đề tài phòng chống tham nhũng tiêu cực ở việt nam nhìn từ giác độ cặp phạm trù khả năng và hiện thự

<span class="text_page_counter">Trang 1</span><div class="page_container" data-page="1">

<b>BỘ KẾ HOẠCH VÀ ĐẦU TƯHỌC VIỆN CHÍNH SÁCH VÀ PHÁT TRIỂNKHOA CƠ BẢN – BỘ MƠN LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ</b>

<b>TIỂU LUẬN MƠN TRIẾT HỌC MÁC-LÊNIN ĐỀ TÀI : “PHÒNG CHỐNG THAM NHŨNG, TIÊUCỰC Ở VIỆT NAM NHÌN TỪ GIÁC ĐỘ CẶP PHẠM</b>

<b>TRÙ KHẢ NĂNG VÀ HIỆN THỰC”</b>

<b>Giảng viên hướng dẫn:TS. Nguyễn Tiến Hùng</b>

<b>Sinh viên thực hiện:Nguyễn Thuý Loan – 7133401030</b>

<b>HÀ NỘI, THÁNG 12 NĂM 2022</b>

<small>1</small>

</div><span class="text_page_counter">Trang 2</span><div class="page_container" data-page="2">

<b>CHƯƠNG II: THỰC TRẠNG VỀ VẤN ĐỀ THAM NHŨNG, </b>

TIÊU CỰC VÀ PHÒNG CHỐNG THAM NHŨNG, TIÊUCỰC Ở VIỆT NAM HIỆN NAY

<b>CHƯƠNG III: MỘT SỐ BIỆN PHÁP PHÒNG CHỐNG</b>

THIỂU THAM NHŨNG, TIÊU CỰC Ở VIỆT NAM

14

</div><span class="text_page_counter">Trang 3</span><div class="page_container" data-page="3">

<b> PHẦN MỞ ĐẦU</b>

<b>I.Lý do chọn đề tài</b>

Bước vào thế kỷ XXII, toàn thế giới vận hành theo xu hướng: hồ bình,đối thoại, hội nhập và cùng phát triển.

Đất nước ta cũng là một trong những nước hồ nhập vào xu hướng chungđó. Với một đất nước đang phát triển như Việt Nam, chúng ta vẫn đang gặpphải nhiều khó khăn, vấn đề thách thức trong q trình hội nhập nhất là trongcác lĩnh vực về kinh tế, khoa học- kỹ thuật và công nghệ. Bằng việc phát huycao độ nguồn lực trong nước và sử dụng các nguồn vốn ngoại lực hỗ trợ, nướcta đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng, kinh tế, xã hội không ngừng pháttriển, trật tự an ninh xã hội được giữ vững, đời sống nhân dân không ngừngđược nâng cao. Tuy nhiên, ngồi sự phát triển và tiến bộ khơng ngừng, chúng tađang đứng trước nguy cơ và thách thức lớn: tình hình tham nhũng diễn ra rấtphức tạp. Thơng qua các q trình điều tra, có thể thấy rằng những vụ thamnhung đang diễn ra ngày càng nhiều với quy mơ ngày càng rộng, tính chất mứcđộ ngày càng nghiêm trọng. Điều đó thể hiện ở số lượng tài sản cơng mà Nhànước bị thất thốt, chiếm đoạt; số đối tượng vi phạm pháp luật, trong đó cónhiều cán bộ, cơng chức hay thậm chí là cán bộ lãnh đạo, lãnh đạo cấp cao.

Tơi có thể khẳng định rằng tham nhũng là vấn đề tồn cầu. Khơng chỉriêng Việt Nam mà các quốc gia bất kể phát triển hay đang phát triển cũng phảiđối mặt và tìm ra giải pháp cho vấn nạn tham nhũng tiêu cực. Đó cũng chính là

<b>lý do tơi chọn “Phịng chống tham nhũng, tiêu cực ở Việt Nam dưới giác độcặp phạm trù khả năng và hiện thực” làm đề tài cho bài tiểu luận môn Triết</b>

học Mác- Lênin để nghiên cứu.

<b>II.Tình hình nghiên cứu liên quan đến tiểu luận</b>

Theo <b>Tổ chức Minh bạch quốc tế </b>(Transparency International-TI), tham nhũng là hành vi lợi dụng quyền hành để gây phiền hà, khó khăn và lấ Tham

</div><span class="text_page_counter">Trang 4</span><div class="page_container" data-page="4">

nhũng là một phạm trù lịch sử. Nó xuất hiện ngay khi có sự phân chia giai cấpvà sự hình thành nhà nước và xuất hiện ở tất cả các quốc gia trên thế giới. Thamnhũng là khuyết tật bẩm sinh của quyền lực. Nó gây nguy hại cho sự phát triểncủa các quốc gia và là một trong các nguyên nhân gây ra nạn đói nghèo chongười dân. Phòng chống tham nhũng ở nước ta đã và đang được bộ máy Nhànước giám sát triệu để, chặt chẽ. Điều đó rất có giá trị về lý luận cũng như là cơsở thực tiễn và lý luận cho tơi kế thừa trong tiểu luận này.

<b>III.Mục đích, nhiệm vụ của tiểu luận</b>

<b>- Mục đích: Trên cơ sở phân tích về vấn đề tham nhũng, tiêu cực, đề xuất một số</b>

giải pháp cho cơng cuộc phịng chống tham nhũng ở đất nước ta.

<b>- Nhiệm vụ:</b>

Nêu bật cơ sở lý luận mà đề tài đề cập.

Phân tích thực trạng tham nhũng tiêu cực tại Việt Nam hiện nay.Đề xuất một số biện pháp phòng chống tham nhũng tiêu cực.

<b>IV.Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của tiểu luận</b>

<b>-Đối tượng nghiên cứu: Tiểu luận tập chung vào vấn đề phòng chống tham</b>

nhũng tiêu cực ở Việt Nam.

<b>-Phạm vi nghiên cứu: Dưới giác độ cặp phạm trù khả năng và hiện thực của</b>

Triết học Mác-Lênin, tiểu luận chỉ tập chung làm rõ vấn đề phòng chống thamnhũng tiêu cực ở Việt Nam hiện nay.

<b>V.Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu của tiểu luận</b>

<b>-Cơ sở lý luận: Tiểu luận được nghiên cứu dựa trên cơ sở lý luận của Chủ nghĩa</b>

Mác-Lênin. Tiểu luận sẽ kế thừa có chọn lọc các cơng trình nghiên cứu có liênquan đến đề tài được công bố.

<b>-Phương pháp nghiên cứu: Tiểu luận được nghiên cứu dựa trên lập trường duy</b>

vật biện chứng và biện chứng duy vật để xem xét những vấn đề đặt ra.

</div><span class="text_page_counter">Trang 5</span><div class="page_container" data-page="5">

<b>VI.Kết cấu của tiểu luận</b>

Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, tiểu luận được kếtcấu thành 3 chương

</div><span class="text_page_counter">Trang 6</span><div class="page_container" data-page="6">

<b> PHẦN NỘI DUNGCHƯƠNG I</b>

<b>QUAN ĐIỂM CỦA CHỦ NGHĨA MÁC-LÊNIN VỀ CẶP PHẠM TRÙ KHẢNĂNG VÀ HIỆN THỰC</b>

<b>1. Khái niệm khả năng và hiện thực</b>

Khi đã nhận thức được bản chất và các mâu thuẫn vốn có của sự vật, hiệntượng, chủ thể nhận thức đã có thể phán đốn được sự vật, hiện tượng đó, do sựphát triển của những mâu thuẫn bên trong nó quy định, sẽ biến đổi theo hướngnào, nghĩa là đã có thể nhận thức được đồng thời cả hiện thực và khả năng biếnđổi của sự vật, hiện tượng đó. Biện chứng của sự liên hệ lẫn nhau giữa quá khứ,hiện tại và tương lai được phản ánh trong các phạm trù “hiện thực” và “khảnăng”. Phạm trù <b>khả năng </b>phản ánh thời kỳ hình thành đối tượng, khi nó mớichỉ tồn tại dưới dạng tiền đề hay với tư cách là xu hướng. vì thế khả năng làphạm trù phản ánh tổng thể các tiền đề của sự biến đổi, sự hình thành của hiệnthực mới, là cái có thể có nhưng ngay lúc này chưa có. <b>Hiện thực </b>là phạm trùphản ánh kết quả sinh thành, là sự thực hiện khả năng, và là cơ sở để định hìnhnhững khả năng mới.

<b>Một cách đơn giản hơn, khả năng là những cái hiện chưa xảy ra, nhưng nhất</b>

định sẽ xảy ra khi có điều kiện thích hợp. <b>Hiện thực </b>là cái đang có, đang tồn tạigồm tất cả các sự vật, hiện tượng vật chất đang tồn tại khách quan trong thực tếvà các hiện tượng chủ quan đang tồn tại trong ý thức, là sự thống nhất biệnchứng của bản chất và các hiện tượng thể hiện bản chất đó. Theo nghĩa này,hiện thực khách quan và hiện thực chủ quan được dùng để phân biệt các hiệntượng vật chất với các hiện tượng tinh thần. Về thực chất, hiện thực là sự thốngnhất giữa bản chất của đối tượng với vô vàn các hiện tượng của nó, tạo nên tínhxác định động cho đối tượng trong một không gian, thời gian cụ thể [1, tr. 104].

Ví dụ . Bên trong hạt giống chứa những “tiền đề”, “mầm mống” (khảnăng) để phát triển thành cây khi có điều kiện thích hợp.

</div><span class="text_page_counter">Trang 7</span><div class="page_container" data-page="7">

<b>2. Mối liên hệ biện chứng giữa khả năng và hiện thực</b>

Là những mặt đối lập, khả năng và hiện thực thống nhất biện chứng vớinhau: chúng loại trừ nhau theo những dấu hiệu căn bản nhất, nhưng khơng cơlập hồn tồn với nhau. Sinh ra từ trong lòng hiện thực và đại diện cho tương laiở thời hiện tại, khả năng làm bộc lộ hết tính tương đối của hiện thực. thơng quatính tương đối đó mà hiện thực hố sự liên tục của các quá trình biến đổi. Mọiđối tượng đều bắt đầu phát triển từ sự chín muồi các tiền đề sinh thành của nó.Hiện thực bao chứa trong mình số lớn các khả năng, những không phải tất cảđều được hiện thực hoá. Sự hiện thực hoá từng khả năng địi hỏi các điều kiệntương ứng, nhưng rất có thể thiếu điều kiện như thế.

Trong xã hội, sự hiện thực hoá một khả năng nào đó khơng tách rời hoạtđộng thực tiễn, mà hoạt động đó chỉ có thể thành cơng khi con người tính đếncác khả năng vốn có ở hiện thực, ở các xu hướng biến đổi khách quan của nó.Mục đích, phương tiện và các phương thức của hoạt động đó xét đến cùng cũnggắn với hoàn cảnh khách quan tương ứng. Đồng thời chính hoạt động thực tiễnnhư là q trình chuyển hố mục đích, khả năng thành sản phẩm của hoạt động(hiện thực) là sự thống nhất khả năng và hiện thực. Dĩ nhiên, mức độ tự do vàhiệu quả của hoạt động đó khơng phải là vơ hạn, mà cũng bị các quy luật kháchquan quy định [1, tr. 105].

Trên thực tế, khả năng luôn biến thành hiện thực nhưng nhất thiết cần phảicó điều kiện, hơn nữa phải là một tập hợp những điều kiện cần và đủ. Ví dụ, đểmột hạt giống có thể nảy thành cây, khơng chỉ cần có nước hay chỉ cần ánhsáng mà ta cần phải có nhiều yếu tố nước, khơng khí, độ ẩm, ánh sáng, đất…cùng kết hợp để hạt giống có thể trở thành cây.

<b>3. Ý nghĩa phương pháp luận</b>

Khả năng và hiện thực tồn tại trong mối liên hệ khơng tách rời nhau và lnchuyển hố cho nhau; do hiện thực được chuẩn bị bằng khả năng cịn khả nănghướng tới sự chuyển hố thành hiện thực chứ không thể dựa vào khả năng. Tuy

</div><span class="text_page_counter">Trang 8</span><div class="page_container" data-page="8">

nhiên, vì khả năng biểu hiện khuynh hướng phát triển của sự vật, hiện tượngtrong tương lai nên khi đề ra kế hoạch, phải tính đến mọi khả năng để kế hoạchđó sát với thực tiễn. Nhiệm vụ của hoạt động nhận thức là phải xác định đượckhả năng phát triển của sự vật, hiện tượng và tìm ra khả năng ấy trong chínhbản thân nó, bởi khả năng nảy sinh vừa do sự tác động qua lại giữa các mặt bêntrong, vừa do sự tác động qua lại giữa các sự vật, hiện tượng với hoàn cảnh bênngoài

Phát triển là quá trình mà trong đó khả năng chuyển hố thành hiện thực,cịn hiện thực này trong q trình phát triển của mình lại sinh ra khả năng mới,các khả năng mới ấy trong điều kiện thích hợp lại chuyển hố thành hiện thực,tạo thành q trình vơ tận; do vậy, sau khi đã xác định được các khả năng pháttriển của sự vật, hiện tượng thì mới nên bắt đầu tiến hành lựa chọn và thực hiệnkhả năng.

Trong quá trình thực hiện khả năng đã lựa chọn, cần chú ý là trong một sựvật, hiện tượng có thể chứa nhiều khả năng khác nhau, do vậy cần tính đến mọikhả năng để dự kiến các phương án thích hợp cho từng trường hợp có thể xảyra.

Cùng trong những điều kiện nhất định, ở cùng một sự vật, hiện tượng có thểtồn tại một số khả năng và ngoài khả năng vốn có, thì khi có điều kiện mới bổsung, ở sự vật, hiện tượng sẽ xuất hiện thêm một số khả năng mới dẫn đến sựxuất hiện của một sự vật, hiện tượng mới, phức tạp hơn. Bởi vậy, trong hoạtđộng nhận thức và hoạt động thực tiễn phải lựa chọn khả năng trong số hiện có,trước hết là chú ý đến khả năng gần, khả năng tất nhiên vì chúng dễ chuyển hoáthành hiện thực hơn.

Khả năng chỉ chuyển hoá thành hiện thực khi có đầy đủ các điều kiện cầnthiết nên cần tạo ra các điều kiện đó để nó chuyển hoá thành hiện thực. Cầntránh sai lầm hoặc tuyệt đối hố vai trị của nhân tố chủ quan, hoặc xem thườngvai trị ấy trong q trình biến đổi khả năng thành hiện thực.

</div><span class="text_page_counter">Trang 9</span><div class="page_container" data-page="9">

<b>CHƯƠNG II</b>

<b>THỰC TRẠNG VỀ VẤN ĐỀ THAM NHŨNG, TIÊU CỰCỞ VIỆT NAM HIỆN NAY</b>

<b>1. Thực trạng tham nhũng ở Việt Nam hiện nay</b>

Tham nhũng là hành vi của người có chức vụ, quyền hạn đã lợi dụng chứcvụ, quyền hạn đó vì vụ lợi [2]. Ở Việt Nam, nạn tham nhũng là vấn đề trong nềnkinh tế và cả hệ thống chính trị, ai cũng thấy ảnh hưởng từ hậu quả của tham nhũngtrong xã hội. Tham nhũng là điều khơng mới, nó tồn tại rất lâu trong xã hội nhưngchưa thể nhổ sạch tận gốc ra khỏi xã hội, vẫn nhen nhói tồn tại và gây bức xúc choxã hội. Nó đang làm xấu đi bộ máy nhà nước và làm mất lòng tin của nhân dân vàoĐảng và Nhà nước. Tham nhũng hiện nay ngang nhiên, trắng trợn hơn khi có sựphức tạp, cấu kết giữa quyền lực kinh tế và quyền lực chính trị

Tổ chức Minh bạch Quốc tế (TI) có đại diện ở hơn 100 quốc gia, hàng nămkhảo sát hơn 150 nền kinh tế thế giới đã đánh giá thứ hạng tham nhũng ở Việt Namnhư sau:

<b>‣Báo Tuổi trẻ đưa tin: “Chỉ số cảm nhận tham nhũng 2013 được xếp trên cơ</b>

sở cảm nhận mức độ tham nhũng trong lĩnh vực công tại các quốc gia và vùng lãnhthổ. Chỉ số này được tính theo thang điểm từ 1 đến 100, trong đó 1 chỉ mức độtham nhũng cao nhất và 100 là trong sạch nhất. Việt Nam được xếp hạng 116/177với điểm số 31/100 và nằm trong số hai phần ba các nước trong bảng chỉ số cóđiểm số dưới 50. Năm 2012, Việt Nam đứng thứ 123/176 với cùng số điểm trên[3].

‣Theo <b>Thời báo Ngân hàng </b>ngày 22/3/2018 cho biết: Tham nhũng đang lànguyên nhân kìm hãm sự phát triển kinh tế của Việt Nam so với các nước ĐôngNam Á khác. Việt Nam đứng thứ 81 về đạo đức và tham nhũng, xếp thứ 109 về cáckhoản chi không chính thức và hối lộ trong tổng số 137 nước và tham nhũng đượccoi là vấn đề gây khó khăn thứ 3 trong kinh doanh ở Việt Nam, theo dữ liệu củaDiễn đàn Kinh tế Thế giới. Trong chỉ số nhận thức tham nhũng năm 2017 của Tổ

</div><span class="text_page_counter">Trang 10</span><div class="page_container" data-page="10">

chức Minh bạch Quốc tế, Việt Nam chỉ đứng ở vị trí 107 trong 180 quốc gia vàvùng lãnh thổ [4].

</div><span class="text_page_counter">Trang 11</span><div class="page_container" data-page="11">

Có thể nói, trước năm 2017 trở lại, Việt Nam là một trong những nước đứngtrong top 30 nước tham nhũng nhiều nhất của thế giới. Chỉ riêng trong phạm vi khuvực Đông Nam Á, Việt Nam cũng xếp thứ 4, tức một trong những nước thamnhũng nhiều nhất.

<b>* Một số vụ án tham nhũng điển hình trong thời gian qua bị truy tố, xétxử:</b>

<b>-</b> Vụ án Đinh La Thăng và đồng phạm phạm tội “Cố ý làm trái quy định của Nhànước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng” và “Tham ô tài sản” xảy ratại Tập đồn Dầu khí Việt Nam gây thiệt hại cho Nhà nước số tiền gần 120 tỷđồng.

<b>-</b> Năm 2017, 19 bị cáo trong vụ án “Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tàisản Nhà nước gây thất thốt, lãng phí”, “Thiếu trách nhiệm gây hậu quảnghiêm trọng” xảy ra tại Công ty cổ phần Gang thép Thái Ngun (TISCO) đãgây thất thốt, lãng phí tài sản Nhà nước hơn 830 tỷ đồng.

<b>-</b> Trong năm 2021, Bộ Công an đã phanh phui vụ án “thổi giá” kit xét nghiệmcủa Công ty Việt Á được Bộ Y tế cấp phép.

<b>2. Thực trạng phòng chống tham nhũng ở Việt Nam hiện nay</b>

Trước những hành vi tham nhũng, tiêu cực đang xảy ra trong mọi hoạt động,lĩnh vực thì Đảng và Nhà nước đã và đang tích cực phát huy vai trị của Bộ máyNhà nước trong cơng cuộc phịng chống tham nhũng hiện thời.

<b>-Tháng 2/2013, thành lập Ban chỉ đạo Trung ương phòng, chống tham nhũng.-Tháng 9/2021, thành lập Ban chỉ đạo Trung ương phòng, chống tham nhũng,</b>

<b>tiêu cực.</b>

Trong 10 năm từ năm 2012 đến năm 2022, cơng tác phịng chống tham

<b>nhũng đã thực sự đi vào chiều sâu, có những bước tiến mạnh mẽ: đã có hơn 2,700</b>

tổ chức Đảng bị kỷ luật với <b>168,000 </b>Đảng viên, trong đó có hơn <b>7,390 </b>đảng viên bịkỷ luật do tham nhũng. Hơn 170 cán bộ cấp cao diện Trung ương, Quản lý bị kỷluật trong đó có <b>33 </b>uỷ viên, nguyên uỷ viên Trung ương Đảng; hơn <b>50 </b>sĩ quan cấp

</div><span class="text_page_counter">Trang 12</span><div class="page_container" data-page="12">

tướng trong lực lượng vũ trang. Trong nhiệm kỳ Đại hội XII của Đảng đã có hơn

<b>110 cán bộ cấp</b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 13</span><div class="page_container" data-page="13">

cao thuộc diện Bộ Chính trị, Ban Bí thư quản lý bị xử lý kỷ luật dù là đương chứchay đã về hưu. Trong nhiệm kỳ Đại hội XIII của Đảng kỷ luật hơn 50 cán bộ Trungương quản lý trong đó có 9 uỷ viên, nguyên uỷ viên Trung ương Đảng và 20 sĩquan cấp tướng trong lực lượng vũ trang. Khởi tố, điều tra 455 vụ/ 1,054 bị can vềtham nhũng [5].

Những nỗ lực, kiên trì, bền bỉ và quyết liệt của Đảng và Nhà nước trongcơng cuộc phịng chống tham nhũng, tiêu cực thời gian qua đã có những kết quảbước đầu, có tính khả quan. Theo số liệu do Tổ chức Minh bạch quốc tế (TI) côngbố, chỉ số cảm nhận tham nhũng (CPI) của Việt Nam những năm gần đây tăng lên,thể hiện một chỉ báo tích cực đối với các nỗ lực của Đảng và Nhà nước ta trongcông tác phòng chống tham nhũng (PCTN), cụ thể:

<b>-</b> Năm 2018, Việt Nam đạt 33/100 điểm, xếp hạng 117/180 toàn cầu, Đảng vàNhà nước đã có nhiều nỗ lực trong cơng tác phịng chống tham nhũng, điển hình làviệc nhanh chóng, kiên quyết, xử lý các vụ án tham nhũng lớn. Tháng 11/2018,Quốc hội đã thơng qua Luật Phịng, chống tham nhũng (sửa đổi) gồm 10 chươngvới 96 điều,

<b>-</b> Chính phủ đã chỉ đạo tăng cường kiểm tra và tổ chức thực hiện nghiêm cácbiện pháp PCTN như: đề cao tính liêm chính trong khu vực cơng, thực hiện hiệuquả cơng tác kê khai và công khai tài sản, thu nhập cán bộ, cơng chức,…

Vì vậy, chỉ số CPI của Việt Nam vào năm 2019 đạt 37/100 điểm, tăng 4điểm so với năm 2018, đứng thứ 98/180 quốc gia, vùng lãnh thổ, tăng 21 bậc sovới năm 2018. Đây là mức điểm cao nhất mà Tổ chức Minh bạch thế giới đánh giáđối với Việt Nam và là năm có mức điểm tăng cao nhất từ trước tới nay, cũng là sựkhẳng định những kết quả tích cực trong cơng tác phịng chống tham nhũng ở ViệtNam.

Những kết quả có được trên là sự cố gắng khơng ngừng nghỉ của các cấp từTrung ương đến địa phương, thực hiện những biện pháp hiệu quả của Đảng và Nhànước. Trong nhiệm kỳ Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XI, có 56,572 đảng viênbị xử lý kỷ luật trong đó có 16,259 cấp uỷ viên các cấp. Uỷ ban Trung ương đã tiếnhành kiểm tra 13 tổ chức Đảng và 33 Đảng viên. Qua kiểm tra, kết luận các tổ chức

</div>