24 giờ tìm hiểu Strobist và ánh sáng tự nhiên pot

24 giờ tìm hiểu Strobist và ánh sáng tự
nhiên
Phần 1 : các chế độ có sẵn


1. Giới thiệu chung : bất cứ chiếc máy ảnh DSLR nào cũng đều có 4 chế độ
cơ bản tối thiếu là M,A,S,P
ngoài ra đới với các dòng Entry Level, thì nhà sản xuất còn thêm vào 1 số
chế độ có tự động cấu hình sẵn như : chân dung, phong cảnh, chụp
đêm,

Nikon


Canon


Sony


tuy nhiên trong bài này chúng ta chỉ quan tâm 4 chế độ sẵn có và cách dùng
tối ưu của 4 chế độ này.

2. A,S,P thế nào cho đúng :
 A - Aperture : ưu tiên khẩu, chế độ này theo mặc định người sử
dụng sẽ chỉ được toàn quyền chỉnh khẩu độ, tức là bạn sẽ xoay bánh
xa điều khiển để cài đặt khẩu độ trên máy ảnh, máy ảnh sẽ tự động đo
sáng dựa theo bạn cài đặt chế độ đo sáng nào (điểm, vùng, toàn cảnh)
để tính toán và cho ra thông số tốc độ chụp thích hợp, để ảnh sẽ nhìn
đúng sáng.
Phạm vi mục đích sử dụng : chế độ này thường được hiểu như là 1

cách kiểm soát hậu cảnh (Background) và Độ sâu trường ảnh (DOF),
và điểm chết của chế độ này là ko thể khép khẩu quá sâu ở nơi quá tối
hoặc mở khẩu to với Iso cao trong điều kiện nhiều ánh sáng, vì khi đó
nó sẽ vượt qua tốc độ chụp cho phép của body, không thể tính toán để
cho ảnh đúng sáng dc
 S -Speed (Tv trên Canon) : chế độ này theo mặc định người sử
dụng sẽ chỉ được toàn quyền chỉnh tốc độ, tức là bạn sẽ xoay bánh xa
điều khiển để cài đặt tốc độ trên máy ảnh, máy ảnh sẽ tự động đo sáng
dựa theo bạn cài đặt chế độ đo sáng nào (điểm, vùng, toàn cảnh) để
tính toán và cho ra thông số khẩu độ chụp thích hợp, để ảnh sẽ nhìn
đúng sáng.
Phạm Vi mục đích sử dụng : để kiểm soát những hiệu ứng liên quan
đến tốc độ chụp trong khung hình, ví dụ như chụp các sự kiện thể thao
cần bắt dính, hay bắt nhòe hình, thì tốc độ chụp là thứ quyết định chủ
yếu, và điểm chết của chế độ này là phụ thuộc vào ống kiếng bạn sử
dụng, đôi lúc tốc độ bạn set sẽ vượt quá giới hạn khấu cho phép của
ống kiếng thì cũng cho ra những bức ảnh sai sáng, lúc này hãy để ý
Iso.

chú ý : nói 1 cách nôm na vui vẻ thì chế độ A là chỉnh thông số của
ống, còn chế độ S là chỉnh thông số của màn trập.
 P - Programe :chụp linh hoạt, chế độ này có thể coi là 1 chế độ gần
gần với tự động, khi ta đặt máy lên, máy sẽ tự động đo sáng và tự "đề
xuất" khẩu độ và tốc độ chụp, và ở chế độ này ta sẽ dc quyền chỉnh
cùng lúc cả Khẩu độ lẫn tốc độ, và khi ta chỉnh thông số này thì thông
số kia tự tính lại để có ảnh đúng sáng
Chụp ở chế độ này sẽ đảm bảo không "vượt biên" các giới hạn của
ống kiếng hay thân máy, tuy nhiên chế độ này có 1 nhược điểm là
thông số luôn thay đổi, nếu ta ko để ý thì rất dễ có những bức ảnh
"trớt quớt".

3. M- Manual :chỉnh tay hoàn toàn
 đến 1 lúc nào đó, khi bạn thích có những bức ảnh đảm bảo sự đồng
nhất về về thông số, và yên tâm rằng nếu ảnh không đạt tiêu chuẩn thì
đó là tại mình chứ không muốn đỗ lỗi cho máy nữa chế đô M-Manual
đang đón chờ bạn.
 theo mặc định chế độ M tức là bạn tự can thiệp vào thông số Khẩu
độ và tốc độ, máy sẽ không dám đề xuất bất kì thông số nào hết, tuy
nhiên nó cũng tùy vào chế độ đo sang mà bạn đang cài đặt là gì mà
cũng sẽ thông báo cho chủ máy biết là, với tốc độ và khẩu độ hiện tại
thì bức ảnh đó sẽ "dư sáng, đúng sáng hay thiếu sáng" để chúng ta biết
mà chỉnh.

 nếu bạn có ý định chụp Hi Key, Low Key thì chế độ này sẽ cho độ
chính xác cao hơn, hơn thế nữa chụp ở chế độ này sẽ giúp bạn tránh
được những bức ảnh cháy sáng, hoặc thiếu sáng do "máy và người
hiểu lầm nhau"
 1 chú ý duy nhất khi chụp ở chế độ này là : hay để ý liên tục đến
chế độ đo sáng và vạch đo sáng trên máy, để cân chỉnh thông số lại
khi ánh sáng thay đổi (góc máy thay đổi cũng làm ánh sáng thay đổi)
vậy là phần 1 đã hoàn tất 1 cách dễ dàng, việc bây giờ của các bạn là rút máy
ra chụp thử ngay các chế độ này, để nắm sơ về nó để chuẩn bị cho phần sau
thú vị hơn
Phần 2: Đo sáng trên máy ảnh - Dùng thế nào để có hiệu quả

Chỉ định : đã biết trước định nghĩa các chế độ A,S,P,M, Auto

 Đo sáng trên máy ảnh nó là gì : trước tìm hiểu về cách đo sáng
chúng cũng nên liếc qua 1 chút cái máy ảnh để biết nó là cái gì, và ở
đâu trên cái máy ảnh

 Đầu tiên là các chế độ đo sáng mà máy ảnh cung cấp cho
bạn bao gồm:
i.Spot Metering - đo sáng điểm lấy nét: nếu bạn lấy nét vào đâu thì nó sẽ
đo sáng tại đó
ii.Matrix Metering (nikon) - đo sáng toàn bộ khuôn hình: nó sẽ cộng
trung bình ánh sáng của cả khuôn hình vào rồi tính ra 1 cách trung bình nhất
ánh sáng của khuôn hình nhưng vẫn có chút ưu tiên tại điểm lấy nét.
iii.Center – Weighted - đo sáng giữa khuôn hình: khá giống như lấy nét
vùng nhưng nó chỉ lấy nét quanh vùng trung tâm (cho các máy cấu hình thấp
để tiết kiệm chi phí)
iv.Partial đo sáng vùng quanh điểm lấy nét: khi bạn lấy nét ở điểm nào thì
nó sẽ đo sáng ở những vùng xung quanh điểm lấy nét và cho ra kết quả.


 Đo sáng toàn diện lúc chỉ cho kết quả chính xác và đẹp nếu
khuôn ảnh của bạn có ánh sáng đêu đặn
 Đo sáng vùng và đo sáng điểm sẽ cho kết quả chính xác
hơn, tùy thuộc vào chủ thể của bạn to hay nhỏ thì bạn cân nhắc
chế độ đo sáng phù hợp.
 Tuy nhiên những điều trên chỉ là cơ bản nhất khi bạn sử
dụng các chế độ auto (S,P,A, Auto) và nếu khi bạn đang muốn
chuyển mình sang 1 bước mới, để có khuôn ảnh chính xác hơn
về ánh sáng, thì hãy chụp Manual, và dùng các chế độ A,S để
đo sáng.
 Cách đo sáng và ý nghĩa của nó :
 Thứ nhất chúng ta xác định là sẽ chụp ở chế độ manual để
có dc những bức ảnh đồng nhất về ánh sáng (chú ý 1 : ánh
sáng chủ đạo ko thay đối, nếu có thay đổi phải đo lại)

Các bước thực hiện :
i. Chuyển sang chế độ đo sáng điểm trên máy.
ii.Chọn chế độ chụp A hoặc S để đo sáng
- Nếu là ánh sáng tự nhiên/hot light và mạnh thì chọn chế độ A sau đó qui
định khẩu độ mà bạn muốn.
- Nếu dùng đèn strobe/Flash thì chọn chế độ S, và qui định tốc độ chụp là
1/200 và đo
- Nếu ánh sáng yếu thì đặt chế độ A sau đó đo vào vùng tối nhất mà bạn vẫn
muốn có chi tiết hoặc chủ thể, nó sẽ cho bạn tốc độ, sau đó tăng iso dần lên
cho đến khi nào chỉ số tốc độ đạt xấp xỉ chỉ số tiêu cự đang sử dụng (ví dụ
tiêu cự 50 thì tốc ít nhất phải 1/50 để ko bị nhòe do run tay), sau đó chuyển
lại sang chế độ S, cài tốc độ là tốc độ mà bạn đo dc trong mode A vừa rùi,
sau đó tiến hành đo những phần con lại.
- Cách đo là cứ đưa máy vào từng vùng sách chênh lệch khác nhau bạn
sẽ có dc các chỉ số thay đổi Khẩu độ hoặc tốc độ

Giải thích : với cách đo này khi bạn khóa 1 chỉ số khẩu độ hoặc tốc độ thì
việc đo sáng sẽ cho ra chỉ số tương ứng còn lại.
iii.Cách tính độ lệch sáng dựa trên các chỉ số vừa đo :
- Sau khi đo xong các bạn sẽ có dc những chỉ số về tốc độ và khẩu độ.
- Trước khi nói típ chúng ta cần tìm hiểu 1 vài khái niệm như sau :
a.Trong nhiếp ảnh người ta qui định khi ánh sáng tăng gấp đôi hay giảm đi 1
nửa thì ng ta gọi đó là tăng hoặc giảm 1 Stop , khi điều chỉnh ánh sáng trên
ảnh ng ta cho phép điều chỉnh tối thiểu 1/3 Stop cho mỗi lần chỉnh (tức là
tăng /giảm 0.33% lượng sáng)
- Cái rất hay mà mọi người ít chú ý là : khi các bạn dùng bánh xe để tăng
hoặc giảm Iso/Tốc độ/Khẩu độ 1 nấc tương ứng với việc các bạn tăng hay
giảm sáng 1/3 Stop do đó khi bạn kéo 1 thông số này lên 1 nấc và kéo thông
số kia lên 1 nấc thì có nghĩa là ánh sáng ko đổi.

- Iso và Tốc độ thì khi chỉ số tăng/giảm gấp đôi/1 nửa thì ánh sáng cũng
tăng/giảm gấp đôi/1 nửa tương ứng, nhưng với khẩu độ thì khác, tăng sáng
gấp đôi hay giảm 1 nửa thì chỉ số khẩu độ chỉ thay đổi 1.4 lần xấp xỉ căn
2 mà thôi ví dụ :
khẩu từ 1.4 - > 2 : ánh sáng giảm 1 nửa = 1 stop
từ 5.6 -> 4 : ánh sáng tăng gấp đôi = 1 stop[
và ứng với mỗi nấc bánh xe khi thay đổi khẩu độ ta đã thay đổi 1/3 stop.
- Vậy là mọi ng đã biết sự tương quan các chỉ số, và bây giờ chúng ta hoàn
toàn qui đổi các chỉ số lệch tốc độ và khẩu độ đó ra các Stop, để biết chỗ này
chênh lệch với chỗ kia bao nhiu Stop.

- Chú ý 2 : nếu điểm A và điểm B lệch nhau từ 3 Stop trở lên (8 lần),
điểm A là điểm sang và điểm B là điểm tối thì khi đó nếu ta lấy đúng
sáng điểm A thì điểm B bị đen, và lấy đúng sáng điểm B thì điểm A bị
Trắng, nghĩa là nếu chủ thể của bạn có 2 điểm chính như thế và bạn có
ý định ko dùng bất kì thứ gì hỗ trợ ánh sáng mà vẫn để ánh sáng tự
nhiên thì lời khuyên là ko nên chụp vì như thế ảnh sẽ bị bệt hoặc cháy,
hãy nghĩa cách xoay chuyển khuôn hình sao cho ko có điểm chính nào
lệch nhau quá 3 stop.
Và tất nhiên khi đã có các số đo và cách tính độ lệch sáng, thì việc còn
lại của bạn là, xoay chuyển góc ảnh để có ánh sáng phù hợp, hoặc sẽ
dùng nó để chơi đèn Strobe bổ sung, hoặc dùng hắt sáng để có ánh sáng
đẹp hơn

phần 3 : Strobist với chế độ nào.


1. Strobist : vài thông tin cần biết

 Strobist nó không là 1 từ có nghĩa nào nếu bạn mở từ điển ra và dò,

vì nó chỉ mới xuất hiện gần đây, nhằm chỉ cách chơi có sử dụng đèn
Strobe hỗ trợ.
 Strobe là 1 trong 2 dạng ánh sáng nhân tạo được sử dụng để chụp
ảnh
 Strobe là đèn chớp, chỉ nhá sáng khi chụp, có thơi lượng
phát sáng cực ngắn và cường độ mạnh để bù sáng cho khuôn
hình
 Hot light (continuous light) là đèn chiếu sáng liên tục, cho
ánh sáng đồng nhất tại bất kì thời điểm nào đã bật đèn, các "Hot
light" thường dùng là đèn sợi tóc có màu vàng với nhiệt độ màu
vào khoảng 2800K cho đến 3200K, hoặc đèn trắng có nhiệt độ
màu vào khoảng 5200K cho đến 5500K
 Chú ý : đèn huỳnh quang hay các bóng đèn
compact không được gọi là Hot light vì nó nó chớp tắt 60 lần
trong 1 giây (điều này gây ảnh hưởng về mặt tốc đô chụp)
 nếu dùng ánh sáng nhân tạo ở dạng Hot light thì ta đã có thể thấy
ngay hiệu ứng ánh sáng trên khuôn ảnh, nên việc gia giảm là rất dễ
dàng, tuy nhiên Hot Light lại ngốn điện năng nhiều, nên trong những
trường hợp dã chiến người ta mới nghĩ ra đèn Strobe.
 Strobe và Flash có khác nhau không ?
 câu trả lời là không : nhiều người vẫn lầm tưởng đèn strobe
là đèn Studio đánh rời mới được gọi là đèn Strobe, hay chơi ảnh
có đèn gắn rời ra khỏi body mới gọi là sử dụng Strobe, nhưng
nếu nhìn lại định nghĩa về đèn Strobe thì đèn Flash (các đèn
flash trên thân máy, hay đèn gắn thêm) vẫn là 1 dạng đèn
Strobe.
 Strobe : chớp 1 lần hay nhiều lần, giới hạn tốc độ cho phép
 những đèn strobe khi chúng ta đánh rời hầu hết là chỉ chớp
1 lần duy nhất, có tốc độ giới hạn là 1/200 - 1/320 (đối với các
máy DSLR từ Fulll frame trở xuống, nikon D70 có tốc độ giới

hạn 1/500 dc coi là cao nhất trong các dòng này) và 1/800 hoặc
cao hơn cho các máy medium Format, tốc độ này là tốc độ cao
nhất có thể của thân máy mà màn trập để lộ 100% sensor
 1 số đèn Flash SpeedLight cho phép chớp ở tốc độ cao nhờ
vào khả năng chớp sáng nhiều lần, tuy nhiên chớp sáng nhiều
lần cũng làm giảm cường độ của đèn.
 Sync với đèn Strobe như thế nào :
 bạn có thể sync giữa body với đèn dựa vào thiết bị trigger
bao gồm : Transmiter gắn trên máy và Receiver gắn trên đèn.


1 số thiết bị như của hãng Pocket Wizzard lại vừa là
Transmiter vừa là Receiver thông qua jack cắm như hình
(cổng sync input để cắm vào thân máy và Flash Local để cắm
vào đèn)

 và tất nhiên để có sự chính xác cao nhất thì bạn có thể dùng
PC Sync để kết nối trực tiếp từ thân máy đến đèn




chú ý : 1 số model máy dòng Entry Level không có cổng Pc
Sync, thì để sử dụng đèn strobe ngoài thì bắt buộc phải dùng
Wireless.
 tổng kết tạm : như vậy là bạn đã có 1 số khái niệm sơ sơ về strobe
trước khi chúng ta bước sang giai đoạn chơi Strobe thế nào.
2. Chơi Strobe rời kèm với ánh sáng tự nhiên thế nào

 phải nói xác định phạm vi của bài này chỉ nói đến việc chơi strobe
kèm với ánh sáng tự nhiên, vì nếu cái gì cũng nhân tạo hết thì chúng
ta đã có thể vào Studio, tắt đèn hết tha hồ mà sướng.
 về mặc nhiên khi chụp Strobe 99% lời khuyên là lúc bấm máy thì
máy nên để chế độ M, để tránh các thông nhảy lung tung sẽ cho ra 1
bức hình "nhìn hết hồn", nhưng các chế độ A và S cũng là 1 công cụ
tuyệt vời để chúng ta sử dụng cho mục đích đo sáng
chi tiết cụ thể về đo sáng trên thân máy xem kĩ phần 2
 ở đây trong phần 3 xin tóm tắt 1 cách cụ thể quy trình các bước
như sau
1. bật máy lên
2. đưa mắt vào khung nhìn, kiểm tra các chi tiết mà chúng ta
muốn lấy vào trong khuôn ảnh
3.
1. nếu bạn chụp buổi tối, muốn lấy Bokeh lung linh
thì chỉnh máy về chế độ A, mở khẩu to, hoặc dùng lens
tele >100mm (lens tele nên dùng kèm với tripod), đưa
điểm đo sáng vào vào từng vị trí của hậu cảnh-tiền cảnh
để kiểm tra ánh sáng, máy sẽ tự động đo sáng cho ra tốc
độ, và tốc độ này nên vào khoảng 1/x - > 1/200 (với X là
tiêu cự của lens đang sử dụng nếu bạn không có tripod),
nếu vượt ra ngoài khoảng này thì nên điều chỉnh thêm về
ISO (hãy tăng ISO thoải mái vì Noise ko xấu khi đủ sáng,
Noise chỉ xấu khi thiếu sáng)
2. nếu bạn chụp buổi sáng muốn lấy trời thì chỉnh
máy về chế độ S, đặt tốc độ mặc định là 1/200, sau đó
đưa máy về những điểm trên bầu trời mà đo sáng, nếu
trời nắng gắt thì nên để ISO 100 - 200 là tối đa, máy sẽ tự
động tính được khẩu độ hợp lí
4. sau bước 3 là ta đã có những tham số cụ thể cho ISO, Khẩu,

Tốc để có được ánh sáng của những chi tiết xung quanh, và tất
nhiên chủ thể của chúng ta phải đang ở 1 vị trí "tối thui",
nếu không thì chúng ta đâu cần đèn Strobe làm gì, ở bước 4 ta
chỉnh máy sang chế độ M, và set khẩu, tốc, Iso theo những
thông sô mà ta đã đo được ở múc 3.1 hay 3.2.
5. đặt đèn vào vị trí hướng về chủ thể (hướng đèn như thế nào
tùy vào sự quyết định của bạn nếu bạn muốn hiệu ứng ánh sáng
trên mặt nó thế nào)
6. kết nối đèn với máy ảnh (thông qua dây hay wireless)
7.
1. nếu bạn có thiết bị đo sáng rời thì hãy đưa vào
kiểm tra bằng cách set 1 thông số khẩu hoặc tốc trên máy
đo sáng trùng với thân máy, và cho đèn chớp để tinh
chỉnh cường độ đèn đến khi thông số còn lai cũng trùng
với thân máy
2. nếu bạn không có thiết bị đo sáng rời thì bạn chỉ có
1 cách duy nhất là : chụp thử và kiểm tra.
8. khoe hình vừa chụp với chủ thế nếu chủ thể là con
người

Ví dụ minh họa với chế độ 3.1 (iso 800 dùng đèn Sb900)


Ví dụ minh họa với chế độ 3.2 (Iso 100, đèn Photon 600W)

3. Chơi Strobe với chế độ M và tự động đo sáng khi "ánh sáng tự nhiên
có tác động lên chủ thể" với đèn Flash trên thân máy


 không phải lúc nào bạn cũng rãnh rỗi để có thể cắm, dựng, cài đặt

cho từng chiếc đèn rời khi chụp, mà nhiều khi đơn giản chỉ là chụp 1
cách tự động cho thật nhanh nhưng vẫn muốn có đèn để "bù sáng
nhanh chóng"
 cài đặt máy ở chế độ A, điều chỉnh ISO ở mức thích hợp để tốc độ
chụp nằm trong khoảng từ 1/x -> 1/200 (vừa chống rung vừa tận
dụng tối đa cường độ đèn), trong trường hợp cảnh xung quanh quá
sáng thì với 1 số đèn Speedlight hiện nay vẫn có thể cho tốc độ lên
tới 1/4000 nhưng chỉ chụp được khi chủ thể ở gần
 đưa đèn về chế độ TTL/i-TTL/e-TTL
 chuyển máy sang chế độ M, cài đặt thông số đã đo được trên chế
độ A trước đó
 mẹo vặt :
 nếu chủ thể đang thiếu sáng so với xung quanh, thì cứ
thế mà chụp theo những thông số đã đo
ví dụ:
(tốc độ 1/1250 khẩu F/4.5)


(Iso 640, F/1.8, tốc 1/60)

 nếu chủ thể vẫn đủ sáng so với xung quanh thì ta tăng tốc
trong phạm vi cho phép, hoặc giảm iso, hoặc khép khẩu để dìm
toàn cảnh tối đi 1 chút, thì khi bù đèn vào thì chủ thể sẽ
sáng bật lên
ví dụ:

(iso 400, F/1.4, tốc độ 1/100, Quốc Bình và Anh Quân tối hơn
bạn Thảo phía trước)

(Iso 100, F/1.8, tốc 1/1250, Hồ Ngọc Hà sáng bật lên hơn so với
hậu cảnh)

 Nếu chủ thể và hậu cảnh xung quanh quá gần nhau thì
cứ để TTL và auto mà làm tới, không phải đo sáng hay gì cho
nó mệt
ví dụ:
(Iso 500, F/2.8, tốc độ 1/100, đo sáng toàn cục -1.3EV)

 nếu chủ thể dư sáng so với xung quanh thì : cất đèn vô, để
auto mà chụp
 gắn Gel màu lên Flash cũng là 1 cách tạo thêm nhìu hiệu
ứng hay
 Chú ý : khi đánh Flash cắm trên thân máy không nên để có
tiền cảnh trong phạm vi chiếu sáng vì như thế ảnh sẽ bị lóa lên
Tổng kết 3 phần : sau 3 phần thì ít nhất mọi người cũng đã biết dc cách sử
dùng dc máy ảnh sao cho có ảnh đủ sáng và 1 vài mẹo nhỏ đi kèm để có thể
chụp từ sáng tới tối mà không sợ thiếu sáng.