Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (847.38 KB, 6 trang )
<span class="text_page_counter">Trang 1</span><div class="page_container" data-page="1">
nước pháp quyền xã hộichủnghĩa Việt Nam làNhà nướccủa nhân dân, donhân dân và vì nhân
dân; đổimới phưong thứcvận hành của Nhà
nước theo hướng hoàn thiện thể chế. phát huy
dânchủ, bảo đảm quyển làm chủ của nhân dân;hoàn thiệnmơ hình tổchức của Nhà nước, phân
cơng,phối họpgiữa các quyển lập pháp, hànhpháp,tư pháp, coi trọng kiểm soátquyền lựcnhà
nước; giải quyết mối quanhệgiữaNhà nước,thị
trườngvàxã hội, quanhệgiữaNhà nước, doanhnghiệp và người dân”(1).
<b>1. Quan điếm của Đảng về xây dựng và hoànthiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa</b>
Kể từkhi thuật ngữ Nhà nước pháp quyền
đượcchínhthức đềcập trong Văn kiện Hội nghị
đại biểu toàn quốc giữa nhiệm kỳ khóa VII
(1994), qua gần bathậpkỷ,từ nhậnthức lý luận đến thựctiên xây dựng Nhà nước pháp quyềnXHCNởViệt Nam đều đạt nhiều tiến bộ.
Trên phưong diện nhận thức lýluận, trải qua
cáckỳ đạihội,quan điểm của Đảngvề xây dựng
và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN
được bổ sung, phát triển, thể hiện ở các khía cạnh:đặc trưng, bản chất, quan điểm chỉ đạo, tầm nhìn,định hướng,các ucầucụ thể về xây
dựng,hồn thiện Nhà nước phápquyền XHCN Việt Nam. Đạihội XIII nêu bật tiến bộ về nhận
thức lýluận: “...Khảngđịnhbản chất của Nhà
Về hiệu quả trongthực tiễn, xâydựngNhà
nước pháp quyền XHCN ởViệt Nam đạt nhiều
tiến bộ, thể hiện trên nhiều phưong diện: Tổ chức bộ máy nhà nước tiếp tục được hoàn
thiện, hoạt động hiệu lực, hiệu quả hon; hệ
thốngphápluật đápứng ngày càng tốtyêucầu.
</div><span class="text_page_counter">Trang 2</span><div class="page_container" data-page="2">Thành tựu đạt được phảnánh sự đúng đán
củađường lối và nănglực Đảng lãnhđạo xây
dựng Nhà nước pháp quyền, góp phần quan trọng vào qtrình phát triển không ngừngcủa
Nhà nước trước yêu cầungày càng cao của sựnghiệpđổimới, đẩy mạnh CNH, HĐH và hội
nhập quốc tế.Đối với phát triển kinh tế - xãhội,“Hệthống pháp luật, cơ chế,chính sách tiếp tục được hoàn thiệnphù họp với yêu cầuxây dựng
nền kinh tế thị trường hiệnđạivà hội nhập quốc
tế”(2). Hiệu lực và hiệu quả quản lý của Nhà nướctrên nền tảng hệ thốngpháp luật ngày càng
hoàn thiện, đãtạo tiền đềthuận lợi, mang lại
những kết quả rất đáng ghinhận ttong phát triển
giáo dục - đào tạo, khoa học -công nghệ, văn hóa -xãhội, con người, quản lý tài nguyên, bảo
vệ mơi trường, giữ vững ổn định chính trị - xãhội,tăng cường quốcphòng an ninh,thúc đẩyđối ngoại vàhội nhập quốctế...
Đại hội XIII khảng định: “sự quản lý, điểu hành quyết liệtcủa Chính phủ và chính quyền các cấp; sự nỗ lực đổi mói nội dungvà phương
thức hoạt động củaQuốc hội và Hội đồngnhândâncác cấp”(3)là một trong những nguyên nhân quan trọng, góp phần tạo nên những thành tựu
to lớn,có ý nghĩa lịch sửcủa 35 năm đối mói.
Bên cạnhnhững kếtquảđạtđược, xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam cònnhữnghạnchếnhất định.Một ttongnhữngbiểuhiện cụ thể được Đại hộiXIII chỉralà: “Hệ thống phápluật còn mộtsốquy định chưa thống nhất,chưa đápứng kịpthời yêu cầu thực tiễn. Chấp
hành pháp luật nhìn chung chưa nghiêm; kỷcương, phép nước có noi cịn bị xem nhẹ, xửlý
vi phạm pháp luật chưa kịp thời, chế tài xử lý
chưa đủ sứcrănđe”(4). Những hạn chếnàydân
đến tình trạng Nhà nước cómặt chưađáp ứng
ĐạihộiXIII đã xác địnhcác quan điểm chỉ
đạo, nhiệm vụ và giải pháp tiếp tụcxây dựng Nhà nước phápquyền XHCN Việt Nam. Trongđó,xây dựng Nhànướctinhgọn,hoạtđộng hiệu
lực, hiệuquả được nêu trong nhóm quan điểmchỉđạo thứ 5, địihỏitồnĐảng, toàndân, toàn
quân phảiquán triệt trong nhận thức và hoạtđộng thực tiễn. Đại hội XIII xác định 12 định
hướngphát triển đất nước giai đoạn2021 - 2030,
trong đó nội dungthứ 10 là: “Xâydựngvà hoàn thiệnNhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa trongsạch, vững mạnh, tinhgọn, hoạt độnghiệu
lực,hiệu quả, vì nhândân phục vụ và vì sự phát
triển của đất nước. Tăngcường cơng khai, minh
bạch, trách nhiệmgiải trình,kiểm sốtquyền lực
gắn với siết chặt kỷ luật, kỷcương trong hoạt
động của Nhànướcvà của cán bộ, cơng chức,viên chức. Tiếp tụcđẩymạnh đấutranh phịng,
chống tham nhũng, lâng phí, quan liêu, tội
phạmvà tệnạn xã hội”(5).
Thực hiện quanđiểm chỉ đạo và địnhhướngnêutrên, Đại hội XIII xácđịnh nhiều nhiệm vụ, giải
pháp, có thể kháiquát thànhhai nhóm vấn đề:
<i>Thứ nhất,</i>hướng đến xâydựng tổ chức bộ máy
vàđội ngũ cán bộcông chức, phục vụ nhân dân,bảo vệ quyềncon ngưòi. về tổchức bộmáy,Đại
hội nêu yêu cầu, nhiệm vụchotừng cơ quan trong thực hiện quyền lậppháp, hànhpháp, tưpháp.
Đốivói Quốc hội, tiếptục đổi mói tổ chức và
hoạt động,pháthuy dân chủ,pháp quyền, tăngcườngtínhchun nghiệptrong hoạtđộng; đổimói, nâng cao chất lượng quy trình lập pháp;hồn thiện cơ chế bảo vệ Hiến pháp, cơ chếgiám sát đồng bộ gánkết với cơ chế giámsát,
phản biện xãhội của Mặt trận Tổ quốc, các tổchức chính trị - xãhộivà nhân dân; nâng cao
chất lượngđạibiểu.
</div><span class="text_page_counter">Trang 3</span><div class="page_container" data-page="3">Đối vói Chính phủ và nền hành chính, cần xây dựng nền hành chính nhànước đáp ứngcác tiêuchí gồm: phục vụ nhân dân, dân chủ, pháp
quyền, chuyên nghiệp, hiện đại, trong sạch,
vững mạnh,công khai,minh bạch. Chính phủ được tổ chức vàhoạt động tinh gọn, hiệu lực,
hiệuquảtậptrung vào quảnlý vĩmô, xây dựng
thểchế, chiếnlược, quy hoạch, kế hoạch; đẩy
mạnh phân cấp, phânquyềntheo phương châm vừa bảo đảmtínhthống nhấtquản lý, vừaphát huy vai trị chủđộng, sáng tạo,tinhthần tráchnhiệmcủa từng cấp, từng ngành;nâng caochất
lượng dịchvụ cơng.
Đối vóinền tư pháp, tiếp tục được xây dựng
chun nghiệp, hiện đại, cơng bàng, nghiêmminh, liêm chính, phụngsự Tổquốc,phục vụnhân dân. “Nghiên cứu, ban hành Chiến lược
hoàn thiện Nhà nướcpháp quyền xãhội chủ
nghĩa ViệtNam đến nãm 2030, địnhhướngđếnnăm2045, trong đó có Chiến lược phápluật vàcảicáchtưpháp”(6).
Về chính quyền địaphương, cơ cấu tổ chức sẽtiếp tụcđượchoàn thiện theo hướng phù họpvới cácloại hình địabàn nơngthơn, đơ thị, hải
đảo, đơn vịhành chính, kinhtế đặc biệt.
Đối với đội ngũ cán bộ, côngchức, Đại hội
xácđịnh mục tiêuxây dựngbảođảm đápứng tốt yêucầuvềphẩm chất, năng lực, uy tín;tạomơitrường,điều kiện thuận lọiđểcánbộ, cơng chức“dám nghĩ,dám nói, dám làm, dám chịutrách nhiệm, dám đổimớisángtạo, dám đương
đầu với khókhăn,thử thách và quyết liệt trong
hànhđộng vìlợi ích chung”(7); sànglọc, thay thếkịpthời những người khơng hồn thànhnhiệm vụ, bị xửlý kỷ luật, khơng cịn uy tín đối vói
nhân dân.
<i>Thứ hai, </i>hướngđến hoàn thiệnhệthống pháp luật gán vớitổ chức thi hành phápluật.Đại hội
nêu rõ: “Xây dựng hệ thống pháp luật đầyđủ,kịp
thời, đồngbộ, thống nhất, khả thi, côngkhai,minh bạch, ổn định, lấy quyềnvàlợiích họp
pháp,chínhđáng của ngưịi dân, doanh nghiệp
làm trọngtâm thúc đẩy đổimói sáng tạo, bảo đảm yêu cầu phát triển nhanh, bền vững”(8).
Đồng thời, cùng với việc hoàn thiện hệ thốngpháp luật, cần chútrọng gán kết chặt chẽ vói tổ
chức thi hành pháp luật.
<b>2. Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh, xâydựng, hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam</b>
Tưtưởng HồChí Minh là nền tảngtư tưởng để
Đảng hoạch định đường lối,là kimchỉ nam để chỉ đạo hiệnthựchóa đườnglối. Tư tưởngHồChíMinhvềnhà nước pháp quyềnđãkết tinh những
chỉdẫncó tínhchấtphươngpháp luận,bảo đảm
cho q trình hiệnthực hóađường lốixâydựng
Nhà nước phápquyền XHCN mà Đại hội XIII đề ra, đúnghướng, đúngcáchvà đạtkết quả.
<i>Một là,bảođảm nhận thức đúng đán</i>
Hồ Chí Minh ln thấm nhuầnquan điểm
của V.I. Lênin, xem nhà nước là vấn đề cơ bản củamọi cuộc cách mạng. Vấn đề đặt ra là nhà
nước như thếnào? Câu trả lờicủa Hồ ChíMinh:
Đólà nhànước pháp quyềncủa dân, do dân, vì
dân. Người xác lập nhận thức này từ rất sớm,trướccả khi trở thành ngưòi cộng sản; kiên định
và bổ sungphát triển nhậnthức này trong suốt
q trình hoạt động cách mạng sau đó, cả khi ởnước ngoài và trong nước,cảtrước vàsaukhi ởcương vị lãnh đạocao nhất của Đảng và Nhànước ViệtNam.
Trên cương vị người “đứng đầu", Hồ Chí
Minh thường xuyên phổ biếnnhững vấn đềvềnhà nước phápquyền cho cánbộ, đảng viên và
nhân dân - lực lưọng xây dựng, bảo vệ Nhà
nước, để bảo đảm lực lượng này có nhậnthức đúng đán. Lãnh đạotổ chứcTổngtuyểncử đầu tiên để xây dựng Nhà nước họp hiến, họp
</div><span class="text_page_counter">Trang 4</span><div class="page_container" data-page="4">pháp,Hồ Chí Minh quan tâm đến“việc tuyên truyền và cổ động cho cuộcTổng tuyển cử"(9).Các tác phẩm “Ý nghĩa tổng tuyển cử” (Báo
<i>Cứu quốc</i> số 130, 31-12-1945), “Lời kêu gọi
quốc dân đi bỏ phiếu” (Báo<i> Cứu quốcsố</i> 134,
ngày 5-1-1946),... là nhàm“Tuyên truyền cho dânchúng hiểu cái bổn phận của mỗi ngườitrong cuộcTổngtuyển cử thế nào”(10).
Học tập tư tưởng, phương pháp của Người,
các cấp ủy đảng phảithựchiệntốtviệc quán triệt
Nghị quyết ĐạihộiXIIIsaocho đường lối,quan điểm vềxâydựngNhà nước pháp quyền thấmvào nhận thức của cán bộ, đảng viênvà nhân
dân theo phưong châm đượcHồChí Minh chỉ
dẫn: Biết Hiểu -Nhớ- Làm.
Xây dựng lực lượng chuyêntrách báo cáo,
tuyên truyềncó trìnhđộ, năng lực, đạođức,bản
lĩnh chính trị vững vàng, có uy tín để làm nịng cốt nâng cao chấtlượng tuntruyền,giáodục
nhận thức, ứng dụng thànhtựu cơng nghệ, đổi
mói, đa dạng hóa các loại hình tun truyền,
giáodục.Tăngcường khả năng thích ứng củacôngtác tuyên truyền trước nhữngđối tượng,bốicảnhcụthể. Tuyêntruyềnđể nhân dân nhận
thức được mối liên quan giữa xây dựng Nhà
nước pháp quyền với quyềnvà lợi ích chínhđángcủamỗi ngưịi, từ đó hănghái tham gia.Phảiln qn triệt tinh thần: “Tưtưởng khơng đúng đán thì cơng tác át sai lầm”(llì.
<i>Hailà,xác định nội dungchính xácvà lựachọncáchlàm phù họp, có sức thuyết phục</i>
Quanđiểm Đại hội XIII có tính nguntác, địnhhướng, địi hỏi phải đượccụ thể hóa, thể chếhóa. Về vấn đề này, nghiên cứu tưtưởngHổ Chí
Minh chothấy, Ngưịi lnchú trọngxác định
đúng nội dung vàlựa chọn cách làm phù họp.
Nhà nước của dân,do dân, vì dân;cósự thống nhất giữa bản chấtgiai cấp cơng nhân vói tínhnhân dân và tính dântộc. Nội dung này được cụ
thểhóa: xâydựng nhà nước dânchủnhândân;
bảo đảm và phát huy quyền là chủ vàvaitrò làm chủ của nhândân; nhà nước đại diện chotồn
dân,lấy lọiích của nhândân làm mục tiêu phục
vụ; nhà nướcđược tổ chứcvà hoạtđộng theonguyên tác tổ chứcvà sinhhoạt củagiai cấp công nhân, quản lý phát triển đất nước theođịnh hướng XHCN, dưới sự lãnh đạo củaĐảng
Nhà nước họp hiếnvàhọp pháp, thượngtôn
pháp luật; được tổ chức và hoạt động trong
khuôn khổ hiến pháp và pháp luật;quảnlý xãhội bàng pháp luật theo tinh thần trăm điều
phải có thầnlinhpháp quyền”. Cụthể hóa nội
dung này là tổng tuyển cử; xâydựngvàthực thi
hiếnpháp, phápluật;kết họp pháp luật vóiđạo
đức trong quản lý xã hội;...
Nhà nướccó tổ chức bộ máy vàđộingũ cán bộ,
công chức trong sạch, vững mạnh, hoạt động
hiệulực, hiệuquả. Nội dung này đượccụ thể hóa
qua công tác xây dựng, tổ chức bộ máy nhà nước(vị trí, vai trị,mối quan hệ,u cầu,...cáccơ quan
có chức năng lập pháp, hành pháp, tư pháp,chính quyền địa phương,...); cơng tác cán bộ(tuyển dụng,huấn luyện, sử dụng,đánh giá,...).
Với các nội dungtrên, phương phápxâydựngNhà nước đượchìnhthành trên nền tảng vận dụngphương pháp mácxít kết họp với kinhnghiệm của các quốc gia và điều kiện cụ thểcủa
đất nước. Hồ Chí Minh ln khảng địnhnguyên
tắc bảo đảm các bước đimang tính phổ quátcủa nhân loại, tổ chức tổng tuyển cử, xâydựng
Hiến pháp và pháp luật, thượng tơn pháp luật.Ở mỗi bước đi, Ngưịi lựachọn cách làmphùhọp vói điều kiện dân trí, lịch sử - văn hóa
truyền thống, nguyện vọng... của đồng bào.Phương châm tronglựa chọn cách làm của HồChíMinhlà “Dĩ bất biến ứng vạn biến”. Từ cách làm chung, thiên biến vạn hóa thành nhiều
</div><span class="text_page_counter">Trang 5</span><div class="page_container" data-page="5"><i>Cử tribỏ phiếu bầu cử đại biêu Quốc hội và HĐND cáccấp _ Anh:TTXVN</i>
cáchlàmcụ thể phù họp với mỗi đối tượng, địa
bàn; mọi cách làm cụ thể khơng xa rịi mà quay trở vềcách làm chung.
Học tập, làm theo tư tưởng, phong cáchHồChí Minh trong xây dựngNhànước pháp quyềnXHCNViệt Namhiện nay phải xác định rõ, cụ thểhóa nộidung và phải đadạng hóa cách làm, vừa bảo đảm tính thốngnhất chú ý yếutơ'đặc
thù.Những mơ hình mói, cách làm hay mang lạihiệu quả phải được tổng kết, nhânrộng, khen
thưởngnhàm tạo động lực trong thựchiệnchức
năng,nhiệm vụ.
<i>Ba là,tổ chức tốt lực lượng thực hiện</i>
HồChí Minh chỉ dản cách thức đểxácđịnhvà
tổchức lực lượng thực hiện các yêu cầunhiệm
vụ: (1) Ai làchủ thể của cơngviệc thì đólà lựclượng thực hiện; (2) Cơng việcvì ai thì đó là lựclượng thực hiện;(3) Đốitượng đấu tranhlà ai thì
phía “đớidiện”sẽlà lực lượng thực hiện.
Nhưvậy,lựclượng xây dựngNhànước pháp
quyền XHCN Việt Nam chính là hệthốngchínhtrị vànhân dân, do Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo. Điều này đãđượcĐảng khảngđịnh rõ
ràng và nhất quán. Vấn đề làcần tổ chức lựclưọng như thếnào để phát huy cao nhất khả năng, mang lại hiệu quả tốtnhất.Tư tưởng và thực tiên lãnh đạo xây dựng Nhà nước pháp
quyền của Hồ Chí Minh cho thấy tổ chức lực
lượngthực hiện cần theohaihướng: (1) Phát huymỗi cá nhân, thành phần; (2) Tổchức, liên kết
cá nhân,thành phần trongbộ máy.
Để pháthuy sự thamgia củacácchủthể, HồChí Minhnhấn mạnh trước tiên khâu xây dựngnhận thức đúngđán, từ ngưịi giữ cưongvị lãnhđạođến tồnthể nhân viên: “Tôiyêucầu các cán
bộ thấm nhuần kế hoạch rồi phải giải thíchtuyêntruyền cho mọi chiến sĩ, mọi người thấmnhuần
kế hoạch,để thựchiện kê' hoạchcho kỳ được”(12).
</div><span class="text_page_counter">Trang 6</span><div class="page_container" data-page="6">Từ nhận thứcđúng đán, Hồ Chí Minh hướng đến hình thành cho đượcquyếttâmcao: “Phải nhớ kỹ ràng: Kếhoạch 10 phần,thì biện phápphải 15 phần và quyết tâm phải 20 phần”113’.
Cùng với đó, Hồ Chí Minh chú ýđến tính đặc thù,sở trườngcủamỗi cá nhân, tổ chức, để lựa chọn phưong thức huy động tham gia xây dựng Nhànước pháp quyền tốt nhất.Đối vói thanh niên,Người xácđịnhnhiệm vụ: “Sửasoạn cho cuộc
Tổng tuyển cử. Tuyên truyền cho dânchúng hiểu
cái bổn phận củamỗi người trongcuộc Tổng
tuyển cửthế nào"(14). Để làmđược,ưêncơ sở thấy
rõ đặc điểm cụthể, Ngườiyêu cầu thanh niên: “Một điều nữa làthanh niên có hăng hái.Nhưng
hăng hái khơngchưađủ, phải cókế hoạch, có
phương hướng.Trước khilàm mộtviệc gì phải
cẩnthậnsuy xét xemviệcđó thành cơng thì ảnhhưởngthế nào,thất bại thì ảnh hưởng thếnào;
có khi việc thì thất bại màảnhhưởng lại tốt, vàttái lại”(15). Vói nhi đồng, HồChí Minh cũngphát
huy vai trị: “Các cháu tuy chưa đến tuổi được tham gia tuyển cử, mà cũng hănghái...giúpvề
việc tuyên truyền và cổ động cho cuộc Tổngtuyểncử...Bác bày cho các cháumộtcách tuyên
truyền, đã vui vẻ mà lạicó kếtquả to: Ngày 6
tháng 1,nhi đồngcác nơi, tổ chứccuộcchoi, cầmcờđánh trống, kéođến các cổng, đi vào từng nhà,
gọi các ôngbà, đi ra bỏ phiếu. Chắc không aithiếu, tuyển cử thành cơng, nhờ cónhi đồng, ra
sức giúpviệc!”116’.
Mỗichủ thểtham gia xây dựngNhànước pháp
quyềnvới vai ưị,nội dung và cách làmcónétđặcthù, song, phải được tậphọp, gán kếtthành một
khốithống nhất về ý chí vàhành động.Đó là khốiđồnkếtthống nhấttồndân tộc do Đảng lãnh
đạo, quy tụ sức mạnh thựchiện tháng lợi mụctiêu, nhiệm vụ xâydựng Nhà nước pháp quyền.Trong khối thốngnhất đó, có lựclượng chuyên
trách, đóng vai ttị tiên phong, nịng cốt “dândát”
hoặc thực hiệncácnộidungcụthể.Đơncử, trong xây dựng pháp luật, Hồ ChíMinh khẳngđịnh
“Quốc hội là cơ quan duy nhất có quyền lậppháp”(17), song việc dự thảo vàhoàn chỉnh văn bản luật được giaocho bộ phận chun trách.
Trêncương vị Chủ tịchChínhphủlâm thịi Việt
Nam Dân chủ Cộng hòa, mộttrong những sác
lệnh sớmnhất được Hồ Chí Minh kýngày
20-9-1945 (số 34) quyết định thành lập “ủy ban dự
thảo và đệ trìnhQuốchộimột bản Hiến pháp choViệt Nam dân chủ cộng hòa”. Hiến pháp năm
1959 cũng được dựthảo bởi một ủy ban gồm28thành viên do Hồ Chí Minh đứng đầu.
Để thựchiện thắng lợicácmục tiêu đãđề ra
tại Đại hội XIII, đòi hỏi phải thực hiện nhiều
nhiệm vụ, giải pháp trêncáclĩnhvực. Là “nhiệm
vụtrọng tâmcủa đổimớihệ thốngchính trị”,xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN Việt
Nam có ý nghĩa đặc biệt quan trọng để thựchiện tháng lợiNghịquyết Đại hội XIII,góp phầnto lớnvàosự nghiệp xây dựng,phát triển vàbảovệ đất nước. Nhữngchỉ dân của Hồ Chí Minh là
nền tảng tư tưởng, là kim chỉ namcho hành độngcủa Đảng, Nhà nước, hệthống chính trị và
tồn xã hội, hướng tới những thành tựu mớitrong xây dựng, hoàn thiện Nhà nước phápquyềnXHCN Việt Nam □
(I), (2),(3),(4),(5), (6), (7), (8) ĐCSVN: <i>Văn kiện Đại hội đại biểu tồn quốc lân thứXIII,</i>t.I, NxbChính trị quốcgia, HàNội, 2021,tr.100,59-60,79,89,118,
</div>