Những điều "cấm kỵ” khi tham gia thị trường chứng khoán docx

Những điều "cấm kỵ” khi tham gia thị
trường chứng khoán
Về pháp luật và nghiệp vụ đầu tư, người đầu tư có thể dễ dàng nếu không
muốn nói là luôn luôn cần đến các cố vấn và các công ty chứng khoán lo liệu
cho mình. Riêng những điều cấm kỵ thì chẳng những giới chuyên nghiệp
phải thuộc lòng mà người đầu tư cũng cần biết để tránh, để cảnh giác, tự bảo
vệ mình và còn có ý nghĩa giúp thị trường ngày càng hoàn thiện.

Sẽ có rất nhiều các cấm kỵ và hạn chế đối với các thành viên trong thị
trường chứng khoán cũng như bất cứ ai tham gia vào thị trường này.

CÁC THỦ THUẬT GIAN LẬN VÀ GIẢ TẠO

Người tham gia, nhất là các nhân viên trực tiếp làm việc trong thị trường
chứng khoán tuyệt đối không được dùng các mưu kế hay phương pháp vận
hành giả tạo nhằm đánh lừa hoặc gian lận để tác động theo ý mình khi giao
dịch hoặc nhằm để chiêu dụ việc mua hay bán một chứng khoán nào đó.

Ví dụ như năm 2000 tại thị trường phố Wall, một số nhân viên Sở giao dịch
chứng khoán New York đưa ra các nhận định có dụng ý và sai sự thật, thực
hiện các động tác giả. Hạn chế hành vi như trên sẽ giúp cho cơ chế mua bán
trong thị trường chứng khoán tuân thủ các động cơ tự nhiên theo nhiệt độ
của thị trường và chống lừa đảo. Theo luật giao dịch chứng khoán của Mỹ
thì giới hạn truy cứu là 3 năm và hiệu lực phát hiện trong vòng một năm, với
sự đền bù thiệt hại không hạn chế và tuỳ theo mức độ.

TƯ VẤN CHO KHÁCH HÀNG KHÔNG PHÙ HỢP, THIẾU CƠ SỞ

Khi khách hàng tìm đến nhà tư vấn hoặc quan hệ với công ty chứng khoán,
họ mặc nhiên phó thác niềm tin vào những nơi này. Mỗi khách hàng có
những nhu cầu đầu tư riêng. Các điều kiện tài chính, nhân thân, thể trạng

tâm lý, mức chịu đựng rủi ro của họ khác nhau. Họ cần được điều tra đầy
đủ, được giải thích cặn kẽ, gồm cả các phân tích rủi ro đúng mực và báo họ
biết trước. Bất cứ sự thiếu tận tuỵ, qua loa lấy lệ nào gây hậu quả xấu cho
khách hàng đều được xem là vi phạm nguyên tắc hành xử trong thị trường
chứng khoán.

Những “hành xử” trung thực “fair dealing” này có thể đo lường được dễ
dàng bằng một số tình huống được liệt kê. Ví dụ không thể có chuyện khách
hàng của một công ty môi giới bị “mắc quai” vào một quyết định đầu tư mà
có thể đặt họ vào rủi ro vượt quá khả năng tài chính của họ. Hoặc một phụ
nữ đang mang thai, một người bệnh tim, lại được hướng dẫn đầu tư vào các
chứng khoán hay chiến lược có độ rủi ro cao, dù có thể sẽ mang lại lợi nhuận
nhiều,

MUA BÁN QUÁ MỨC CẦN THIẾT

Trong thị trường chứng khoán các nhà đầu tư do không có thời giờ hoặc
không tinh thông bằng các nhà môi giới, họ có thể mở một trương mục uỷ
thác “discretionary account” giao trọn quyền mua bán lại cho nhà môi giới.
Hoạt động mua bán quá mức xảy ra khi người môi giới làm như thế để gia
tăng tiền huê hồng của mình chứ không phải vì mục đích kiếm lời cho khách
hàng đầu tư. Hành động “tạo sóng” để thủ lợi hay “dành sữa vớt bơ” này
thuật ngữ gọi chung là “churning”. Churning vừa có thể là mua bán quá nhịp
độ bình thường hoặc quá quy mô để rồi lại phải thanh lý phát sinh nghiệp
vụ! mới kết thúc giao dịch đó được.

BÁN CỔ TỨC

Việc mua chứng khoán ngay trước đợt phân phối cổ tức mới nghe tưởng
ngon ăn. Thật ra người đầu tư bị đặt trước hai bất lợi: thứ nhất chứng khoán

sẽ bị rớt giá ít ra là bằng với khoản cổ tức được phân phối - sự rớt giá vì bất
cứ lý do nào luôn kèm theo một động thái tâm lý bất ổn - và thứ hai, người
đầu tư sẽ phải gánh chịu trách nhiệm về khai thuế theo đợt phân phối cổ tức
đó. Các công ty chứng khoán bị cấm khuyến khích người đầu tư mua các cổ
phần vào thời điểm tế nhị này nhằm để tránh một sự chạy trách nhiệm đối
với nghĩa vụ thuế.

VAY MƯỢN TIỀN

Các đại diện của công ty chứng khoán và các nhà tư vấn đầu tư bị cấm vay
tiền hoặc chứng khoán của một khách hàng, ngoại trừ khách hàng đó đồng
thời là một ngân hàng hoặc một đơn vị có chức năng kinh doanh tài chính.
Đồng thời họ cũng bị cấm không được cho khách hàng vay tiền hoặc chứng
khoán nếu họ không được phép hoạt động như vậy.

NGUỴ TẠO BẢN CHẤT

Những người hành nghề trong thị trường chứng khoán không được trình bày
sai lệch ra công chúng về thực chất và các dịch vụ của họ để “lừa” khách
hàng cũ hoặc “câu” khách hàng mới, các cấm kỵ kiểu này bao gồm:
- Phẩm chất nghề nghiệp, kinh nghiệm, trình độ.
- Bản chất các dịch vụ được cung ứng.
- Phí dịch vụ.
Bất cứ một sự phô trương nào vượt quá thực chất cũng mắc tội nguỵ tạo, vì
sẽ làm sai lệch quyết định “chọn mặt gởi vàng” của người đầu tư.

SỬ DỤNG KẾT LUẬN NGHIÊN CỨU CỦA NGƯỜI KHÁC

Các nhà tư vấn đầu tư và kinh doanh môi giới bị cấm không được cung cấp
cho khách hàng các báo cáo nghiên cứu, phân tích hay khuyến nghị do người

khác thực hiện mà không nói thẳng ra đó không phải là lập luận của mình.
Nhưng họ có thể dựa vào các thông tin, khuyến nghị hoặc phân tích của
người khác để đưa ra các kết quả tư vấn cho khách hàng của mình, miễn là
họ phải tiết lộ là họ đã dùng các nguồn đó.

XUNG ĐỘT QUYỀN LỢI

Các nhà tư vấn đầu tư phải công khai bằng văn bản các thực trạng tế nhị dễ
gây ra hoặc tiềm ẩn khả năng xung đột quyền lợi với khách hàng như:
- Mối quan hệ trực tiếp giữa nhà tư vấn với bất cứ nhà cung ứng sản phẩm
chứng khoán nào.
- Các khoản tiền trả phí thu xếp mà khách hàng phải chịu thêm vào phí tư
vấn cho cùng dịch vụ.
- Nhận phí tư vấn của khách hàng trong khi tiền huê hồng thực hiện nghiệp
vụ chứng khoán, dựa trên kết quả tư vấn đó, cũng có thể về tay nhà tư vấn
hay công ty của họ.

ĐẢM BẢO LỜI LỖ HOẶC CHIA CHÁC VỚI KHÁCH HÀNG

Những người kinh doanh và tư vấn không được cam kết bất cứ một khoản
chạy lỗ hoặc kiếm lời nào sẽ được thực hiện cho tài khoản của khách hàng,
ngoại trừ trong vài trường hợp hạn chế. Những người hoạt động trong kỹ
nghệ chứng khoán cũng không được chia lãi, chia lỗ với khách hàng. Các
ngoại lệ nếu có - ví dụ: đối với một tài khoán liên kết (joint account) thì phải
được công ty quản lý trực tiếp chấp thuận trước bằng văn bản và họ chỉ được
chia phần tương đương với vốn góp. Các quan hệ gia đình trực tiếp sẽ được
áp dụng linh động hơn.

LẠM DỤNG THÔNG TIN NỘI BỘ

Đây là cấm kỵ cực kỳ nghiêm khắc. Các thông tin không được công bố ra
công chúng được quan tâm đặc biệt vì đây chính là một nguyên nhân quan
trọng bậc nhất tạo ra sự bất công, tiêu cực, mờ ám, làm vẩn đục thị trường.
Các công ty và nhà tư vấn chứng khoán bị bắt buộc phải lập các “bức tường
cách ly” (Chinese wall) trong nội bộ, soạn quy chế để duy trì và ràng buộc
các chế độ về quản lý thông tin, thiết lập thủ tục và hạn chế nhằm tích cực
ngăn ngừa các vi phạm luật lệ về quản lý thông tin nội bộ. Luật lệ về thị
trường chứng khoán dành nhiều điều khoản chế định hành vi phi đạo đức
này.

TIẾT LỘ THÔNG TIN KHÁCH HÀNG

Thông tin có liên quan đến khách hàng có quan hệ với công ty chứng khoán
phải được giữ kín. Các nhân viên của công ty chứng khoán không được tiết
lộ bất cứ chi tiết nào của khách hàng cho người khác không có thẩm quyền
nếu không có sự đồng ý của khách hàng đó. Các thông tin này có thể là các
vị thế mua bán, tình trạng nhân thân, tình hình tài chính, các ý đồ chiến
lược,…