LUẬN VĂN:
Một số giải pháp phát triển hệ thống
Trung tâm Giới thiệu việc làm công
ở Việt Nam đến năm 2010
Lời mở đầu
Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX của Đảng đã thông qua Chiến lược phát triển kinh tế
– xã hội giai đoạn 2001 – 2010, trong đó đã xác định: “Giải quyết việc làm là yếu tố quyết
định để phát huy nhân tố con người, ổn định và phát triển kinh tế, lành mạnh xã hội, đáp ứng
nguyện vọng chính đáng và yêu cầu bức xúc của nhân dân. Đến năm 2010, nước ta có khoảng
56,8 triệu người ở trong độ tuổi lao động, tăng gần 11 triệu lao động so với năm 2000. Để giải
quyết vấn đề việc làm cho người lao động, phải tạo môi trường và điều kiện thuận lợi cho tất
cả các thành phần kinh tế đầu tư rộng rãi trong các cơ sở sản xuất, kinh doanh, tạo nhiều việc
làm và phát triển thị trường lao động. Thúc đẩy quá trình chuyển dịch cơ cấu lao động xã hội
phù hợp với cơ cấu kinh tế”. Để có thể thực hiện mục tiêu giải quyết việc làm đến năm 2010,
cần phải có những giải pháp, trong đó phát triển các Trung tâm Giới thiệu việc làm theo một
qui hoạch thống nhất là rất cần thiết. Phát triển hệ thống Trung tâm Giới thiệu việc làm nhằm
làm cầu nối cho người lao động và người sử dụng lao động thông qua tư vấn, giới thiệu việc
làm cho người lao động, cung ứng và tuyển lao động theo yêu cầu của người sử dụng lao
động, thu thập và cung ứng các thông tin về thị trường lao động… điều đó sẽ góp phần thực
hiện được mục tiêu giải quyết việc làm đến năm 2010
Quá trình phát triển của hệ thống Trung tâm Giới thiệu việc làm của nước ta trong giai
đoạn qua vừa thực hiện mục tiêu giải quyết việc làm vừa góp phần hồn thiện thị trường lao
động mới được hình thành ở nước ta.Trong hệ thống các Trung tâm Giới thiệu việc làm thì
các Trung tâm Giới thiệu việc làm cơng ngày càng được củng cố và phát triển, đóng vai trị
chủ đạo trong hệ thống Trung tâm Giới thiệu việc làm của cả nước. Trong giai đoạn 1998 2004 các Trung tâm Giới thiệu việc làm công ở Việt Nam đã thực hiện tư vấn cho hơn 3000
ngàn lượt lao động; giới thiệu việc làm và cung ứng lao động cho khoảng 1500 ngàn lượt
người; cung cấp thông tin thị trường lao động cho khoảng 600 ngàn lượt người; dạy nghề cho
hơn 1000 ngàn lượt lao động… các kết quả này đã có đóng góp to lớn vào mục tiêu giải quyết
việc làm của nước ta trong giai đoạn vừa qua. Tuy nhiên, hệ thống Trung tâm Giới thiệu việc
làm công ở nước ta vẫn còn nhiều tồn tại và bất cập, cụ thể là: chưa có qui hoạch tổng thể để
phát triển các trung tâm của cả nước cũng như mỗi địa phương; chưa hình thành được các
trung tâm trọng điểm của mỗi vùng; việc đầu tư cho các trung tâm vừa ít, vừa giàn trải, kinh
phí hoạt động thường xuyên cho mỗi trung tâm rất khó khăn; nhiều hoạt động chính của trung
tâm chưa được quan tâm đúng mức; chưa đáp ứng được nhu cầu của thị trường nhất là nhu
cầu của người sử dụng lao động và người lao động.
Nếu khơng có các giải pháp nhằm tháo gỡ các hạn chế nêu trên thì hệ thống Trung tâm
Giới thiệu việc làm khó có thể phát triển mạnh và đạt được những mục tiêu mà Đại hội Đảng
IX đã đề ra. Nhận thức được vấn đề đó, trong thời gian thực tập tại Vụ Lao động – Việc làm,
Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội, em đã quyết định lựa chọn đề tài: “Một số giải pháp
phát triển hệ thống Trung tâm Giới thiệu việc làm công ở Việt Nam đến năm 2010” làm
luận văn tốt nghiệp của mình.
Trong luận văn tốt nghiệp, ngồi lời mở đầu và kết luận, nội dung được kết cấu thành ba
chương:
Chương I: Sự cần thiết khách quan của phát triển hệ thống Trung tâm Giới thiệu việc
làm trong nền kinh tế
Chương II: Thực trạng của hệ thống Trung tâm Giới thiệu việc làm công ở Việt Nam
giai đoạn 1998 – 2004
Chương III: Một số giải pháp phát triển hệ thống Trung tâm Giới thiệu việc làm công ở
Việt Nam đến năm 2010
Mục đích nghiên cứu của luận văn tốt nghiệp: phân tích các nội dung hoạt động của hệ
thống Trung tâm Giới thiệu việc làm. Phân tích, đánh giá thực trạng hoạt động của hệ thống
Trung tâm Giới thiệu việc làm ở Việt Nam giai đoạn 1998 – 2004, qua đó có thể đưa ra được
các giải pháp nhằm hoàn thiện hệ thống Trung tâm Giới thiệu việc làm ở nước ta trong tương
lai.
Chương I:
sự cần thiết khách quan của hệ thống trung tâm giới thiệu việc làm trong nền kinh tế
I. Một số vấn đề cơ bản về hệ thống trung tâm giới thiệu việc làm
1. Một số khái niệm cơ bản
1.1 Việc làm
1.1.1. Quan điểm của tổ chức lao động quốc tế (ILO) về việc làm
Theo quan điểm chung trên thế giới thì khái niệm việc làm chỉ đề được cập đến trong mối
quan hệ với lực lượng lao động, khi đó việc làm được chia ra làm hai loại: một là việc làm
được trả công (những người làm thuê, học việc…) và một loại là việc làm không được trả
công nhưng vẫn tạo ra thu nhập (giới chủ, những người làm kinh tế hộ gia đình…).
Qua q trình phân tích thì tại hội nghị Quốc tế lần thứ 13 của các nhà thống kê lao động
(ILO – 1993) thì khái niệm về việc làm đã được nêu ra như sau: “việc làm là hoạt động có
ích, khơng bị pháp luật cấm, có thu nhập bằng tiền hoặc hiện vật. Những người có việc làm là
những người làm một cơng việc gì đó và được trả cơng, có lợi nhuận, được thanh toán bằng
hiện vật, hoặc tham gia vào một hoạt động mang tính chất tự tạo ra việc làmvì lợi ích và thu
nhập của bản thân hoặc gia đình mà không nhận tiền công và hiện vật”.
Tuỳ theo luật pháp của từng quốc gia mà qui định về việc làm như trên sẽ có những sửa
đổi, bổ sung cho phù hợp nhưng về cơ bản nó vẫn mang đầy đủ những nội dung mà ILO đã
đưa ra.
1.1.2. Quan điểm về việc làm của Việt Nam
Theo điều 13 của Bộ Luật Lao động nước Cộng hoà Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam đã khẳng
định: “mọi hoạt động tạo ra nguồn thu nhập và không bị pháp luật cấm, đều được thừa nhận là
việc làm”. Theo định nghĩa này các hoạt động được xác định là việc làm bao gồm:
Tất cả các hoạt động tạo ra của cải vật chất hoặc tinh thần, không bị pháp luật cấm, được
trả công dưới dạng tiền hoặc hiện vật
Những công việc tự làm mang lại lợi ích cho bản thân hoặc tạo thu nhập cho gia đình,
cho cộng đồng, kể cả những công việc không được trả công bằng tiền hoặc hiện vật.
Khái niệm này về cơ bản là khơng có sự khác biệt so với khái niệm về việc làm mà ILO
đã đưa ra tại hội nghị Quốc tế lần thứ 13. Khái niệm việc làm theo Bộ Lao động đưa ra đã bao
gồm một phạm vi rất rộng: từ những công việc đựơc thực hiện trong các nhà máy, công sở
đến các hoạt động hợp pháp tại khu vực phi chính quy (vốn trước đây khơng được coi là việc
làm), các cơng việc nội trợ, chăm sóc con cái trong gia đình… đều được coi là việc làm.
Chính vì vậy khái niệm việc làm hiện nay ta đang sử dụng đã có rất nhiều thay đổi so với khái
niệm về việc làm mà trước đây chúng ta sử dụng trong thời kỳ bao cấp.
Người lao động được coi là có việc làm khi có người mua sức lao động mà họ muốn bán
và ngược lại nếu người lao động mong muốn bán sức lao động mà khơng tìm thấy người mua
thì họ bị coi là người khơng có việc làm. Hoạt động mua bán sức lao động được diễn ra trên
thị trường lao động dưới nhiều hình thức trong đó có hình thức giới thiệu việc làm.
1.2. Giới thiệu việc làm
Giới thiệu việc làm là một q trình trong đó các cơ sở giới thiệu việc làm đã có các thông
tin về chỗ làm việc trống và cung cấp các thơng tin đó cho người lao động để người lao động
có thể tìm hiểu và thoả thuận về việc làm với người sử dụng lao động, hoặc các cơ sở giới
thiệu việc làm có thể cung cấp thơng tin cần thiết về người lao động cho chủ sử dụng lao động
để họ có thể tiếp xúc với người lao động và có thể đi đến các thoả thuận về tuyển dụng lao
động khi thấy phù hợp.
Theo khái niệm trên thì hoạt động Giới thiệu việc làm có thể được cụ thể hoá trong các
nhiệm vụ sau:
Giới thiệu việc làm là thực hiện nhiệm vụ cầu nối trung gian giữa người sử dụng lao
động và người lao động, trực tiếp bố trí người tìm việc vào các cơng việc hiện có (chỗ làm
trống).
Thiết lập hoặc tăng cường các chương trình thu thập, phân tích, lưu giữ và cung cấp
thơng tin; tư vấn về các hội chợ việc làm, nghề nghiệp cho người lao động và người sử dụng
lao động; đào tạo, tự tạo việc làm cho người lao động
Cung cấp cho người lao động những thông tin và yêu cầu của người sử dụng lao động
về lĩnh vực cần tuyển lao động, những địi hỏi về trình độ chun mơn – kỹ thuật, cũng như
về các mức tiền cơng có thể nhận được, giúp cho người sử dụng lao động tuyển được lao động
theo đúng yêu cầu.
Hoạt động giới thiệu việc làm có thể tham gia đào tạo nghề để tự tạo việc làm cho
người lao động.
1.3. Trung tâm Giới thiệu việc làm
Theo quan điểm chung của ILO thì các Trung tâm Giới thiệu việc làm được coi là các tổ
chức mà Nhà nước cho phép thành lập nhằm mục đích thực hiện các chức năng giới thiệu việc
làm. Chức năng chủ yếu của hoạt động giới thiệu việc làm là việc sắp xếp việc làm một cách
có hiệu quả cho người lao động và người sử dụng lao động mà chủ yếu là thơng qua các
chương trình chắp nối. Bên cạnh đó, các Trung tâm Giới thiệu việc làm cịn nhằm mục đích
cung cấp thơng tin và tư vấn nghề nghiệp giúp cho người lao động tham gia vào thị trường lao
động, quản lý các chương trình bảo hiểm thất nghiệp và chi trả trợ cấp thất nghiệp, quản lý
các cơ quan việc làm tư nhân, quản lý việc làm của lao động ở nước ngoài, quản lý các
chương trình việc làm đặc biệt, quản lý quỹ xúc tiến việc làm…
Ngoài ra, tuỳ thuộc vào hoàn cảnh của từng quốc gia mà các Trung tâm Giới thiệu việc
làm sẽ có quy mơ và lĩnh vực hoạt động khác nhau nhưng hầu hết ở các quốc gia đều có qui
định các Trung tâm Giới thiệu việc làm được phép thu lệ phí.
ở Việt Nam theo điều 18 Bộ Luật Lao động nước Cộng hoà Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam
đã ghi rõ:
Tổ chức dịch vụ việc làm (Trung tâm Giới thiệu việc làm) được thành lập theo qui định
của pháp luật có nhiệm vụ tư vấn, giới thiệu việc làm, cung ứng lao động và giúp tuyển lao
động, thu thập và cung ứng thông tin về thị trường lao động. Việc đưa người Việt Nam đi lao
động ở nước ngoài chỉ được tiến hành sau khi có giấy phép của cơ quan nhà nước có thẩm
quyền”.
Tổ chức dịch vụ việc làm (Trung tâm Giới thiệu việc làm) được thu lệ phí, được Nhà
nước xét giảm, miễn thuế và tổ chức dạy nghề.
Ngoài ra trong điều 19 của Bộ Luật này cũng qui định rõ ràng: “Cấm mọi hành vi dụ dỗ,
hứa hẹn và quảng cáo gian dối để lừa gạt người lao động hoặc lợi dụng dịch vụ việc làm để
thực hiện những hành vi trái pháp luật”.
Trong thị trường lao động thì các Trung tâm Giới thiệu việc làm được coi là công cụ đặc
biệt để giải quyết vấn đề việc làm, là cầu nối trung gian giữa người lao động và người sử dụng
lao động. Song tuỳ thuộc vào luật pháp của từng nước mà các Trung tâm Giới thiệu việc làm
được thành lập dưới các loại hình khác nhau sẽ thực hiện các nhiệm vụ khác nhau theo qui
định của pháp luật.
2. Phân loại Trung tâm Giới thiệu việc làm
Căn cứ vào chủ thể thành lập người ta chia Trung tâm Giới thiệu việc làm thành hai loại:
Trung tâm Giới thiệu việc làm công (nhà nước) và Trung tâm Giới thiệu việc làm tư nhân
(doanh nghiệp)
2.1. Trung tâm Giới thiệu việc làm công
Trung tâm Giới thiệu việc làm cơng có thể do Nhà nước thành lập hoặc Nhà nước phối
hợp với các tổ chức xã hội thành lập song vẫn chịu sự quản lý của Nhà nước. Trước đây, khi
mới thành lập các Trung tâm Giới thiệu việc làm công chỉ tập trung vào người lao động bị
mất việc, hoạt động chủ yếu là dàn xếp để người tìm việc có việc làm và người sử dụng lao
động lấp đầy chỗ việc làm trống. Bên cạnh đó, có một số trung tâm đã bắt đầu tham gia vào
hoạt động bảo hiểm thất nghiệp và trợ cấp thất nghiệp.
Trong thập kỷ 60 hệ thống Trung tâm Giới thiệu việc làm công đã bắt đầu phát triển ở
nhiều nước với chức năng chính là chắp nối việc làm và thực thi chính sách bảo hiểm.
Những năm 70 hệ thống Trung tâm Giới thiệu việc làm đã được sử dụng mạnh mẽ như
một công cụ để thực thi và giám sát chính sách việc làm, công cụ để điều tiết thị trường lao
động nhằm ngăn chặn nạn thất nghiệp.
Hiện nay, trên thế giới cũng như ở Việt Nam hệ thống Trung tâm Giới thiệu việc làm cơng
đã phát triển mạnh mẽ, đóng vai trị then chốt trong hoạt động giới thiệu việc làm và có tác
động quan trọng trong việc điều tiết cung cầu lao động trên thị trường lao động. Ngồi ra nó
cịn đóng vai trò quản lý các Trung tâm Giới thiệu việc làm tư nhân.
2.2. Trung tâm Giới thiệu việc làm tư nhân
Năm 1997 trong công ước số 181 của ILO đã thừa nhận sự có mặt của loại hình Trung tâm
Giới thiệu việc làm tư nhân. Trung tâm Giới thiệu việc làm tư nhân do các cá nhân, tổ chức
không thuộc Nhà nước thành lập và hoạt động nhằm mục tiệu thu lợi nhuận, song các trung
tâm này vẫn chịu sự quản lý về hoạt động của các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền.
Để rõ hơn về mục đích và nhiệm vụ hoạt động của các trung tâm này ILO đã đưa qui định
cụ thể là: Trung tâm Giới thiệu việc làm Nhà nước sẽ tập trung vào người thất nghiệp, các
nhóm đối tượng yếu thế và các cá nhân, dành phần giải quyết việc làm có lợi nhuận cho các tổ
chức Giới thiệu việc làm tư nhân, theo tiêu chuẩn này thì các tổ chức giới thiệu việc làm tư
nhân được phép thu lệ phí.
Đến nay ILO đã thừa nhận vai trò hợp pháp của các tổ chức giới thiệu việc làm tư nhân
trong thị trường lao động và đựơc hoạt động dưới các hình thức sau đây:
Là cơ quan trung gian, đưa người tìm việc vào các chỗ làm việc trống và phục vụ như
tác nhân của cả người sử dụng lao động và người tìm việc (khơng có hợp đồng làm việc giữa
trung tâm và hai bên đối tác – người lao động và người sử dụng lao động ký hợp đồng lao
động thông qua dịch vụ của trung tâm).
Là cơ quan cung cấp kỹ năng, trong đó trung tâm là người sử dụng lao động và tuyển lao
động cho doanh nghiệp, phí hợp đồng được quyết định bởi hợp đồng lao động giữa trung tâm
và doanh nghiệp.
Là cơ quan cung ứng dịch vụ trực tiếp: khơng tìm cách giải quyết việc làm trực tiếp mà
cung cấp dịch vụ theo yêu cầu của người lao động và người sử dụng lao động bao gồm: thông
tin, tư vấn, hướng dẫn… cho cả hai bên khách hàng.
ở Việt Nam hệ thống Trung tâm Giới thiệu việc làm cũng được phân ra làm hai loại:
Trung tâm Giới thiệu việc làm công và Trung tâm Giới thiệu việc làm tư nhân:
- Trung tâm Giới thiệu việc làm công ở Việt Nam được thành lập và hoạt động từ đầu
những năm 90 đến nay đã phát triển mạnh mẽ, đóng vai trò then chốt trong hệ thống Trung
tâm Giới thiệu việc làm của cả nước, góp phần đạt được các mục tiêu giải quyết việc làm đã
đề ra.
- Các Trung tâm Giới thiệu việc làm tư nhân ở nước ta mới được thành lập từ đầu năm
2000, khi mà Luật doanh nghiệp có hiệu lực thi hành và việc qui định của Chính phủ bãi bỏ
84 loại giấy phép (trong đó có các loại giấy phép dịch vụ lao động) và Nghị định số
03/2000/NĐ-CP ngày 3 tháng 2 năm 2001 của Chính phủ khơng nêu Bộ Luật Lao động là luật
chuyên ngành thì hoạt động giới thiệu việc làm được coi là lĩnh vực hoạt động khơng điều
kiện. Chính vì vậy ở nhiều địa phương đã có rất nhiều doanh nghiệp tham gia loại hình dịch
vụ này. Tính đến nay, kết quả của loại hình dịch vụ này vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu của
Nhà nước và cơ quan quản lý: hoạt động manh mún, nhỏ lẻ và còn nhiều hạn chế như: số
trung tâm được thành lập là nhiều song số trung tâm thực chất có tham gia hoạt động lại rất
thấp (ví dụ ở Thành phố Hồ Chí Minh trong 823 trung tâm được thành lập chỉ có 329 trung
tâm có hoạt động, chiếm khoảng 47%); các trung tâm thường coi đây là lĩnh vực hoạt động
không điều kiện nên số các trung tâm đăng ký ở một địa phương lại quá nhiều dẫn đến không
kiểm soát được; mục tiêu của hoạt động giới thiệu việc làm tư nhân là vì lợi nhuận nên nhiều
trung tâm đã lợi dụng qui định này để kiếm lợi bất chính bằng cách thu phí dịch vụ rất cao có
đơn vị thu đến 1.000.000 – 1.500.000 đồng/người/giới thiệu việc làm… Để phát triển hệ
thống Trung tâm Giới thiệu việc làm tư nhân ở nước ta trong những năm tiếp theo thì trước
hết cần có mạng lưới qui hoạch tổng thể cho các trung tâm và sau đó mới có thể đưa ra các
biện pháp để phát triển trung tâm.
Tuy nhiên để có thể thực hiện được đúng chức năng và nhiệm vụ của mình các trung tâm
cần phải tuân thủ các nguyên tắc hoạt động của một Trung tâm Giới thiệu việc làm.
3. Các nguyên tắc hoạt động của các Trung tâm Giới thiệu việc làm
Các Trung tâm Giới thiệu việc làm của nhà nước hay tư nhân muốn hoạt động có hiệu quả cần
tuân thủ ba nguyên tắc sau:
3.1. Nguyên tắc dịch vụ để phục vụ khách hàng
Đối tượng phục vụ của các Trung tâm Giới thiệu việc làm là khách hàng bao gồm cả
những người đang tìm việc và các doanh nghiệp đang tìm kiếm lao động… chính vì vậy mọi
hoạt động trong các trung tâm cần phải tập trung vào nhóm đối tượng này. Nguyên tắc này
nhằm đảm bảo rằng mọi đối tượng khách hàng đến với các trung tâm đều được phục vụ một
cách tốt nhất, được đáp ứng đầy đủ nhất các yêu cầu mà khách hàng đã đưa ra cho trung tâm.
Tiêu chí để đánh giá nguyên tắc này là mức độ đáp ứng nhu cầu khách hàng của các trung
tâm.
Tổ chức ILO đã thống kê và đưa ra kết luận: Các khách hàng của Trung tâm Giới thiệu
việc làm chủ yếu là:
Sinh viên, học sinh đã dời khỏi ghế nhà trường
Học sinh tốt nghiệp cuả các trường cao đẳng
Người thất nghiệp nhưng đã có kinh nghiệm làm việc
Người đã có việc làm nhưng muốn tìm việc làm khác tốt hơn
Các nhóm đối tượng đặc biệt như: lao động tàn tật, lao động từ nước ngoài trở về…
Các doanh nghiệp: lớn, vừa và nhỏ
Các tổ chức kinh tế – xã hội
Người muốn tự giải quyết việc làm…
Trung tâm Giới thiệu việc làm về cơ bản là hoạt động liên quan đến sự can thiệp vào thị
trường lao động để đem lại lợi ích cho cả người lao động và người sử dụng lao động (hay đem
lại lợi ích cho khách hành của các trung tâm). Để đem lại lợi ích cho khách hành của mình các
Trung tâm Giới thiệu việc làm có thể thực hiện thơng qua các hình thức sau:
- Trực tiếp tạo ra sự gặp gỡ giữa tổ chức giới thiệu việc làm, người tìm việc, người sử
dụng lao động mà kết quả là trực tiếp giải quyết được việc làm, ở đây các trung tâm đã thực
hiện chức năng chắp nối trung gian trong thị trường lao động.
- Gián tiếp tạo ra sự tiếp xúc giữa người lao động và người sử dụng lao động bằng cách
cung cấp thông tin và tư vấn giúp người tìm việc tự tạo được việc làm hoặc người sử dụng lao
động tìm được lao động phù hợp mà khơng cần có thêm sự trợ giúp nào từ cơ quan giới thiệu
việc làm.
Song không phải lúc nào các Trung tâm Giới thiệu việc làm cũng thực hiện nguyên tắc
phục vụ khách hàng đạt hiệu quả:
- Xuất phát từ phía người sử dụng lao động thì rất nhiều người sử dụng đã không sử dụng
dịch vụ của trung tâm mà họ tiến hành tuyển dụng trực tiếp thông qua: các phương tiện thông
tin đại chúng; liên hệ trực tiếp thông qua người lao động đang làm việc cho mình; liên hệ trực
tiếp với các tổ chức giáo dục, đào tạo… Lý do mà người sử dụng lao động đưa ra cho hành
động này là:
Các Trung tâm Giới thiệu việc làm chỉ cung cấp tồn lao động phổ thơng
Lao động mà các trung tâm cung ứng cho các doanh nghiệp lần trước đã không đạt được
yêu cầu
Dịch vụ cuả các trung tâm hoạt động chậm
Địa điểm bố trí dịch vụ ở xa và rất khó tìm
Cán bộ làm cơng tác này có trình độ khơng đáp ứng được u cầu của công việc
Trong khi đó những người lao động cũng khơng chủ động tham gia vào hoạt động của các
trung tâm, họ thường tự tìm việc bằng cách: Thơng tin quảng cáo cho người sử dụng lao động,
viết thư trực tiếp cho người sử dụng lao động, trực tiếp đến các doanh nghiệp để xin việc
làm… Những người này đã giải thích cho hành động của mình là:
Họ thường khơng biết là có loại hình dịch vụ này
Để tiếp cận các loại hình dịch vụ này khơng phải dễ
Các trung tâm thường khơng tìm được việc làm ưng ý cho họ
Cán bộ trung tâm khơng có trình độ
Đây là loại hình dịch vụ chỉ dành cho người có trình độ hạn chế khơng thể tự mình tìm
được một cơng việc ưng ý.
Nói tóm lại, trong rất nhiều trường hợp nguyên tắc phục vụ khách hành của các trung tâm
bị vi phạm mà nguyên nhân xuất phát từ chính khách hàng của các trung tâm.
3.2. Nguyên tắc hoạt động có hiệu quả
Nội dung của nguyên tắc hiệu quả là nhằm tăng khả năng đáp ứng nhu cầu của khách
hàng, góp phần đạt được các mục tiêu hiệu quả về kinh tế và xã hội.
- Đề cập đến hiệu quả về kinh tế thì một trung tâm đáp ứng càng được nhiều nhu cầu của
khách hàng trong điều kịên nguồn lực kinh phí là như nhau thì đạt được hiệu quả càng cao.
Chính vì vậy khi nói đến nguyên tắc này trước tiên cần xem xét đến cách thức sử dụng nguồn
lực, đặc biệt là nguồn nhân lực là cán bộ và nguồn vật lực là tài chính và thời gian để đáp ứng
các nhu cầu giải quyết việc làm.
- Đề cập đến hiệu quả về xã hội tiêu giải quyết việc làm, hạn chế thất nghiệp và tạo ra sự
công bằng cho các đối tượng khi tham gia thị trường lao động, nâng cao chất lượng của thị
trường lao động…
Tiêu chí đơn giản nhất để đánh giá tính hiệu quả trong hoạt động giới thiệu việc làm là chi
phí bình qn để giải quyết cho một chỗ làm việc hoặc bình quân thời gian để sắp xếp việc
làm phù hợp cho một người tìm việc.
Nhưng khơng phải lúc nào cũng áp dụng được nguyên tắc hiệu quả trong hoạt động giới
thiệu việc làm, một phần vì những khó khăn trong việc xác định chỉ tiêu tính tốn, một phần
vì thiếu những nguồn lực cho việc đánh giá. Đơi khi để tính tốn hiệu quả của hoạt động này
người ta sẽ định hướng cách tính tốn theo ngun tắc chi phí – hiệu quả và dựa vào một số
tiêu chí sau:
- Địa điểm bố trí trung tâm có phải là dễ tiếp cận không?
- Dịch vụ mà trung tâm cung cấp cho khách hàng đã phải là tốt nhất chưa?
- Trung tâm có đáp ứng được đúng những nhu cầu của khách hàng không?
- Cán bộ công tác trong trung tâm có đủ trình độ chun mơn, nghiệp vụ khơng? Các trung
tâm đã có hoạt động thanh tra, kiểm tra, thẩm định chuyên môn của cán bộ chưa?
- Hoạt động quản lý tài chính có thích hợp với hoạt động của trung tâm khơng? Các hoạt
động tài chính có minh bạch khơng?
- Hoạt động của các trung tâm có thể đáp ứng được khối lượng công việc gia tăng mà vẫn
đảm bảo chất lượng hoạt động không?
- Trung tâm có thể tiếp cận được với các nguồn trợ giúp cần thiết, bao gồm cả phương tiện
máy tính khơng?
Dựa vào các tiêu chí đánh giá trên thì ILO đã tiến hành điều tra và thu được kết quả là
không phải lúc nào các Trung tâm Giới thiệu việc làm cũng hoạt động hiệu quả vì:
- Khơng phải lúc nào khách hàng của trung tâm cũng biết đến sự tồn tại của các trung tâm.
Nhiều đối tượng cịn khơng biết đến mục đích hoạt động của các trung tâm.
- Việc tiếp cận các dịch vụ của trung tâm không phải lúc nào cũng dễ dàng.
- Dịch vụ trong các trung tâm được hiểu là “dịch vụ thất nghiệp” hơn là tạo việc làm, có
nghĩa là: nó trợ giúp về tài chính khi người lao động bị thất nghiệp hơn là giúp người ta tìm
được việc làm mới.
- Chất lượng hoạt động của các trung tâm là còn thấp
- Các trung tâm thường thiếu nguồn lực, đặc biệt là nguồn lực cán bộ có trình độ chun
mơn.
Vậy cần có nhiều biện pháp cải tiến để nâng cao chất lượng hoạt động của các trung tâm
đáp ứng đúng nhu cầu của nguyên tắc hiệu quả. Song để các trung tâm hoạt động có hiệu quả
hơn thì khơng những cần đảm bảo hiệu quả hoạt động mà còn đòi hỏi chất lượng hoạt động
của các trung tâm.
3.3. Nguyên tắc hoạt động có chất lượng
Chất lượng hoạt động của các trung tâm có liên quan đến mức độ đóng góp của trung tâm
vào các mục tiêu đã đề ra như các mục tiêu về giải quyết việc làm, mục tiêu phát triển nguồn
nhân lực, phát triển thị trường lao động… Và rộng hơn là mức độ đóng góp vào những tiến bộ
về kinh tế – xã hội trong đó có mục tiêu: tăng trưởng và phát triển kinh tế – xã hội, chuyển
dịch cơ cấu kinh tế, hội nhập kinh tế…
Nếu như mục tiêu chung của giới thiệu việc làm là xúc tiến việc làm để giải quyết nạn thất
nghiệp thì chất lượng của chúng có thể đo bằng các tác động nên quá trình xúc tiến việc làm.
Mặt khác, có thể đánh giá chất lượng hoạt động của các trung tâm thông qua việc đảm bảo
cung cấp dịch vụ với giá phải chăng, còn nếu dịch vụ “kém” thì tổ chức cung ứng dịch vụ là
không hiệu quả.
Nếu các Trung tâm Giới thiệu việc làm tuân thủ đầy đủ ba nguyên tắc trên sẽ góp phần
thực hiện có hiệu quả vai trị của mình trong nền kinh tế.
4. Vai trò của hệ thống Trung tâm Giới thiệu việc làm trong nền kinh tế
Trung tâm Giới thiệu việc làm được coi là công cụ đặc biệt để giải quyết việc làm, là cầu
nối trung gian giữa người lao động và người sử dụng lao động, nó vừa được coi là cung lao
động vừa coi là cầu lao động.
- Với ý nghĩa là cung lao động thì các trung tâm được coi là là nguồn cung có số lượng
lớn, đa dạng và chất lượng tương đối đảm bảo. Hàng năm các trung tâm đã cung cấp cho thị
trường lao động một lưc lượng lao động đã được đào tạo nghề và tiến hành tổ chức cung cấp
thông tin; tư vấn, giơí thiệu và cung cấp thơng tin cho thị trường lao động…
- Với ý nghĩa là cầu lao động thì các trung tâm thường tham gia vào các lĩnh vực: cung
cấp thông tin, tư vấn nghề nghiệp, tạo lập và phổ biến thông tin thị trường lao động, trợ giúp
dịch chuyển lao động, giải quýêt việc làm đặc thù, tư vấn và đào tạo nghề…
Với ý nghĩa vừa là cung vừa là cầu lao động nên trong thời gian qua các Trung tâm Giới
thiệu việc làm là một trong những nhân tố góp phần quan trọng trong việc vận hành tốt thị
trường lao động, hạn chế thất nghiệp qua đó thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội. Vai trò của
hệ thống Trung tâm Giới thiệu việc làm được thể hiện trên các mặt sau đây:
Thứ nhất, góp phần tăng tính hiệu quả của thị trường lao động, giúp rút ngắn thời gian
trong việc đáp ứng cung - cầu lao động. Giới thiệu việc làm thực hiện nhiệm vụ cầu nối trung
gian giữa người sử dụng lao động và người lao động, trực tiếp bố trí người tìm việc vào các
cơng việc hiện có. Cung cấp cho người lao động những thơng tin và yêu cầu của người sử
dụng lao động về lĩnh vực mà họ cần tuyển như: những đòi hỏi về trình độ chun mơn – kỹ
thuật, số lượng cần tuyển, thời hạn hợp đồng, mức tiền cơng mà họ có thể nhận đựơc… giúp
cho người lao động có thể nắm bắt được tình hình và cũng giúp cho người sử dụng lao động
tuyển được đúng đồi tượng mà họ cần, đồng thời còn tham gia đào tạo nghề để tạo việc làm.
Điều đó có nghĩa là tổ chức giới thiệu việc làm giúp cho việc nắm và xử lý thông tin thị
trường lao động nhanh chóng, kịp thời; dẫn dắt chắp nối thông tin cung - cầu lao động nhanh
hơn, dễ dàng hơn; góp phần làm cho thị trường lao động hoàn thiện hơn, phát triển đầy đủ
hơn và vận hành tốt hơn.
Thứ hai, góp phần tạo ra sự bình đẳng hơn trong thị trường lao động, tạo điều kiện như
nhau cho tất cả các đối tượng khi tham gia vào trung tâm. Một trong những lĩnh vực hoạt
động của các Trung tâm Giới thiệu việc làm là các dịch vụ đặc thù cho nhóm những đối tượng
đặc biệt như: giải quyết việc làm cho người tàn tật ( làm công ăn lương hoặc tự tạo việc làm);
đáp ứng nhu cầu của học sinh mới tốt nghiệp chưa có cơ hội việc làm, những người chưa có
hiểu biết về giới thiệu việc làm; đáp ứng nhu cầu của thanh niên mới bước vào thị trường lao
động lần đầu; bố trí việc làm cho lao động dôi dư; trợ giúp thất nghiệp dài hạn; trợ giúp lao
động nữ có việc làm có hiệu quả và khơng bị phân biệt đối xử… đó chính là những đối tượng
yếu thế trong thị trường lao động. Như vậy các Trung tâm Giới thiệu việc làm khơng những
góp phần làm giảm sức ép về việc làm, làm giảm tỷ lệ thất nghiệp mà cịn góp phần tạo ra sự
bình đẳng cho các cá nhân khi tham gia vào các dịch vụ của trung tâm, tạo ra sự công bằng và
lành mạnh hơn trong thị trường lao động.
Thứ ba, cung cấp một cách hữu ích nhất các thông tin đúng đắn trên thị trường lao động,
giảm bớt và hạn chế những méo mó trên thị trường này. Các Trung tâm Giới thiệu việc làm
hoạt động dưới sự quản lý của Nhà nước và các Trung tâm Giới thiệu việc làm tư nhân hoạt
động dưới sự quản lý của các Trung tâm Giới thiệu việc làm cơng. Chính vì vậy các thơng tin
được cung cấp tư các trung tâm là hồn tồn có cơ sở. Mặt khác, theo ngun tắc hoạt động
hiệu quả thì các thơng tin do các Trung tâm Giới thiệu việc làm cung cấp trực tiếp đến với
người lao động và người sử dụng lao động làm giảm bớt các khâu trung gian do đó sẽ kiểm
sốt được các thơng tin, giảm bớt các méo mó do việc thơng tin bị cung cấp qua nhiều khâu
trung gian. Các thơng tin đúng đắn cịn góp phần vào mục tiêu tồn dụng nhân cơng, phát
triển nguồn nhân lực và thúc đẩy thị trường đi đúng hướng đã đề ra.
ở Việt Nam, trong giai đoạn hiện nay khi thị trường lao động hình thành song chưa hồn
thiện vì vậy ngồi các vai trị như trên thì các Trung tâm Giới thiệu việc làm ở Việt Nam cịn
có thêm các vai trò hết sức quan trọng sau:
Thứ nhất, dân số nước ta trong giai đoạn vừa qua đã tăng rất nhanh và mỗi năm bình qn
có trên một triệu lao động mới bước vào tuổi lao động (chưa kể những lao động dơi dư do q
trình sắp xếp lại doanh nghiệp nhà nước), vì vậy giải quyết việc làm là một trong những yêu
cầu cấp bách đặt ra trước mắt. Trong khi đó thị trường lao động nước ta đã hình thành song
cịn rất nhiều bất cập vì vậy việc phát triển các Trung tâm Giới thiệu việc làm lại càng trở nên
cấp thiết hơn. Sự phát triển của các Trung tâm Giới thiệu việc làm nhất là trong lĩnh vực tổ
chức dịch vụ chắp nối cung – cầu lao động, tổ chức đào tạo nghề tổ chức tạo việc làm, giơí
thiệu, tư vấn lao động … là những địi hỏi cơ bản trong q trình giải quyết việc làm và hoàn
thiện thị trường lao động ở nước ta.
Thứ hai, mục tiêu của Đảng và Nhà nước ta đặt ra là đến năm 2020 nước ta cơ bản trở
thành nước cơng nghiệp. Trong khi đó trình độ lao động của nước ta còn yếu kém về nhiều
mặt và còn có một bộ phận lớn lao động dơi dư do quá trình sắp xếp lại doanh nghiệp nhà
nước cần tìm việc làm. Vì vậy cần phát triển các Trung tâm Giơí thiệu việc làm trong lĩnh vực
sắp xếp, bố trí lao động dôi dư, lao động bị mất việc… cho phù hợp với quá trình chuyển dịch
cơ cấu kinh tế và đáp ứng được yêu cầu của sự nghiệp cơng nghiệp hố - hiện đại hố đất
nước.
Thứ ba, Trung tâm Giới thiệu việc làm tạo ra nhiều động lực thúc đẩy sự phát triển kinh tế
– xã hội vì: Tổ chức giới thiệu việc làm giúp người sử dụng lao động nhanh chóng thoả mãn
các nhu cầu về lao động thơng qua đó có động lực để người lao động gia tăng các hoạt động
sản xuất của mình, tăng hiệu quả sản xuất – kinh doanh, góp phần tăng năng suất lao động xã
hội, nâng cao mức sống của dân cư, tạo ra động lực cho tăng trưởng kinh tế.
Ngoài ra phát triển các Trung tâm Giới thiệu việc làm từ trước đến nay đã đem lại cho
Việt Nam rất nhiều lợi ích khác. Song để các trung tâm tiếp tục thực hiện được tốt các vai trị
và nhiệm vụ của mình thì trong q trình hoạt động các trung tâm còn cần tuân thủ rất nhiều
các nguyên tắc hoạt động
Sau khi đã xét đến các khái niệm, phân loại của các Trung tâm Giới thiệu việc làm; vai trò
của các trung tâm trong phát triển nền kinh tế; nguyên tắc để một trung tâm có thể hoạt động
hiệu quả hơn thì chúng ta đã có được một cái nhìn tổng quan về hệ thống Trung tâm Giới
thiệu việc làm của Việt Nam cũng như trên thế giới. Nhưng để có thể đánh giá được hoạt
động của các trung tâm chúng ta sẽ cần phải tiếp cận một cách chi tiết hơn vấn đề này thông
qua các nội dung hoạt động mà các Trung tâm Giới thiệu việc làm đã thực hiện.
II. các nội dung hoạt động của các Trung tâm Giới thiệu việc làm
Theo quan điểm chung của ILO thì hoạt động của các Trung tâm Giới thiệu việc làm bao
gồm có hai loại: Các hoạt động chính và các hoạt động bổ sung. Các hoạt động chính là các
hoạt động mà bắt buộc các Trung tâm Giới thiệu việc làm ở tất cả các quốc gia đều phải thực
hiện. Còn hoạt động bổ sung là hoạt động mà tuỳ thuộc vào qui định của từng quốc gia mà
các Trung tâm Giới thiệu vịêc làm của quốc gia đó có phải thực hiện khơng.
1. Các hoạt động chính của các Trung tâm Giới thiệu việc làm
Thông thường các trung tâm giới thiệu việc làm hiện đại thường tập trung vào năm hoạt
động chính là:
Chắp nối người tìm việc và chỗ làm việc trống
Tạo lập và phổ biến thông tin thị trường lao động
Quản lý các chương trình làm việc chủ động
Quản lý các chương trình thất nghiệp và chi trả trợ cấp thất nghiệp
Quản lý các tổ chức dịch vụ việc làm tư nhân
Năm hoạt động trên là các hoạt động sương sống của một Trung tâm Giới thiệu việc làm,
nội dung hoạt động của nó có vai trị quyết định đối với các hoạt động khác trong trung tâm.
1.1. Hoạt động chắp nối việc làm
Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng nói: “Nếu chúng ta biết sử dụng đúng người, đúng việc,
phù hợp với khả năng của họ, chúng ta sẽ có nhiều tài năng hơn phục vụ cho đất nước”. Song
để làm được điều này thì hồn tồn khơng dễ, các trung tâm giới thiệu việc làm đã thực hiện
chức năng này với mục đích chủ yếu là:
Giúp đỡ những người tìm việc lần đầu tìm được cơng việc phù hợp với họ
Giúp cho doanh nghiệp tìm được lao động thích hợp
Giúp những người đã có việc làm thay đổi công việc phù hợp với họ hơn
Giúp người lao động thất nghiệp tìm được việc làm mới.
Họat động chắp nối này không thực sự “giải quyết” được việc làm cho người tìm việc.
Hoạt động được tiến hành trên nguyên tắc tự nguyện và tự do lựa chọn của người lao động và
người sử dụng lao động, nó chỉ giúp giới thiệu người lao động, giới thiệu các ứng cử viên phù
hợp đến với các doanh nghiệp, để người sử dụng lao động lựa chọn và đưa ra một cuộc hẹn.
Việc thoả thuận giữa người lao động và người chủ sử dụng lao động có đi đến kết quả cuối
cùng khơng cũng không thuộc phạm vi quản lý của trung tâm.
Một nguyên tắc nữa của hoạt động chắp nối là khách hàng tham gia hoạt động này không
phải trả bất cứ một khoản phí dịch vụ nào.
Để tiến hành được hoạt động chắp nối các trung tâm cần có các biện pháp chun mơn để
có thể thu thập được nhiều nhất các thơng tin từ cả hai phía: người lao động và người sử dụng
lao động. Các trung tâm cần có các bản kê khai từ phía người lao động về: tuổi tác, nghề
nghiệp, trình độ chun mơn, u cầu cơng việc, u cầu về mức tiền cơng, các u cầu khác
nếu có… Bên cạnh đó các trung tâm cũng cân có một bản kê khai các chỉ tiêu của các doanh
nghiệp trong vấn đề tuyển dụng lao động, bản kê khai này cũng thường tập trung vào một số
vấn đề như: yêu cầu nghề nghiệp, u cầu trình độ chun mơn – kỹ thuật, số lượng lao động
cần tuyển, và các chỉ tiêu khác nếu có. Thơng qua các bản kê khai này mà cán bộ phụ trách
cơng tác chắp nối sẽ tìm ra các điểm trùng nhau trong các bản đăng ký (có thể làm thủ cơng
hoặc thơng qua hệ thống máy tính) và cán bộ phụ trách trong trung tâm sẽ tiến hành bố trí một
cuộc gặp mặt giữa người lao động và người sử dụng lao động một cách thích hợp và thuận
tiện cho cả hai bên.
Khi cung cấp dịch vụ chắp nối và sắp xếp việc làm, người ta có thể: cung cấp thơng tin và
tư vấn hoặc trợ giúp đặc thù liên quan đến việc làm. Trong đó:
- Dịch vụ cung cấp thông tin và tư vấn: Các trung tâm thường cung cấp thông tin và tư vấn
cho người tìm việc về: các cơng việc đặc biệt, bao gồm các yêu cầu kỹ năng, kinh nghiệm,
trình độ học vấn, các điều khoản của việc làm, địa điểm; các xu hướng phát triển của thị
trường lao động; các loại hình nghề nghiệp đặc thù; các cơ hội đào tạo nghề; các thơng tin về
các khoản trợ giúp tài chính… Còn đối với người cần tuyển lao động các trung tâm cung cấp
cho họ các thông tin như: các kỹ năng, kinh nghiệm của người lao động, trình độ học vấn, các
loại hình nghề nghiệp đặc thù… qua đó có thể giúp cho người lao động và ngưới sử dụng lao
động nhanh chóng tiếp cận nhau hơn.
- Dịch vụ trợ giúp đặc thù liên quan đến việc làm: Ngoài việc cung cấp cho người tìm việc
thơng tin liên quan đến thị trường lao động, một số người tìm việc cần có sự trợ giúp thêm cụ
thể như: Các khố đào tạo ngắn hạn để giúp nhận biết mục đích của cá nhân đối với việc làm;
trợ giúp trong việc chuẩn bị hồ sơ xin việc; đào tạo thêm các kỹ năng phỏng vấn; trợ giúp qua
câu lạc bộ việc làm, ở đó các nhóm nhỏ người tìm việc cùng tập hợp lại để giúp nhau tìm
kiếm việc làm, tiếp nhận tư vấn và trợ giúp.
ở Việt Nam hoạt động chắp nối việc làm được coi là hoạt động quan trọng trong các hoạt
động của Trung tâm Giới thiệu việc làm, các trung tâm không những đã chắp nối người lao
động với chỗ làm việc mà còn giới thiệu và tư vấn cho người lao động về chính sách lao động
– việc làm và những địa điểm học nghề phù hợp. Nhìn chung trong suốt thời gian qua các
Trung tâm giới thiệu việc làm ở nước ta đã cố gắng hồn thành tốt vai trị cầu nối trung gian
giữa người lao động và người sử dụng lao động.
1.2. Hoạt động tạo lập và phổ biến thông tin trên thị trường lao động
Trung tâm Giới thiệu việc làm có nhiệm vụ thu thập, xử lý và cung cấp thông tin trên thị
trường lao động, việc cung cấp thông tin này không chỉ cho các đối tượng khách hàng là
người lao động và người sử dụng lao động mà còn cung cấp thơng tin cho một số nhóm các
đối tượng khác như: các tổ chức kinh tế - xã hội, các nhà hoạch định chính sách phát triển
kinh tế – xã hội, các nhà thống kê, các nhà nghiên cứu về lao động – việc làm… Xét trên thị
trường lao động các Trung tâm Giới thiệu việc làm vừa là người cung cấp vừa là người sử
dụng thông tin trên thị trường lao động
Với vai trị nhà cung cấp, trung tâm đóng góp vào dữ liệu về cung và cầu lao động cho địa
phương và quốc gia thông qua:
- Trung tâm cung cấp thông tin về chỗ làm việc trống do người sử dụng lao động thông
báo. Các thông tin này thường tập trung vào một số các tiêu chí như: số lượng lao động mà
các doanh nghiệp cần tuyển, yêu cầu về trình độ chun mơn – kỹ thuật, mức lương mà người
lao động có thể nhận được, địa điểm làm việc… Các thông tin này cũng được phân loại và
chia theo khu vực, ngành nghề, kỹ năng, kinh nghiệm…
- Trung tâm cũng cung cấp các thơng tin về người tìm việc cho các doanh nghiệp cần
tuyển lao động. Các thông tin này cũng thường được phân loại theo: kỹ năng, kinh nghiệm,
trình độ học vấn, tuổi, nghề nghiệp…
- Trung tâm cung cấp thông tin về những người tự tạo việc làm.
Với vai trị là người sử dụng thơng tin trên thị trường lao động thì các trung tâm dùng
thơng tin trên thị trường lao động để:
- Trung tâm sẽ tiến hành tư vấn về nhu cầu đào tạo cho người lao động hoặc tư vấn về nhu
cầu phát triển các khoá đào tạo cao hơn.
- Tư vấn giúp khuyến khích sự dịch chuyển lao động giữa các địa phương giúp cân đối cơ
cấu lao động giữa các vùng và tạo điều kiện phát triển kinh tế – xã hội giữa các vùng.
- Trung tâm sẽ tiến hành tư vấn giúp phát hiện triển vọng về nghề nghiệp, bao gồm cả các
cơ hội tự tạo việc làm cho người tìm việc
Các trung tâm giới thiệu vịêc làm hiện đại đã quan tâm đến việc sử dụng máy tính để phân
tích, truy cập và quản lý thông tin thị trường lao động, bao gồm cả việc phân chia theo các
yêu cầu của địa phương.
ở Việt Nam hoạt động cung cấp thông tin thị trường lao động là hoạt động đóng vai trị
chủ chốt trong các hoạt động của trung tâm Giới thiệu việc làm. Đây là hoạt động khơng đựợc
phép thu phí. Hầu hết các trung tâm Giới thiệu việc làm ở Việt Nam đều thực hiện đúng các
yêu cầu trên của hoạt động, nhưng do điều kiện trang thiết bị yếu kém nên đến nay, việc thu
thập và cung cấp thông tin được tiến hành khơng thường xun, giữa các trung tâm vẫn chưa
có sự giúp đỡ nhau trong việc cung cấp và bổ sung thông tin cho nhau.
1.3. Hoạt động quản lý các chương trình làm việc chủ động
Các chương trình làm việc chủ động nhằm khắc phục những vấn đề cụ thể, đặc biệt những
gì liên quan đến việc thất nghiệp. Hai sáng kiến thường gặp là:
- Các chương trình lao động cơng ích
- Các chương trình tái phát triển việc làm
1.3.1. Các chương trình lao động cơng ích
Trong trường hợp thất nghiệp gia tăng, Chính phủ có thể áp dụng sáng kiến lao động cơng
ích nhằm giải quyết tình trạng trên.
Việc làm được tạo ra do việc Chính phủ đầu tư cho các dự án, song các trung tâm Giới
thiệu việc làm có thể trợ giúp Chính phủ thơng qua:
- Đưa các khách hàng là những người đang cần tìm việc làm đến tham gia vào dự án trên.
- Bố trí đào tạo cho người tìm việc những cơng việc phù hợp giúp cho họ có đủ điều kiện
để tham gia vào dự án trên
- Tư vấn cho người muốn tự tạo việc làm về các cơ hội có liên quan đến dự án (ví dụ như:
cung cấp lương thực, thực phẩm, phương tiện đi lại trong địa phương, phương tiện để bảo
dưỡng máy móc thiết bị)
- Cung cấp bổ sung các thông tin tư vấn về các cơ hội tìm việc làm khác khi mà dự án đã
kết thúc
Trong điều kiện ở Việt Nam thì các sáng kiến này dường như không được áp dụng.
1.3.2. Các chương trình tái phát triển việc làm
Việc sa thải cơng nhân tạo ra nhu cầu cần sắp xếp lại số lao động dơi dư. Các Trung tâm
Giới thiệu việc làm có thể giúp cho q trình sắp xếp lao động dơi dư thông qua:
- Hoạt động tư vấn cho các doanh nghiệp về cách sa thải để tránh tình trạng sa thải hàng
loạt và giúp cho người lao động giữ được việc làm mà mình đang có.
- Giúp đăng ký lao động dơi dư ngay tại doanh nghiệp và nếu có thể cần tiến hành vài ba
tháng trước khi sa thải để các trung tâm có nhiều hơn các cơ hội bố trí cơng việc phù hợp với
số lao động bị sa thải.
- Lao động trước và sau khi bị sa thải các trung tâm cần chuẩn bị tái phát triển việc làm
cho số lao động dôi dư bằng cách thông báo cho họ các thơng tin hữu ích cho họ như:
Các chỗ làm việc hiện đang trống
Các cơ hội đào tạo lai mà họ có thể tham gia
Các cơ hội cho lao động bị sa thải tự tạo việc làm
Cung cấp các kỹ thuật để tìm được một việc làm mới
Cung cấp dịch vụ lưu động bằng cách lập ra các văn phòng làm việc tạm thời ở tại ngay
các doanh nghiệp sắp sa thải công nhân.
Trong điều kiện như Việt Nam hiện nay việc sắp xếp doanh nghiệp Nhà nước đã dẫn đến
một số lượng lớn lao động dôi dư, song dường như các trung tâm vẫn chưa tìm cách phát huy
sáng kiến này một cách hiệu quả nhất.
1.4. Hoạt động quản lý các chương trình bảo hiểm thất nghiệp và chi trả trợ cấp thất
nghiệp
Một số nước, Trung tâm Giới thiệu việc làm chịu trách nhiệm một phần hoặc tất cả các
hoạt động liên quan tới việc quản lý chương trình bảo hiểm thất nghiệp. Điều này có thể bao
gồm:
-Trung tâm tiến hành thu những khoản đóng góp vào quỹ bảo hiểm. Tuy nhiên, cũng có
thể tồn bộ hoạt động thu liên quan đến bảo hiểm xã hội thuộc trách nhiệm của phịng bảo
hiểm xã hội
- Trung tâm có thể tiến hành kiểm tra và xác nhận tư cách hợp pháp của người thất nghiệp
khi được nhận trợ cấp.
- Trung tâm có thể được sự đồng ý của phịng bảo hiểm xã hội chi trả cho người có quyền
hưởng thụ hưởng trợ cấp
- Phải tiến hành duy trì sổ sách ghi tên những người tiếp tục được nhận trợ cấp thất nghiệp
một cách chủ động.
- Trung tâm chỉ tiến hành hoạt động trợ cấp thất nghiệp trong điều kiện người lao động
phải tiếp tục tìm việc làm
ở Việt Nam theo qui định của bộ luật lao động thì chưa có trợ cấp thất nghiệp, còn hoạt
động chi trả bảo hiểm xã hội thì do các phịng bảo hiểm xã hội chịu trách nhiệm
1.5. Hoạt động quản lý các Trung tâm Giới thiệu việc làm tư nhân
Việc chia sẻ công việc giữa các Trung tâm Giới thiệu việc làm công và các Trung tâm
Giới thiệu việc làm tư nhân đang ngày một tăng. Điều này cần có những chỉ dẫn rõ ràng về
quyền lợi và nghĩa vụ của hai tổ chức và khung qui định để đảm bảo tổ chức giới thiệu việc
làm tư nhân khơng hoạt động vì mục đích cơng
Trung tâm Giới thiệu việc làm công chịu trách nhiệm quản lý các Trung tâm Giới thiệu
việc làm tư nhân về mặt pháp luật, điều này có thể bao gồm:
- Bố trí đăng ký thành lập cho các tổ chức giới thiệu việc làm tư nhân hoặc đăng ký thành
lập lại cho các tổ chức này
- Kiếm tra, giám sát trình độ chun mơn nghiệp vụ, phẩm chất của người đứng đầu các tổ
chức giới thiệu việc làm tư nhân, thậm chí được phép giám sát, kiểm tra, thẩm định trình độ
của cả nhân viên trong trung tâm.
- Xây dựng và ban hành danh sách các mức phí mà trung tâm tư nhân có thể thu và có
quyền thanh tra, giám sát hoạt động tài chính của các trung tâm này để có thể đảm bảo đúng
yêu cầu đề ra.
- Các Trung tâm giới thiệu việc làm cơng cần có các biện pháp để phòng chống và hạn chế
vấn đề gian lận trong hoạt động tài chính của các tổ chức tư nhân
- Các trung tâm Giới thiệu việc làm công yêu cầu các Trung tâm Giới thiệu việc làm tư
nhân gửi bao cáo định kỳ và chuyển các thông tin về thị trường lao động nên Chính phủ.
Theo qui định của Bộ luật Lao động thì các Trung tâm giới thiệu việc làm cơng có trách
nhiệm cùng với các cơ quan khác của ngành lao động – thương binh và xã hội quản lý hoạt
động của các Trung tâm giới thiệu việc làm tư nhân. Nhưng kết quả hoạt động trong thời gian
qua đã cho thấy hoạt động là khơng hiệu quả vì: trong thời gian qua các tổ chức giới thiệu
việc làm tư nhân được thành lập nhưng hoạt động không hiệu quả, việc thu lệ phí hoạt động
trong các trung tâm là khơng thống nhất với nhau, rất nhiều trung tâm “ma” được thành lập
nhằm thu lợi nhuận từ phía khách hàng… vì vậy trong thời gian tới hoạt động này cần có
nhiều điều chỉnh cho phù hợp.
2. Các hoạt động bổ sung
Các hoạt động bổ sung là các hoạt động mà không bắt buộc các Trung tâm Giới thiệu việc
làm phải thực hiện, tuỳ thuộc vào điều kiện của từng quốc gia hay tuỳ thuộc vào quy định của
từng nước mà các Trung tâm Giới thiệu việc làm có phải thực hiện các hoạt động bổ sung
không. Các hoạt động bổ sung thường bao gồm các hoạt động sau:
Các chương trình phát triển kỹ năng và đào tạo nghề
Các chương trình xúc tiến việc làm
Dịch vụ sản xuất nhỏ
Dịch vụ đặc thù cho nhóm người đặc biệt
Cụ thể nội dung từng lĩnh vực hoạt động như sau:
2.1. Các chương trình phát triển kỹ năng và đào tạo nghề
Chương trình phát triển kỹ năng và đào tạo nghề nhằm giúp phát triển kỹ năng theo định
hướng khách hàng, hoạt động này thường được tiến hành với các nhóm đối tượng khách hàng
là:
- Những người lần đầu bước vào thị trường lao động chưa có kinh nghiệm làm việc họ cần
có những khố học trong thời gian ngắn nhưng có thể cung cấp cho họ những kỹ năng cơ bản
và cần thiết cho công việc của họ trong tương lai.