LUẬN VĂN: Các biện pháp tăng cường quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp của Hiệu trưởng các trường THPT tỉnh Hà tây doc

LUẬN VĂN:

Các biện pháp tăng cường quản lý hoạt động
giáo dục ngoài giờ lên lớp của Hiệu trưởng
các trường THPT tỉnh Hà tây











Mở đầu
1. Lý do chọn đề tài.

1.1. Về lý luận:
Giáo dục là một bộ phận khăng khít của hệ thống kinh tế, xã hội. Giáo dục phát
triển chuẩn bị cho xã hội một nền dân trí, một đội ngũ nhân lực, một bộ phận nhân tài,
góp phần quan trọng vào việc phát triển đất nước. Đảng ta coi giáo dục và đào tạo là
chìa khoá hướng tới tương lai, là quốc sách hàng đầu của chiến lược phát triển kinh tế,
xã hội. Đại hội IX của Đảng cộng sản Việt Nam đã khẳng định mục tiêu chiến lược và
quan điểm phát triển kinh tế, xã hội thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá
đất nước đất nước là "Đưa đất nước ta ra khỏi tình trạng kém phát triển, nâng cao rõ
rệt đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân, tạo nền tảng để đến năm 2020 nước ta
cơ bản trở thành một nước công nghiệp theo hướng hiện đại. Tăng trưởng kinh tế đi
đôi với phát triển văn hoá và giáo dục, xây dựng nền văn hoá Việt Nam tiên tiến, đậm
đà bản sắc dân tộc, làm cho chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh giữ vai trò
chủ đạo trong đời sống tinh thần của nhân dân, nâng cao dân trí, giáo dục và đào tạo
con người, xây dựng và phát triển nguồn nhân lực của đất nước".
Luật giáo dục năm 1998 điều 2 đã nêu: "Mục tiêu giáo dục là đào tạo con người
Việt Nam phát triển toàn diện, có đạo đức, tri thức, sức khoẻ, thẩm mỹ và nghề nghiệp,
trung thành với lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, hình thành và bồi dưỡng
nhân cách, phẩm chất, năng lực của công dân, đáp ứng yêu cầu xây dựng và bảo vệ
Tổ quốc".
Đó là những phẩm chất và năng lực cơ bản của con người trong xã hội hiện nay.
Những phẩm chất và năng lực của người lao động được hình thành không những bằng
các giờ học văn hoá ở trên lớp mà còn được hình thành, củng cố, rèn luyện và phát
triển thông qua các hoạt động giáo dục, trong đó có hoạt động giáo dục ngoài giờ lên
lớp.
Giáo dục là quá trình tác động để hình thành nhân cách cho thế hệ trẻ theo mục
đích của xã hội. Quá trình này được thực hiện bằng nhiều con đường. Hoạt động giáo
dục ngoài giờ lên lớp là một trong những con đường đó. Thông qua các hoạt động, học
sinh củng cố, mở rộng những kiến thức, rèn luyện các kỹ năng, xây dựng và phát triển
tình cảm đạo đức của mình. Các hoạt động ngoài giờ lên lớp không gò bó, không máy

móc giúp các em học sinh tăng cường ý thức tự quản, tính tích cực, chủ động sáng tạo
của tuổi trẻ.
Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp với các nội dung và hình thức phong phú,
đa dạng, phù hợp với tính hiếu động thích khám phá cái mới của tuổi trẻ. Chính vì vậy,
hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp có hiệu quả cao, hỗ trợ tích cực trong việc giáo
dục toàn diện đối với học sinh nói chung, đặc biệt là học sinh THPT nói riêng.
1.2. Về thực tiễn:
Huyện Phú xuyên là một huyện kinh tế chậm phát triển, dân cư chủ yếu ở nông
thôn. Chính vì vậy, ngành giáo dục còn nhiều khó khăn về cơ sở vật chất, về phương
tiện dạy học. Tuy nhiên trong nhiều năm qua, nhiều nhà trường đã quan tâm tới giáo
dục toàn diện, đó là dạy chữ, dạy nghề và dạy người. Đã có nhiều hoạt động giáo dục
ngoài giờ lên lớp thông qua các chủ điểm hàng tháng, nhưng do việc tổ chức thiếu bài
bản, nội dung và hình thức còn sơ sài, đơn điệu nên chưa thu hút được sự tham gia tích
cực của học sinh, chưa kích thích được ở học sinh nhu cầu hoạt động, nhu cầu khẳng
định mình. Do đó có thể nói hiệu quả của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở các
trường chưa cao.
Được học tập những vấn đề cơ bản trong quản lý giáo dục thông qua những tri
thức lý luận cùng với những năm làm công tác quản lý, qua những thông tin của học
sinh và cha mẹ học sinh tôi thấy cần phát huy hiệu quả của hoạt động giáo dục ngoài
giờ lên lớp. Chính vì vậy tôi nghiên cứu đề tài: "Các biện pháp tăng cường quản lý
hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp của Hiệu trưởng các trường THPT tỉnh Hà
tây".
2. Mục đích nghiên cứu:
Trên cơ sở nghiên cứu thực trạng quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở các
trường THPT tỉnh Hà tây, đề xuất một số biện pháp tăng cường quản lý hoạt động
ngoài giờ lên lớp, qua đó góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện trong nhà
trường.
3. Nhiệm vụ nghiên cứu:
3.1. Hệ thống hoá cơ sở lý luận về quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp

ở trường THPT.
3.2. Khảo sát và đánh giá thực trạng quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên
lớp ở các trường THPT huyện Phú xuyên.


3.3. Đề xuất một số biện pháp tăng cường quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ
lên lớp ở trường THPT.
4. Khách thể và đối tượng nghiên cứu:
4.1. Khách thể nghiên cứu:
Quản lý hoạt động giáo dục của Hiệu trưởng các trường THPT
4.2. Đối tượng nghiên cứu:
Các biện pháp quản lý của Hiệu trưởng đối với hoạt động giáo dục ngoài giờ
lên lớp trong các trường THPT huyện Phú xuyên - tỉnh Hà tây.
5. Giả thuyết khoa học:
Hiệu trưởng đã quản lý các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp nhưng hiệu
quả chưa cao. Một nguyên nhân chủ yếu là chưa có biện pháp hữu hiệu để thúc đẩy
hoạt động này. Nếu xây dựng được các biện pháp khoa học đồng bộ hệ thống thì có
thể nâng cao chất lượng hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp.

6. Phạm vi nghiên cứu:
- Trong phạm vi đề tài luận văn thạc sĩ, đề tài nghiên cứu biện pháp quản lý
hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp của Hiệu trưởng các trường THPT huyện Phú
xuyên. Nhưng đề tài chỉ nghiên cứu thực trạng biện pháp quản lý hoạt động ngoài giờ
lên lớp trong phạm vi nhà trường, ở các trường THPT huyện Phú xuyên từ năm 2000
đến năm 2005.
7. Phương pháp nghiên cứu:
7.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận:
Phần tích, tổng hợp, hệ thống hóa các chỉ thị, Nghị quyết của Đảng, Nhà nước
và các sách báo có liên quan về vấn đề quản lý giáo dục nói chung, quản lý hoạt động
giáo dục ngoài giờ lên lớp của Hiệu trưởng nói riêng.

7.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn:
7.2.1 Điều tra viết.
- Mục đích: Lấy ý kiến của khách thể khảo sát về :
+ Nhận thức về công tác giáo dục ngoài giờ lên lớp, ý nghĩa của nó.
+Các biện pháp Hiệu trưởng đã tiến hành.
+ Lấy ý kiến về những biện pháp nên làm trong thời gian tới.
- Nội dung:


+ chúng tôi đã soạn thảo 4 bảng hỏi để giải quyết mục đích trên.
Trong mỗi bảng hỏi đều có những câu hỏi mở để khách thể điều tra trả
lời theo ỹ nghĩ riêng của họ và có những câu hỏi đóng. Những câu hỏi đóng có
yêu cầu khách thể điều tra trả lời theo các mức độ tương ứng với thực tế được
đánh giá .
1. Bảng hỏi dành cho cán bộ quản lý: gồm 2 mẫu
Mẫu 1 có 4 câu hỏi, mẫu 2 có 7 câu hỏi.
2. Bảng hỏi dành cho giáo viên: gồm 1 mẫu với 7 câu hỏi.
3. Bảng hỏi dành cho học sinh: gồm 1 mẫu với 6 câu hỏi.
4. Bảng hỏi dành cho cán bộ đoàn: gồm 1 mẫu với 7 câu hỏi.
- Khách thể khảo sát: Người nghiên cứu tiến hành khảo sát tại 4 trường THPT
và 1 Trung tâm giáo dục thường xuyên.
Tổng số:
+ Cán bộ quản lý : 18 (bao gồm cả hiệu trưởng và phó hiệu trưởng).
+ Giáo viên: 240 (Trong đó có 90 giáo viên chủ nhiệm)
+ Phó Bí thư, Bí thư đoàn trường: 10
+ Học sinh: 600 học sinh.
- Xử lý số liệu: Tính tỷ lệ % trên tổng số các khách thể được thăm dò để so sánh
sự khác nhau giữa ý kiến của các nhóm khách thể khảo sát.
7.2.2: Phỏng vấn Ban giám hiệu, một số giáo viên chủ nhiệm có kinh nghiệm đã
làm tốt hoạt động này.

7.2.3 Thử nghiệm một biện pháp được đề xuất
Biện pháp 3.2.4 (chỉ đạo giáo viên chủ nhiệm, tổ chuyên môn tham gia hoạt
động GDNGLL.
Cách tiến hành: Điều tra, khảo sát thực tế tại trường THPT Phú xuyên B
Cách đánh giá hiệu quả: Thống kê phiếu điều tra?.
7.3: Phương pháp xử lý số liệu :
- Chúng tôi sử dụng phương pháp thống kê
8. Cấu trúc luận văn:
Luận văn bao gồm 3 phần:
Mở đầu (trình bày một số vấn đề chung của luận văn).
Nội dung luận văn gồm 3 chương:


Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp của
Hiệu trưởng các trường THPT.
Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp của Hiệu
trưởng các trường THPT huyện Phú xuyên - tỉnh Hà tây.
Chương 3: Đề xuất một số biện pháp tăng cường quản lý hoạt động giáo dục
ngoài giờ lên lớp của Hiệu trưởng các trường THPT tỉnh Hà tây .
Kết luận và kiến nghị.

Chương 1
Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động giáo dục
ngoài giờ lên lớp

Một trong những mục tiêu của chương trình GD và ĐT hiện nay là thực hiện
đa dạng hóa các hình thức GD và ĐT nhằm phát triển toàn diện mọi khả năng của đối


tượng người học. ở các nhà trường nói chung và các trường THPT nói riêng, việc kết
hợp các hoạt động dạy học và giáo dục từ lâu đã trở thành chương trình chủ yếu xuyên
xuốt năm học để đạt được hiệu quả giáo dục cao nhất. Giáo dục là một khái niệm rộng
và bao quát trong đó có cả việc dạy học và giáo dục bởi vì mục tiêu phát triển con
người phải được thực hiện ở mọi phương diện trong đó bao gồm trí tuệ, đạo đức, sức
khỏe, văn hóa, nghề nghiệp, thẩm mỹ từ đó hình thành nên những kỹ năng cần
thiết của một con người, một công dân sẵn sàng thực hiện các nghĩa vụ cho xã hội.
Dạy học là các hoạt động được tiến hành ở trên lớp với các môn văn hóa mà chúng ta
gọi là khoa học tự nhiên, khoa học xã hội. Chủ thể dạy học là giáo viên, đối tượng là
học sinh. Người dạy giữ vai trò chủ đạo trong việc truyền thụ tri thức, người học có vại
trò tự giác tích cực trong việc lĩnh hội tri thức, người dạy phải biết tổ chức điều khiển
hoạt động nhận thức của người học bằng những phương pháp thích hợp sao cho việc
truyền thụ kiến thức cho học sinh được đơn giản nhất mà hiệu quả tốt nhất. Còn giáo

dục là một quá trình bao gồm hai hoạt động thống nhất biện chứng, hoạt động giáo dục
của nhà trường và hoạt động tự giáo dục của người được giáo dục. Dưới sự tổ chức
lãnh đạo của nhà giáo dục, người được giáo dục tự giác tích cực tự giáo dục nhằm hình
thành và hoàn thiện nhân cách của bản thân. Quá trình giáo dục là quá trình nhà giáo
dục tổ chức các hoạt động và giao lưu cho người học nhằm chuyển hóa các giá trị văn
hóa - xã hội thành thái độ và hành vi của người được giáo dục. Một trong những hình
thức giáo dục được coi là cơ bản hiện nay là giáo dục ngoài giờ lên lớp. Kết hợp với
các giờ học tại lớp, những hoạt động này vừa tạo ra sự bổ trợ giữa các nội dung kiến
thức, hình thành nên kỹ năng cần thiết trong việc hiểu và nắm vững tri thức, vừa tạo ra
yếu tố tinh thần thoải mái làm tăng khả năng "tái lĩnh hội" tri thức sau các buổi học
căng thẳng trên lớp .
Một trong những điều kiện tất yếu không thể thiếu trong hoạt động giáo dục,
dạy học là việc quản lý các hoạt động trên như thế nào, nhất là với các hoạt động giáo
dục ngoài giờ lên lớp rất đa dạng như hiện nay.
Cơ sở lý luận về quản lý giáo dục ngoài giờ lên lớp tập trung ở những nội dung
cơ bản sau:
- Quản lý giáo dục là một hoạt động mang tính khoa học, thể hiện ở chỗ nhà quản lý
lập ra các kế hoạch nội dung chi tiết phù hợp với điều kiện, môi trường khách quan
nhằm hiện thực hóa mục tiêu cần đề ra.


- Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp về thực chất chính là hình thức giáo dục mang
tính chất tập thể xã hội, với các hoạt động đan xen vừa học tập vừa vui chơi bằng
những nội dung phong phú đem lại kết quả giáo dục thiết thực.
- Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp dựa trên những
nguyên tắc cơ bản của khoa học quản lý. Nói đơn giản quản lý là cách thức chỉ đạo,
điều hành một cách khoa học nhất dựa trên những điều kiện thực tế cho phép. Hoạt
động giáo dục ngoài giờ lên lớp có nội dung và hình thức rộng hình thành cho học sinh
những kiến thức cơ bản về những giá trị nhân cách nói chung, do đó khi lập kế hoạch
nhà quản lý vừa phải đảm bảo mục đích yêu cầu chung của giáo dục, vừa phải đảm

bảo tính linh hoạt mềm dẻo gây hứng thú cho đối tượng được giáo dục. Hoạt động
giáo dục ngoài giờ lên lớp không chỉ bó hẹp trong phạm vi trường học mà có thể thực
hiện cả bên ngoài nhà trường, không chỉ ở một vài nội dung, một vài đề tài mà được
thực hiện một cách đa dạng, không phải chỉ có sự kết hợp của các lực lượng giáo dục
nhà trường mà còn có sự kết hợp của các lực lượng xã hội khác chính vì vậy quản lý
hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp phải được xây dựng thành kế hoạch có tính khoa
học và hệ thống với nguyên tắc quản lý, phương án quản lý, mục tiêu quản lý rõ ràng
cụ thể ở từng nội dung sao cho giữa mỗi nội dung phải có những yêu cầu riêng, hình
thức thực hiện như thế nào cho phù hợp với yêu cầu giáo dục và điều kiện nhà trường,
tránh các hoạt động dàn trải, không đúng đối tượng cần được giáo dục và lứa tuổi giáo
dục. Từ đó dẫn tới chất lượng và hiệu quả thu được sẽ không cao thậm chí còn trở nên
thiếu thu hút hấp dẫn.
- Chủ thể quản lý (Hiệu trưởng) xác định được mục tiêu quản lý ở đây chính là sự
tiếp thu và lĩnh hội các giá trị khoa học, đạo đức và văn hóa thẩm mỹ vv của các đối
tượng giáo dục, đây là nhiệm vụ quan trọng nhất mà nhà quản lý phải đạt được trong
suốt quá trình giáo dục. Việc đưa ra các phương án quản lý bằng kế hoạch cụ thể là
điều kiện cần thiết và tất yếu trong quản lý giáo dục nói chung và quản lý giáo dục
ngoài giờ lên lớp nói riêng. Bởi vì ngay từ đầu giúp nhà quản lý xác định được nội
dung giáo dục cần thực hiện, thời điểm thực hiện, môi trường thực hiện cũng như
những tác động trở lại của đối tượng được giáo dục khi hoạt động giáo dục kết thúc để
nhà quản lý có phương án điều chỉnh kịp thời. Dựa trên những kiến thức của khoa học
quản lý đại cương về các nguyên tắc quản lý, xây dựng phương án quản lý trong thực
tiễn quản lý, nhà quản lý vận dụng vào việc quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên


lớp. Bên cạnh đó dựa vào các kiến thức cơ bản về đặc điểm, cấu trúc, tính quy luật của
hoạt động giáo dục nói chung, hoạt động GDNGLL nói riêng tiến hành quản lý hoạt
động giáo dục ngoài giờ lên lớp, nhằm tổ chức, chỉ đạo những hoạt động giáo dục có
hiệu quả. Cụ thể, nhà giáo dục cần nắm được bản chất, cấu trúc, quy luật, nguyên tắc,
nội dung giáo dục trong quá trình giáo dục, đặc biệt là hoạt động giáo dục ngoài giờ

lên lớp với những đặc trưng riêng của nó để từ đó nhà quản lý lập ra kế hoạch, yêu
cầu, mục tiêu và phương thức thực hiện. Để hiệu quả quản lý thu được chất lượng cao
nhà quản cần phải hiểu rõ những khái niệm cơ bản:
Hiểu được bản chất của quá trình giáo dục là quá trình tổ chức cuộc sống hoạt
động và giao lưu cho học sinh giúp học sinh nhận thức đúng, tạo lập tình cảm và thái
độ đúng, hình thành thói quen, hành vi văn minh trong cuộc sống, phù hợp với chuẩn
mực xã hội. Hiểu được động lực giáo dục chính là việc giải quyết mâu thuẫn giữa nhu
cầu vươn lên để hoàn thiện nhân cách và phương thức thỏa mãn nhu cầu đó của bản
thân. Bên cạch đó cũng cần phải hiểu cấu trúc chỉnh thể của quá trình giáo dục, bao
gồm các yếu tố: chủ thể giáo dục, đối tượng giáo dục, mục đích và nhiệm vụ giáo dục,
nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức giáo dục, điều kiện giáo dục, kết quả giáo
dục . v.v
Những khái niệm cơ bản trên là những cơ sở, phương pháp luận trong quá trình
quản lý các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. Ngoài ra cơ sở lý luận của quản lý
giáo dục ngoài giờ lên lớp còn dựa trên những quan điểm khoa học có ý nghĩa phương
pháp luận vận dụng từ triết học. Phải xem xét các sự vật hiện tượng trong mối quan hệ
tác động qua lại, xem xét cấu trúc của quá trình giáo dục trong mối quan hệ biện
chứng, những nguyên nhân nào dẫn đến động lực giáo dục và cách thức để giải quyết
các mâu thuẫn tạo nên động lực ấy. Nhà quản lý phải có cách nhìn tổng thể và toàn
diện trong tất cả các khâu, các hoạt động giáo dục để từ đó tìm ra biện pháp thích hợp
tạo sự phát triển tích cực trong hiệu quả quản lý và giáo dục. Mặt khác dựa trên những
cơ sở khoa học lý luận của tâm lý học, tâm lý học quản lý, điều khiển học, quản lý
giáo dục vi mô, vĩ mô sẽ cho nhà quản lý có những thông tin đa chiều, hình thành nên
kỹ năng phân tích, tổng hợp, khái quát trong quá trình lập kế hoạch quản lý. Xác định
được mối quan hệ thống nhất biện chứng giữa chủ thể giáo dục, các lực lượng giáo dục
và đối tượng giáo dục đặc biệt là có những kỹ năng nắm bắt tâm lý lứa tuổi để làm sao
trong chương trình giáo dục phù hợp với sự phát triển của người được giáo dục.


Trên đây là phần trình bầy cơ sở lý luận chung nhất về quản lý hoạt động giáo

dục ngoài giờ lên lớp.
1.1 Sơ lược lịch sử nghiên cứu vấn đề .
Bất kỳ một lĩnh vực nào, một nghành nào đều cần có quản lý. Quản lý đã và
đang trở thành một khoa học chuyên ngành, một lĩnh vực không thể thiếu và cũng là
yếu tố quyết định tới sự phát triển của các hoạt động kinh tế - Xã hội. Đến nay khoa
học quản lý đã trở thành "Công nghệ" ngày càng được hoàn thiện để đáp ứng tốt hơn
những yêu cầu ngày càng cao của đời sống xã hội nói chung. Vì xét cho cùng ở tất cả
các quốc gia, ở tất cả mọi ngành, mọi lĩnh vực thì mục tiêu cuối cùng vẫn là tạo sự
tăng trưởng kinh tế, xã hội, văn hóa, khoa học với. Hoạt động quản lý đã có từ rất lâu,
đơn giản là việc sắp xếp kế hoạch, chuẩn bị từ những khâu nhỏ nhất đến cả một hệ
thống tổ chức phức tạp .
Hoạt động dạy học và giáo dục là một lĩnh vực đặc biệt vì nó phục vụ chiến
lược giáo dục nhân cách và phát triển nhân cách con người. Do đó quản lý giáo dục
nói chung được xác định là một nội dung cơ bản nhằm hiện thực hóa các mục tiêu và
chương trình giáo dục. Chúng ta biết rằng giáo dục bao gồm cả các hoạt động dạy học,
con đường giáo dục được tiến hành dưới các hình thức khác nhau, bản thân hoạt động
giáo dục ngoài giờ lên lớp cũng là một hình thức giáo dục nhưng cho dù ở dưới hình
thức nào thì cũng không thể thiếu vai trò quản lý mà chúng ta gọi là quản lý giáo dục.
Như vậy ngay từ khi con người có nhu cầu học tập và hoàn thiện phẩm chất thì cũng
ngay từ đó khái niệm giáo dục được hình thành và tất nhiên giáo dục cái gì, giáo dục
như thế nào, đối tượng giáo dục là ai, các yếu tố liên quan ảnh hưởng tới quá trình giáo
dục đó ra sao thì đó chính là nội dung của quá trình quản lý giáo dục. Đến nay quản lý
đã trở thành một khoa học thực sự, vì vậy có thể nói quản lý giáo dục nói chung và
quản lý giáo dục ngoài giờ lên lớp nói riêng được tiến hành song song và thực chất xét
về mục đích yêu cầu của giáo dục thì đó chỉ là một quá trình mà thôi, ở chỗ cho dù là
dạy học và giáo dục đều có mục đích nhiệm vụ chung là phát triển toàn diện con người
theo chiều hướng tích cực. Thực tế cho thấy hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp
không phải đến nay mới được tiến hành mà nó được tiến hành từ khi con người biết
đến giáo dục. Thuật ngữ giáo dục ngoài giờ lên lớp là một khái niệm hiện đại khi đã có
những ngành khoa học riêng chuyên nghiên cứu về giáo dục chẳng hạn bộ môn "giáo

dục học".


- ở trên thế giới :
Hệ thống lý luận về hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp trong thời gian đầu
chưa thực sự phát triển, tuy nhiên khi đã có sự chuyển biến mới về "chất" của các điều
kiện kinh tế - xã hội, văn hoá, khoa học và những tiền đề của một xã hội hiện đại hình
thành thì có những nhà tư tưởng đề cập đến vấn đề giáo dục ngoài giờ lên lớp một
cách rõ ràng hơn. Rabôle (1494 - 1553) là một đại biểu của chủ nghĩa nhân đạo Pháp
vào từ thế kỷ 15, 16 đã nói tới tầm quan trọng của việc giáo dục toàn diện các mặt: đạo
đức, thể chất, thẩm mỹ, trí tuệ, ông tổ chức các buổi tham quan thực tế cho học sinh
bên cạnh các giờ học tại lớp .
Vào những năm thập niên 20,30 của thế kỷ 20 nhà sư phạm nổi tiếng của Liên
Xô là Makarencô đã nhấn mạnh "Tôi kiên trì nói rằng các vấn đề giáo dục, phương
pháp giáo dục không thể hạn chế trong các vấn đề giảng dạy, lại càng không thể để
cho quá trình giáo dục chỉ thực hiện trên lớp học mà đáng ra phải ở trên mỗi mét
vuông đất trên đất nước chúng ta, nghĩa là trong bất kỳ hoàn cảnh nào cũng không
được quan niệm rằng công tác giáo dục chỉ tiến hành trong lớp học, công tác giáo dục
chỉ đạo toàn bộ cuộc sống của trẻ". Giai đoạn này lý luận về giáo dục và giáo dục
ngoài giờ lên lớp vẫn được nghiên cứu và tiếp tục phát triển của các tác giả người Nga
như T.AILiNa, Mariêncô, đã đề cập một cách toàn diện về hoạt động giáo dục ngoài
giờ lên lớp và vai trò quản lý của người hiệu trưởng với hoạt động đó .
- Những nghiên cứu về quản lý hoạt động GDNGLL ở nước ta:
Vấn đề hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp cũng được quan tâm từ rất sớm.
Ngay trong điều lệ trường phổ thông năm 1976 tại điều 7 đã nêu: "Việc giảng dạy và
giáo dục được tiến hành thông qua các hoạt động: giảng dạy trên lớp, lao động sản
xuất, hoạt động tập thể các mặt hoạt động đó phải cùng tiến hành bổ cho nhau theo
một kế hoạch thống nhất trong đó phải coi trọng hoạt động giảng dạy trên lớp" .
Điều lệ trường phổ thông tháng 4 năm 1979 tại điều 10 đã nêu: "Công tác giáo
dục ở trường phổ thông đã tiến hành thống nhất theo đúng nội dung và trình tự quy

định trong chương trình, kế hoạch đào tạo và sách giáo khoa do bộ giáo dục ban hành
và được thực hiện thông qua các hoạt động giáo dục học tập văn hoá, lao động sản
xuất, thực nghiệm khoa học, hoạt động xã hội". Trong khoản 2 có viết: "Lao động sản
xuất do nhà trường tổ chức và quản lý nhằm gắn lý thuyết với thực tiễn, vận dụng kiến
thức khoa học vào sản xuất, phát triển tư duy khoa học và tư duy kỹ thuật, bồi dưỡng ý


thức và thói quen lao động mới, Phát triển hứng thú lao động vì lợi ích chung và xây
dựng tình cảm cách mạng đối với nhân dân lao động".
Khoản 3 điều 10: "Các hoạt động xã hội do nhà trường tổ chức cho
học sinh tham gia với mức độ thích hợp là nhằm củng những cố tri thức
đã học được, bồi dưỡng tình cảm đối với nhân dân dân lao động, xây dựng
thái độ tích cực tham gia công tác xã hội, góp phần xây dựng địa phương
và rèn luyện học sinh về ý thức và năng lực làm chủ tập thể hình thành
nhân sinh quan cách mạng. Ngoài các hoạt động giáo dục trên đây cần tổ chức thêm
các hoạt động ngoại khoá như thể dục thể thao, văn nghệ để công tác giáo dục thêm
phong phú" .
Nghị quyết 14 TW ngày 11/01/1979 của bộ chính trị đã nêu rõ: "Nội dung giáo
dục ở trường phổ thông mang tính chất toàn diện và kỹ năng tổng hợp nhưng có chú ý
hơn đến việc phát huy sở trường và năng khiếu cá nhân, ở trường phổ thông trung học
cần coi trọng giáo dục thẩm mỹ, giáo dục và rèn luyện thể chất, hoạt động văn hoá văn
nghệ thể dục thể thao và luyện tập quân sự".
Ngoài ra còn các công trình của các nhà nghiên cứu thuộc viện khoa học giáo
dục như: Đặng Thuý Anh, Nguyễn Thị Kỷ, Phạm Hoàng Gia, Nguyễn Dục Quang, Lê
Trung Trấn.vv Các tác giả đều nhấn mạnh hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp với
việc phát triển toàn diện nhân cách của học sinh cũng như nâng cao hiệu quả giáo dục
ngoài giờ lên lớp như thế nào để đạt hiệu quả cao nhất .
Một số cuốn sách của tác giả Hà Thế Ngữ, Đặng Vũ Hoạt, Phạm Viết Vượng,
đã trình bày các vấn đề giáo dục, dạy học cũng như quản lý giáo dục trong đó có
những vấn đề đề cập tới hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. Một số tác giả cùng bàn

tới việc quản lý hoạt động GDNGLL của học sinh gần đây có Tiến sỹ Phạm Thị Hồng
Vinh đã có cuốn giáo trình "Quản lý hoạt động giáo dục vi mô II" tác giả đã phân tích
khá sâu về vấn đề quản lý hoạt động GDNGLL .
Như vậy đã có nhiều công trình khoa học của nhiều giáo sư, tiến sỹ nghiên cứu
về hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp như một khoa học chuyên biệt vì xác định
được vị trí, vai trò của nó trong việc giáo dục học sinh là rất quan trọng. Và mới đây
nhất trong chương trình đổi mới sách giáo khoa dành cho học sinh PTTH Bộ môn hoạt
động giáo dục ngoài giờ lên lớp đã được in thành sách tuy nhiên vẫn còn trong quá
trình chỉnh lý sửa đổi do vậy chưa đưa vào giảng dạy. Hoạt động giáo dục ngoài giờ


lên lớp hiện này còn nhiều nội dung mới phản ánh sự phát triển của các vấn đề kinh tế
- xã hội, văn hoá, môi trường vv Những vấn đề trên đây ảnh hưởng trực tiếp tới sự
hình thành, phát triển những phẩm chất cần thiết của mỗi cá nhân. Nếu như trước đây
những nội dung giáo dục (ngoài giờ lên lớp) chỉ dừng lại ở một số lĩnh vực nhằm rèn
luyện phẩm chất đạo đức, thẩm mỹ thì hiện tại nội dung giáo dục ngoài giờ lên lớp
được mở rộng hơn nhiều. Ví dụ như tìm hiểu cội nguồn, bản sắc dân tộc, lý tưởng của
người thanh niên xã hội chủ nghĩa thời kỳ công nghiệp hoá, hiện đại hoá , thanh niên
với bảo vệ môi trường, phòng chống chiến tranh, bệnh dịch, tình bạn, tình yêu, hôn
nhân và gia đình, nghề nghiệp, sức khoẻ sinh sản vị thanh niên v.v. và đương nhiên
với mỗi nội dung trên cần phải được tổ chức và thực hiện sao cho đạt hiệu quả tốt
nhất, quản lý giáo dục ngoài giời lên lớp đến nay đã thực sự trở thành nhiệm vụ và
"Kỹ năng" quan trọng cần thiết của người hiệu trưởng. Nhất là xác định đối tượng
được giáo dục lứa tuổi học sinh mới lớn đang có những hoài bão và lý tưởng song việc
nhận thức các vấn đề còn chưa chín chắn. Quản lý giáo dục ngoài giờ lên lớp làm sao
hướng cho các em có được những buổi sinh hoạt tập thể sống động, hấp dẫn, lành
mạnh để từ đó các em hình thành lên thế giới quan, nhân sinh quan đúng đắn, tự mình
rèn luyện nhân cách mang đầy đủ những giá trị chân, thiện, mỹ góp phần tích cực cho
sự phát triển chung của xã hội, của đất nước.
1.2 Một số khái niệm chủ yếu .

1.2.1.Khái niệm quản lý
Trến thế giới đã có nhiều công trình nghiên cứu về quản lý, và cũng có nhiều
khái niệm khác nhau về quản lý. Các khái niệm về quản lý dựa trên cả mặt lý luận và
thực tiễn quản lý .
Frederick Winslow Taylor ở đầu thế kỷ 20 đã định nghĩa: "Quản lý là biết được
chính xác điều bạn muốn người khác làm và sau đó hiểu
rằng họ đã hoàn thành công việc một cách tốt nhất và rẻ nhất".
Nhà nghiên cứu Henry Fayol (1845 - 1925) có định nghĩa: "Quản lý hành chính
là dự đoán và lập kế hoạch, tổ chức, điều khiển phối hợp và kiểm tra".
ở nước ta cũng đã có nhiều công trình khoa học nghiên cứu về quản lý và cũng
có nhiều cách hiểu về quản lý song kết luận một cách chung nhất thì quản lý là một
chức năng lao động xã hội bắt nguồn từ tính chất xã hội của lao động. Về cơ bản:


Quản lý là sự tác động có tổ chức, có hướng đích của chủ thể quản lý tới đối
tượng quản lý nhằm đạt được mục tiêu đề ra.
Nói quản lý là một chức năng lao động xã hội là khẳng định đặc điểm của hoạt
động quản lý là một hoạt động mang tính xã hội. Quản lý không phải chỉ là công việc
riêng của nhà quản lý, mà trong kế hoạch của nhà quản lý đề ra đã có sự tham gia của
các lực lượng khác trong cùng một tập thể mà họ hoạt động. Quản lý phải dựa trên các
nguyên tắc nhất định trong đó nguyên tắc tập trung dân chủ là quan trọng thống nhất,
nó phản ánh mối quan hệ giữa chủ thể và đối tượng quản lý. Dân chủ phải đi đến tập
trung thống nhất, tập trung phải trên cơ sở dân chủ và dân chủ phải thực hiện trong
khuôn khổ của tập trung. Nói như vậy để chứng tỏ rằng quản lý được thể hiện bằng kế
hoạch, phương pháp mà kế hoạch đó được xây dựng lên trên cơ sở của tập trung dân
chủ. Nhà quản lý đưa ra quyết định cuối cùng một cách hợp lý và chính xác nhất. Do
đó quản lý là một chức năng lao động mang tính xã hội. Mặt khác đối tượng quản lý là
các lực lượng tham gia vào việc quản lý, các lực lượng trực tiếp chịu quản lý và thực
hiện các kế hoạch quản lý đó, chứ không phải là một cá nhân nào, hơn nữa mục đích
của quản lý là để tạo ra những "sản phẩm" phục vụ cho toàn xã hội .

Còn tính chất xã hội của lao động đơn giản là quá trình tham gia của nhiều
người mọi "sản phẩm" hay thành quả của lao động đều do mọi người dù trực tiếp, gián
tiếp và họ có quan hệ lao động với nhau mới có được, đồng thời sản phẩm của quá
trình lao động là để phục vụ nhu cầu của toàn xã hội mà họ sinh sống.
Đến nay như phần trước đã trình bày: Quản lý đã trở thành khoa học - khoa học
quản lý và cũng trở thành "Phương tiện" để thực hiện các mục tiêu phát triển. Nếu nhà
quản lý nắm vững được những điều kiện khách quan, đối tượng quản lý, đặc điểm của
đối tượng quản lý v.v thì sẽ đưa ra những kế hoạch và phương pháp thích hợp mang
lại hiệu quả tốt nhất và ngược lại nếu nhà quản lý không tuân theo những nguyên tắc
quản lý, không nắm được bản chất của nội dung quản lý và đặc điểm của đối tượng
quản lý cũng như những điều kiện ảnh hưởng tới việc thực hiện kế hoạch thì kết quả
thu được sẽ rất thấp .
1.2.2.Khái niệm hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp :
Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là hoạt động giáo dục có mục đích, có kế
hoạch, có tổ chức được thực hiện trong các hoạt động thực tiễn về khoa học - kinh tế,
lao động công ích, hoạt động xã hội, văn hoá, nghệ thuật, hoạt động thể thao, vui chơi


giải trí được thực hiện ngoài giờ lên lớp nhằm hình thành và phát triển toàn diện nhân
cách đối với đối tượng được giáo dục.
1.2.2.1. Mục đích :
Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp tuỳ theo lứa tuổi học sinh và trình độ nhận
thức của các em để áp dụng những nội dung và hình thức giáo dục cho phù hợp với
tâm sinh lý người được giáo dục. Luận văn này đề cập tới quản lý hoạt động giáo dục
ngoài giờ lên lớp ở bậc trung học phổ thông nên đương nhiên hoạt động giáo dục
ngoài giờ lên lớp phải phù hợp với lứa tuổi học sinh trung học phổ thông. Nhưng nhìn
chung mục đích của các nội dung giáo dục ngoài giờ lên lớp đều nhằm phát triển ở con
người những phẩm chất, nhân cách tốt đẹp và toàn diện. Nó góp phần khắc sâu những
kiến thức cơ bản, sự nhận thức phong phú đa dạng về mọi lĩnh vực, có điều kiện lĩnh
hội mở rộng sự hiểu biết của mình với các bộ môn khoa học tự nhiên, khoa học xã hội,

nghệ thuật, văn hoá, thẩm mỹ trang bị cho người được giáo dục khả năng làm chủ tri
thức và biết vận dụng tri thức vào cuộc sống. Mục đích nữa là tạo nên thái độ tình
cảm đạo đức trong sáng, thái độ niềm tin với sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội,
hình thành lý tưởng sống của người thanh niên trong thời đại mới, thời đại công
nghiệp hoá - hiện đại hoá đất nước. Làm cho các em có ý thức nghĩa vụ công dân với
xã hội, biết chân trọng giá trị đạo đức dân tộc, biết hướng về cội nguồn bằng tình cảm
thiêng liêng, tạo ra mối quan hệ xã hội tốt đẹp giữa con ngươì và con người trong cộng
đồng.
Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp giúp học sinh hình thành những kỹ năng
cần thiết trong cuộc sống như kỹ năng ứng xử, kỹ năng làm chủ bản thân, kỹ năng lao
động, cũng như biết cách tổ chức các hoạt động bề nổi, điều khiển các hoạt động tập
thể một cách linh hoạt có hiệu quả và nhất là tạo cho học sinh có cá tính năng động
trong cuộc sống phong phú của các em.
Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là một hoạt động bổ trợ của hoạt động dạy
học là còn dường gắn lý thuyết với thực tiễn tạo lên sự thống nhất giữa nhận thức và
hành động góp phần hình thành nên các giá trị tình cảm, thẩm mỹ trong tâm hồn.
1.2.2.2. Vị trí .
Lứa tuổi học sinh trung học phổ thông là lứa tuổi vị thành niên các em đang
trong giai đoạn biến đổi về tâm sinh lý, việc nhận thức còn chưa hoàn thiện, các em
chưa có khả năng làm chủ bản thân, chưa có được kỹ năng cơ bản để phát triển toàn


diện nhân cách. Tuy nhiên ở lứa tuổi này các em đang có nhu cầu muốn tìm hiểu,
khám phá những tri thức mới của cuộc sống nhưng nhận thức của các em còn nhiều
giới hạn. Mặt khác do hạn chế về thời gian về môi trường hoạt động, khả năng giao
tiếp thực tế trong các giờ học ở trên lớp vì thế khả năng nhận thức, hình thành những
kỹ năng đó còn bị hạn chế. Từ mục đích của việc hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp
là giáo dục, phát triển toàn diện con người bằng những hình thức hoạt động sinh động,
sôi nổi, mở rộng môi trường hoạt động ít gò bó, khô cứng và căng thẳng mà hiệu quả
giáo dục lại rất tích cực, góp phần củng cố thêm kiến thức được học tại lớp. Hiện nay

hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp đã trở thành nội dung quan trọng có vị trí cơ bản
trong việc dạy học và giáo dục của các nhà trường và coi đó là nội dung không thể
thiếu trong việc thực hiện đa dạng hoá giáo dục và đào tạo. Điều lệ trường phổ thông
năm 2000 tại điều 24 đã khẳng định vị trí, tầm quan trọng của hoạt động giáo dục
ngoài giờ lên lớp đối với mục tiêu giáo dục của nước ta" .
1.2.2.3. Nhiệm vụ .
Với sự đa dạng về nội dung, phong phú về hình thức, hoạt động giáo dục ngoài
giờ lên lớp là con đường giáo dục cơ bản để hình thành và phát triển những năng lực
cá nhân về mọi mặt như: năng lực tự hoàn thiện, năng lực thích ứng, giao tiếp, hoạt
động chính trị xã hội, tổ chức quản lý đồng thời về mặt đạo đức biết hướng tới những
giá trị cao đẹp của con người như yêu nước, yêu lao động, chung thực, nhân đạo sẵn
sàng cống hiến trí tuệ và phẩm chất của mình cho đất nước. Một điều cần nhấn mạnh
là hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp hình thành cho học sinh kỹ năng giáo dục và tự
giáo dục, hình thành mối quan hệ giữa con người với đời sống xã hội với thiên nhiên
và môi trường sống. Nhờ đó con người có thể làm chủ bản thân, phát huy tác dụng của
mình đối với đời sống. Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường phổ thông đã
góp phần thực hiện mục tiêu giáo dục, tích cực hoá mối quan hệ tay ba: nhà trường,
gia đình và xã hội. Qua đó vai trò của nhà trường càng được đánh giá cao trong việc
giáo dục con người, nâng cao được vị trí của giáo dục góp phần thúc đẩy sự phát triển
kinh tế xã hội của đất nước, mặt khác sẽ phát huy được toàn cộng đồng xã hội đóng
góp, tham gia bằng những hành động thiết thực vì sự phát triển của nhà trường cũng
như sự phát triển của nền giáo dục nước ta.
1.2.2.4. Đặc điểm của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp .


- Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp có bình diện hoạt động rộng, với sự đa dạng
về cả nội dung và hình thức được tiến hành cả trong phạm vi nhà trường và ngoài nhà
trường .
Trong phạm vi nhà trường các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp được thực hiện
ở các hoạt động ngoại khoá ví dụ: Ngoại khoá tìm hiểu về các vấn đề dân số và môi

trường, mối quan hệ giữa dân số và môi trường, các buổi sinh hoạt giao lưu văn nghệ
giữa các tập thể học sinh, các buổi toạ đàm về tình bạn, tình yêu và sự nghiệp. Ngoài
ra đơn giản như việc vệ sinh hàng ngày, hàng tuần trong nhà trường, hoạt động thể dục
thể thao giữa giờ v.v Với các hoạt động phong phú trên sẽ là sự kết hợp trong việc
nắm vững tri thức khoa học ở các buổi học trên lớp với thực tiễn sinh động của cuộc
sống làm cho thế giới quan của học sinh trở lên hoàn thiện đúng đắn .
- Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp mang tính quy luật đặc thù của quá trình giáo
dục học sinh, hình thành những phẩm chất tốt đẹp của con người. Tính đặc thù ở đây
chính là nó không bó hẹp trong một không gian (phòng học) và thời gian nhất định 1
tiết học trên lớp (45phút), mà nó là một quá trình tổ chức các dạng hoạt động phong
phú mang tính tập thể - xã hội cao, tạo điều kiện cho học sinh giao lưu, tự thể hiện
mình để hình thành và phát triển toàn diện nhân cách. Thông qua các loại hình hoạt
động khác nhau. (công tác xã hội, lao động, sản xuất, văn hoá văn nghệ, thể dục thể
thao, thẩm mỹ vui chơi, tham gia du lịch, thực tế vv ) hoạt động GDNGLL sẽ tác
động vào nhận thức tình cảm và rèn luyện hành vi đạo đức, thẩm mỹ, lao động, văn
hoá cho đối tượng giáo dục. Vấn đề là ở chỗ nhà quản lý có kế hoạch như thế nào cho
phù hợp với yêu cầu và mục đích giáo dục, đồng thời mỗi nội dung, mỗi hình thức
giáo dục phải hội tụ những điều kiện đảm bảo cho việc tiến hành một cách nhanh
chóng nhất, hiệu quả cao nhất, vận dụng sáng tạo linh hoạt các phương pháp sao cho
thích hợp với từng nội dung cần giáo dục. Có thể coi hoạt động giáo dục ngoài giờ lên
lớp có tính chất là hoạt động bề nổi nhưng không hạn chế ở một vài nội dung đơn điệu
mà là tất cả các vấn đề đang trở lên cập nhật, thời sự được mọi người quan tâm. Hơn
nữa nó là sự kết hợp đông đảo của nhiều lực lượng tham gia, chẳng hạn như giáo viên
chủ nhiệm lớp có vai trò tham mưu, cố vấn, phân công trách nhiệm, tổ chức tập thể lớp
có nhiệm vụ thực hiện kế hoạch bằng hoạt động cụ thể. Ngoài ra còn có các tổ nhóm
chuyên môn, ban chấp hành đoàn trường cùng tham mưu và thực hiện thậm chí cả lực
lượng giáo dục ngoài nhà trường như hội cha mẹ học sinh, hội cựu chiến binh, công


an, bộ đội, hội phụ nữ, đòan thanh niên ở địa phương vv cũng có thể trực tiếp tham

gia nếu nội dung cần có sự tham gia thực hiện của họ .
- Mục tiêu giáo dục của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là giáo dục toàn diện.
Mục tiêu đó bao gồm: hình thành những kỹ năng nắm bắt tri thức và vận dụng
tri thức đó vào thực tiễn, giáo dục phẩm chât, tư tưởng, tình cảm, đạo đức, ý trí niềm
tin của học sinh, rèn luyện sức khoẻ thể chất và tinh thần, rèn luyện thói quen lao
động, ý thức lao động, tình yêu lao động và hiểu được giá trị của lao động biết quý
trọng những giá trị đó, bồi dưỡng nâng cao năng lực cảm thụ thẩm mỹ sáng tạo cái
đẹp, biết vận dụng cái đẹp vào cuộc sống .
- Chương trình kế hoạch của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp mang tính linh
hoạt, năng động (không thực hiện kế hoạch một cách máy móc, gò ép song vẫn phải
dựa trên cơ sở đảm bảo các nguyên tắc giáo dục). Nguyên tắc giáo dục chính là những
luận điểm cơ bản, những quy tắc chuẩn có tính quy luật của lý luận giáo dục, giữ vai
trò chỉ đạo, hướng dẫn toàn bộ quá trình giáo dục đạt tới mục đích đã định của xã hội.
Nguyên tắc giáo dục chỉ dẫn việc xác định mục đích, nội dung, phương pháp và các
hình thức tổ chức giáo dục, hướng dẫn các hoạt động giáo dục của giáo viên, nhà quản
lý và các lực lượng khác trong việc tổ chức mọi hoạt động giáo dục.
Vấn đề ở đây là linh hoạt, mềm dẻo khi tổ chức các hoạt động giáo dục sao cho
phù hợp với nhiệm vụ chính trị từng giai đoạn và điều kiện thực tế cho phép mặc dù kế
hoạch này đã được xây dựng chi tiết cụ thể ngay từ đầu mỗi năm học .
- Việc thực hiện kiểm tra đánh giá hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp cũng có
đặc trưng riêng. Hoạt động GDNGLL có tính đa dạng, phong phú do đó nó kèm theo
cả tính phức tạp của việc kiểm tra và đánh giá. Nói cách khác là việc kiểm tra và đánh
giá khó thực hiện được, chỉ có thể tiến hành kiểm tra đánh giá từng khâu, từng quá
trình của mỗi hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp muốn vậy nhà quản lý phải có biểu
điểm ứng với từng khâu. Ví dụ: sinh hoạt theo chủ đề "Thanh niên xã hội chủ nghĩa
với sự nghiệp công nghiệp hoá - hiện đại hoá đất nước hiện nay". Hình thức hái hoa
dân chủ, chia lớp thành 4 tổ, các tổ sẽ đại diện bốc thăm câu hỏi rồi tự thảo luận và lên
trình bày, có người dẫn chương trình, có sự đánh giá trực tiếp của một ban giám khảo,
có sự chuẩn bị đầy đủ về các phương tiện vật chất cho một buổi sinh hoạt. Kết quả của
buổi sinh hoạt đó.

Nhà quản lý sẽ xem xét chi tiết các bước tiến hành, các điều kiện chuẩn bị, chất
lượng nội dung và hiệu quả công việc để kiểm tra, đánh giá cho điểm hoặc kiểm tra
đánh giá dưới hình thức một bài TEST (trắc nghiệm) có các phương án trả lời sẵn, đối
tượng người được giáo dục đưa ra phương án trả lời đúng nhất về một đề tài sinh hoạt
nào đó, cuối cùng là đánh giá kết quả của một kỳ, một năm học. Muốn biết học sinh có
yêu thích các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp hay không nhà quản lý lên phát
phiếu thăm dò đối với một nội dung hay nhiều nội dung theo 3 mức độ cụ thể "yêu
thích", "bình thường" hay "không yêu thích" đề tài đang sinh hoạt như thế nào. việc
kiểm tra đánh giá là công việc bắt buộc để có được thông tin "ngược" mà đó mới là
hiệu quả giá dục. Tuy mỗi cá nhân học sinh có những phẩm chất nhân cách khác nhau
và còn chịu ảnh hưởng của nhiều yếu tố mà việc lĩnh hội những giá trị qua giáo dục
không hoàn toàn giống nhau nhưng về cơ bản, nếu hoạt động được tổ chức tốt thì hiệu
quả rất bổ ích và tích cực tới thái độ và tình cảm của người được giáo dục.
1.2.2.5. Yêu cầu .
Việc tổ chức các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp phải đảm bảo các yêu
cầu sau :
+ Đảm bảo tính mục đích.
Mục đích phải rõ ràng, gắn với nhiệm vụ giáo dục.
Ví dụ: Qua hoạt động này giáo dục cho học sinh cái gì, những kỹ năng nào,
mục đích phải phù hợp với nội dung, nội dung phải phù hợp với chủ đề sinh hoạt ở
từng thời điểm cụ thể trong một học kỳ và cả năm học. Việc xác định mục đích yêu
cầu sẽ làm cho nội dung không bị lệch hướng, đồng thời mới phát huy hết tác dụng của
việc giáo dục.
+ Tính kế hoạch:
Hoạt động GDNGLL phải có kế hoạch ngay từ đầu năm học, đầu học kỳ để nội
dung giáo dục của hoạt động mang tính hệ thống nhất quán.
Kế hoạch hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp được xây dựng trên cơ sở thống
nhất với kế hoạch các hoạt động khác trong nhà trườngvà được tổ chức chặt chẽ để các

hoạt động hỗ trợ cho nhau cùng đạt tới mục tiêu giáo dục mong muốn .
+ Đảm bảo tính tự nguyện, tự giác , tự quản .
Vì là các buổi sinh hoạt ngoài giờ học văn hoá cho nên hoạt động giáo dục
ngoài giờ lên lớp là hình thức sinh hoạt tự nguyện không bắt buộc. Trong thực tế nếu


nội dung giáo dục hấp dẫn và biết cách tổ chức điều hành thì chắc chắn sẽ thu hút
được nhiều học sinh tạo nên sự yêu thích và khi đó học sinh sẽ tự giác mong muốn
tham gia vào các buổi sinh hoạt giáo dục ngoài giờ lên lớp. Muốn vậy nội dung và
hình thức sinh hoạt phải luôn được đổi mới, khám phá những cái mới hoặc nội dung
còn xa lạ với các em, tuy nhiên vẫn phải đảm bảo mục tiêu giáo dục và cơ sở pháp lý
của nhà nước. Nếu trong các sinh hoạt đó học sinh phát huy được tính sáng tạo, giúp
học sinh bộc lộ năng khiếu thì học sinh sẽ coi việc tham gia vào các hoạt động giáo
dục ngoài giờ lên lớp là một "nhu cầu" không thể thiếu trong việc hoàn thiện bản thân,
cũng từ đó năng lực tự quản, tự điều hành được hình thành và trở thành kỹ năng. Một
trong các kỹ năng đó là kỹ năng giáo tiếp, kỹ năng ứng xử văn hoá, có ý thức tham gia
công việc chung. Nhà giáo dục lúc này chỉ đóng vai trò như một cố vấn điều hành mà
thôi.
+ Đảm bảo tính tập thể :
Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp phải thực hiện có sự tham gia của nhiều
người và có mục tiêu chung. Ví dụ: các hoạt động viết báo tường, thi cắm hoa, thi văn
nghệ, chào mừng ngày nhà giáo việt nam, thành lập đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí
Minh, vv những cuộc thi tìm hiểu về Đảng cộng sản việt nam, Công an nhân dân
việt nam, phòng chống ma tuý học đường vv
+ Đảm bảo tính đa dạng phong phú.
Cuộc sống với muôn màu sắc, để phù hợp với cuộc sống làm chủ bản thân,
trong cuộc sống cá nhân cần có những kỹ năng sống, biết sống phù hợp với chuẩn mực
xã hội. Do đó hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp phải thực hiện một cách đa dạng,
khai thác các vấn đề thực tế, bên cạnh đó cần phải phát huy yếu tố tự sáng tạo của các
em trong

các hoạt động phù hợp với tâm sinh lý lứa tuổi .
+ Đảm bảo tính hiệu quả.
Hiệu quả của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp được đánh giá trên cơ sở các
thông số kết quả cụ thể, thời gian cụ thể, chi phí thực hiện.
Hiệu quả giáo dục gắn liền với mục đích giáo dục, hiệu quả còn phải tính đến
sự tác động trở lạicủa đối tượng giáo dục đối với xã hội bằng hành vi hoạt động và
nhận thức. Nhà quản lý cũng cần chú ý tới các yêu cầu, đặc điểm của hoạt động giáo
dục ngoài giờ lên lớp mà định ra mỗi yêu cầu đặc điểm phải đạt hiệu quả nhất định nào


đó rồi mới tiến tới hiệu quả chung nhất của toàn bộ quá trình hoạt động. Nhà quản lý
sẽ rút ra được những kinh nghiệm để tổ chức tốt hơn .
1.2.2.6. Nội dung và hình thức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp trong
trường trung học phổ thông :
- Sinh hoạt theo thời gian:
Được tiến hành trong suốt năm học và nghỉ hè. Trong năm học thực hiện các
loại hình hoạt động theo chủ điểm, ta có thể chia mỗi tháng sinh hoạt 1 chủ điểm thực
hiện cùng với chương trình kế hoạch học tập các bộ môn văn hoá trên lớp. Trong hè
các hoạt động gắn với đoàn thanh niên ở địa phương. Ví dụ các hoạt động giao lưu văn
hoá, thể dục thể thao, văn nghệ, hội thi năng khiếu, sinh hoạt tư tưởng, toạ đàm và lao
động công ích v.v.
- Hoạt động theo chủ điểm chào mừng các ngày lễ, ngày kỷ niệm lớn của đất nước:
Trong mỗi tháng kể từ đầu năm học mới (từ tháng 9 đến hết tháng 5) có những
ngày lễ ngày kỷ niệm nào thì sinh hoạt một chủ đề gắn liền với ngày kỷ niệm ấy.
Ví dụ:
Tháng 09: sinh hoạt chủ đề ngày tựu trường.
Tháng 10: chủ đề chào mừng ngày phụ nữ việt nam 20/10 để tôn vinh người
phụ nữ việt nam.
Tháng 11: sinh hoạt chủ đề chào mừng ngày nhà giáo việt nam 20/11.
Tháng 12: chào mừng ngày hội quốc phòng toàn dân và ngày thành lập QDND

Việt Nam 22/12.
Tháng 1và 2: chào mừng ngày thành lập Đảng cộng sản Việt Nam 3/2.
Tháng 3: chào mừng ngày quốc tế Phụ nữ 8/3 và ngày thành lập Đoàn thanh
niên cộng sản HCM 26/3.
Tháng 4và 5: kỷ niệm ngày giải phóng Miền nam 30/4 ngày quốc tế lao
động1/5.
Tháng 6,7,8: hoạt động sinh hoạt hè "mùa hè xanh" tại địa phương.
- Hoạt động theo loại hình:
Bao gồm các loại hình mang tính chất chính trị xã hội, đạo đức văn hoá, phát
luật, vv


Hoạt động tư tưởng chính trị xã hội: tìm hiểu ngày thành lập Đảng cộng sản việt
nam, ngày thành lập Đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh, Ngày truyền thống Quân
đội nhân dân việt nam .v.v
Hoạt động tìm hiểu pháp luật. Ví dụ: như tìm hiểu về luật bảo về môi trường, luật
giao thông đường bộ. luật phòng chống tệ nạn xã hội vv
Hoạt động lao động. Ví dụ: thanh niên tích cực trồng cây vụ đông.
Hoạt động văn hoá. Ví dụ: liên hoan văn hoá văn nghệ, thi giọng hát hay, thi học
sinh thanh lịch, thi cắm trại, thi viết báo tườngvv .
Hoạt động nhân đạo, từ thiện: như hoạt động áo lụa tặng bà, bầu ơi thương lấy bí
cùng
Hoạt động bảo vệ môi trường. Ví dụ: như trồng cây xanh, thu gom giác thải,
Tại điều 24 khoản 2 trong điều lệ trường trung học năm 2000 có nêu các nội
dung: Hoạt động ngoại khoá về văn học, nghệ thuật, thể dục thể thao, các hoạt động
vui chơi giải trí, tham quan, giao lưu văn hoá các hoạt động giáo dục môi trường, lao
động công ích các hoạt động xã hội từ thiện. Thực chất các hình thức sinh hoạt của
hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp bao hàm cả nội dung sinh hoạt. Ví dụ: hình thức
sinh hoạt theo chủ điểm thì mỗi chủ điểm là một nội dung hoạt động, tuy nhiên có thể
mở rộng hơn các nội dung cơ bản sau:

+ Hoạt động tư tưởng đạo đức, chính trị, pháp luật.
Ví dụ: cho học sinh tham gia các hoạt động chính trị ở địa phương như tuyên
truyền cổ động chào mừng các ngày lễ lớn, tuyên truyền cho bầu cử hội đồng nhân
dân, đại hội Đảng các cấp nhờ đó góp phần giáo dục tư tưởng chính trị cho các em.
Chăm sóc gia đình thương binh, liệt sỹ, giúp đỡ trẻ em lang thang cơ nhỡ, và gia đình
có hoàn cảnh kho khăn, tìm hiểu lịch sử địa phương, các vị lãnh tụ, các danh nhân văn
hoá của địa phương và của đất nước. Nói chuyện chuyên đề, mời các tuyên truyền viên
trự tiếp tham gia .
+ Tìm hiểu ứng dụng khoa học kỹ thuật, tạo lập kỹ năng thực hành .
Ví dụ: Thành lập các tổ nhóm bộ môn nghiên cứu những lĩnh vực mà mình yêu
thích thuộc các bộ môn khoa học tự nhiên - khoa học xã hội qua đó sẽ củng cố khắc
sâu và mở rộng kiến thức để có thể ứng dụng vào thực tiễn cuộc sống. Trực tiếp tham
gia các thí nghiệm khoa học và ứng dụng như: điều tra xã hội về lao động, việc làm,
vấn đề ô nhiễm môi trường v .v.v.


Thành lập các câu lạc bộ bộ môn
+ Hoạt động văn hoá văn nghệ .
Đây là nội dung không thể thiếu trong hoạt động "bề nổi" làm cho đời sống tinh
thần thêm phong phú, bồi dưỡng lòng khát khao cái đẹp và đưa cái đẹp vào cuộc sống.
Biết thưởng thức cái đẹp và sáng tạo cái đẹp .
Ví dụ: Các hoạt động sáng tác thơ văn ca ngợi Đảng, Bác Hồ, quê hương, hội
thi văn nghệ như tuyên truyền ca khúc cách mạng, thi học sinh thanh lịch, tham gia
câu lạc bộ thơ văn, thẩm mỹ hội hoạ vv
+ Hoạt động thể thao quốc phòng, tham quan, du lịch.
Hướng học sinh tích cực tham gia các hoạt động thể dục thể thao để rèn luyện
sức khoẻ, phát triển những nhân tố năng khiếu thể thao triển vọng qua các cuộc thi thể
dục thể thao nói chung. Kết hợp với các lực lượng vũ trang tập huấn một số thao tác về
tuần tra, bảo vệ cơ quan trường học , phòng chống cháy nổ, tệ nạn xã hội .
Tổ chức tham quan du lịch (nếu có điều kiện) để các em có ý thức trân trọng,

giữ gìn bản sắc văn hoá dân tộc, nhớ về cội nguồn.
+ Hoạt động công ích xã hội .
Lao động là một tiêu chuẩn để đánh giá nhân cách con người, giáo dục lao động
là giáo dục nhận thức cho học sinh hiểu và biết quý trọng giá trị của lao động, bản thân
các em trực tiếp tham gia lao động mới thấy được hết ý nghĩa của nó. Lao động công
ích nhằm giáo dục ý thức góp phần xây dựng quê hương đất nước.
Ví dụ: các hoạt động công ích như trồng cây xanh, vệ sinh môi trường, giúp
nhân dân địa phương khắc phục thiên tai ngoài ra lao động giúp gia đình là nghĩa vụ
đạo đức với mỗi con người .
Trên đây là các hình thức và nội dung của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp
về bản chất thì các hình thức và nội dung đã trình bầy đều là những nội dung cần giáo
dục, chỉ có điều được tiến hành bằng phương pháp như thế nào. Tuỳ theo điều kiện của
nhà trường, địa phương có thể lựa chọn các hình thức, nội dung giáo dục cho phù hợp.
Trong khuôn khổ nhà trường THPT một mặt cần tuân theo nhiệm vụ giáo dục, nguyên
tắc giáo dục một mặt tiến hành các hoạt động giáo dục đa dạng linh hoạt chắc chắn
hiệu quả giáo dục nói chung và hiệu quả quản lý của người hiệu trưởng nói riêng sẽ có
được chất lượng tốt .
1.2.3.Quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp.


Trước hết ta cần xuất phát từ một số khái niệm quản lý giáo dục, quản lý các
hoạt động giáo dục và dạy học,
Quản lý các hoạt động dạy học và giáo dục là những tác động có mục đích, có
kế hoạch của hiệu trưởng đến tập thể giáo viên và học sinh và lực lượng giáo dục trong
và ngoài nhà trường nhằm huy động họ tham gia cộng tác phối hợp trong các hoạt
động của nhà trường, giúp quá trình dạy học và giáo dục vận động tối ưu tới các mục
tiêu dự kiến.
Hoạt động dạy học và giáo dục là nhiệm vụ trọng tâm của nhà trường. Quản lý
nhà trường nói chung nhưng về cơ bản là quản lý các hoạt động giáo dục và dạy học
trong đó có quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp của nhà quản lý .

Nhà nghiên cứu Nguyễn Ngọc Quang đã đưa ra khái niệm quản lý giáo dục như
sau: "Quản lý giáo dục (quản lý trường học nói riêng) là hệ thống những tác động có
mục đích, có kế hoạch hợp quy luật của chủ thể quản lý (hệ giáo dục) nhằm làm cho
hệ vận hành theo đường lối và nguyên lý giáo dục của Đảng thực hiện được các tính
chất của nhà trường xã hội chủ nghĩa Việt Nam mà tiêu điểm hội tụ là quá trình dạy
học - giáo dục thế hệ trẻ, đưa hệ giáo dục tới mục tiêu dự kiến tiến lên trạng thái mới
về chất".
1.2.3.1.Định nghĩa quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp .
Quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là hoạt động có mục đích, có
tổ chức, và có kế hoạch của hiệu trưởng đến tập thể giáo viên và những lực lượng
giáo dục trong và ngoài nhà trường nhằm huy động điều khiển họ tổ chức, chỉ
đạo hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp theo những quy luật khách quan nhằm
thực hiện mục tiêu phát triển nhân cách toàn diện ở học sinh.
Từ khái niệm trên chúng ta thấy rằng quản lý các hoạt động giáo dục ngoài giờ
lên lớp là hoạt động, kỹ năng có mục đích có kế hoạch cụ thể của nhà quản lý (Hiệu
trưởng) tác động trực tiếp tới đối tượng quản lý nhằm huy động, điều khiển họ tổ chức
tốt hoạt động GDNGLL. Nếu như trong quá trình quản lý hiệu trưởng đóng vai trò chủ
thể quản lý thì các lực lượng giáo viên, học sinh và những lực lượng khác tham gia
vào quá trình hoạt động hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là đối tượng, khách thể
quản lý. Đây là mối quan hệ giữa cấp trên và cấp dưới có tính bắt buộc và mối quan
hệ chiều ngang giữa chủ thể quản lý nhà trường với các lực lượng đoàn thể xã hội.


Chủ thể quản lý là hiệu trưởng với tư cách là người đứng đầu cơ quan trường
học chịu trách nhiệm chính với nhà nước, pháp luật trong việc thực hiện các mục tiêu
và nhiệm vụ giáo dục. Mối quan hệ giữa chủ thể quản lý và khách thể quản lý là mối
quan hệ biện chứng. Chủ thể quản lý đề ra các kế hoạch, nội dung, mục đích, phương
pháp nhằm tổ chức chỉ đạo các hoạt động giáo dục. Khách thể quản lý (đối tượng quản
lý) là những người thực hiện kế hoạch (hiện thực hoá kế hoạch) theo mục tiêu đề ra
(nói rộng ra khách thể quản lý ở đây còn bao gồm cả chính nội dung và hình thức của

hoạt động giáo dục). Xuất phát từ tầm quan trọng của các hoạt động giáo dục ngoài
giờ lên lớp trong việc phát triển hoàn thiện nhân cách cho học sinh nên trong quản lý
hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp đòi hỏi nhà quản lý phải có được kỹ năng khoa
học cho việc tổ chức, chỉ đạo, điều hành, phối hợp
Để đạt được hiệu quả quản lý, nhà quản lý phải dựa vào điều kiện khách quan
của tất cả các yếu tố liện quan tới quá trình giáo dục, nói cách khác quản lý phải phù
hợp với quy luật khách quan của đối tượng quản lý chứ không thể tuyệt đối hoá vai trò
chủ quan của chủ thể quản lý, đồng thời phải dựa trên những nguyên tắc hoạt động
giáo dục, những nguyên tắc trường học và mối quan hệ hữu cơ trong toàn bộ hệ thống
nhà trường .
Nguyên tắc quản lý giáo dục là các yêu cầu cơ bản quy định chỉ đạo công tác
quản lý hoạt động dạy học và giáo dục trong nhà trường. Nguyên tắc tập trung dân chủ
yêu cầu trong quản lý hoạt động giáo dục phải phát huy cao độ mọi khả năng trí tuệ
của cả tập thể. Nguyên tắc kết hợp hài hoà lợi ích nhằm đảm bảo lợi ích của mọi
người, của tổ chức, của cả xã hội. Vì lợi ích chính là động lực tạo ra hiệu quả giáo dục.
Nguyên tắc sử dụng toàn diện các phương pháp quản lý. Trong công tác, người
cán bộ quản lý phải biết kết hợp các nguyên tắc hành chính, kinh tế, với sự chú ý thích
đáng tới tâm lý người được giái dục nhằm tạo ra sự thống nhất giữa các khâu, các cấp
quản lý, đồng thời tác động lên tâm lý, tình cảm, tư tưởng của đối tượng giáo dục làm
cho đối tượng giáo dục thấy được nghĩa vụ và trách nhiệm của mình với tập thể, xã hội
cũng như các thành viên trong nhà trường tích cực, say mê, sáng tạo với công việc
mình đang làm. Phương pháp kinh tế là nhấn mạnh đến lợi ích của mọi cá nhân trong
tổ chức, người hiệu trưởng quản lý thông qua việc điều hoà lợi ích giữa cá nhân, tập
thể, xã hội tạo động lực cho mọi hoạt động của mỗi người .