môn học luật dân sự 1 bài tập tháng thứ nhất vấn đề 1 lạm dụng quyền dân sự

<span class="text_page_counter">Trang 1</span><div class="page_container" data-page="1">

<b>TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT TP. HỒ CHÍ MINHKHOA LUẬT DÂN SỰ</b>

<b>MƠN HỌC LUẬT DÂN SỰ 1BÀI TẬP THÁNG THỨ NHẤTGIẢNG VIÊN: GS. TS. ĐỖ VĂN ĐẠI</b>

<b>DANH SÁCH NHĨM 1.6</b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 3</span><div class="page_container" data-page="3">

Câu 5: Tịa án xác định ngày chết của các cá nhân bị tuyên bố chết là ngày nào? Đoạn nào của các Quyết định trên (Quyết định năm 2018 và 2019) đã trả lời?...8Câu 6: Đối với hoàn cảnh như trong các quyết định trên (quyết định 2018 và 2019), pháp luật nước ngoài xác định ngày chết là ngày nào?...9Câu 7: Suy nghĩ của anh chị về việc Tòa án xác định ngày chết trong các quyết định trên (quyết định năm 2018 và 2019)?...10Câu 8. Cho biết căn cứ để hủy bỏ quyết định tuyên bố một người là đã chết và Tịấn tun hủy quyết định tun bố ơng H đã chết trong quyết định năm 2020 có phù hợp với quy định không? Nêu cơ sở pháp lý khi trả lời...11Câu 9. Đối với vụ việc được giải quyết trong quyết định năm 2020, bà T và ơng Hcó cịn được coi là vợ chồng nữa khơng? Nêu cơ sở pháp lý khi trả lời...12Câu 10. Nếu ông H có tài sản, quan hệ về tài sản trước đây của ông H được xử lý như thế nào sau khi có quyết định năm 2020? Nêu cơ sở pháp lý khi trả lời...12

</div><span class="text_page_counter">Trang 4</span><div class="page_container" data-page="4">

<b>Câu 1: Đoạn nào của Bản án cho thấy Tòa án đã áp dụng quy định về “Lạm dụng quyền dân sự”?</b>

Trang 13:

Về Hợp đồng ủy quyền số 2064, quyển số 03/2021 TP/CC-SCC/HĐGD ngày01/4/2021 ... Vì sau khi giải chấp khoản vay với ngân hàng thì khối tài sản này đãkhơng cịn bị ràng buộc với ngân hàng, nhưng lại phát sinh nghĩa vụ ràng buộc với cácchủ nợ khác. Điều 10 Bộ luật Dân sự 2015 quy định về giới hạn việc thực hiện quyềndân sự.

<i>“1. Cá nhân, pháp nhân không được lạm dụng quyền dân sự của mình gâythiệt hại cho người khác, để vi phạm nghĩa vụ của mình hoặc thực hiện mục đíchkhác trái pháp luật.</i>

<i>2. Trường hợp cá nhân, pháp nhân không tuân thủ quy định tại khoản 1</i>

<i>Điều này thì Tịa án hoặc cơ quan có thẩm quyền khác căn cứ vào tính chất, hậuquả của hành vi vi phạm mà có thể khơng bảo vệ một phần hoặc tồn bộ quyềncủa họ, buộc bồi thường nếu gây thiệt hại và có thể áp dụng chế tài khác do luậtquy định”.</i>

</div><span class="text_page_counter">Trang 5</span><div class="page_container" data-page="5">

<b>Câu 2: Việc Tịa án xác định có “lạm dụng quyền dân sự” trong vụ việc này có thuyết phục khơng? Vì sao?</b>

Việc tồ án xác định có “ lạm dụng quyền dân sự” trong vụ việc này là rất thuyết phụcvì theo luật dân sự bà lê thị H phải dùng tài sản đứng tên bà ( thửa đất số 58) để bồithường cho bà Nguyễn Thị H số tiền là 880 triệu động và tiền lãi. Tuy nhiên bà Lê ThịH đã sử dụng quyền dân sự của mình là quyền sử dụng tài sản ( điều 6 khoản 8 BLDS2015) khi uỷ quyền cho Đinh Thị Thuý H đứng ra làm hợp đồng chuyển nhượng tàisản . Việc làm của bà Lê Thị H đã gây thiệt hại cho bà Nguyễn Thị H khi tài sản trênphải được sử dụng để bồi thường cho bà Nguyễn Thị H. Suy ra bà Lê Thị H đã vi phạmkhoản 1 điều 10 BLDS 2015, hành động tự ý giao dịch thửa đất số 58 là hành động gâythiệt hại cho bà Nguyễn Thị H. Vậy nên việc tồ án nhận định có “ lạm dụng quyềndân sự” trong nhận định trên là hồn tồn chính xác.

<b>Câu 3: Tòa án đã áp dụng chế tài nào cho việc “lạm dụng quyền dân sự” trong vụ việc này?</b>

Toà án đã áp dụng chế tài cho việc “lạm dụng quyền dân sự” trong vụ việc này là:Theo Bản án số 47/2020/HSST ngày 04/9/2020 của Tòa án nhân dân tỉnh Phú Thọ đãtuyên Lê Thị H, ở Khu X, xã T L, huyện T N phạm tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản”với mức án 16 năm tù và buộc Bà Lê Thị H phải bồi thường cho Bà Nguyễn Thị H sốtiền là 880.000.000 đồng.

<b>Câu 4: Việc áp dụng chế tài nêu trên cho việc “lạm dụng quyền dân sự” trong vụ việc này có thuyết phục khơng? Vì sao?</b>

Việc áp dụng chế tài nêu trên cho việc”lạm dụng quyền dân sự” trong vụ việc này làthuyết phục. Vì trong khoản 2 Điều 10 BLDS 2015, cá nhân tổ chức vượt qua khoản 1Điều 10 thì có thể áp dụng chế tài khác do luật quy định nên áp dụng khoản 4 Điều 174BLHS 2015: Phạt tù từ 12-20 năm hoặc tù chung thân khi lừa đảo chiếm đoạt tài sản trịgiá 500 triệu đồng trở lên hoặc lợi dụng hồn cảnh chiến tranh, tình trạng khẩn cấp đểlừa đảo chiếm đoạt tài sản. Như vậy chế tài của Bà Lê Thị H với mức án 16 năm tù vàbồi thường cho bà Nguyễn Thị H 880,000,000 đồng là hợp tình, hợp lí, phù hợp vớiluật quy định.

</div><span class="text_page_counter">Trang 6</span><div class="page_container" data-page="6">

<b>VẤN ĐỀ 2: TUYÊN BỐ CÁ NHÂN ĐÃ CHẾT</b>

<b>Tóm tắt bản án:</b>

<i><b>Quyết định số 272/2018/QĐST-DS</b></i>

Người yêu cầu giải quyết việc dân sự: Bà Bùi Thị T.

Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan: Ông Trần Minh T.

Nội dung việc dân sự: Bà T và ông C là vợ chồng, có 1 đứa con chung là Trần Minh T.Cuối năm 1985, ơng C bỏ nhà đi biệt tích, khơng có tin tức, gia đình bà T đã tổ chứctìm kiếm, nhưng vẫn khơng có tin tức gì của ông C. Ngày 23/8/2017, Công an phườngPhước Bình, Quận 9 xác nhận ơng C có đăng ký hộ khẩu thường trú tại phường BìnhPhước, Quận 9 từ năm 1976 đến 1985 và đã xóa khẩu khơng cịn quản lý tại địaphương. Ngày 26/10/2017, Tòa án nhân dân quận 9 ban hành thơng báo tìm kiếmthơng tin người bị u cầu tun bố đã chết nhưng đến nay vẫn khơng có tin tức gì củng C. Ngày 07/8/2018, bà T u cầu tuyên bố ông C là đã chết.

Quyết định của Tịa án nhân dân Quận 9: Tun bố ơng C là đã chết theo điểm d khoản1 điều 71 BLDS 2015. Ngày chết của ơng C được tính từ ngày đầu tiên của năm tiếptheo năm có tin tức cuối cùng là 01/01/1986.

<i><b>Quyết định số 04/2018/QĐST-DS</b></i>

Người yêu cầu giải quyết việc dân sự: Anh Quản Bá Đ.

Nội dung việc dân sự: Anh Quản Bá Đ yêu cầu Tòa án tuyên bố chị Quản Thị K (chịgái anh Đ) là đã chết. Chị Quản Thị K đã bỏ nhà đi khỏi địa phương từ năm 1992 đếnnay khơng có tin tức gì. Gia đình anh Đ đã tìm kiếm và thông báo trên phương tiệnthông tin đại chúng nhiều lần, nhưng cũng khơng có kết quả. Sau khi thụ lý vụ việc,Tịa án ra quyết định thơng báo tìm kiếm chị K trên các trang thông tin điện tử. Đếnnay đã hết thời hạn theo quy định của pháp luật, nhưng chị K vẫn khơng về và cũngkhơng có tin tức gì. Do đó có đủ cơ sở khẳng định chị Quản Thị K đã biệt tích 05 nămliền trở lên và khơng có tin tức xác thực chị K cịn sống.

Quyết định của Tịa án nhân dân huyện Đơng Sơn: Tuyên bố chị Quản Thị K- sinh1969 đã chết ngày 19/11/2018 căn cứ vào điểm d khoản 1 Điều 71 BLDS 2015. Ngày

</div><span class="text_page_counter">Trang 7</span><div class="page_container" data-page="7">

19/11/2018 là ngày làm căn cứ phát sinh, thay đổi chấm dứt các quan hệ về nhân thân,về tài sản, về hôn nhân gia đình, về thừa kế của chị Quản Thị K.

<i><b>Tóm tắt án số 94/2019/QĐST-VDS ngày 15-11-2019 của Tòa án nhân dân thànhphố Hà Nội.</b></i>

Người yêu cầu giải quyết việc dân sự: Bà Phạm Thị K.

Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan: Ông Phạm Ngọc C, Phạm Thị P, Phạm Thị M,Phạm Ngọc L, Phạm Ngọc L1, Phạm Đức S, Phạm Thị Mai H.

Nội dung việc dân sự: Bố đẻ bà K là cụ Phạm Văn C bỏ nhà đi khỏi nhà từ tháng 1 năm1997, từ đó đến nay ko trở về nhà. Từ khi cụ C bỏ đi, gia đình bà K đã tìm kiếm nhiềulần nhưng ko có kết quả. Năm 2008, gia đình bà K đăng tin tìm kiếm trên báo Hà Nộimới, Đài truyền hình Trung Ương nhưng khơng có kết quả. Nay bà u cầu toà ántuyên bố cụ C đã chết. Những người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan cùng nhất trí vớiyêu cầu của bà K, đồng thời ủy quyền cho bà K quyết định những vấn đề có liên quantrong việc giải quyết yêu cầu tuyên bố cụ C đã chết và nhận thay các văn bản tố tụngcủa Tòa án.

Quyết định của Tòa án nhân dân TP. Hà Nội: Tuyên bố ông C là đã chết vào ngày01/5/1997 theo điểm d khoản 1 điều 71 BLDS 2015 và khoản 1 Điều 68 BLDS 2015.

<i><b>Tóm tắt án số 02/2020/QĐST-DS ngày 13-01-2020 của Tòa án nhân dân huyện Ctỉnh A.</b></i>

Người yêu cầu giải quyết việc dân sự: Ông Đ HNgười có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan: Bà N T

Từ năm 2008 do vợ chồng có mâu thuẫn nên Ơng Hồng đến tỉnh Lâm Đồng sinh sốngkhơng liên lạc với gia đình. Tại quyết định số: 01/2015/QĐVDS-ST ngày 20/5/2015Tịa án nhân dân huyện C Tòa án đã tuyên bố ông H đã chết và tại bản án số: 28/2011/HNST ngày 14/6/2011 Tòa án nhân dân huyện C đã cho ly hơn giữa Bà N T và Ơng ĐH. Ngày 20/11/2019 Ông Đ H đã trở về, yêu cầu hủy quyết định tuyên bố một người làđã chết.

</div><span class="text_page_counter">Trang 8</span><div class="page_container" data-page="8">

Quyết định của Tòa án nhân dân huyện C: Tuyên bố hủy bỏ quyết định yêu cầu tuyênbố một người là đã chết đối với Ông Đ H theo Điều 73 BLDS 2015

<b>Trả lời câu hỏi:</b>

<b>Câu 1: Những điểm giống và khác nhau giữa tuyên bố một người mất tích và tuyên bố một người là đã chết.</b>

- Khi người bị tun bố mất tích hoặc chết thì vợ hoặc chồng có quyền ly hơn. Khi cóquyết định hủy bỏ tuyên bố một người mất tích hoặc đã chết thì việc ly hơn vẫn có hiệulực.

- Quyết định của Tòa án hủy bỏ quyết định tuyên bố một người mất tích hoặc đã chếtphải được gửi cho Ủy ban nhân dân cấp xã nơi cư trú của người bị tuyên bố mất tíchhoặc đã chết để ghi chú theo quy định của pháp luật về hộ tịch.

Tuyên bố chết là sự thừa nhận củaTòa án về cái chết đối với một cánhân khi cá nhân đó đã biệt tíchtrong thời hạn theo luật định trên cơsở đơn u cầu của nguời có quyềnvà lợi ích liên quan.

<b>Điều kiệntuyên bố</b>

<i><b>Căn cứ: Khoản 1 Điều 68BLDS 2015</b></i>

<b>Một người biệt tích 02 nămliền trở lên, mặc dù đã áp</b>

<i><b>Căn cứ: Điều 71 BLDS 2015</b></i>

<b>Quyết định tuyên bố một người làđã chết trong trường hợp sauđây:</b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 9</span><div class="page_container" data-page="9">

<b>dụng đầy đủ các biện phápthông báo, tìm kiếm theoquy định của pháp luật về tốtụng dân sự nhưng vẫnkhông có tin tức xác thực vềviệc người đó cịn sống hayđã chết.</b>

<b>- Sau 03 năm, kể từ ngày quyếtđịnh tuyên bố mất tích của Tịấn có hiệu lực pháp luật mà vẫnkhơng có tintức xác thực là cịnsống.</b>

<b>- Biệt tích trong chiến tranh sau05 năm, kể từ ngày chiến tranhkết thúc mà vẫn khơng có tin tứcxác thực là cịn sống.</b>

<b>- Bị tai nạn hoặc thảm họa, thiêntai mà sau 02 năm, kể từ ngày tainạn hoặc thảm hoạ, thiên tai đóchấm dứt vẫn khơng có tin tứcxác thực là còn sống, trừ trườnghợp pháp luật có quy địnhkhác.</b>

<b>- Biệt tích 05 năm liền trở lên vàkhơng có tin tức xác thựclà còn sống; thời hạn này đượctính theo quy định tuyên bố mấttích.</b>

<b>Hậu quảpháp lý</b>

- Tạm đình chỉ tư cách chủ thểcủa người bị tun bố mất tích(khơng làm chấm dứt tư cáchchủ thể của họ)

- Tài sản của người bị tuyênbố mất tích sẽ được chuyểnsang người đang quản lý tàisản của người bị tuyên bố mấttích, hoặc nếu khơng có aithuộc trường hợp được quyđịnh tại Điều 69 BLDS 2015thì tịa sẽ chỉ định người khác.(Điều 65, 66, 67 và 69 BLDS

- Chấm dứt tư cách chủ thể củangười chết đối với mọi quan hệpháp luật mà người đó tham gia vớitư cách chủ thể.

- Quan hệ tài sản của người bị Tòatuyên bố là đã chết được giải quyếtnhư đối với người đã chết; tài sảncủa người đó được giải quyết theoquy định của pháp luật về thừa kế.(Điều 72 BLDS 2015)

</div><span class="text_page_counter">Trang 10</span><div class="page_container" data-page="10">

<b>Câu 3: Trong các vụ việc trên (quyết định năm 2018 và 2019), cá nhân bị tuyên bốchết biệt tích từ thời điểm nào? Vì sao?</b>

<i><b>Quyết định số 272/2018/QĐST-DS</b></i>

Ơng Trần Văn C bị tuyên bố chết biệt tích do cuối năm 1985, ơng C bỏ nhà đi biệt tích,khơng có tin tức, gia đình bà T đã tổ chức tìm kiếm, nhưng vẫn khơng có tin tức gì củng C. Ngày 23/8/2017, Cơng an phường Phước Bình, Quận 9 xác nhận ơng C có đăngký hộ khẩu thường trú tại phường Bình Phước, Quận 9 từ năm 1976 đến 1985 và đãxóa khẩu khơng cịn quản lý tại địa phương. Ngày 26/10/2017, Tòa án nhân dân quận 9ban hành thơng báo tìm kiếm thơng tin người bị u cầu tun bố đã chết nhưng đếnnay vẫn khơng có tin tức gì của ơng C.

Căn cứ vào khoản 2 Điều 68 BLDS 2015 và điểm d khoản 1 Điều 71 BLDS 2015, Tịấn nhân dân Quận 9 tun bố ông C đã chết vào ngày 01/01/1986.

<i><b>Quyết định số 04/2018/QĐST-DS</b></i>

Chị Quản Thị K đã bỏ nhà đi khỏi địa phương từ năm 1992 đến nay khơng có tin tứcgì. Gia đình anh Đ đã tìm kiếm và thơng báo trên phương tiện thông tin đại chúngnhiều lần, nhưng cũng khơng có kết quả. Tịa án thơng báo tìm kiếm chị K trên cáctrang mạng thông tin điện tử nhưng cũng khơng có tin tức gì. Chị Quản Thị K đã biệttích hơn 5 năm liền, khơng xác định rõ ngày tháng do đó đủ cơ sở khẳng định chị Kchết.

</div><span class="text_page_counter">Trang 11</span><div class="page_container" data-page="11">

Căn cứ vào điểm d khoản 1 Điều 71 BLDS 2015, Tòa án nhân dân huyện Đông Sơntuyên bố chị Quản Thị K đã chết biệt tích. Ngày 19/11/2018 là ngày làm căn cứ phátsinh, thay đổi chấm dứt các quan hệ về nhân thân, về tài sản, về hơn nhân gia đình, vềthừa kế của chị Quản Thị K.

<i><b>Quyết định số 94/2019/QĐST-VDS</b></i>

Bố đẻ bà K là cụ Phạm Văn C bỏ nhà đi khỏi nhà từ tháng 1 năm 1997, từ khi cụ C bỏđi, gia đình bà K đã tìm kiếm nhiều lần nhưng ko có kết quả. Năm 2008, gia đình bà Kđăng tin tìm kiếm trên báo Hà Nội mới, Đài truyền hình Trung Ương nhưng khơng cótin tức. Do đã biệt tích q 5 năm, khơng xác định rõ ngày tháng nên có đủ cơ sở đểkhẳng định cụ C đã chết.

Căn cứ vào điểm d khoản 1 điều 71 BLDS 2015 và khoản 1 Điều 68 BLDS 2015, Tịấn nhân dân TP. Hà Nội tuyên bố cụ C chết biệt tích vào ngày 01/5/1997

<b>Câu 4: Cho biết tầm quan trọng của việc xác định ngày chết của một cá nhân?Nêu cơ sở pháp lý và ví dụ minh hoạ.</b>

Xác định thời điểm chết của một người bị Tòa án tuyên bố là đã chết có ý nghĩa rấtquan trọng. Về mặt pháp lý, việc xác định ngày chết của một cá nhân giúp xác địnhthời điểm chấm dứt các quyền và nghĩa vụ pháp lý của cá nhân, giải quyết các vấn đềliên quan đến thừa kế, hôn nhân, tài sản,... đồng thời làm căn cứ để giải quyết các tranhchấp pháp lý.

Cơ sở pháp lý: Điều 71, 72, khoản 1 Điều 611 BLDS 2015

Ví dụ: Ơng C tham gia bảo hiểm nhân thọ với số tiền bảo hiểm là 1 tỷ đồng. Ông C quađời vào ngày 15/03/2024. Việc xác định ngày chết của ông C sẽ giúp người thụ hưởngbảo hiểm nhận được quyền lợi bảo hiểm 1 tỷ đồng.

<b>Câu 5: Tòa án xác định ngày chết của các cá nhân bị tuyên bố chết là ngày nào?Đoạn nào của các Quyết định trên (Quyết định năm 2018 và 2019) đã trả lời?</b>

<i><b>Ở Quyết định số 272/2018/QĐST – DS (ngày 27/4/2018):</b></i>

</div><span class="text_page_counter">Trang 12</span><div class="page_container" data-page="12">

Tòa án xác định ngày chết của ông C là ngày 1/1/1986. Dựa vào đoạn: “ Về việc xácđịnh ngày chết của ông C: Bà T và ông T xác định ông C bỏ đi cuối năm 1985, Cơngan phường Phước Bình, Quận 9 khơng xác định được ngày, tháng có tin tức cuối cùngcủa ơng C. Do đó, ngày chết của ơng C được tính là ngày đầu tiên của năm tiếp theonăm có tin tức cuối cùng của ơng C. Do đó, ngày chết của ông C là ngày 1/1/1986.”

<i><b>Ở Quyết định số 04/2018/QĐST – DS (ngày 19/11/2018): </b></i>

Tòa án xác định ngày chết của chị Quản Thị K là ngày 19/11/2018. Dựa vào đoạn: “Chị Quản Thị K là chị gái anh Quản Bá Đ... đó có đủ cơ sở khẳng định chị Quản Thị Kđã biệt tích 05 năm liền trở lên và khơng có tin tức xác thực là chị K còn sống”. Vàđoạn “ Ngày 19/11/2018 là ngày làm căn cứ phát sinh, thay đổi, chấm dứt các quan hệvề nhân thân, về tài sản, về hôn nhân gia đình, về thừa kế của chị Quản Thị K”

<i><b>Ở Quyết định số 94/2019/QĐST-VDS (ngày 15/11/2019):</b></i>

Tòa án xác định ngày chết của cụ Phạm Văn C là ngày 01/05/1997. Dựa vào đoạn: “Căn cứ vào tài liệu, chứng cứ nêu trên thấy phù hợp với trình bày của bà K và nhữngngười có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan… căn cứ vào quy định nêu trên, có cơ sở xácđịnh cụ Phạm Văn C đã chết kể từ ngày 01/05/1997”. Và đoạn: “… 2. Tuyên bố cụPhạm Văn C, sinh năm 1927; Hộ khẩu thường trú: phường Bạch Mai, quận Hai BàTrưng, thành phố Hà Nội, đã chết kể từ ngày 01/05/1997…”.

<b>Câu 6: Đối với hoàn cảnh như trong các quyết định trên (quyết định 2018 và2019), pháp luật nước ngoài xác định ngày chết là ngày nào? </b>

<i><b>Theo điều 48 của Bộ luật dân sự Trung Quốc: “ Đối với người bị tuyên bố là đã chết</b></i>

thì ngày Tòa án nhân dân ra bản án tuyên bố là chết được coi là ngày chết; đối với mộtngười bị tun bố là đã chết vì khơng xác định được nơi ở của người đó do tai nạn thìngày xảy ra tai nạn được coi là ngày người đó chết.” <small>1</small>

<small>1Bộ Luật Dân sự Trung Quốc 2020: principles-20200528, truy cập ngày 12/03/2024</small>

</div>