hoàn thiện môi trường kinh doanh cho doanh nghiệp trên địa bàn thành phố hải phòng

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (832.44 KB, 15 trang )

Trang 1<div class="page_container" data-page="1">

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH DOANH VÀ CÔNG NGHỆ HÀ NỘI

LƯU HỒI NAM

HỒN THIỆN MƠI TRƯỜNG KINH DOANH CHO DOANH NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HẢI PHÒNG

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ

HÀ NỘI 2023

</div>Trang 2<div class="page_container" data-page="2">

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH DOANH VÀ CƠNG NGHỆ HÀ NỘI

LƯU HỒI NAM

HỒN THIỆN MƠI TRƯỜNG KINH DOANH CHO

DOANH NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HẢI PHÒNG Ngành: Quản trị kinh doanh

</div>Trang 3<div class="page_container" data-page="3">

LỜI CAM ĐOAN

NCS xin cam đoan luận án này là cơng trình nghiên cứu thực sự của cá nhân NCS, chưa được cơng bố trong bất cứ một cơng trình nghiên cứu nào. Các số liệu, nội dung được trình bày trong luận án này là hoàn toàn trung thực và đảm bảo tuân thủ các quy định về bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ. NCS xin chịu trách nhiệm về đề tài luận án của mình.

Hà Nội, ngày tháng năm 2023

Nghiên cứu sinh

</div>Trang 4<div class="page_container" data-page="4">

LỜI CẢM ƠN

Trước hết, NCS cảm ơn TS. Đoàn Hữu Xuân; cảm ơn PGS.TS. Từ Quang Phương, các thầy đã toàn tâm, toàn ý hướng dẫn NCS về mặt khoa học để hoàn thành bản luận án này.

NCS cũng xin trân trọng cảm ơn Viện Đào tạo sau đại học, Ban Chủ nhiệm, các cán bộ, giảng viên Khoa Quản trị kinh doanh - Trường Đại học Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội về những ý kiến đóng góp thẳng thắn, sâu sắc và giúp đỡ nhiệt tình để NCS hồn thành nhiệm vụ học tập cũng như nghiên cứu của mình.

NCS xin tỏ lịng biết ơn gia đình, người thân, bạn bè và đồng nghiệp nơi đã động viên NCS những lúc khó khăn nhất để NCS vượt qua và hoàn thành luận án. Nhân đây, NCS xin gửi lời cảm ơn chân thành nhất tới lãnh đạo Trường Đại học Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội đã quan tâm và chỉ đạo; xin cảm ơn bạn bè, đồng nghiệp, những người đã sát cánh và ủng hộ, động viên NCS để hoàn thành bản luận án này.

Xin trân trọng cảm ơn!

Hà Nội, ngày tháng năm 2023

Lưu Hoài Nam

</div>Trang 5<div class="page_container" data-page="5">

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ... i

LỜI CẢM ƠN ... ii

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT TIẾNG VIỆT ... viii

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT TIẾNG ANH ... ix

DANH MỤC CÁC BẢNG ... x

DANH MỤC CÁC HÌNH ... xii

MỞ ĐẦU ... 1

1. Lý do chọn đề tài ... 1

2. Mục tiêu nghiên cứu ... 3

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ... 4

4. Câu hỏi nghiên cứu ... 4

5. Những đóng góp mới của luận án ... 4

6. Phương pháp nghiên cứu và quy trình nghiên cứu ... 6

7. Kết quả nghiên cứu ...12

8. Kết cấu của luận án ...12

CHƯƠNG 1 ...13

TỔNG QUAN CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU VỀ ...13

MƠI TRƯỜNG KINH DOANH ...13

1.1. Tổng quan các cơng trình nghiên cứu về mơi trường kinh doanh ...13

1.1.1. Những nghiên cứu về các yếu tố của môi trường kinh doanh .... 13

1.1.2. Những báo cáo thường niên về môi trường kinh doanh ... 19

1.1.3. Những nghiên cứu thực tiễn về môi trường kinh doanh tại Việt Nam……….22

1.2. Khoảng trống rút ra từ các nghiên cứu ...28

Kết luận chương 1 ...30

CHƯƠNG 2 ...31

CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ MÔI TRƯỜNG KINH DOANH CHO DOANH NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH ...31

</div>Trang 6<div class="page_container" data-page="6">

2.1. Cơ sở lý luận về môi trường kinh doanh cho doanh nghiệp trên địa bàn

2.1.3. Các mô hình lý thuyết nghiên cứu về mơi trường kinh doanh .... 45

2.1.4. Mơ hình và giả thuyết nghiên cứu ... 55

2.2. Các yếu tố cấu thành môi trường kinh doanh cho doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh ...60

2.2.1. Yếu tố chính trị, pháp luật... 61

2.2.2. Yếu tố kinh tế ... 62

2.2.3. Yếu tố văn hóa xã hội ... 65

2.2.4. Yếu tố tự nhiên, cơ sở hạ tầng, công nghệ ... 66

2.2.5. Yếu tố quốc tế và hội nhập ... 71

2.3. Kinh nghiệm hồn thiện mơi trường kinh doanh cho doanh nghiệp trên địa bàn một số tỉnh/thành phố và bài học cho thành phố Hải Phòng………73

3.1.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của thành phố Hải Phòng………...79

3.1.2. Đặc điểm doanh nghiệp trên địa bàn thành phố Hải Phịng ... 86

3.2. Thực trạng mơi trường kinh doanh cho doanh nghiệp trên địa bàn thành phố Hải Phòng ...91

</div>Trang 7<div class="page_container" data-page="7">

3.2.1. Mơi trường chính trị pháp luật ... 91

3.2.2. Mơi trường kinh tế ... 98

3.2.3. Mơi trường văn hóa xã hội ... 105

3.2.4. Môi trường hạ tầng, công nghệ ... 108

3.2.5. Môi trường quốc tế và hội nhập ... 115

3.3. Phân tích thực trạng các yếu tố của môi trường kinh doanh qua số liệu điều tra các doanh nghiệp trên địa bàn thành phố Hải Phịng ...118

3.3.1. Thống kê mơ tả về các doanh nghiệp khảo sát ... 118

3.3.2. Thống kê mô tả về điểm trung bình của các nhóm yếu tố của môi trường kinh doanh ... 120

3.3.3. Kiểm định sự tin cậy thang đo ... 121

3.3.4. Phân tích nhân tố ... 123

3.3.5. Phân tích tương quan ... 125

3.3.6. Phân tích hồi quy ... 126

3.3.7. Phân tích sự khác biệt giữa các nhóm doanh nghiệp về sự hài lòng ……….129

3.4. Đánh giá chung về môi trường kinh doanh cho doanh nghiệp trên địa bàn thành phố Hải Phòng ...134

3.4.1. Những thành cơng trong hồn thiện mơi trường kinh doanh của thành phố Hải Phòng ... 134

3.4.2. Những tồn tại trong hồn thiện mơi trường kinh doanh của thành phố Hải Phòng 1374.3.3. Nguyên nhân của những tồn tại trong hồn thiện mơi trường kinh doanh của thành phố Hải Phòng ... 140

Kết luận chương 3 ...143

CHƯƠNG 4 ...144

ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN MÔI TRƯỜNG KINH DOANH CHO DOANH NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HẢI PHÒNG ...144

4.1. Định hướng phát triển kinh tế - xã hội thành phố Hải Phòng đến năm 2030……….144

4.1.1. Bối cảnh phát triển kinh tế quốc tế, trong nước, cơ hội, thách thức phát triển kinh tế xã hội thành phố Hải Phòng ... 144

</div>Trang 8<div class="page_container" data-page="8">

4.1.2. Định hướng phát triển kinh tế - xã hội của thành phố Hải Phòng đến năm 2030 149

4.2. Quan điểm, định hướng về hồn thiện mơi trường kinh doanh cho doanh

nghiệp trên địa bàn thành phố Hải Phòng đến năm 2030 ...154

4.2.1. Quan điểm về hồn thiện mơi trường kinh doanh ... 154

4.2.2. Định hướng nhiệm vụ hồn thiện mơi trường kinh doanh ... 154

4.2.3. Những căn cứ đề ra giải pháp hồn thiện mơi trường kinh doanh từ khuyến nghị của doanh nghiệp ... 156

4.3. Giải pháp hồn thiện mơi trường kinh doanh cho doanh nghiệp trên địa bàn thành phố Hải Phòng đến năm 2030 ...157

4.3.1. Hoàn thiện hệ thống pháp luật và cơ chế chính sách cho doanh nghiệp ……….158

4.3.2. Hỗ trợ doanh nghiệp đầy đủ, kịp thời về nguồn lực và thị trường……….165

4.3.3. Đầu tư phát triển và sử dụng có hiệu quả cơ sở hạ tầng; tạo điều kiện thuận lợi cho các mơ hình, phương thức kinh doanh mới. ... 168

4.3.4. Đẩy mạnh nghiên cứu, phát triển và ứng dụng có hiệu quả các thành tựu KHCN tại địa phương ... 170

4.3.5. Tăng cường đào tạo và phát triển nguồn nhân lực ... 172

4.3.6. Tăng cường các chính sách hội nhập và liên kết ... 174

4.4. Một số kiến nghị nhằm hoàn thiện môi trường kinh doanh cho doanh nghiệp trên địa bàn thành phố Hải Phòng ...175

4.4.1. Kiến nghị với các cơ quan quản lý lý nhà nước ở Trung Ương……….175

4.4.2. Kiến nghị với các cấp chính quyền thành phố Hải Phịng ... 176

4.4.3. Kiến nghị với VCCI Hải Phòng và Hiệp hội Doanh nghiệp của thành phố Hải Phòng ... 177

Kết luận chương 4 ...179

KẾT LUẬN ...180

DANH MỤC CÁC CƠNG TRÌNH NGHIÊN CỨU CỦA TÁC GIẢ ...181

TÀI LIỆU THAM KHẢO ...182

PHỤ LỤC ...190

Phụ lục 1: Bảng mô tả về các doanh nghiệp tham gia khảo sát ...191

</div>Trang 9<div class="page_container" data-page="9">

Phụ lục 2: Bảng câu hỏi cho mơ hình nghiên cứu ...193Phụ lục 3: Thống kê mô tả đánh giá trung bình các yếu tố của mơi trường kinh doanh ...195Phụ lục 4: Kết quả phân tích sự tin cậy cho nhân tố biến độc lập ...197Phụ lục 5: Nội dung phỏng vấn doanh nghiệp ...198Phụ lục 6: Phiếu khảo sát doanh nghiệp về môi trường kinh doanh cho doanh nghiệp trên địa bàn thành phố Hải Phòng ...200

</div>Trang 10<div class="page_container" data-page="10">

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT TIẾNG VIỆT

1 CCHC Cải cách hành chính 2 CCN Cụm công nghiệp

4 CNTT Cơng nghệ thơng tin 5 CTPL Chính trị, pháp luật 6 DN Doanh nghiệp

7 DNNVV Doanh nghiệp nhỏ và vừa

8 DNTN Doanh nghiệp tư nhân 9 DNNN Doanh nghiệp nhà nước 10 KHCN Khoa học công nghệ 11 KTXH Kinh tế xã hội

12 KCN Khu công nghiệp 13 KKT Khu kinh tế

14 HTCN Hạ tầng công nghệ 15 HNQT Hội nhập quốc tế

17 MTKD Môi trường kinh doanh 18 MTKT Môi trường kinh tế 19 NCS Nghiên cứu sinh 20 NQ Nghị quyết

21 TTHC Thủ tục hành chính 22 TW Trung ương

23 TNHH Trách nhiệm hữu hạn 24 UBND Ủy ban nhân dân 25 VHXH Văn hóa xã hội

</div>Trang 11<div class="page_container" data-page="11">

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT TIẾNG ANH

STT Từ viết tắt Nghĩa tiếng Anh Nghĩa tiếng Việt

ngoài

do

6 IEF Index of Economic FreedomChỉ số tự do kinh tế

7 GCI Global Competitiveness IndexChỉ số cạnh tranh toàn cầu GDP Gross Domestic Product Tổng sản phẩm trong nước

Product

Tổng sản phẩm trên địa bàn

Cooperation and Development

Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế

9 PCI Provincial Competitiveness Index

Năng lực cạnh tranh cấp tỉnh

10 SPSS Statistical Package for the Social Sciences

Các sản phẩm Thống kê cho các dịch vụ xã hội

11 TTP Trans-Pacific Partnership Agreement

Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương

Cơ quan phát triển quốc tế Mỹ

Commerce and Industry

Liên đồn thương mại và cơng nghiệp Việt Nam

Initiative

Sáng kiến năng lực cạnh tranh Việt Nam

17 WEF World Economic ForumDiễn đàn kinh tế thế giới

giới

</div>Trang 12<div class="page_container" data-page="12">

DANH MỤC CÁC BẢNG

Tổng sản phẩm theo giá hiện hành trên địa bàn phân theo

Bảng 3.11

Kết quả hoạt động du lịch thành phố Hải Phòng giai đoạn

</div>Trang 13<div class="page_container" data-page="13">

Bảng 3.12

Danh sách KCN đang hoạt động trên địa bàn thành phố Hải

Bảng 3.13

Danh sách KCN trên địa bàn thành phố Hải Phòng theo

Bảng 3.14

Danh sách các dự án nhà ở xã hội và nhà ở cho công nhân

Bảng 3.15

Ngân sách chi cho nghiên cứu khoa học và phát triển công

Bảng 3.23

Kết quả hồi quy logistic với biến phụ thuộc cải thiện môi

Bảng xếp hạng đánh giá năng lực cạnh tranh của Sở, Ban,

</div>Trang 14<div class="page_container" data-page="14">

DANH MỤC CÁC HÌNH

Hình 2.6 Mơ hình lý thuyết nghiên cứu về môi trường kinh doanh cho doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh 55

</div>Trang 15<div class="page_container" data-page="15">

MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài

Sau 35 năm thực hiện công cuộc đổi mới, Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử, phát triển mạnh mẽ, toàn diện so với những năm trước. Tình hình kinh tế vĩ mơ ổn định, lạm phát được kiểm sốt, tăng trưởng được duy trì ở mức khá cao, tiềm lực, quy mô, sức cạnh tranh của nền kinh tế được nâng lên, thu nhập bình quân đầu người đã đạt mức trung bình của thế giới. Để duy trì mức tăng trưởng và đạt được mục tiêu đề ra tại Đại hội Đảng lần thứ XIII – đến năm 2030 trở thành nước đang phát triển, có cơng nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao; đến năm 2045 trở thành nước phát triển, thu nhập cao (Nghị Quyết Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng) Việt Nam phải giải quyết những vấn đề về quản trị nhà nước, xây dựng pháp luật, hoạch định chính sách kinh tế, cơ sở hạ tầng, nguồn nhân lực… Đặc biệt, tạo lập môi trường kinh doanh minh bạch, thơng thống, thuận lợi để doanh nghiệp thực sự trở thành động năng tăng trưởng của kinh tế. Vì vậy, vấn đề hồn thiện mơi trường kinh doanh luôn là mối quan tâm hàng đầu của các quốc gia trên thế giới trong đó có Việt Nam.

Trên thế giới, hiện có nhiều Báo cáo đánh giá về môi trường kinh doanh (MTKD) của các tổ chức quốc tế như: Báo cáo Môi trường Kinh doanh (DB) được WB và tập đoàn tài chính IFC (từ năm 2004), Báo cáo xếp hạng mơi trường kinh doanh của Tạp chí Forbes (từ năm 2006), Báo cáo Chỉ số Tự do Kinh tế (IEF) của tổ chức Heritage Foundation (từ năm 1995) và Báo cáo Chỉ số Cạnh tranh Toàn cầu (GCI) của Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF) (từ năm 1979). Ngồi ra, cịn có một số các báo cáo có tính chất tham khảo thêm như Niên giám năng lực cạnh tranh thế giới (World Competitiveness Yearbook) của Viện Phát triển quản lý quốc tế Thụy Sĩ (IMD) hoặc Xếp hạng mức độ rủi ro trong môi trường kinh doanh của tổ chức Tư vấn rủi ro kinh tế chính trị ở Hồng Kơng (PERC). Năm 2020, theo báo cáo môi trường kinh doanh (Doing Business) của World Bank, Việt Nam đứng thứ 70/190 (đạt 69,8/100 điểm, cao hơn năm 2019 là 68,36), với số điểm tăng nhưng lại giảm 1 bậc so với năm 2019 do các nền kinh tế khác cũng không ngừng đổi mới để nâng cao thứ hạng của quốc gia.

Trong nhiều năm qua, xuất phát từ vai trị của mơi trường kinh doanh là một trụ cột quan trọng của cải cách thể chế để tạo điều kiện thuận lợi nhất cho các doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế phát triển; đóng góp có ý nghĩa đối với phát triển kinh tế của địa phương và của quốc gia. Với tầm quan trọng đó, Chính phủ xác định

</div>