BÁO CÁO KHOA HỌC: PHƯƠNG PHÁP ĐẶT CÂU HỎI TRÊN LỚP NHẰM RÈN LUYỆN KHẢ NĂNG BIỂU ĐẠT THÀNH ĐOẠN TRÌNH ĐỘ TIẾNG HÁN SƠ CẤP TẠI VIỆT NAM ppt

1
PHƯƠNG PHÁP ĐẶT CÂU HỎI TRÊN LỚP
NHẰM RÈN LUYỆN KHẢ NĂNG BIỂU ĐẠT THÀNH ĐOẠN
TRÌNH ĐỘ TIẾNG HÁN SƠ CẤP TẠI VIỆT NAM
Sinh viên: Nguyễn Thị Thanh Hằng
Lớp: 061C1
Khoa NN&VH Trung Quốc
Người hướng dẫn: Lê Xuân Thảo

1. Lời nói đầu
1.1. Lý do chọn đề tài
Widdowson - một nhà ngôn ngữ học Anh – đã chỉ ra rằng : “ Việc
dạy học ngoại ngữ chỉ có xuất phát từ đoạn văn mới có thể bồi dưỡng khả
năng giao tiếp”. Vì vậy, dạy ngoại ngữ nên nhanh chóng tiến tới việc bồi
dưỡng khả năng biểu đạt trong từng đoạn văn, nói cách khác là biểu
đạt
thành đoạn. Trong giai đoạn giảng dạy tiếng Hán sơ cấp, các phương pháp
dạy học truyền thống chỉ coi trọng giảng dạy ngữ âm, từ vưng, ngữ pháp
mà coi nhẹ việc rèn luyện khả năng biểu đạt thành đoạn cho học sinh,
thậm chí còn coi công tác rèn luyện biểu đạt thành đoạn là ranh giới phân
định giữa giai đoạn sơ và trung cấp. Thực tế cho thấ
y, học sinh trình độ
tiếng Hán sơ cấp mắc rất nhiều lỗi khi phải nói một đoạn văn tương đối
dài, hay khi phải ghép nhiều câu văn lại với nhau. Điều đó nói lên sự yếu
kém về khả năng biểu đạt thành đoạn và tư duy logic. Ở giai đoạn sơ cấp
này, các em đã được học một lượng lớn cấu trúc phức tạp có ích khi biểu
đạt thành đoạn và những từ ngữ chỉ có thể được lý giải đúng khi đặt vào
trong đoạn văn. Đây chính là điều kiện tốt cho việc biểu đạt thành đoạn
của học sinh. Do đó, ở giai đoạn này không thể tách rời việc rèn luyện khả
năng biểu đạt thành đoạn với việc học tập các câu đơn. Mặt khác, trong quá trình nghiên cứu, chúng tôi đã phát hiện ra

phương pháp đặt câu hỏi trên lớp ngoài tác dụng gợi mở, kích thích tư
duy, đạt được phản hồi của học sinh ra, phương pháp này còn có tác dụng
tốt trong bồi dưỡng khả năng biểu đạt thành đoạn cho học sinh. Thông

2
qua các câu hỏi khéo léo, thú vị, mang tính gợi mở, giáo viên khuyến khích
học sinh làm chủ ngôn ngữ, tư duy của mình, khuấy động không khí trong
giờ học mà học sinh là trung tâm, giáo viên chỉ là người soi đường chỉ lối.
Phương pháp này chúng tôi sẽ áp dụng trong giờ bài khóa – giờ học
mang tính khái quát, tổng hợp nhất, và các câu hỏi với nội dung, cách
thức, tính chất khác nhau được đưa ra trong giờ bài khóa đều tạo ra môi
trường thuận lợi cho các em rèn luyện biểu đạt thành đoạn.
Biểu đạt là một kĩ năng tương đối khó, đặc biệt là với học sinh trình
độ sơ cấp. Vấn đề của biểu đạt bao gồm nội dung ( Nói cái gì ?) và phương
pháp ( Nói như thế nào?). Thông qua phương pháp đặt câu hỏi nhằm rèn
luyện khả năng biểu đạt thành đoạn cho học sinh trong giờ bài khóa,
chúng tôi đã đồng thời giải quyết cho học sinh cả hai vấn đề trên: nội dung
là vấn
đề trong từng bài khóa, phương pháp biểu đạt sẽ được dẫn dắt một
cách khéo léo qua các câu hỏi của giáo viên.
Xuất phát từ những lý do nêu trên, cùng với niềm yêu thích của bản
thân trong công tác dạy học trình độ sơ cấp, chúng tôi đã chọn “Phương
pháp đặt câu hỏi trên lớp nhằm rèn luyện khả năng Biểu đạt thành đoạn
trình độ tiếng Hán sơ cấp tại Việt Nam” làm đề tài nghiên cứu khoa học c
ủa
mình.
1.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Bài nghiên cứu sẽ phân tích định nghĩa biểu đạt thành đoạn và tầm
quan trọng cũng như tính khả thi của biểu đạt thành đoạn đối với giai
đoạn sơ cấp, xác định rõ tác dụng và phương pháp đặt câu hỏi. Cùng với

đó, trên cơ sở quan sát giờ học bài khóa trình độ sơ cấp, bài nghiên cứu sẽ
đưa ra một số phương pháp đặ
t câu hỏi nhằm nâng cao khả năng diễn đạt
thành đoạn trong giờ bài khóa rất hữu hiệu.
1.3. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng là những lý luận cơ bản về đặt câu hỏi trên lớp, các vấn
đề liên quan đến việc vận dụng biểu đạt thành đoạn.
1.4. Phương pháp nghiên cứu
Phương pháp chứng minh, diễn dịch, quy nạp, thống kê, phân tích
và sử dụng bản điều tra ngẫu nhiên.

3
2. Nội dung nghiên cứu
2.1. Lý luận cơ bản về rèn luyện khả năng biểu đạt thành đoạn cho
trình độ sơ cấp
Trước hết cần làm rõ khái niệm “biểu đạt thành đoạn” là gì? Chữ
“đoạn” trong khái niệm “biểu đạt thành đoạn” có nghĩa là “đoạn văn”, “tổ
hợp câu”. Từ đó, “Biểu đạt thành đo
ạn” nói một cách đơn giản là đoạn văn
do hai hai nhiều câu văn liên kết một cách logic, mạch lac và cùng nói rõ
một vấn đề chung.
Việc rèn luyện kĩ năng biểu đạt thành đoạn cho học sinh trình độ sơ
cấp có vai trò rất quan trọng. Như chúng ta đã biết, câu là đơn vị ngôn
ngữ cơ bản nhất, người ta giao tiếp không chỉ bằng những câu đơn lẻ mà
bằng tập h
ợp các câu đơn được sắp xếp có trật tự nhất định. Mặt khác,
một câu chỉ được hiểu đúng nhất khi đặt nó vào trong một đoạn văn, một
ngữ cảnh nhất định. Do đó, giao tiếp trong cuộc sống không thể chỉ dừng
lại ở từng câu riêng biệt, mà phải thông qua một chỉnh thể được tạo bởi
nhiều câu đơn có cấu trúc ngữ pháp và tính độc lập trong giao tiếp.

Rèn luyện kĩ năng biểu đạt thành đoạn còn quan trọng ở chỗ, đây là
một kỹ năng bao gồm rất nhiều kỹ năng khác như đọc hiểu, nói. Khi biểu
đạt thành đoạn cũng là lúc học sinh rèn luyện ngữ âm, đặc biệt là thanh
điệu và ngữ điệu, cách sử dụng từ và cấu trúc ngữ pháp, khả năng tư duy
và triển khai vấ
n đề. Nếu như không rèn luyện kỹ năng này ngay từ trình độ sơ cấp, khi
lên đến trung cấp và cao cấp, đối mặt với sự tăng lên đột biến về lượng từ
vựng và loại kiến thức khác nhau, với yêu cầu cao về biểu đạt, đặc biệt là
biểu đạt thành đoạn – nhiệm vụ trọng tâm của hai giai đoạn này- học sinh
sẽ cảm thấ
y bỡ ngỡ, khó hiểu, khó lý giải. Từ đó nảy sinh vấn đề ngại nói,
tâm lý lực bất tong tâm, rối loạn về tư duy và biểu đạt, làm giảm hiệu quả
giảng dạy. Chính vì thế nên ngay từ những bài học đầu tiên, các giáo viên nên
có ý thức rèn luyện biểu đạt thành đoạn cho học sinh từng bước, từ đơn
giản đến phức tạp.

4
Vậy việc rèn luyện khả năng biểu đạt cho học sinh trình độ sơ cấp
có khả thi hay không? Đây là vấn đề lớn đặt ra khi bài nghiên cứu này đề
xướng áp dụng nội dung này trong giảng dạy tại trình độ sơ cấp.
Lý luận về giảng dạy giờ tổng hợp cho trình độ sơ cấp đã chỉ rõ, giờ
tổng hợp cia làm hai giai đoan: một là giảng dạy từ vựng, ngữ pháp; hai là
giảng dạy kỹ năng biểu đạt thành đoạn.
Xét từ góc độ nội dung và hiệu quả giảng dạy, việc rèn luyện kỹ năng
biểu đạt thành đoạn cho học sinh trình độ sơ cấp là hòan tòan có thể. Ở
giai đoạn này, lượng từ vựng, cấu trúc ngữ pháp, cách thức biểu đạt dần
tăng lên, do đó biểu đạt thành đoạ
n có thể bắt đầu từ vài câu đơn giản cho
đến tập hợp nhiều câu phức tạp hơn.
Xét từ góc độ mục đích và động lực học tập, học sinh sơ cấp có nhu

cầu lớn về giao tiếp bằng tiếng Hán, nhu cầu tìm hiểu về văn hóa, đất
nước, con người Trung Quốc, cho nên các em rất tích cực tham gia giờ bài
khóa trên lớp, đó là một điều kiện thu
ận lợi để giờ bài khóa diễn ra suôn
sẻ. Từ đó cho thấy, việc rèn luyện khả năng biểu đạt thành đoạn vô
cùng quan trọng, và có thể bắt đầu ngay từ trình độ tiếng Hán sơ cấp.
2.2. Lý luận cơ bản về đặt câu hỏi trên lớp
Đầu tiên, phương pháp đặt câu hỏi trên lớp có ba tác dụng cơ bản
sau: kích thích học sinh động não suy nghĩ ; dẫn dắt tư duy, gợi m
ở cách giải
quyết vấn đề; thu nhận phản hồi từ học sinh để kịp thời thay đổi phương pháp
giảng dạy.
Tiếp theo, phương pháp này bao gồm các nội dung chủ yếu về năm
vấn đề chính sau: thời điểm đặt câu hỏi, nội dung câu hỏi, hình thức câu
hỏi và phân phối câu hỏi.
Câu hỏi được đưa ra vào trước, trong và sau khi giáo viên giảng bài
khóa, các câu hỏi ở mỗi thời
điểm khác nhau sẽ có đặc điểm, nội dung và
mục đích khác nhau.
Nội dung của các câu hỏi giáo viên đưa ra xoay quanh nội dung bài
khóa và mở rộng thêm về các vấn đề liên quan đến nội dung đó. Các câu
hỏi chuyển dần từ câu hỏi về tình tiết bài khóa sang các vấn đề mở rộng.

5
Loại hình câu hỏi rất đa dạng, mỗi thời điểm, giai đoạn khác nhau
lại có những hình thức khác nhau.
Khi đặt câu hỏi, cần chú ý đến việc phân chia câu hỏi. Nguyên tắc
khi đặt câu hỏi là: tùy đối tượng và cơ hội ngang bằng. Cách làm này sẽ
khuyến khích những em học sinh yếu kém, bồi dưỡng học sinh khá giỏi,
đồng thời tất cả các học sinh đều có cơ hội như nhau, đều được coi tr

ọng
và chú ý tới.
2.3. Các phương pháp đặt câu hỏi nhằm rèn luyện khả năng biểu
đạt thành đoạn trong giờ học bài khóa ở trình độ sơ cấp
Trước tiên, bài nghiên cứu khẳng định lại phương pháp đặt câu hỏi
nhằm rèn luyện khả năng biểu đạt thành đoạn trong giờ học bài khóa
trình độ sơ cấp là rất khả thi. Phương pháp này giúp cho học sinh trình độ
sơ cấp giả
i quyết tốt khó khăn về phương pháp biểu đạt thành đoạn, giúp
những học sinh này vận dụng nền tảng từ vưng, cấu trúc, kiến thức cơ bản
để từ dễ đến khó, từng bước xây dựng đoạn văn hoàn chỉnh, tự mình có
thể diễn đạt những đoạn văn hay và tốt. Cách làm trên còn nhằm khắc
phục tình trạng học sinh trầm, ít nói, tâm lý sợ sai của học sinh.
Bài nghiên cứu đưa ra 5 phương pháp đặt câu hỏi nhằm rèn luyện
khả năng biểu đạt thành đoạn trong giờ bài khóa trình độ tiếng Hán sơ
cấp. Tất cả các phương pháp này đều có đặc điểm là tùy từng bài, tùy từng
mức độ kiến thức được tích lũy mà có mức độ áp dụng khác nhau.
2.3.1. Phương pháp 1: Dùng câu hỏi dẫn dắt vào bài khóa.
Đây cũng là một cách hỏi trước khi giả
ng dạy bài khóa. Các câu hỏi
loại này xoay quanh vấn đề mà bài khóa sẽ đề cập đến, mang tính gợi mở,
kích thích sự tò mò, muốn giải đáp của học sinh. Câu hỏi không yêu cầu
học sinh phải trả lời ngay, trong quá trình giảng dạy, giáo viên nhận thấy
học sinh đã tiếp thu đủ lượng kiến thức và đã có đáp án tương đối hoàn
chỉnh cho câu hỏi thì sẽ cho học sinh trả lời.
Một dạng khác của câu h
ỏi dẫn vào bài khóa đó là giáo viên hỏi học
sinh những câu hỏi về vấn đề liên quan đến nội dung, cố gắng có liên quan
mật thiết đến đời sống thực tiễn. Sau khi học sinh trả lời những câu hỏi

6
mang tính định hướng đó, giáo viên yêu cầu học sinh dựa trên trật tự vừa
nêu để tự nói về vấn đề chính đó.
Ví dụ, khi học bài 64 “Cảm giác hạnh phúc”, giáo viên có thể đưa ra
câu hỏi dẫn dắt vào bài khóa như sau: “
你 什么是幸福们认为 ？
”( Theo em thế
nào là hạnh phúc)
2.3.2. Phương pháp 2 : Đặt câu hỏi về từ, cấu trúc ngữ pháp và nội
dung bài khóa
Trên cơ sở đặt câu hỏi nhằm giải thích từ ngữ, cấu trúc ngữ pháp
phức tạp trong bài khóa và chủ yếu là đặt câu hỏi về nội dung bài khóa,
giáo viên từng bước củng cổ nền tảng từ vựng, ngữ pháp cho học sinh,
giúp học sinh nắm vững nội dung bài khóa, cách vận dụng từ và cấu trúc,
và l
ấy đó là cơ sở vững chắc và cơ bản nhất để rèn luyện khả năng biểu
đạt thành đoạn khi thuật lại bài khóa hay biểu đạt một vấn đề nào đó.
2.3.3. Phương pháp 3 : Đặt câu hỏi về cách thức liên kết và cách thức
biểu đạt ý nghĩa của đoạn
Ở giai đoạn sơ cấp này, học sinh còn rất yếu về việc chọn lọc và vận
dụng các từ, cấu trúc liên kết giữa câu và đoạn văn, và cách triển khai biểu
đạt ý kiến khiến cho đoạn văn trở nên vụn vặt, lỏng lẻo và đa phần là các
câu đơn. Do đó, giáo viên với những câu hỏi khéo léo vận dụng luôn các cấu
trúc liên kết đó, bao hàm luôn các ý sẽ có thể triển khai, để học sinh trên
cơ sở vừa dựa theo cấu trúc và ý có sẵn trong các câu hỏi vừa bổ
sung ý
kiến của mình để nói thành một đoạn văn tương đối hòan chỉnh, mạch lạc,
có tính liên kết chặt chẽ.
2.3.4. Phương pháp 4: Thông qua đặt câu hỏi để thuật lại bài khóa
Trong một lớp học với những học sinh có trình độ khác nhau thì

giáo viên cũng phải có những phương pháp dạy học với mức độ khác
nhau, để mọi học sinh đều được chú ý rèn luyện , đều có cơ hội phát biểu,
đều có thu hoạch nhất định. Phương pháp này nhằm xây dựng một dàn ý
và mô hình khung cho các em học sinh yếu về kỹ năng triển khai ý và sắp
xếp các câu ý, để các em dựa trên cơ sở trình tự các câu hỏi thuật lại bài

7
khóa một cách dễ dàng hơn. Cách làm này giúp các em học sinh nắm bài
dễ hơn, cảm thấy tự tin hơn và tích cực tham gia vào bài khóa.
2.3.5. Phương pháp 5: Đặt câu hỏi cuối giờ
Đặt câu hỏi cuối giờ có tính chất rất quan trọng, bởi cả nội dung và
hình thức của câu hỏi đều mang tính chất khái quát nhất, yêu cầu học sinh
động não tư duy, sáng tạo. Câu hỏi thường xoay quanh vấn đề bài khóa đã
đề cập đến, nhưng giáo viên sẽ dự
a trên cơ sở nội dung đó để khéo léo
chuyển hóa thành vấn đề gần gũi với đời sống học sinh hơn, để các em cảm
thấy hứng thú và dễ dàng biểu đạt hơn.


8