân mạch thất dưỡng

Huyết hư cân mạch thất dưỡngTân khuy bì mao cơ nhục thất

dưỡng

</div>Trang 48<div class="page_container" data-page="48">

Huyết hư: chóng mặt, tê, run

Huyết táo: da lơng khơ, ngứa ngồi da,

móng khơ

Đàm ứ: mập bệu, liệt nửa người

Trần Quốc Bảo (2010), Lý luận cơ bản y học cổ truyền, NXB Y Học.

</div>Trang 49<div class="page_container" data-page="49">

Nội hàn

Thực hàn

Hư hàn

Biểu hàn

Lý hàn

Biểu hàn nhập lý

Ngoại hàn tà trực tiếp phạm vào lý (Vị, Trường,

Bào cung)Thực hàn tổn

thương dương

Dương hư sinh hư

</div>Trang 51<div class="page_container" data-page="51">

Nội hàn

Nguyên nhân Ngoại cảm hàn tàDương hư

Lâm sàng Phát sốt, sợ lạnh, đau đầu, mạch phù khẩn

Bụng lạnh đau, ăn ít, buồn nơn, tiêu lỏng

Sợ lạnh, chân tay lạnhTiêu lỏng lẫn thức ănTiểu trong nhiều

Mệt mỏi thích nằm

</div>Trang 52<div class="page_container" data-page="52">

y, phạm tạn

g phủNhập qu

á nhiều đàm thấp

qua ăn uống vượt quá khả năng vậ

Hàn tà

Tam tiêu tắc trở

Thủy đạo tắc trở, tân

dịch đọng lại thành

thấpHàn tà thương dương, cản

trở tân dịch vận hành

</div>Trang 53<div class="page_container" data-page="53">

Nội thấp

Nguyên nhân Ngoại cảm thấp tàTỳ, Phế, Thận

Lâm sàng Đầu nặng, tứ chi nặng

Cơ khớp đau nhức, co duỗi khó khăn

Miệng nhớtĂn kém

Buồn nơn, nơnBụng đầy

Đại tiện lỏng, tiểu đục, đới hạ

</div>Trang 54<div class="page_container" data-page="54">

Nội táo

Giovanni Maciocia (2015), The foundations of Chinese medicine: a comprehensive text, Elsevier, Edinburgh.

Âm hưTáo tà

Táo (thuốc, thức ăn…)

</div>Trang 55<div class="page_container" data-page="55">

Nội táo

Nguyên nhân Ngoại cảm táo tàTân dịch tổn hao

Lâm sàng Phát sốt, sợ lạnh, đau đầu,

Yếu liệt

</div>Trang 56<div class="page_container" data-page="56">

Ngũ khí hóa hỏa

/Tà và

o dương m

inh hó

a nhiệtThức ăn

, thuốc có tính nh

iệt, tích tụ lâu ngày

Thận dương hư, chân dương

thượng nhiễuÂm thịnh cách dương

chứng

</div>Trang 57<div class="page_container" data-page="57">

Nội hỏa

Cảm giác nóng Cả ngàyChiều

ngụm nhỏ)

Khơ miệng Cả ngàyĐêm

Đắng miệng CóKhơng

Tinh thần Bứt rứt nhiềuBứt rứt về đêm

</div>Trang 58<div class="page_container" data-page="58">

Nội hỏa

Nguyên nhân Ngoại cảm

phong nhiệt Dương thịnh Âm hư nội nhiệt Âm thịnh cách dương

Lâm sàng Sợ lạnh, đau đầu, mạch phù, miệng khát, mạch hồng sác

Miệng khátTiểu sậmĐại tiện táoLưỡi đỏMạch hồng sác

Ngũ tâm phiền nhiệt

Triều nhiệtĐạo hãn

Lưỡi đỏ ít rêuMạch vi sác

Sốt thích ấmKhát thích uống ấmLưỡi nhợtTiểu trong

Trần Quốc Bảo (2010), Lý luận cơ bản y học cổ truyền, NXB Y Học.

</div>Trang 59<div class="page_container" data-page="59">

Phân biệt phát nhiệt do nội thương và ngoại cảm

Tính chất ThựcHư

Sợ gió Sợ gió khơng cách giảm, tà

Phát sốt Âm ỉ, thống qua (hàn tà bế

vệ dương) Gần nơi mát thì hết (thấp khí từ Tỳ hạ xuống, Thận hỏa bốc lên)

Ăn uống Ăn uống đượcĂn uống kém

Vị trí nóng Nóng mu bàn tay > long bàn

Miệng mũi Tắc mũi, chảy mũi, giọng trầm

Đau đầu Liên tục, khi tà nhập lý thì hếtLúc đau lúc khơng

Tứ chi Cân cơ co rút, cử động khó

</div>Trang 60<div class="page_container" data-page="60">

Chương 6

Sản phẩm bệnh lý

60

</div>Trang 61<div class="page_container" data-page="61">

Thủy ẩm thấp đàmHuyết ứ

Kết thạch

Các sản phẩm bệnh lý

</div>Trang 64<div class="page_container" data-page="64">

Thủy ẩm thấp đàm

Sợ lạnh, không mồ hôiTiểu tiện thông lợi

Phù rõ tứ chi/ nửa ngườiĐau nhức toàn thân

Ra mồ hơi, sợ gióTiểu tiện khơng thơng

Phù từ mắt, lan tứ chi, toàn thân

</div>Trang 65<div class="page_container" data-page="65">

Huyết ứ

Huyết ứ

Hàn ngưngNhiệt kết

Chấn thương

Cản trở vận hành khí

huyếtMạch đạo tổn thương 

huyết xuất thành ứ

</div>Trang 66<div class="page_container" data-page="66">

Huyết ứ tích lại thành khối cụcTích khối

Đêm hàn khí tăng  huyết gặp hàn thì ngưng  nặng thêm huyết ứ

Mạch đi như dao cạo vỏ tre, mạch đi lại khó khăn, khơng trơn tru. Huyết ứ cản trợ khí huyết lưu thơng trong mạch

Lưỡi tím, có điểm ứ huyết, tĩnh mạch dưới

lưỡi phồng

Tâm khai khiếu ra lưỡi, chủ huyết mạch  Tình trạng huyết ứ phản hồi về Tâm tạng  biểu hiện ra lưỡi

Huyết ứ

</div>Trang 67<div class="page_container" data-page="67">

Kết thạch

Đàm thấpHuyết ứ

Trùng tích

huyết ứ

</div>Trang 68<div class="page_container" data-page="68">

CÁM ƠN CHÚ Ý LẮNG NGHE

68

</div>

bài giảng nguyên nhân gây bệnh

<b>NGUYÊN NHÂN GÂY BỆNH</b>

ThS.BS. Võ Thanh Phong

<b>Nội dung</b>

<b>1. Cơ chế phát bệnh2. Lục dâm</b>

<b>Chương 1</b>

<b>Cơ chế phát bệnh</b>

<b>Nhân tố ảnh hưởng phát bệnh</b>

<b>Chuyển hóa</b>

<b>Chương 2</b>

<b>Lục dâm</b>

<b>Khái niệm</b>

<b>Khái niệm</b>

<b>Khái niệm</b>

<b>Con đường xuất nhập ngoại tà</b>

<b>Đặc tính phong tà</b>

<b>Đặc tính hàn tà</b>

<b>Đặc tính thử tà</b>

<b>Đặc tính thấp tà</b>

<b>Đặc tính táo tà</b>

<b>Đặc tính hỏa tà</b>

<b>Chương 3</b>

<b>Thất tình</b>

<b>Khái niệm</b>

<b>Quan hệ giữa tình chí với cơ thể</b>

<b>Quan hệ giữa tình chí với tạng phủ</b>

<b>Quan hệ giữa tình chí với Tâm</b>

<b>Cơ chế bệnh sinh</b>

<b>Cơ chế gây bệnh</b>

<b>Cơ chế bệnh sinh</b>

<b>Cơ chế gây bệnh</b>

<b>Vui mừng</b>

<b>Lo lắng</b>

<b>Suy nghĩ</b>

<b>Chương 4</b>

<b>Bất nội ngoại nhân</b>

<b>Các nhân tố gây bệnh nhóm bất nội ngoại nhân</b>

<b>Lao nhàn</b>

<b>Lao nhàn</b>

<b>Ăn uống</b>

<b>Bệnh do thuốc</b>

<b>Nhân tố tiên thiên</b>

<b>Chương 5</b>

<b>Nội tà</b>

<b>Nội sinh ngũ tà</b>

<b>Nội phong</b>

<b>Nội hàn</b>

<b>Nội hàn</b>

<b>Nội thấp</b>

<b>Nội táo</b>

<b>Nội táo</b>

<b>Nội hỏa</b>

<b>Nội hỏa</b>

<b>Phân biệt phát nhiệt do nội thương và ngoại cảm</b>

<b>Chương 6</b>

<b>Sản phẩm bệnh lý</b>

<b>Các sản phẩm bệnh lý</b>

<b>Thủy ẩm thấp đàm</b>

<b>Huyết ứ</b>

<b>Kết thạch</b>

<b>CÁM ƠN CHÚ Ý LẮNG NGHE</b>

Tài liệu liên quan

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về