bài giảng tiếp cận chứng trạng thường gặp

<span class="text_page_counter">Trang 1</span><div class="page_container" data-page="1">

Faculty of Traditional Medicine

<b>University of Medicine and Pharmacy</b>

<b>Tiếp cận chứng trạng thường gặp</b>

ThS. Võ Thanh Phong

</div><span class="text_page_counter">Trang 3</span><div class="page_container" data-page="3">

Faculty of Traditional Medicine

<b>University of Medicine and Pharmacy</b>

<b>Tiếp cận đau đầu</b>

ThS. Võ Thanh Phong

</div><span class="text_page_counter">Trang 4</span><div class="page_container" data-page="4">

<b>Đầu thống</b>

Bất thơng

Thất dưỡng

Khí uấtHuyết ứ

Khí hưHuyết hư

<i>-Khởi phát đột ngột/từ từ-Ấn đau cự án/thiện án-Cường độ nhiều/ít-Diễn tiến cấp/mạn?-Mạch thực/hư?</i>

Hỏa vượngĐàm thấp

<i>-Đàm che lấp thanh khiếu: chóng mặt, nhìn mờ, ù tai</i>

</div><span class="text_page_counter">Trang 5</span><div class="page_container" data-page="5">

Faculty of Traditional Medicine

<b>University of Medicine and Pharmacy</b>

<b>Tiếp cận đau ngực</b>

ThS. Võ Thanh Phong

</div><span class="text_page_counter">Trang 6</span><div class="page_container" data-page="6">

<b>Tâm thống</b>

Bất thơng

Thất dưỡng

Khí uấtHuyết ứ

Khí hưHuyết hư

<i>-Khởi phát đột ngột/từ từ-Ấn đau cự án/thiện án-Cường độ nhiều/ít-Diễn tiến cấp/mạn?-Mạch thực/hư?</i>

Nhiệt bếĐàm thấp

<i>-Tăng khi thời tiết âm u, ẩm thấp</i>

<i>-Đau lúc có lúc khơng</i>

<i>-Đau tăng khi vận động làm hao khí</i>

<i>-Đau âm ỉ liên tục</i>

<i>-Biểu hiện thần thất dưỡng-Đau cảm giác trống rỗng</i>

<i>-Biểu hiện não tủy thiếu ni dưỡng: hay qn, giảm tập trung</i>

Khí thốt

<i>^{-Đau vặn xoắn xun sau lưng}-Biểu hiện khí thốt: quyết lãnh, mạch tuyệt, ra mồ hôi ồ ạt</i>

</div><span class="text_page_counter">Trang 7</span><div class="page_container" data-page="7">

Faculty of Traditional Medicine

<b>University of Medicine and Pharmacy</b>

<b>Tiếp cận đau thượng vị</b>

ThS. Võ Thanh Phong

</div><span class="text_page_counter">Trang 8</span><div class="page_container" data-page="8">

<b>Vị thống</b>

Thất giáng

Thất dưỡng

Khí uấtHuyết ứ

Tỳ khí hư

<i>-Khởi phát đột ngột/từ từ-Ấn đau cự án/thiện án-Cường độ nhiều/ít</i>

<i>-Ợ hơi/nơn xong có giảm đau?-Diễn tiến cấp/mạn?</i>

<i>-Mạch thực/hư?</i>

Hỏa vượngĐàm thấp

Vị âm hư

<i>-Đau căng tức, ợ hơi, ợ chua nhiều-Đau tăng giảm theo tình chí-Đau nhói, cố định, tăng về đêm-Sờ bụng có hịn khối, nơn/tiêu ra máu</i>

<i>-Đau bỏng rát, dữ dội, ợ nóng-Ăn nhiều mau đói, biểu hiện thực nhiệt</i>

<i>-Đau +đầy chướng bụng</i>

<i>-Biểu hiện đàm ở Vị phủ: Buồn nơn, nơn đàm nhớt, ăn khó tiêu</i>

<i>-Đau âm ỉ, giảm sau ăn</i>

<i>-Ăn ít, chậm tiêu, nơn nước trong</i>

<i>-Đau âm ỉ, cảm giác cồn cào, đói mà khơng muốn ăn</i>

<i>-Biểu hiện âm hư nội nhiệt</i>

Thực tích

<i>-Đau căng chướng, bụng đầy-Nôn/ợ thức ăn chua hôi</i>

</div><span class="text_page_counter">Trang 9</span><div class="page_container" data-page="9">

Faculty of Traditional Medicine

<b>University of Medicine and Pharmacy</b>

<b>Tiếp cận đau cơ xương khớp</b>

ThS. Võ Thanh Phong

</div><span class="text_page_counter">Trang 10</span><div class="page_container" data-page="10">

<b>Đau khớp</b>

Bất thơng

Thất dưỡng

Khí uấtHuyết ứ

Khí hưHuyết hư

<i>-Khởi phát đột ngột/từ từ-Ấn đau cự án/thiện án-Cường độ nhiều/ít-Diễn tiến cấp/mạn?-Mạch thực/hư?</i>

<i>-Đau sâu trong xương</i>

<i>-Biểu hiện tủy thiếu nuôi dưỡng: cốt chưng, dễ gãy xương</i>

</div><span class="text_page_counter">Trang 11</span><div class="page_container" data-page="11">

Faculty of Traditional Medicine

<b>University of Medicine and Pharmacy</b>

<b>Tiếp cận ù tai</b>

ThS. Võ Thanh Phong

</div><span class="text_page_counter">Trang 12</span><div class="page_container" data-page="12">

<b>Nhĩ minh</b>

Tà nhiễu

Thất dưỡng

Khí uấtHuyết ứ

Khí hưHuyết hư

<i>-Khởi phát đột ngột/từ từ-Tiếng ù lớn/nhỏ</i>

<i>-Diễn tiến cấp/mạn?-Mạch thực/hư?</i>

Hỏa vượngĐàm thấp

Tinh bất túc

<i>-Ù tai + căng tức trong tai-Tiếng ù tăng giảm theo tình chí</i>

<i>-Ù tai + đau trong tai</i>

<i>-Biểu hiện huyết ứ vùng đầu mặt-Tiếng ù lớn, khó chịu nhiều-Biểu hiện thực nhiệt</i>

<i>-Ù tai + nặng đầu +căng tức tai-Biểu hiện đàm che lấp thanh khiếu khác như mắt, mũi</i>

</div><span class="text_page_counter">Trang 13</span><div class="page_container" data-page="13">

Faculty of Traditional Medicine

<b>University of Medicine and Pharmacy</b>

<b>Tiếp cận răng rụng</b>

ThS. Võ Thanh Phong

</div><span class="text_page_counter">Trang 14</span><div class="page_container" data-page="14">

<i>-Khởi phát đột ngột/từ từ-Số lượng rụng 1 lần nhiều/ít-Diễn tiến cấp/mạn?</i>

<i>-Mạch thực/hư?</i>

Hỏa vượngĐàm thấp

Tinh bất túc

<i>-Đau nhói chân răng, xương hàm-Biểu hiện huyết ứ vùng đầu mặt-Đau nóng rát kèm lở loét nướu-Biểu hiện thực nhiệt</i>

<i>-Nướu răng sưng, biến dạng-Nước miếng dính nhớt</i>

<i>-Răng khơng chắc, nhai yếu</i>

<i>-Răng khơ, ngã màu-Nướu nhợt</i>

<i>-Răng khơ, giịn dễ gãy</i>

<i>-Biểu hiện cốt tủy thiếu nuôi dưỡng</i>

</div><span class="text_page_counter">Trang 15</span><div class="page_container" data-page="15">

Faculty of Traditional Medicine

<b>University of Medicine and Pharmacy</b>

<b>Tiếp cận tóc bạc</b>

ThS. Võ Thanh Phong

</div><span class="text_page_counter">Trang 16</span><div class="page_container" data-page="16">

<b>Tóc bạc/rụng</b>

Thương tổn

Thất dưỡng

Huyết nhiệtKhí uất huyết ứ

Khí huyết hư

<i>-Khởi phát đột ngột/từ từ-Số lượng nhiều/ít</i>

<i>-Tóc rụng có kèm chân tóc?-Diễn tiến cấp/mạn?</i>

<i>-Biểu hiện thực nhiệt</i>

<i>-Da đầu đau, tê, khó chịu</i>

<i>-Da đầu nhờn, có gàu</i>

<i>-Da đầu khơ, tóc khơ, dễ gãy-Biểu hiện khí huyết hư tồn thân</i>

<i>-Tóc bạc cả đầu, rụng và thưa dần dần</i>

</div><span class="text_page_counter">Trang 17</span><div class="page_container" data-page="17">

Faculty of Traditional Medicine

<b>University of Medicine and Pharmacy</b>

<b>Tiếp cận mắt mờ</b>

ThS. Võ Thanh Phong

</div><span class="text_page_counter">Trang 18</span><div class="page_container" data-page="18">

<b>Mắt mờ</b>

Thương tổn

Thất dưỡng

Khí uấtHuyết ứ

Khí hưHuyết hư

<i>-Khởi phát đột ngột/từ từ-Nội chướng/ngoại chướng?-Diễn tiến cấp/mạn?</i>

<i>-Mạch thực/hư?</i>

Hỏa vượngĐàm thấp

<i>-Tiết nhiều nhử, dịch nhầy</i>

<i>-Biểu hiện đàm che lấp thanh khiếu khác như tai, mũi, đầu</i>

<i>-Lúc rõ lúc mờ</i>

<i>-Tăng khi vận động hao khí-Mắt khơ, giảm tiết nước mắt-Biểu hiện thiếu ni dưỡng tai/đầu mặt</i>

<i>-Quáng gà</i>

<i>-Biểu hiện thiếu nuôi dưỡng đầu/não</i>

</div><span class="text_page_counter">Trang 19</span><div class="page_container" data-page="19">

Faculty of Traditional Medicine

<b>University of Medicine and Pharmacy</b>

<b>Tiếp cận tiểu đêm</b>

ThS. Võ Thanh Phong

</div><span class="text_page_counter">Trang 20</span><div class="page_container" data-page="20">

<b>Tiểu đêm</b>

Tà nhiễu

Bất cố

Khí uấtHuyết ứ

Tỳ khí hư

Thận khí hư khơng khí hóa BQ

<i>-Khởi phát đột ngột/từ từ?-Hội chứng niệu đạo cấp?-Diễn tiến cấp/mạn?-Mạch thực/hư?</i>

Đàm thấp

Thận khí hư khơng chủ nhị âm

<i>-Căng tức hạ vị, tiểu khó-Tăng giảm theo tình chí</i>

<i>-Đau hạ vị, tiểu máu cục-Hạ vị có hịn khối</i>

<i>-Nước tiểu đục, tiểu khó-Đau nặng hạ vị</i>

<i>-Tiểu lắt nhắt nhỏ giọt</i>

<i>-Biểu hiện mất kiện vận thủy cốc</i>

<i>-Tiểu nhiều, nước tiểu trong-Vệ khí hư</i>

<i>-Tiểu nhiều lần, tiểu són, tiểu khơng kiểm sốt</i>

</div><span class="text_page_counter">Trang 21</span><div class="page_container" data-page="21">

Faculty of Traditional Medicine

<b>University of Medicine and Pharmacy</b>

<b>Tiếp cận mất ngủ</b>

ThS. Võ Thanh Phong

</div><span class="text_page_counter">Trang 22</span><div class="page_container" data-page="22">

<b>Mất ngủ</b>

Tà nhiễu

Thất dưỡng

Khí uấtHuyết ứ

Khí hưHuyết hư

<i>-Khởi phát đột ngột/từ từ</i>

<i>-Thần bứt rứt, kích động/giảm?-Giấc mơ sống động?</i>

<i>-Mất ngủ nặng/nhẹ?-Diễn tiến cấp/mạn?-Mạch thực/hư?</i>

Hỏa vượngĐàm thấp

<i>-Nặng ngực</i>

<i>-Biểu hiện đàm vùng ngực/đầu</i>

<i>-Hồi hộp, dễ mệt, dễ kinh sợ-Biểu hiện Tâm khí, Đởm khí hư</i>

<i>-Dễ thức giấc/khó vào giấc ngủ-Biểu hiện Can huyết, Tâm huyết hư-Thức dậy sớm</i>

<i>-Biểu hiện não tủy bất túc</i>

Hư nhiệt

<i>^{-Tâm phiền, mơ nhiều}_{-Biểu hiện âm hư nội nhiệt}</i>

</div><span class="text_page_counter">Trang 23</span><div class="page_container" data-page="23">

Faculty of Traditional Medicine

<b>University of Medicine and Pharmacy</b>

<b>Tiếp cận ho</b>

ThS. Võ Thanh Phong

</div><span class="text_page_counter">Trang 24</span><div class="page_container" data-page="24">

Khái thấuHáoSuyễnPhế trướng

Thực tà trở phế

Phế hư thất tuyên

Khí uấtHuyết ứ

Phế khí hưPhế âm hư

<i>-Ho có lực/vơ lực?-Nói có lực/vơ lực?-Cấp/mạn?</i>

<i>-Mạch thực/hư?</i>

Hỏa vượngĐàm thấp

Thận khí hưThủy ẩm

Tỳ khí hư

</div><span class="text_page_counter">Trang 25</span><div class="page_container" data-page="25">

Faculty of Traditional Medicine

<b>University of Medicine and Pharmacy</b>

<b>Phân biệt yếu tố chứng trạng</b>

ThS. Võ Thanh Phong

</div><span class="text_page_counter">Trang 26</span><div class="page_container" data-page="26">

Faculty of Traditional

<b>-Kiểu đau</b>Âm ỉ, kéo dàiRõCo thắtNóng rát

nóng^{Giảm khi gặp}lạnh

<b>Tư thế</b>Giảm khi nằmGiảm khi ngồi

<b>-Khởi phát</b>Chậm, kéo dàiĐột ngột-

<b>Nghỉ/vận động</b>Giảm khi nghỉGiảm khi vận

động^{Giảm khi vận}động^{Nặng hơn khi}vận động

</div><span class="text_page_counter">Trang 27</span><div class="page_container" data-page="27">

Faculty of Traditional Medicine

<b>Phân biệt thực nhiệt vs hư nhiệt</b>

<i>Giovanni Maciocia (2015), The foundations of Chinese medicine: a comprehensive </i>

<i>text, Elsevier</i>

<b>Tinh thần</b>Bứt rứt nhiềuBứt rứt về đêm

<b>Bụng</b>Bĩ mãn táo thực, đi tiêu xong

giảm đau^{Đau âm ỉ liên tục, tiêu xong}không giảm đau

</div><span class="text_page_counter">Trang 28</span><div class="page_container" data-page="28">

Faculty of Traditional

<b>Sợ gió</b>Sợ gió khơng cách giảm, tà nhập lý

<b>Phát sốt</b>Âm ỉ, thoáng qua (hàn tà bế vệ

dương)^{Gần nơi mát thì hết (thấp khí từ}Tỳ hạ xuống, Thận hỏa bốc lên)

<b>Ăn uống</b>Ăn uống đượcĂn uống kém

<b>Vị trí nóng</b>Nóng mu bàn tay > long bàn tayNóng long bàn tay > mu bàn tay

<b>Miệng mũi</b>Tắc mũi, chảy mũi, giọng trầm đụcChán ăn, đoản hơi, biếng nói

<b>Đau đầu</b>Liên tục, khi tà nhập lý thì hếtLúc đau lúc khơng

<b>Tứ chi</b>Cân cơ co rút, cử động khó khănTứ chi yếu sức, lười vận động

</div>