vốn xã hội tác động đến việc làm và thu nhập của hộ gia đình

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (10.91 MB, 358 trang )

<span class="text_page_counter">Trang 1</span><div class="page_container" data-page="1">

<b>BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO </b>

<b>TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH </b>

<b>PHẠM TẤN HÒA </b>

<b>VỐN XÃ HỘI TÁC ĐỘNG ĐẾN VIỆC LÀM VÀ THU NHẬP CỦA </b>

<b>HỘ GIA ĐÌNH</b>

<b>LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ </b>

<b>Thành phố Hồ Chí Minh, tháng 10 năm 2021 </b>

360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM

Von xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhVon xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhVon xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhVon xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhVon xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhVon xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhVon xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhVon xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhVon xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhVon xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhVon xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhVon xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhVon xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhVon xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhVon xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhVon xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinh

360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM

360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM

360Von xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhWednesday, June 12, 2024

</div><span class="text_page_counter">Trang 2</span><div class="page_container" data-page="2">

360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM

360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM

360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM

360Von xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhWednesday, June 12, 2024

</div><span class="text_page_counter">Trang 3</span><div class="page_container" data-page="3">

<b>BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO </b>

<b>TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH </b>

<b>PHẠM TẤN HỊA </b>

<b>VỐN XÃ HỘI TÁC ĐỘNG ĐẾN VIỆC LÀM VÀ THU NHẬP CỦA </b>

<b>HỘ GIA ĐÌNHChuyên ngành: Kinh tế học </b>

<b>Mã ngành: 62310105 </b>

<b>LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ </b>

<b>NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. NGUYỄN VĂN PHÚC </b>

<b>Thành phố Hồ Chí Minh, tháng 10 năm 2021 </b>

360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM

360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM

360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM

360Von xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhWednesday, June 12, 2024

</div><span class="text_page_counter">Trang 4</span><div class="page_container" data-page="4">

<b>TÓM TẮT </b>

Vốn xã hội là một trong năm nguồn vốn sinh kế. Vốn xã hội là nguồn lực giúp đảm bảo sinh kế bền vững. Thông qua việc tiếp cận nguồn lực xã hội, các cá nhân, hộ gia đình có thể nâng cao thu nhập, cải thiện đời sống vật chất lẫn tinh thần. Luận án đã lược khảo các lý thuyết có liên quan đến chủ đề nghiên cứu mà tập trung chính là một số lý thuyết kinh tế có liên quan, kết hợp với các lý thuyết vốn xã hội. Qua lược khảo lý thuyết, tác giả nhận thấy vốn xã hội tiếp cận theo cấp độ trung mô (hộ gia đình) chưa được các nhà nghiên cứu quan tâm thực hiện thỏa đáng. Điều này đã mở ra hướng tiếp cận mới cho luận án. Do đó, luận án tập trung nghiên cứu “Vốn xã hội tác động đến việc làm và thu nhập của hộ gia đình” nhằm lấp đầy khoảng trống nghiên cứu. Song song với lược khảo lý thuyết, luận án cũng hệ thống và phân tích những nghiên cứu có liên quan mật thiết với vốn xã hội, việc làm và thu nhập của hộ gia đình. Kết quả lược khảo lý thuyết và các nghiên cứu trước đã giúp luận án hình thành mơ hình nghiên cứu.

Tuy nhiên, vốn xã hội được các nhà nghiên cứu nhận định là một bức tranh đa sắc màu và đa khía cạnh. Để làm rõ mơ hình và thang đo nghiên cứu, luận án đã tiến hành thu thập ý kiến chuyên gia. Thang đo nghiên cứu sau khi hiệu chỉnh theo ý kiến chuyên gia. Bảng hỏi khảo sát được hoàn chỉnh cuối cùng để thu thập dữ liệu tại 7 huyện/thị của vùng Đồng Tháp Mười (ĐTM) tỉnh Long An. Mẫu trong nghiên cứu được chọn theo phương pháp ngẫu nhiên hệ thống.

Kết quả thu thập dữ liệu đạt yêu cầu là 1.197 quan sát. Kết quả phân tích dữ liệu cho thấy, dữ liệu đảm bảo độ tin cậy, tính đại diện và phù hợp với thực tiễn. Kết quả phân tích mơ hình SEM (CB-SEM) cho thấy, hầu hết các giả thuyết đề ra đều được chấp nhận, trong đó có giả thuyết chấp nhập hồn tồn và có giả thuyết chấp nhập một phần. Kết quả nghiên cứu đã giúp khẳng định tính đúng đắn trong các lý thuyết “sức mạnh của mối quan hệ yếu” của Granovertter, lý thuyết “lỗ hổng cấu trúc” của Burt, “lý thuyết mạng lưới quan hệ xã hội” của Putnam. Đồng thời, kết quả cũng cho thấy sự phù hợp nhất định trong lý thuyết của Portes về mặt trái của vốn xã hội.

123docz.net - File bi loi xin lienhe:

360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM

360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM

360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM

360Von xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhWednesday, June 12, 2024

</div><span class="text_page_counter">Trang 5</span><div class="page_container" data-page="5">

Luận án đã hoàn thành tất cả 5 mục tiêu nghiên cứu đề ra bằng phương pháp nghiêu cứu khoa học. Kết quả nghiên cứu đã giúp giải tỏa phần nào những tranh luận của các nhà nghiên cứu trước đây về vốn xã hội, cụ thể là các loại vốn xã hội khác nhau có tác động đến việc làm, thu nhập và đa dạng hóa thu nhập của hộ gia đình khác nhau. Đồng thời, luận án đã bổ sung một số thang đo vốn xã hội mới gắn với việc làm và thu nhập của hộ gia đình. Những thang đo này đã được kiểm chứng bằng dữ liệu đủ lớn nên đảm bảo tính đại diện cao. Cụ thể là những thang đo vốn xã hội của hộ gia đình như: số thành viên tham gia vào các tổ chức Đảng, Nhà nước; số thành viên tham gia vào các tổ chức chính trị xã hội, số người có thể hỗ trợ hộ gia đình khi khó khăn (cho mượn tiền), các khoản đóng góp vào các hoạt động cộng đồng, các hoạt động hội nhóm và các khoản giao tế của hộ gia đình. Phần lớn những thang đo này chưa được ứng dụng trong các nghiên cứu trước đây. Bên cạnh đó, đề tài còn phát hiện sự tác động mạnh mẽ, tích cực của đa dạng hóa thu nhập đến thu nhập của hộ gia đình.

Dựa vào kết quả nghiên cứu, tác giả đã đề xuất những khuyến nghị nhằm tăng thu nhập và tăng khả năng đa dạng hóa thu nhập của hộ gia đình cùng với việc tăng vốn xã hội của cá nhân, hộ gia đình trên địa bàn nghiên cứu. Luận án đã hoàn thành mục tiêu đề ra. Kết quả nghiên cứu đã phát hiện những điểm mới, đóng góp vào kho tàng khoa học cũng như thực tiễn. Luận án góp phần lấp đầy khoảng trống trong nghiên cứu liên quan đến vốn xã hội, việc làm, thu nhập và đa dạng hóa thu nhập của hộ gia đình.

360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM

360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM

360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM

360Von xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhWednesday, June 12, 2024

</div><span class="text_page_counter">Trang 6</span><div class="page_container" data-page="6">

<b>ABSTRACT </b>

<i>Social capital (SC) is one of the five components of livelihood capital. Social </i>

capital is a resource that aids in the maintenance of long-term livelihoods. Individuals and households can enhance their incomes as well as improve their material and spiritual lives by having easy access to social "resources." The thesis looked at many theories relevant to the research issue, with a particular emphasis on sociological theories. It has categorized social capital and systematized theories in order to identify research needs. The thesis reveals that social capital, which is conducted in households at the meso-level, has not been appropriately considered by researchers, based on the theoretical review. To cover research gaps, it focuses on the study of "social capital affecting employment and household income." The study rigorously assessed the closely linked studies on social capital, employment, and household income in accordance with the theoretical review. A tentative analytical framework has been constructed using the findings of the theoretical review and earlier studies (research model proposed at the end of chapter 2).

Researchers, on the other hand, see social capital as a vivid and multi-faceted image. The thesis surveyed specialists in order to gather their critical viewpoints in order to define the study model and scale. Scale based on the judgments of professionals. The survey questionnaire was finally completed in order to collect data in 7 districts/towns of Long An province's Dong Thap Muoi region. The approach used in the study is systematic randomization, which is a type of probability sampling (classified into 3 stages, detailed in Chapter 3).

The data collection yielded a good result of 1,197 (removed 63 survey). The results suggest that the data is accurate, representative, and useful. The findings of the SEM model analysis (CB-SEM) demonstrate that the majority of the presented hypotheses, including the fully accepted and partially accepted hypotheses, are accepted. The correctness of Granovertter, Burt, Putnam, Alder, and Kwon's social capital theories has been supported by research findings. At the same time, such findings suggest that Portes' argument concerning the negative aspects of social capital is accurate.

360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM

360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM

360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM

360Von xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhWednesday, June 12, 2024

</div><span class="text_page_counter">Trang 7</span><div class="page_container" data-page="7">

All three research objectives were met by the thesis. The findings of the study have helped to quell several prior debates about social capital, such as whether different categories of social capital have varied effects on household employment, income, and income diversification. Simultaneously, numerous additional social capital scales related to employment and household income have been added to the topic. These scales have been thoroughly tested and found to be highly representative. The number of members participating in Party and State-owned organizations; the number of members participating in socio-political organizations (SOs); the number of people who can support the family in difficult times (lending money); contributions to community activities, group activities, and household transactions are all examples of household social capital scales. It's worth noting that most of these scales haven't been used in earlier research. In addition, the study discovered that income diversification has a significant and positive impact on household income.

The researcher has made recommendations based on the findings of the study to enhance income, diversify family income, and increase the social capital of individuals and households in the study region. The thesis has met all of its declared goals. New elements of research have been uncovered, adding to current scientific and practical knowledge. The thesis contributes to filling a research gap in the areas of social capital, employment, income, and household income diversification.

360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM

360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM

360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM

360Von xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhWednesday, June 12, 2024

</div><span class="text_page_counter">Trang 8</span><div class="page_container" data-page="8">

<b>DANH MỤC TỪ TIẾNG ANH ... xvi</b>

<b>1.2.Mục tiêu nghiên cứu ... 9</b>

<b>1.3.Câu hỏi nghiên cứu ... 10</b>

<b>1.4.Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ... 10</b>

<b>1.5.Khoảng trống nghiên cứu và điểm mới của luận án ... 12</b>

<b>1.6.Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận án ... 14</b>

<b>CHƯƠNG 2 ... 18</b>

<b>CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ KHUNG PHÂN TÍCH TÁC ĐỘNG CỦA ... 18</b>

<b>2.1.4. Đa dạng hóa thu nhập và các yếu tố ảnh hưởng đến đa dạng hóa thu nhập của hộ gia đình ... 23</b>

<b>2.2.Các lý thuyết về vốn xã hội, việc làm và thu nhập ... 30</b>

360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM

360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM

360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM

360Von xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhWednesday, June 12, 2024

</div><span class="text_page_counter">Trang 9</span><div class="page_container" data-page="9">

<b>2.2.1.Lý thuyết về vốn xã hội ... 30</b>

<b>2.2.2.Những điểm thống nhất và khác biệt trong các lý thuyết ... 39</b>

<b>2.2.3.Các lý thuyết về vốn xã hội và việc làm ... 42</b>

<b>2.2.4.Các lý thuyết về việc làm và thu nhập ... 43</b>

<b>2.2.5.Lý thuyết khung sinh kế bền vững ... 45</b>

<b>2.3.Các nghiên cứu trước liên quan đến vốn xã hội, việc làm và thu nhập ... 49</b>

<b>2.3.1.Các nghiên cứu về vốn xã hội với việc làm và sự hài lòng về việc làm .... 50</b>

<b>2.3.2.Các nghiên cứu về VXH gắn với thu nhập, thu nhập của HGĐ ... 58</b>

<b>2.3.3.Các nghiên cứu về vốn xã hội gắn với đa dạng hóa thu nhập của HGĐ . 632.4.Tổng hợp công cụ đo lường vốn xã hội ... 69</b>

<b>2.5.Mơ hình và giả thuyết nghiên cứu ... 72</b>

<b>2.5.1.Mơ hình nghiên cứu ... 72</b>

<b>2.5.2.Giả thuyết nghiên cứu ... 73</b>

<b>Tóm tắt chương 2 ... 94</b>

<b>CHƯƠNG 3 ... 95</b>

<b>PHƯƠNG PHÁP VÀ DỮ LIỆU NGHIÊN CỨU ... 95</b>

<b>3.1. Qui trình thực hiện nghiên cứu... 95</b>

<b>3.2. Nghiên cứu định tính ... 97</b>

<b>3.2.1. Tiêu chuẩn lựa chọn chuyên gia ... 97</b>

<b>3.2.2. Thiết kế nghiên cứu định tính ... 98</b>

<b>3.2.3. Kết quả thu thập ý kiến chuyên gia ...100</b>

<b>3.3. Thang đo nghiên cứu chính thức ...103</b>

<b>3.4. Dữ liệu và phương pháp thu thập dữ liệu ...104</b>

<b>3.4.1. Phương pháp chọn mẫu và cỡ mẫu ...104</b>

<b>3.4.2. Đặc điểm địa bàn nghiên cứu ...106</b>

360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM

360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM

360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM

360Von xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhWednesday, June 12, 2024

</div><span class="text_page_counter">Trang 10</span><div class="page_container" data-page="10">

<b>4.1. Thống kê mô tả mẫu nghiên cứu ...116</b>

<b>4.1.2. Đặc điểm HGĐ trong mẫu nghiên cứu ...117</b>

<b>4.1.3. Vốn xã hội của hộ gia đình tại địa bàn nghiên cứu ...121</b>

<b>4.1.4. Thống kê mô tả các thang đo VXH của cá nhân ...126</b>

<b>4.2. Kiểm định thang đo ...127</b>

<b>4.2.1. Kết quả Cronbach’s Alpha (CRA) ...127</b>

<b>4.3. Phân tích nhân tố khẳng định (CFA) ...130</b>

<b>4.5. Thảo luận kết quả nghiên cứu ...144</b>

<b>4.5.1. Các biến đạt mức ý nghĩa thống kê theo yêu cầu ...144</b>

<b>4.5.2. Các biến không có ý nghĩa thống kê ...155</b>

<b>5.3. Hạn chế và hướng nghiên cứu tiếp theo ...165</b>

<b>PHỤ LỤC 4: Kết quả thống kê mô tả và kiểm định thang đo ...220 </b>

360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM

360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM

360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM

360Von xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhWednesday, June 12, 2024

</div><span class="text_page_counter">Trang 11</span><div class="page_container" data-page="11">

<b>DANH MỤC HÌNH VÀ SƠ ĐỒ</b>

Hình 2.1: Phân loại vốn xã hội ... 26

Hình 2.2: Khung phân tích sinh kế (IDS, 1996; Scoones, 1998) ... 46

Hình 2.3: Khung sinh kế của DFID (1999, 2007) ... 48

Hình 2.4: Mơ hình nghiên cứu ... 73

Hình 3.1: Sơ đồ qui trình nghiên cứu ... 96

Hình 3.2: Qui trình thực hiện nghiên cứu định tính ... 99

Hình 3.3: Qui trình phân tích dữ liệu ... 111

Hình 4.1: Mẫu nghiên cứu phân theo địa bàn ... 116

Hình 4.2: Kết quả phân tích CFA ... 132

Hình 4.3: VXH cá nhân tác động trực tiếp đến thu nhập và ĐDHTN của HGĐ ... 133

Hình 4.4: VXH cá nhân tác động gián tiếp đến thu nhập và ĐDHTN của HGĐ ... 135

Hình 4.5: VXH của HGĐ tác động trực tiếp đến thu nhập và ĐDHTN của HGĐ .. 136

Hình 4.6: Kết quả phân tích SEM ... 139

Hình 4.7: Sơ đồ tóm tắt kết quả nghiên cứu (các biến có ý nghĩa thống kê) ... 157

360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM

360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM

360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM

360Von xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhWednesday, June 12, 2024

</div><span class="text_page_counter">Trang 12</span><div class="page_container" data-page="12">

<b>DANH MỤC BẢNG </b>

Bảng 1.1: Tỷ lệ thất nghiệp và thiếu việc làm của lao động tỉnh Long An ... 6

Bảng 1.2: Lao động từ 15 tuổi trở lên tại tỉnh Long An giai đoạn 2016-2020 ... 7

Bảng 2.1: Tổng hợp các loại vốn xã hội ... 30

Bảng 2.2: Tổng hợp khung lý thuyết vốn xã hội... 38

Bảng 2.3: Các khía cạnh và thang đo VXH theo kết quả của các nghiên cứu trước 69 Bảng 2.4: Tóm tắt các giả thuyết nghiên cứu ... 89

Bảng 3.1: Thang đo và căn cứ thiết kế thang đo ... 104

Bảng 3.2: Tỷ lệ lực lượng lao động/qui mô dân số ... 106

Bảng 3.3: Tỷ lệ lực lượng lao động có việc làm phân theo khu vực kinh tế ... 107

Bảng 3.4: Tỷ lệ thất nghiệp phân theo địa phương ... 107

Bảng 3.5: Tỷ lệ thiếu việc làm phân theo địa phương ... 108

Bảng 3.6: Các phương pháp đo lường đa dạng hóa ... 110

Bảng 3.7: Tổng hợp các chỉ số dùng để kiểm định độ phù hợp của mơ hình ... 112

Bảng 4.1: Tỷ lệ phụ thuộc phân theo địa bàn... 118

Bảng 4.2: Mức thu nhập bình quân/người của HGĐ phân theo địa bàn ... 119

Bảng 4.3: Diện tích đất sản xuất của HGĐ phân theo địa bàn ... 120

Bảng 4.4: Vốn xã hội của HGĐ phân theo giới tính của đối tượng phỏng vấn ... 122

Bảng 4.5: Vốn xã hội của hộ gia đình phân theo địa bàn ... 125

Bảng 4.6: Kết quả kiểm định độ tin cậy của thang đo (CRA) ... 128

Bảng 4.7: Kết quả EFA các nhóm biến độc lập ... 129

Bảng 4.8: Kết quả EFA nhóm biến việc làm ... 129

Bảng 4.9: Tổng hợp kết quả sau EFA thang đo VXH, việc làm của cá nhân ... 131

Bảng 4.10: Tổng hợp kết quả phân tích CFA ... 132

Bảng 4.11: Mối quan hệ trực tiếp giữa VXH cá nhân với thu nhập và ĐDHTN của HGĐ ... 134

360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM

360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM

360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM

360Von xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhWednesday, June 12, 2024

</div><span class="text_page_counter">Trang 13</span><div class="page_container" data-page="13">

Bảng 4.12: Mối quan hệ gián tiếp giữa VXH cá nhân với thu nhập và ĐDHTN của HGĐ ... 135 Bảng 4.13: Mối quan hệ giữa VXH của HGĐ, thu nhập và ĐDHTN của HGĐ .... 137 Bảng 4.14: Các chỉ số đo lường độ phù hợp của mơ hình ... 138 Bảng 4.15: Mức độ tác động của các biến có ý nghĩa thống kê ... 140 Bảng 4.16: Kết quả kiểm định giả thuyết ... 142

360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM

360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM

360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM

360Von xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhWednesday, June 12, 2024

</div><span class="text_page_counter">Trang 14</span><div class="page_container" data-page="14">

<b>DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT </b>

BĐS : Bất động sản

CBCCVC : Cán bộ công chức viên chức CG : Chuyên gia

HCCB : Hội cựu chiến binh HGĐ : Hộ gia đình

HND : Hội Nông dân

HPN : Hội liên hiệp Phụ nữ KTXH : Kinh tế xã hội

KVI : Khu vực I (Nông – Lâm – Ngư nghiệp)

KVII : Khu vực II (Công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp - xây dựng)

360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM

360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM

360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM

360Von xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhWednesday, June 12, 2024

</div><span class="text_page_counter">Trang 15</span><div class="page_container" data-page="15">

KVIII : Khu vực III (Thương mại - Dịch vụ) LLLĐ : Lực lượng lao động

TCXH : Tổ chức xã hội

TCXHNN : Tổ chức xã hội nghề nghiệp TĐHV : Trình độ học vấn

TN : Thu nhập

TNBQ : Thu nhập bình quân TNTN : Tài nguyên thiên nhiên Tp : Thành phố

TX : Thị xã

UBND : Ủy ban nhân dân VL : Việc làm

VXH : Vốn xã hội XH : Xã hội

360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM

360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM

360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM

360Von xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhWednesday, June 12, 2024

</div><span class="text_page_counter">Trang 16</span><div class="page_container" data-page="16">

XHH : Xã hội học

XHNN : Xã hội nghề nghiệp

360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM

360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM

360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM

360Von xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhWednesday, June 12, 2024

</div><span class="text_page_counter">Trang 17</span><div class="page_container" data-page="17">

<b>DANH MỤC TỪ TIẾNG ANH</b>

2SLS : Two Stage Least Squares (Hồi quy hai giai đoạn)

ADF : Augmented Dickey-Fuller (phương pháp phân phối tự do tiệm cận)

AMOS : Analysis of Moment Structures (Phân tích cấu trúc mơ ment) AVE : Average Variance Extracted (Phương sai trích trung bình) C.R: : Critical Ratios (giá trị tới hạn)

CB-SEM : Covariance – based SEM (SEM theo hiệp phương sai)

CIEM : Central Institute for Economic Management (Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương)

CR : Composite Reliability (Độ tin cậy tổng hợp)

DFID :Department for International Development (Bộ phát triển quốc tế)

EFA : Exploratory Factor Analysis (Phân tích nhân tố khám phá) FEM : Fixed Effects Model (Mơ hình tác động cố định)

FL : Factor loading (hệ số tải nhân tố)

GLS : Generalized Least Squares (phương pháp bình phương tối thiểu tổng quát)

GMM : General Method of Moments (phương pháp moments tổng quát).

GRDP : Gross regional domestic product (Tổng sản phẩm trong tỉnh) HDI : Human Development Index (Chỉ số phát triển con người) HHI : Herfindahl-Hirschman index (chỉ số đa dạng hóa của Her - Hir) Human capital : Vốn con người hay vốn văn hóa

IDS : Institutes of Development Studies (Viện Nghiên cứu Phát triển) IIED : International Institute for Environment and Development (Viện

Quốc tế về Môi trường và Phát triển)

IISD : International Institute for Sustainable Development (Viện Quốc tế về Phát triển bền vững)

ILO : International Labour Organization (Tổ chức lao động quốc tế)

360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM

360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM

360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM

360Von xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhWednesday, June 12, 2024

</div><span class="text_page_counter">Trang 18</span><div class="page_container" data-page="18">

NFS : National Science Foundation and NSFNET (Tổ chức khoa học quốc gia & mạng NSFNET

NFW : Non – Farmer Working (Hoạt động phi nông nghiệp) NIS : Number Income (Số lượng nguồn thu nhập)

NSFNET : National Science Foundation Network (Mạng lưới Quỹ khoa học quốc gia)

OECD : Organization for Economic Co-operation and Development (tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế)

OFS : Non – Agricultural of Sum income (Tỷ trọng thu nhập phi nông nghiệp trong tổng nguồn thu)

OLS : Ordinary Least Square (phương pháp bình phương bé nhất) Physical capital : Vốn vật chất

PLS-SEM : Partial Least Squares SEM (SEM theo bình phương tối thiểu từng phần)

PsycARTICLES : The science of psychology and behavior (cơ sở dữ liệu của Hiệp hội Tâm lý học Hoa Kỳ và các tạp chí liên kết)

PsycINFO : The infomation of psychology (cở sở dữ liệu thông tin tâm lý) QUARS : Quality Analysis for Requirements Specifications (phân tích

chất lượng cho các thơng số kỹ thuật theo yêu cầu) REM : Random Effects Model (Mơ hình tác động ngẫu nhiên)

SEM : Structural Equation Modeling (Mơ hình phương trình cấu trúc) SID : Simpson Index of Diversity (Chỉ số đo lường mức độ ĐDHTN

– chỉ số Simpson)

SLE : Standardized Loading Estimates (Hệ số tải chuẩn hóa)

360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM

360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM

360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM

360Von xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhWednesday, June 12, 2024

</div><span class="text_page_counter">Trang 19</span><div class="page_container" data-page="19">

SMC : Squared Multiple Correlations (Hệ số tương quan bình phương đa biến – tương tự như R<small>2</small> trong OLS

ULS :Unweighted Least Squares (phương pháp bình phương bé nhất có trọng số)

UN : United Nations (Liên Hợp Quốc)

UNDP : United Nations Development Programme (Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc)

VARHS : Vietnam Access to Resources Household Survey (Bộ dữ liệu điều tra tiếp cận nguồn lực hộ gia đình nơng thơn Việt Nam) VHLSS : Vietnam Household Living Standards Survey (Bộ dữ liệu điều

tra mức sống hộ gia đình)

WB : World Bank (Ngân hàng Thế giới)

WVS : World Values Survey (khảo sát giá trị thế giới)

360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM

360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM

360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM

360Von xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhWednesday, June 12, 2024

</div><span class="text_page_counter">Trang 20</span><div class="page_container" data-page="20">

<b>DANH MỤC MÃ HÓA BIẾN</b>

INCF : Thu nhập của hộ gia đình (TNBQ/ người)

LAN : Tổng diện tích đất sản xuất của hộ gia đình (land)

NBORM : Hộ gia đình có thể mượn được tiền khi khó khăn (number for borrow money)

NPART : Hộ gia đình tham gia tổ chức Đảng, nhà nước (number in party)

NPOLO : Hộ gia đình tham gia tổ chức chính trị xã hội (TCCTXH - number inpolitical organization)

NPROO : Hộ gia đình tham gia các tổ chức nghề nghiệp (TCNN - number in professional organization)

NVOLO : Hộ gia đình tham gia các tổ chức tự nguyện (TCTN - number in voluntary organization)

REH : Nhận được sự giúp đỡ (receiving help)

SASI : Hài lòng với thu nhập từ việc làm hiện tại (satisfied with income)

SASJ : Hài lòng với việc làm hiện tại (satisfied with jop)

SID : Chỉ số đa dạng hóa thu nhập của hộ gia đình (chỉ số simpson)

TRU : Lòng tin (niềm tin - Trust)

360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM

360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM

360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM

360Von xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhWednesday, June 12, 2024

</div><span class="text_page_counter">Trang 21</span><div class="page_container" data-page="21">

<b>CHƯƠNG 1TỔNG QUAN </b>

<b>Bối cảnh nghiên cứu 1.1.1. Về lý thuyết </b>

Trong phát triển kinh tế, người ta thường nhắc đến các nguồn vốn truyền thống như: tài chính, văn hóa, tài nguyên (tài nguyên thiên nhiên - TNTN) mà ít người chú ý đến vốn xã hội. Vốn xã hội (VXH) được xem là một nguồn vốn không thể thiếu trong cuộc sống. Nguồn gốc của VXH nằm trong khái niệm vốn vật chất (giá trị thặng dư) và vốn văn hóa (Schultz & Hatch, 1996; Sweetland, 1996). VXH như khoản đầu tư vào các

<i>mối quan hệ (MQH) xã hội (XH) với kỳ vọng tạo ra lợi ích từ khoản đầu tư này (Lin, </i>

1999). Khái niệm “vốn xã hội” có lẽ được bắt nguồn từ Hanifan – nhà cải cách giáo dục ở West Virginia (trích theo Woolcock, 1998). Từ năm 1973, vốn xã hội là trọng tâm của các nghiên cứu trong lĩnh vực xã hội học (Wolfe, 1989). Nhưng ở Việt Nam, từ đầu những năm 2000, lý thuyết vốn xã hội mới được ứng dụng vào giải thích những vấn đề kinh tế (Trần Hữu Dũng, 2006; Trần Hữu Quang, 2006). Tính hữu dụng của VXH trong phát triển kinh tế - xã hội (KTXH) đã được khẳng định như sau: Vốn xã hội theo khía cạnh chuẩn mực (norm) tạo nền tảng cho cấu trúc xã hội (Coleman, 1988); nâng cao hiệu quả của vốn tài chính (Woolcock, 2000); giảm tác động của các cú sốc kinh tế (Woolcock, 1998); nhanh chóng hồi phục sau những cú “sốc” kinh tế (Rodrik, 1999); đóng góp vào sự giàu có của quốc gia (Helliwell & Putnam, 2004); nâng cao sức khỏe cộng đồng (Veenstra, 2002) và giảm tỷ lệ tội phạm (Sampson, 2012). Những lợi ích của vốn xã hội xảy ra ở mọi cấp độ: cá nhân, hộ gia đình, khu vực, quốc gia hoặc thậm chí quốc tế (Halpern, 2005). Vốn xã hội cũng là một điểm quan trọng của tính bền vững (UN, 2012), mang lại hiệu quả kinh tế cao hơn (Putnam, 2000; Fukuyama, 1995). Ở cấp độ vĩ mơ, vốn xã hội giúp giảm chi phí, do đó làm tăng năng suất, tăng hiệu quả (Putnam, 2000 và 1993). Ở cấp độ cá nhân, những người có mạng lưới XH rộng hơn có nhiều khả năng được tuyển dụng hơn (Aguilera, 2002) và tiến bộ trong sự nghiệp nhanh hơn (Lin, 2001). Các loại vốn (kinh tế, TNTN, văn hóa và VXH) đều là các nguồn lực quan trọng cho hiện tại và tương lai của các cá nhân (Stiglitz, Sen & Fitoussi, 2009).

360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM

360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM

360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM

360Von xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhWednesday, June 12, 2024

</div><span class="text_page_counter">Trang 22</span><div class="page_container" data-page="22">

Nghiên cứu về vốn xã hội ở góc độ vi mô (cá nhân) và trung mô (tổ chức, doanh nghiệp) được thực hiện khá nhiều trên thế giới. Tuy nhiên, nghiên cứu VXH gắn với việc làm và thu nhập của hộ gia đình (HGĐ) cũng cịn ít. Qua tìm hiểu của tác giả, nghiên cứu liên quan đến VXH với việc làm hay thu nhập của cá nhân, HGĐ ở các nước có thể kể đến như: (i) Về tìm việc làm của cá nhân (vi mơ) có các nghiên cứu của Lin, Ensel & Vaughn (1981), Matthews, Pendakur & Young (2009), Pellizzari (2010), Giulietti & cộng sự (2010), Hoogendoorn (2017), Phillips & cộng sự (2018); (ii) Về việc làm và sự thành cơng trong cơng việc có các nghiên cứu của Seibert, Kraimer & Liden (2001), Helliwell & Huang (2010), Vigoda-Gadot & Talmud (2010); (iii) Về thu nhập, tiền lương của cá nhân có các nghiên cứu của Franzen & Hangartner (2006), Kim (2009), Zhang, Anderson & Zhan (2011), Growiec & Growiec (2016), Rivera & cộng sự (2018); (iv) Về thu nhập của HGĐ có các nghiên cứu của Sabatini (2008), Alesina & Giuliano (2010), Growiec & Growiec (2010), Growiec & Growiec (2016), Calcagnini & Perugini (2018). Như vậy, cả hai vấn đề về việc làm và thu nhập của HGĐ chưa có nghiên cứu nào quan tâm thực hiện. Đặc biệt là các nghiên cứu về thu nhập của HGĐ cịn khá ít và phần lớn sử dụng dữ liệu thứ cấp (chi tiết trình bày tại phụ lục 1).

Những nghiên cứu đã thực hiện trước đây đã cung cấp bằng chứng cho thấy, vốn xã hội mang lại khơng ít những lợi ích thiết thực. Tuy nhiên, các học giả nghiên cứu sâu về vốn xã hội vẫn còn tranh luận về vấn đề này do chưa thống nhất về khái niệm, thang đo lường (Schuller, Baron & Field, 2000).

Hướng nghiên cứu tiếp cận theo dạng ứng dụng lý thuyết liên ngành đã phát triển nhanh trên thế giới, tuy nhiên, dạng nghiên cứu này chỉ mới bắt đầu hình thành và phát triển ở Việt Nam gần đây. Việc kết hợp lý thuyết vốn xã hội và lý thuyết kinh tế được thực hiện ở các nghiên cứu như: (i) Các nghiên cứu về vốn xã hội theo góc nhìn XHH tại Việt Nam bằng việc hệ thống lại các khái niệm về vốn xã hội của các nhà nghiên cứu ở nước ngoài của Trần Hữu Dũng (2006), Trần Hữu Quang (2006), Lê Ngọc Hùng (2008), Hoàng Bá Thịnh (2009); (ii) Các nghiên cứu hệ thống khung lý thuyết và thang đo lường VXH ở Việt Nam điển hình như Lê Minh Tiến (2007), Nguyễn Văn Phúc & Nguyễn Lê Hoàng Thụy Tố Quyên (2014), Nguyễn Quý Thanh (2015), Nguyễn Tuấn Anh (2018), Nguyễn Lê Hoàng Thụy Tố Quyên (2018), Phạm Tấn Hòa (2020). Khung lý thuyết là như nhau, tuy nhiên các nhà nghiên cứu đã tiếp cận và hệ thống theo những góc nhìn khác

360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM

360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM

360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM

360Von xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhWednesday, June 12, 2024

</div><span class="text_page_counter">Trang 23</span><div class="page_container" data-page="23">

nhau (góc nhìn XHH, kinh tế vĩ mơ, trung mơ hay vi mô) nên cũng chưa thống nhất về thang đo và khung phân tích.

Các nghiên cứu sử dụng lý thuyết vốn xã hội để giải thích vấn đề kinh tế vĩ mô, trung mô, vi mô của Việt Nam từ trước đến nay còn khá khiêm tốn. Các nhà nghiên cứu ứng dụng lý thuyết vốn xã hội để giải thích một số khía cạnh kinh tế bằng những nghiên cứu thực tiễn, có thể kể đến như:

(i) Ở cấp độ vĩ mô, các lý thuyết VXH đã được Trần Hữu Dũng (2006), Nguyễn Văn Phúc & Nguyễn Lê Hoàng Thụy Tố Quyên (2014) tổng hợp và hệ thống lại.

(ii) Ở cấp độ trung mơ có các nghiên cứu của Vũ Đình Khoa & Nguyễn Thị Mai Anh (2020) ứng dụng lý thuyết vốn xã hội về khía cạnh cấu trúc, nhận thức và quan hệ để xem xét tác động đến chuỗi cung ứng của doanh nghiệp. Huỳnh Thanh Điền (2019) xem xét VXH với việc tiếp cận quỹ đất dành cho phát triển các dự án bất động sản. Các nghiên cứu của Ha & Nguyen (2020), Nguyen & Ha (2020) về chia sẻ kiến thức trong doanh nghiệp. Nghiên cứu Đồn Bảo Sơn & Hà Minh Trí (2020) về hiệu quả làm việc của công chức.

(iii) Ở cấp độ vi mơ có các nghiên cứu của Kien (2011), Nguyễn Trọng Hoài & Trần Quang Bảo (2013), Vũ Đức Cần (2020) về tác động của vốn xã hội đến khả năng tiếp cận nguồn vốn vay chính thức của hộ gia đình ở nơng thơn Việt Nam; Bùi Văn Tuấn (2020), Le & Le (2020), Phạm Mỹ Duyên (2020) nghiên cứu vốn xã hội trong chiến lược sinh kế của người dân. Ứng dụng lý thuyết vốn xã hội trong nghiên cứu liên quan đến sức khỏe có nghiên cứu của Nguyễn Lê Hoàng Thụy Tố Quyên (2018). Ứng dụng vốn xã hội trong lĩnh vực sản xuất kinh doanh và tiêu thụ sản phẩm ở nông thôn Việt Nam có các nghiên cứu của Phạm Thị Tuyết (2014), Phạm Thị Thu Hà (2019).

Có thể nói, những nghiên cứu kể trên tập trung lược khảo các lý thuyết hoặc ứng dụng lý thuyết vốn xã hội để bình luận, giải thích hay minh chứng cho một khía cạnh của lĩnh vực kinh tế, chưa liên quan gần với hai chủ đề việc làm và thu nhập. Theo lược khảo của tác giả, đến thời điểm này tại Việt Nam có một số cơng trình sau đây có liên quan gần với chủ đề của luận án này, cụ thể là:

(1) Về việc làm có các nghiên cứu của: Phạm Huy Cường (2014), Phạm Huy Cường (2016) và Trần Đăng Dương (2020) về vốn xã hội trong tìm việc làm; Lương Thị Xuân (2014) về vốn xã hội trong lựa chọn nghề; Nguyễn Văn Phúc & cộng sự (2018),

360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM

360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM

360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM

360Von xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhWednesday, June 12, 2024

</div><span class="text_page_counter">Trang 24</span><div class="page_container" data-page="24">

Nguyễn Kim Phước & Phạm Tấn Hịa (2020) về tìm việc làm của sinh viên và cựu sinh viên.

(2) Về thu nhập có bốn nghiên cứu điển hình của: Carol Newman, Finn Tarp & Lưu Đức Khải (2012), Võ Thành Khởi (2015), Nguyễn Kim Phước & Phạm Tấn Hòa (2015), Châu Ngọc Hịe & Nguyễn Hồn Yến (2020).

(3) Về đa dạng hóa (ĐDH) thu nhập của HGĐ hay sinh kế của HGĐ có nghiên cứu của: Kien (2011), Khai & Danh (2014), Vo (2018), Le & Le (2020), Phạm Mỹ Duyên (2020).

Các nghiên cứu nêu trên có những nét tương đồng nhưng cũng có khá nhiều khác biệt so với luận án. Nghiên cứu về thu nhập của HGĐ chủ yếu tiếp cận dữ liệu VARHS. Những nghiên cứu liên quan đến việc làm trước đây đa phần sử dụng dữ liệu sơ cấp nên đối tượng hay phạm vi nghiên cứu của các đề tài đó gần như khơng trùng với luận án này. Các nghiên cứu trước về VXH với việc làm như đã nêu trên chỉ tiếp cận theo một hình thức nào đó của vốn xã hội nên thang đo nghiên cứu không phù hợp với đề tài của luận án này. Tuy nhiên, các nghiên cứu trước có những giá trị khoa học mà luận án có thể kế thừa, ví dụ như hướng tiếp cận, phương pháp tính tốn chỉ số ĐDH thu nhập. Luận án này dùng dữ liệu sơ cấp đủ lớn, với phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên hệ thống nhằm giải quyết đúng mục tiêu của đề tài nên đảm bảo tính chính xác, độ tin cậy và khả năng đại diện cao. Những điểm nổi bật của luận án sẽ được trình bày chi tiết trong mục 1.5 của chương này.

Từ việc lược khảo nêu trên cho thấy, nghiên cứu về vốn xã hội với các vấn đề kinh tế ở Việt Nam và các nước khác vẫn còn khiêm tốn, kết quả cũng có nhiều điểm khác biệt. Điều này có thể bắt nguồn từ việc chưa thống nhất được thang đo lường, khung phân tích hoặc sự đa dạng trong việc tiếp cận vấn đề nghiên cứu. Tuy nhiên, tác giả chưa phát hiện có một ghi nhận nào về nghiên cứu vốn xã hội với việc làm và thu nhập trên quy mơ đủ lớn để có thể khẳng định khung đo lường. Thang đo vốn xã hội cịn nhiều khía cạnh để phát triển, những nghiên cứu trước đa phần khơng xem xét tất cả các hình thức của vốn xã hội. Đồng thời, thang đo vốn xã hội trong các bộ dữ liệu thứ cấp có hạn chế nên khó có thể sử dụng để đo lường VXH của HGĐ. Những thang đo vốn xã hội gắn với tìm việc làm hầu như sử dụng dữ liệu sơ cấp với thang đo Likert và chỉ tập trung vào chia sẻ thơng tin tìm việc, hỗ trợ tìm việc. Những nghiên cứu trước giúp cho luận án tìm ra được cách

360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM

360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM

360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM

360Von xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhWednesday, June 12, 2024

</div><span class="text_page_counter">Trang 25</span><div class="page_container" data-page="25">

tiếp cận vấn đề mới hơn. Trong luận án này, kết quả nghiên cứu giúp giải quyết những khác biệt về lý thuyết vốn xã hội, đồng thời, luận án đã mở thêm một hướng nghiên cứu mới cho các nhà nghiên cứu bằng cách ứng dụng lý thuyết vốn xã hội kết hợp với lý thuyết kinh tế học. Hay nói khác hơn, luận án đã góp phần hình thành và phát triển lý thuyết liên ngành, cụ thể là: (i) Luận án xem xét những tác động của các loại vốn xã hội đến việc làm, thu nhập và đa dạng hóa thu nhập; (ii) Luận án tìm hiểu những tác động của các loại VXH khác nhau đến việc làm, thu nhập và ĐDH thu nhập của hộ gia đình.

Vốn xã hội có vai trị hết sức quan trọng trong các chính sách phát triển kinh tế của các quốc gia (Woolcock & Narayan, 2000). Vốn xã hội giúp nhiều người vượt qua những khó khăn nhờ sự hỗ trợ, hợp tác giữa các cá nhân (Fukuyama, 2002), giảm tỷ lệ HGĐ nghèo đói (Grootaert, 1999), hình thành vốn con người (Coleman, 1988), góp phần xây dựng XH sự thịnh vượng (Putnam, 2000). Theo Trần Ngọc Thêm (1999) người Việt Nam có những đặc điểm văn hóa đặc trưng như: tính cộng đồng (làng xã) cao, sống bằng MQH khá phổ biến, tính đồn kết, hỗ trợ, tương thân tương ái cao, tính bao dung, lịng biết ơn, tinh thần trượng nghĩa và thường giúp đỡ người khác… Những điểm này thể hiện các khía cạnh khác nhau của VXH. Do đó, vốn xã hội hiện hữu trong con người Việt Nam nhưng hiện vẫn cịn ít nghiên cứu khai thác điểm này.

Nước ta đã và đang mở cửa, hội nhập sâu rộng, nhanh chóng và mạnh mẽ, cơ cấu kinh tế chuyển dịch khá nhanh nên mơi trường sống, văn hóa và con người cũng có những thay đổi đáng kể. Kinh tế KVI (nơng nghiệp, lâm nghiệp và thủy sản) vẫn còn chiếm tỷ trọng khá cao trong cơ cấu kinh tế, phần lớn dân cư (trên 60%) sống trong khu vực nông nghiệp (TCTK, 2019). Đây là những thách thức lớn cho Chính phủ và chính quyền các cấp trong việc thúc đẩy tăng trưởng kinh tế nhưng phải đảm bảo hài hòa với các vấn đề xã hội, văn hóa và giáo dục. Vì thế, trong các quyết sách quan trọng của quốc gia, Chính phủ ln đặt trọng tâm là: phát triển kinh tế bền vững, bảo vệ môi trường, nâng cao thu nhập của người dân, song song với đảm bảo tiến bộ của XH, con người phát triển một cách tồn diện về Trí - Đức - Thể Mỹ (Chính phủ, 2021). Những điểm này đều liên quan đến vốn xã hội. Chính vốn xã hội giúp thực thi các chính sách của quốc gia một cách hữu hiệu. Vì vậy, nghiên cứu vốn xã hội gắn với việc làm và thu nhập của HGĐ, ngoài việc

360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM

360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM

360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM

360Von xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhWednesday, June 12, 2024

</div><span class="text_page_counter">Trang 26</span><div class="page_container" data-page="26">

giúp cải thiện kinh tế của cá nhân, HGĐ cịn góp phần đảm bảo các chính sách được khả thi.

Những năm qua, mức thu nhập trung bình của người dân Việt Nam được cải thiện rõ rệt, nếu như năm 2002, GDP/người/năm ở mức dưới 1.000 USD thì đến năm 2019 đã tăng 2,7 lần, đạt trên 2.700 USD (WB, 2021). Năm 2020, mặc dù chịu tác động mạnh của dịch bệnh nhưng kinh tế Việt Nam vẫn duy trì mức tăng trưởng dương (Chính phủ, 2021). Tăng trưởng nhanh cũng đã tạo ra những tác động tiêu cực đến môi trường, TNTN ở Việt Nam (WB, 2021). Người dân chịu ảnh hưởng ngày càng nhiều từ tác động của biến đổi khí hậu. Điều này dẫn đến cuộc sống của người dân (nhất là vùng nông thơn) ngày một khó khăn hơn. Trước tình trạng này, Chính phủ cùng chính quyền các cấp đề ra nhiều quyết sách nhắm đến mục tiêu phát triển bền vững (phát triển mà không gây hại đến môi trường), đảm bảo người dân có sinh kế ngày một tốt hơn.

Bảng 1.1: Tỷ lệ (%) thất nghiệp và thiếu việc làm của lao động tỉnh Long An

360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM

360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM

360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM

360Von xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhWednesday, June 12, 2024

</div><span class="text_page_counter">Trang 27</span><div class="page_container" data-page="27">

Câu hỏi đặt ra là, ngồi những chính sách vĩ mơ thì liệu cịn có những hành động gì từ phía những cơng dân trong việc cải thiện thu nhập của họ? Phải chăng họ hành động riêng lẻ mà khơng cần có sự phối hợp, liên kết, hợp tác từ phía cộng đồng? Đây là những câu hỏi cần có những nghiên cứu cụ thể để tìm ra lời giải thỏa đáng.

Theo TCTK (2021), trong năm 2020, cả nước ước tính có 48,3 triệu người đang trong độ tuổi lao động và 2,51% trong số đó thiếu việc làm (gần 1,2 triệu người). Tỷ lệ lao động thiếu việc làm ở khu vực nông thôn (2,93%) là cao hơn khu vực thành thị (1,68%). Theo TCTK (2020), dân số của tỉnh Long An đạt 1,7 triệu người vào năm 2019 (trong đó thành thị gần 271.000 người, chiếm 16,1%; dân số sống ở nông thôn hơn 1,4 triệu người, chiếm 83,9%). Tốc độ tăng dân số tự nhiên của tỉnh Long An là 1,62% trong giai đoạn (2010 – 2019).

Bảng 1.2: Lao động từ 15 tuổi trở lên tại tỉnh Long An giai đoạn 2016 – 2020 ĐVT: 1.000 người

Năm <sup>Tổng </sup><sub>số </sub> <sup>Theo khu vực kinh tế </sup> <sup>Theo thành thị, nông thôn </sup>Khu vực I Khu vực còn lại Thành thị Nông thôn Số lượng Tỉ lệ % Số lượng Tỉ lệ % Số lượng Tỉ lệ % Số lượng Tỉ lệ % 2016 965,4 375,1 38,85% 590,3 61,15% 150,2 15,56% 815,2 84,44% 2017 977,3 357,1 36,54% 619,5 63,39% 149,8 15,33% 827,5 84,67% 2018 986,8 284,8 28,86% 702,0 71,14% 155,8 15,79% 831,0 84,21% 2019 1.001,5 280,2 27,98% 721,3 72,02% 151,5 15,13% 850,0 84,87%

Ước

2020 <sup>1.029,3 </sup> <sup>288,1 </sup> <sup>27,99% </sup> <sup>741,2 </sup> <sup>72,01% </sup> <sup>170,4 </sup> <sup>16,55% </sup> <sup>858,9 </sup> <sup>83,45% </sup>

Nguồn: Tác giả tổng hợp từ Niên giám Thống kê tỉnh Long An (2016 – 2020) Theo số ước tính của Cục Thống kê tỉnh Long An (2021), tỷ lệ thiếu việc làm của lực lượng lao động (LLLĐ) nông thôn là 3,07% và thành thị là 2,87% (Bảng 1.1). Như vậy, tỷ lệ thất nghiệp và thiếu việc làm tại tỉnh Long An cao hơn bình quân chung của cả nước (cả thành thị và nông thôn). Nếu như tốc độ tăng dân số của tỉnh Long An vẫn ổn định ở mức 1,62% thì tỷ lệ lao động thiếu việc làm năm 2020 là trên 48 ngàn người đối với khu vực thành thị và 52 ngàn người đối với khu vực nông thôn. Đây là một thách thức không nhỏ cho tỉnh Long An trong thời gian tới.

Trong 5 năm gần đây, GRDP/người của tỉnh Long An gia tăng đáng kể, cụ thể là năm 2015 thu nhập bình quân ở mức 45,2 triệu đồng/người/năm thì đến năm 2020 ước đạt 77 triệu đồng/người/năm (Cục Thống kê tỉnh Long An, 2020). Đây là bằng chứng cho

360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM

360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM

360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM

360Von xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhWednesday, June 12, 2024

</div><span class="text_page_counter">Trang 28</span><div class="page_container" data-page="28">

thấy, đời sống dân cư được cải thiện, TNBQ/người đang tăng lên, cùng với sự gia tăng dân số, LLLĐ của tỉnh Long An cũng có sự gia tăng đáng kể. Số liệu (Bảng 1.2) cho thấy, nếu như năm 2016 tỷ trọng lao động KVI chiếm 38,85% thì đến năm 2020 tỷ trọng này chỉ còn là 27,99%, như vậy lao động trong KVI đang trong xu hướng giảm dần. Đây là một điểm thể hiện sự dịch chuyển cơ cấu kinh tế và lao động của tỉnh Long An từ KVI sang các khu vực còn lại.

Từ thực trạng trên cho thấy, kinh tế tỉnh Long An tăng trưởng nhanh, TNBQ/người ngày càng cao, cơ cấu kinh tế đang chuyển dịch đúng hướng (giảm dần tỷ trọng KVI). Tuy nhiên, TNBQ/người của cư dân vẫn còn thấp, thiếu việc làm của LLLĐ vẫn là nỗi lo của dân cư, và sự trăn trở lớn của chính quyền.

Theo Ủy ban nhân dân (UBND) tỉnh Long An (2021a), Long An được biết đến là một “vùng đất anh hùng”, vừa mang những nét đẹp văn hóa của miền Đơng Nam Bộ và của vùng ĐBSCL (TT, 2019). Chính điều này giúp cho nét văn hóa của tỉnh Long An mang tính tổng hịa văn hóa của vùng Đơng – Tây Nam Bộ, giao thoa văn hóa cả vùng. Đây là nét đặc trưng riêng có của Long An. Người dân Long An có những đức tính tốt như: cần cù, chịu thương chịu khó, tinh thần tương trợ, giúp đỡ người khác, quan hệ tốt đẹp với mọi người, tình làng nghĩa xóm rất keo sơn, sẵn sàng “chia ngọt, sẻ bùi”, “thương người như thể thương thân”… Những đức tính tốt đẹp này đã lưu truyền từ bao đời nay trong cộng đồng dân cư Nam Bộ nói chung, tỉnh Long An nói riêng. Đây cũng là điểm rất đáng quý, cần được giữ gìn và phát huy. Nó cũng là khía cạnh quan trọng của “vốn xã hội”. Tuy nhiên, tại tỉnh Long An cũng như vùng ĐBSCL, tác giả chưa phát hiện có đề tài nghiên cứu nào về vốn xã hội, việc làm và thu nhập được thực hiện. Đồng thời, người dân nói chung chưa vận dụng tốt nguồn lực vốn xã hội có sẵn chảy trong huyết quản của mình để tạo ra những hữu ích thiết thực, mà cụ thể là giúp tìm kiếm việc làm, cải thiện hiệu quả việc làm, thu nhập của bản thân và gia đình.

Trong kế hoạch phát triển KTXH tỉnh Long An giai đoạn 2021 – 2025 đã đặt ra nhiều mục tiêu, trong đó có mục tiêu đưa GRDP/người đến năm 2025 đạt 115-120 triệu đồng/người/năm, đảm bảo phát triển kinh tế song hành cùng phát triển XH, đảm bảo sinh kế bền vững (UBND tỉnh Long An, 2021a). Do đó, nghiên cứu khai thác “vốn xã hội” tiềm ẩn trong văn hóa, con người là điều thiết thực nhằm đề xuất một vài khuyến nghị cần

360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM

360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM

360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM

360Von xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhWednesday, June 12, 2024

</div><span class="text_page_counter">Trang 29</span><div class="page_container" data-page="29">

thiết để góp phần nhỏ trong phát triển kinh tế của tỉnh, tăng thu nhập của cộng đồng dân cư.

Việc làm và thu nhập của cá nhân hay HGĐ là hai vấn đề lớn có ảnh hưởng khơng nhỏ đến cuộc sống cá nhân của mỗi người cũng như gia đình họ. Quốc gia thịnh vượng khi tỷ lệ thất nghiệp ở mức thất nghiệp tự nhiên và thu nhập của người dân ở mức cao và liên tục được cải thiện. Vì thế, nghiên cứu về việc làm và thu nhập của cá nhân, HGĐ chẳng những có ý nghĩa quan trọng đối với từng thành viên trong xã hội mà cịn có tầm quan trọng đối với q trình phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam cũng như các quốc gia khác trên thế giới.

Như vậy, về lý thuyết lẫn thực tiễn đều cho thấy, nghiên cứu MQH giữa VXH, việc làm và thu nhập đều có khơng gian nghiên cứu lớn với ý nghĩa khoa học cao. Đây là nguyên nhân cũng như động lực thôi thúc nghiên cứu sinh lựa chọn đề tài “VXH tác động đến việc làm và thu nhập của HGĐ” để thực hiện.

<b>Mục tiêu nghiên cứu </b>

Lý thuyết vốn xã hội đã hình thành và phát triển từ khá lâu. Tuy nhiên ở Việt Nam, việc ứng dụng lý thuyết này để lý giải những vấn đề kinh tế chỉ mới được phát triển vào những năm 2000. Vốn xã hội được xem xét ở nhiều khía cạnh, thang đo lường và phương pháp khác nhau nên kết quả cũng không tương đồng. Qua lược khảo cơ sở lý luận cho thấy, vốn xã hội của cá nhân (ở cấp độ vi mô) và doanh nghiệp (ở cấp độ trung mô) được phát triển khá nhiều ở Việt Nam, nhưng vốn xã hội của HGĐ chưa được quan tâm nghiên cứu một cách tương xứng. Những nghiên cứu vốn xã hội cá nhân với việc làm đa phần xem xét q trình tìm kiếm việc làm mà ít chú tâm đến tình trạng việc làm hiện hữu. Đề tài nghiên cứu tác động của vốn xã hội đến việc làm (sự hài lòng về việc làm) và thu nhập của HGĐ thực hiện với mong muốn lấp đầy các khoảng trống này. Các mục tiêu chính mà nghiên cứu hướng đến là:

(1) Nghiên cứu tác động của các loại VXH khác nhau (VXH của cá nhân, VXH của HGĐ) đến thu nhập và ĐDH thu nhập của hộ gia đình.

(2) Nghiên cứu tác động trực tiếp của các loại vốn xã hội đến thu nhập và đa dạng hóa thu nhập của HGĐ.

(3) Nghiên cứu các loại vốn xã hội tác động đến việc làm và thông qua việc làm gián tiếp tác động đến thu nhập và ĐDH thu nhập của HGĐ.

360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM

360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM

360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM

360Von xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhWednesday, June 12, 2024

</div><span class="text_page_counter">Trang 30</span><div class="page_container" data-page="30">

(4) Tìm hiểu sự khác biệt về vốn xã hội, thu nhập và đa dạng hóa thu nhập của HGĐ do những khác biệt về đặc điểm của cá nhân, hộ gia đình.

(5) Nghiên cứu mối quan hệ giữa đa dạng hóa thu nhập (ĐDHTN) và thu nhập của hộ gia đình.

(6) Dựa vào kết quả nghiên cứu, những khuyến nghị được đề xuất nhằm phát triển kinh tế hộ gia đình gắn với sinh kế bền vững (SKBV) và tăng cường vốn xã hội của cộng đồng dân cư, hộ gia đình.

<b>Câu hỏi nghiên cứu </b>

Để làm rõ vấn đề nghiên cứu, góp phần làm sáng tỏ lý thuyết vốn xã hội cũng như lấp đầy khoảng trống nghiên cứu như đã nêu trên, đề tài được thực hiện nhằm tìm ra lời giải đáp cho các câu hỏi sau:

(1) Có phải các loại vốn xã hội khác nhau sẽ tác động đến thu nhập và ĐDH thu nhập của hộ gia đình khác nhau?

(2) Các loại vốn xã hội có vai trị như thế nào đối với việc làm, thu nhập và ĐDH thu nhập của hộ gia đình?

(3) Có hay khơng tồn tại sự khác biệt về vốn xã hội, thu nhập và ĐDH thu nhập của HGĐ do sự không đồng nhất về đặc điểm của cá nhân, hộ gia đình?

(4) Giữa đa dạng hóa thu nhập và thu nhập của hộ gia đình có mối quan hệ như thế nào?

Đối tượng nghiên cứu của luận án là vốn xã hội, việc làm và thu nhập của hộ gia đình. Luận án tập trung vào các cơ sở lý luận về vốn xã hội và các nghiên cứu thực nghiệm trong và ngoài nước theo hướng kết hợp giữa VXH, việc làm và thu nhập. Đồng thời, các lý thuyết về kinh tế, về vốn xã hội được hệ thống cùng với lược khảo các nghiên cứu đã sử dụng lý thuyết vốn xã hội để giải quyết các vấn đề kinh tế mà trọng tâm là việc làm và thu nhập. Luận án không lược khảo những nghiên cứu sử dụng lý thuyết VXH trong giải quyết các vấn đề xã hội, tâm lý, giáo dục... Khía cạnh vốn xã hội khá đa dạng và phức tạp, nghiên cứu này đặt trọng tâm vào vốn xã hội ở cấp độ vi mơ và trung mơ vì đối tượng nghiên cứu chính là HGĐ và các cá nhân trong HGĐ đó. Đối với vốn xã hội của cá nhân (vi mơ), đề tài xem xét VXH ở cả hai khía cạnh cấu trúc và tri nhận gắn với những MQH mang tính chất “gắn bó” và “bắc cầu” – những MQH tồn tại trong cuộc sống và việc làm

360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM

360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM

360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM

360Von xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhWednesday, June 12, 2024

</div><span class="text_page_counter">Trang 31</span><div class="page_container" data-page="31">

hằng ngày của cá nhân. Đối với VXH của HGĐ (trung mô), đề tài xem xét theo khía cạnh cấu trúc và tri nhận gắn với những MQH mang tính chất “gắn bó”, “bắc cầu” và “kết nối”. Đặc biệt, vốn xã hội kết nối xem xét cả những kết nối với các tổ chức xã hội (TCXH), tổ chức nghề nghiệp (TCNN) và tổ chức chính quyền địa phương (tham dự công dân theo Woolcook, 1998; Putnam, 2000).

Cũng như VXH, việc làm và thu nhập có thể được xem xét trên nhiều cấp độ khác nhau. Trong phạm vi của luận án, việc làm được xem xét theo hướng tình trạng việc làm hiện tại của các cá nhân (khơng phải là tìm việc làm), nghĩa là nghiên cứu những cá nhân đang có việc làm (bỏ qua những người khơng có việc làm). Đối với thu nhập, đề tài xem xét thu nhập có được từ việc làm (bỏ qua thu nhập bất thường) và thu nhập của HGĐ được đo lường theo thu nhập bình quân (TNBQ)/người theo khái niệm của TCTK Việt Nam.

Để kiểm chứng mơ hình và thang đo, nghiên cứu tiến hành khảo sát, thu thập dữ liệu sơ cấp. Đối tượng khảo sát là cá nhân, HGĐ đang sinh sống tại vùng Đồng Tháp Mười (ĐTM), tỉnh Long An. Đối tượng phỏng vấn để xem xét vốn xã hội của cá nhân là lao động chính – người có ảnh hưởng mạnh (mang tính chất quyết định) đến tài chính của HGĐ (không phân biệt là chủ hộ hay không) trong các HGĐ thuộc phạm vi nghiên cứu. Đối tượng phỏng vấn về vốn xã hội, việc làm và thu nhập của HGĐ là tất cả cá nhân trong HGĐ ở vùng ĐTM tỉnh Long An.

Theo Châu Hồng Thắng (2018), Đồng Tháp Mười là địa danh chỉ vùng đất ngập nước thuộc ĐBSCL, qua 3 tỉnh Long An, Tiền Giang và Đồng Tháp với diện tích rộng lớn (khoảng 697.000 hecta) đã hình thành từ đầu thế kỷ 19, trong đó tỉnh Long An chiếm hơn ½ diện tích của cả vùng. Đặc điểm của vùng này là đất phèn, vùng ngập lụt, bao quanh những cánh đồng là vùng đất cao dọc theo biên giới Việt Nam – Campuchia (Hồ Đình Hải, 2013). Các huyện của thuộc vùng ĐTM của tỉnh Tiền Giang và tỉnh Đồng Tháp đều tiếp giáp với các huyện của tỉnh Long An, cụ thể như huyện Tân Phước tỉnh Tiền Giang giáp huyện Tân Thạnh và Thạnh Hóa của tỉnh Long An; huyện Tháp Mười, huyện Tam Nông và huyện Tân Hồng của tỉnh Đồng Tháp giáp huyện Tân Thạnh và huyện Tân Hưng của tỉnh Long An (Châu Hồng Thắng, 2018). Đặc điểm KTXH của các huyện thuộc vùng ĐTM có tính tương đồng nhau (Hồ Đình Hải, 2013; Châu Hồng Thắng, 2018). Như vậy, nghiên cứu tập trung vào phạm vi vùng ĐTM thuộc tỉnh Long An có thể đại diện cho cả vùng ĐTM. Theo Chính phủ (2013), vùng ĐTM tỉnh Long An gồm 9 đơn vị hành chính

360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM

360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM

360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM

360Von xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhWednesday, June 12, 2024

</div><span class="text_page_counter">Trang 32</span><div class="page_container" data-page="32">

là: Thị xã Kiến Tường và 8 huyện: Tân Hưng, Vĩnh Hưng, Mộc Hóa, Tân Thạnh, Thạnh Hóa, Thủ Thừa (5 xã), Bến Lức (2 xã) và Đức Huệ. Phạm vi thực hiện của nghiên cứu là tại 7/9 đơn vị hành chính nêu trên, loại trừ huyện Đức Huệ, huyện Bến Lức (chỉ có 2 xã) do hiện nay đã có sự khác biệt khá lớn về điều kiện KTXH (Châu Hồng Thắng, 2018; UBND tỉnh Long An, 2020).

Nghiên cứu tập trung vào VXH, việc làm và thu nhập của HGĐ đang sinh sống và làm việc tại vùng ĐTM tỉnh Long An. Đối tượng nghiên cứu là các HGĐ đang sinh sống và làm việc tại khu vực ĐTM, tỉnh Long An.

Luận án sử dụng dữ liệu khảo sát của 1.197 hộ gia đình tại vùng ĐTM tỉnh Long An để kiểm chứng mơ hình và thang đo nghiên cứu, từ đó tìm ra lời giải cho các câu hỏi nghiên cứu và giải quyết các mục tiêu nghiên cứu đã đề ra.

Qua lược khảo tài liệu (lý thuyết và nghiên cứu thực nghiệm), tác giả nhận thấy, VXH có ba cấp độ: vi mô, trung mô và vĩ mô, nhưng đa phần các nghiên cứu đều tập trung ở cấp độ vi mô (cá nhân), một số nghiên cứu ở cấp độ trung mơ thì quan tâm nhiều đến doanh nghiệp mà bỏ qua HGĐ. Đồng thời, VXH có nhiều loại như: VXH gắn bó (bonding), bắc cầu (bridging) và kết nối (linking) nhưng các nghiên cứu trước đây chủ yếu xem xét một hoặc hai loại VXH. Để lấp đầy khoảng trống nêu trên, luận án đặt trọng tâm nghiên cứu VXH của HGĐ (cấp độ trung mô) và đồng thời xem xét VXH của cá nhân (cấp độ vi mô) gắn với hai vấn đề quan trọng của cá nhân, HGĐ là việc làm và thu nhập. Song song đó, luận án cịn xem xét VXH theo khung SKBV để có được góc nhìn bao qt hơn về thu nhập của HGĐ gắn với SKBV. Ngoài việc tiếp cận VXH theo cấp độ vi mô và trung mô, luận án cịn xem xét ở cả hai khía cạnh của VXH là cấu trúc và tri nhận, trên cả ba loại VXH (gắn bó, bắc cầu và kết nối). Như vậy, hướng tiếp cận của nghiên cứu mang tính toàn diện hơn, nhằm bổ sung vào khung lý thuyết thông qua việc phát triển các thang đo VXH gắn với việc làm, thu nhập, ĐDHTN của HGĐ. Kết quả nghiên cứu cũng góp phần giải tỏa phần nào những tranh luận của các nghiên cứu trước đây ở Việt Nam và các nước.

Nghiên cứu này tiến hành xây dựng thang đo VXH gắn với việc làm và thu nhập của HGĐ, mà các lý thuyết hay nghiên cứu trước chưa đề cập đến, chưa đo lường bằng dữ liệu định lượng. Để đảm bảo thang đo mới hình thành có tính khoa học, phù hợp với

360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM

360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM

360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM

360Von xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhWednesday, June 12, 2024

</div><span class="text_page_counter">Trang 33</span><div class="page_container" data-page="33">

thực tiễn và gắn với chủ đề nghiên cứu, luận án thực hiện nghiên cứu định tính (hội thảo và thảo luận chuyên gia), sau đó dùng dữ liệu thực tế để kiểm chứng thang đo. Sau cùng, luận án cịn tiến hành thảo luận nhóm HGĐ trong phạm vi nghiên cứu, thảo luận chuyên gia để làm rõ hơn kết quả nghiên cứu và thực tiễn vốn xã hội, việc làm, thu nhập, ĐDHTN của HGĐ.

Luận án tiếp cận theo xu hướng nghiên cứu liên ngành – một xu hướng nghiên cứu mới của thế giới hiện nay. Bằng việc ứng dụng lý thuyết vốn xã hội vào giải thích những vấn đề kinh tế, những phát hiện của luận án cũng góp phần bổ sung vào kho tàng khoa học trong lĩnh vực nghiên cứu xã hội và kinh tế.

Nghiên cứu dựa vào các lý thuyết nền, cùng với việc thảo luận, thu thập ý kiến chuyên gia để đưa ra các thang đo VXH mới phù hợp với khung phân tích VXH gắn với việc làm và thu nhập của HGĐ. Sau đó, dùng dữ liệu thực tiễn đủ lớn, đảm bảo đủ tin cậy nhờ cách chọn mẫu xác suất để kiểm chứng thang đo. Vì thế, các thang đo VXH gắn với việc làm và thu nhập được hình thành, từ đó bổ sung cơ sở khoa học cho các nhà nghiên cứu khi chọn lựa hướng tiếp cận này.

Kết quả nghiên cứu đã minh chứng MQH giữa vốn xã hội – việc làm – thu nhập mà những nghiên cứu trước đây chưa đồng thời giải quyết. Đồng thời, kết quả này cũng giúp cho cộng đồng dân cư, chính quyền các cấp có những phương cách giúp gia tăng thu nhập của cá nhân, HGĐ và kinh tế địa phương theo hướng bền vững, phát triển kinh tế song hành cùng phát triển XH ngày một văn minh, hiện đại và bền vững.

Tóm lại, những đóng góp mới của luận án là:

(i) Luận án phát hiện những loại vốn xã hội khác nhau (theo hai cấp độ vi mô, trung mơ ở cả hai khía cạnh cấu trúc và tri nhận) có tác động khác nhau đến việc làm, thu nhập và ĐDH thu nhập của HGĐ. Điểm này chưa được các nghiên cứu trước xem xét đến.

(ii) Luận án nghiên cứu vốn xã hội trên cả hai khía cạnh cấu trúc và tri nhận. Đồng thời, luận án xem xét cả vốn xã hội của cá nhân (vi mô) và vốn xã hội của HGĐ (trung mô). Những nghiên cứu trước chưa xem xét VXH đồng thời cả hai khía cạnh và hai cấp độ như hướng tiếp cận của luận án.

360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM

360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM

360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM

360Von xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhWednesday, June 12, 2024

</div><span class="text_page_counter">Trang 34</span><div class="page_container" data-page="34">

(iii) Các nghiên cứu về vốn xã hội ở cấp độ trung mô trước đây đã bỏ qua cấp độ hộ gia đình. Trọng tâm của luận án là nghiên cứu vốn xã hội của hộ gia đình nhằm lấp đầy khoảng trống này.

(iv) Luận án ứng dụng cả lý thuyết vốn xã hội, kinh tế học và cả khung SKBV để tìm hiểu và giải quyết vấn đề nghiên cứu. Do đó, luận án cung cấp khung phân tích khá tồn diện về MQH giữa vốn xã hội, việc làm và thu nhập của HGĐ. Luận án cũng góp phần bổ sung làm giàu thêm tri thức của nhân loại, cụ thể là bổ sung thêm tri thức về MQH của vốn xã hội, tầm quan trọng và vai trị của nó trong q trình phát triển kinh tế HGĐ, chính sách phát triển theo khung SKBV. Đồng thời, kết quả nghiên cứu sẽ giúp cho các HGĐ, chính quyền có những chiến lược, chính sách đảm bảo sinh kế của HGĐ theo hướng phát triển bền vững hơn. Luận án nghiên cứu vốn xã hội gắn với việc làm, thu nhập và ĐDHTN nên kết quả nghiên cứu cung cấp bằng chứng khoa học mang tính khách quan giúp cho cá nhân, HGĐ, cộng đồng dân cư và các nhà quản lý có được những cơ sở để đề ra những hoạt động, những phương thức hay chính sách giúp nâng cao thu nhập, cải thiện việc làm và đảm bảo SKBV.

(v) Hướng tiếp cận của luận án chưa được nhiều nghiên cứu quan tâm thực hiện thỏa đáng, các lý thuyết cùng nghiên cứu thực nghiệm trên thế giới và Việt Nam cịn có nhiều tranh luận, chưa thống nhất được thang đo lường. Vì thế, luận án xem xét bổ sung, hiệu chỉnh các thang đo nghiên cứu cho phù hợp với mục tiêu nghiên cứu. Kết quả phân tích dữ liệu và kiểm chứng thang đo góp phần bổ sung thang đo nghiên cứu VXH với việc làm và thu nhập của HGĐ.

Luận án góp phần giải quyết những điểm còn đang tranh luận trong các lý thuyết về vốn xã hội và vốn kinh tế hiện nay. Vốn xã hội như là một bức tranh trừu tượng và đa sắc đa cạnh, vì thế có khơng ít lý thuyết và nghiên cứu trên thế giới đã tiếp cận và thực hiện nghiên cứu thực nghiệm để đưa ra khung lý thuyết, thang đo lường nhưng vẫn cịn có khá nhiều tranh luận và phản bác. Những tranh luận phần lớn xuất phát từ hướng tiếp cận của các nghiên cứu. Vốn xã hội có hai khía cạnh và ba cấp độ, các nghiên cứu chỉ tiếp cận một khía cạnh nên khó giải thích hết những vấn đề nghiên cứu, nên có khác biệt trong kết quả nghiên cứu là điều hiển nhiên. Để giải quyết những tranh luận này, luận án tiếp cận theo hướng vốn xã hội gắn với việc làm và thu nhập của HGĐ đồng thời xem xét trên

360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM

360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM

360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM

360Von xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhWednesday, June 12, 2024

</div><span class="text_page_counter">Trang 35</span><div class="page_container" data-page="35">

cả hai khía cạnh của VXH. Đồng thời, luận án cịn xem xét thêm yếu tố đa dạng hóa thu nhập (ĐDHTN) của HGĐ, khác với những nghiên cứu trước đây chỉ tập trung giải quyết một trong hai vấn đề và hầu như chỉ xem xét VXH của cá nhân.

Các lý thuyết về vốn xã hội và kinh tế đều có những nét đặc sắc, khác biệt nhất định. Mỗi lý thuyết đều tập trung vào những khía cạnh khác nhau, vì thế dù áp dụng cùng một khung lý thuyết nhưng các nhà nghiên cứu XH hay kinh tế đều phát hiện ra những điểm mới khác nhau, tùy thuộc vào góc nhìn và thực tế áp dụng. Những năm gần đây, các nhà kinh tế học có khuynh hướng sử dụng kết hợp các lý thuyết ở nhiều lĩnh vực khác nhau để xem xét, lý giải một vấn đề thực tế. Từ đó, cách tiếp cận “liên ngành” đang dần dần được hình thành. Theo xu hướng đó, nghiên cứu này áp dụng lý thuyết vốn xã hội và lý thuyết kinh tế học để nghiên cứu hành vi KTXH của cá nhân, HGĐ cụ thể là việc làm và thu nhập. Kết quả nghiên cứu được kỳ vọng sẽ góp phần hình thành, củng cố và phát triển xu hướng nghiên cứu “liên ngành”, giải quyết những vấn đề kinh tế bằng các loại vốn xã hội khác nhau. Đồng thời, luận án góp phần mở ra những hướng nghiên cứu mới cho các nhà nghiên cứu trong tương lai.

Do hướng tiếp cận vấn đề khá mới, các lý thuyết cùng với các nghiên cứu đã thực hiện trước đây chưa thống nhất nên luận án thực hiện nghiên cứu định tính để bổ sung, hiệu chỉnh một số thang đo cho phù hợp với vấn đề nghiên cứu. Để đảm bảo thang đo dùng trong nghiên cứu phù hợp với thực tiễn, có tính tin cậy cao, luận án dùng dữ liệu sơ cấp để kiểm chứng các thang đo VXH trong MQH với việc làm và thu nhập – hai điều được coi là quan trọng nhất đối với người lao động (NLĐ) trong xã hội. Với bộ dữ liệu đủ lớn và độ tin cậy cao, nghiên cứu góp phần nhìn nhận, giải thích hợp lý hơn các vấn đề kinh tế trong MQH với xã hội và lý giải hợp lý nhất những hành vi cá nhân NLĐ. Kết quả nghiên cứu của luận án mang lại một vài đóng góp mới cho khoa học và thực tiễn như sau:

(1) Về giá trị khoa học: Luận án nghiên cứu các loại vốn xã hội khác nhau (trên cả hai khía cạnh của vốn xã hội) trong MQH với việc làm, thu nhập và ĐDHTN của HGĐ. Kết quả nghiên cứu của luận án nhằm xác định tác động khác nhau giữa các loại vốn xã hội đến kinh tế của HGĐ (việc làm, thu nhập và ĐDHTN). Luận án kỳ vọng bổ sung thêm vào lý thuyết về kinh tế trong MQH với XH mà cụ thể là vốn xã hội. Nghiên cứu cũng hình thành thang đo phù hợp với chủ đề nghiên cứu. Điều này góp phần bổ sung các thang

360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM

360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM

360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM

360Von xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhWednesday, June 12, 2024

</div><span class="text_page_counter">Trang 36</span><div class="page_container" data-page="36">

đo về VXH của HGĐ, khung phân tích VXH với hai khía cạnh quan trọng của cá nhân và HGĐ nói riêng, của nền kinh tế nói chung. Đồng thời, luận án còn xem xét thêm yếu tố ĐDHTN của HGĐ theo khung SKBV. Kết quả nghiên cứu giúp kiểm chứng các hoạt động sinh kế của HGĐ theo khung SKBV của DFID. Nghiên cứu phân tích, đánh giá tác động của VXH đến việc làm và thu nhập của cá nhân, HGĐ giúp các nhà nghiên cứu nhận dạng thêm những yếu tố phi tài chính khác, từ đó những vấn đề nghiên cứu mới được khám phá thêm, bổ sung thêm những kiến thức mới cho nền tri thức chung của nhân loại. (2) Về ý nghĩa thực tiễn: Kết quả nghiên cứu của luận án là một minh chứng khoa học để các nhà hoạch định chính sách KTXH ở Việt Nam có thể đề ra những chính sách phù hợp giúp tăng thu nhập của HGĐ; củng cố, nuôi dưỡng và gia tăng VXH, từ đó góp phần phát triển KTXH, nâng cao hiệu quả việc làm, thu nhập của dân cư và quản lý xã hội ngày một tốt hơn. Luận án cung cấp một minh chứng khoa học cho việc giảm các rủi ro của HGĐ do tác động của các yếu tố từ mơi trường xã hội, từ đó giúp HGĐ đảm bảo SKBV nhờ vào VXH, đảm bảo các chính sách phát triển KTXH hiệu quả và bền vững hơn. Đặc biệt, qua quá trình kiểm chứng thang đo VXH, việc làm, thu nhập tại vùng ĐTM tỉnh Long An, kết quả nghiên cứu sẽ giúp cho chính quyền địa phương nhận dạng chính xác các tác động của VXH đến việc làm, thu nhập của người dân, HGĐ trên địa bàn tỉnh, từ đó đưa ra các chính sách hiệu quả để nâng cao đời sống của nhân dân. Đồng thời, nghiên cứu về VXH cũng giúp chính quyền có thể hoạch định những chính sách KTXH phù hợp hơn, đảm bảo SKBV cho người dân, công tác quản lý xã hội tốt hơn, đảm bảo thực hiện tốt hơn nhiệm vụ quản lý xã hội cùng với phát triển KTXH.

<b>Kết cấu luận án </b>

Bố cục của luận án bao gồm 5 chương như sau:

<b>Chương 1: Tổng quan. Phần trọng tâm của chương này trình bày bối cảnh nghiên </b>

cứu, mục tiêu, câu hỏi, đối tượng và phạm vi nghiên cứu, khoảng trống và điểm mới (phát hiện mới) của luận án. Phần ý nghĩa khoa học, ý nghĩa thực tiễn cùng kết cấu của luận án cũng được giới thiệu trong chương này.

<b>Chương 2: Cơ sở lý luận và khung phân tích tác động của VXH đến việc làm và thu nhập của HGĐ. Đây là phần khung sườn của nghiên cứu. Trọng tâm chính của </b>

chương là lược khảo các lý thuyết liên quan để xây dựng nền tảng khoa học cho việc đề ra mơ hình và giả thuyết nghiên cứu.

360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM

360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM

360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM

360Von xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhWednesday, June 12, 2024

</div><span class="text_page_counter">Trang 37</span><div class="page_container" data-page="37">

<b>Chương 3: Phương pháp và dữ liệu nghiên cứu. Từ khung phân tích, mơ hình </b>

nghiên cứu đề xuất, luận án thiết kế qui trình nghiên cứu, hồn chỉnh thang đo nghiên cứu theo góp ý của chuyên gia. Phương pháp thu thập và qui trình phân tích dữ liệu cũng được trình bày trong chương này.

<b>Chương 4: Kết quả phân tích dữ liệu. Chương bốn trình bày kết quả nghiên cứu </b>

theo trình tự thực hiện nghiên cứu và các bước của qui trình phân tích dữ liệu đã nêu ở chương 3. Nội dung chương này giúp cung cấp bằng chứng thực tiễn về VXH gắn với việc làm và thu nhập của HGĐ.

<b>Chương 5: Kết luận và khuyến nghị. Chương này gồm có hai nội dung chính là </b>

kết luận và khuyến nghị: (i) Tóm tắt lại q trình nghiên cứu, các kết quả đạt được (có so sánh kết quả với mục tiêu và câu hỏi nghiên cứu), (ii) Từ các kết quả đó, kết hợp với thực tiễn, một số khuyến nghị liên quan đến VXH, việc làm và thu nhập của HGĐ được đề xuất. Cuối cùng, luận án cũng nêu ra những hạn chế nhằm gợi mở những hướng nghiên cứu mới cho các nhà nghiên cứu khác có theo quan tâm thực hiện.

360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM

360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM

360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM

360Von xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhWednesday, June 12, 2024

</div><span class="text_page_counter">Trang 38</span><div class="page_container" data-page="38">

Vốn xã hội là một khái niệm có ảnh hưởng đến lĩnh vực khoa học XH trong thế kỷ 19. Khái niệm và khung đo lường vốn xã hội là chủ đề cịn có nhiều tranh luận của các nhà nghiên cứu vì sự liên quan của nó đến nhiều khía cạnh, tính phức tạp của quan hệ XH, chuẩn mực XH (Schuller, Baron & Field, 2000). Định nghĩa vốn xã hội được đưa ra bởi các học giả hàng đầu như Granovetter, Bourdieu, Burt, Lin, Nahapiet & Ghoshal, Adler & Kwon (Bourdieu, 1980; Burt, 1992; Völker & Flap, 1999; Lin, 2001). Vốn xã hội có sự khác biệt về kích thước, tính chất, khía cạnh và cấp độ nên tạo ra sự khác biệt lớn giữa các khái niệm (Coleman, 1988; Putnam, 1993). Các nghiên cứu thường sử dụng khái niệm của Bourdieu (1986), Coleman (1988), Adler & Kwon (1998) vì tính rõ ràng của nó (Volker & Flap, 1999; Paldam, 2000; Bhandari & Yasunobu; 2009).

Bourdieu (1986) định nghĩa VXH là tổng hợp các nguồn lực hiện có hoặc tiềm năng tạo thành mối liên kết các thành viên trong một nhóm, nhằm hỗ trợ mỗi thành viên với nguồn “vốn tập thể”. Bourdieu (1986) cũng khẳng định, VXH khơng sẵn có, nó là kết quả của một q trình nỗ lực không ngừng của cá nhân trong một thời gian dài để thiết lập và củng cố các MQH xã hội. Các thành viên trong XH khó có thể đạt được các mục tiêu của mình nếu hành động riêng lẻ, họ phải tương tác, hợp tác với nhau để đạt các mục tiêu nhất định của mỗi cá nhân (Gordon, 2002). Đây là nền tảng của các lý thuyết về VXH vì qua sự tương tác đó, các MQH (chất lượng, số lượng, cấu trúc) được hình thành (Field, 2008). Các MQH XH có thể đến từ họ hàng thân thuộc, hàng xóm láng giềng, cơ quan/cơng sở… và được duy trì sử dụng lâu dài (Bourdieu, 1986).

360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM

360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM

360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM

360Von xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhWednesday, June 12, 2024

</div><span class="text_page_counter">Trang 39</span><div class="page_container" data-page="39">

Định nghĩa của Coleman (1988) về VXH có điểm giống với Bourdieu (1986). Coleman (1988) cho rằng “VXH” là giá trị của “các khía cạnh của cơ cấu xã hội” đối với một cá nhân, là “tài nguyên” mà họ có thể sử dụng để đạt được lợi ích cho bản thân. Cả Bourdieu (1986) và Coleman (1988) đều đồng ý rằng VXH thể hiện ở MQH XH giữa cá nhân trong tập thể (trong nhóm) nhằm đạt được lợi ích chung. Tuy nhiên, nếu Bourdieu quan tâm đến VXH như một nguồn vốn kinh tế cho các cá thể trong hàng loạt các bối cảnh xã hội, thì Coleman lại quan tâm đến VXH trong quan hệ gia đình và cộng đồng.

Adler & Kwon (1998) đưa ra khái niệm VXH rõ ràng và rộng hơn khái niệm của Bourdieu (1986) và Coleman (1988). Theo Adler & Kwon (1998), VXH là sự tin cẩn, sự tuân thủ (phong tục, qui tắc, luật lệ) và mạng lưới XH (có thể là những hiệp hội, liên hệ gia tộc…). Những “thứ đó” thường có tác động tích cực đối với XH và mang lại những lợi ích thiết thực cho những ai sở hữu nó (Adler & Kwon, 2002).

Bản chất của “vốn xã hội” thể hiện ở ba điểm là: (i) Tương tự những loại vốn khác, VXH có thể tích lũy từ những nguồn lực khác (Coleman, 1988) với mong muốn sẽ làm tăng thêm các lợi ích trong tương lai (Cooper, 1999); (ii) VXH được dùng trong nhiều việc khác nhau; (iii) VXH cũng có thể được chuyển thành những loại vốn khác (Cooper & Andrew, 1988).

Khái niệm của Bourdieu (1986), Coleman (1988) và Adler & Kwon (1998) có những điểm khác biệt nhưng cũng có điểm tương đồng là: (i) VXH giống như các nguồn vốn khác nên sẽ đem đến những lợi ích cho những ai đầu tư và sở hữu nó; (ii) VXH là mạng lưới các MQH xã hội. MQH tích cực giữa các cá nhân như một chất keo kết dính các thành viên trong XH (Festinger, Schachter & Back, 1950; Lott & Lott, 1965; Frank & Yasumoto, 1998); (iii) Lịng tin là yếu tố then chốt giúp hình thành, phát triển MQH.

Như vậy, VXH được thể hiện qua MQH giữa các thành viên trong xã hội. Mạng lưới XH của mỗi cá nhân rất đa dạng (trong gia đình, ngồi gia đình, các tổ chức có liên quan, chính quyền...). MQH được xây dựng trên niềm tin (sự tin cậy), sự tuân thủ các quy tắc, luật lệ của tổ chức hay cộng đồng. Trong luận án này, VXH được xem xét trên góc độ cá nhân, HGĐ. Vì thế, VXH dựa trên những điểm tương đồng trong các khái niệm của Bourdieu (1986), Coleman (1988), Adler & Kwon (1998).

360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM

360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM

360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM

360Von xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhWednesday, June 12, 2024

</div><span class="text_page_counter">Trang 40</span><div class="page_container" data-page="40">

Tổ chức lao động quốc tế (ILO, 2017) cho rằng, một người nào đó làm một cơng việc gì đó và được nhận tiền cơng, tiền lương hay lợi nhuận, đó là việc làm. Như vậy, việc làm và thu nhập là hai khái niệm có MQH nhân quả với nhau. Mục tiêu cuối cùng của việc làm là tạo ra thu nhập cho cá nhân, góp phần vào thu nhập chung của HGĐ và toàn xã hội.

Theo Bộ luật lao động (2013), việc làm là hoạt động tạo ra thu nhập mà khơng bị pháp luật cấm. Thu nhập có thể dưới dạng hiện kim hoặc hiện vật. Như vậy, những hoạt động hay công việc được pháp luật thừa nhận mà người lao động (NLĐ) nhận được tiền công, thu được lợi nhuận là việc làm. Việc làm có nhiều dạng như làm công nhận tiền lương (việc làm được trả lương), việc tự làm (nhận thu nhập, lợi nhuận). Khái niệm việc làm dựa trên khái niệm của Bộ Luật lao động và TCTK Việt Nam được sử dụng trong nghiên cứu này, theo đó việc làm là những hoạt động tạo ra thu nhập mà pháp luật khơng cấm, khơng phân biệt hình thức việc làm (ILO, 2017).

Tình trạng việc làm của NLĐ được đánh giá qua nhiều tiêu chí, ví dụ như: sự hài lịng (SHL) về việc làm (Wang, 2008), sự hài lòng với thu nhập nhận được từ việc làm (Seibert, Kraimer & Liden, 2001; Teymouri & cộng sự, 2007; Wang, 2008), sự gắn bó, sự thăng tiến trong cơng việc hay sự nghiệp trong tương lai (Teymouri & cộng sự, 2007), hiệu suất hay hiệu quả làm việc (Robbins, 1991). Trong đó, SHL với công việc và SHL với thu nhập nhận được từ việc làm, sự thăng tiến hay sự gắn bó với cơng việc thường được các nhà nghiên cứu sử dụng để đánh giá tình trạng việc làm hiện tại của NLĐ (Ma & cộng sự, 2003; Savari, Eslami & Monavarifard, 2013). Sự hài lòng trong công việc được định nghĩa đơn giản nhất là một biểu hiện tích cực về mặt cảm xúc và cảm giác hữu ích có được sau khi hồn thành một công việc (Rose & cộng sự, 2006; Savari, Eslami & Monavarifard, 2013). Sự hài lòng với việc làm của mỗi người chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố, trong đó có yếu tố VXH (Ozdemir, 2009; Savari, Eslami & Monavarifard, 2013; Wanberg & cộng sự, 2015).

Theo Wanberg & cộng sự (2015), VXH có ảnh hưởng đến SHL với việc làm. Sự hài lòng với việc làm là tiêu chí phản ánh chất lượng việc làm (Brasher & Chen, 1999; Wang, 2008). Chất lượng việc làm và mức lương nhận được có tương quan với nhau (Granovetter, 1995). Sự hài lòng còn thể hiện ở việc NLĐ đạt được điều họ mong muốn (Dries, Pepermans & Carlier, 2008) mà không nhất thiết phải là thu nhập hay tiền lương.

360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:35 PM7:58:35 PM

360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:38 PM7:58:38 PM

360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM360Wednesday, June 12, 20247:58:53 PM7:58:53 PM

360Von xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhWednesday, June 12, 2024

</div>

vốn xã hội tác động đến việc làm và thu nhập của hộ gia đình

<b>BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO </b>

<b>TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH </b>

<b>PHẠM TẤN HÒA </b>

<b>VỐN XÃ HỘI TÁC ĐỘNG ĐẾN VIỆC LÀM VÀ THU NHẬP CỦA </b>

<b>HỘ GIA ĐÌNH</b>

<b>LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ </b>

<b>Thành phố Hồ Chí Minh, tháng 10 năm 2021 </b>

360Von xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhWednesday, June 12, 2024

360Von xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhWednesday, June 12, 2024

<b>BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO </b>

<b>TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH </b>

<b>PHẠM TẤN HỊA </b>

<b>VỐN XÃ HỘI TÁC ĐỘNG ĐẾN VIỆC LÀM VÀ THU NHẬP CỦA </b>

<b>HỘ GIA ĐÌNHChuyên ngành: Kinh tế học </b>

<b>Mã ngành: 62310105 </b>

<b>LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ </b>

<b>NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. NGUYỄN VĂN PHÚC </b>

<b>Thành phố Hồ Chí Minh, tháng 10 năm 2021 </b>

360Von xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhWednesday, June 12, 2024

<b>TÓM TẮT </b>

360Von xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhWednesday, June 12, 2024

360Von xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhWednesday, June 12, 2024

<b>ABSTRACT </b>

360Von xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhWednesday, June 12, 2024

360Von xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhWednesday, June 12, 2024

360Von xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhWednesday, June 12, 2024

360Von xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhWednesday, June 12, 2024

360Von xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhWednesday, June 12, 2024

<b>DANH MỤC HÌNH VÀ SƠ ĐỒ</b>

360Von xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhWednesday, June 12, 2024

<b>DANH MỤC BẢNG </b>

360Von xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhWednesday, June 12, 2024

360Von xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhWednesday, June 12, 2024

<b>DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT </b>

360Von xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhWednesday, June 12, 2024

360Von xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhWednesday, June 12, 2024

360Von xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhWednesday, June 12, 2024

<b>DANH MỤC TỪ TIẾNG ANH</b>

360Von xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhWednesday, June 12, 2024

360Von xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhWednesday, June 12, 2024

360Von xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhWednesday, June 12, 2024

<b>DANH MỤC MÃ HÓA BIẾN</b>

360Von xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhWednesday, June 12, 2024

<b>CHƯƠNG 1TỔNG QUAN </b>

<b>Bối cảnh nghiên cứu 1.1.1. Về lý thuyết </b>

360Von xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhWednesday, June 12, 2024

360Von xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhWednesday, June 12, 2024

360Von xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhWednesday, June 12, 2024

360Von xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhWednesday, June 12, 2024

360Von xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhWednesday, June 12, 2024

360Von xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhWednesday, June 12, 2024

360Von xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhWednesday, June 12, 2024

360Von xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhWednesday, June 12, 2024

<b>Mục tiêu nghiên cứu </b>

360Von xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhWednesday, June 12, 2024

<b>Câu hỏi nghiên cứu </b>

360Von xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhWednesday, June 12, 2024

360Von xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhWednesday, June 12, 2024

360Von xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhWednesday, June 12, 2024

360Von xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhWednesday, June 12, 2024

360Von xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhWednesday, June 12, 2024

360Von xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhWednesday, June 12, 2024

<b>Kết cấu luận án </b>

360Von xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhWednesday, June 12, 2024

360Von xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhWednesday, June 12, 2024

360Von xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhWednesday, June 12, 2024

360Von xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhWednesday, June 12, 2024

360Von xa hoi tac dong den viec lam va thu nhap cua ho gia dinhWednesday, June 12, 2024

Tài liệu liên quan

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về